171 Kapital 23 11 2010

NA ZATVORAWE, PONEDELNIK, 22.11.2010, 13.00~.

MBI 10 0,06%MBID 1,25%OMB 0,02%

EVRO/DENAR 61,50DOLAR/DENAR 44,97EVRO/DOLAR 1,37

NAFTA BRENT 84,72EURORIBOR 1,54%

2.220

2.225

2.230

2.235

2.240

2.245

2.250

2.255

15.11 17.11 19.11 21.11

MBI 10

PETOK, VO

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (22.11)

8

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari... ~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

vtornik

...POGLED NA DENOT...QUPÔ ZIKOV

UNTERM!?� STRANA 4

vtor

nik.

23. n

oem

vri.

201

0 | b

roj

171

| go

dina

1 |

cena

20

den.

| te

l. 2

55

14 4

1 | f

aks

. 2 5

8 14

40

...POGLED NDQUPÔ ZI

UNTERM!� STRANA 4

KONCEPTOT ZA DANO^NA AMNESTIJAIMA SLABOSTI!

� STRANA 2-3

KOLUMNAD-R RUBIN ZARESKI

DR@AVEN KAPITALI-ZAM PO VTOR PAT� STRANA 8

� STRANA 6-7

Kakva }e bide sostojbata vo mle~nata industri-ja vo 2011 godina?� STRANA 13

Cenite na stanovite }e ostanat visoki � STRANA 11

....sssaamo iidddeejjata e kapital, sj k èè drugo

VOVEDNIKKATERINA SINADINOVSKA

I PO LISABON – SKOPJE!� STRANA 2

[TO MISLI VLADATA ZA IDEJATA NA PRVIOTÔVEK NA UPRAVATA ZA JAVNI PRIHODI?

REAKCII PO IZMENETITE PRAVILA ZA PRODA@BA NA GRADE@NO ZEMJI[TE

LICITACIJA SO EDEN ÔVEK E PRODA@BA VO ÊTIRI OÎ!� STRANA 10

00

0

MALIOT PROIZVODSTVEN KAPACITET PRE^KA ZA GOLEMI BIZNISI

MAKEDONSKI FIRMI ]E RABOTAT ZA BMV SAMO AKO NAJDAT REGIONALEN PARTNER� STRANA 4

EKSKLUZIVNO ZA KAPITAL:ALEKSANDAR MEDVEDEV, ZAMENIK-PRETSEDATEL NA GAZPROM

MAKEDONIJA ]E DOBIVA POVE]E GAS OD GAZPROM, NO PREKU KRAK NA JU@EN POTOKVLADATA NA MAKEDONIJA SE IZJASNI ZA TOA KOLKU GAS SAKA VO IDNINA. GAZPROM I VLADATA SE ANGA@IRAAT DA SE ZGOLEMI ISPORAKATA NA GAS PREKU POSEBEN KRAK OD GASOVODOT. DO 2020 GODINA MAKEDONIJA ]E DOBIVA POVE]E GAS

NAVIGATOR2 23.11.2010 VTORNIK

Makedonija ostana povtorno zad vratite na NATO! Tokmu onaka kako {to o~ekuvavme – Samitot vo Lisabon ne samo {to ne donese ni{to novo, tuku samo n$ potseti na staroto –deka bez re{eno ime nema mrdawe od mrtva to~ka! Poprecizno, pod ustavnoto ime Repub-lika Makedonija, bez dodavka, pridavka ili (ne daj Boè) zamenka, dràvata nema pros-tor da se nadeva na integracija! Reformite se ispolneti, na{ite vojnici si gi rizikuvaat ìvotite vo Avganistan i toa se ceni i se po~ituva od Severnoatlantskiot sojuz, ama u{te tolku reformi da napravime i site dva milioni {to sme da otideme vo Kabul, zaludno e koga problemot e pogolem od site na{i zalo`bi. A o~igledno e pogolem i od site ubavi èlbi na celata me|unarodna zaednica sose Brisel i Belata ku}a! I toa e toa! Drugo ~are nema! Samitot, zna~i, znaevme kako }e pomine! Pomina kako i site drugi, apokalipti~no najavu-vani “najva`ni” krajni datumi od koi treba{e da zavisi idninata na dràvata! Makedonija go preìvea i ovoj datum! Ottuka, vo pravo e premierot Nikola Gruevski koga veli deka (parafrazirano) ne e kraj na svetot ako dràvata ne stane ~lenka na NATO do toj i toj zadaden rok! Ne saka ovaa vlast rokovi, ednostavno ne saka da

nica! N$ interesira kako ìveeme doma, kolku plata zemame, kolku nevrabo-teni imame vo semejstvoto, kakva usluga dobivame koga odime vo bolnica, kolku vreme ni treba i kolku {alteri pominuvame za da zavr{ime obi~na adminis-trativna rabota, kolku pati sme bile na vikend ili na kulturna manifestacija, dali imame investicii i novi rabotni mesta, od kakvi u~ebnici ni u~at decata, dali tie ni se bez-bedni koga gi pu{tame na ulica! Prostete, no ova ne se problemi na Grcite! Ova se na{i problemi! Prob-lemi koi sami, o~igledno, ne moème da gi re{ime! Za niv ni e potrebna inte-gracija! Za niv se potrebni lideri koi }e umeat da gi re{at, hrabro, zaedni~ki so drugite lideri, so mudri i diplomatski potezi! Ne so begawe i ignorirawe, sokrieni zad proekti koi nemaat dopirna to~ka so ona {to navistina n$ ma~i! Sokrieni zad ve~ni àlbi za odnesuvaweto i neprav-data od drugite! Sokrieni na 25.000 kvadratni kilo-metri, i po Strazbur, i po Bukure{t, i po Lisabon i po Brisel, nam samo Skopje ni ostanuva!

I PO LISABON – SKOPJE!VTORNIK 23 NOEMVRI 2010

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

raboti pod pritisok, a od druga strana, pak, dobro si ja poznavaat sopstve-nata dràva i ne se ni somnevaat vo nejzinata izdr`livost! Makedonija ve}e se navikna da “ ivurka”! Se navikna da “proma{uva” datumi, da propu{ta mo`nosti i da ja nema tamu kaj {to treba da ja ima! Pa, na krajot na krai{tata, problemot e na Grcija, ne e na{! A plus i ovoj Samit ne bil za pro{iruvawe! Zatoa i o~ekuvawata nam ni bile takvi, niski i nikakvi! Ova se objasnuvawata na makedonskoto rakovodstvo za noviot neuspeh! Da ja pogledneme sega realnosta! To~no e deka Samitot ne be{e za pro{iruvawe, ama isto e to~no deka Makedonija ne ni mora da ~eka poseben samit za pro{iruvawe, oti nie sme, kako {to bi rekol minis-terot Zoran Kowanovski, “ne od utre, tuku u{te od v~era podgotveni da staneme ~lenka!”Nie moème sekoja sedmica da staneme ~lenka ako go re{ime imeto! Zatoa, ova alibi ne pomaga! Oti ako Gruevski ~eka nekoj specijalen samit, toa }e treba da bide so Srbija, na primer, ili so Kosovo! Mo`nosta da se integ-rirame so Hrvatska i so Albanija neslavno ni zamina pred o~i! Na Samit koj i toa kako be{e za pro{iruvawe! Dali e problemot na Grcija ili e na{? E toa e ve}e tema za dlaboka diskusija! No, ako ne odime mnogu dlaboko, ona {to na prv pogled e jasno e deka Grcija e tamu kaj {to saka da bide, udobno smestena pod zakrilata na svoite partneri i od NATO i od Evropskata unija - nie sme tie {to sme nadvor! A tvrdime deka sakame vna-tre, ramo do ramo so nea! Nam kako gra|ani voop{to ne n$ interesira {to se slu~uva otade ju`nata gra-

Grade`ni parceli so vkupna povr{ina od 173.000 kvadratni metri vo porane{nata strumi~ka kasarna se prodavaat preku javno naddavawe. Na ovie lokacii treba da se gra-dat kolektivni stanovi za domuvawe i golemi trgovski centri. Na javniot povik na Minister-stvoto za transport kako kupuva~i moè da se javat pravni i fizi~ki lica. Prvata licitacija e zakaàna za deneska, a vtorata za petok, 26 noemvri. Ovie lokacii se oddale~eni samo 300 metri od centarot na gradot. Op{tinata o~ekuva da sobere okolu {est milioni evra od proda`bata na zemji{teto i od komunaliite.12M

Vladata ne ja razgleduvala idejata za amnestija na kapi-talot steknat vo procesot na transformacija od op{testven vo privaten, no vo konceptot {to go predlaga direktorot na Upravata za javni prihodi (UJP) ima slabosti, komentira za “Kapital” ministerot za finansii, Zoran Stavreski. Spored nego, dopolnitelno treba da se utvrdat mo`nite pozitivni i negativni efekti

od sproveduvaweto na edna vakva radikalna dano~na merka za da moè Vladata da odlu~i dali }e prifati da go legalizira nelegalno steknatiot kapital vo tekot na tranzicijata.“Idejata {to ja iznese direk-torot na UJP e negov li~en stav i dosega ne e razgledu-vana od Ministerstvoto za finansii i od Vladata. Prvi~niot vpe~atok e deka ovaa ideja ima slabosti kako od aspekt na konceptot, taka i od aspekt na mo`nite efekti i vremenskiot period za nejzina realizacija. No, kako i za site idei, pred da se donese kone~niot stav, }e se izvr{at konsultacii so ekspertskata javnost i }e se prou~at iskustvata na drugite zemji koi sprovele dano~na amnestija”, poten-cira Stavreski.Doma{nite finansiski ek-sperti, pak, velat deka Make-donija apsolutno ima potreba od sproveduvawe na dano~na amnestija, bidej}i vaka samo “gi brkame prostitutkite od

edna vo druga ulica”. Ekono-mistite smetaat deka ovaa radikalna reforma e duri i zadocneta, bidej}i najgolem del od zemjite vo Evropa ve}e se obidele na vakov na~in da go vratat kapitalot {to se odleal na smetki vo stran-stvo poradi prikrivawe na matnite transakcii vo proce-sot na privatizacijata.“Idejata za amnestirawe na kapitalot ja predloìv u{te na samiot po~etok od mandatot na ovaa Vlada i me raduva {to povtorno se aktuelizira od prviot ~ovek na UJP. Makedonija ima ka-pacitet i mora da sprovede vakva radikalna reforma. Teraweto na pravdata vo procesot na privatizacija ne moè da se postigne. Toa e samo lov na ve{terki koj ne dava rezultat, a ekonomi-jata samo }e stagnira. Treba da gledame napred i da gi progoltame knedlite od mina-toto. Amnestijata na kapitalot }e ovozmoì ogromen del od kapitalot {to se ~uva na smetki nadvor od zemjata da

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

[TO MISLI VLADATA ZA IDEJATA NA PRVIOT ÔV

KONCEPTOT ZAMNESTIJA I

V

ZORAN STAVRESKIMINISTER ZA FINANSII

“Idejata {to ja iznese direktorot na UJP e negov li~en stav i prvi~niot vpe~atok e deka ima slabosti, kako od

aspekt na konceptot, taka i od aspekt na mo`nite efek-ti i vremenskiot period za nejzina realizacija. No, kako i za site idei, pred da se donese kone~niot stav, }e se izvr{at konsultacii so ekspertskata javnost i }e se prou~at iskustvata na drugite zemji koi sprovele dano~na amnestija.”

KATERINA [email protected]

ALEKSANDAR [email protected]

3NAVIGATOR 23.11.2010VTORNIK

� NE IM BE[E DENOT� LIDERI � POBEDNIK

TAJNATA NA USPE[NIOT BIZNIS E DA ZNAE[ NE[TO [TO NIKOJ DRUG NE ZNAE

ARISTOTEL ONAZISGR^KI BIZNISMEN

�

�

Promocijata na kniga za Maj-ka Tereza, naslovena “Majka Tereza - ~udesni prikazni”, verojatno bi bil obi~en nastan od sferata na kulturata da ne se raboti za malku poina-kov izdava~ki potfat od voobi~aenite.Knigata na otec Leo Mas-burg, u{te edno kam~e vo mozaikot na odbeleùvaweto na stogodi{ninata od ra|aweto na Majka Tere-za, za prv pat e promovi-rana i na makedonski i na albanski jazik. Golemiot prijatel na Majka Tereza i na Makedonija vo “~udesnite prikazni” go opi{uva negoviot prestoj vo ku}ata na golemata misionerka vo Kalkuta, nejzinata hrabrost, iskustvata so misiite vo Sovetskiot Sojuz i Nikarag-

ELIZABETA KANÊSKA-MILEVSKA

zemjava.Barem spored dosega{nite aktivnosti i zalagawa, prv bi trebalo da se javi direktorot na Agencijata za mladi i sport, Dime Spasov. Ovaa agencija, os-ven {to se griì za razvo-jot na sportot vo dràvata, spored opisot i popisot na nadle`nosti, se griì i za mladite i nivnata (ne)kul-tura. A, kako {to moèvme da vidime, na sportskite tereni se uni{tuvaat i sportot i kulturata na mladite.Zna~i, vistinski moment za da reagira Agencijata i da predloì strategii i poli-tika kako }e se spravuva so nasilstvoto vo sportot vo Makedonija.

Vandalizmot na sportskite nastani vo Makedonija stanuva sekojdneven dekor na sportskite areni. Tie ve}e i ne moàt da se nare~at areni otkako vo niv }e pomine furijata na gnevnite naviva~i, koi demoliraat s$ {to }e najdat pred sebe. Ova be{e slu~aj na fudbal-skiot stadion vo Tetovo, na ko{arkarskoto derbi vo Skopje, na odlu~uva~kiot duel me|u ko{arkarite na Feni i na Rabotni~ki vo Skopje.Ova se samo del od sportskite natprevari koi prerasnaa vo vistinska vojna me|u naviva~ite i naviva~ite i policijata. Iako ovoj problem stanuva s$ poo~igleden i pogolem, nema nikakva reakcija od nadle`nite institucii vo

DIME SPASOV

MAJKA TEREZA ZA POUKA

V

� GUBITNIKNASILSTVO VO SPORTOT

I

� MISLA NA DENOT

VASKO NAUMOVSKI

Sekretarijatot za evropski pra{awa dobi odgovorna

zada~a da obu~i dràvni slu`benici za da znaat kako da izvle~at {to pove}e pari od evropskite IPA fondovi

OLI REN

Evropskata unija e pri-nudena povtorno da

spasuva zemja-~lenka od bankrot, ovojpat fi-nansiska pomo{ }e do-bie Irska

GORDANA JANKULOVSKA

Ministerkata za vnatre{ni raboti potvrdi deka s$

pove}e lu|e ginat na pati{tata vo zemjava, za {to pri~inata treba da ja bara i vo kvalite-tot na pati{tata

se vrati i da se investira vo razvojot na zemjata”, veli profesorot @ivko Atanasovski od Ekonomskiot fakultet vo Skopje.Doma{nite finansiski ek-sperti poso~uvaat deka pri eventualna legalizacija na kapitalot treba zakonski da se napravi razlika me|u valkaniot kapital, steknat preku {verc, trgovija so droga ili oru`je i korup-tivni zdelki, i kapitalot koj poedinci go steknale preku zatajuvawe danok ili preku nekoi drugi matni biznis-transakcii.Del od ekonomistite, pak, iako nemaat dilemi deka Makedonija mora da prezeme vakov hrabar ~ekor, se som-nevaat vo uspe{nosta na re-formata poradi psiholo{ki strav od neuspeh.“Od psiholo{ki aspekt, mislam deka te{ko moè da bide uspe{na vakvata reforma. Dràvata ima ogromno vlijanie vo celoto op{testvo i poradi strav od nekakvi pritisoci, moèbi nema site da odlu~at da gi vratat parite doma. Se ~uvstvuvaat posigurno ako nivnite pari gi ~uvaat vo stranstvo. Idejata za amnestija na kapitalot e stara, no mi se ~ini te{ko izvodliva za na{i uslovi. Inaku bi bilo odli~no ako se sprovede vakva reforma so koja golem del od parite, koi moèbi se steknati od nelegalni procesi, sepak, se ve}e legalizirani i pos-tojat nekade vo stranstvo, }e se vratat vo doma{nata ekonomija”, komentira pro-fesorot od Univerzitetot na Jugoisto~na Evropa, Miro-qub [ukarov. Op{testveniot kapital vo Makedonija na po~etokot na privatizacijata be{e procenet na 5,6 milijardi dolari. Od privatizacija bea sobrani pove}e od 100 milioni dolari, {to e samo mal del od vrednosta na privatiziraniot kapi-tal. Se pretpostavuva deka najgolem del od kapitalot ostana nadvor od zemjava,

vo stranski banki ili of-{or kompanii. Golem del od nezakonski steknatite pari s$ u{te se vo zemjata, no imaat formalno nelegal-iziran status, odnosno ne se vo legalnite ekonomski tekovi. Toa zna~i deka ne moàt da se koristat za investirawe vo ekonomijata ili drugi legalni biznisi, {to, pak, otvora prostor za so niv da se pla}aat koruptivni zdelki ili razni lobi-grupi za ostvaruvawe na biznis-interesite.Direktorot na UJP, Trajkovs-ki, veli deka so sprovedu-vawe na dano~na amnestija bi moèlo da se o~ekuva povrat na okolu edna mili-jarda evra od odleaniot kapital od zemjava.

MAKEDONSKI PARI VLEGUVAAT KAKO STRANSKI INVESTICII

Ekonomistite velat deka najgolem del od doznakite {to doa|aat od stranst-vo se tokmu parite koi vo privatizcijata se odl-eale od legalnite kanali i zavr{ile na smetki vo stranstvo. A bidej}i Za-konot za devizno rabotewe ne dozvoluva makedonski gra|ani da imaat smetka vo stranska banka, mnogu ~esto odredeni biznis-mo}nici preku smetkata na nekoj Makedonec - pe~albar vo stranstvo vo zemjata vra}ale pogolemi sumi. Biznismenite ~esto parite gi vra}aat vo zemjava i preku registrirawe firmi vo nekoja of-{or zemja. Zagovornicite na idejata za

legalizirawe na kapitalot velat deka so takov proces samo bi se ozakonilo ona {to sega se pravi bez zakon i bi se ovozmoìlo tie koi gi ~uvaat parite vo stranski banki da gi investiraat vo makedonskata ekonomija.

KAKO SE AMNESTIRA[E KAPITALOT VO DRUGITE ZEMJI

Pretsedatelot Vladimir Pu-tin vo 2002 godina gi povika ruskite biznismeni da gi vratat vo Rusija parite koi gi ~uvaat na tajni smetki vo stranski banki i koi bile izneseni nadvor od zemjata vo izminatata dekada na politi~ka nestabilnost i pregolemo odano~uvawe. Procenkite bea deka od Rusija se izneseni vo stran-ski banki okolu 300 mili-jardi dolari. So predlogot za legalizacija na kapitalot se predviduva{e tie koi }e gi obznanat parite vo stranski banki da platat edinstvena dano~na stapka od 13% na celiot iznos. Na sopstvenicite im se ostavi mo`nost 25% od iznosot da go zadràt na smetkata, dodeka 75% da go vratat vo zemjata.Srpskata vlast napravi sp-isok na okolu 250 firmi na koi dano~nite slu`benici im presmetaa kolku danok treba da platat na dràvata zatoa {to vo minatoto se steknale so kapital i ek-stra profit na nezakonski na~in. Vo tekot na akcijata mnogu firmi i biznis-mo}nici, me|u koi i srpskiot

milioner Bogoqub Kari}, bea prisileni na dràvata da & platat milionski sumi na ime neplaten danok. Na krajot od akcijata srpskata vlast objavi deka uspeala da soberat 50 milioni evra, a prinudno napla-tila u{te 72 milioni evra, {to e mnogu mala suma vo sporedba so prvi~no utvrde-niot iznos od 727 milioni evra koj se o~ekuva{e da se naplati.Italija go sprovede toa vo 2009 godina, pa prodolì i godinava. Spored Evrostat, stanuva zbor za okolu 80 milijardi evra, pari {to italijanskite kompanii {to gi imale nadvor od Italija i gi vratile vo doma{nata ekonomija. Turcija promovira zakon za deklarirawe na sivata ekonomija i uspea vo prvite ~etiri meseci od godinava da privle~e okolu 25 mili-jardi evra. Vo Bugarija, pokraj site vi-dovi amnestii {to gi dava pretsedatelot na dràvata, toj odobruva i finansis-ka amnestija, a toa mu e ovozmoèno so ustav. Germanija od 2003 godina do 2005 godina vo najradika-lna forma, so izjavi za otkaùvawe od krivi~no gonewe, izvr{i amnestija. Amnestiraniot kapital se odano~uva{e so stapka od 25%.

EK NA UPRAVATA ZA JAVNI PRIHODI?

ZA DANO^NA IMA SLABOSTI!

Vo poslednive nekolku godini vo makedonskite biznis i politi~ki krugovi nekolku pati e otvorana debatata za potrebata od amnestija na kapitalot vo Makedonija. Posledniot predlog za legalizirawe na kapitalot iznesen od dràvata vo periodot na tranzicija dojde direktno od prviot ~ovek na Upravata za javni prihodi, Goran Trajkovski. No, Vladata dosega ne ja razgleduvala idejata i ve}e konstatira{e slabosti vo konceptot. Ekonomistite se “za”!

va, nejzinata otvorenost kon drugite religii... Ili, tokmu toa po {to i be{e poznata Majka Tereza vo svetot, no i tokmu taa “otvorenost na sr-cata” po koja i nie sakame da bideme prepoznaeni. Knigata na Masburg e prevedena na pove}e svetski jazici so finansiska poddr{ka na Ministerstvoto za kultura, {to e znak deka i vo makedonskiot kulturen prostor ima kapacitet da se vidi zna~eweto na integra-tivnite kulturni procesi. Za razlika od razni drugi kulturno-knièvno-nau~ni proekti, izdignati na nivo na strate{ki, kako Make-donskata enciklopedija, koi samo pridonesuvaat za etni~ka podelba vo make-donskoto op{testvo.

@IVKO ATANASOVSKIPROFESOR NA EKONOMSKIOT FAKULTET“Me raduva {to povtorno se aktuelizira ovaa ideja od prviot ~ovek na UJP. Makedonija ima kapacitet i mora da sprovede vakva radikalna reforma. Teraweto pravda vo privatizaci-jata ne moè da se postigne. Toa e samo lov na ve{terki koj ne dava rezultat, a ekonomijata samo }e stagnira. Treba da gledame napred i da gi progoltame knedlite od minatoto. Amnestijata na kapitalot }e ovozmoì ogromen del od kapitalot {to se ~uva na smetki nadvor od zemjata da se vrati i da se investira vo razvojot na zemjata.”

DORA BAKOJANI

Porane{nata ministerka za nadvore{ni raboti na Gr-

cija formira{e nova partija, koja spored najavite e poblis-ka do Vladata na Papandreu otkolku do opozicijata

IK

ELIZABETA KANÊSKA-MILEVSKA

DIME SPASOV

4 NAVIGATOR23.11.2010 VTORNIK

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI...

1.083POLITI^KI AZI-LANTI SE PRIJAVENI OD SRBIJA, [TO E NAJMNOGU VO ODNOS NA PRETHODNITE MESECI

BARAWA ZA AZIL VO GERMANIJA PODNELE GRA\ANI OD MAKE-DONIJA, SO [TO ZAEDNO SO SRBITE SE NAJBROJNI746

4.775BARAWA ZA AZIL STIGNALE VO MIN-ISTERSTVOTO ZA VNATRE[NI RABOTI NA GERMANIJA VO OKTOMVRI

shodot od Samitot na NATO vo Lisa-bon za Makedonija be{e o~ekuvan. Se nadevam deka nema da potro{ite u{te dve i pol godini za da se dojde do re{enie za sporot za imeto

koe e uslov za dobivawe na pokanata za ~lenstvo vo NATO,- izjavi ameri-kanskiot ambasador Filip Riker. Toj veli deka SAD e razo~arana {to s$ u{te ne e najdeno re{enie za imeto i deka odgovornosta za toa e na liderite i na narodot vo Makedonija, koi treba kone~no da ja sfatat realnosta i da ne se postavuvaat ve}e posto-jano istite pra{awa.

QUPÔ ZIKOV

32...POGLED NA DENOT...

UNTERM!?

I

alku da se zadràm na podatocite takanare~enata “li~na karta” na dràvata vo OON (Obedinetite nacii). Denovive, posle onoj nemil nastan so imeto na jazikot, smeneto vo FIROM jazik, pa vrateno, kako “makedonski”, malku se zadràv vo

ovoj dokument na UNTERM! Ke se pra{ate {to zna~i, pak, sega ova!? Eve ...“… UNTERM e multijazi~na terminolo{ka baza na poda-toci koja dava nomenklatura na OON, tehni~ki ili speci-jalizirani termini i frazi na {este oficijalni jazici na OON – Angliski, Francuski, [panski, Ruski, Kineski i Arapski. Ovaa sodrìna ja sozdava nazna~en Tim, za terminologii od oddelot za terminologii i reference – sektorot za dokumentacii ...”I eve go sega noviot skandal: Vo na{ata “li~na karta” ne e samo imeto na jazikot problem!? Jazikot neli go is-pravivme. No, ve povikuvam deneska da poglednete vo neja na nekolku mesta ...Prvo, levo od jazikot (DELOT NA ANGLISKI) imate ne{to {to se vika Adjektive/Nationality! Vo taa grafa stoi – of the former Yugoslav Republic of Macedonia! No ova e malku ~udna konstrukcija ako ve}e stanuva zbor za ne{to {to zna~i “pridavka”! A u{te po~udno e faktot {to nekoj – INTERVENIRAL vo ovaa grafa! Ne veruvate!? Pa nikoj ne ja ~ital celata sodrìna na na{ata takanare~ena li~na karta vo OON ...Vtoro, ajde poglednete vo delot na FRANCUSKI JAZIK, i delot na [PANSKI JAZIK, da vidite {to pi{uva vo istata grafa - Adjektive/Nationality!? A pi{uva sledno: de l’ex – Republique yougoslave de Macedoine; macedonien!? Na [PANSKI stoi sledno: de la ex Republica Yugoslava de Macedonia; macedonio!!?Zna~i, slavniot tim od OON, {to pi{uva “li~ni karti” pi{uva i bri{e {to }e mu tekne! Direktnoto pra{awe {to treba da mu go postavime na ovoj tim, a i na kabinetot na Genralniot sekretar, koga ve}e na{iot pretstavnik tamu “{eta peperutki po Wujork” e – zo{to vo angliskata verzija ne stoi “makedonski”, a vo francuskata i {pan-skata stoi!?

Vo tekot na v~era{niot den konsultirav nekolku poznava~i na ovaa na golemo elaborirana tema i koga zaedno pro~itavme delovi od ovoj dokument kosata na glava ni se krena! U{te se pra{uvam – kako toa vakvi raboti i posle 17 godini od priemot vo OON ne sme zabeleàle! Ili moèbi vakvi smutovi tokmu sega se pravat, na {to upatuva eden skandalozen del od deskripcijata napi{ana od ~lenovite na slavniot timo na OON koja }e prosledite kon krajot na tekstot...!?Ponatamu vo tekstot stojat konstrukcii koi na ovoj ili onoj na~in mnogu kaùvaat. Moeto slobodno tolkuvawe na toa {to go gledam vo toj tekst e deka mnogu upatuva i na mo`ni re{enija na problemot so Grcija – {to nekoj uporno gi ignorira! Na primer, eve eden citat:“ ... Molime imajte vo predvid deka oficijalnoto ime na dràvata “the former Yugoslav Republic of Macedonia” so malo “t”, e vospostaveno od Generalnoto Sobranie vo ne-govata rezolucija 47/225 ...”. E sega videte {to tolkuvaat ponatamu: “... Se tvrde{e deka, ako maloto “t” se koregira vo golemo “T” vo tekst, ~itatelite polesno bi razbrale deka zborot “the” e del od ova “unikatno ime na dràvata”, koe e alfabetizirano do drugi dràvi koi zapo~nuvaat so bukvata “T” otkolku do onie koi zapo~nuvaat so bukva “F” ili bukva “Y”. Ovaa uredni~ka promena ne e dozvolena. Sekretarjatot nema avtoritet ednostrano da ja menuva ovaa “kontroverzna rezolucija” na Generalnoto sobranie 15 godini posle slu~uvawata ...”!?A!? Kakov neverojaten citat otkrivme nie vo Kapital ... [to velite!? Kolku e kontraverzna rezolucijata, u{te pokontroverzen e samiot citat od pred malku – osobeno vo delot “15 godini po slu~uvawata”! No, koja godina se slu~uvale vakvi promeni von a{ata “li~na karta”, ako se ima vo predvid deka po na{iot priem vo OON vo 1993 godina, 15 godini se 2008 godina!!!? Koj? [to? I zo{to menuval toga{!Inaku ako se zeme vo predvid deka delot “porane{nata” e ozna~en so mala bukva, toga{ ednostavniot zaklu~ok e deka na{eto ime vo momentot i ne e Porane{na Jugoslovenska Republika Makedonija, tuku samo Jugoslovenska Republika Makedonija! Pridavkata “Jugoslovenska” e pred Repub-lika Makedonija ... Zna~i nie i sega imame pridavka, ako pravilno go tolkuvame tekstot na “timot”, {to go citiram pogore! A i imeto sekako i sega ni e “erga omnes”, ako za intervencija vo “li~nata karta” se javuvame duri vo kabi-netot na Ban Ki Mun!? Nastanite od pred edna nedela ...More, more gluposti ... Ajde malku ova da go razgledame denovive. Mislam deka imame re{enie!? Definitivno ... Menuvajte ja bre pridavkata!?

FILIP RIKER �ambassador na SAD vo Makedonija

DA NE SE IZGUBAT U[TE DVE I POL GODINI!

“... re{enieto se implicira vo “li~nata karta” vo OON ...

MMALIOT PROIZVODSTVEN KAPACITET PRE^KA ZA GOLEMI BIZNISI �

MAKEDONSKI FIRMI ]E RABOTAT ZA BMV SAMO AKO NAJDAT REGIONALEN PARTNERPo posetata na pretstavnikot na BMV vo Makedonija e dogovoreno zaedno so firmi od Srbija, BiH, Hrvatska, Slovenija i Turcija da se sozdadat t.n. sinxiri na dostavuva~i koi bi rabotele za min-henskiot avtomobilski gigant. Samo preku edno vakvo reagionalno povrzuvawe moè da se obezbedi i dobra pozicija za makedon-skite kompanii za avtodelovi

MMaliot kapacitet na makedonskite kompanii koi proizveduvaat delovi za potrebite na avto-mobilskata industrija e glavniot problem za pretstavnikot na ger-manskiot gigant BMV, koj minatata nedela be{e vo poseta na Makedonija. Na inicijativa na Makedonskiot avtomo-bilski klaster (AKM), pretstavnikot na BMV za Jugoisto~na Evropa poseti 12 makedonski fabriki, od koi izdvoil tri kako mo`ni dostavuva~i na delovi za minhenskata fabrika.“Pretstavnikot na BMV,

gospodinot E{ref Merm-er, istakna deka mo`na e sorabotka so edna kompanija od IT-sektorot, no i so u{te dve, koi proizveduvaat pe~ateni plo~ki, odnosno alu-miniumski delovi. Iako kompaniite go posedu-vaat baraniot kvalitet na standardot na BMV, sepak, Mermer istakna deka proizvodstveniot kapacitet na kompani-ite e premnogu mal za da moè da gi zadovoli nivnite potrebi”, izjavi za “Kapital”, menaxerot na AKM, Vlado Tevdov, koj letovo pred bordot na direktorite na BMV gi prezentira{e mo`nostite na makedonskata indus-trija.Sepak, nova mo`nost za na{ite kompanii pretstavuva najavenata sorabotka so ostanatite srodni firmi od region-ot, so koi vo me|usebna sorabotka bi se dostig-nala brojkata na proiz-

vedeni edinici, dovolni da ja zasitat potrebata na BMV.“Se dogovorivme, zaedno so firmi od Srbija, BiH, Hrvatska, Slovenija i Turcija, da sozdademe t.n. sinxir na dostavuva~i, so {to se nadevam deka }e uspeeme da obezbed-ime dobra zdelka so BMV. Samo vo edna vakva konstelacija moè da se obezbedi dobra pozicija i za makedonskite kom-panii za proizvodstvo na avtodelovi”, dodava Tevdov, koj smeta deka za realizacija na ovoj proekt }e bidat potrebni {est do 12 meseci.Inaku, pred dva meseci vo Makedonija be{e pret-stavnikot na avstriskata kompanija Magna, eden od najgolemite svetski proizvoditeli na avtode-lovi.Sli~no kako i od BMV, i od Magna bea zain-teresirani pred s$ za dostavuva~ na alu-

miniumski delovi, alati, plasti~ni komponenti i softver. “Magna ve}e isprati barawe za ponuda do dve makedonski kompanii, koi dokolku uspeat da ja postignat zadovolitel-nata cena, }e obezbedat sorabotka so ovaa golema svetska firma. Zasega moàm da otkrijam deka kompaniite se od sek-torot na proizvodstvo na plasti~ni i aluminiumski delovi”, smetaat od avto-mobilskiot klaster.Vo poslednata godina pogolem del od firmite oceneti kako sposobni da proizveduvaat za potrebite na avtomo-bilskata industrija gi implementiraa strog-ite standardi koi se potrebni za sorabotka so svetskite brendovi. Sled-niot ~ekor, po s$ izgleda deka }e treba da se sostoi od pro{iruvawe na proizvodstvenite ka-paciteti.

SR\AN IVANOVI][email protected]

5POLITIKA 23.11.2010VTORNIK

PO^NA POSTAPKATA ZA EKSTRADICIJA NA VRANI[KOVSKI

Makedonskoto Minis-terstvo za pravda ja po~na postap-

kata za ekstradicija na ras~inetiot vladika na MPC, Jovan Vrani{kovski. Po izvestuvaweto od MVR deka Vrani{kovski e lociran, Ministerstvoto za pravda po~na da ja pribira celokupnata doku-mentacija za Vrani{kovski od sudovite. Dokumentacijata treba da se prevede i da se ispra-

ti do bugarskoto Minis-terstvo za pravda, po {to se o~ekuva Vrani{kovski da & bide ekstradiran na Makedonija. Sepak, kone~nata odluka }e ja ima bugarskata vlast. “Zavisno od kompleti-raweto na dokumentaci-jata, odnosno ocenkata na taa dokumentacija, o~ekuvame dopolnitelni informacii kako ponatamu }e se vodi slu~ajot, odnos-no na koja dràva }e bide

predadeno liceto”, izjavi Jankuloska. Bugarskoto Obvinitelstvo vo sabotata mu odredi merka ku}en pritvor na Vrani{kovski. Garancija dala Bugarskata pravoslavna crkva i toj sega e smesten vo nekoj od sofiskite manastiri. Vremetraeweto na ku}niot pritvor ne e ograni~eno.Vrani{kovski e osuden na 2,5 godini zatvor za pronevera na 250 iljadi evra.

P

krMPdlzpmoDs

DRUCAS: SKOPJE LAE, GRCIJA PODAVA RACE NA PRIJATELSTVO!

Ministerot za nadvore{ni raboti na Grcija, Dimitris Drucas, v~era na sostanokot na Centarot

na evropski politiki vo Brisel, vo od-nos na re{avaweto na sporot za imeto re~e "Skopje lae", a "Grcija gi {iri racete za prijatelstvo”."U{te edna{, mojot povik do Skopje i do tamo{noto rakovodstvo: ne se obiduvajte da sozdadete negativna slika za Grcija. Ve molam, fokusirajte se na pozitivnite aspekti i na ona {to go pokaàvme izminatava godina so iskrenite napori da se dojde do re{enie. Prostete za

zborovite koi }e gi upotrebam i koi moèbi prevedeni na angliski }e zvu~at malku agresivno, no ako slu{nam kako Skopje lae, jas }e gi ra{iram moite race i dvapati }e gi podadam racete na pri-jatelstvo. Toa e na{eto odnesu-vawe i na{iot pristap, zatoa {to veruvame vo re{enie. Se nade-vam deka istoto }e go slu{neme i od na{ite prijateli vo Skopje”, izjavi Drucas.

ZA DA SE ISKORISTAT PARITE, TREBA DEPOLITIZIRANA ADMINISTRACIJA!

MAKSIM [email protected]

GABRIELA [email protected]

ZAVODOT ZA STATISTIKA BARA POMO[ OD POLICIJATA ZA POPISOT

MVR DA UTVRDI KOJ IMA PRAVO DA BIDE POPI[AN!�� Zavodot stava kraj na partiskite prepukuvawa – dali so noviot zakon }e se popi{uvaat i licata

koi ìveat nadvor od zemjata. Go povikuvaat MVR na pogolema sorabotka

e klu~na za da se znae koj gra|anin kolku vreme ìvee vo Makedonija.No, osven deka se podgot-veni da pomognat, MVR nema ni{to da prezeme pod svoja kapa – }e ~ekaat instrukcii od dràvnata popisna komisija, koja vsu{nost s$ u{te ne e ni izbrana. "[to i da bide pobarano od MVR za potrebite na popisot, nie }e izlezeme vo presret. ]e gi stavime na raspolagawe podatocite

{to gi poseduvame za toa dali nekoj e dràvjanin na Makedonija, dali nekoj se vodi na odredena adresa, ili kolku vreme e nekoj otsuten od Makedonija", izjavi portparolot na MVR, Ivo Kotevski. I dodeka Zavodot za statistika i Ministertst-voto doprva }e se dogo-varaat koj od kogo da ~eka instrukcii, nitu po postignatiot dogovor me|u partnerite vo vlasta, VMRO-DPMNE i DUI, deka

predlog–zakonot treba da pomine bez amandmani ne e jasno kako istiot }e se primenuva na denot na popisot. Opozicijata obvinuva za zatkulisni partiski igri i pazarewa, vo koi do posleden moment osta-nuva nejasno kako celata procedura }e se izvede vo praksa:"I ponatamu go poddrùvame popisot, i pokraj netransparentniot na~in na koj VMRO-DPMNE

i DUI se dogovorija. Problem e {to s$ u{te nemame odgovor kakov }e bide opfatot na popisot, za{to partiite od vlasta do neodamna imaa dijame-tralno sprotivni gledi{ta za ~lenot 5. Izgleda vo Za-padna Makedonija }e vaì tolkuvaweto na DUI, a vo Isto~na na VMRO-DPMNE", izjavi prateni~kata na SDSM, Cvetanka Ivanova.Interesno e {to vo DUI, i pokraj povlekuvaweto na amandmanite, postoi otpor

Da se sozdade profesionalna administracija koja }e bide podgotvena na vistinski na~in

da raspolaga so parite {to & se dodeluvaat od fondovite na Evropskata unija. Reformata na javnata administracija e klu~niot element za pristapnite pregovori so Unijata. Zatoa e potrebno celosno depolitizirawe na javnite slu`benici, da se sozdadat vistinski krite-

FUERE ZA SREDSTVATA OD IPA FONDOVITE

riumi za nivniot izbor i procesot na regrutacija da se bazira na sistemot na zaslugi. So vakvo barawe izleze v~era evroam-basadorot Ervan Fuere pred vicepremierot Vasko Naumovski na prezentaci-jata na proektot "Tehni~ka pomo{ za IPA Centarot za obuki".Vicepremierot Vasko Naumovski, koj go prezentira{e proektot, na vakvite zabele{ki na Fu-ere odgovori deka Vladata gi razgleduva i raboti po site preporaki navedeni vo Izve{tajot."Gi razgleduvame site

zabele{ki istaknati vo Izve{tajot i rabotime po niv. Vo minatoto bevme svedoci na partizacija na javnata administracija. No, ovaa Vlada ima za cel da ja reformira i da sozdade profesionalna i efikasna administracija. Ovoj cen-tar za IPA e samo del od site aktivnosti vo soz-davaweto visokoefikasna i profesionalna adminis-tracija", odgovori Nau-movski. Saveria Specano, klu~niot ekspert na proektot, veli deka izborot na obu~uva~ite e napraven spored strogi kriteriumi i

garantira deka se izbrani najdobrite i deka uspe{no }e ja zavr{at svojata rabota. Dosega e sprovede-na obuka na 36 obu~uva~i, a so obukite }e se opfatat 1.000 administrativci, kako i pretstavnici od gra|anskoto op{testvo i biznis-sektorot.So proektot se predviduva formiraweto na IPA trening-centar, izrabotka na programi za razvoj na trening-centarot i obuka na obu~uva~i za IPA pro-cesot. Realizacijata treba da ~ini okolu eden milion evra i treba da zavr{i do juni 2012 godina.

Dodeka vladeja~kite VMRO–DPMNE i DUI se dogovaraat kako da gi pro~itaat ~le-

novite 5 i 6 od Zakonot za popis, spored koj u{te e nejasno dali so popisot }e bidat opfateni i onie lica na koi Makedonija ne im e postojano mesto na ìveewe, klu~nata institucija koja }e mora da gi obezbedi glavnite podatoci e Ministerst-voto za vnatre{ni raboti. Od Dràvniot zavod za statistika velat deka tie }e ja koristat logistikata na MVR za proverka na verodostojnosta na pop-isnite podatoci, a ova osobeno }e dojde do izraz vo odnos na licata koi }e bidat popi{ani, a nema da poseduvaat li~na karta, patna isprava ili izvod od mati~nata kniga na rodenite izdadeni od Make-donija. Spored pravilata, dovolno e vo momentot na popi{uvawe doma da bide eden ~len na semejstvoto i toj da gi soop{ti podatoc-ite i da gi podnese doku-mentite za otsutnite. So ova se sozdava prostor za manipulacija so podatoci, pa ottuka, ulogata na MVR

kon formulacijata "mesto na voobi~aeno ìveewe"."^lenot 5 od Zakonot za popis na naselenieto }e se primenuva na ist na~in kako vo 2002 godina, za{to ovoj ~len za Zakonot treba da bide ist kako vo 2002 godina", smeta pratenikot na DUI, Tahir Hani.Spored pratenikot na VMRO-DPMNE i pretsedatel na Komisijata za politi~ki sistem i odnosi me|u zae-dnicite, Zoran Petreski, me|u partiite vo vlasta nikoga{ nemalo nesoglasu-vawa za predlog-zakonot za popis."Nema spor za zakonot me|u VMRO-DPMNE i DUI, a sporot go napravija najprvo Nova Demokratija, a potoa i SDSM. Toa {to predlog-zakonot pomina na Vlada, pokaùva deka koa-licionite partneri imaat usoglaseni stavovi. Prob-lemot nastana vo Sobrani-eto. Opozicijata, odnosno SDSM, be{e vo defanziva, velej}i deka }e prifati s$, samo da se otko~i pro-cesot, a sega koga VMRO-DPMNE i DUI postignaa dogovor, reagiraat nega-tivno", izjavi Petreski.Od DZS informiraat deka opfatot na popisot go opredeluvaat jasni poimi i ~lenovi upotrebeni vo Zakonot, za koi ne se potrebni dopolnitelni tolkuvawa.

EKSKLUZIVNO INTERVJU ZA “KAPITAL” 6 23.11.2010

zna~itelno }e gi namali tro{ocite za izgradba na gasovodot, od koj eden del }e pominuva pod Crnoto More. Gazprom ima interes da ja ubeduva Turcija.Makedonija ne samo {to nema da bide na glavnata mapa na Juèn potok, tuku i izgradbata na kra-kot od ovoj gasovod vo zemjava e planirana za vtorata faza od realizacijata na proektot. Glavnite gasovodi od Juèn potok, koi se planira da bidat ~etiri, treba da bidat gotovi do krajot na 2015 godina. Gasifikacijata na Makedonija e predvideno da zavr{i do 2020 godina, a treba da obezbedi zgolemena isporaka na ruski gas vo zemjava.Vladata ve}e ja registrira{e kompanijata Makedonija gas, koja treba da sorabotuva so Gazprom okolu realizacijata na proektot Juèn potok vo zemjava. Dali toa zna~i deka Makedonija defini-tivno }e bide vklu~ena vo Juèn potok i koja }e bide pozicijata na dràvava?Gospodin ûgunov se sretna so premierot na Makedonija i detalno go razrabotija planot za gas-ifikacija na ovaa zemja. Vladata na Makedonija se izjasni za toa kolku gas saka vo idnina. Gazprom i Vladata se angaìraat da se zgolemi isporakata na gas preku poseben krak od gasovodot. Do 2020 godina Makedonija }e dobiva pove-}e gas, a toa nema da go prima od glavnite cevki, tuku }e ima posebni cevki koi }e se napravat posebno za ovaa zemja.Eden od na~inite za finansir-awe na izgradbata na delot od Juèn potok vo Makedonija e so prebivawe na klirin{kiot dolg na Rusija kon Makedonija, koj iznesuva 60 milioni dolari. Dali }e bide izbran toj model ili, pak, Makedonija }e mora sama da go finansira ovoj

proekt? Treba da znaete deka go regu-liravme klirin{kiot dolg so Srbija i so drugite zemji od porane{na Jugoslavija. Opcijata koja ja spomenavte moè vnimatel-no da se razgleda vo ramkite na sorabotkata so Makedonija. Iako toa ne e glaven del od proektot, sepak, bidej}i stanuva zbor za golema investicija vo zemja kako {to e Makedonija, }e se razgleda ovaa mo`nost.

JU@EN POTOK SE ZASNOVA NA EKONOMSKA, A NE NA POLITI^KA OSNOVA

Vo proektot Juèn potok sakaat da se vklu~at pove}eto balkan-ski zemji. Izvesno e deka Srbija }e bide tranzitna, no {to se slu~uva so Hrvatska i Romanija? -Dogovorot so Hrvatska ve}e se potpi{a, a za implementaci-jata }e se odlu~i dopolnitelno. Pra{aweto za Romanija e mnogu ednostavno. Potpi{uvaweto na dvata dokumenti so Bugarija ne zna~i deka Romanija e isklu~ena od procesot na podgotovka na Juèn potok. Vo momentov gi razgleduvame tehni~kite analizi za opciite za Juèn potok. Po-radi toa {to gi ima vo golem broj, }e bide te{ko da se odlu~i za toa koj }e bide najpovolniot protok. ]e ima ~etiri cevki koi }e minuvaat niz edna zemja, pa niz druga, pa }e se razdelat na polovina. Kako i da e, }e po~ne da se implementira proektot ~isto na ekonomska osnova, bez kakva bilo politi~ka vme{anost.Dali Slovenija ja podgotvi fiz-ibiliti studijata za ovoj proekt i kako }e u~estvuva taa?Da, Slovenija ja zavr{i fizibil-iti studija i taa }e bide objavena do krajot na godinava. Postojat dve alternativi za prenos. Ednata e preku Balkanot, a drugata e od sever. No, balkanskata varijanta

SPASIJKA [email protected]

Vo narednite pet godini zemjite od Jugoisto~na Evropa treba da stanat del od gasovodot Juèn potok, koj }e prenesuva ruska nafta do Zapadna

Evropa. Interesot e ogromen zatoa {to Juèn potok ne obezbeduva samo relativno evtin energens, tuku i mnogu pari za dràvite preku koi }e minuvaat glavnite cevkovodi preku naplata na tran-zitna taksa. Tokmu taa bitka Makedonija ja izgubi. Aleksandar Medvedev, zamenik-pretsedatel na ruskata kompanija Gazprom, koja stoi zad proektot Juèn potok, i glaven izvr{en direktor na Gazprom-eksport, koja prakti~no go vr{i izvozot na rus-ki gas vo Evropa, vo ekskluzivnoto intervju za “Kapital” izjavi deka Juèn potok nema da tranzitira niz Makedonija. Vo upravnata zgrada na Gazprom vo Moskva, kade se kroi energetskata poli-tika na Rusija no i energetskata sostojba vo Evropa, “Kapital” ekskluzivno dozna koi se idnite planovi vo vrska so Juèn potok i voop{to strategijata na ovaa ruska kompanija. “Kapital” be{e vo Moskva na pokana od Gazprom, preku ruskata novinska agencija RIA Novosti, koja izbra preku na{iot mediumi da & gi soop{ti na makedonskata javnost najnovite slu~uvawa okolu realizacijata na proektot Juèn potok, vreden okolu 12 milijardi evra. Vo igra ostanuvaat Bugarija, koja ve}e ima konkreten dogovor so Gazprom, Grcija, Srbija, Ungarija i Slovenija. Romanija s$ u{te e neizvesna, zatoa {to Gazprom ja pridobi Bugarija. Se ~eka konk-retna odluka od Turcija, bidej}i ako ovaa zemja vleze vo proektot,

Vladata na Makedonija se izjasni za toa kolku gas saka vo idnina. Gaz-prom i Vladata se angaìraat da se zgolemi isporakata na gas preku poseben krak od gasovodot. Do 2020 godina Makedonija }e dobiva pove-}e gas, a toa nema da go prima od glavnite cevki, tuku }e ima posebni cevki koi }e se napravat posebno za ovaa zemja, izjavi Medvedev vo ekskluzivnoto intervju za “Kapital”.

�� Vladata na Makedonija se izjasni za��

MAKEDONIJAGAZPROM, NO

ALEKSANDAR MEDVEDEVzamenik-pretsedatel na Gazprom

}e se isklu~i poradi nepovolniot reljef. Ednata varijanta predviduva prenos od Ungarija, a drugata od Avstrija. Minatata nedela pre-mierite na Slovenija i Rusija se sostanaa za da zboruvaat za izvozot na priroden gas vo Slovenija i za Juèn potok. Neodamna i Evropa go pozdravi ovoj zaedni~ki proekt na Rusija i Slovenija.Dali planirate Bosna i Herce-govina podocna da se priklu~i kon proektot?[to se odnesuva na Bosna, odnosno dali niz nejzina teritorija moè da minuvaat cevki, zasega nema in-teres od ovaa zemja. Zatoa, Hrvatska ne moè da bide tranzitna zemja. Toa e sli~no kako situacijata vo Makedonija. Direktor od Gazprom ja poseti Makedonija i so makedon-skata Vlada diskutira{e dali moè da minuvaat cevki do Albanija. No, Albanija nema podneseno kakvo bilo barawe za nejzino vklu~uvawe vo Juèn potok. Isto e i so Bosna.Za vreme na posetata na Bugarija, premierot Vladimir Putin spomena deka od razli~ni zemji }e se spojuvaat razli~ni cevki. Toa e prili~no sloèna mreà na odnosi. Na koj na~in }e se presmetuvaat idnite prihodi za sekoja zemja oddelno. Na primer, kolku prihodi }eostvaruva Bu-garija od ovoj proekt, koja ve}e ima konk-reten dogovor so Gazprom?Na{iot pre-mier spomena

deka protokot vo Bugarija zna~itelno }e se zgolemi dokolku se realizira proektot Juèn protok. Lesno moè da se presmeta, bidej}i imame zaedni~ki dogovor koj pokaùva koj go poseduva i koj }e raboti so bugarskiot del od proektot. Kako {to znaete, premierot Putin e mnogu informiran i kvalifikuvan za energetskiot biznis. A, {to se odnesuva do toa kako }e se raspre-deluvaat sredstvata me|u Bugarija i Gazprom, toa e ve}e druga prikazna. Se znae to~no koja strana so kolku }e u~estvuva vo investicijata. Ako tro{ocite se 50-50 i za prihodite }e ima poseben model. Mnogu ~esto me pra{uvaat kolku ~ini proektot? Krajniot tro{ok }e se znae po zavr{uvaweto na fizibiliti studi-jata, no na{ite preliminarni pro-cenki, vrz osnova na pre-fizibiliti studijata, pokaùvaat deka }e toa }e~ini okolu 12 milijardi evra. Vo prvata varijatna cevkite }e odat niz Bugarija, Srbija, Ungarija, Avstrija, Slovenija, a na jug }e odat preku Grcija vo Italija.

Turcija e kriti~na zatoa {to s$ u{te ne odlu~uva dali }e se vklu~i vo

Juèn potok. [to

723.11.2010VTORNIK

Gazprom e seriozna kompani-ja, koja 20 godini dostavuva kvaliteten gas do svoite koris-nici. Se stremi kon kvalitet, osobeno toa saka da go dokaè so ubavo isplaniran i sprove-den proekt kako {to e Juèn po-tok, so najdobrite cevki, oprema i inèneri. Toa pretstavuva sofisticiran proekt i zatoa bara dobro planirawe. Se predviduva da bide gotov za pet godini i im posakuvam na site zemji vo idni-na da bidat del od ovoj proekt

��

o~ekuvate od turskata Vlada?êkame dozvola od turskata Vlada da gradime na nivna teritorija. Podgotovkata na fizibiliti studi-jata zavisi od turskata Vlada, bidej}i ~ekame dozvola od nea. Ne se raboti za obi~na dozvola, tuku za ispituvawe na zemji{teto za postavuvawe na cvrsta konstrukcija. Ovaa dozvola se o~ekuva da dojde do krajot na noemvri.

NABUKO NE E KONKURENCIJA NA JU@EN POTOK

Gasovodot Nabuko, koj e proekt na Evropskata unija, e glaven konkurent na Juèn potok. Kolku ovoj proekt ja odloùva ili popre~uva izgradbata na Juèn po-tok, imaj}i predvid deka zad nego stojat zemjite od EU? Nabuko ne e konkurencija, bidej-}i ne gi ispolnuva site potrebni preduslovi za uspe{no implemen-tirawe na proektot. Nie imame pazar, tehni~ki upatstva i dobri partneri za golem proekt. Nabuko ne go smetame za konkurent, bidej}i Nabuko i Juèn potok imaat razli~ni celi. Celta na Juèn potok e da go promeni na~inot na dostavu-vawe kvaliteten gas na evropskiot pazar. A, celta na Nabuko e da gi promeni izvorite za snabduvawe

na Evropa. No, za Nabuko nema ni non-pejper, a kamoli dogovor. Za da se snabduva tolku dolga cevka ne e dovolno da imate kakov bilo izvor vo Kaspiskiot region, bez razlika dali e turkmenistanski, azerbejxan-ski ili ira~ki gas. Ako zboruvame za Iran, te{ko e da se planira kako, so ogled na momentalnata politi~ka situacija, iranskiot gas bi moèl da se transportira vo Evropa i dali Evropa }e se potpre na iranskiot gas.Vo odnos na Azerbejxan, imame dogovor za koli~inata na izvoz na gas. Imame dogovor, cena i povrzani cevki koi lesno moè da se prodolàt od Rusija do Azerbe-jxan. Stru~wacite se obiduvaat da procenat koj bi moèl da ponudi popovolna cena od ruskata cena na gasot, bidej}i se raboti za razli~ni pati{ta za prenos i razli~na in-vesticija.Povtorno }e povtoram, ne se pla{ime od Nabuko. Za primer }eja poso~am Germanija. Germanskata kompanija RVE u~estvuva vo Nabuko, no ne moè na nikakov na~in da vlijae vrz na{ite odnosi so Germanija. Isto e i za Avstrija. Avstriska kompanija u~estvuva vo Nabuko, a so nea zaedno ja podgot-vuvame i fizibiliti studijata za

Juèn potok. Ne se pla{ime {to istata kompanija }e ima informacii i za Juèn potok. Tretiot paket za energetika {to neodamna go usvoi Evropskata komisija nalaga vklu~uvawe na treti zemji vo energetskite proek-ti. Kako go komentirate ovoj doku-ment i {to }e zna~i za realizacija na proektot Juèn potok?Svesni sme deka treba da se uso-glasime so evropskite regula-tivi i zatoa Evropskata komisija formira{e specijalna grupa koja }eja razgleda implementacijata. No, treba da se ima predvid deka Gaz-prom snabduva re~isi edna tretina od evropskata potro{uva~ka na gas. Zatoa znaeme deka toa e malku ve{ta~ko barawe od EU. Zasega, Ukraina e glavnata tranzitna zemja za ruskiot gas do Evropa. Kolku }e zagubi taa so realizacijata na Juèn potok?Kako prvo, svesni sme deka proiz-vodstvoto vo Rusija be{e nama-leno za vreme na krizata poradi namalenata potro{uva~ka. Akumu-liravme pove}e od 3,5 trilioni kubni metri na gas za slednite 25 godini, taka {to imame dovolno gas za da ja zadovolime lokalnata i nadvore{nata pobaruva~ka. No,

Gazprom eksport e edna od najuspe{nite i na-jrazvojni kompanii vo Rusija, koja e glaven izvoznik na ruski gas

vo Evropa. Vo 2009 godina obemot na izvoz na priroden gas iznesuva{e okolu 142,88 milijardi kubni metri. Gaz-prom eksport obezbeduva gas za 20 zemji, a slobodno moè da se kaè deka Medvedev e glavniot koj odlu~uva dali ventilite }e bidat otvoreni ili zatvoreni.Ruskiot izvoz na gas e vital-en del od evropskata ener-getska stabilnost, bidej}i ve}e 40 godini evropskite zemji

zavisat od ruskiot gas. Istorijata na ovaa dràvna kompanija datira od 1973 godina, koga e osnovana sojuznata organizacija za trgovija so stranstvo Sojuz-gazeksport. Vo esenta 1991 godina Sojuzgazeksport be{e inkorporirana vo dràvniot koncern za gas Gazprom. Pod-ocna se preimenuva vo Gazek-sport i ostanuva vo dràvna sopstvenost. Vo 2006 godina e preimenuvana vo Gazprom eksport, vo 100% sopstvenost na gigantot Gazprom. Pozicijata na Gazprom ek-sport na stranskite pazari e obezbedena od rezer-

vite na gas na Rusija, koi mu pripa|aat na Gazprom. Ovaa kompanija gi poseduva najgolemite rezervi na gas vo svetot. Taa ima 17% od svetskite i 60% od ruskite rezervi na gas. Vo 2009 godina tie se procenuvaa na 33,1 trilioni metri kubni. Gazprom e odgovorna za okolu 20% od svetskoto i okolu 85% od ruskoto proizvodstvo na gas. Minatata godina grupaci-jata Gazprom proizvede 461,5 milijardi kubni metri gas. Grupacijata ima rezervi na gas za narednite 85 godini. Gasovodite se vo dolìna od 159.500 kilometri.

GAZPROM E NAJGOLEM SVETSKI PROIZVODITEL NA GAS

{to se odnesuva za vo idnina, ne moème da si dozvolime da imame rizi~ni situacii, bez razlika kakvi se politi~kite sostojbi kaj na{ite sosedi, Be-lorusija i Ukraina. Zatoa, ne go koristime ukrainskiot sistem, koj bara golema investicija, ne za da se prodolì, tuku za da se odrùva vo dobra forma. No, ako se zgolemi pobaruva~kata, a Ukraina bide vo pozicija da im pomogne na partnerite, toga{ Gazprom }e & ponudi da vleze vo proektot. Nie ne sakame da odzememe ni{to od nikogo. Samo sakame da obezbedime posiguren prenos, koj }e bide efikasen i efektiven.Dali problemite so strukturata na Juèn potok i docneweto na dozvolata od Turcija moè da go prolongiraat proektot? Razmislivme za rizikot od pro-

longirawe, no smetame deka vrz osnova na me|uvladinite dogov-ori, Turcija nema da go prolon-gira ovlastuvaweto i dozvolata. Rabotime vo najpovolni uslovi, od tehni~ka i bezbednosta to~ka, imaj}i go predvid iskustvoto so Severen potok. [to se odnesuva do problemite, se stremime kon sovr{enstvo so toa {to rabotime so najdobrite inèneri i oprema. Imame sredstva koi ni ovozmoùvaat da postavime cevki na dnoto od Crnoto More, vo mnogu nezgodni podvodni uslovi, kade {to pritisokot e ogromen. Ne e dovolno samo da se postavat, tuku treba i postojano da se nadgleduvaat. I samite inèneri bea v~udonevideni kolku e sovr{ena i sigurna konstrukcijata. Za proektot Juèn potok dosega ne se zabeleàni kakvi bilo problemi.

A ]E DOBIVA POVE]E GAS OD PREKU KRAK NA JU@EN POTOK

33.45

19.98

10.07

9.02

7.6

7.28

6.44

5.44

4.36

4.26

2.64

2.06

2.04

1.49

1.07

0.51

0.22

0.08

0 5 10 15 20 25 30 35

Germanija

Turcija

Francija

Polska

Ungarija

Velika Britanija

ê{ka

Avstrija

Finska

Holandija

Bugarija

Grcija

Romanija

Srbija

Hrvatska

Slovenija

Bosna i Hercegovina

Makedonija

IZVOZ NA GAS OD GASPROM EKSPORT VO 2009 GODINA (VO MILIJARDI KUBNI METRI)

IZVOR: GAZPROM

8 KOMENTARI I ANALIZI23.11.2010 VTORNIK

D-r RUBIN ZAREVSKIKonsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski profesor

D-r RUBIN ZAREVSKIKonsultant za strate{ki menaxment i uuuuniverzrrr itetski profr fr fr fesorrrr

DR@AVEN KAPITALIZAM PO VTOR PAT

Sekoj obid da se objasnat tek-ovnoto ekonomsko opkruùvawe i politikata denes

e osuden na neuspeh. Izgleda kako “Sizifova rabota”. Dali Makedonija e s$ u{te zemja vo tranzicija? Moèbi dràva so li-beralen kapitalizam? Kako zvu~i etiketata deka sme zemja vo razvoj? Dosadno. Istoto go slu{ame ve}e so decenii. Vreme e da se soo~ime so realnosta. Makedonija, otkako go napu{ti na po~etokot na 90-te godini, poslednite godini vleguva i ~ekori vo vtoriot po red sistem na dràven kapitalizam. Alibito za vakviot razvoj se locira vo potrebata da se amortiziraat socija-lnite nemiri koi moàt da nastanat poradi te-kovnata svetska ekonomska kriza. Objektivno, kreatorite na politikata celat kon re{avawe na faktorot socijala, a ne kon razvoj na ekonomijata, kako {to prikaùvaat. Zna~i, nema ni{to lo{o vo toa da se konstatira deka Vladata preku aktu-elnata ekonomska politika treba da se fokusira kon

gasewe na poàrite koi predizvikuvaat seriozni problemi vo segmentite na siroma{tijata, zdravst-voto, penziite i nevrabo-tenosta. Dali ova nekomu mu odgo-vara e drugo pra{awe. Ova e realna sostojba koja nema potreba da se prikriva. Svedoci sme na eden proces koj dobiva na dinamika so samiot fakt {to povtorno e zgolemen centralniot buxet na 2,6 milijardi evra. Dràvata pravi s$ za da se nametne kako edinstven igra~ na pazarot. Opas-nosta e vo doziraweto na politikata i na politi~kite motivacii so koi vlasta upravuva so pazarot. Se soo~uvame so poraka koja glasi: “vbrizguvaweto na politikata vo siste-mot }e bide ednakvo na uspehot da se vlijae vrz ekonomskite performansi”. Pogolemo vlijanie vrz ekonomijata bara vo toj slu~aj pove}e politika i pritisok.Makijavelisti~ki. Pristapot jasno se sogleduva na sekoj ~ekor. Prvo dràvata go isfrli privatniot sektor od paza-rite na kapital. Go isfrli i od pazarot

na trud. Denovive, eks-ministerot Slaveski go potvrdi ona {to site go znaeja. Dràvata ne moè{e da plasira evroobvrznica vo april bidej}i pazarite ni bea zatvoreni. Ne deka ne sakavme. Zatoa se svrte kon doma{nite pazari na kapital i izvr{i “mo-nopolizacija na pazarot na kapital i pari”. Namaluvaweto na bro-jot na nevraboteni ne e diktirano od realniot sektor, tuku od brojkata na novovraboteni vo dràvnata administracija. Jasno se gleda i so samo eden pogled vrz oglasite za vrabotuvawe.Vo razvojot na energetski-ot pazar, vo koj dràvata e alfa i omega, povtorno se aktuelizira Belene vo Bugarija i toa vo pe-riod koga go izgubivme interesot na stranskite nvestitori za êbren i za Gali{te. Potoa, pra{aweto za likvidnosta na doma{niot pazar. Javna tajna e deka dràvata e najgolem dol`nik. Pra{awe za milion evra: “koj najmnogu nema da saka voveduvawe na akceptniot nalog kako sredstvo za

obezbeduvawe na naplata-ta?”. Prvo op{tinite, a potoa dràvata. Govorej}i za izgradbata na objekti, dali nekoj napravil analiza kolku treba da se zgolemi brojot na turisti vo Skopje za da ima ekonomska oprav-danost vo funkcionirawe-to na site hoteli koi se planira da niknat pod Skopskoto kale? Da ne bideme naivni. Proda`bata na top atraktivnoto dràvno zemji{te po cena od 1,5 evra vo Ohrid ili, pak, proda`bata na parceli za hoteli vo Skopje }e rezultira so u{te nekolku stanbeni kompleksi sli~ni na poznatiot “kineski yid”.Poentata mi be{e vo drugoto. Dali dràvata na ovoj na~in ja diktira cenata na grade`noto zemji{te vo Makedonija? Koja cena moè vo takva konstelacija da postigne lice koe prodava lokacija vo op{tina \or~e Petrov? Pet evra? Vladite ne moàt da ja mikromenaxiraat naciona-lnata ekonomija.Golemoto injektirawe kapital i politika vo odredeni segmenti proizveduva nov set dobi-

tnici i gubitnci. Vo ovoj slu~aj, vlasta se soo~uva so eden realen problem. Kapacitetot so koj raspo-laga e nedovolen za kontrola i upravuvawe so novokreiranata sostojba. Povtorno se bara selek-tivna poddr{ka od drugite subjekti na pazarot, gla-vno od kompaniite. Samo onamu kade {to po-sakuva vlasta. Vo funkcija se stavaat stopanskite komori. Zaedno se lobira za potrebata od dràvna intervencija na pazarot. Tezata e deka na toj na~in }e se vovedat podobri pravila na igra koi }e go razdviàt kapitalot i }e se obezbedi pobrzo zazdravuvawe na ekonomi-jata. No, ostanuva faktot deka pazarite go pravat ova podobro i poefikasno od politi~arite. Potencijalot na privat-niot kapital, investicii, subjekti na pazarot e kreiran pove}e od 20 godini. Toj postoi, iako vo ovoj period e oslaben. Delum-no i poradi odnesuvaweto na dràvniot sektor.Fakt e deka politi~kata vlast }e ima seriozno vlijanie vrz performa-

nsite na pazarite i vo narednite godini. No, kako {to e voobi~aeno za Make-donija, pojakite politi~ki fundamenti nema da vodat kon po-brzo ekonomsko zazdra-vuvawe. Prvo, nedostiga kapacitet, a vtoro, kaj nas e s$ relativno, pa taka i èlbata za kon-tinuiran razvoj.Taa trae do narednite izbori. Od ovie pri~ini, diskusijata treba da se postavi na druga osnova. Namesto da se navleguva vo delot od pazarot koj go ima privatnata inicijativa, dràvata treba da se fokusira kon onoj del od pazarite kade {to ima izgraden potenci-jal da go upravuva, a toj da ne e pokrien od privatna inicijativa. Postojat mnogu sektori. Treba samo da se bide otvoren za sorabotka. Ova nekomu te{ko mu pa|a.

Vladite ne moàt da ja mikromenaxiraat nacionalnata ekonomija. Golemoto inje-ktirawe kapital i politika vo odredeni segmenti proizveduva nov set dobitnici i gubitnci. Vo ovoj slu~aj, vlasta se soo~uva so eden realen problem. Kapacitetot so koj raspolaga e nedovolen za kontrola i upravuvawe so novokreiranata sostojba

��

XABE SI MAGISTER PO PRAVO, AKO PRIJATELITE TI GO SPORAT MORALOT!

Nikoj ne znae kako }e se odviva pro-cedurata za prove-rka na psihi~kata, eti~kata i mor-

alnata sposobnost na ka-ndidatite za sudii, na koja spored zakonskite izmeni insistiraat od Ministe-rstvoto za pravda, kako uslov za stignuvawe do sudskata funkcija.Sudskiot sovet, koj e insti-tucijata {to treba prakti~no da gi sprovede ovie testovi, s$ u{te ne e zapoznat nitu so nivnata sodrìna, nitu, pak, od niv bilo pobarano mislewe za sproveduvaweto na ovoj proces. Tie znaat samo deka e predvideno ova da se odviva so pomo{ na stru~ni lica od nezavisna i akreditirana profesio-nalna institucija i po urnek na me|unarodno priznati psiholo{ki testovi."Zakonot be{e izglasan pred nekolku dena i nie s$ u{te go nemame dobieno na razgledu-vawe. Vo forma na podgo-tovka be{e pobarano na{e stru~no mislewe, no vo drug del od ovie paket-zakoni, ne i za priholo{kite testirawa i testot na integritet", veli Vasil Gr~ev, pretsedatel na Sudskiot sovet.

Ministerot za pravda, Mi-hajlo Manevski, isto taka ne otkriva detali. Toj samo objasnuva deka so noviot paket-zakoni za sudstvoto }e se re{at mnogu pra{awa koi se odnesuvaat na obez-beduvawe na nezavisno i profesionalno sudstvo. Prim-erot za psiholo{ko testi-rawe Manevski go vle~e od Holandija"Tie psiholo{ki testovi ne se novina vo na{iot praven sistem, tuku se koristat vo pove}e zemji za proverka na sposobnostite i kvalitetite na profilot na eden sudski kadar, koj treba da odgovara na visokite standardi koi treba da se zastapuvaat za izvr{uvawe na odgovorna funkcija kakva {to e sud-skata", objasnuva Manevski.

DEGRADACIJA I NA SISTE-MOT I NA POEDINCITE

I dodeka ministerot se povi-kuva na holandskite praktiki, ekspertite i opozicijata se v~udovideni od, kako {to velat, obidot za degradacija i na poedincite kandidati za sudii i na celiot obra-zoven sistem za dobivawe na pravni~ka diploma.“Procenkata dali eden sudija e psiholo{ki podgotven da ja izvr{uva svojata funkcija moète da ja dobiete i od lekarsko uveruvawe koe mora sekoj da go poseduva za zas-

novuvawe na raboten odnos”, veli za “Kapital” Margarita Caca-Nikolovska, porane{na sudijka vo Evropskiot sud za ~ovekovi prava vo Strazbur, i objasnuva kako stanala sudija:"Jas, koga stapuvav na funkci-jata sudija vo Sudot za ~ove-kovi prava, osven lekarskoto uverenie, ne pominav nikakvi dopolnitelni testovi, a znam deka ni moite kolegi od toj Sud ne pominale nikakvi psiholo{ki ili testovi na integritet", veli Nikolovska. Spored nea, mnogu e va`no koj }e gi pregleduva podato-cite od ovie testovi i dali i ~lenovite na Sudskiot sovet }e bidat podloèni na istite. Taa isto taka veli deka te-stot e nepotreben poradi toa {to eden sudija pominuva niz mnogu filtri na obrazovanie, pravniot fakultet, pravo-sudniot ispit, Akademijata za obuka na sudii i javni obviniteli, dopolnitelni seminari i obuki, pa site ovie faktori ne se tukutaka predvideni, tie govorat za integritetot na li~nosta.Od druga strana, pak, psihi-jatarot i sudski ve{tak, Vikto-rija Vujovi}, veli deka za li-cata koi izvr{uvaat funkcii od koi zavisat ìvotite na drugi lu|e zadolìtelno e tie da pominat niz psiholo{ki

testirawa, no tie mora da bidat dobro osmisleni. "Treba da se sfati deka pri praveweto psiholo{ko-psihijatriski eksploracii ne zna~i deka se pravi pro-cenka na intelektualnata sposobnost ili na nivoto na edukacija na kandidatot, tuku na strukturata na negovata li~nost i kolku e vo mo`nost da odgovori na rabotnite zada~i", veli Vujovi}. No, spored nea, ona {to vo ovoj slu~aj }e bide najva`no e koj }e gi sproveduva testo-vite. Vujovi} objasnuva deka za edno ve{ta~ewe da bide uspe{no toa treba da pomine

tri fazi od sostavi na trojca ve{taci za da se zeme kako relevantno. "Treba da se vnimava onoj koj }e gi sproveduva testi-raweto da ne go napravi toa od nekoi pobudi kako brzo zarabotuvawe i tie testovi potoa da ostanat fiktivni i neupotreblivi. Mnogu e va`no testiraweto da bide spro-vedeno profesionalno i po strogo opredeleni standardi, vo koi nema da ima me{awe na politika i zastapuvawe na ne~ii interesi", veli Vujovi}. Vo me|uvreme, toa {to ne se znae prakti~no ni{to

za sodrìnata na testovite ne smetalo da se utvrdat neverojatno komplicira-nite proceduri za izbor na “proveruva~i”. Kandidatite za sudii treba da dostavat spisok so 50 lica so koi se poznavaat najmalku tri godini, no ne se krvno po-vrzani vo prava i strani~na linija do ~etvrto koleno, ne se posvoenik ili posvoitel i ne se svatovi do vtor stepen, a imaat zavr{eno najmalku sredno u~ili{te. Od ovie 50 lica Sovetot }e izbere 15 koi treba da garantiraat za moralnite i eti~kite kapa-citeti na kandidatot.

EKSPERTITE PROTIV TESTOVITE ZA INTEGRITETOT NA KANDIDATITE ZA SUDII

Idejata na Ministertsvoto za pravda deka za da se stane sudija potrebna e “garancija” za mora-lnite eti~ki kapaciteti od 15 lica {to go poznavaat kandidatot najmalku tri godini, za ekspertite e poniùvawe bez granici

��

MARIJA [email protected]

17.03.2010 9

9KOMPANII PAZARI I FINANSII 23.11.2010VTORNIK

MAKSTIL OSTVARI IZVOZ OD 55,6 MILIONI EVRAMakstil za tri kvartali godinava gi zgolemi operativnite prihodi za 31% vo odnos na lani. Tie iznesuvaat 67 milioni evra, a lani bile 51,3 milioni evra. Najgolem rast od 35% ima kaj izvozot, koj dostigna vrednost od 55,6 milioni evra. Sepak, kone~niot bilans na uspeh na kompanijata pokaùva deka Makstil za trite kvartali od godinata ost-varil zaguba od 429.000 evra, koja e re~isi tri pati pomala vo odnos na lanskata, koja iznesuva{e okolu 1,38 milioni evra. “I pokraj vlo{enite pazarni uslovi, kompanijata }e prodolì na regionalniot i svetskiot pazar da ispora~uva visokokvalitetni proizvodi so cel da odgovori na potrebite na kupuva~ite i o~ekuvawata na akcionerite, vrabotenite i dostavuva~ite, pritoa imaj}i ja postojano pred sebe po{irokata op{testvena odgovornost, osobeno na planot na za{tita i grià za ìvotnata sredina”, velat od Makstil.

Industrijata za metali i ponatamu osta-nuva najgolem dvigatel na makedonskata

ekonomija. Spored pos-lednata statistika na Narodnata banka na Make-donija, za trite kvartali od godinata od ovoj sektor e ostvaren izvoz od 594 milioni dolari, {to e 25% od vkupniot makedonski izvoz vo ovoj period, koj iznesuva{e 2,3 milijardi dolari. Procen-tualno, izvozot na metali godinava beleì rast od 35% vo odnos na lani. Zgolemuvawe od 21% ima i na uvoznata strana. Go-dinava sme uvezle metali vo iznos od 396,5 milioni dolari, so {to e ostvaren suficit od 197,5 milioni dolari. Sepak, ovie re-zultati ne bea dovolni za kompaniite od metalnata industrija devette meseci od godinata da gi zavr{at so dobivka. Za uteha e {to zagubite se pomali od lanskite.Kompanijata za proizvod-stvo i promet so proizvo-di od crnata metalurgija Arcelormittal Skopje (HRM), koja zaedno so Ar-celormittal Skopje (CRM) e del od edna od na-jgolemite svetski grupacii za proizvodstvo na ~elik,

BERZANSKI INFORMACII

2.220

2.225

2.230

2.235

2.240

2.245

2.250

2.255

15/11/10 17/11/10 19/11/10 21/11/10

MBI 10

2.415

2.425

2.435

2.445

2.455

2.465

15/11/10 17/11/10 19/11/10 21/11/10

MBID

112,30

112,50

112,70

112,90

113,10

113,30

15/11/10 17/11/10 19/11/10 21/11/10

OMB

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 22.11.2010

ALK (2009) 1.431.353 3.849,55 390,18 9,87 0,88

BESK (2009) 54.562 6.750,00 341,43 19,77 0,20

GRNT (2009) 3.071.377 500,00 105,83 4,72 0,50

KMB (2009) 2.014.067 3.178,94 533,81 5,96 0,92

MPT (2009) 112.382 23.503,00 / / 0,65

REPL (2009) 25.920 37.345,00 5.625,12 6,64 0,75

SBT (2009) 389.779 2.522,00 211,39 11,93 0,57

STIL (2009) 14.622.943 164,78 0,11 1.490,15 2,30

TPLF (2009) 450.000 3.159,05 61,42 51,44 0,93

ZPKO (2009) 271.602 1.950,00 / / 0,26

ХВ P/BВкупно

издадени акции Просечна ценаНето добивка

по акција P/E

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ 22.11.2010

Промет во ЕВРА

Број на трансакции

% на промена

обврзници 174.216 19 162,70

обични акции 106.236 83 153,73

Вкупно Официјален пазар 280.452 102 159,22

обични акции 22.273 28 -54,51

Вкупно Редовен пазар 23.893 33 -92,71

22.11.2010

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Витаминка Прилеп 4.100,00 2,5 41.000

Комерцијална банка Скопје 3.178,94 0,9 2.034.520

Македонски Телеком Скопје 449,75 0,07 425.460

Алкалоид Скопје 3.849,55 0,07 3.345.255

Гранит Скопје 500,00 0,05 75.500

Арцелормиттал Скопје (ХРМ) 114 -9,52 45.600

Стопанска банка Битола 2522 -3,00 37.830Арцелормиттал Скопје (ЦРМ) 111,00 -1,77 55.500

Топлификација Скопје 3.159,05 -1,27 366.450

0 0,00 0,00 0

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Алкалоид Скопје 3849,55 0,07 3.345.255

Комерцијална банка Скопје 3178,94 0,90 2.034.520

Македонски Телеком Скопје 449,75 0,07 425.460

Топлификација Скопје 3159,05 -1,27 366.450

Тутунска банка Скопје 3399,76 -0,01 333.176

22.11.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

22.11.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

%Износ (МКД)

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Отворен инвестициски фондНето-имот на

фонд (ден.) 1М 3М 6М YTD 1YПодатоците се однесуваат за

ILIRIKA JIE 29.934.779,87 1,38% -1,77% -4,27% -4,62% -11,65% 17.11.2010

ILIRIKA GRP 29.656.693,59 1,83% 3,18% 3,58% 7,71% 4,94% 17.11.2010

Иново Статус Акции 18.427.040,97 2,38% -4,48% -7,36% -16,57% 31,62% 18.11.2010

KD Brik 25.346.281,82 0,50% 1,07% 3,66% 8,68% 7,25% 17.11.2010

KD Nova EU 24.343.963,04 2,20% 1,68% -2,84% -3,22% -14,27% 17.11.2010

КБ Публикум балансиран 21.841.420,29 1,08% 2,56% -1,36% -0,90% -2,18% 18.11.2010

22.11.2010

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik - 22.11.2010)

METODI [email protected]

RAST OD 35% NA IZVOZOT NA METALI

METALNATA INDUSTRIJA POLEKA JA PREBRODUVA KRIZATA

Zgolemeniot izvoz na metali i podobrenite sostojbi na svetski-ot pazar, sepak, ne bea dovolni za metalnata industrija vo Makedonija da ostvari dobivka vo raboteweto

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

Ar~elor Mital, vo trite kvartali ostvari zaguba od dva milioni evra. Zagubata e za osum pati pomala vo odnos na lani, koga iznesuva{e 16,7 mil-ioni evra. Sepak, ovaa kompanija beleì drasti~no pomali prihodi, koi godinava iznesuvaa sao 350.000 evra, a lani bile 6,8 milioni evra, no vo isto vreme ostvarila i pomali operativni rashodi vo iz-nos od 1,1 milioni evra, za razlika od lani koga bile 22,3 milioni evra. Zatoa, pak, Arcelormit-tal (CRM) godina{nata zaguba ja namali za 25 pati, na 710.000 evra, no beleì rast od duri 77% kaj operativnite prihodi. Tie godinava iznesuvaat 82 milioni evra, vo sporedba so 46,3 milioni evra kolku {to bea lani. Najgolem rast od duri 81% ima kaj prihodite od iz-voz, koi za trite kvartali iznesuvaat 72,2 milioni evra. Rast od 28% beleàt i operativnite rashodi na kompanijata. Ar~elor Mital na globalno nivo vo tretiot kvartal godinava beleì rast na dobivkata od 48%, na 1,35 milijardi dola-ri. Iako proda`bata se zgolemila za 30% na 21,04 milijardi dolari, sepak, dobivkata na kompani-jata vo odnos na vtoriot kvartal e namalena za 21%.

MAKEDONSKA BERZA

SO AKCIITE NA FONDOT ZA PEN-ZISKO 34% OD BER-ZANSKIOT PROMETMakedonskata berza

ja po~na nedelava so dneven promet od 28,6

milioni denari, od koj 34% otpadna na trguvaweto so akcii na Fondot za penzisko osiguruvawe. Za 9,8 milioni denari be{e prodaden paket prioritetni akcii vo De-barski bawi. Vkupno, za dva dena od aukciskoto trguvawe so akcii na Fondot za pen-zisko osiguruvawe e ostva-ren promet od 20,2 milioni dolari.Vo klasi~noto trguvawe, pak, dominiraa obvrznicite. So niv e ostvaren vkupen promet od 10,7 milioni denari. Na-jtrguvana obvrznica so promet od 6,1 milioni denari be{e osmata emisija za denacio-nalizacija.Od akciite, najtrguvana, so promet od 3,3 milioni denari, be{e akcijata na Alkaloid. Od akciite v~era milionski promet ostvari u{te i akci-jata na Komercijalna banka. Bea istrguvani 640 akcii i be{e ostvaren promet od dva milioni denari.

Za razlika od prometot, berzanskite indeksi ovaa nedela ja po~naa so pad na vrednosta. Osnovniot berzan-ski indeks MBI-10 se spu{ti na 2.224,43 indeksni poeni po padot od 0,06% vo odnos na ~etvrtokot. Indeksot na obvrznici OMB zabeleà pad od 0,02% na vrednost od 113,14 indeksni poeni. Najgolem pad od 1,25% ima{e kaj vrednosta na berzanskiot indeks na javno poseduvanite dru{tva MBID. Negovata vrednost na po~etokot od dene{noto trguvawe iznesuva 2.419,33 indeksni poeni.Vakvoto dvièwe na indeksite rezultira{e so zgolemen broj hartii od vrednost ~ii ceni beleàt pad. V~era nivniot broj iznesuva{e 16 i bea predvodeni od akcijata na Arcelormittal Skopje HRM, ~ija cena se sniì za 9,52%. Dobitnici ima{e sedum, a bea predvodeni od akcijata na Vitaminka, koja porasna za 2,5%. Bez promeneti ceni ostanaa samo sedum hartii od vrednost.

�Za trite kvartali godinava metalnata industrija ostvari izvoz od 594 milioni dolari, {to e 25% od vkupniot makedonski izvoz.

10 KOMPANII PAZARI I FINANSII23.11.2010 VTORNIK

30,8milioni evra

iznesuva vrednosta na prodadenoto dràvno grade`no zemji{te vo period od tri godini

Рочности преку ноќ 1 нед. 1 мес. 3 мес.

Благајнички записи 4,50% СКИБОР 2,88% 3,98% 4,78% 5,61%

Ломбарден кредит 6,00% МКДОНИА

Извор: НБРМ

КУРСНА ЛИСТА Банка

Среден курс 3м 6м 12м 24м 36м

во денари Стопанска 6,20% 7,00% 7,20% 10,00% 10,40%

ЕМУ евро 61,5050 Комерцијална 6,00% 6,90% 7,30% 10,10% 10,50%

САД долар 44,9795 НЛБ Тутунска 6,00% 6,80% 7,20% 10,00% 10,20%

В.Британија фунта 71,9188

Швајцарија франк 45,2010

Канада долар 44,0675 EUR USD GBP CHF

Австралија долар 44,2387 61,6 45,7 71,9 45,8Извор: НБРМ

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Држава Валута

РочностКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

Del od ekspertite i stopanstvenicite tvrdat deka izmenetata uredba za proda`ba na grade`no zemji{te e u{te eden dokaz za netransparentnosta na celata postapka za proda`ba na grade`no zemji{te. Za niv, novite pravila na igra ostavaat prostor za golemi zloupotrebi

Del od ekspertite i stopanstvenic-ite obvinuvaat deka mo`nosta licitacijata za grade`no zemji{te

da bide uspe{na so samo eden u~esnik e skandaloz-na. Taa, za niv, e u{te eden na~in da se ozakoni proda`bata na dràvna zemja vo ~etiri o~i. Ne stivnuvaat reakciite po minatonedelnata odluka na ministerot za trans-port i vrski, Mile Janak-ieski, javnoto naddavawe za proda`ba ili zakup na dràvno grade`no zemji{te da pomine i so samo eden u~esnik, "Pogolema nebuloza i glupost nemam videno. Ova e za-konska kra`ba na dràvno zemji{te vo neposredna spogodba. Jas ne znam vo koja dràva ima vakvi primeri, no znam deka ova se pravi so cel da rasprodade i ona malku zemja {to ostana, i toa vo direktni spogodbi”, veli univerzitetskiot profe-sor Miroslav Gr~ev. Del od stopanstvenicite tvrdat deka izmenite na ure-dbata se direktno povrzani so netransparentnosta na celata postapka. Od na~inot na koj se objavuva javniot oglas za otu|uvawe, do kraj-nata spogodba so kupuva~ot. "Problem e golemata netransparentnost vo objavuvaweto javni objavi za proda`ba na dràvno grade`no zemji{te, zatoa {to se objavuvaat vo dnevni vesnici so mal tira`, a na veb-stranicata na Minis-terstvoto za transport se objavuvaat duri otkako }e

REAKCII PO IZMENETITE PRAVILA ZA PRODA@BA NA GRADE@NO ZEMJI[TE

LICITACIJA SO EDEN ÔVEK E PRODA@BA VO ÊTIRI OÎ!

SOWA [email protected]

se sklu~i zdelkata. Pona-tamu, nema nikakvi infor-macii za zemji{teto, nema izvod od planot za da se vidi to~no za koja lokacija stanuva zbor, ne ja kaùvaat markicata. Koga }e se javite vo Ministerstvoto za dopolnitelni informacii ve prepra}aat vo op{tinite, a ottamu ne vi kaùvaat ni{to”, objasnuva Nikola Velkovski, pretsedatel na Zdruènieto na grade`nici pri Stopanska komora. Toj bara preispituvawe na zakonitosta na izmenetata uredba za otu|uvawe na grade`noto zemji{teSprotivno na nego, prviot ~ovek na grade`nata komora pri Sojuzot na stopanski komori, Sead Ko~anm tvrdi deka ova e dobar na~in da se izbegne u~estvoto na semejno povrzani firmi, so cel licitacijata formalno

MIROSLAV GRÊVUNIVERZITETSKI PROFESORPogolema nebuloza i glupost nemam videno, osven {to ne znam kako zakonski pominala ovaa uredba, ne znam nitu vo koja dràva ima vakvi primeri. Ova e vsu{nost proda`ba na zemji{te vo neposredna spogod-ba, so cel otu|uvawe na i ona malku dràvna zemja {to ostana, na bliski lu|e do vlasta.

MILE JANAKIESKIMINISTER ZA TRANSPORT I VRSKIOva e dobro re{enie za pove}e da nema slu~ai koga dve seme-jno povrzani firmi naddavaat za isto grade`no zemji{te.

Na izborot za naj-dobar promotor na Makedonija, sedum

dena po objavuvaweto na konkursot se prijaveni 14 kandidati. “Godi{nata nagrada Najdobar promotor na Makedonija” e inicirana i organizirana od proek-tot “Macedonia Loves You”. Idejata e da im se oddade priznanie na lu|eto koi Makedonija ja nosat vo svoeto srce i prenesuvaat i na drugi da se vqubat

vo nea. Makedonci i stran-ci, od Makedonija i str-anstvo, poedinci i grupi, poznati i nepoznati, site onie ~ija cel e promocija na Makedonija vo svetot na svoj poseben na~in. Preku muzika, fotografija ili humanitarni aktivnos-ti, istorija, jazik”, se po-jasnuva vo soop{tenieto.Nagradata ima svoja oficijalna veb-stranica na Fejsbuk kade {to se post-aveni pravilata i uslovite na izbor i preku koja }e

se sproveduva celiot izbor za “Najdobar promotor na Makedonija”. Glasovite na qubitelite se klu~ni pri izborot. Sekoj moè da predloì i da lobira za svojot omilen kandidat i da glasa samo edna{. Izborot e otvoren i javen. Pobednikot }e dobie po~esna nagrada: speci-jalen medal i titula “Na-jdobar promotor na Make-donija”, a prijavuvaweto e do 15 januari 2011 godina.

KONKURS ZA NAJDOBAR PROMOTOR NA MAKEDONIJA

da bide uspe{na. "Ovoj na~in e podobar ako nema drugi zainteresirani za zemji{teto, sepak, da ne ostane neprodadeno. Moèbi ostava malku somne` na transparentnosta, me|utoa, na nas biznismenite pove}e ni odgovara da ne propa|aat tenderite", veli Ko~an. Vladata pred dve ne-deli ja izmeni uredbata za proda`ba i zakup na grade`no zemji{te, so {to dozvoli javnata licitacija da bide uspe{na i dokolku se prijavi samo eden u~esnik. Ova prakti~no bi zna~elo deka prijaveniot samo treba da ponudi cena povisoka od edno evro. Na primer, so samo edna ponuda

od 100 denari za metar kvadraten eden u~esnik uspe{no da kupi dràvna grade`na parcela.Ekspertite smetaat deka vakvata zakonska mo`nost ostava golem prostor za zloupotrebi, osobeno vo vreme koga dràvnoto zemji{te se prodava po po~etna cena od samo edno evro za kvadrat, a se pro-davaat atraktivni lokacii vo glavniot grad. Minis-terot Janakieski odlukata ja pravda kako merka za pottiknuvawe na investici-ite, odnosno da ne propadne naddavaweto dokolku se javi samo eden zainteresiran investitor. Kakvi uslovi treba da

ispolnat fizi~kite ili pravnie lica za da moàt da u~estvuvaat na javno na-ddavawe? Od Ministerstvoto za transport velat deka, glavno, uslovite se isti za proda`ba na sekoe grade`no zemji{te, so isklu~ok na poatraktivnite lokacii, za koi ministerot za transport propi{uva posebni uslovi. "Uslovite se standardni, soglasno uredbata, me|utoa, ako stanuva zbor za benzin-ski pumpi ili hoteli ima posebni uslovi, na primer, povisoka bankarska garanci-ja", velat vo MinisterstvotoOtu|uvaweto na dràvniot imot stana mnogu aktuelno poslednite dve godini. Samo od po~etokot na godinava

Menaxerskiot tim na EMO od Ohrid tvrdi deka i ponatamu }e

stopanisuva so imotot za koj mediumite pi{uvaa deka e daden na rasproda`ba. Pri~inata za toa se dogo-vorite za zakup na osnov-ni sredstva koi EMO gi sklu~il so dru{tvata {to se vo negova sopstvenost. Spored takviot dogovor, i pokraj eventualnata prom-ena na sopstvenosta, EMO êli~no-re{etkasti stolbovi

od Ki~evo i ponatamu }e stopanisuva vo narednite 10 godini so toj imot.Od EMO pojasnuvaat deka dolgot koj kompanijata go ima kon grade`nata firma Remis, vsu{nost, e prezemeno pobaruvawe {to go ima{e osiguritelnata kompanija Sava Tabak od EMO, a se odnesuva{e za neplateni premii za osiguruvawe vo periodot od 2004 do 2006 godina. Denovive niz mediumite be{e

liferuvana informacija deka na 6 dekemvri }e bide organizira paket-proda`ba na imot na ohridskiot gigant EMO po po~etna cena od 63 milioni denari. Spored tie infromacii, imotot na EMO se prodava po barawe na grade`nata kompanija Remis, na koja EMO & dolì suma od 120,4 mil-ioni denari. Po konverzijata na dolgot vo vlog, dràvata stana dominanten akcioner vo EMO.

EMO I PONATAMU ]E RASPOLAGA SO IMOTOT DADEN NA RASPRODA@BA?!

dosega Ministerstvoto za transport ima objaveno 170 objavi za proda`ba ili zakup na zemji{te. Stanuva zbor za iljadnici hektari otu|eni ili dadeni pod dolgotraen zakup, golem broj grade`ni parceli na koi e predvidena izgradba na katni garaì, trgovski centri, hoteli, stanbeno-delovni objekti itn..

17.03.2010 11


CENITE NA STANOVITE ]E OSTANAT VISOKI

DR@AVNITE STANOVI NE GI SNI@IJA CENITE NA PAZAROTIako dràvata vo izminative godini investira{e vo izgradba na stanovi (socijalni i komercijalni), ne pridonese za namaluvawe na cenite na pazarot. Ministerot za transport, Mile Janakieski, pred dva dena najavi deka vo slednite dve godini vo Skopje }e se izgradat 750 stanovi, investicija vredna okolu 25 milioni evra. Toj i ovojpat o~ekuva deka toa da vlijae za namaluvawe na cenata na stanovite. Se zasiluvaat i privatnite investicii. Grade`nata kompanija Adora inènering pred dva dena postavi kamen-temelnik za izgradba na dve stanbeni zgradi, odnosno na 98 stanovi so golemina od 30 do 75 metri kvadratni vo naselbata Novo Lisi~e. Inves-titorot najavi deka vo 2012 godina objektot }e bide gotov.

I investitorite i agenciite za nedvi`nosti priznavaat deka cenite na stanovite na pazarot se odrùvaat ve{ta~ki, no ne o~ekuvaat najavenata zgolemena ponuda na stanben prostor da gi namali cenite

Stanovite vo Make-donija }e bidat ska-pi i vo narednite godini, sporedeno so ìvotniot stan-dard na gra|anite

i sostojbite na pazarot na nedvi`nosti, kade {to vo momentov ima golem pad. Iako godinava proda`bata na stanovi e namalena za duri 70%, a za idnata se najavuva zgolemena grade`na aktivnost i pogolema ponuda na stanovi, ne se o~ekuva poevtinuvawe na stanbeniot prostor, {to zna~i deka cenite ve{ta~ki se odrùvaat visoki.Toa se potvrduva i od vi-sokata pozicija {to ja zazema Makedonija na svetskata lista na najskapi dràvi i glavni gradovi za ìveewe, izrabo-tena od eden od najgolemite svetski vodi~i za trguvawe so nedvi`nosti, Global Property Guide. Na ovaa lista Skopje e rangiran na 23 mesto od vkupno 40 evropski dràvi. Vo svetski ramki, od vkupno 135 zemji Makedonija kotira na visokoto 65 mesto koga e vo pra{awe cenata na metar kvadraten vo odnos na prose~nata plata vo zemjata. Analizata na Global Property Guide pokaùva deka Moskva, Viena, Bern, Oslo i Madrid se prvite top pet gradovi koi imaat najvisoki ceni na stanovite. [to se odnesuva do zemjite od regionot, vo Atina, Podgorica i Qubqana cenite

SE OÊKUVA ZGOLEMENA IZGRADBA NA NOVI STANBENI OBJEKTI

KATERINA [email protected]

na stanovite se poniski koga }e se zemat predvid prose~nite plati.

CENITE NA STANOVITE NEREALNO VISOKI

I agenciite za nedvi`nosti i grade`nite kompanii priz-navaat deka cenite na stanovite vo zemjava ne se formiraat spored pazarnite principi. Od agenciite ukaùvaat deka proda`bata na stanovi godi-nava padnala za duri 70% sporedeno so lani, no cenite ne se namaluvaat. Spored investitorite, gole-mite tro{oci za izgradba se pre~ka za da padnat cenite na stanovite. “Kupuvaweto poatraktivni i pourbanizirani lokacii kade {to se gradat stanbeni zgradi vleguva so okolu 400-500 evra vo krajnata cena za metar kvadraten. Komunaliite ~inat pove}e od 100 evra. Postavu-vaweto infrastruktura, kako trafostanica, elektrika, isto taka n$ ~ini pove}e od 100 evra. Taka, nie u{te nepo~nati so gradba imame tro{oci od 700 evra za metar kvadraten. Toa pridonesuva stanovite na kraj da imaat visoka cena. Samo za ilustracija, vo sko-pskata naselba Hrom pred ~etiri godini metar kvadraten ~ine{e okolu 700 evra, a sega ~ini 850 evra. Vo cen-tralnoto gradsko podra~je vo Skopje mislam deka cena od 1.000-1.300 evra za metar kvadraten e realna”, veli Aleksandar Ko~evski, sopstve-nik na grade`nata kompanija Modus vivendi.Spored nego, treba da se slu~i

hiperprodukcija na stanovi, kako vo Bansko, Bugarija, za da se namalat cenite na stanovite. Od agenciite tvrdat cenite se visoki i poradi toa {to vo otsustvo na pogolema ponuda sopstvenicite na stari stanovi ja digaat cenata za da izvle~at ekstra materijalna korist od proda`bata na stanot.“Cenite na stanovite voop{to ne se odnesuvaat pazarno. Ima eden paradoks izminative godini. Ekonomskata nemo} na gra|anite ve{ta~ki ja diga ce-nata. Standardot porano be{e podobar, pa lu|eto moèa da kupat stan na otplata. No, sega, so prose~na plata od 15.000 denari mese~no ne moàt da gi izdràt tro{ocite, pa se odlu~uvaat stanot da go prodadat po nerealno visoka cena i so parite da kupat dva pomali stana. Toa dopolnitelno gi bilda cenite. Drug apsurd e {to pomalite stanovi se poskapi od pogolemite. Vo slednite dve go-dini mislam deka mnogu te{ko }e se promeni ne{to. Zatoa, dràvata treba da pridonese nekako, preku namaluvawe na danocite, komunaliite i na danokot na nedvi`nosti i prava, koj sega iznesuva 3%”, smeta Sa{o Pop-Ilieski, sopstvenik na agencijata za nedvi`nosti Hepines.Na cenite vlijae i kvalitetot na stanbenite zgradi. Spored Vasko Davidovski od Soravia-grup, koja na Vodno gradi elitna stanbena naselba, gi deli stanovite vo tri kat-

Dozvolite za uvoz na meso od 1 januari idnata godina }e se

izdavaat na grani~nite premini, a ne vo Vet-erinarnata uprava kako dosega, soop{ti v~era direktorot na ovaa insti-tucija, Dejan Runtevski. Spored nego, ovaa novina, koja s$ u{te e vo faza na testirawe, zna~itelno }e ja poednostavi i skrati procedurata na vadewe dozvoli, koja dosega

trae{e i po eden mesec.Od Veterinarnata uprava velat deka firmite }e bidat dol`ni na samite grani~ni premini da dostavat veterinaren sertifikat za pratkata {to sakaat da ja uvezat i vedna{ }e dobijat vlezen dokument.Runtevski potencira deka zadolìtelno }e ja kon-troliraat dokumentacijata po uvozot na mesoto na mestoto kade {to }e bide

istovarena pratkata.Od Upravata soop{tuvaat i deka Makedonija s$ u{te ne dozvoluva uvoz na pile{ko meso od Tur-cija, poradi zabranata od strana na EU vo ekot na pti~jiot grip. Spored pro-cenkite, zabranata }e bide ukinata idnata godina, iako, kako {to velat, i sega nema nema nikakov problem od bezbednosen aspekt da se uvezuva tur-sko pile{ko meso.

Ungarskata firma Vialto Konsalting i angliskata EC Haris Ltd se izbra-

ni za konsultanti za proektot - tramvaj vo Skopje. Ovie dve firmi sega treba da izberat koncesioner koj }e ja izgradi i }e ja ko-risti tramvajskata mreà, soop{tija v~era od grad Skopje.Ottamu velat deka dobile sedum ponudi, od koi vo slu~ajov bila izbrana na-jpovolnata. Izbranite kon-sultanti treba da izrabotat

studii vo dve fazi. Prvata studija treba da go opfati koncesioniraweto na tram-vajskiot prevoz vo Skopje. So vtorata studija, pak, treba da se izraboti tender-ska dokumentacija za konc-esioniraweto, kako i da se raspi{e me|unaroden javen povik so koj }e se animiraat potencijalnite investitori. Vo ramkite na ovaa faza }e se bira koncesionerot, }e se raboti na dogovorot za koncesionirawe i za negovoto sklu~uvawe.

Konsultantite vo rok od edna godina treba da go podgot-vat proektot i da sklu~at dogovor so investitorot-koncesioner na tramvaj vo Skopje. Od grad Skopje velat deka izbranite konsultanti se edni od vode~kite konsalt-ing-grupacii od oblasta na {inskiot prevoz.Od op{tinata otkrivaat deka gradona~alnikot Trajanovski e podgotven da plati okolu 200.000 evra za konsul-tantskite uslugi.

OD 1 JANUARI - DOZVOLI ZA UVOZ NA MESO NA GRANI^NITE PREMINI

GRAD SKOPJE IZBRA KONSULTANTI ZA PROEKTOT TRAMVAJ

egorii - od 75 do 175 metri kvadratni po cena od 1.450 evra do 1.650 evra za metar kvadraten. “Kupuva~i ima. Iako sme vo faza na izgradba, pove}eto stanovi se prodadeni. Na{ite stanovi moèbi se so povi-soka cena od drugite, no nie nudime i poinakov kvalitet. Za solidna firma ne treba da bide problem da gi prodade

stanovite “, veli toj.NEDOSTIGA I DOBRO ZEMJI[TE

Pretsedatelot na Grade`nata komora, Nikola Velkovski, veli deka e nelogi~no stanovi stari i po 20 godini da se prodavaat po cena kako no-vite.“Gra|anite koi }e kupat star stan treba da vloàt 5.000 do 10.000 evra za da go dobijat

kvalitetot na novoizgraden-ite stanovi. Zatoa, mislam deka i starite stanovi dràt nerealno visoka cena”, veli Velkovski. Grade`nicite ukaùvaat na u{te eden faktor {to vlijae za visoki ceni na stanovite – nedostigot od grade`no zemji{te na dobri lokacii, {to ja diga i cenata na zemji{teto.

12 KOMPANII PAZARI I FINANSII23.11.2010 VTORNIK

51milijardi dolari se gubat

{irum svetot poradi neza{tituvawe

na softveri

PORADI NESPROVEDUVAWE NA ZAKONOT ZA INTELEKTUALNA SOPSTVENOST

DR@AVATA, KOMPANIITE I AVTORITE KNI@AT MILIONSKI ZAGUBI

Vo Makedonija, ~etiri od deset instalirani softveri se piratski. Poradi toa proizvodstvo na softver godi{no gubat 150 milioni dolari. Site apeliraat na dosledno sproveduvawe na zakonite i podigawe na svesnosta za prednostite od po~ituvaweto na avtorskite prava

MARINA [email protected]

Do krajot na godinava, site makedonski voza~i na kamioni i avtobusi

koi vozat vo evropskite zemji }e mora da vgradat memo-riski karti~ki vo digitalnite tahografi, na koi jasno }e se beleì kade vozat, so koja brzina i kolku vreme, najavi Zlatko Ko~ovski, upravitel na Makedonija soobra}aj. Ova }e vaì za site vozila, po~nuvaj}i so oznakata Euro 4 pa nagore. Onie, pak, so oznaka do Euro 3, dokolku ne gi moderniziraat

svoite vozila, nema da moàt da soobra}aat vo EU po 2012 godina.Spored transporterite, ova }e zna~i poskapuvawe i odolùvawe na transportot. Nadle`nite, pak, smetaat deka na ovoj na~in }e se podobri bezbednosta na pati{tata.Zadolìtlnata implementacija na digitalnite tahografi vo kamionite i avtobusite stapi na sila na 16 juni godinava, so odluka na Evropskata komisija, a se odnesuva i na dràvite

koi ne se ~lenki vo Unijata, no soobra}aat so nea.Primenata na ovaa merka vo zemjava se odloùva do 31 dekemvri, do koga prevoznicite mora da gi aktiviraat digi-talnite tahografi vo prvata zemja vo koja }e vlezat, a koja ja ima zavr{eno ovaa obvr-ska. Cenata na karti~kata }e iznesuva 32 evra, bez vklu~en ДДV. Spored procenkite, vo Makedonija treba da se izda-dat okolu 15.000 memoriski karti~ki za vozilata.

Avstriskata kompanija za distribucija na elektri~na energija,

EVN Makedonija, ja rekon-struira mreàta vo Bitol-skiot region. Vo izminatite dva meseci ce-losno rekonstruira{e ~etiri srednonaponski trafostanici vo Bitola, vo prigradskite i vo okolnite naselbi, so {to dvojno go zgolemi kapacite-tot na trafostanicite. Vo bitolskata naselba Bair, EVN celosno zameni edna od

postoe~kite trafostanici, so snaga od 250 kVA so nova trafostanica so snaga od 630 kVA. Vo istata naselba, kade {to pogolem del od itelite ja koristat dràvnata soci-jalna pomo{, EVN Makedonija celosno ja rekonstruira{e 2.000-metarskata niskonapon-ska mreà, a gi dislocira{e i broilata. Za da gi izgradi novite tra-fostanici, za da gi zajakne postoe~kite, kako i za da ja rekonstruira distribu-

tivnata mreà vo reonot na Bitola, EVN Makedoni-ja investira{e pove}e od 200.000 evra. Esenskiot period EVN go iskoristi za da gi zameni starite i dotraeni drveni stolbovi so novi betonski. Osven vo bitolsko, pred po~etokot na zimata EVN intenzivno raboti na podo-bruvawe, rekonstruirawe i modernizirawe na mreàta, kako i na eliminirawe na site kriti~ni to~ki.

PREVOZNICITE MORA DA VGRADAT MEMORISKI KARTI^KI VO VOZILATA

EVN MAKEDONIJA INVESTIRA OKOLU 200.000 EVRA VO BITOLSKIOT REGION

Ogromni se zagubite koi gi trpat avtorite i sopstvenicite na patenti,

kompaniite i dràvata poradi neprimenata na Zakonot za za{tita na in-telektualnata sopstvenost. U~esnicite na v~era{nata tribina "Za{tita na in-telektualnata sopstvenost vo Makedonija: realnost ili mit?", vo organizacija na Komitetot za za{tita na intelektualna sopst-venost pri Amerikanskata stopanska komora, se edno-glasni deka vaè~kiot Za-kon mora da se primenuva, a dràvata da ja podigne svesnosta na gra|anite za prednostite od koristewe na originali i po~ituvawe na avtorskite prava.Zakonot za za{tita na in-telektualnata sopstvenost e po evropski terk, no za profesorot Valentin Pep-equgoski, koj u~estvuval vo negovoto donesuvawe, toj sam po sebe ne zna~i ni{to dokolku ne se pri-

menuva. "Spored me|unarodnata studija na IDC, vo Makedonija stapkata na piraterija vo 2009 godina iznesuvala 67%, {to zna~i deka ~etiri od deset soft-veri koi se instalirani vo zemjava se piratski. Poradi toa, licenciranite proizvoditeli na softveri godi{no gubat 150 mil-ioni dolari", veli Biqana Janeva od Majkrosoft. Taa e decidna deka kupuvaj-}i piratski videoigri, programi, muzika pravime krivi~no delo kra`ba. "Kra`ba si e kra`ba, bez razlika dali stanuva zbor za avtomobil ili softver. Upotrebata na nelicen-ciran softver e isto kako da ukradete kola zatoa {to vi bila potrebna za da stignete do odredeno mesto i podocna da ja ostavite i pritoa da pom-inete nekazneto", decidna

e Janeva.I makedonskite muzi~ki kompozitori i avtori nefunkcioniraweto na Zakonot go lociraat vo slabata implementacija i vo voljata na instituciite toj da stane realno opera-tiven.“Dodeka ~ekame Zakonot da po~ne da se primenuva, avtorite zagubija 30 mil-ioni evra vo period od 15 godini, kolku {to ne se po~ituva intelektual-

nata sopstvenost i avtor-skite prava”, smeta Darko Dimitrov, kompozitor i muzi~ki producent.Osven implementacijata na zakonskite odredbi, del od u~esnicite sugeriraat i podlaboka analiza na postojniot Zakon. “Zakonot za industriska sopstvenost e haoti~en. Ako dojde stran-ski investitor i go pro~ita Zakonot, }e si zamine. Vo

nego stoi odredba za slo-bodno koristewe na paten-tot, {to sekade vo svetot e nezamislivo”, veli Mir-jana Todorovska, profesor po me|unarodno pravo na Univerzitetot Amerikan kolex, koja smeta deka “kampawskoto proa|awe so bager nad zapleneti nosa~i na zvuk ukaùva na faktot deka dràvata nema

dolgoro~na strate-

gija

za spravuvawe so pira-terijata”.Postoi samo deklarativna zalo`ba, no ne i realna, na teren - se soglasija u~esnicite na tribinata. Neophodno e dràvata da gi zajakne mehanizmite vo implementacijata na zakonite, no i da raboti na podigawe na svesta kaj gra|anite koga e vo pra{awe za{titata i po~ituvaweto na intelektu-alnata sopstvenost.


30%e namalen sto~niot fond

vo Makedonija za samo dve godini

JOVAN DABEVSKISOPSTVENIK NA MLEKARNI-CATA ZDRAVJE RADOVOIma indicii deka narednata godina }e se stabilizira pazarot na mleko vo Evropskata unija. Spored toa, mnogu e verojatno deka }e se stabilizira i vo regionot, a so toa i vo Makedonija. Mislam deka vo 2011 godina }e nema golemo varirawe na cenite na mlekoto i na mle~nite proizvodi.

KAKVA ]E BIDE SOSTOJBATA VO MLE^NATA INDUSTRIJA VO 2011 GODINA

OTKUPNITE CENI NEMA DA RASTAT, PA NEDOSTIGOT OD MLEKO ]E SE ZGOLEMI

Farmerite se decidni deka proizvodstvoto na mleko stanuva nerentabilno i zatoa sto~niot fond vo zemjava postojano se namaluva. Za samo dve godini e namalen za 30%

Idnata godina }e se zgolemi nedostigot od surovo mleko vo Makedonija, bidej}i cenite na sto~nata hrana

se s$ povisoki, a otkupnite ne se menuvaat i se niski. Ova se stravuvawata na farmer-ite, a sli~ni predviduvawa doa|aat i od kompaniite od mle~nata industrija. Farmer-ite se decidni deka proiz-vodstvoto na mleko stanuva nerentabilno i zatoa sto~niot fond vo zemjava postojano se namaluva. Za samo dve godini e namalen za 30%.Pretsedatelot na odborot na direktori na bitolskata mlekarnica IMB, Predrag Cvetkovi}, priznava deka ve}e se ~uvstvuva nedostig od suro-vo mleko za prerabotka. “Najgolem faktor za dras-ti~noto namaluvawe na koli-~inite na surovo mleko e zgolemenata cena na sto~nata hrana, koja go poskapuva proizvodstvoto na surovo mleko. No, mala e i efikas-nosta kaj farmerite. Zaedno so Ministerstvoto za zemjodel-stvo treba da se obideme da im pomogneme na farmerite so odredeni stimulacii da go zgolemat proizvodstvoto, no i za pravilna raspredelba na

ZDRAVKO [email protected]

subvenciite vo zavisnost od kvalitetot na mlekoto”, veli Cvetkovi}.Toj predlaga da im se pomogne na farmerite so obuki za da go unapredat proizvod-stvoto.

NEMA NAJAVI ZA POVI-SOKI OTKUPNI CENI

Farmerite glavno se re-voltirani od niskite otkupni ceni. “Sto~niot fond poleka se namaluva, glavno poradi niskata cena na sveòto mleko, koja momentalno se dviì od 14 do 16 denari za litar. Proizvoditelite ve}e ne gledaat profit vo ovoj sektor i poleka gi prodavaat kravite. Mislam deka treba da se prezemat seriozni merki za podobruvawe na sostojbite, bidej}i, vo sprotivno, ima golemi izgledi u{te pove}e da se vlo{i sostojbata vo ovoj sektor”, istaknuva Igor Nikolov, pretsedatel na Regionalniot sojuz na govedarite.Sopstvenikot na mlekarni-cata Zdravje Radovo, Jovan Dabevski, sepak, o~ekuva vo naredniot period da se sta-bilizira pazarot na mleko vo Makedonija i vo regionot. “Ima indicii deka narednata godina }e se stabilizira pazarot na mleko vo Evrop-skata unija. Spored toa, mnogu e vero-

Benzinite i dizel goriva-ta od deneska }e se pro-davaat poskapo za denar

do denar i polovina po litar, odlu~i v~era Regulatornata komisija za energetika. Maloproda`nite ceni na eurosuper Bs-95 i na ekstra lesnoto maslo za doma}instvo se zgolemuvaat za denar po litar. Eurosuper Bs-95 }e se prodava po cena od 69 denari za litar, a ekstra lesnoto maslo za doma}in-stvo po 49 denari za litar. Najupotrebuvanoto godivo vo

zemjava, benzinot eurosuper BS-98, vo slednite dve nedeli }e se prodava poskapo za 1,50 denari, odnosno po 71 denar za litar. I eurodizelot poskapuva za 1,50 denar i }e se prodava po 58,50 denari. Za 0,5 denari poskapuva i mazutot, koj od deneska na benzinskite pumpi }e ~ini 32 denari za kilogram.Zgolemuvaweto na cenite na naftenite derivati od Regu-latornata komisija za ener-getika (RKE) gi objasnuvaat so porastot na prose~nata

cena na surovata nafta na svetskiot pazar za 1,98% vo izminatite dve nedeli, kako i so povisokiot kurs na dola-rot vo odnos na denarot.

Federacijata na farmeri na Republika Makedonija, na vonrednoto sobranie,

{to se odrà vikendov vo Gostivar, go reizbra staroto rakovodstvo i najavi modern-izacija i profesionalizacija na organizacijata.“Vo izminatiot period ima{e mnogu problemi poradi nedora-zbirawe i nedore~enosti vo Statutot na FFRM. Nekoi del-egati nemaa èlba svoite stavovi da gi pretstavat pred ostanatite delegati na Sobrani-

eto. Celta na novite izmeni e da se ovozmoì pogolemo demokratsko dejstvuvawe na FFRM i da ne nastanuvaat problemi i konflikti, no i potransparentna rabota na organizacijata”, veli Andrija Sekulovski, pretsedatel na Federacijata.Od FFRM velat deka }e gi sankcioniraat ~lenovite koi go ru{ele ugledot na organizacija-ta preku prenesuvawe nevistini vo javnosta. So novite izmeni vo Statutot, ~lenovi na Fed-

eracijata na farmeri, osven zdruènijata, moè da bidat i individualni zemjodelci.U~esnicite na vonrednoto sobranie istaknaa deka treba da se razviva, a ne da se uriva imixot na Federacijata, bidej}i taa e najgolema orga-nizacija preku koja zemjodel-cite moè da gi ostvaruvaat svoite prava i da lobiraat za zaedni~kite interesi pred vladinite institucii. Feder-acijata na Farmeri sega ima 3.000 ~lenovi.

POSKAPUVAAT BENZINITE I DIZELOT FEDERACIJATA NA FARMERI NAJAVI MODERNIZACIJA I PROFESIONALIZACIJA

RASTE UVOZOT NA MLEKOUvozot na mleko i mle~ni proizvodi vo zemjava pos-tojano raste po propa|aweto na Svedmilk. Godinava e zgolemen za pove}e od 60%. Najmnogu mleko i mle~ni proizvodi se uvezeni od Srbija, Bosna i Hercegovina, Hrvatska, Germanija i od Slovenija.

jatno deka }e se stabilizira i vo regionot, a so toa i vo Makedonija. Mislam deka vo 2011 godina }e nema golemo varirawe na cenite na mleko-to i na mle~nite proizvodi”, veli Dabevski.Toj dodava deka strategijata na negovata kompanija e da gi stimulira pogolemite farmi so koi sorabotuva za da go zgolemat brojot na grla, so {to }e se postigne i zadovo-litelna koli~ina na surovo mleko.

NEZADOVOLSTVO OD NISKITE CENI

Od Federacijata na farmeri ukaùvaat na golem pad na proizvodstvoto na kravjo mleko vo poslednite godini - od 438.000 toni vo 2007 godina na 395.000 toni vo 2009 godina. Spored niv, toa se dolì na namaleniot broj mle~ni grla. Vo 2007 godina imalo 158.450 grla, a vo 2009 godina se izbroeni 114.000, {to zna~i deka za dve godini sto~niot fond e namalen za 30%. Zamenik-pretsedatelot na FFRM, Nedim Kasami, veli deka proizvoditelite na mleko

najmnogu se nezadovolni od niskite otkupni ceni. “Momentalno, otkupuva~ite pla}aat od devet do 16 den-ari za litar otkupeno mleko. Sto~nata hrana e poskapa, a poskapuvaat i site re-promaterijali, poradi {to prihodite na farmerite mnogu se namaluvaat”, ukaùva

Kasami.Spored nego, sto~arite ba-raat da se postavi vremen-ska ramka vo programata za subvencionirawe za 2011 godina, so cel farmerite da go planiraat svoeto proiz-vodstvo i toa da bide dobro organizirano. I ekspertite smetaat deka

narednata godina dràvata i kompaniite od mle~nata indus-trija treba da gi stimuliraat farmerite za da im ja vratat doverbata vo otkupuva~ite i da go zgolemat proizvodstvoto na surovo mleko.

14 BALKAN BIZNIS POLITIKA23.11.2010 VTORNIK

Preku hrvatskata agencija Fimi media od javnite pretprijatija i minister-stvata vo Hrvatska se izvle~eni 11

milioni evra. Toa pokaà pro{irenata istraga koja ja vodat policijata, obvinitelstvoto i Kancelarijata za spre~uvawe korupcija i organiziran kriminal.Za izvlekuvawe na tie pari dosega se osomni~eni 13 li~nosti, a za najgolema {teta i ponatamu se tovarii porane{niot blagajnik na Hrvatskata demokratska zae-dnica (HDZ) i {ef na hrvatskata Carina, Mladen Bari{i}.Osven Bari{i}, vo zatvor se Josip Sapu-nar, Zlatko Kopar, Mario Crwak i Jurica

Prskalo, koi minatata nedela bea uapseni poradi somne` deka preku Fimi media, pretprijatieto Hrvatski avtopati{ta (HAC) go o{tetile za 3,52 milioni evra.

AFERATA "FIMI" ÎNI 11 MILIONI EVRA

Porane{niot gr~ki minister za nadvore{ni raboti, Dora Bakojani, koja vo maj be{e

isklu~ena od opoziciskata Nova demokratija poradi poddr{kata za spasuva~kiot finansiski paket, formira{e nova politi~ka par-tija. Za nejzinite porane{ni sopartijci novata partija e sila koja }e & pomogne na vladeja~kata Socijalisti~ka partija i na nej-zinite restriktivni ekonomski merki.Bakojani istakna deka novoformira-nata Demokratska alijansa }e bide centralno orientirana i }e im se posveti na individualnite slobodi i privatnoto pretpriemni{tvo.Taa pred nekolku iljadi privrza-

nici najavi deka nejzinata partija }e bara "sorabotka i zaedni~ki teren so drugite politi~ki sili” od desniot i leviot centar za da & pomogne na Grcija da se izvle~e od finansiskata kriza. Vakviot poteg na Bako-jani doa|a otkako premierot, Jorgos Papandreu, otvoreno gi povika "drugite politi~ki sili” da gi poddràt negovite napori za re{avawe na dol`ni~kata kriza, najavuvaj}i deka ovaa nedela }e po~ne so kon-sultacii so drug-ite partii.

BAKOJANI FORMIRA[E NOVA POLITI^KA PARTIJA

Evropskiot komesar za pro{iruvawe, [tefan File, denes }e dopatuva vo Belgrad, predavaj}i go Pra{alnikot

na Evropskata komisija (EK), na koj }e se baraat okolu 5.000 odgovori.Srpskiot vesnik "Ve~erwe novosti" objavi deka vo pra{awata na EK }e bide ske-nirano celoto srpsko op{testvo, bidej}i celta na Pra{alnikot e da se napravi pre-sek na funkcioniraweto na instituciite, ekonomijata i celata dràva, a zamislen e taka {to Komisijata treba da dobie to~en uvid vo toa kolku zemjata e podgotvena da po~ne pretpristapni pregovori.

Vrz osnova na odgovorite, Evropskata komisija }e izraboti svoe mislewe za baraweto na Srbija za dobivawe status na kandidat, a ovie podatoci podocna }e se koristat i vo pozicioniraweto na Srbija vnatre vo evropskite kvoti. "Ve~erwe novosti” potsetuvaat na izjavite od Vladata deka Srbija ve}e ima podgot-veni odgovori na golem broj pra{awa vrz osnova na pra{alnicite koi EK prethodno im gi ima isprateno na sos-ednite zemji, {to zna~itelno treba da ja olesni rabotata na administracijata vo Belgrad.

[TEFAN FILE DENES ]E GO PREDADE PRA[ALNIKOT NA EK

DROGA KOLINSKA SAMA ]E GO OTPLA]A KREDITOT ZA SVOJATA PRODA@BA

SLOVENE^KITE MEDIUMI KONTRA HRVATSKIOT BIZNISMEN

Hrvatskiot biznismen Emil Tedeski parite za kupuvawe na slovene~kata kompanija Droga Kolinska gi obezbedil preku kredit od 175 milioni evra od Unikredit i Rajfajzen banka, a 84 milioni evra se obezbedeni so dokapitalizacija na Atlantik grupa

��

Hrvatskata Atlan-tik grupa go stavi pod hipoteka kom-pletniot imot na slovene~kata kom-

panija Droga Kolinska i na srpskata Soko {tark za kredit od 175 milioni evra. Slovene~kite mediumi ve-}e nekoe vreme predupredu-vaat deka Droga Kolinska prakti~no sama }e ja otpla-}a proda`bata na Atlantik grupa, koja e sopstvenost na biznismenot Emil Tedeski. Toj deneska treba da uplati 242 milioni evra za da stane sopstvenik na najgolemoto prehranbeno pretprijatie vo Slovenija, vo ~ij sostav rabotat i tri srpski firmi Soko {tark, Grand prom i Palana~ki kiseqak. Kako {to objavi slovene~ki "Dnevnik", Emil Tedeski }e go prenese pogolemiot del od kreditot na Droga Kolinska, so {to ovaa firma }e stigne do nivoto na zadolènost {to go imala vo vremeto na prethodniot sopstvenik, Igor Bav~ar. Vesnikot tvrdi deka Tedeski planira da go prefrli kredi-

tot na Atlantik nalo`ba, koja moral da ja osnova vo Slovenija tokmu poradi prezemaweto na Droga Ko-linska, po {to taa kompanija }e ja spoi so Droga. Kolinska ve}e ima dolg od okolu 140 milioni evra.

KREDIT I DOKAPITALIZACIJA

Tedeski potvrduva deka plani-ra da go prenese kreditot na Atlantik nalo`ba i smeta

deka firmata poradi toa nema da bide prezadolèna. Slovene~kite mediumi {peku-liraat deka e mo`no Tedeski da gi spoi Droga Kolinska i Atlantik nalo`ba, no toj ne gi komentira vakvite infor-macii. Tedeski informira deka parite za kupuvawe }e gi obezbedi so kredit od 175 milioni evra od Unikredit i Rajfajzen banka, a 84 mil-ioni evra se obezbedeni so dokapitalizacija na Atlantik

grupa. Kratko vreme po potpi{uvawe-to na kupoproda`niot dogo-vor na 1 juli godinava, At-lantik objavi deka vo ovaa firma e sprovedena dokap-italizacija, so koja me|u sopstvenicite se vpi{ani Evropskata banka za obnova i razvoj (EBOR) so udel od 8,53% i Germanskiot inves-ticiski fond (DEG) so 8,49% akcii. So ovaa dokapital-izacija Atlantik sobra vk-

upno 84 milioni evra. Pretstavnici na kompani-jata gi informiraa bankite deka imaat namera da ja zgolemat zadolènosta na Droga Kolinska. "Dnevnik" naveduva deka na bankite im ponudile takanare~eni korporativni garancii za da go prifatat zgolemuvaweto na zadolènosta i pokraj padot na prihodot. Bankite zasega dobro gi prifatile planovite, a nekoi duri se podgotveni i da ja zgolemat svojata izloènost.

UNIKREDIT I RAJFAJZEN, GLAVNI FINANSIERI

Organizatori na sindiciran-iot kredit se Unikredit i Rajfajzen, koi so krediti go poddrùvaat rastot na At-lantik grupa i se podgotveni da gi zamenat bankite {to sakaat da otstapat. Unikredit i Rajfajzen predlagaat okolu 70% od glavninata na zaemot Kolinska da ja otplati vo pettata, posledna godina na otplata. Vo prvite godini bankite nema da gi tovarat dol`nicite so otplata na glavninata i taka }e im dadat mo`nost da gi zgolemat prihodite i dobivkata.

Tedeski planira prihodite na Droga vo periodot od pet do sedum godini po prezem-aweto da bidat okolu edna milijarda evra. “Vo 2011 godina }e se naso~ime kon integracija na Droga Kolinska vo At-lantik grupa i kon barawe sinergija”, veli toj.No, ona {to e nejasno za slovene~kite mediumi e {to to~no ponudil Tedeski kako garancija za dobivawe na kreditot. “Se obidovme da dobieme in-formacii za toa, no bankite ne davaat komentar. I pokraj toa, ve}e nagolemo se {u{ka deka Tedeski na zatvoraweto na transakcijata }e gi po-nudi site akcii na Droga Kolinska kako hipoteka za dobieniot kredit. Toa, vsu{nost, }e bide garan-cija za kreditot”, pi{uva "Dnevnik". Spored vesnikot, naj~udno e {to Tedeski uspeal da do-bie tolku golem kredit sega koga site slovene~ki firmi te{ko dobivaat bankarski zaemi i toa pod uslovi kakvi {to nikoj nema - da moè glavninata da ja otpla}a po ~etiri ili pet godini.

K O M E R C I J A L E N O G L A S

ELENA JOVANOVSKA

15BALKAN BIZNIS POLITIKA 23.11.2010VTORNIK

Pretstavnici na hrvatski Dalek-ovod i islandskata firma Istak kompani potpi{aa dogo-

vor za izgradba na dalekuvod na Grenland vo vrednost pogolema od {est milioni evra, objavi Dalekovod na Zagrepskata berza.Izgradbata opfa}a isporaka na ma-terijal i izvr{uvawe na grade`ni raboti i e del od proektot Ilulisat, ~ij nositel e grenlandskata Vlada. Firmata Istak gi prezema rabotite so izgradbata na hidrocentrala i pridru`ni objekti, a Dalekovod isporakata i vgraduvaweto na ~eli~nata re{etkasta konstrukcija i elektromonta`niot materijal.Po~etokot na rabotite e planiran za sredinata na april 2011 godina, a treba da zavr{at do septemvri 2012 godina. Od Dalekovod napomenu-vaat deka izgradbata e vozmo`na edinstveno od april do oktomvri, zatoa {to se raboti za specifi~ni grade`ni raboti i za isklu~itelno te{ki klimatski uslovi.

HRVATSKI DALEKOVOD ]E GRADI NA GRENLAND

Od januari do denes se pot-ro{eni 2,4 milijardi evra za za~uvuvawe na vrednosta

na srpskata nacionalna valu-ta, odnosno kursot na dinarot. Na odrùvaweto na kursot sekoj mesec od deviznite rezervi se potro{eni prose~no 210 milioni evra. Dinarot, i pokraj toj tro{ok, ne pokaùva znaci na zazdravu-vawe.Evroto za ovie deset meseci sekoj mesec ja namaluva{e vrednosta na dinarot za 1%.“Srbija ima politika na fluktuira~ki devizen kurs. Toa zna~i deka kursot ne se brani so devizni rezervi. Devizniot kurs se brani so kvalitet i produktivnost na proizvodite. Sr-bija treba da ja zgolemi konkurent-nosta na svoite proizvodi za da moè da go brani kursot, da go zadrì na postoe~koto nivo ili da ima podobar kurs”, smeta profe-sorot od Fakultetot za ekonomija, Neboj{a Savi}.

ODBRANATA NA KURSOT NA DINAROT JA ÎNI SRBIJA 2,4 MILIJARDI EVRA

Se o~ekuva turisti~kiot prihod vo Turcija da dostigne 22,5 mili-jardi dolari vo 2010 godina.

Spored podatocite vklu~eni vo programata za 2011 godina od Orga-nizacijata za dràvno planirawe, se predviduva deka vkupnata vrednost na turizmot vo Turcija }e bide 23,8 milijardi dolari vo 2011 godina.Brojot na rabotnite mesta vo ramkite na turisti~kiot sektor vo Turcija iznesuva{e 3,6 milioni vo 2009 go-dina, soop{ti Svetskata turisti~ka organizacija. Vo 2009 godina 27,1 milioni turisti ja posetile Turcija, a prihodite od turizmot iznesuvale 21,2 milijardi dolari. I ovaa godina Turcija be{e najmnogu posetena od germanskite turisti.

TURCIJA ZARABOTI 22,5 MILIJARDI DOLARI OD TURIZMOT OVAA GODINA

Srpskiot biznismen Filip Cepter izminatite dve nedeli prodade akcii na

srpski kompanii za najmalku 50 milioni dinari (okolu 469 iljadi evra). Firmata Meseta, brokerskata ku}a Bi broker i Global Rial istejt Investment, kompanii za koi investiciskata javnost tvrdi deka se vo sopstvenost na Cepter, gi prodadoa udel-ite vo nekolku najlikvid-

ni akcii na Belgradskata berza, pi{uva portalot B92. Cepter prodal 2.000 akcii na Agrobanka, so {to zarabotil 14 milioni dinari (131 iljadi evra), a tolku sobral i so proda`ba na akciite na vinarnicata Vino @upa. Na po~etokot na ovoj mesec ostanal i bez 15.000 akcii na Sojaprotein po cena od 770 dinari (7,22 evra), a ne{to podocna i bez 4.000

do 5.000 akcii na Metalec, od koi dobil najmalku osum milioni dinari (75 iljadi evra).Neoficijalno, firmite za koi se tvrdi deka se vo sopst-venost na Cepter prodavale akcii i na AIK banka i Razvojna banka na Vojvodina. Inaku, navedeniot srpski bi-znismen ~esto e spomenuvan vo kontekst na kupuvawe na hrvatski brodogradili{ta.

CEPTER GI RASPRODAVA AKCIITE OD SRPSKITE KOMPANII Ungarskata naftena kom-

panija MOL e zain-teresirana vo Crna

Gora da izgradi baza so koja bi go opsluùvala crnogorskiot pazar i paza-rite na zemjite vo regionot, soop{tija po vtorata sednica na Crnogorsko-ungarskata me{ovita komisija za ekonom-ska sorabotka.Dràvniot sekretar za me|unarodni ekonomski odnosi i kopretsedatel na

me{ovitata Komisija, Bala{ Boto`, izjavi deka ungarskata kompanija e zainteresir-ana za realizacija na toj proekt vo Crna Gora ve}e nekoe vreme. “MOL i INA se zaedni~ka kompanija koja e ve}e zainteresirana za proekti od oblasta na ener-getikata, odnosno za nafta i gas vo Crna Gora. Pred s$ se misli na plan za ek-sploatacija na zemjeniot gas t.e. za istraùvawe na toa

podra~je”, re~e Boto` po sednicata na Komisijata.

MOL SAKA DA INVESTIRA VO CRNA GORA


16 SVET BIZNIS POLITIKA23.11.2010 VTORNIK

Evropskata banka za ob-nova i razvoj (EBRD) vo svojot “Izve{taj za tran-

zicija vo 2010 godina” im apelira{e na tranziciskite dràvi da prezemat struk-turni reformi, kako bi ja zasilile konkurentnosta vo vreme na zazdravuvaweto od globalnata ekonomska kriza. Me|u drugoto, EBRD im poso~i i deka treba da gi naso~at svoite napori kon izvozot so cel da go potpomognat ekonomskiot rast. Vo na-

jnoviot izve{taj na EBRD se naveduva deka vo regionot koj go pokriva, zemjite vo tranzicija se razvivaat so pobaven intenzitet vo odnos na ostanatite svetski pazari vo razvoj. Za ovaa i slednata godina se predviduva rast na ekonomijata za 4,1 do 4,2%, sporedeno so negativniot rast od 5,5% minatata godina. Vo delot od izve{tajot za “Pottiknuvawe na trgovskata integracija i rastot na stimu-lativniot izvoz” se naveduva

deka visokiot rast na izvozot za vreme na pretkrizniot ekonomski rast vo region-ot se dolì na obemniot priliv na kapital i doma{na pobaruva~ka, {to rezultiralo so ekstremen deficit vo golem broj dràvi. Glavniot ekonomist na EBRD, Erik Berglof, gi otfrla vremenite reformi kako za{titna merka vo regionot i istaknuva deka “opu{tenosta }e go zagrozi ne samo zazdravuvaweto, tuku i dolgoro~niot rast.”

EBRD POVIKA NA REFORMI KAJ DR@AVITE VO TRANZICIJA

Amerikanskiot ban-karski gigant Vels Fargo se soglasi

da isplati 100 milioni dolari ot{teta, so {to se zavr{i sudskiot spor koj trae{e okolu dve godini. Imeno, vo tekot na finansiskata kriza vo 2008 godina, kaliforni-skiot zaemodava~ ja kupi problemati~nata banka Vahovija, iako prethodno Siti grup ve}e ja ima{e dogovoreno akvizicijata

so koja bi go zgolemil brojot na sopstvenite filijali i bi go podo-bril pristapot na svoite uslugi kon gra|anite za ~etiri pati. Bankata Siti grup, koja isto taka be{e pogodena od finansiskata kriza, dostavi prvi~no barawe za ot{teta do Vels Fargo vo iznos od 60 milijardi dolari, koi so me|usebna spogodba se namalija na 100 milioni dolari.

Inaku, prezemaweto na Vahovija od strana na Siti grup be{e dogov-oreno za 2,16 milijardi dolari, za podocna Vels Fargo da ja kupi za 12,5 milijardi dolari, so {to stanuva dvojno pokonkur-enten na pazarot so dvojno zgolemena pazarna vrednost. So vakvata kupoproda`ba Vels Fargo stana najgolema banka vo Amerika po brojot na filijali.

VELS FARGO MU PLATI 100 MILIONI DOLARI NA SITI GRUP ZA PREZEMAWETO NA VAHOVIJA

Finskiot proizvodi-tel na mobilni telefoni, Nokia, im se pridruì na po golemiot

broj kompanii koi se odlu-~ija da investiraat vo ruskata Silikonska Dolina - tehnolo{kiot grad Skolkovo vo blizina na Moskva.Ruskiot pretsedatel, Dmitrij Medvedev, potpi{a dogovor so pretstavnicite na Nokia, povrzan so otvorawe na istraùva~ki i razvoen cen-tar vo Skolkovo.Na krajot od minatiot mesec amerikanskiot tehnolo{ki gigant Majkrosoft isto taka soop{ti deka vo ruskiot tehnolo{ki grad }e vloì desetici milioni dolari, dodeka vo juni Cisko najavi deka vo narednite deset godini }e vloì milijarda evra vo Rusija, a zaedno so germanskiot gigant Simens }e pomognat vo izgradbata na Skolkovo. Pretstavnicite na Skolkovo se nadevaat deka do krajot na godinata }e sklu~at dogovor za investirawe i so Intel.Pretstavnicite na finskata komunikaciska kompanija so memorandumot za razbi-rawe koj minatata nedela go potpi{aa vo Biznis-cen-tarot vo Moskva se obvrzaa vo Skolkovo da otvorat istraùva~ki centar.Esko Aho, potpretsedatelot na kompanijata i ~len na izvr{niot odbor, soop{ti deka “intenzivniot nau~en ekosistem koj se dizajnira vo Skolkovo” odgovara na raz-vojnite potrebi na Nokia.Viktor Sajs, izvr{niot me-naxer na Nokia za Evroazija, soop{til deka Rusija }e im se

priklu~i na Evropa, Indija i Kina, kako klu~ni centri na intelektualnata sopstvenost na Nokia. Rusija e osma zemja kade {to Nokia otvora centar od va-kov vid. Istraùva~kiot cen-tar na Nokia vo Skolkovo }e sorabotuva so vode~kite rus-ki univerziteti, a za po~etok }e vraboti 25 tehni~ki ruski specijalisti.“Kapitalot koj Nokia }e go vloùva vo Skolkovo najm-nogu }e zavisi od uspehot na tehnolo{kiot grad”, soop{til Aho i naglasil deka teh-nologijata za mobilni tele-foni, inovativnite aplikacii za zdravstvena za{tita, nano-tehnologijata i kvantnata tehnologija }e bidat oblasti za istraùvawe na noviot centar na Nokia.

Programerite isto taka }e rabotat na razvoj na novata softver platforma MeGo Linuks, koja pretstavuva zaedni~ki proekt na Nokia i Intel.

RUSIJA BARA U[TE 10 DO 15 STRANSKI PARTNERI ZA SKOLKOVO

Pretsedatelot na fondot koj upravuva so Skolkovo, Viktor Vekselberg, veli deka fondot e vo potraga po u{te 10 do 15 stranski partneri, a principot na participacija pretstavuva zaedni~ki ben-efit. Vekselberg se nadeva deka fondot }e postigne dogovor so Intel do krajot na godinata.Vekselberg isto taka soop{ti deka Skolkovo }e prodolì da kofinansira proekti i narednata godina. “Vo prvite

{est meseci od negovoto os-novawe, Skolkovo po~na da raboti na 50 haj-tek proekti”, naglasil toj.Potpretsedatelot na Nokia odbil da ja specificira goleminata na investicijata vo istraùva~kiot centar, velej}i deka “toa }e bide evolutiven proces” i deka vkupnata investicija }e bide dvocifrena i izrazena vo milioni dolari.“Politi~arite o~ekuvaat brzi rezultati”, naglasil Aho i dodal deka Nokia gleda na Skolkovo kako na dolgotraen proekt.Vekselberg naglasil deka o~ekuva partnerstvoto da “vrodi so plod vo najbliska idnina”.Skolkovo e zamisleno da bide istraùva~ki centar po terkot na pro~uenata kali-forniska Silikonska Dolina, sostavena od pet elementi: akademii za nauka, filijali na vode~kite instituti, obra-zovno- istraùva~ki centar, pretstavni{tva na golemite kompanii koi treba da ja povrzat naukata i binzisot, inkubatori i neophodna in-frastruktura.Izgradbata na inovativniot grad Skolkovo po~na vo fe-vruari ovaa godina i toa pod mototo: “Sekoja godina po eden Gugl”. Ovaa ideja predizvika sprotivstaveni mislewa vo ruskite nau~ni krugovi. Spored ruskiot do-bitnik na Nobelovata nagra-da za fizika, Andrej Gejm, vo zemjata ve}e funkcioniraat dovolno nau~ni institucii i “bi bilo celishodno parite odvoeni za Skolkovo da se prenamenat vo postoe~kite centri, a ne da se tro{at na ne{to novo, {to ve}e vo start docni pozadi svetskite dostignuvawa.”

Rusija e osma zemja kade {to Nokia otvora centar od vakov vid. Istraùva~kiot centar na Nokia vo Skolkovo }e sorabotuva so vode~kite ruski univerziteti, a za po~etok }e vraboti 25 tehni~ki ruski specijalisti

��

U[TE EDEN SVETSKI BREND INVESTIRA VO RUSIJA

NOKIA ]E OTVORI ISTRA@U-VA KI CENTAR VO SKOLKOVO

“Naporite na Grcija za namaluvawe na deficitot davaat rezultati. Grcija e pod stroga kontrola za da obezbedi ispolnuvawe na uslovite vrz ~ija osnova vo maj od MMF i od ostanatite ~lenki na evrozonata dobi paket-pomo{ vreden 110 milijardi evra.”

DOMINIK [TROS-KANdirektor na Me|unarodniot monetaren fond

� DVA, TRI ZBORA“Doseluvaweto vo Velika Britanija e nepri-fatlivo visoko i mora da se namali. No, toa moè da se napravi toga{ koga vo isto vreme }e se osigura deka ekonomijata moè da ja dobie potrebnata rabotna sila.”

DEJVID KAMERONpremier na Velika Britanija

“Planot na FED, vreden 600 milijardi dolari, za kupuvawe na obvrznici e potreben za pottik na sanacijata na stopanstvoto i za namaluvawe na nevrabo-tenosta. Bez dopolnitelen stimul za stopanstvoto, nevrabotenosta vo SAD moè da ostane visoka so godini.”

BEN BERNANKEpretsedatel na amerikanskata Uprava za federalni rezervi

VASE [email protected]

Tojota, najgolemiot proiz-voditel na avtomobili vo svetot, vo vtoroto

trimese~je od godinava go zgolemi svojot profit za pove}e od ~etiri pati vo od-nos na istiot period minata-ta godina. Ova zgolemuvawe se dolì na zakrepnuvaweto na proda`bata po serijata masovni povlekuvawa. To-jota objavi deka profitot na kompanijata vo periodot juli-septemvri dostignal 1,2 milijardi dolari vo odnos na ~etiri pati pomaliot

profit za istiot period minatata godina. Kvartal-nata proda`ba se zgolemila za 5,8% i dostignala 59,5 milijardi dolari. Procen-kite na upravata za “~is-tiot profit” na fiskalnata godina, koja zavr{uva vo mart 2011 godina, dostignu-vaat duri do 4,3 milijardi dolari. Grupacijata Tojota ja zgolemila i procenkata za globalnata proda`ba na 7,41 milioni, vo odnos na prethodnata prognoza deka }e bidat ispora~ani

7,38 milioni avtomobili vo ovaa godina. Kompanijata go zabeleàla dvocifre-niot rast na proda`bata na japonskiot pazar, Kina i jugoisto~na Azija. I pokraj borbata da se vrati repu-tacijata na kompanijata po masovnoto povlekuvawe avtomobili od pazarot od tehni~ki pri~ini, Tojota, za tri meseci (do septemvri) prodala 90.000 avtomobili, 62.000 na aziskiot pazar i 58.000 avtomobili na raz-vojnite pazari.

TOJOTA DVOJNO PROFITIRA, I POKRAJ POVLEKUVAWETO NA AVTOMOBILITE

Iako Kina ne e tradi-cionalno poznata po kafeto, amerikanskata

kompanija Starbaks se nadeva deka ovaa aziska dràva }e stane nivniot vtor najgolem pazar. No, Starbaks naidoa na ogromna konkurencija od strana na MekKafe kafeteri-ite, koi dodadoa mnogu novi proizvodi bazirani na kafe vo nivniot sinxir restorani. Pacifik kafe, kompanija od Hong Kong, isto taka planira da otvori 1.000 novi objekti, a britanskata Kosta kafe

}e otvori dopolnitelni 250 prodavnici vo narednite tri godini.So otvoraweto na prvata kafeterija vo Peking vo 1999 godina, brojot na kafeteri-ite na Starbaks se iska~i na 400 vo pove}e od 30 gradovi, a zaedno na teri-torijata na Kina i Tajland dostigna duri 800. Minatata sedmica, direktorot na ovaa kompanija, Hauard [ulc, re~e deka planira da otvori dopolnitelni 1.000 kafeterii vo kineskata jugozapadna

pokraina Junan, so {to ki-neskiot pazar }e stane vto-riot najgolem pazar vedna{ po SAD. “Imame kafeterii vo 31 grad, za koi i pove-}eto od Amerikancite niko-ga{ ne ~ule. Vo pokrainata Junan sakame da izgradime vrski so odgleduva~ite na kafe i da im pokaème deka sme podgotveni da pla-time odli~na cena za vi-sokokvalitetno kafe, so {to }e napravime ne{to {to nikoj dosega ne napravil”, naglasil [ulc.

STARBAKS VO KINA SE SOOÛVA SO VISTINSKA KONKURENCIJA

500.000 dolari e maksimalnata pomo{

{to }e ja dobijat 100 ruski "start ap" kompanii

17SVET BIZNIS POLITIKA 23.11.2010VTORNIK

� SVET 0-24 �

...KOLERA NA HAITIPo~inati 1.250 lu|e

Brojot na lu|e koi po~inaa od kolera vo Haiti od po~etokot na epidemijata vo zemjata, vo sredinata na oktomvri

dostigna 1.250. Od petokot do denes se registrirani 64 novi smrtni slu~ai.

...VO POPLAVENIOT RUDNIKSpaseni site 29 kineski rudari

Site 29 rabotnici koi 24 ~asa bea zarobeni vo poplavenoto okno na rudnik za jaglen vo kineskata provincija Se~uan

se izvle~eni ivi. Rudarite se zaglavija zav~era izutrinata, koga vodata navleze vo {ahtata na rudnikot.

...VO POLSKAOsvetena najvisokata statua na Isus

Vo polskiot grad Svjebodjin be{e osvetena statua na Isus - Hristot Kralot, za koja lokalnata vlast tvrdi deka e

najvisoka vo svetot, pogolema duri i od poznatata statua Hristos Spasitelot vo Rio de @aneiro, visoka 38 metri.

Irskiot premier, Brajan Koen, docna vo nedelata nave-~er izjavi deka in-stituciite na Ev-

ropskata unija i ministrite za finansii na zemjite-~len-

ki go odo-b r i l e paketot za fina-nsiska p o m o { na Irska, vreden po-ve}e dese-

t i c i milijardi evra, koi Irska prethodno gi pobara od Ev-ropskiot fond za finansiska stabilnost (EFSF).Koen ne go navel to~niot iz-nos na finansiskata pomo{, no soop{ti deka vo tek se pregovorite za detalite za paketot-pomo{, koj treba da go spre~i raspadot na irskiot bankarski sistem i da ja osigura stabilnosta na evroto.Evrokomesarot za ekonom-ski i monetarni pra{awa, Oli Ren, po sostanokot na ministrite za finansii na EU istakna deka progra-mata za pomo{ na Irska }e bide vo forma na trigodi{en plan, dodeka

za visinata na pomo{ta }e se odlu~i do krajot na noemvri.“Obezbeduvaweto pomo{ zaIrska e garancija za za~u-vuvawe na finansiskata sta-bilnost vo Evropa”, izjavi Ren vo Brisel, po itniot sostanok na evropskite ministri za finansii koi razgovaraa za na~inot za nadminuvawe na dol`ni~kata kriza vo Irska.Evrokomesarot naglasi deka tim eksperti od Evropskata ko-misija, Evropskata centralna banka i MMF vo Irska }e gipodgotvat detalite od paketot-pomo{ do krajot na mesecot.“Programata }e sodrì odgov-ori na fiskalnite predizvici

na irskata ekonomija i na potencijalnite kapitalni potrebi vo idnina na ban-karskiot sistem”, izjavi Ren. Visinata na pomo{ta }eiznesuva okolu 80-90 mili-jardi dolari. Britanskata Vlada objavi deka e podgotvena da & obez-bedi pomo{ na Irska, bidej-}i uspe{nata ekonomija i stabilniot bankarski sistem na ovaa zemja se vo interes na Velika Britanija. London najavi deka }e bide vklu~en vo diskusiite za goleminata na pomo{ta {to }e mu bide ponudena na Dablin.Irskata Vlada dosega se obi-duva{e da ja nadmine te{kata kriza vo bankar-

skiot sektor bez stranski pozajmuvawa i za vreme na izminatite sedmici cvrsto odbiva{e oficijalno da pobara pomo{ od EU i MMF, tvrdej}i deka moè sama da se spravi so te{kotiite. Pretstavnicite na EU izmi-natiot period postojanovr{ea pritisok na Vla-data vo Dablin da pri-fati pomo{, poradi stravuvaweto deka po-natamo{no komplici-rawe na finansiskata situacija i eventu-alniot bankrot na Irska bi moèle da predizvikaat domino-efekt i prelevawe

na krizata vo ostanatite “periferni” zemji-~lenki na evrozonata, kako {to se Portugalija i [panija. Se procenuva deka Irska ima potreba od me|u 45 i 90 milijardi evra pomo{, vo zavisnost od toa dali pomo{ta & e potrebna samo za bankite ili i za javniot dolg.

Programata za finansiska pomo{ na Irska }e sodrì odgovori na fiskalnite predizvici na irskata ekonomija i na potencijalnite kapitalni potrebi na bankarskiot sistem

��

ODOBRENA PROGRAMATA ZA SPAS NA IRSKA OD BANKROT

EU I MMF ]E JA SPASUVAAT IRSKA SO OKOLU 90 MILIJARDI EVRA

VASE [email protected] FINANSISKATA POMO[ ZA IRSKA

]E GI SMIRI PAZARITE Dodeluvaweto finansiska pomo{ od Evropskata unija na Irska treba da ja namali zagriènosta, izjavi por-tugalskiot minister za finansii, Fernandu Tei{eira.“Faktot deka Irska moè da dobie zna~itelna pomo{ ja namaluva zagriènosta, nesigurnosta i ja zajaknuva doverbata na pazarite”, izjavi Tei{eira, naglasuvaj}i deka toa e bez somnenie pozitiven fakt za stabilnosta na evrozonata. Portugalskiot minister za finansii izjavi deka ne-govata zemja nema namera da isprati sli~no barawe za pomo{. Investitorite smetaat deka Portugalija e slednata slaba zemja-~lenka vo evrozonata po Irska i gledaat na nea kako idniot potencijalen kandidat za spasuva~ki plan.

IRSKA ]E OBJAVI PLAN ZA ZA[TEDA NA 15 MILIJARDI EVRA Irska planira vo sreda da objavi plan za {tedewe na 15 milijardi evra za period od ~etiri godini, soop{ti ministerot za turizam, Meri Hanafin. Hanafin objasni deka programata e podgotvena, no e neophodno prvo da se odobri od EU. Premierot, Bra-jan Koen, prethodno izjavi deka Vladata ima namera programata da ja pretstavi vo vtornik. Planot, koj Irska go podgotvuva ve}e nekolku nedeli, e prethoden uslov za da & se dodeli me|unarodna pomo{. Finan-siskata pomo{ {to }e ja dobie Irska vo iznos od 80 do 90 milijardi evra }e & bide dodelena vo vid na krediti, so cel da se zacvrsti nacionalniot bankar-ski sistem i da se obezbedat poevtini zaemi. EU se nadeva deka toa }e ja stabilizira evrozonata.

BRAJAN KOENPREMIER NA IRSKA Vo tek se pregovori za detalite za paketot fin-ansiska pomo{, koj treba da go spre~i raspadot na irskiot bankarski sistem i da ja osigura stabil-nosta na evroto.

OLI RENEVROKOMESAR ZA EKONOMSKI I MONETARNI PRA[AWA Obezbeduvaweto pomo{ za Irska e garancija za za~uvuvawe na fin-ansiskata stabilnost vo Evropa.

18 FEQTON 23.11.2010 VTORNIK

22

Multinacional-nite korporacii se soo~uvaat so golemi prediz-vici koga treba

da se spravat so krizi koi simultano se krizi i na lokalno, no i na globalno nivo. Magnitudata na razo-ruvaweto koe rezultira{e od katastrofata vo Bopal go soo~i hemiskiot gigant Union Karbid (Union Carbide) so predizvikot seriozno da go testira temperamentot na nejzinata taktika za krizni situacii. Iako od nastanot se pominati pove}e od dve decenii, Bopal s$ u{te pret-stavuva primer za “kako ne treba da se napravi” vo slu~aj na kriza so global-ni proporcii. Kako edna od najgolemite industriski katastrofi vo svetot, trage-dijata vo Bopal razori eden cel grad, i fizi~ki i emocio-nalno. Katastrofata dostigna eti~ki, socijalni, zakonski i finansiski posledici za Union Karbid i nudi bogata lekcija za korporativnata socijalna i komunikaciska neodgovornost.

NESREЌA KOJA UNIШTI CEL GRAD

Vo 1984 godina hemiskata korporacija Union Karbid beleè{e proda`ba od 9,5 milijardi dolari, {to ja reflektira{e nejzinata pozicija kako edna od na-jgolemite industriski kom-panii vo SAD i svetot. Taa godina internacionalnite operacii na kompanijata pretstavuvaa 30% od to-talnata proda`ba. Indija be{e edna od trite dràvi kade {to kompanijata ima{e podru`nici i biznis-in-teresi.No, vo dekemvri taa godina 40 toni hemiski gas metil izocijanat be{e nevnimatelno ispu{ten tokmu od hemiskata podru`nica {to se nao|a vo indiskiot grad Bopal. Pove}e od 3.000 lu|e zaginaa i pove-}e od 15 iljadi bea povre-deni. Razmerot na tragedi-jata, zagubata na ìvoti i posledicite vrz industrisko

hemiskoto proizvodstvo in-stantno ja postavija storijata vo udarnite svetski vesti. In-aku, pri~inata za ispu{taweto na ostrovniot gas s$ u{te e del od nekoi debati i kontro-verzii. Bidej}i fabrikata do dene{en den ne e kompletno sanirana, bilansot na zaginati od nesre}ata iznesuva 10 il-jadi lu|e, a brojot na povredeni e pove}e od 500 iljadi.Vedna{ po nastanot, mediumite bea koncentrirani na nastan-ite vo fabrikata, zagubata na ìvoti i spasuva~kite napori od strana na indiskata Vlada. No, podocne`nata pokrienost, pak, gi otvori pra{awata za pri~inite za nesre}ata, ekonomskite efekti vrz Union Karbid i nivnata kolektivna korporativna odgovornost za tragedijata.

NEKOORDINIRANOSTA NA KOMPANIJATA

Prvi~no se ~ine{e deka Union

Karbid ima problemi so do-bivaweto to~ni informacii za nesre}ata i posledicite, verojatno poradi konfliktot so Vladata na Indija. Koga toga{niot izvr{en direktor na kompanijata, Voren Ander-son, zamina za Indija nekolku dena po nesre}ata, toj be{e uapsen. Sepak, so intervencija na amerikanskata vlast, brzo ja napu{ti zemjata, no ostana eden od najbaranite lu|e vo In-dija. A neuspehot so tragedijata vo Bopal zasekoga{ ja promeni Union Karbid. Po incidentot korporacijata vleze vo nadolna spirala. Prvo be{e cel na neprijatelsko prezemawe, potoa be{e prinudena da se otkaè od svoite najprofitabilni di-vizii i nikoga{ celosno ne go popravi javniot imix. Vo 1989 godina kompanijata isplati 470 milioni dolari kako kompenzacija za pomo{ na `rtvite od nesre}ata i

kone~no vo 2001 godina be{e prodadena na kompanijata Dau Kemikal (Dow Chemical) za 7,3 milijardi dolari. No, kako se slu~i toa? Prethodno, vedna{ po nastanot, rakovodstvoto na Union Karbid ostvari zna~itelni debati za toa kakva taktika i odgovor da prezeme vo odnos na tragedijata vo Bopal. Prvi~no, kancelarijata za korporativni komunikacii silno prepora~ala kompanijata da bide kolku {to e mo`no pootvorena so site informacii {to gi imaat na raka. No, tradicionalnata rezervira-nost na Union Karbid dovede do problemi vo spravuvaweto so mediumite. Dopolnitelno, advokatite na kompanijata prepora~uvale deka infor-maciite treba da se zataat, so {to ne bi se implicirala i potvrdila odovornosta na kompanijata za tragedijata, a spored toa da se zgolemi

potencijalnata legalna odgo-vornost.Rakovodstvoto se podelilo. Eden del nastojuval kompani-jata da se distancira sebesi od nastanite vo Bopal, a drug del bil za sproveduvawe na maksimalni informacii za nastanot, kako i direktna poddr{ka za rtvite i celosna sorabotka so indiskata Vlada. Odlukata bila napravena vo korist na otvorenosta, a na timot za krizni komunikacii mu bilo naloèno dnevnoto davawe pres-brifinzi da go svede na minimum. Izvr{niot direktor na kom-panijata, Voren Anderson, po~uvstvuval deka e va`no za nego li~no da pojde vo Bopal i da ja demonstrira re{enosta na kompanijata vo spasuva~kite napori i istragata. Pove}eto od negovite kolegi, pa duri i Stejt departmentot, go sovetu-vale protiv negovoto odewe.

Korporativnite advokati od Union Karbid bile cvrsti na stavot deka prisutnosta na Anderson vo Bopal samo }eja zgolemi povrzanosta na Union Karbid so tragedijata vo Bopal. Tie i nekolkumina postari direktori prodolìle da sovetuvaat deka so ogled na faktot deka fabrikata vo Bopal, vsu{nost, e operirana od podru`nicata na Union Karbid i deka amerikanskata korporacija poseduva samo polovina od akciite vo in-diskata operacija, najdobra strategija bi bilo rakovodstvo-to na Union Karbid vo SAD da se distancira od nastanite vo Bopal. Ova moèlo da posluì kako ograni~uvawe na idnite zadolènija po neminovnata poplava od sudski postapki koi po~nale da pristignuvaat, a i kako za{tita na cenata na akciite na korporacijata.Voren Anderson go odbil ovoj sovet. Toj ~uvstvuval deka obe-mot na tragedijata bil tolku zabele`liv i deka vo mislite na javnosta toj e povrzan so Union Karbid, {to naporite kompanijata da se distancira od tragedijata. Taka, zaminal za Indija, no vo momentot na samoto pristignuvawe itno bil uapsen od indiskita vlast. Prethodno, kompanijata isto taka iskusila nekolku te{kotii vo dobivaweto navremeni informacii od fabrikata vo Indija koi se odnesuvaat na specifikite na nesre}ata. Tele-fonskite linii bile oskudni i ve}e prezafateni od povici. Vladata na Indija ne nastapila so informacii poradi nivnata namera da ja otrgnat vinata od nivna strana i da ja prefrlat na amerikanskata hemiska kom-panija. Kako rezultat na toa, prvoto oficijalno soop{tenie na Union Karbid, povrzano so nesre}ata, pristigna edna nedela po tragedijata. Naporite na kompanijata isto taka bile ote`nati od strana na s$ po~estite zavojuvani interesi na site vinovnici za nesre}ata. Taka, indiskata Vlada na nastanite gledala na poseben na~in. Sakala da se obezbedi deka taa ne e vinovna za nastanite vo Bopal, deka i taa e `rtva na mlitavite proceduri za bezbednost i odrùvawe koi gi sproveduva

�� Vo dekemvri 1984 godina 40 toni hemiski gas metil izocijanat be{e nevnimatelno ispu{ten od podru`nicata na amerikanskata kompanija Union Karbid vo indiskiot grad Bopal. Pove}e od 3.000 lu|e zagi-naa i pove}e od 15 iljadi bea povredeni. Razmerot na tragedijata, zagubata na ìvoti i posledicite vrz industrisko hemiskoto proiz-vodstvo instantno ja postavija storijata vo udarnite svetski vesti

PRIKAZNI OD WALL STREET

Koga vo tekot na ovaa godina od kompanijata Soni (Sony) objavija deka

prekinuvaat so proda`bata i proizvodstvoto na svetski poznatiot Vokmen (Walkman), mnogumina pomislija deka ova e kraj na edna era. Sepak, ona {to tie ne znaat e deka kompanijata raboti na proiz-vodstvo na novi uredi koi, blagodarenie na studentot na Piter Draker, imaat mo`nost da bidat isto tolku popularni kako nivniot prethodnik koj gi zaka~i slu{alkite na yid.

Za Soni toa }e bide od ogrom-no zna~ewe, osobeno ako se ima predvid {to se soo~uva so golema konkurencija vo likot na tehnolo{ki kompanii od Ju`na Koreja i SAD. Uspe-hot koj go ima{e kompanijata pred to~no tri dekadi, so pojavata na vokmenot, odamna e izbleden. No, sega Soni vleguva vo nova dimenzija na tehnolo{kata revolucija. Xorx Bejli, koj vo 2009 godina be{e prezemen od IBM i e imenuvan za glaven direktor za transformacija

na kompanijata, poleka gi ot-stranuva problemite povrzani so tro{ocite, efikasnosta, no i produktivnosta na kompani-jata. Operativnata margina na kompanijata od godina vo go-dina e vo postojano zazdravu-vawe, i toa momentalno duri ~etiri kvartali so red.No, moèbi pobitna od fi-nansiskiot rezultat e filozo-fijata koja Bejli ja vgraduva vo kompanijata, spored koja biznisot treba da po~ne od potro{uva~ite, a ne na nekoe inènersko biro vo kompani-

PETAR [email protected]

VOKMENOT ZAMI

TRAGEDIJATA VO BOPAL

� Vokmenot na Soni se prodade vo pove}e od 200 milioni Vokmenot na Soni se prodade vo pove}e od 200 milioni primeroci poradi toa {to go revolucionalizira{e primeroci poradi toa {to go revolucionalizira{e na~inot na konzumirawe muzika.na~inot na konzumirawe muzika.

NAJGOLEMITE PR KATASTROFI VO KORPORATIVNATA ISTORIJA

�� Nadminat od strana na koreanskite i amerikanskite rivali, japonskiot elektronski gigant se obiduva da go vrati svojot uspeh nazad preku Xorx Bejli, glavniot direktor za transformacija na Soni

� Sledniot mesec se navr{uvaat 26 godini od golemata tragedija vo BopalSledniot mesec se navr{uvaat 26 godini od golemata tragedija vo Bopal

19FEQTON 23.11.2010VTORNIK

“Kapital” po~na so serija napisi za na-jgolemite katastrofi so koi se soo~ile PR sektorite na golemite svetski kompanii. Doznajte kako tie reagirale vo razli~ni krizni situacii, kade {to zgre{ile vo strategijata za odnosi so javnosta, kako i za toa koi se poukite {to moè da se izvle~at.

jata. Ovaa filozofija e ~isto Drakerska, so ogled na toa {to Bejli prisustvuva{e na golem broj ~asovi koi Piter Draker gi drè{e na Univerzitetot Klermont (Claremont Graduate University) na po~etokot od 1980 godina, koga i samiot vokmen be{e najdobriot gaxet koj moè{e da se najde. “Potro{uva~ite go definiraat biznisot. Biznisot ne e definiran od strana na imeto na kom-panijata, statusot ili ko-rporaciskiot statut. Toj e definiran od ona {to zadovoluva potro{uva~ot so koristeweto na proi-zvodite i uslugite”, ima napi{ano Draker vo 1973 godina vo svoeto delo “Me-naxment: zada~i, odgovor-nosti, praktiki” (“Menag-

ment: Tasks, Responsibilities, Pra-ctices”). Kolku i da zvu~i ova pravilo osnovno i ed-nostavno, sepak, od strana na Soni ovaa filozofija be{e izostavena. Spored Bejli, kompanijata otsekoga{ proizveduvala proizvodi koi od inènerski i tehnolo{ki aspekt se najsuperiorni na pazarot i do odreden mo-ment od razvojot vakvata filozofija i politika be{e dovolna. No, vo posledno vreme i tehnologijata, no i pazarnite potrebi se smenija dramati~no. “Na primer, slikata na televizorite e tolku dobra {to mnogu novi inovacii koi se implemen-tiraat ve}e ne se vidlivi za ~ovekovoto oko”, veli Bejli. Konkurentskite kom-panii s$ pove}e go stesnu-

vaat pazarniot gap koj go ima{e Soni poslednive godini. Kompanijata Vizio (Vizio), koja svoite delovi gi proizveduva vo Kina i nudi evtini TV-setovi, s$ pove}e zazema delovi od pazarnoto u~estvo na Soni. “Ovde realno ne stanuva zbor deka Soni ima pro-blemi so proizvodstvoto i inovaciite, tuku drugite kom-panii stanuvaat s$ podobri na ovoj plan”, veli Bejli, aludiraj}i na dinami~niot razvoj na Samsung (Samsung) i LG. Vo isto vreme se promenija i razmisluvawata na potro{uva~ite vo pogled na elektronikata.“Naedna{, lu|eto s$ pove-}e mnogu razli~no gledaat kon elektronikata. Tie sega sakaat uredi so intuitivni

softveri koi bi bile lesni za koristewe. Tie sakaat aplikacii, sodrìna i us-lugi. Ona {to e vozbudlivo za inèner vo Japonija ne e vozbudlivo i za potro{uva~ od Helsinki ili Wujork ili Bombaj“, veli Bejli.Ottuka, Bejli gi primenuva principite postaveni od strana na Piter Druker, spored koi kvalitetot na eden proizvod ne se odne-suva na ona {to inènerite stavaat vo nego vo tekot na proizvodstvoto, tuku {to potro{uva~ite vadat kako korist i zadovolstvo od toj proizvod. Na kraj, moè da se kaè deka obidite na Bejli za kulturna promena vo razmisluvawata na Soni moè da rezultiraat so vne-suvawe na kompanijata vo

NUVA VO PENZIJA, NO NE I SONY

Union Karbid; deka vidlivo }e demonstrira podgotvenost da se spravi so katastrofata i da odgovori so medicinska pomo{ i deka lokalnata vlast go zapazuva svojot kredibi-litet me|u populacijata. Ovaa strategija na vlasta im dala prednost pred kompanijata i dovela do logi~no apsewe na izvr{niot direktor koga toj }e pristigne vo Indija.

KAKO MEDIUMITE JA PROSLEDIJA NESRE]ATA

Impresiite od incidentot {to bea plasirani od mas-ovnite mediumi pove}e bea fokusirani na dramata od prvi~niot nastan, otkolku na podlabinsko pokrivawe na mo`nite pri~ini. Pove}e od 85% od pe~atenite i tele-viziskite novinarski storii za incidentot vo Bopal bea koncentrirani na samite nastani (ispu{taweto na

hemikalijata, bilansot na povredeni i sli~no), dodeka pribli`no 15% bea foku-sirani na po{irokata ramka na nastanot (industriskite havarii, korporativnata odgovornost, preìvuvaweto na Union Karbid i sli~no). Prvite vesti, osobeno tele-viziskite, isto taka bea fokusirani na slikite od humanata tragedija {to ja iskusile lu|eto vo Bopal. Prvi~nata krizna strate-gija na Union Karbid be{e koncentrirana na finan-siskata {teta od tragedijata, prikrivaj}i ja odgovornosta za smrtta na iljadnici nevini lu|e, idninata na korporaci-jata, kako i kiritikite na akcionerite i analiti~arite na Volstrit, koi se soo~ija so pritisocite od strana na potro{uva~ite vo celiot svet, kako i grupite za za{tita na ìvotnata sredina. Te{kotijata vo dobivaweto navremeni informacii od Indija nekolkupati ja spre~i mo`nosta na Union Karbid da dade navremeni infor-macii za mediumite. Ova vode{e do op{ta impresija za “surovost” od strana na kompanijata, a na toj na~in be{e i reducirana efek-tivnosta od nivnata strategija za zatvoraweto.

KOI BEA GLAVNITE GRE[KI NA UNION KARBID

Za efektivnosta na strate-gijata na Union Karbid ek-spertite po komunikacii ne delat isti stavovi. Za edni strategijata na kompanijata bila tolku efektivna kolku {to moèle da ovozmoàt i samite uslovi.Kako i da e, pove}eto ja kritikuvaat labavata podgo-tovka na kompanijata vo planiraweto za krizni situ-acii, poso~uvaj}i deka toa vode{e do slaba dostapnost na informacii i percepcija deka kompanijata ve}e e om-razena kaj `rtvite. Rakovodstvoto na Union Kar-

bid se soo~i so ona {to moè da se opi{e kako miks od tipovi krizi. Incidentot vo Bopal sodrè{e elementi i na nesre}a, poradi toa {to nastanite vo fabrikata bea nadvor od mo}ta na kompani-jata da vospostavi celosna kontrola, kako i elementi na prestap, vo prilog na {peku-laciite za slabite standardi na kompanijata za bezbednost i odrùvawe, koi direktno predizvikaa smrtonosno izl-evawe na hemiski gas. Direk-torite na Union Karbid na po~etokot bea podeleni me|u sebe vo odnos na strategiite za odgovor na tragedijata. Iako kompanijata prvenstveno odlu~i deka }e ja prifati strategijata na otvorenost, komunikaciskiot plan na direktorite be{e ote`nat i rezultira{e so izme{ani impresii vo mediumite i generalno vo javnosta. Oddelenieto za komunikacii na Union Karbid jasno nastojuvalo da se prifati strategijata za javna moralna odgovornost za incidentot i se fokusiralo na naporite na kompanijata povrzani so ~ove~kata {teta od nesre}ata. Spored pove}eto eksperti, ovaa strategija }e be{e naj-korektna.No, sepak, oddelenieto za komunikacii be{e sovla-dano od kompleksnosta na pra{aweto, a istovremeno golem broj mediumi po~naa so ispra{uvawe. Pokraj nivnite najdobri napori, tie go pot-cenija ~ove~kiot faktor koj vo ovaa magnituda treba{e da dade odgovor za krizata. Ne-dostigot od odgovoren tim za komunikacii be{e glavniot faktor {to kaj mediumite vedna{ se pojavi kritika za nedostigot od informacii od strana na kompanijata. Od druga strana, Union Kar-bid ne smeta{e na faktot deka Vladata na Indija moè da ima dijametralno razli~ni komunikaciski celi od tie {to gi ima korporacijata. Taa ima{e li~en interes vo

praveweto s$ {to moè za da ja izbegne vinata i odgovornosta za nesre}ata vo Union Karbid so cel da go svrti vnimanieto na javnosta od nejziniot propust za soodveten monitoring na bezbednosnite uslovi vo fabrikata. I na kraj, edna od najgolemite gre{ki na kompanijata be{e taa {to prethodno, u{te vo izgradbata na pogonot, ne vospostavile soodveten ko-munikaciski sistem. Koga se slu~i nesre}ata, tie trebalo da se nadevaat na malo-brojnite telefonski linii koi go povrzuvaat Bopal. Taka, maslo na oganot be{e {to kompanijata ne moè{e da ponudi soodvetni informacii za javnosta. Inaku, informaciite velat deka Uninon Karbid ja kon-sultirala kompanijata-gigant vo odnosite so javnosta, Burson-Marsteler, vedna{ po nesre}ata. Zlomislenicite ja kritikuvale raspoloènosta na PR-agencijata za prifa}a-we na rizik kako tragedijata vo Bopal, no osnova~ot na PR-kompanijata, Harold Burson, ja brane{e reputacijata na svojata kompanija.“Nekoga{ bevme kritikuvani za raboteweto na situacijata vo Indija. Jas nemam grià na sovest {to rabotev.... Mislam deka Union Karbid rabotea na mnogu eti~ki na~in. Mislam deka vakvite kompanii se ovlasteni za reprezentativnost. Mislam deka toa e del od nivnoto pravo na Prviot amand-man.” Nesre}ata vo Bopal sledniot mesec }e napolni 26 godini od izbivaweto, a spored najnovite vesti, nejzinite posledici naselenieto u{te gi ~uvstvuva na svoja koà.

Vo utre{niot broj na “Kapi-tal” }e doznaete kako se spra-vi so javnosta gigantot Ekson Mobil po izlevaweto na 11 milioni galoni surova nafta vo zaliv blizu Aljaska

� XORX BEJLI, XORX BEJLI, glavniot di-glavniot di-rektor za rektor za transfor-transfor-macija na macija na Soni: “Soni Soni: “Soni realno nema realno nema problemi so problemi so i inovaciite, i inovaciite, tuku drugite tuku drugite stanuvaat s$ stanuvaat s$ podobri.”podobri.”

�� Neuspehot so tragedijata vo Bopal zaseko-ga{ ja promeni Union Karbid. Po incidentot korporacijata vleze vo na-dolna spirala. Prvo be{e cel na neprijatel-sko prezemawe, potoa be{e pri-nudena da se otkaè od svoite najprofitabilni divizii i niko-ga{ celosno ne go popravi javniot imix

� Izvr{niot direktor, Voren Ander-Izvr{niot direktor, Voren Ander-son, be{e piknat vo zatvor vedna{ son, be{e piknat vo zatvor vedna{ po pristignuvaweto vo Indijapo pristignuvaweto vo Indija

� Kompanijata {to ja kupi Union Kar-Kompanijata {to ja kupi Union Kar-bid s$ u{te ima problemi so odgo-bid s$ u{te ima problemi so odgo-vornosta za nesre}atavornosta za nesre}ata

idnina. Vokmenot se prodade vo pove}e od 200 milioni primeroci, ne poradi toa {to be{e mal ili ubavo

izgleda{e, tuku poradi toa {to go revolucionalizira{e na~inot na konzumirawe muzika.

� Tragedijata Tragedijata vo Bopal vo Bopal go razbranuvago razbranuva celiot svet celiot svet

20 23.11.2010 VTORNIK RABOTA / PRODA@BA / OSIGURUVAWE / ZDRAVSTVO

ZDRASTVO Izvor: Ve~erObjaveno: 05.11.2010-26.11.2010JZU Op{ta Bolnica Kumanovo raspi{uva konkurs za imenuvawe na direktor na institucijata. Konkursot trae 15 dena, smetano od naredniot den po objavuvaweto vo dnevniot pe~at. Prijavite so potrebnite dokumenti se dostavuvaat do Konkursna komisija pri JZU Op{ta bolnica „Kumanovo” ul.11 Oktomvri” bb, Kumanovo.

KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJAIzvor: DnevnikObjaveno: 19.11.2010Renomirana banka od Republika Makedonija za svoite potrebi objavuva oglas za slednoto rabotno mesto: Interen revizor Zainteresiranite kandidati da ispratat pismo za interes i kratka biografija (CV) na angliski i makedonski jazik, zaedno so edna fotografija, vo rok od 8 dena od denot na objavuvaweto na oglasot, na slednata adresa: P.fah 564,1000 Skopje,Republika Makedonija.

OBRAZOVANIEIzvor: DnevnikObjaveno: 18.11.2010Univerzitet „Goce Del~ev”-[tip raspi{uva konkurs za izbor na nastavnici i sorabotnici na fakultetite vo sostav na univerzitetot na pove}e pozicii za pove}e fakulteti Konkursot trae 8 dena od denot na objavuvaweto. Dokumentite se dostavuvaat do Rektorska uprava na Univerzitetot „Goce Del~ev”-[tip, ul.„Krste Misirkov”-bb [tip

KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJAIzvor: VremeObjaveno: 15.11.2010RUEN ima potreba da ja pro{iri svojata komercijalna ekipa so slednive pozicii: 1. Komercijalist za proda`ba na rezervni delovi. Kandidaturite da se dostavat na:[email protected] Rok za aplicirawe: 26 noemvri 2010.

PREHRAMBENA INDUSTRIJAIzvor: Dnevnik

Objaveno: 22.11.2010„Vivaks” objavuva oglas za vrabotuvawe na ambiciozni lu|e so rabotno iskustvo za slednite pozicii: 1.Tehnolog vo proizvodstvo 2.Komercijalist-mer~endajzer za region Isto~na Evropa Dostavete aplikacija po elektronska po{ta na e-mail: [email protected] ili da gi dostavite na adresa: Treta Makedonska Brigada bb, Skopje. Oglasot vaì 7 (sedum) rabotni dena.

KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJAIzvor: DnevnikObjaveno: 20.11.2010Matriks raspi{uva oglas za slednoto rabotno mesto: 1.Komercijalist Vo kolku smetate deka gi ispolnuvate navedenite uslovi i imate èlba za rabota vo va{iot tim, prijavite so CV ispratete gi najdocna do 30 Noemvri na slednata adresa: Matriks, ul.Ka~ani~ki Pat bbv, p.fah 1157, 1000 Skopje ili na e-mail:[email protected]

Izbor na aktuelni oglasi

Izbor na aktuelni oglasi

2123.11.2010VTORNIKOBUKI / FINANSII I SMETKOVODSTVO

� OGLASI ZA VRABOTUVAWE� REVIZORSKI IZVE[TAI� SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi! Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta!

SEKOJ DEN VO OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:� SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII� SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.

� TENDERI� POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA

LICE ZA KONTAKT: DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105 e-mail: [email protected]

Kursot e dizajniran za po~etnici – za zdobivawe na kvalifikacija i prekvali-fikacija odnosno celosno osposobuvawe za rabota vo finansiskoto smetkovodstvo.Kursevite se nameneti za kandidati so SSS I VSS.Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal.

Upisot e vo tek.Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot.

Ruzveltova 6, 1000 Skopjetel/ faks 02/ 3213-409 , 02/ 3215-026 e-mail: [email protected]; [email protected] www.kds.com.mk

KURS ZA FINASISKO SMETKOVODSTVO (72 ÂSA)

22 23.11.2010 VTORNIK OBUKI / MENAXMENT / HR / PR

Edinstvena sertificirana obuka za menaxeri vo MK

Adises ToPLeaFPRAVILA I STILOVI

NA MENAXIRAWE POÊTOK 25 NOEMVRI 2010Dali znaete da menaxirate vo vreme na krizi? Smetate li deka gi imate vistinskite lu|e? [to ne funkcionira vo va{iot tim? Ne{to fali? Otkrijte {to!!SESIJA I Vo {to se sostoi problemot / [to na vistina zna~i menaxment?SESIJA II [to zna~i dobar menaxment / Idealen izvr{itel?SESIJA III Stilovi na menaxment / Koi komplementarni timovi dobro funkcioniraat?SESIJA IV Deadwood / Kako da raboti{ so osamen java~?SESIJA V Kako da se spravi{ so „A” tip / Kako da raboti{ dobro so „Paliku}a”?Po~etok: 25.11.2010 (êtvrtok)Moderator: Prof. Dr. Leonid Nakov(edinstven licenciran moderator za Adizes TOP Leadership Forum Program vo Makedonija)Vreme: 13 – 18 [email protected] 02/ 24 61 477

Po {esnaesetgodi{no iskustvo za obuka na profilot sekretar KDS go nudi Kursot za Offi ce Manager spored Programata koja gi sledi svetskite standardi, a voedno prilagodena namakedonskite delovni i drugi subjekti. Kursot e namenet za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal

KURS ZA OFFICE MANAGER (96 ÂSA)

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili [email protected]

OBUKA NA TEMA:

Odnosi so javnostOblast: Komunikaciski ve{tiniTermin: 26-27 Noemvri 2010Vremetraewe : 12 ~asa

Veb link �(internet stranica so pove}e detali): http://www.tsl.mk/article/mk/odnosi-so-javnosta/

Opis na obukata:Odnosite so javnost se proces od alatki, �aktivnosti i promeni koi rabotat vo nasoka na ostvaruvawe na Va{ite biznis celi. Tie se stoèrite koi gi koristat naprednite kompanii poradi postignuvawe na specifi~ni celi.

Pridobivki:Poednostavna komunikacija vo kompanijata �bidej}i i vrabotenite sakaat da Ve ~ujatDefinirawe na javnosta na koja i se obra}ate �

Pouspe{no mediumsko pretstavuvawe �i podobro organizirana mediumska kampawaPridobivawe na mediumite �na Va{a stranaRazvoj na komunikikaciskite ve{tini �

Sovladuvawe na stravot od javnosta �i javnite nastapi

OBUKA NA TEMA:

Efektiven menaxmentOblast: MenaxmentTermin: 3-4 Dekemvri 2010Vremetraewe : 12 ~asa

Veb link � (internet stranica so pove}e detali): http://www.tsl.mk/article/mk/efektiven-menadzment/

Opis na obukata:Novite tehnologii i noviot ìvoten �stil baraat sosema nov menaxment - da razviete ve{tini za adaptirawe i upravuvawe so fluktuira~kite faktori od koi zavisi uspehot. Otkrijte koi se tajnite na uspe{noto upravuvawe i vedna{ po~uvstvuvajte gi efektite.

Pridobivki:Poznavawe i pravilna primena na �razli~nite menaxment tehnikiPrimena i kombinirawe na verbalnite i �neverbalnite tehniki za menaxmentVe{tina za spravuvawe so stresot �vo rabotewetoVe{tina za upotreba na pomo{nite menaxment � tehniki kako {to se: PEST, SWOT, Mind Mapping, Johari Window itn.

Triple S GroupAdresa: ul.Ruzveltova 19-2/2Telefon: 3112048Faks: 3112395E-mail: [email protected]: www.TSL.mk

Kursot gi opfa}a slednite oblasti :Funkcija na sekretarot vo organizacijata; Koordinacija i organizacija na rabotata; Komunikaciski ve{tini; Rabotna i delovna etika; Osnovi na arhivskoto, administrativnoto i pravnoto rabotewe; Osnovi na komerircijalnoto i finansisko rabotewe; Delovna pismena komunikacija i kultura na govor; Delovna korespodencija na angliski jazik; Primena na informaciona tehnologija vo kancelariskoto rabotewe;

Protokol i bonton vo sekretarskata profesija.

Upisot e vo tek.Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot.

Ruzveltova 6, 1000 Skopjetel/ faks 02/ 3213-409 02/ 3215-026 e-mail: [email protected]; [email protected] www.kds.com.mk

2323.11.2010VTORNIKOBUKI / KORPORATIVNO UPRAVUVAWE / PLATEN PROMET / HACCP

Finansiska edukacija za kreditni òngleriNoemvri 2010Sinergija +Business & Personal Coaching Noemvri 2010Ksantika, Agencija za komunikaciiRelaxed Management (Tailor Made Training)Noemvri 2010Ksantika, Agencija za komunikacii Nau~i i zbogati se!Noemvri 2010

Sinergija PlusCreative communication (Tailor Made Training)Noemvri 2010Ksantika, Agencija za komunikacii Osnovi na finansiska pismenostNoemvri 2010Sinergija Plus Podgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SATsekoj 1vi i 15ti6 sedmiciObrazoven Informativen Centar

Online kursevi po angliski jaziknon stopGo! EnglishMak

Podgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SATsekoj 1vi i 15ti6 sedmiciObrazoven Informativen CentarEvropski fondovi RP725.11-16.11.10 Klu~ - Konsalting i trening centarMotivacija na vraboteni i menaxment na konflikti25.11 - 26.11.10

CS GlobalUpravuvawe so proekti (Project Management)26.11 - 27.11.10ESPUpravuvawe so znaewe i upravuvawe so promeni27.11.10Kosmo Inovativen CentarPrezentaciski ve{tini 27.11.10CS GlobalBesplatno predavawe za

metodot Power reading30.11.10In Optimum MakedonijaKako da podgotvite biznis-plan03.12.10ESPVrednuvawe na HOV (akcii i obvrznici)03.12 - 04.12.10PrimekoMenaxirawe so menaxeri03.12 - 04.12.10CDS - Centar za delovna sorabotka

Komunikaciski ve{tini04.12.10ESPVrednuvawe na kompaniite so primena na model na DCF08.12 - 09.12.10PrimekoUmetnosta na vlijaewe na drugite09.12 - 11.12.10CDS - Centar za delovna sorabotka

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Vodi~ za neformalno obrazovanie- Aktuelni obuki

Sostavuvaweto na HACCP (AOKKT) tim vo sekoja kompanija e eden od klu~nite elementi za ispolnuvawe na ovoj sistem. Timot treba da bide multidisciplinaren i da vklu~uva razli~en personal (proizvodstvo, laboratorija, sanitacija, inèneri, lica odgovorni za kvalitet i dr). Poèlno e vo timot da ima i ~len od upravata, osobeno koga se re{ava za investicii neophodni za implementacija na ovoj sistem.

CELI NA OBUKATA

U~esnicite vo obukata se zdobivaat so prakti~ni znaewa koi }e im ovozmoàt:Da vovedat HACCP vo svoeto pretprijatie �

Da go odrùvaat vovedeniot sistem �

Da vr{at modifikacii na vovedeniot sistem �

Da gi obu~at ostanatite vraboteni kako da go odrùvaat sistemot �

Da bidat vnatre{na kontrola vo drugi pretprijatija. �

SODR@INA NA OBUKATASodrìnata e zasnovana vrz generalniot model na Vodi~ za primena na sistemot za Analiza na Opasnosti i Kriti~ni Kontrolni To~ki (AOKKT), na Komisijata na Codex Alimentarius. Predavawata se pros-ledeni so prakti~ni ve`bi od strana na site u~esnici. Sekoj HACCP tim izrabotuva HACCP plan za svoeto pretpri-jatie, pri {to se diskutiraat razli~ni fazi od negovata izrabotka i od voveduvaweto na HACCP sistemot.

VREMETRAEWE I MESTO NA ODR@UVAWE NA OBUKATA3 - dnevna intenzivna obuka (09 - 16 ~asot) vo prostoriite na Konsalting i trening centar KLU^, Ul. Mito Haxi-Vasilev Jasmin, 52-1/3 - Skopje.

02 / 3211 - [email protected]

OBUKA ZA VOVEDUVAWE, ODR@UVAWE I MODIFIKACIJA NA HACCP SISTEM

ZO[TO OBUKA NA HACCP TIM?

KONSALTING I TRENING CENTAR KLU^ Va{iot klu~ za uspeh!

Povik za u~estvo na izbor na kompanija

DOBRO KORPORATIVNO UPRAVUVAWE

VO 2010 GODINA

Nevladinata organizacija “Transparentnost – Nulta korupcija” vo sorabotka so Stopanskata komora na Makedonija i Stopanskata komora na Severozapadna Makedonija, vo ramkite na aktivnostite za implementacija na Deklaracijata Nula tolerancija za korupcijata, timot na eksperti sostaven od pretstavnici na stopanskite komori, javniot sektor, univerzitetski profesori i pretstavnici na mediumite i nevladiniot sektor, izgotvija lista na kriteriumi vrz osnova na koi }e se vr{i evaluacija na kompaniite.

Se povikuvaat kompaniite da se vklu~at vo � ovaa aktivnost koja e naso~ena kon zajaknuvawe na standardite vo korporativnoto rabotewe, no i kon zasiluvawe na sevkupnite merki za nulta tolerancija na korupcijata vo Republika Makedonija.

Podetalni informacii na: www.transparency.org.mk , www.mchamber.mk i www.oemvp.org .

KONTAKT: Aco SpasovskiTel. 32 44 044; faks: 3244 088E-meil: [email protected]

24 23.11.2010 VTORNIK KONFERENCII I SAEMI

Od 2 do 5.12.2010 godina, vo Bursa, Republika TurcijaSAEMI ZA METAL I ENERGETIKA

Stopanskata komora na Makedonija vo sorabotka so ovlasteniot zastapnik na saemskiot organizator - ADONIS GRUP, organizira poseta na makedonski kompanii na saemskata manifestacija od 1 do 3 dekemvri 2010 godina po isklu~itelno povolni uslovi

KONTAKT: Vojkan Nikolovski Tel: (02) 3244068; Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

Vo periodot od 2 do 5.12.2010 godina vo Bursa, Republika Turcija, }e se odrì 9-tiot tradicionalen Me|unaroden saem za metal i energetika: “BURSA METAL PROCESSING TECHNOLOGIES FAIR 2010'' – Saem za ma{ini za obrabotka na metal, za zavaruvawe, za ra~en alat, pnevmatika i hidraulika;

8. Me|unaroden saem za elektri~na �energija, elektronska avtomatizacija, prosvetluvawe i komunikacija-ELECO 2010;

2. Me|unaroden saem za lim, cevki i �nivna obrabotka - BURSA SHEET METAL TECHNOLOGIES 2010 i - Bursa hardver i bezbednost na rabotnoto mesto-BURSA HARDWARE AND JOB SECURITY FAIR.

Stopanskata komora na Makedonija vo sorabotka so ovlasteniot zastapnik na saemskiot organizator - ADONIS GRUP, organizira poseta na makedonski kompanii na saemskata manifestacija od 1 - 3 dekemvri 2010 godina.

Obezbedeno e besplatno hotelsko smestuvawe so dve no}evawa i vklu~en doru~ek, transfer od hotelot do saemot i vleznica na saemot. Smestuvaweto e vo renomiran hotel so 4 ili 5 zvezdi. Posetitelot pla}a organizacioni tro{oci na Adonis vo iznos od 95 evra po lice so avtobus (dokolku e so sopstven prevoz, samo 35 evra administrativni tro{oci). Za realizacija na avtobuskiot prevoz potrebno e obezbeduvawe na minimum 17 patnici. Uplatenite sredstva do Adonis i Stopanskata komora na Makedonija ne se refundiraat, dokolku u~esnicite odlu~at da go otkaàt patuvaweto posle istekot na rokot za prijavuvawe.

Prijavuvaweto za poseta na saemskata manifestacija e najdocna do 26 noemvri 2010 godina (petok). Pove}e informacii za saemskata manifestacija se dostapni na veb stranata: http://www.tuyap.com.tr.

KONTAKT: Biljana Peeva-\uri} Tel: (02) 3244034; Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

Od 9 do 12 dekemvri 2010 godina vo Republika Turcija“FOODIST 2010” VO ISTANBUL

Stopanskata komora na Makedonija organizira u~estvo i poseta na Saemot “FOODIST 2010” so obezbeden besplaten {tand i registracija za izlaga~ite i 50 % popust za hotelsko smestuvawe, a za posetitelite besplatno hotelsko smestuvawe

Vo periodot od 9 do 12 dekemvri 2010 godina, vo Istanbul, Republika Turcija, � }e se odrì 4. Me|unaroden saem za hrana i pijaloci “FOODIST 2010”. Stopanskata komora na Makedonija vo sorabotka so ovlasteniot zastapnik na saemskiot organizator ADONIS GRUP, organizira u~estvo i poseta na makedonski kompanii na saemskata manifestacija, od 8 do 10 dekemvri 2010 godina. Za izlaga~ite na Saemot e obezbeden besplaten {tand i registracija, kako i 50 % popust za hotelskoto smestuvawe (transportot e na tovar na izlaga~ite).

Za posetitelite, pak, obezbedeni se besplatno dve no}evawa so doru~ek, �vlez i ru~ek na Saemot, transfer od hotel do Saemot i od aerodrom do hotel, dokolku u~esnikot patuva so avion. Smestuvaweto e vo renomiran hotel so 4 ili 5 zvezdi. Posetitelite gi pokrivaat patnite i administrativnite tro{oci za saemskiot organizator ADONIS GRUP vo visina od 95 evra po lice, za tie {to patuvaat so organiziran avtobus (dokolku e so sopstven prevoz participacijata e 35 evra za administrativni tro{oci).

Stopanskata komora na Makedonija gi pokanuva site zainteresirani makedonski kompanii da se prijavat za u~estvo i poseta na saemskata manifestacija najdocna do 30 noemvri 2010 godina.

PRIJAVEN LIST VO PRILOGhttp://www.tuyap.com.tr

KONTAKT: Venera AndrivskaTel.02 3244 037 Faks:02 3244 088 mail: [email protected]

25FUN BUSINESS 23.11.2010VTORNIK

PIRATSKI BIZNIS

OTKUPITE KAKO NACIONALNA EKONOMIJA

� Pomorski kriminal so “seriozni” vloùvawa

Neodamna, Somaliskite pirati kidnapiraa u{te eden ribar-ski brod i negovata sedum~lena ekipa na

Sej{elite, nedalku od ovaa ostrovska dràva na Indiskiot Okean. Ovoj napad e del od nizata kidnapirawa od koi piratite baraat otkupi, {to poleka po~nuva da stanuva “seriozen” biznis. Vo seloto Haradere vo Somal-ija raboti i takanare~enata “{tedno-kreditna zadruga”, eden vid specifi~en fond za vloùvawe vo piratskata rabota koja pretstavuva zem-jodelska granka vo raspad-natata dràva vo Afrika. Haradere se nao|a na 400 km severno od glavniot grad Mogadi{u i nekoga{ bilo malo ribarsko mesto. Sega e àri{te vo koe piratite so svoite luksuzni i klima-tizirani xipovi paradiraat niz soobra}ajniot mete` na neasfaltiranite ulici.Informaciite za dvièweto na brodovite, za ekipaòt,

za nosivosta, brzinata i otpornosta se mnogu les-no dostapni za sekogo. Parite se plasiraat vo odreden proekt i zavisnosta od rizikot i otkupot na ekipaòt im nosi profit od 10%, 20% ili 50% od ve-}e vloènoto.Vdovicite so decata sekojd-nevno stojat disciplina-rano vo stroj za da vloàt 100 dolari za rabotata na maìte, koja e podo-bra otkolku vojuvaweto za politi~ko–verski celi. So

prisobranite pari se obez-beduva gorivo, mali i brzi ~amci, satelitski telefoni, oru`je za piratite. Ovoj piratski biznis zna~itelno e pro{iren i vrz “{tedno –kreditnata zadruga”, koja ve}e ima 72 klienti, od koi desetina se poznati po uspesite na more. Vo Ha-radere site tvrdat deka od ovoj piratski biznis iveat mnogu podobro, a so procent od brodskite otkupi se fi-nansiraat pristani{teto, {kolite i ambulantite.

Deka vo Evropskata unija se obrnuva vnimanie i na kul-turnite nastani govori i ovoj primer, koj vo slu~ajov ne e vo

polza na Italija kako dràva. Evrop-skata komisija & naredi na dràvata da gi vrati sredstvata koi bile potro{eni za koncertot na Elton Xon vo Neapol vo septemvri minatata go-dina. Stanuva zbor za suma od pove}e od 720 iljadi evra, koi bile nameneti za regionalen razvoj na oblasta, koi vlasta gi upotrebila za organizirawe

na koncertot. Koncertot bil del od festivalot Piedi-grota (Piedigrotta), vo septemvri minatata godina, a se otkrilo deka parite bile zemeni od buxetot koj iznesuval 2,25 mil-ioni evra za promovirawe na region-alniot razvoj. Ovaa “izmama” ja otkril ~len na Evropskiot parlament, koj izjavil: “Kulturnite nastani i kulturata voedno, moè da vlezat vo operativnite programi, no tie mora da bidat naso~eni kon struk-turni i dolgoro~ni investicii”. Iako koncertot sobral pove}e od 100 iljadi lu|e i bil prenesuvan vo ìvo na dràvnata televizija, sepak, kone~nata odluka na Evropskata komisija bila deka Italija mora da gi vrati parite. Umetni~kiot direktor na festivalot vo negova odbrana izjavil deka nastanot bil so cel da se promovira Neapol i negovata okolina i deka parite, vsu{nost, bile iskoristeni na pravilen na~in.

KONCERT ZA MANI-PULACIJA

EVROPSKA ESTRADA


Vo seloto Haradere vo Somalija raboti i takanare~enata “{tedno-kreditna zadruga”, eden vid specifi~en fond za vloùvawe vo piratskata rabota koja pretstavuva zemjodelska granka vo raspadnatata dràva vo Afrika

��

polskdapovo dinod 7za revlasta

na konKoncergrota (godina,zemeni ioni ealniot ~len na“Kulturmoè dno tie turni iIako kiljadi dràvnodluka deka IUmetnnegovbil si nvsp

ZA

EVRO


FUN BUSINESS26 23.11.2010 VTORNIK

Sedmoto prodolènie na eden od najpo-pularnite filmovi napraven spored kniga, “Hari Po-

ter i darovite na smrtta” (Harry Potter and the Deathly Hallows) ostvari zarabotka od 61,2 milioni dolari samo vo prviot den od negovoto prikaùvawe vo kino-salite vo SAD.Poslednoto prodolènie od filmot koj e podelen na dva dela vikendov zaraboti 125 milioni dolari, so {to go nadmina sopstveniot rekord vo vikend-zarabotka koj iznesuva{e 102,3 milioni dolari vo 2005 godina, za filmot “Hari Poter i ogne-niot pehar”.Filmot vo momentov e na pettoto mesto po dnevna proda`ba, a rekordot go drì The Twilight Saga: New Moon, so 72,7 milioni dola-ri.Se predviduva mo`na zarabotka od 900 milioni dolari vo svetski ramki, a za praveweto na filmot se potro{eni 250 milioni dolari.“Hari Poter i darovite na smrtta” e sedmoto i posledno izdanie na prodolènijata za ivotot na magioni~arot Hari Poter vo u~ili{teto za vol{ebnici Hogvarts, podelen na dva dela. No-vost e {to tokmu poznatoto

FILM

POSLEDNIOT HARI POTERPRV PO ZARABOTKA

Statusen simbol �

� GADGETS K O M E R C I J A L E N O G L A S

BRENDOVI

EVROPEJCITE SAKAAT LUJ VITON

u~ili{te Hogvarts vo ovoj film }e bide prikaàno samo vo edna kratka scena, bidej}i vo celiot film glavnite likovi Hari, Her-miona i Ron postojano se vo begstvo. Nivniot najgolem poddrùva~, profesorot Dambldor, pove}e go nema, lordot Voldemort }e ima

prezemeno kontrola na s$, no, se razbira, deka situ-acijata ne e bezizlezna. Dokolku gi pronajdat svoite “horkruksi”, predmetite vo koi se krie tajnata na nivnata besmrtnost, moèbi Hari i prijatelite }e uspeat da go porazat? Ostanuva da vidime...

Fr a n c u s k a t a modna ku}a Luj Viton e najvred-niot brend vo Evropa, spored

istraùvaweto na Evrop-skiot institut vo Viena. Na vtoroto mesto se nao|a fin-skata Nokia, a vo konkuren-cijata bile vklu~eni duri 3.000 kompanii.Luj Viton, koja e osno-vana vo dale~nata 1854 godina, so tek na vreme, po~nuvaj}i od simbolot za kvaliteten kufer, stana statusen simbol.Momentalno, vrednosta na francuskiot brend po-rasna i pokraj svetskata recesija. Blagodarenie na popularnosta na luksu-znite proizvodi vo Kina i slaboto evro, prihodot od proizvodstvoto na Luj Viton gi nadmina site o~ekuvawa. Samo posled-nite tri meseci prihodot na ovoj brend skoknal za edna ~etvrtina i nadminal brojka od pet milijardi evra.Vrednosta na najgolemiot svetski proizvoditel na mobilni telefoni, Nokia, iznesuva 25,3 milijardi, kaùvaat analiti~arite.Iako akciite na kompani-jata padnale za edna pet-tina, zatoa {to malku zaostanuvala na pazarot so “pametni” telefoni,

Nokia, sepak, i ponatamu vredi milijardi evra.Pretsedatelot na upravniot odbor, Xorma Olila, izjavil deka nastojuvaat povtorno da se prilagodat na noviot pazar, so koj dojde i raz-vivaweto na sofverot.Spored nego, imenuvaweto na porane{niot direktor na Majkrosoft, Stiven Elop, za sega{en prv ~ovek na

Nokia napravilo presvrt vo dosega{nata rabotna politika.Samoto postavuvawe na Kana|anec na ~elo na finska kompanija e radikalen ~ekor, isto kako imenuvaweto na italijanski selektor na an-gliskata reprezentacija. Od nego se o~ekuva da ja vrati starata slava na Nokia, izjavile od kompanijata.

Vrednosta na francuskiot brend po-rasna i pokraj svetskata recesija

��


@iveeme vo vreme koga s$ e digi-talizirano, koga smetkite se

pla}aat so eden “klik” na gluv~eto, no i vo vreme na lozinki. Re~isi na koja bilo stranica da se priklu~ite mora da imate va{a korisni~ka smetka, a toa podrazbira i lozinka za da moète da stignete do potreb-nite informacii. Ovaa mala naprava }e vi pomogne nikoga{ da ne gi zaborav-ite lozinkite koi poneko-ga{ se mnogu problemati~ni. Edinstveno {to }e treba da pametite e edna lozinka, odnosno taa koja e “vlez” kaj ovoj mehanizam. Tolku e mal {to moè da go sobere vo xeb ili ~anta, a ima kapac-itet da gi zapameti va{ite korisni~ki imiwa, PIN broevi i lozinki za okolu 50-ina smetki i profili. Vistinska pomo{ i olesnuvawe, no treba da se vnimava da ne se izgubi.

ÛVAR NA LOZINKI, NO I NA NERVI

27

SPORTSPORTSPORT 23.11.2010VTORNIK

Mora da se istakne dobrata igra na Kievo, no tim kako Inter vo idnina ne smee da si dozvoli porazi od ovoj rang na ekipi. I porano sum bil vo vakva situacija i znam deka edinstveno so naporna rabota moè da se vrati formata. Siguren sum deka }e uspeeme vo toa. Potrebna ni e dobra igra i pobeda protiv Tvente, a dokolku dobro se podgotvime, ne gledam pri~ina da ne se slu~i uspehot - izjavi Benitez

Vo kuloarite ve}e se licitira so imiwata na negovite nasled-nici, a naj~esto spomenuvani se Lu~ano Spaleti i Fabio Kapelo. Navodno, i pretsedatelot na Inter, Masimo Morati, razmis-luval za trenerskata smena, no zasega fudbalerite se na stranata na Benitez


Blanka Vla{i} go dobi prizna-nieto najdobra atleti~arka na svetot, koe go dode-

luva Internacionalna-ta atletska asocijacija (IAAF), otkako vo tekot na 2010 godina pobedi vo s$ {to moè{e da se pobedi. “Ova be{e mnogu te{ka sezona. Se borev so moja-ta disciplina, so pro-tivni~kite, no i so moite mali demoni i slabosti. Ottamu sum presre}na poradi ovaa nagrada. Toa mi dava sila i obvrska da bidam u{te podobra narednata godina”, veli Vla{i}.Hrvatskata atleti~arka be{e ubedliva vo skok vo viso~ina na posled-noto Evropsko prvenstvo vo Barselona, kako i na Svetskoto prvenstvo vo Doha, a so pet pobedi dominira{e i vo di-jamantskata Liga, kade {to isto taka se zakiti so najvisokite odli~ja, no be{e nagradena i so ~ek od 100.000 dolari. Sepak, Blanka s$ u{te ne moè da

BLANKA NAJDOBRA VO SVETOT!

Po porazot od Kievo vo pos-lednoto kolo od italijan-skoto fudbal-sko prvenstvo, a k t u e l n i o t

{ampion na ovaa zemja, a voedno i osvojuva~ na kupot i Ligata na evropskite {am-pioni, timot na Inter, e i oficijalno vo kriza.Milanskiot klub ve}e pet sredbi po red se nema iz-raduvano na pobeda, a celi dva meseci nema postig-nato pove}e od eden gol vo me~evite od Serija A. Devet boda zaostanuva zad liderot na tabelata, ekipata na gradskiot rival Milan, dode-ka za mestoto {to direktno vodi vo Ligata na evropskite {ampioni mu nedostigaat {est poeni. Na Inter lo{o mu odi i so odbranata na evropskiot trofej, osvoen minatata sezona. Po ~etiri sredbi osvoeni se samo sedum boda, a eventualniot neuspeh protiv Tvente utre moè da zna~i i eliminacija u{te vo po~etnata faza od {ampionskata liga.Spored poslednite infor-macii pristignati od kampot na Internacionale, trenerot Rafael Benitez e pod golem pritisok i u{te eden sli~en neuspeh najverojatno }e zna~i i otkaz.“Mora da se istakne dobrata igra na Kievo, no tim kako Inter vo idnina ne smee da si dozvoli porazi od ovoj rang na ekipi. I porano sum bil vo vakva situacija i znam deka edinstveno so naporna rabota moè da se vrati formata. Siguren sum deka }e uspeeme vo toa. Potrebna ni e dobra igra i pobeda protiv Tvente, a dokolku dobro se podgot-vime, ne gledam pri~ina da ne se slu~i uspehot”, izjavi Benitez.Vo kuloarite ve}e se lici-tira so imiwata na negovi-te naslednici, a naj~esto spomenuvani se Lu~ano Spaleti i Fabio Kapelo. Navodno, i pretsedatelot na Inter, Masimo Morati, razmisluval za trenerskata smena, no zasega na stranata na Benitez se fudbalerite, koi nekolku pati poso~ija

FUDBAL

ATLETIKA

OFICIJALNO: INTER E VO KRIZA!

5 natprevari po red

Inter nema zabeleàno pobeda

9 boda zaostanuvawe

beleì Inter vo odnos na

vode~kiot tim na tabelata vo

Serija A

SR\AN IVANOVI][email protected]

PANDEV SO MINIMALNA OCENKA!Makedonskiot reprezentativec vo dresot na Inter, Goran Pandev, go odigra celiot me~ so Kievo, no ne uspea da & pomogne na ekipata da izleze od blediloto. Zaedno so napa|a~ot Xonatan Bijabjani, koj voedno be{e proglasen i za najlo{ igra~ na natprevarot, Pandev ja dobi najslabata ocenka, 4,5, vo boduvaweto na vlijatelniot vebsajt Gol.

ETO SE SOOÛVA SO SUSPENZIJA?Vo manir na Zinein Zidan, Samuel Eto so glava go udri fudbalerot na Kievo, Slovene-cot Bo{tjan Cesar i sega najverojatno }ebide kaznet od disciplinskata komisija na Serija A. To~no e deka Eto ne dobi nitu òlt karton za nesport-skiot poteg, no izvesno e deka po pregleduvaweto na snimkite toj }e dobie kazna od najmalku dva natprevari neigrawe.

Hrvatkata �s$ u{te ne go poseduva svetskiot rekord, no i pokraj toa uspea da se iska~i na at-letskiot tron

mu se pribliì na svetski-ot rekord od 2,09 metri, postaven od legendarnata bugarska atleti~arka Ste-vka Kostadinova u{te vo dale~nata 1987 godina.“Svetskiot rekord za mene e eden preubav par ~evli koi stojat vo izlog. Sakam da go osvojam rekordot, no ne razmisluvam postojano na toa”, izjavi atleti~arkata na godinata, koja dodava deka }e pauzira vo tekot na zimata, so cel {to e mo`no podobro da se podgotvi za po~etokot na narednata godina.Inaku, vo ma{ka konkuren-cija priznanieto najdobar atleti~ar na godinata go dobi Keniecot David Ru{ida, rekorder na trka-ta od 800 metri.

ra nanina ner

voj rang vakva

j rna ekipi. I porano sum bil vo vakva na ekipi. I porano sum bil vo vakva

j

o soti peemmeee ra kuu r

i pobeda protiv Tvente, a dokolku i pobeda protiv Tvente, a dokolku r

k

Rafael Benitez so ednata �noga e nadvor od Inter?

deka stojat zad svojot me-naxer i povikuvaat na trpelivost.“Site onie {to go kritikuvaat klubot treba da po~ekaat toa da go napravat otkako }e bideme kompletni. Ne sakam toa da zvu~i kako alibi, no imame golem broj povredeni fudbale-ri i se soo~uvame so mnogu problemi. Siguren sum deka }e se vratime na pobedni~kite pateki”, veli kapitenot na Inter, Havier Zaneti.Utre, so po~etok od 20:45, Inter go pre~ekuva Tvente na Xuzepe Meaca vo Mila-no, dodeka ve~erva, vo ramkite na pettoto kolo od Ligata na evropskite {ampioni, ima i u{te nekolku vozbudlivi dueli. Sekako, najinteresno se o~ekuva da bide vo Am-sterdam, kade {to ekipata na Ajaks go pre~ekuva Real Madrid.

fud rranata na Benitezz

ot na Inter,o Kievo, no izleze od Bijabjani, igra~ nata ocenka,bsajt Gol.

NZIJA?Eto so Slovene-no }eija nanitu òlt esno e deka e dobie eigrawe.

NAJDOBRO TAKSIWWW.POTRCKO.MK

DA GI OSTAVI[ SITE ZAD SEBE, NE E SAMO BRZINA

TOP 100

TOP 100

VO PETOK SPECIJALEN PRILOG

KARTI^KI

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: [email protected]; TEL: 02 2551 441;LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI

KAPITAL MEDIA GROUP DOOP-FAH 503 1000 SKOPJETEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

� DALI KRIZATA ODE[E VO PRILOG NA POZASILENO KARTI^NO RABOTEWE?� PREGLED NA PAZAROT – KOI VIDOVI KARTI^KI NAJMNOGU SE KORISTAT?� [TO SE SLUÛVA SO KO-BRENDIRANITE KARTI^KI?� KAKOV E PAZARNIOT UDEL NA GLAVNITE KARTIÂRSKI KOMPANII VO MAKEDONIJA? � KOLKU INOVATIVNI KARTIÂRSKI PROIZVODI SE NUDAT NA MAKEDONSKIOT PAZAR?� DALI I KOLKU ELEKTRONSKATA TRGOVIJA NAO\A SVOE MESTO I PRIMENA KAJ NAS?� REGIONALNI I SVETSKI TRENDOVI VO KARTIÂRSTVOTO, NOVI TEHNOLO[KI INOVACII NA OVA POLE!

ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ÎTAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG KARTI^KI KOJ KE IZLEZE NA 26.NOEMVRI 2010 VO KAPITAL

Documents

171 Kapital 23 11 2010