176 638 25 45 2 - Denge Wordpress Teması · 2018. 9. 12. · Kavram Sözlüğü ONLİNE “eğitimde yayındenizi online ... Boşluk Doldurma Doğru / Yanlış Eşleştirme Bulmaca

UYGULAMAYI İNDİR VİDEO ÇÖZÜMLERE ULAŞ.

Öğreten Etkinlikler

Kavram Haritaları

Ünite Tekrar Testleri

Yazılıya Hazırlık

Rehberlik Bölümü

Dönem Tarama Testleri

Perforaj

Kavram Sözlüğü

ONLİNE“eğitimde yayındenizi online”

ÜCRETSİZ ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ

KOLAY ERİŞİLEBİLİR DİJİTAL İÇERİK

ÖRNEK KİTAP TALEBİ

MÜFREDATA UYGUN SORU HAVUZU

www.ydakillitahta.com

ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ SEÇİMİ İLE SİSTEME ÜYELİK FORMUNU DOL-DURUNUZ.

SİSTEME GİRİŞ YAPARAK DİJİTAL İÇERİKLERİNİZİ İSTEDİĞİNİZ YERE İNDİREBİLİRSİNİZ.

İNTERNETE BAĞLI OLSUN VEYA OLMASIN DİLEDİĞİNİZ PLATFORM-LARDA İÇERİKLERİMİZİ KULLANA-BİLİRSİNİZ.İSTEDİĞİNİZ SORULARLA KENDİ TESTİNİZİ OLUŞTURABİLİRSİNİZ.

YAYIN DENİZİ TEK

VİDEO ÇÖZÜM

UYGULAMASI

İNDİR

ÖZELLİKLER

11TARİH

• Her tip soru çeşidini görmenizi sağlayacaktır.

• Akıl ve mantık yürütmenizi kolaylaştıracaktır.

• Düşünme becerinizi geliştirecektir.

• Her seviyedeki öğrenciye hitap eden bu soru bankası eksiklerinizi görmede size kaynak olacaktır.

• Bazı soruların farklı formatlarının üst üste sorulmasıyla konuları daha iyi öğrenmenizi, kavramanızı ve pekiştirmenizi sağlayacaktır.

• Seviyenizi belirlerken size yol gösterecektir.

BU KİTAP BANA NE KAZANDIRIR?

• Testler konu başlıkları ve kazanımlar dikkate alınarak oluşturulmuştur.

• Her test kendi içerisinde öğrenme sırası dikkate alınarak hazırlanmıştır.

• Üniteler konunun daha iyi anlaşılabilmesi için kavram haritası ve kavram sözlüğü ile desteklenmiştir.

• Öğrencinin kitaptan tam verim sağlayabilmesi için rehberlik bölümü eklenmiştir.

• Öğrencilerimizin soruları çözerken nerede takıldıklarını tespit edebilmeleri için konuya ait her tip soru çeşidine yer verilmiştir.

• Algı ve yorum gücünü ölçen sorular vardır.

• Algıda seçicilik – karar verme – yorumlama gibi bilişsel beceriler etkinliklerle desteklenmiştir.

• Yazılıya hazırlık bölümü ile klasik tarzdaki sorulara da yer verilmiştir.

• Kavram haritaları ve kavramlar bölümüyle konular genel hatlarıyla ele alınmış, öğrencilerin bilinçli bir şekilde test çözmeleri sağlanmıştır.

• Ünite tekrar testleri ile konuların bir bütün olarak değerlendirilmesi sağlanmıştır.

• I. ve II. Dönem Tekrar Testleri eklenmiştir.

• Tamamı video çözümlüdür.

KİTAP İÇERİĞİ

Boşluk Doldurma Doğru / Yanlış Eşleştirme Bulmaca Yazılıya Hazırlık

SAYFA SAYISI

SORU SAYISI

ETKİNLİK SAYISI

TEST SAYISI

TARAMA TESTİ

176 638 25 45 2

ÇALIŞMA PLANI YAPALIM!Çalı

şma Planı Yaparken Bu Soruları Dikkate Alınız!

Hangi ders, hangi gün?

Konu öğrenme ve tekrar ne zaman?

Soru çözümü ve ödevler ne zaman?

Deneme Sınavları ne zaman?

Aksayan çalışmalar hangi gün ve ne zaman çalışılmalı?Ders dışı hangi etkinlikler ne zaman yapılmalı?

Tatil günü hangi gün?

EVDE ETKİN ÇALIŞMA Evde olduğunuz zamanı çok iyi değerlendirmelisiniz.

Çoğu zaman yoğun ve yorgun bir gün geçirerek eve gel-diğiniz için iyi ve uygulanabilir bir programa ihtiyacınız var.Evde yapılması gereken işler:

• Uyuma • dinlenme • beslenme • konuları tekrar etme, •soru çözme • çözemediğin sorular için araştırma yapma • ödev yapma • fazladan sınav uygulama • önceden ön-görülemeyen durumlar

gibi pek çok başlık altında toplanabilir.Dersler gün boyu peşinizi bırakmadı. Okul bitti ama

evde derse devam çünkü hedefleriniz ve hayalleriniz var. Bunu asla unutmamalısınız.

Eve gelince önce dinlenmelisiniz.

Kendinize bir ders çalışma saati belirlemeli ve sürekli bunu düşünmelisiniz. Çünkü zihin neyi tekrar ederse kendini o yönde yönlendirir.

Konu öğrenme, tekrar etme, soru çözme saatlerini bir-biri arkasına yerleştirmelisiniz.

Ders çalışırken mutlaka ara vermelisiniz. Ara vermek odaklanma gücünüzü artıracaktır.

Her gün konu tekrarlarına zaman ayırmalısınız. Yeni bilgiyi günlük tekrar etmelisiniz. Tekrar etmek başa-rının anahtarıdır. Bilginin pekiştirilmesini ve uzun su-reli hazfızaya atılmasını sağlar. Tekrarlarınızı zihinden yapmayı öğrenmelisiniz. Bu size zaman kazandırma-nın yanında kalıcı olarak öğrenmenize de katkı sağla-yacaktır.

Bilginin kalıcı olmasını sağlamak için ilişkilendirerek öğrenmeye çalışmalısınız. Ezberden kaçınmalısınız. Öğrenilen bilginin tam olarak kullanılması için beyin tarafından analizinin yapılması gerekir. Ezberci sistem bunu engeller.

Not alma hızınızı kendinize göre belirlemelisiniz. Yavaş not alma beynin konsantre olmasını zorlaştırır, yazma hızı ile beynin çalışma hızı arasında boşluk meydana gelir. Zihin başka alanlara kayar ve konsantrasyon so-runu yaşarsınız.

Herşeyden arındırılmış ortam çalışma için iyi bir ortam değildir.

Dikkatinizi belli alanlara değil, genele yaymalısınız. Dikkatinizi uyanık tutmayı unutmamalısınız.

Sosyal hayattaki olumsuz etkenlere dikkat etmeli mümkün olduğunca ortadan kaldırmalısınız.

Yaptığınız programa beyninizi ikna etmelisiniz.

NASILNEREDENE ZAMAN

Herşey ne kadar karışık görünse de;

☛ Gerçekleştirilebilecek bir hedefin varsa,

☛ Hedefe ulaşmayı amaç edindiysen,

☛ Soru çözerek deneyim kazanıyorsan,

☛ Konuları birbiri ile ilişkilendirebiliyorsan,

☛ Sınav uygulayarak bilgilerini sık sık kontrol

ediyorsan.

☛ Kendine güveniyorsan

işler iyi gidecek demektir.

İYİ NOT ALMAK, HER ŞEYİ YAZMAK DEMEK DEĞİLDİR!İyi not almak; kendi cümlelerini kurmak, şekille veya

yazıyla şifrelemek, baktığında kolayca anlayıp hatırlamak için materyal hazırlamak demektir.

Tutulan notlar; onlara geri dönmek, onları okumak, onları gözden geçirmek, oradaki fikirlerin üzerine düşünmekle bir anlam kazanırlar.

+ + = Bilgi Deneyim Duygu ve Davranış ÖĞRENME

Merak; öğrenme isteğini harekete geçirir, odaklanmayı sağlar, çabuk yorulmayı engeller.

KÜNYE

ÖN SÖZ

REHBERLİK

1. ÜNİTE:

DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ KARŞISINDA OSMANLI SİYASETİ (1595 - 1774)

Kavram Haritası ...............................................................10

Kavramlar ........................................................................11

Etkinlikler .........................................................................13

1595-1700 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler ..............17

Osmanlı Devleti'nin İttifak Girişimleri, Avrupa Tarihi ........21

1700 - 1774 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler .............23

Ünite Tekrar Testi ............................................................29

Yazılıya Hazırlık ...............................................................33

2. ÜNİTE:

DEĞİŞİM ÇAĞINDA AVRUPA VE OSMANLI

Kavram Haritası ...............................................................36

Kavramlar ........................................................................37

Etkinlikler .........................................................................39

Avrupa Düşüncesinde Meydana Gelen Değişimler .........43

Osmanlı İdari, Askerî ve Ekonomik

Yapısındaki Değişimler ....................................................49

Osmanlı Islahat Hareketleri (XVII. - XVIII. Yüzyıl) ............55



3. ÜNİTE:

ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE DENGE STRATEJİSİ (1774 – 1914)

Kavram Haritası ...............................................................74

Kavramlar ........................................................................75

Etkinlikler .........................................................................77

1774 - 1914 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler ............81

Osmanlı Devleti'nin Siyasi Varlığına Yönelik Tehditler ....85

XX. Yüzyıldaki Siyasi Gelişmeler .....................................89



4. ÜNİTE:

DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN DEVLET - TOPLUM İLİŞKİLERİ

Kavram Haritası ...............................................................102

Kavramlar ........................................................................103

Etkinlikler .........................................................................105

Fransız İhtilali ve Sanayi Devrimi ....................................109

Osmanlı Devleti'nde Modern Ordu Teşkilatı ve

Yurttaş Askerliği ...............................................................113

Ulus Devletleşme ve Endüstrileşme Süreçlerinin Osmanlıya

Etkileri ..............................................................................115

Tanzimat ve Islahat Fermanları ve Kanun-ı Esasi ...........119



5. ÜNİTE: SERMAYE VE EMEK

Kavram Haritası / Kavramlar ...........................................130

Kavramlar ........................................................................131

Etkinlikler .........................................................................132

Sanayi İnkılabı'nın Osmanlı Devleti'ne Etkileri ................133


6. ÜNİTE:

XIX. VE XX. YÜZYILDA DEĞİŞEN GÜNDELİK HAYAT

Kavram Haritası ...............................................................140

Etkinlikler .........................................................................143

Osmanlı Nüfus Hareketleri ve Modernleşmeyle Birlikte

Yaşanan Değişimler ........................................................145


TARAMA TESTLERİ

I. Dönem Tarama Testi ....................................................155

II. Dönem Tarama Testi ...................................................161

CEVAP ANAHTARLARI ..................................................167

İçindekiler

DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİKARŞISINDA OSMANLI SİYASETİ

(1595 - 1774)

KAZANIMLAR

1. 1595-1700yıllarıarasındakisiyasigelişmelerikavrar.2. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin ittifak girişimlerini

açıklar.3. Modern devletler hukukunun ortaya çıkışındaVestfalya

Barışı’nınrolünükavrar.4. Denizcilik faaliyetlerinin dünya siyesetine ve ticaretine

etkilerinianalizeder.5. 1700-1774 yılları arasındaki süreçte meydana gelen

siyasigelişmelerikavrar.

TEST BAŞLIKLARI

◗ 1595-1700YıllarıArasındakiSiyasiGelişmeler◗ OsmanlıDevleti’ninİttifakGirişimleri,AvrupaTarihi◗ 1700-1774YıllarıArasıdakiSiyasiGelişmeler◗ ÜniteTekrarTesti

ÜNİTE

1

ÜNİTE

1Kavram Haritası

10

Kavram Haritası

Fransa

İran

VenedikPasarofçaEl–Ariş (1801)

Prut (1711)

Belgrat (1739)Avusturya

Rusya

Ahmet Paşa (1732)

İstanbul (1724)

Kasr-ı Şirin (1746)

Küçük Kaynarca (1774)

Aynalıkavak (1779)

Yaş (1792)

Belgrat (1739)

Pasarofça (1718)

Ziştovi (1792)

OSMANLIDEVLETİ

OSMANLIDEVLETİ

Kutsal İttifak

Venedik

Rusya

Karlofça

Karlofça

Ferhat Paşa

Nasuh PaşaAvusturya

Lehistan

İranSerav

Kasr-ı Şirin

Bahçesaray

İstanbul

Hotin

Bucaş

Vasvar

Zitvatorok

Karlofça

Karlofça

ÜNİTE

1 Kavramlar

11

Kavramlar

Zitvatorok Antlaşması:Osmanlı Devleti’nin 1533 İstanbul

Antlaşması’yla kazandığı Avusturya karşısındaki üstünlüğü-

nün ve yaptırım gücünün sona erdiği antlaşma.

Vasvar Antlaşması: Duraklama Dönemi’nde Osmanlı

Devleti’nin Avusturya karşısındaki yeni toprak ve tazminat

aldığı son antlaşmadır.

Kutsal İttifak: II. Viyana Kuşatması’nın bozgunla sonuçlan-

ması üzerine Papa’nın teşvikiyle bazı Avrupa devletlerinin

(Avusturya, Venedik, Lehistan, Rusya ve Malta) Osmanlı

Devleti’ne karşı birleşmesi.

Karlofça Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin Duraklama

Devri’nin sona ermesine, Gerileme Devri’nin başlamasına

neden olan antlaşma.

İstanbul Antlaşması: Karlofça Antlaşması’nı tamamlayan,

Ruslarla imzalanan antlaşma.

Ferhat Paşa Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin doğuda en

geniş sınırlarına ulaştığı antlaşma.

Kasr-ı Şirin Antlaşması: Günümüzde de geçerli olan Türk-

İran sınırının temelini oluşturan antlaşma.

Bucaş Antlaşması: Osmanlıların Avrupa’da en geniş sınırlara

ulaştığı ve topraklarına yeni toprak ilave ettikleri en son antlaş-

madır. Podolya arazisi de yeni alınan son topraktır.

Otuz Yıl Savaşları: Alman imparatorunun Protestanlığı orta-

dan kaldırmak istemesi üzerine yaşanan savaşlar.

Westfalya Antlaşması: Otuz Yıl Savaşları sonucunda imzala-

nan bu antlaşma ile Avrupa halkına mezhep seçme özgürlüğü

verilmiştir.

Katoliklik: Papayı baş olarak tanıyan Hristiyanlık mezhebi.

Protestanlık: Papa’nın dinsel başkanlığını ve katolik kuralları-

nı tanımayan bir Hristiyan mezhebi.

Kalvenizm: Tanrı ile kul arasına hiçbir otoritenin giremeyece-

ğini, Hristiyanlığın eski sadeliğine dönmesini savunan Kalven

tarafından ileri sürülen Protestanlığın özel bir kolu.

Anglikanizm: İngiliz kilisesinin itikadi görüşü.

Kadırga: Hem yelken hem de kürekle yol alan, özellikle

Akdeniz’de kullanılmış bir savaş gemisi.

Kalyon: Top ambarı olan, yelkenli, bir sıra kürekli savaş

gemisi.

Feodalite: Siyasî ve askeri gücü elinde bulunduran, toprağın

mülkiyetine yahut imtiyazına sahip senyörler (derebeyler) sınıfı

ile bu sınıfa bağımlı bir köleler sınıfının olduğu düzen.

Parlamento: Başlıca görevi yasama, devlet bütçesini çıkarma,

hükümeti denetleme olan ve üyeleri halkoyu ile belirli bir süre

için seçilen meclis.

Çar: Rus imparatorlarına verilen unvan.

Prut Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin Karlofça Antlaşması

ile diğer devletlere karşı kaybettiği yerleri geri alma ümidini

doğuran, Rusya ile imzalanan antlaşma.

Pasarofça Antlaşması: Batı’nın üstünlüğünün kabul edil-

diği, batıya karşı genişleme politikasından vazgeçildiği ve

Osmanlı’nın Orta Avrupadaki varlığının sona erdiği antlaşma.

Kapitülasyon: Bir devletin, bir antlaşmaya bağlı olarak başka

devletlere tanıdığı iktisadi ve sosyal ayrıcalıklar.

Küçük Kaynarca Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyıl-

da imzaladığı şartları en ağır antlaşmadır.

Belgrat Antlaşması: Gerileme Döneminde (18. yüzyıl) imza-

lanan son kazançlı antlaşma.

İstanbul Antlaşması (1724): Tarihteki ilk Osmanlı – Rus

ittifakıdır.

Hotin Seferi (1621): II. Osman, Hotin Seferinde Yeniçerilerin

durumunu yakından görünce, Yeniçeri Ocağını kaldırarak yeni

bir ordu kurmaya karar vermiştir. Fakat bu niyetini anlayan

yeniçeriler daha önce davranarak II. Osman’ı 1622 yılında

öldürmüşlerdir.

Girit’in Fethi: 1645 yılında Sultan İbrahim döneminde kuşat-

ma başlamış ve tam 24 yıl sonra IV. Mehmet döneminde Girit

adası alınabilmiştir. Girit’in fethinin bu kadar uzun sürmesi

Osmanlı deniz gücündeki yavaşlama ve dünya standartlarına

ayak uyduramaması olarak nitelendirilmiş, seferin başladığı

tarihlerde çıkan isyanlar ve Venediklilerin Çanakkale boğazını

işgal etmesi, kuşatmanın bu kadar uzun sürmesine sebep

olmuştur.

Bahçesaray Antlaşması (1681): Osmanlı Devleti ile Rusya

arasında imzalanan ilk resmi antlaşmadır.

II. Viyana Kuşatması (1683): Katolik Avusturya’nın, Protestan

Macarlara dini ve siyasi baskı uygulamasıyla Erdel Bey’i Tökeli

İmre’nin Osmanlıdan yardım istemesi üzerine Sadrazam

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa IV. Mehmet’i ikna ederek

Viyana üzerine yürüdü. Kuşatma iki ay sürdü. Kırım Hanı

Murat Giray, Leh ordusunun Tuna’yı geçmesine engel olama-

yınca kuşatmayı sürdüren Osmanlı ordusu iki ateş arasında

kaldı. Haçlı ordusu ile yapılan şiddetli çarpışmalar sonucu

Osmanlı ordusu dağıldı. Bu yenilgi, Osmanlıların, Sakarya

Savaşı’na (1921) kadar sürecek olan Avrupalılar karşısındaki

geri çekilmesinin başlangıcı oldu.

Patrona Halil İsyanı: Osmanlı Devleti’nde donanmada görev-

li yüksek rütbeli subaylara Patrona unvanı verilirdi. Lale

Devri’nde, saray halkının lüks içinde yaşaması ve halkın

sorunları ile ilgilenilmemesi üzerine esnaf ve yeniçerileri etra-

fında toplayan Patrona Halil, isyan etti. III. Ahmet isyancıların

isteğini kabul etti ve olaylardan sorumlu tutulan sadrazam

Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’yı öldürttü. İsyancılar bununla

yetinmeyerek III. Ahmet’i tahttan indirdiler, yerine I. Mahmut’u

padişah yaptılar.

Levnî: Lale Devri’nin ünlü minyatür sanatçısıdır.

Çeşme Baskını (1770): Akdenizde faaliyet gösteren Rus

donanmasının 1770’te Çeşme Limanı önlerinde Osmanlı

donanmasını yaktığı deniz savaşı.

ÜNİTE

1Tarih Şeridi

12

Tarih Şeridi

Çeşme Baskını1770

1596Haçova Muharebesi

1612Nasuh Paşa Antlaşması

1621Hotin Antlaşması

1639Kasr-ı Şirin Antlaşması

1656Vaka-yı Vakvakiye (Çınar Vakası)

1669Girit’in Fethi

1681(Çehrin) Bahçesaray Antlaşması

1699Karlofça Antlaşması

1703Edirne Olayı sonucu II. Mustafa’nın

tahttan indirilmesi

1718Pasarofça Antlaşması

Ahmet Paşa Antlaşması1732

Kerden (II. Kasr-ı Şirin Antlaşması)1746

1774Küçük Kaynarca Antlaşması

1590 -16201620 - 1650

1650 - 16801680 - 1710

1710 - 17401740 - 1770

1770 - 1800

1590Ferhat Paşa (İstanbul) Antlaşması

1664Vasvar Antlaşması

1676BucaşAntlaşması

1711Prut Antlaşması

1739Belgrat Antlaşması

1730Patrona Halil İsyanı

1606Zitvatarok Antlaşması

1618Serav Antlaşması

1622II. Osman’ın Yeniçeriler tarafından öldürülmesi

1683II. Viyana Kuşatması

1700İstanbul Antlaşması

1740Kapitülasyonların sürekli hâle getirilmesi

De

ğiş

en

Dün

ya D

eng

ele

ri Ka

rşıs

ınd

a O

sma

nlı S

iya

seti

(159

5 - 1

774)

16

EtkinliklerÜNİTE

1IV. Aşağıda verilen bulmacayı doldurunuz.

11.

12. 13.

14. 15. 1.

2.

3.

4.

16.

5. 17.

18.

6.

7. 8.

19.

9.

10.

Soldan Sağa1. Osmanlı Devleti’nin Rusya ile imzaladığı ilk resmi antlaş-

ma.

2. 17. yüzyılda Anadolu’da çıkan isyanlar.

3. Ticaret yollarının yön değiştirmesi ile gümrük gelirlerinin azalması Osmanlı Devleti’nin hangi alandaki duraklama-sının nedenidir.

4. Genç Osman, hangi sefer sırasında kapıkulu ordusunda-ki bozulmaya bizzat tanıklık etmiştir.

5. Yeniçerilerin isyanı sonucunda öldürülen ilk Osmanlı padişahı.

6. İlk defa denk bütçeyi hazırlayan sadrazam.

7. Sınırlarını dağlara, çöllere, okyanuslara ve güçlü dev-letlere dayandıran Osmanlı Devleti duraklama sürecine girmiştir. Bu bilgiler Osmanlı Devleti’nin hangi sınırlara ulaştığını gösterir.

8. IV. Mehmet döneminde yaşanan Vak’a-yı Vakvakiye’nin diğer adı.

9. Osmanlı Devleti’nin ilk kez batıda büyük ölçüde toprak kaybettiği ve gerileme döneminin başladığı antlaşma.

10. Osmanlı Devleti’nin doğuda en geniş sınırlarına ulaştığı antlaşma.

Yukarıdan Aşağıya11. Osmanlı Devleti, Hotin Antlaşması’nı hangi devlet ile

imzalamıştır.

12. 1645’te kuşatılıp 24 yıl sonra Köprülü Fazıl Ahmet Paşa’nın sadrazamlığı döneminde tamamen fethedilen ada.

13. Osmanlı Devleti, Zitvatorok Antlaşması ile hangi devlet üzerindeki yaptırım gücünü kaybetmiştir.

14. Medrese öğrenimi görmemiş pek çok kişiye ilmi rütbeler verilmesi Osmanlı Devleti’nde hangi alandaki bozulmaya örnek olarak gösterilebilir.

15. Osmanlı Devleti’nde “devlet, ocak içindir.” anlayışının egemen olması hangi alandaki bozulmaya kanıt olarak gösterilebilir.

16. Hangi paşa, saraya sunduğu şartlarının kabul edilmei üzerine sadrazamlık görevini kabul etmiştir.

17. Avusturya kralının Osmanlı padişahına denk hale geldiği antlaşma.

18. Bugünkü Türkiye - İran sınırının temelini hangi antlaşma oluşturmuştur.

19. Kanije ve Estergon kalelerinin ele geçirildiği, Avusturya ile yapılan meydan savaşı(1596).

L

G B A H Ç E S A R A Y

C E L A L İ H V

Ğ S R E K O N O M İ K U

İ K İ S S

T E T H O T İ N T

İ R A U

M İ K İ N C İ O S M A N R

Ö Z Y

P K İ A

T A R H U N C U A H M E T

Ü S V

D O Ğ A L Ç I N A R A

Ü I T

M H Ş O

E A İ K A R L O F Ç A

H Ç R O

M O İ K

E V N

F E R H A T P A Ş A

De

ğiş

en

Dün

ya D

eng

ele

ri Ka

rşıs

ınd

a O

sma

nlı S

iya

seti

(159

5 - 1

774)

19

TESTÜNİTE

1

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

1595 - 1700 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler - 2 2

1. Fazıl Ahmet Paşa döneminde aşağıdaki kalelerden hangisinin alınmasıyla Girit Adası’nın fethi tamam-lanmıştır?

A) Uyvar B) Azak C) Estergon

D) Kandiye E) Eğri

2. Lehistan’ın Osmanlı himayesindeki Kazaklara saldır-ması üzerine IV. Mehmet Lehistan üzerine sefere çıktı. Yenilgiye uğrayan Lehistan kralı barış istedi. Bunun üzerine 1672’de Buçaş Antlaşması imzalandı.

Antlaşmaya göre;• Podolya Osmanlıya bırakılacak,• Lehistan her yıl Osmanlı Devleti’ne vergi verecek,• Ukrayna, Osmanlı egemenliğindeki Kazaklara bırakı-

lacaktı.

Bu bilgilere dayanılarak,

I. Osmanlı Devleti’nin sınırlarının genişlediği,

II. devletin gelirlerinin arttığı,

III. Türklerin toprakların korunması konusunda kararlı olduğu

durumlarından hangilerine ulaşılabilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

3. XVII. Yüzyılda Osmanlıların Savaştığı Devletler

Batıda Karada

Lehistan

Denizde

VenedikHotin Antlaşması

.........I..........

Doğuda

Safeviler

• Ferhat Paşa Ant.

• Nasuh Paşa Ant.

• Serav Ant.

• ..........II...............

Yukarıda verilen kavram haritasında boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi yazılmalı-dır?

I II

A) Vasvar Antlaşması İstanbul Antlaşması

B) Zitvatorok Antlaşması Karlofça Antlaşması

C) Bucaş Antlaşması Kasrışirin Antlaşması

D) Vasvar Antlaşması Kasrışirin Antlaşması

E) İstanbul Antlaşması Bucaş Antlaşması

4. Antlaşma Devlet

I. Bahçesaray Rusya

II. Zitvatorok Avusturya

III. Vasvar Fransa

IV. Bucaş Lehistan

V. Nasuh Paşa İran

Yukarıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

5. Rusya ile Osmanlı Devleti arasında 1700’de imzalanan İstanbul Antlaşması’na göre;• Azak Kalesi Rusya’ya bırakılacak,• Rusya, İstanbul’da sürekli elçi bulundurabilecek,• Ruslar Kudüs’ü serbestçe ziyaret edebilecek

maddeleri kabul edildi.

Buna göre;I. Rusya Karadeniz’e inme fırsat yakalamıştır.II. Rusya, Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışma imkânı

bulmuştur.III. Ortodoksların koruyuculuğu Ruslara verilmiştir.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


6. Karlofça Antlaşması’na göre;

• Podolya ve Ukrayna Lehistan’a verildi.

• Mora Yarımadası ve Dalmaçya kıyıları Venedik’e verildi.

• Banat Yaylası ve Temeşvar ili dışındaki tüm Macaristan ve Erdel Avusturya’ya bırakıldı.

Buna göre;

I. Osmanlı Devleti’nin Orta Avrupa’daki hâkimiyeti büyük ölçüde sona ermiştir.

II. Osmanlı Devleti’nin sınırları daralmıştır.

III. Rusya Karadeniz’e ulaşmıştır.



D) I ve III E) II ve III

De

ğiş

en

Dün

ya D

eng

ele

ri Ka

rşıs

ınd

a O

sma

nlı S

iya

seti

(159

5 - 1

774)

1595 - 1700 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler - 2

20

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. I. Bucaş Antlaşması ➜ Osmanlı Devleti'nin top-

raklarına toprak kattığı

son antlaşma

II. Hotin Seferi ➜ Genç Osman'ın Yeniçeri

Ocağını kaldırmaya

karar vermesi

III. Zitvatorok Antlaşması ➜ Osmanlı Devleti'nin Av-

rupa üzerindeki üstünlü-

ğünün sona ermesi

IV. Vasvar Antlaşması ➜ Osmanlı Devleti'nin

Avusturya'dan toprak ve

tazminat kazandığı son

antlaşma

V. Karlofça Antlaşması ➜ Rusya'nın ilk kez Kara-

deniz'e ulaştığı antlaşma

Yukarıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?


8. 1683 yılındaki Viyana yenilgisiyle Osmanlı Devleti;

• Tarihindeki en büyük bozgunu yaşadı.

• Avrupa karşısında sürekli toprak kaybetmeye başladı.

Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdaki-lerden hangisine ulaşılabilir?

A) Veraset sisteminde değişiklik yapmak zorunda kal-mıştır.

B) Azınlık isyanları başlamıştır.

C) Avrupa devletleri üzerindeki yaptırım gücü sona ermiştir.

D) Denge politikası uygulamaya başlamıştır.

E) Avrupa devletlerine karşı İran ile iş birliğine gidilmiştir.

9. Osmanlı Devleti’nin II. Viyana Kuşatması’nı gerçek-leştirme nedenleri arasında;I. Avusturya’nın Protestan Macarlara saldırması,II. Macarların Osmanlı Devleti’nden yardım istemesi,III. Osmanlı’nın Avrupa Hristiyan birliğini parçalama

isteğidurumlarından hangilerinin yer aldığı söylenebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


10. II. Viyana Kuşatması’nın başarılı olamama sebepleri arasında;

I. Yönetimde yaşanan bozulmaların ordu teşkilatını da etkilemesi,

II. Kırım kuvvetlerinin yardıma gelmemesi,

III. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın şehrin yağmalan-masını önlemek amacıyla kuşatmayı uzatması,

IV. İstanbul’da sık sık taht kavgalarının yaşanması

durumlarından hangileri yer almaktadır?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) I, II ve III E) II, III ve IV

11. Karlofça Antlaşması ile ilgili olarak;I. Osmanlı Devleti ilk kez batıda büyük ölçüde toprak

kaybetmiştir.

II. Avrupa, Osmanlıya karşı savunma durumuna geç-miştir.

III. Avrupa’daki Türk ilerleyişi durdurulmuştur.

IV. Türklerin Balkanlara kesin olarak yerleştiğini Avrupalılar da kabul etmiştir.


A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) III ve IV E) I, III ve IV

12. 1683 yılında II. Viyana Kuşatması’nın başarısızlık-la sonuçlanması üzerine Avrupalıların Osmanlıları Avrupa’dan atma umutları artmıştır. Bu umutlarını ger-çekleştirmek üzere Avusturya, Venedik, Lehistan ve Malta Osmanlı Devleti’ne karşı Kutsal İttifakı oluşturmuş ve yapılan savaşı Osmanlı Devleti kaybetmiştir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?A) Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki otoritesi sarsılmıştır.B) Osmanlı Devleti aynı anda farklı devletlerle savaş-

mak zorunda kalmıştır.C) II. Viyana Kuşatması’ndan istenilen sonuç alınama-

mıştır.D) Avrupalı devletler Osmanlıya karşı Haçlı ittifakı kur-

muşlardır.E) İç isyanlar, dış politikada olumsuzluklara neden

olmuştur.

De

ğiş

en

Dün

ya D

eng

ele

ri Ka

rşıs

ınd

a O

sma

nlı S

iya

seti

(159

5 - 1

774)

23

TESTÜNİTE

1

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

1700 - 1774 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler - 1 4

1. 1711’de Rusya ile imzalanan Prut Antlaşması’na göre;

• Azak Kalesi Osmanlı Devleti’ne geri verilecek,

• Rusya İstanbul’daki elçisini geri çekecektir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?A) Rusya, Osmanlı üzerinde elde ettiği kazanımlarını

kaybetmiştir.B) Rusya, Osmanlı Devleti ile olan ilişkilerini askıya

almıştır.C) Rusya, sıcak denizlere inme emellerinden vazgeç-

miştir.D) Osmanlı Devleti’nin Avrupa karşısındaki ilerleyişi

devam etmiştir.E) Rusya, Panslavizm politikasından vazgeçmiştir.

2. Karlofça Antlaşması’nın (1699) garantörü olan Avusturya aşağıdaki nedenlerin hangisinden dolayı Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmiştir?

A) Balkanlarda etkisini artırmak istemesi

B) II. Viyana Kuşatması’nın başarıya ulaşması

C) Kırım’ın Osmanlı Devleti’nin elinde olması

D) Osmanlı Devleti’nin Venedik’ten Mora’yı geri alması

E) Rusya’nın Ortodoksları kışkırtması

3. Pasarofça Antlaşması’na (1718) göre;

• Belgrad ve Temeşvar’ın tamamı, Sırbistan ve Bosna’nın kuzeyindeki bazı topraklar Avusturya’ya bırakılacaktır.

Bu maddeye dayanılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

A) Avusturya’nın Balkanlardaki nüfuzu artmıştır.

B) Osmanlı Devleti’nin Gerileme Dönemi’ne girmesine neden olmuştur.

C) Rusya, uyguladığı Panslavizm politikasından vaz-geçmiştir.

D) Osmanlı’nın Balkanlardaki varlığı sona ermiştir.

E) Avusturya, Balkanlardaki Ortodoksları kışkırtma imkânı bulmuştur.

4. XVIII. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti, Karlofça ve İstanbul Antlaşmalarıyla kaybettiği yerleri geri almak için aşağıdaki devletlerden hangileri ile savaşmıştır?

A) Rusya-Lehistan

B) Rusya-Malta

C) Lehistan-İran

D) Avusturya-Rusya

E) Avusturya-İran

5. Osmanlı Devleti (1736 – 1739) Avusturya ve Rusya’ya karşı üstünlük sağlamasına rağmen siyasi ve ekonomik sorunlar yaşadığı için savaşın sonlandırılması adına müttefiki Fransa’dan ara buluculuk yapmasını talep etmiştir.

Fransa’nın 1739 Belgrad Antlaşması’nda ara bulucu-luk yapması ve Osmanlı Devleti lehine çalışmalarda bulunması aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur?

A) Fransa’nın Osmanlı Devleti üzerindeki nüfuzunun artmasına

B) Rusya’ya karşı Fransızlarla askerî alanda iş birliği yapılmasına

C) Ortodoksların koruyuculuğunun Fransızlara verilme-sine

D) Fransızların Mısır’ı işgal etmesine sessiz kalınmasına

E) Fransızlara ekonomik ve hukuki alanlarda ilk kez kapitülasyonların verilmesine

6. Osmanlı Devleti aşağıdaki antlaşmalardan hangisi sonrasında savaştan kaçınıp barışı koruma politika-sını benimsemiştir?

A) Ziştovi Antlaşması

B) Küçük Kaynarca Antlaşması

C) El-Ariş Antlaşması

D) Yaş Antlaşması

E) Pasarofça Antlaşması

De

ğiş

en

Dün

ya D

eng

ele

ri Ka

rşıs

ınd

a O

sma

nlı S

iya

seti

(159

5 - 1

774)

1700 - 1774 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler - 1

24

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. 1700 İstanbul Antlaşması 1711 Prut Antlaşması

• Azak Kalesi Rusya'ya

bırakılacak.

• Rusya, İstanbul'da

sürekli elçi bulundura-

bilecek.

• Azak Kalesi ve çevre-

si Osmanlı Devleti'ne

geri verilecek.

• Rusya, İstanbul'da elçi

bulundurmayacak.

Yukarıdaki tablodan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?

A) Osmanlı Devleti’nin sınırları genişlemiştir.

B) Rusya, Prut Antlaşması ile toprak kazanmıştır.

C) Ortodoksların koruyuculuğu Osmanlı Devleti’ne geri verilmiştir.

D) Rusya, Prut Antlaşması ile Osmanlı’nın egemenliğini tanımıştır.

E) Kaybedilen yerleri geri alma umudu doğmuştur.

8. Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yapılan ilk ittifak antlaşması aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hünkâr İskelesi Antlaşması

B) İstanbul Antlaşması (1724)

C) Pasarofça Antlaşması

D) Yaş Antlaşması

E) Prut Antlaşması

9. III. Ahmet döneminde gerçekleşen Osmanlı-Venedik Savaşlarının nedenleri arasında;

I. Venediklilerin Akdeniz’de Osmanlı gemilerine saldır-ması,

II. Mora halkının Venedik’e karşı Osmanlıdan yardım istemesi,

III. Osmanlı Devleti’nin Karlofça ile kaybettiği yerleri geri almaya çalışması

durumlarından hangilerinin yer aldığı söylenebilir?



10. XVIII. yüzyılda Osmanlı-İran Savaşları’nın nedenleri arasında;

I. Osmanlı Devleti’nin batıda kaybettiği toprakları doğudan telafi etmek istemesi,

II. İran’da yaşayan Sünnî halka yardım etme düşünce-si,

III. Rusya’nın Kafkaslarda ilerlemesini engelleme çaba-sı




11. Pasarofça Antlaşması'ndan Sonra

İzlenen Politikalar

• Fetih politikasından vazgeçerek barışı koru-

maya yönelme

• Avrupalı devletlere karşı savunma önlemleri-

ne ağırlık verme

..................................................................

Yukarıda verilen diyagramda boş bırakılan yere aşa-ğıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

A) Avrupa’yı örnek alarak kültürel ve askerî alanda ısla-hatlar yapma

B) Askere taarruz eğitimi vererek sınırları genişletme

C) Avrupa karşısında kendini üstün görme

D) Kapitülasyonları kaldırma

E) Veraset sisteminde değişikliğe gitme

12. 1709’da Poltova Savaşı’nda Ruslar’a yenilen İsveç Kralı XII. Şarl Osmanlı Devleti’ne sığınmıştır.

Buna göre;

I. Osmanlı, güçlü bir devlet kabul edilmektedir.

II. Rusya saldırganca bir politika takip etmektedir.

III. Osmanlı Devleti ilk defa hâlifelik makamını siyasi alanda kullanmıştır.


A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II


41

De

ğiş

im Ç

ağ

ınd

a A

vrup

a v

e O

sma

nlı

EtkinliklerÜNİTE

2III. Aşağıda verilenleri uygun şekilde eşleştiriniz.

a. “Hükümdar” adlı ünlü eserinde devletle ilgili yasaların dinden değil, akıl

ve deneyimden çıkarılması gerektiğini savunarak devlet yönetimine iliş-

kin tavsiyelerde bulunan İtalyan hümanist.

b. “Davut” ve “Musa” heykellerinin yanı sıra yaptığı duvar süslemeleriyle

dönemin önde gelen sanatçıları arasına giren İtalyan mimar.

c. Kilisenin savunduğu “Dünya merkezli evren” teorisini çürüterek “Güneş

merkezli evren” teorisini ortaya atan, Dünya’nın kendi ekseni ve Güneş

ekseni etrafında olmak üzere iki türlü hareketi olduğunu kanıtlayan

Polonyalı bilgin.

d. “Hristiyan Şövalyesinin El Kitabı” adlı eseriyle Hristiyanlığın papaların

sözlerinde değil, İncil’de aranması gerektiğini söyleyen, ayrıca Allah ile

insanlar arasında aracılık yapmaya kimsenin hakkı olmadığını savunan

Hollandalı hümanist.

e. “Devlet ocak içindir.” anlayışı ile isyan edenler.

f. Devlet düzenini değiştirmeyi amaçlamayan, sadece kötü devlet yöneti-

mine karşı çıkan sosyal ve ekonomik nitelikli isyanlar.

g. Dirlik ve düzeni bozulan köylülerin topraklarını bırakıp şehirlere göç

etmek üzere köylerini terk etmeye başlaması.

h. Herhangi bir uygulamanın veya kurumun bozulan, aksayan yanlarını

düzeltmek için yapılan iyileştirmelerdir.

ı. Fatih devrinden beri devam eden “saraydan evlilik” geleneği yerine saray

dışından evlilik yapan ve halk ile devlet arasındaki kopukluğu gidermeyi

amaçlayarak sosyal alanda ıslahat yapan ilk padişah.

i. 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması’yla Zağros Dağları’nın sınır olarak kabul

edildiği devlet.

j. Tımarlı Sipahi adı da verilen dirlik sahibinin topladığı vergi gelirleri ile

yetiştirdiği atlı askerler.

k. Taşra’da zenginleşen mültezimlerin Osmanlı merkezi otoritesinin ve

denetim gücünün zayıflığından yararlanarak bulundukları yerlerde birer

derebeyi gibi davranmalarına verilen ad.

l. Osmanlı Devleti’nin Batı’da topraklarına yeni bir toprak parçası kattığı

son antlaşma.

m. Günümüzde bütün İslam dünyasında yaygın olarak söylenen segah

makamındaki bayram tekbirinin bestekarı.

n. “Keşfüz-Zünun” ve “Cihannüma” adlı eserleriyle bilim hayatına katkılar

sunan Türk bilim insanı.

o. Osmanlı Devleti’nde, mîrî topraklardan alınacak vergi gelirlerinin, hiz-

metleri karşılığında sivil veya asker kamu görevlilerine bırakılmasına

verilen ad.

ö. IV. Murat’ın saltanatın ilk yıllarında devlet yönetiminde etkin olan annesi.

p. Celalî Ayaklanmalarına katılan medrese öğrencilerinin çıkardığı isyanlar.

r. IV. Murat’ın emriyle devletin sorunlarını ve bu sorunların çözüm yollarıyla

ilgili raporlar sunan devlet adamı.

s. I. Ahmet Dönemi’nde sancağa çıkma usulü yerine getirilen ve şehzade-

lerin yönetim tecrübesinden uzak kalmasına neden olan sistem.

1. Makyavel

2. Koçi Bey

3. Kafes Usulü

4. Suhte İsyanları

5. Ayan

6. Bucaş

7. Itrî

8. Katip Çelebi

9. Tımar

10. Kösem Sultan

11. Büyük Kaçgun

12. Islahat

13. II. Osman

14. İran

15. Cebelü

16. Kopernik

17. Erasmus

18. Yeniçeriler

19. Celali

20. Michelangelo

a

r

s

p

k

l

m

n

o

ö

g

h

ı

i

j

c

d

e

f

b

De

ğiş

im Ç

ağ

ınd

a A

vrup

a v

e O

sma

nlı

55

TESTÜNİTE

2

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

Osmanlı Islahat Hareketleri (XVII. - XVIII. Yüzyıl) -1 7

1. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Duraklama Dönemi’ne girmesinde dış nedenler de etkili olmuştur.

Bu nedenler arasında;

I. Osmanlı Devleti’nin doğal sınırlara ulaşması,

II. Avrupa devletlerinin Osmanlı’ya karşı Haçlı ittifakı kurmaları,

III. Coğrafi Keşifler’le Osmanlı Devleti’nin elinde bulu-nan ticaret yollarının önemini kaybetmesi,

IV. Fransız İhtilali sonrası azınlık ayaklanmalarının çık-ması

durumlarından hangilerinin yer aldığı savunulabilir?


D) III ve IV E) I, II ve III

2. “XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti iç ve dış politikada yaşa-dığı bütün olumsuzluklara rağmen kendisini, diğer dev-letlerden üstün gören anlayışı devam ettirmiştir.” diyen bir tarihçi bu görüşüne kanıt olarak aşağıdakilerden hangisini gösterebilir?

A) Askerî alandaki harcamaların artmasını

B) Bilim ve teknik alanında Avrupa’da meydana gelen gelişmelerin takip edilmemesini

C) Yeniçeri Ocağının bozulmasını

D) Hazine gelirlerinin arttırılmaya çalışılmasını

E) Anadolu’daki isyanların şiddet yoluyla bastırılmasını

3. I. Ferhat Paşa Antlaşması

Osmanlı Devleti'nin doğuda en geniş sınırlara ulaşması

II. Beşik

ulemalığı

Medrese eğitiminden geçmeyen küçük yaştaki çocuklara ilmî rütbe veril-mesi

III. Ulufe Yeniçerilere her padişah değişiminde verilen para

IV. Kafes

sistemi

Hükümdar çocuklarının sancağa gönderilmeyerek sarayda yetiştirilmesi

V. Kasrışirin Antlaşması

Bugünkü Türkiye-İran sını-rının büyük ölçüde belir-lendiği antlaşma

Duraklama Dönemi ile ilgili olarak yukarıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?


4. IV. Murat döneminde birçok ıslahat çalışmaları yapıl-mıştır. Islahat çalışmalarının yapılmasındaki amaçlar arasında;

I. devlet otoritesini artırma,

II. Yeniçeri Ocağını itaat altına alma,

III. İstanbul’un asayiş ve güvenliğini sağlama


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


5. IV. Murat, devletin sorunlarının gerçek nedenlerini tespit edebilmek için devrin önemli devlet adamlarına ve aydın-larına sorunların nedenleri ve yapılacak ıslahatlarla ilgili raporlar hazırlatmıştır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

A) IV. Murat’ın sorunların kökenine inmeye çalıştığına

B) IV. Murat döneminde sorunların tamamen çözüme kavuşturulduğuna

C) Ulema ve askerlerin ıslahat çalışmalarını destekle-mediğine

D) Baskı ve şiddet yoluyla ıslahatların gerçekleştirildiğine

E) Yapılan ıslahatlarla devletin duraklamasının önüne geçildiğine

6. IV. Murat merkezî otoriteyi güçlendirmek amacıyla birçok

faaliyette bulunmuştur.

Bu faaliyetler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Anadolu’daki, Celali İsyanları’nı bastırarak düzeni

yeniden sağlaması.

B) İltizam sistemini ortadan kaldırması.

C) Yeniçerileri disiplin altına alması.

D) Sipahi zorbalarını ortadan kaldırarak şiddete daya-

nan kuvvetli bir disiplin oluşturması.

E) Dirlik dağıtımındaki usulsüzlüklere son vermesi

Osmanlı Islahat Hareketleri (XVII. - XVIII. Yüzyıl) -1

56

De

ğiş

im Ç

ağ

ınd

a A

vrup

a v

e O

sma

nlı YA

YIN

DA

TEK

BA

ŞAR

IDA

TEK

7. II. Osman (Genç): Şeyhülislamın fetva vermek dışındaki yetkilerine son vererek ilmiye sınıfının devlet yönetimine karışmasını önlemeye çalışmıştır.

Kuyucu Murat Paşa: İsyanlara karşı baskı ve şiddet poli-

tikası uygulamıştır.

Bu bilgilere göre, II. Osman ve Kuyucu Murat Paşa’nın ortak amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Veraset sistemini düzenlemek

B) Yeniçeri Ocağını ortadan kaldırmak

C) Merkezî otoriteyi sağlamlaştırmak

D) Celali İsyanları’nı bastırmak

E) Avrupa tarzı ıslahatlar yapabilmek için engelleri orta-dan kaldırmak

8. Aşağıdakilerden hangisi Duraklama Dönemi’nde II. Osman tarafından gerçekleştirilmesi planlanan en büyük ıslahat düşüncesidir?

A) Tımar sistemini kaldırma

B) Divanıhümayunu kaldırma

C) Yeniçeri Ocağı’nı kaldırma

D) Cizye vergisini kaldırma

E) Mühendishanelerin açılması

9. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağı-dakilerin hangisinde I.de verilenin II.ye ortam hazır-ladığı savunulamaz?

I. II.

A) Ordu ve donanma-

nın bozulması

Savaşlarda alınan

yenilgilerin artması

B) Kafes usulünün geti-

rilmesi

Şehzadelerin tecrü-

besiz olarak tahta

çıkması

C) Beşik ulemalığı sis-

teminin uygulanması

Eğitim sisteminin

bozulması

D) Köyden kente olan

göçün artması

Maliyenin bozulması

E) Kasrışirin

Antlaşması'nın imza-

lanması

Doğuda en geniş

sınırlara ulaşılması

10. • İran ve Avusturya ile uzun yıllar süren ve sonuç alı-namayan savaşların yapılması

• Sürekli padişah değişiminin yaşanması

• Kapıkulu askerlerinin ve saray kadınlarının yönetim-de etkili olması

gibi durumların aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenemez?

A) Devlet otoritesinin bozulmasına

B) Veraset sisteminin değişmesine

C) Ekonominin bozulmasına

D) Halkın devlete olan güveninin sarsılmasına

E) Savaşlardaki başarısızlığın artmasına

11. IV. Murat, dönemin bilginlerinden biri olan tarihçi Koçi Bey’e devletinin duraklamasının nedenlerini açıklayan bir rapor hazırlamasını istemiştir.

Buna göre IV. Murat’ın amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir?

A) Batı tarzı ıslahatlar yapılmasını sağlamak

B) Sorunların nedenini bulmak

C) Devşirmelerin etkinliğini azaltmak

D) Devlet adamlarının Yeniçeri Ocağı üzerindeki etkinli-ğini artırmak

E) Halkın isteklerini dikkate almak

12.

Koçi Bey

Raporumda, rüşvet yoluyla liya-

katsiz insanların önemli makam-

lara getirildiğini, Yeniçeri Ocağına

gereğinden fazla asker alındığını,

taşrada adaletsiz uygulamaların

olduğunu, tımar sisteminin bozul-

masının reaya üzerindeki etkilerini

ayrıntılı bir şekilde anlatıp çözüm

önerilerinde bulundum.

Yazılan rapor doğrultusunda;

I. Batı tarzı yenileşmenin zorunlu olduğu,

II. taşrada halkın birtakım sorunlar ile uğraştığı,

III. Osmanlı aydınlarının yönetime karşı harekete geçtiği




De

ğiş

im Ç

ağ

ınd

a A

vrup

a v

e O

sma

nlı

59

TESTÜNİTE

2

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

Osmanlı Islahat Hareketleri (XVII. - XVIII. Yüzyıl) -3 9

1. Köprülü Mehmet Paşa’nın ölümünden sonra sadrazam-lığa oğlu Fazıl Ahmet Paşa getirildi. Fazıl Ahmet Paşa birçok alanda çalışmalarda bulundu.

Buna göre, aşağıda verilenlerden hangisinin Fazıl Ahmet Paşa Dönemi’nde yapılan çalışmalardan biri olduğu söylenemez?

A) İstanbul Çemberlitaş’ta bir kütüphane kurdurdu.

B) İlk kez bütçe çalışmalarını yaparak saray masrafları-nı kıstı.

C) Avusturya’dan Uyvar ve Novigrad Kalelerini aldı.

D) Bilimsel ve kültürel çalışmalarda bulundu.

E) Girit Adası’nın fethini tamamladı.

2. XVII. yüzyılda çıkan Celali İsyanları baskı ve şiddet yoluyla bastırılmıştır.


A) Hazinenin gelirlerinin azaldığına

B) İltizam sisteminin kaldırıldığına

C) Tımar sisteminin bozulduğuna

D) Sorunlara köklü çözümler bulunamadığına

E) Çiftbozan vergisinin arttığına

3. XVII. yüzyılda Kuyucu Murat Paşa, Tiryaki Hasan Paşa ve IV. Murat’ın devlet otoritesini kurmak ama-cıyla izledikleri politika aşağıdakilerden hangisidir?

A) Halkın görüşlerinin alınabileceği bir meclis kurma

B) Avrupalı müttefiklerden yardım alma

C) Devşirme sistemine son verme

D) İsyanları baskı ve şiddet yoluyla önleme

E) Saray kadınlarının yönetimdeki etkinliğini azaltma

4. • IV. Murat on bir yaşında padişah oldu. Annesi Kösem Mahpeyker Sultan ile birlikte ülkeyi yönetti.

• IV. Mehmet yedi yaşında padişah oldu. Valide Hatice Turhan Sultan ile beraber ülkeyi yönettiler.

• Genç Osman on dört yaşında padişah oldu. 1618-1622 yılları arasında padişahlık yaptı.

Verilen bilgilere göre Duraklama Dönemi’nde dev-letin duraklama nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Çocuk yaşta padişahların başa geçmesi

B) Padişahların görevlerinin kısa sürmesi

C) Saray kadınlarının yönetime karışması

D) Hanedan dışından olanlara da padişahlık hakkı veril-mesi

E) Padişahların tecrübesiz olarak yönetimi devralmaları

5. “Avrupa’da modern düşünce anlayışı Rönesans’la başla-dı.” diyen bir tarihçi bu duruma kanıt olarak aşağıda-kilerden hangisini gösteremez?

A) Hümanizm anlayışının yaygınlaşmasını

B) Coğrafi Keşifler’in başlamasını

C) Skolastik düşüncenin yıkılmasını

D) Deney ve gözleme dayalı pozitif düşünce anlayışının ön plana çıkmasını

E) Reformun etkisiyle kilisenin dogmatik anlayışının değişmesini

6. XVIII. yüzyıl ıslahatları, XVII. yüzyıl ıslahatlarına göre daha köklü ve sistemli olmasına rağmen özellikle yeniçe-rilerin tepkisiyle karşılaşmış ve diğer isyanlar nedeniyle amacına ulaşamamıştır.

Buna göre;

I. ıslahatların hedefine varamadığı,

II. ıslahatlara bazı kesimlerin tepki gösterdiği,

III. Avrupa’daki gelişmelerin yakından takip edildiği

yorumlarından hangilerine ulaşılabilir?



Osmanlı Islahat Hareketleri (XVII. - XVIII. Yüzyıl) -3

60

De

ğiş

im Ç

ağ

ınd

a A

vrup

a v

e O

sma

nlı YA

YIN

DA

TEK

BA

ŞAR

IDA

TEK

7. III. Selim Dönemi’nde askerî alanda yapılan ıslahatların masraflarını karşılamak için ................... adıyla özel bir hazine oluşturulmuştur.

Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

A) Nizamıcedit

B) İradıcedit

C) Esham

D) İstihkâm

E) Malikâne

8. Sürat topçuları, lağımcı ve

humbaracı ocakları gelişti-

rilerek ıslah edilmiştir.

..........................Esham usulü (iç borçlanma)

uygulanmıştır.

Kapıkulu askerlerinin ger-

çek sayısı belirlenmiş ve

ulufe alım satımı yasak-

lanmıştır.

Yukarıda verilen kavram haritasında boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

A) III. Mustafa Dönemi Islahatları

B) III. Selim Dönemi Islahatları

C) I. Abdülhamit Dönemi Islahatları

D) II. Mahmut Dönemi Islahatları

E) III. Ahmet Dönemi Islahatları

9. Aşağıdakilerden hangisi III. Selim Dönemi’nde yapı-lan ıslahatlardan biri değildir?

A) Görev yerleri başında bulunmayan tımar ve zeamet sahiplerinin görevlerine son verildi.

B) Kapıkulu ocakları için yeni düzenlemeler yapıldı.

C) Darü’t-tıbaati’l-amire adıyla resmî devlet matbası kuruldu.

D) Londra, Paris, Viyana, Berlin ve Roma gibi önemli başkentlerde daimi elçilikler açıldı.

E) Humbaracı Ocağı kuruldu.

10. Kabakçı Mustafa İsyanı’nın çıkmasında;

I. Nizamıcedit ıslahatlarına yeniçerilerin tepki vermesi,

II. İradıcedit hazinesinin halka yeni vergiler yüklemesi,

III. İlmiye sınıfının Avrupa tarzı ıslahatları hoş karşıla-maması

durumlarından hangileri etkili olmuştur?

A) Yanız I B) Yalnız II C) I ve II


11. III. Selim Dönemi’nde ülke genelindeki aksaklıkları düzeltme adına birçok devlet adamına raporlar hazırla-tılarak ıslahatlar yapılmıştır.

Buna göre;

I. Islahatlar kişisellikten çıkarılmak istenmiştir.

II. Sorunların kökenine inilmeye çalışılmıştır.

III. III. Selim Dönemi ıslahatları başarıya ulaşmıştır.

IV. İlk kez Avrupa tarzı ıslahat çalışmaları başlatılmıştır.


A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) II ve IV

12. XVII. yüzyılda yapılan

ıslahatlar

XVIII. yüzyılda yapılan

ıslahatlar

• Islahat hareketlerinde

Avrupa'daki gelişmeler

dikkate alınmamıştır.

• Islahatlarda Avrupa'daki

gelişmeler dikkate alın-

mıştır.


A) Avrupa’nın üstünlüğü kabul edilmiştir.

B) Islahatlar askerî alanda yoğunluk kazanmıştır.

C) Diplomasi ön plana çıkmıştır.

D) Osmanlı Devleti’nin dağılması engellenmiştir.

E) Duraklama Dönemi’nde yapılan askerî alandaki ısla-hatlardan istenilen başarı elde edilememiştir.

Ulus

lara

rası

İliş

kile

rde

De

nge

Stra

tejis

i (17

74 - 1

914)

97

TESTÜNİTE

3

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

Ünite Tekrar Testi - 3 9

1. 1869 yılında Akdeniz ile Kızıldeniz, İngilizler ve Fransızlar tarafından Süveyş Kanalı ile birleştirildi.

Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla;

I. Avrupa ile Asya kıtaları arasındaki ticaret yolu kısal-mış oldu.

II. İngilizler Hindistan’daki sömürgelerine kısa yoldan ulaşma imkânı buldu.

III. Akdeniz ticareti yeniden canlandı.

gelişmelerinden hangilerinin yaşandığı söylenebilir?


D) I ve III E) I, II ve III

2. Mısır’ın İngilizler tarafından işgal edilmesinin sonuç-ları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Osmanlı Devleti’nin Mısır’daki hâkimiyeti sona ermiştir.

B) İngilizler, Orta Doğu’da büyük bir güç hâline gelmiş-lerdir.

C) Akdeniz’deki güçler dengesi İngilizlerin lehine değiş-miştir.

D) İngiltere sömürge yollarının denetimini ele geçirmiştir.

E) Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’da ilk toprak kaybını yaşamıştır.

3. Osmanlı Devletine karşı ilk isyan eden azınlık olan Sırplar;

• Bükreş Antlaşması ile 1812’de imtiyazlar elde etmiş,

• Edirne Antlaşması ile 1829’da özerklik kazanmış,

• Berlin Antlaşması ile 1878’de bağımsızlığını ilan etmişlerdir.

Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdaki-lerden hangisine ulaşılabilir?

A) Anadolu’daki Türk siyasi birliği bozulmuştur.

B) Avrupalı devletler Osmanlı toprak bütünlüğünü des-teklemişlerdir.

C) Balkanlar’daki hâkimiyeti güçlenmiştir.

D) Balkanlar’daki bağımsızlık hareketleri diğer bölgele-re de yayılmıştır.

E) Balkanlar’daki toprak bütünlüğü korunamamıştır.

4. Öğretmenin:

– Sevgili öğrenciler, Berlin Antlaşması’nın önemi nedir?

sorusuna öğrenciler:

......................................................................................

cevabını vermişlerdir.

Yukarıdaki boşluğa

I. İlk defa Ermeni sorunu uluslararası bir belgede gün-deme getirilmiştir.

II. Osmanlıcılık politikasının hayata geçirilmeyeceği anlaşılmıştır.

III. Balkanlar’dan Anadolu’ya Müslüman göçleri başla-mıştır.

ifadelerinden hangileri getirilebilir?



5. XIX. yüzyılda yaşanan aşağıdaki gelişmelerden hangi-sinde milliyetçilik akımının etkisinden söz edilemez?

A) Mısır valiliğinin, Mehmet Ali Paşa ve onun soyundan gelenlere verilmesi

B) Sırplara özerklik tanınması

C) Sırbistan, Karadağ ve Romanya’ya bağımsızlık veril-mesi

D) Eflak ve Boğdan’a özerklik verilmesi

E) Yunanistan’ın bağımsızlığını kazanması

6. Avrupa’da siyasi birliğini geç tamamlayan devletlerden biri de Almanya’dır. Bu durum, Almanya’nın sömürgecilik yarışına da geç başlamasına neden olmuştur. Almanya bazı amaçlarına ulaşmak için Osmanlı Devleti’ne yakın-laşarak onu “koruma” politikasını benimsemiştir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Siyasi birliğini tamamlayan devletler sömürge arayı-şına girmişlerdir.

B) Almanya, Osmanlı Devleti’ni kullanarak hedeflerine ulaşmaya çalışmıştır.

C) Osmanlı Devleti’nin bağımsız kalması Alman siyaseti açısından gereklidir.

D) Devletler arası çıkar ilişkisi Osmanlı için olumlu hâle gelmiştir.

E) Almanya’nın sömürge arayışı I. Dünya Savaşı’na neden olmuştur.

Ulus

lara

rası

İliş

kile

rde

De

nge

Stra

tejis

i (17

74 - 1

914)

Ünite Tekrar Testi - 3

98

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. Rusya XVII. XVIII. ve XIX. yüzyıllarda Osmanlı Devleti’ne karşı;

I. Osmanlı Devleti’nin Kafkaslardaki topraklarını Rus İmparatorluğu’na katmak,

II. Sosyalist devlet yönetimi anlayışının Osmanlı Devleti’nde hâkim olmasını sağlamak,

III. Balkanlardaki Osmanlı topraklarını Avrupa devletle-riyle paylaşmak,

IV. Osmanlı toprakları üzerinde özerk veya bağımsız devletler kurmak

politikalarından hangilerini izlemiştir?

A) I ve III B) II ve III C) III ve IV

D) I, III ve IV E) II, III ve IV

8. Rusya Avrupalı devletlerin aralarındaki çıkar çatış-malarından yararlanarak Osmanlı topraklarını parça-lamak için aşağıdaki politikalardan hangisine yönel-miştir?

A) Grek projesi B) Denge siyaseti

C) Panslavizm D) Emperyalizm

E) Dakya projesi

9. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girmesi-nin sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Yeni cephelerin açılmasıyla savaş geniş alanlara yayıl-mıştır.

B) Osmanlı Devleti hâlifelik gücünden yararlanarak Kutsal Cihat ilan etmiştir.

C) İngiltere, Kıbrıs’ı işgal ettiğini ilan etmiştir.

D) Almanya’nın cephe yükü hafiflemiştir.

E) İngiliz ve Fransız sömürgelerindeki Müslümanlar ayak-lanma çıkararak Osmanlının safına geçmişlerdir.

10. I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti, sınırları dışında birçok cephede savaşmıştır.

Bunlar arasında;

I. Romanya,

II. Galiçya,

III. Makedonya,

gibi cephelerden hangilerinin yer aldığı söylenebilir?



11. İngiltere, Arapların Osmanlı Devleti’ne isyan etmelerine karşılık, onların bağımsızlığını tanıyacağını bildirmiştir.

Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden oldu-ğu söylenebilir?

A) Kanal Cephesi’nde Arapların Osmanlı Devleti’ne karşı İngilizlerin yanında yer almasına

B) Hâlifelik makamının öneminin artmasına

C) Ümmetçilik anlayışının güçlenmesine

D) İngilizlerin Mısır’ı işgal etmesine

E) İngilizlerin Musul’a kadar ilerlemesine

12. Mustafa Kemal’in Çanakkale’de kazandığı başarıların;

I. Millî Mücadele’nin lideri olması,

II. askerî dehasının ortaya çıkması,

III. dünyaca tanınması

gelişmelerinden hangilerine neden olduğu söylene-bilir?



13. I. Dünya Savaşı’nın en önemli cephelerinden biri de Çanakkale Cephesi’dir.

İtilaf Devletleri’nin Çanakkale Cephesi’ni açma hedef-leri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Çarlık Rusyası’na yardım ulaştırarak savaşa devam etmesini sağlamak

B) İstanbul’u işgal ederek Osmanlı Devleti’ni savaş dışı bırakmak böylece savaşın bitişini hızlandırmak

C) Hazar petrollerini denetim altına almak

D) Almanya’ya karşı Balkanlar’dan yeni cepheler açmak

E) Balkanlardaki tarafsız devletleri kendi yanlarında savaşa sokmak

14. Osmanlı ordularının Kafkasya Cephesi’nde yenilgi almasının nedenleri arasında;

I. taarruz için mevsimin uygun olmaması,

III. ordunun yeterli donanıma sahip olmaması,

III. ulaşım ve haberleşmenin yetersiz kalması,

IV. Rusya’da rejim değişikliği yaşanması


A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) I, II ve III E) II, III ve IV

Ulus

lara

rası

İliş

kile

rde

De

nge

Stra

tejis

i (17

74 - 1

914)

99

ÜNİTE

3 Yazılıya Hazırlık

1. Rusya, Balkan uluslarını neden Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtmıştır?

2. İngiltere dış politikada Osmanlı Devleti’ne neden yakınlaşmıştır?

3. Süveyş Kanalı’nın açılmasının önemi nedir?

4. Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni I. Dünya Savaşı sürecinde kendi yanında savaşa çekmesinin nedenlerini yazınız.

5. Savaş öncesinde devletler nasıl bloklaşmıştır?

6. Osmanlı Devleti’nin dağılmasını hızlandıran gelişmeler nelerdir? Yazınız.

Sıcak denizlere Balkanlar üzerinden inebilmek için Balkan uluslarını Osmanlı’dan koparıp kendi etkisi altına almak istiyordu.

Hünkar İskelesi Antlaşması ile Osmanlı ile yakınlaşan Rusya’dan rahatsız olan İngiltere, Osmanlı Devleti’nden ekonomik çıkar sağlamak istedi. Osmanlı Devleti ise İngiltere ile ilişkileri sıcak tutmak adına ekonomik tavizler verdi. Balta Limanı Ticaret Antlaşması ile Osmanlı pazarları İngiliz tüccarlara açık hale gelmiştir.

Akdeniz ile Kızıldeniz birleşmiş böylece batıdan doğuya giden ticaret yolu kısalmış, Akdeniz limanlarının önemi artmıştır.

Osmanlı’nın jeopolitik konumunu ve halifelik gücünü kullanmak, cephe sayısını artırarak yükünü hafifletmek ve Osmanlı’nın asker gücünden faydalanmak

Üçlü İttifak Almanya, Avusturya – Macaristan, İtalya

Üçlü İtilaf İngiltere, Fransa, Rusya

– Fransız İhtilali sonrasında yaygınlaşan milliyetçilik hareketleri– Sanayi İnkılabı sonucunda büyük devletlerin sömürge ve pazar arayışı– Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki gelişmeleri yeterince takip edememesi– Dış borçların ödenememesi ve ekonominin dışa bağımlı hale gelmesi

Ulus

lara

rası

İliş

kile

rde

De

nge

Stra

tejis

i (17

74 - 1

914)

100

Yazılıya Hazırlık

7. Yunan İsyanı’nın nedenlerini yazınız.

8. 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi’nin sonuçlarını yazınız.

9. Avrupalıların “Şark Meselesi”ni sürdürme aşamaları nelerdir?

10. Kırım Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ni destekleyen devletler hangileridir?

11. Berlin Antlaşması’yla bağımsızlığını kazanan devletler hangileridir?

12. I. Balkan Savaşı’ndan sonra toplanan Londra Konferansı’nın belirlediği Osmanlıların batı sınırı neresidir?

– Milliyetçilik akımından etkilenmeleri

– Bizans İmparatorluğu’nu yeniden kurmak istemeleri (Megali İdea)

– Avrupa devletlerinin kışkırtmaları

– Filik-i Eterya adıyla kurulup Etnik-i Eterya adını alan gizli Rum örgütünün Rumları Osmanlı aleyhine kışkırtması

– Tepedelenli Ali Paşa’nın isyan etmesi ile azınlıkların rahat çalışma imkanına kavuşması

Bu sözleşme ile Boğazlar, ilk defa uluslararası bir statü kazanmıştır. Yani, Osmanlı Devleti’nin Boğazlar üzerin-deki mutlak egemenliği sona ermiştir. Bu sözleşmeden İngiltere ve Fransa, Rusya’nın Akdeniz’e inmesini engelle-mekle karlı çıkarken, Rusya Hünkar İskelesi ile elde ettiği imkanları kaybettiği için zararlı çıkmıştır. Bundan sonra Rusya, asıl hedeflerini gerçekleştirmek için Panislavizm ve Ortodoks himayeciliği doğrultusunda Balkanlar’da karışıklık çıkarmaya başlayacaktır.

– 19. yüzyıl başlarında Hristiyanların haklarının iyileştirilmesi bahanesiyle Osmanlı’nın iç işlerine karışma,

– 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlıları Avrupadaki topraklarından çıkarma,

– 20. yüzyılda da Osmanlı’nın bütün topraklarını paylaşma

İngiltere, Fransa, Avusturya, Piyemonte

Sırbistan, Karadağ, Eflak – Boğdan (Romanya)

Midye – Enez hattı

ÜNİTE

4

104

Namık Kemal Mehmet Akif Ziya Gökalp Tevfik Fikret

OSMANLICILIK İSLAMCILIK TÜRKÇÜLÜK BATICILIK

OR

TAY

A Ç

IKIŞ

SE

BE

PLE

Rİ

Osmanlı Devleti’nde yaşa-yan değişik etnik grupların Fransız İhtilali’nin getirdi-ği milliyetçilik fikirlerinden etkilenerek bağımsız olma düşüncesinin ortaya çık-ması

Balkanlardaki panslavizm politikasını etkisiz hâle getirmek, Müslümanların devlete bağlılığını sağlamak ve içerdeki siyasi rakipleri-nin halk içindeki gücünün kırılmak istenmesi

İttihat ve Terakki iktidarı döneminde Osmanlı sınır-ları içinde yaşayan Türkleri dil ve kültür birliği etrafında birleştirip yönetime destek sağlama isteği

Batı’nın her alanda Osmanlı’nın önüne geçme-si, Osmanlı Devleti’nin tek kurtuluş yolunun bu yüzyılın ihtiyaçlarına uygun medeni bir devlet ve millet hâlini alması gerektiği düşüncesi-nin ortaya çıkması

AM

AC

I

Osmanlı Devleti’ni oluşturan bütün milletleri adalet, eşit-lik, hürriyet ölçüleri içinde bir arada tutup Osmanlılık duygusu ile “Osmanlı Toplumu”nu oluşturmak

Millet olmanın en önem-li özelliği dindir. Dini bir-lik devleti ayakta tutabilir, düşüncesiyle İslam toplum-larının devletten ayrılmala-rını önlemek

Türkleri millî bir duygu ile birleştirerek Osmanlı bayra-ğı altında kuvvetli bir unsur olarak yeniden dünya dev-letleri arasına sokmak

Türk toplumuna Batı’da gelişen düşünce, yönetim biçimi, yaşama tarzını geti-rerek ülkenin gelişmesini, kalkınmasını sağlamak

TEM

EL

DÜ

ŞÜ

NC

ES

İ

Osmanlıcılık düşüncesi geçmişteki gibi uygulandı-ğında tekrar başarılı olabilir.

Devletin kurtuluşu halifelik makamının bütünleştirici etkisi ile Müslümanların bir çatı altında toplanması ile olabilir.

Dili, dini, soyu ve idealleri bir olan topluma dayanan devlet kalıcı olabilir. Dilde Türkçülük parolasıyla hare-ket ederek Türk tarihini, uygarlığını geliştirip dünya-ya duyurmak

Askeri ve idari alanda Avrupa’nın seviyesine ancak Avrupalıların izlediği yol ile ulaşılabilir.

AK

IMIN

TE

MS

İLC

İLE

Rİ

Ziya Paşa

Mithat Paşa

Namık Kemal

Ali Suavi

Şinasi

Mehmet Akif

Said Halim Paşa

Ahmet Hamdi Akseki

Ahmet Cevdet Paşa

Ziya Gökalp

Mehmet Emin Yurdakul

Yusuf Akçura

Ömer Seyfettin

İsmail Gaspıralı

Tevfik Fikret

Celal Nuri

Süleyman Nazif

Abdullah Cevdet

GE

ÇE

RLİ

LİĞ

İ Milliyetçilik akımının etkisiy-le Balkan milletlerinin isyan ederek Osmanlı’dan ayrıl-masıyla geçerliliğini kaybet-miştir.

I. Dünya Savaşı sırasın-da halifenin cihat çağrı-sına rağmen Müslüman Arapların İngilizlerle birlikte hareket etmeleri ile geçerli-liğini kaybetmiştir.

Bili ve teknikte Batı’nın ör- nek alınması, kültürel yapı-nın korunması düşüncesiyle Yeni Türk Devleti’nin kurul-masında Mustafa Kemal Atatürk’ün ortaya koyduğu milliyetçilik ilkesinin oluşma-sında etkili olmuştur.

Batı’nın sadece bilim ve tekniğinin alınması gerek-tiğini savunan anlayış Yeni Türk Devleti’nin temel taşla-rından birini oluşturmuştur.

Akımlar

XIX.

ve

XX.

Yüz

yıld

a D

eğ

işe

n G

ünd

elik

Ha

yat

143

ÜNİTE

6 Etkinlikler

Şeker Ahmet Paşa

çinicilik

orta oyunu

Selim Sırrı(Tarcan)

Mızıka-yı Hümayun

Rusya’nın

II. Mahmut

Darülelhan

Ceridei Havadis

Osman Hamdi Bey

Umum Muhacirin Komisyonu’nu

Sultan Abdülaziz

Alafrangalık

meddah

minyatür

Anadolu’ya

Volkan

tezhip

Abdülmecit

Karagöz

II. Abdülhamit

Tercümün-ı Ahval Namık Kemal

Ahmet Mithat

Halit Ziya Uşaklıgil

Hüseyin Rahmi Gürpınar

I. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun şekilde doldurunuz.

1. XIX. yüzyılda, kaybedilen topraklardan ......................................... göç eden müslümanlar nüfus oranında değişiklik yaratmıştır.

2. Avrupai tarzda yapılan Dolmabahçe Sarayı’na taşınan ..............................................., sarayı Batı tarzı koltuk ve sandalyelerle döşetmiştir.

3. ............................................... denen yeni yaşam tarzının ortaya çıkması Kırım Savaşı sırasında, Osmanlı ordusu ile beraber savaşan İngiliz ve Fransız askerlerinin öncülüğü ile olmuştur.

4. Sultan Abdülmecit 1840’tan itibaren Türkçe yayın yapan .................................................... gazetesini yayımlattı.

5. Eğitim alanındaki değişimlerin öncüsü ..................................................... olmuştur.

6. Meşrutiyet karşıtı grupların en etkili yayın organı ............................................... gazetesiydi.

7. .................................................... ve .................................................... Osmanlı resim sanatındaki değişimlerin öncüsü olan sanatçılardır.

8. Osmanlı Devleti’nde Batılılaşmanın etkisiyle ............................. , ............................. ve ............................ gibi geleneksel sanat dalları gerilemiştir.

9. Eğitim alanında çeşitli meslek ve sanat okulları ........................................ döneminde açılmıştır.

10. II. Mahmut, Yeniçeri Ocağı ile birlikte kaldırılan mehter takımının yerine .................................. adıyla bir askeri bando takımı kurdurmuştur.

11. 1908’de ........................................................ tarafından Osmanlı Millî Olimpiyat Cemiyeti kurulmuştur.

12. 1908’de Batı tarzında .......................................... adı altında konservatuvar kurulmuştur.

13. ..........................................., Avrupa seyahati sonrasında kendi heykelini yaptırması, Osmanlı heykel sanatı için bir dönüm noktası olmuştur.

14. 18. yüzyıl sonlarına doğru Kırım’ın elden çıkmasıyla, Kırım, Kafkasya ve Hazar Denizi civarında yaşayan müslüman topluluklar ............................... baskısından kaçarak Osmanlı topraklarına sığındılar.

15. II. Abdülhamit, hem siyasi ve ekonomik nedenlerle hem de millî duygularından dolayı yakınlık duyduğu göçmenlerin nakilleri, iaşe ve barınma ihtiyaçları ve iskanları gibi konularla ilgilenmek için başkanlığını bizzat kendisinin yaptığı.................................................................................. kurmuştur.

16. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kahvehaneler önemini kaybederken ............................., ............................ ve .................. gibi geleneksel eğlenceler de gözden düştü. Onların yerini opera ve tiyatro gösterileri almaya başladı.

17. Agâh Efendi tarafından çıkarılan ve başyazarlığını Şinasi’nin yaptığı ilk özel gazete 1860’ta yayımlanmaya başlanan .......................................................’dir.

18. Tanzimat Dönemi’nde ................................................ , .............................................. , ............................................................., .......................................................... gibi aydınlar da kadın sorunları ve kadın-erkek eşitliği üzerinde durmuşlardır.

Anadolu’ya

Abdülmecit

Alafrangalık

Ceride-i Havadis

II. Mahmut

Volkan

Osman Hamdi Bey Şeker Ahmet Paşa

II. Abdülhamit

Selim Sırrı Tarcan

Mızıka-yı Hümayun

çinicilik tezhip minyatür

Darülelhan

Sultan Abdülaziz’in

Karagöz orta oyunu meddah

Rusya’nın

Tercüman-ı Ahval

Namık Kemal Ahmet Mithat Hüseyin Rahmi GürpınarHalit Ziya Uşaklıgil

Umum Muhacirin Komisyonu’nu

Tara

ma

Te

sti

161

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

1.

Kaplumbağa Terbiyecisi Leylak Toplayan Kız

Yukarıda verilen tablolar aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?

A) Şeker Ahmet Paşa

B) Osman Hamdi Bey

C) Süleyman Seyyid Bey

D) İbrahim Çallı

E) Feyheman Duran

2. XIX. yüzyıl Osmanlı toplum yapısında meydana gelen değişimler arasında aşağıdakilerden hangisi gösteri-lemez?

A) Alafrangalık denilen Batılı yaşam tarzının ortaya çıkması

B) Kaybedilen topraklarla birlikte genel nüfusun azal-ması

C) II. Mahmut’un din adamı dışındaki memurlara fes, pantalon ve ceket giyme zorunluluğunu getirmesi

D) Yabancı dil eğitiminin kısıtlanması, Türk diline ve kültürüne daha çok önem verilmeye başlanması

E) Beyoğlu ve Pera gibi bölgelerin İstanbul’un gözde eğlence merkezleri haline gelmesi ve zengin kesimin eğlence anlayışının değişmesi

3. Osmanlı Devleti’ni çöküşünde etkili olan aşağıdaki etmenlerden hangisi daha çok milliyetçi duygulardan kaynaklanmıştır?

A) Balkan coğrafyasının elden çıkması

B) Afrika coğrafyasının elden çıkması

C) Ekonomik açıdan dışa bağımlı olunması

D) Sanayi Devrimi’nin olumsuz etkileri

E) Halk ile devletin arasının açılması

4. II. Abdülhamit 1877 - 1878 yılları arasında Rusya ile yaşanan savaş sırasında, meclisi tatil ederek meşruti yönetimi askıya almıştır. Ardından 1908 yılında meşruti-yeti yeniden ilan etmiştir.

II. Meşrutiyet’in yeniden ilan edilmesinde;

I. 31 Mart Ayaklanması’nın çıkması,

II. İttihat ve Terakki subaylarının yönetime olan baskıları,

III. İngiltere ve Rusya’nın Reval Konferansı’nda Osmanlı aleyhinde kararlar alması

durumlarından hangileri etkili olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III


5. II. Mahmut Dönemi’nde gerçekleştirilen,

• Memurların terfilerinde rütbe ve nişan uygulamasına geçilmesi,

• Divan örgütünün kaldırılarak nazırlıkların kurulması,

• Köy ve mahallelerde muhtarlık uygulamasının başla-tılması

faaliyetleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde ula-şılmak istenen hedefin aşağıdakilerden hangisi oldu-ğu savunulabilir?

A) Bürokrat ihtiyacını karşılamak

B) Devlet otoritesini güçlendirebilmek

C) Hükümet sistemine geçebilmek

D) Sarayın devlet yönetimindeki etkinliğini azaltmak

E) Eyaletlerdeki bağımsızlık faaliyetlerinin önüne geçe-bilmek

6. Osmanlı ülkesinde demir yolu yapımının genişletil-mesinin;

I. göçmenlerin iskanını kolaylaştırma,

II. merkeziyetçi idareyi güçlendirme,

III. asker sevkiyatını kolaylaştırarak güvenliği sağlama

amaçlarından hangilerine ulaşılmasına katkıda bulunduğu savunulabilir?


D) I ve II E) I, II ve III

2 II. Dönem Tarama Testi

Tara

ma

Te

sti

II. Dönem Tarama Testi

162

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. Padişah Abdülmecit yayımladığı Tanzimat Fermanı’nda “Bundan böyle hiç kimse yargılanmadan cezalandırılma-yacak ve sürgüne gönderilmeyecektir.” kararını almıştı.

Bu karar ile ilgili;

I. Halk yönetime katılmıştır.

II. Anayasal düzene geçilmiştir.

III. Hukuk devleti yolunda adım atılmıştır.




8. Aşağıdakilerden hangisinde I.’de verilen II.’de verilen alana ait bir gelişme değildir?

I II

A) Fransız İhtilali Siyasal

B) Sanayi İnkılabı Ekonomi

C) Rönesans Kültür

D) Yüzyıl Savaşları Dini

E) 1830 İhtilalleri Ekonomi

9. Osmanlı İmparatorluğu’nu yıkarak Akdeniz’e inmek isteyen Rusya, XIX. yüzyılda meydana gelen;

I. Fransa’nın Mısır’a saldırması,

II. Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı,

III. Sırp İsyanı

gibi gelişmelerin hangilerinde çıkarı gereği Osman-lılarla birlikte davranmıştır?


D) I ve II E) I, II ve III

10. XX. Yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti’nin durumu için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Askeri yetersizlik nedeniyle topraklarını savunama-maktadır.

B) Milliyetçi isyanlar nedeniyle toprak kaybetmektedir.

C) Rejim değişikliğinden ötürü siyasi karışıklık yaşa-maktadır.

D) Denge politikası izleyerek varlığını sürdürmeye çalış-maktadır.

E) Ham madde ve pazar arayışını sürdürmektedir.

11. XVIII. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkan Sanayi Devrimi’nden sonra ham madde ve pazar ihtiyacında artışlar meydana gelmiştir.

Bu durumun sonucunda;

I. Birinci Dünya Savaşı’nın çıkması,

II. sömürgeciliğin hız kazanması,

III. Almanya ve İtalya’nın İngiltere’ye rakip olması

gelişmelerinden hangilerinin ortaya çıktığı savunu-labilir?



12. Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılın ikinci yarısından iti-baren mesleki eğitim vermesi için Mülkiye, Mühendis Mektebi, Ziraat Mektebi, Baytar Mektebi gibi Batılı tarzda okullar açılmıştır.

Bu duruma;

I. lonca sisteminin mesleki eğitim veremez duruma gelmesi,

II. öncelikle askeri kalkınmanın hedeflenmesi,

III. Avrupa’dan geri kalındığının anlaşılması,

IV. medreselerin kapanmasıyla doğan eğitim boşluğu-nun giderilmeye çalışılması

gelişmelerinden hangilerinin katkı sağladığı savu-nulabilir?


D) II ve IV E) III ve IV

13. Osmanlı Devleti’nde;

• Bakırköyde bez fabrikasının açılması

• ordunun fes ihtiyacını karşılamak için İstanbul’da feshane adıyla büyük bir imalathanenin açılması,

• 1840 yılında Hereke’de dokuma fabrikasının açılması

gelişmelerinin;

I. esnafın yeterli üretim yapmasını engelleme,

II. Avrupa’nın sanayi mallarına karşı yerli üretimin can-lanmasına sağlama,

III. Avrupa mallarının Osmanlı pazarlarında artmasını teşvik etme,

IV. devlet olarak fabrikalar kurulmasına öncülük etme

amaçlarından hangilerini gerçekleştirmek için yapıl-dığı savunulabilir?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III


Tara

ma

Te

sti


163

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

14. Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıldaki düzenlemeyle ülke genelinde ordu merkezleri oluşturularak bu merkezlerin başına valilerden ayrı olarak müşirler tayin edilmiştir.

Buna göre Osmanlı Devleti’nde taşra yönetimindeki değişiklikle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangi-sine ulaşılabilir?

A) Valilerin askeri sorumlulukları azaltılmıştır.

B) Valiler yarı bağımsız hale getirilmiştir.

C) Osmanlı ordusu parçalanmıştır.

D) Merkeziyetçi yönetimden vazgeçilmiştir.

E) Ülkedeki iç isyanlar önlenmiştir.

15. Fransız İhtilali’nde ortaya çıkan;

I. halkın yönetimde söz sahibi olması,

II. milliyetçilik düşüncesinin yayılması,

III. adalet ve eşitlik fikirlerinin benimsenmesi

ilkelerinden hangilerinin Osmanlı Devleti üzerinde etkili olduğu savunulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


16. Avrupa Tarihi’nde görülen;

• Orta Çağ’da insan hayatının önemi yoktur.

• Fransız İhtilali’nde eşitlik ve adalet fikirleri yanında, halka yönetime katılma hakkı tanındı.

• 1848 İhtilali’yle başta işçi hakları olmak üzere halkın yaşama hakları iyileştirildi.

• Günümüde ise hemen hemen bütün devletler, halkın yaşam standartlarını artırdı.

gelişmeleri dikkate alınarak varılabilecek en kapsam-lı yargı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Milli nitelikli devletler halklarına daha iyi davranmış-tır.

B) İnsanlara tanınan hak ve özgürlükler sürekli genişle-tilmiştir.

C) Rönesans ve Reform ile Orta Çağ sona ermiştir.

D) Monarşik devletlerde kişisel haklara önem verilme-miştir.

E) Yakın Çağ’da devletler arasında rekabet artmıştır.

17. 19. ve 20. yüzyıllarda çok uluslu devletler bünyesinde ve sömürge altında yaşayan millletlerin büyük devletlere karşı mücadeleye başladığı görülür.

Bu duruma aşağıdakilerden hangisinin daha çok katkı sağladığı savunulabilir?

A) Adalet anlayışının gelişmesi

B) Laik devlet anlayışının doğması

C) Demokrasi anlayışının benimsenmesi

D) Özgürlük fikrinin yayılması

E) İşçi haklarının korunması

18. Osmanlı Devleti’nde aşağıdaki olaylardan hangisi-nin nüfus dalgalanmalarına ve yatay hareketliliğin yoğunlaşmasına katkısının olduğu savunulamaz?

A) Anadolu’da Celali İsyanları’nın artması

B) Ülkede işsizliğin çoğalması

C) Askeri alanda başarılı ıslahatlar yapılması

D) Asayişin giderek bozulması

E) Ekonomik sıkıntıların artması

19. Osmanlı haremindeki kadınlar, II. Mahmut döneminden sonra ferace ve çarşaf giymeye, mesire ve eğlence merkezlerinde görülmeye; Abdülmecit döneminde ise Avrupalılar gibi giyinip yaşamaya başladılar.

Bu durum;

I. Haremdeki insanların günlük hayatında giyim ve kuşamlarında değişmeler yaşanmıştır.

II. Son dönemlerde Osmanlılar, Avrupa’dan sosyal alanda etkilenmiştir.

III. Avrupa’dan askeri alanda yenilikler alınmıştır.

IV. Osmanlı Devleti’nde, kadınlara yönetim alanında bazı görevler de verilmiştir.

yargılarından hangilerinin doğruluğunu gösterir?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III


Tara

ma

Te

sti


164

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

20. Osmanlı Devleti’nde Tanzimat ve Islahat Fermanları’ndan sonra açılan yeni okullarda yeni anlayışa sahip insanlar yetişti. Bu arada Osmanlı geleneğinden gelen eski eğitim kurumları da devam ediyordu.

Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden oldu-ğu savunulabilir?

A) Batılılaşmanın sona ermesine

B) Toplumsal huzurun sağlanmasına

C) Divan teşkilatının işlevini yitirmesine

D) Farklı anlayışa sahip insanların yetişmesine

E) Taşrada yeni idari birimlerin oluşturulmasına

21. Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılda sınırlarının daralması sonucu nüfusu azalırken, ülke nüfusunun topraklara oranı artmıştır.

Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?

A) Azınlıkların Avrupalı devletler tarafından sürekli kış-kırtıldığının

B) Kaybedilen topraklardaki Müslümanların diğer Osmanlı topraklarına göç ettiğinin

C) Askeri alanda yeniliklerin toplumsal alanda yapılma-dığının

D) Ayanlara verilen haklarla devlet otoritesinin giderek zayıfladığının

E) Üretim ve ticaretin giderek arttığının

22. Fransız ihtilali’ne ortam hazırlayan Volter; eşitlik, hürriyet ve laikliği, Monteskiyo; yasama, yürütme ve yargının ayrı olmasını, Jan Jak Russo ise cumhuriyet rejimini istediğini belirtmiştir.

Buna göre Fransız aydınlarının öncelikle aşağıdaki-lerden hangisini amaçladığı savunulabilir?

A) Devlet çıkarlarının korunmasını

B) Devlet rejiminin başka coğrafyalara da yayılmasını

C) İnsanların teknolojik gelişmeleri desteklemesini

D) Halkın bilinçlendirilmesini

E) Monarşik rejimin güçlendirilmesini

23. 1848 İhtilali’nden sonra yaşanan;

I. İngiltere’de seçim hakları genişletilmiştir.

II. Avrupa ülkelerinde krallar, halka yeni haklar tanımak zorunda kalmıştır.

gelişmeleri, ihtilalin aşağıdaki hangi özelliğine örnek olarak gösterilebilir?

A) Evrensel niteliğine

B) Sosyalist akımlara etkisine

C) İşçi haklarını savunmasına

D) İtalya’nın siyasi birliğinin kurulmasını etkilemesine

E) Liberalizm akımına katkısına

24. 19. yüzyıla kadar esnaflar, küçük işletmelerde ve atöl-yelerde çalışıyordu. Büyük fabrikaların açılmasıyla çok sayıda işçi alımı gerçekleşti. Fabrika çevresinde işçi evleri oluştu. Avrupa tarihinde daha önce görülmeyen bir toplumsal sınıf ortaya çıktı.

Sanayi İnkılabı’nın aşağıdaki sonuçlarından hangisi yukarıdaki yargıyla çelişmektedir?

A) Üretimin artması

B) Ham madde ihtiyacının ortaya çıkması

C) Köyden kente göçlerin yaşanması

D) Toplumda yatay hareketliliğin yaşanması

E) Avrupa’da işsizliğin artması

25. 20. yüzyılın başlarında Almanya, birliğini tamamladıktan sonra sanayi hamlesini başarıyla tamamlamış, İngiltere ve Fransa’nın sömürgeleri için bir tehlike haline gelmiş-tir. Almanya, Avusturya - Macaristan ve İtalya ile ittifak kurarken, İngiltere uzun süreden beri güneye inmesini istemediği Rusya ile yakınlaşmıştır.

Buna göre Almanya’nın güçlenmesinin sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez?

A) Sömürgecilik yarışının hızlanması

B) Avrupa’da bloklaşmaların başlaması

C) İngiltere’nin politikasını değiştirmesi

D) Almanya’nın, Osmanlı Devleti’nin dostluğunu kazan-ması

E) İngiltere’nin Almanya karşısında tek başına mücade-le etmek istememesi

Tara

ma

Te

sti


165

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

26. Osmanlıcılık görüşünü savunan Genç Osmanlılara göre, devletin azınlık isyanlarından kurtulması için toplumsal barışın sağlanmasına ihtiyaç vardır. Toplumsal barışın sağlanması için; Kanuni Esasi’nin ilan edilerek vatan-daş haklarının kanun garantisine alınması ve Mebusan Meclisi’nin açılarak halka yönetimde haklar verilmesi gerekmektedir.

Buna göre aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yapılamaz?

A) Genç Osmanlılar rejim değişikliği öngörmektedir.

B) Azınlıklara siyasi temsil hakkı verilmek istenmektedir.

C) Devletin sınırlarını korumak için yeni fikirler üretil-mektedir.

D) Azınlık isyanları önlenmek istenmektedir.

E) Padişahın yönetim hakkı tamamen elinden alınmak istenmektedir.

27. Birinci Dünya Savaşı’nın başlarında Almanya ve Avusturya Macaristan’dan oluşan İttifak Devletleri’nin toplam nüfusları 120 milyon, mevcut bütün savaş kay-nakları ise Avrupa’da sahip oldukları kadardı. İtilaf Devletleri’nin yalnız Avrupa’daki nüfusu 250 milyon civa-rında iken, sömürgelerde sınırsız ham madde ve insan kaynaklarına sahipti. Ayrıca, ABD ekonomik destek sağlamaktaydı.

Buna göre Birinci Dünya Savaşı’nın başlarındaki durumla ilgili olarak söylenebilecek en kapsamlı yargı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Savaşta denge İtilaf Devletleri’nden yanadır.

B) Avrupa’daki insan kaynakları yeterli değildir.

C) ABD, İtilaf Devletleri yanında yer almaktadır.

D) Almanya, Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesini iste-mektedir.

E) İtilaf Devletleri sömürgeleriyle bağlantısını yitirmiştir.

28. XIX. yüzyıl şehir hayatı ile ilgili olarak aşağıdakiler-den hangisi söylenemez?

A) Telgraf ve telefon hatları geliştirildi.

B) Tren, tramvay ve buharlı vapur gibi ulaşım araçları geliştirildi.

C) Elektirk ve gaz kullanılarak kentlerin aydınlatılması uygulamasına geçildi.

D) Bankalar, oteller, iş hanları ve postaneler açıldı.

E) Konar-göçerler şehirlere yerleştirilerek şehirlerin nüfusunun artırılması amaçlandı.

29. 19. yüzılda ortaya çıkan gelişmelerle bu gelişmelerin Osmanlı Devleti’ne etkileri arasındaki ilişkinin;

I II

I. Milliyetçiliğin siyasal-laşması

Balkan topraklarının elde çıkması

II. Sömürgeciliğin yaygın-laşması

Kuzey Afrika toprakla-rının elde çıkması

III. Avrupalı devletlerin Osmanlı’nın iç işlerine karışması

Azınlık haklarının sınır-landırılması

eşleştirmelerinden hangilerinde doğru verildiği söy-lenebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II


30. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti, Yunan İsyanı, Mısır İsyanı, Boğazlar meselesi ve Balkan isyanları gibi ulus-lararası sorunlarla uğraşmak zorunda kalmıştır.

Bu duruma aşağıdakilerden hangisinin yol açtığı savunulabilir?

A) Padişah yetkilerinin kısıtlanması

B) Avrupalıların Osmanlı içişlerine karışması

C) Kapitülasyon haklarının genişletilmesi

D) Demokratikleşme hareketlerinin başlatılması

E) Boğazların uluslararası statüye kavuşturulması

31. Balkan Savaşları sonunda yapılan barış antlaşmalarıyla, Edirne ve Kırklareli’nin Osmanlı’ya; Türklerin yaşadığı Kavala’nın Bulgaristan’a; Selanik, Yanya ve Girit’in Yunanistan’a ait olduğu kabul edilmiştir.

Buna göre Balkan Savaşları sonunda ortaya çıkan durum ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy-lenemez?

A) Batı Trakya’da Osmanlı egemenliğinin sona erdiği

B) Balkan Türkleri sorununun ortaya çıktığı

C) Osmanlı Devleti’nin Doğu Trakya topraklarını kay-bettiği

D) Yunanistan’ın, Osmanlı Devleti’nden daha çok top-rak kazandığı

E) Panislavizm politikasının başarılı olduğu

Tara

ma

Te

sti


166

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

32. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yapılan her ısla-hat hareketiyle, azınlık hakları biraz daha genişletilmiştir.

Bu yargıya;

I. Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi,

II. Islahat Fermanı’nın ilan edilmesi,

III. Yeniçeği Ocağı’nın kaldırılması,

IV. Sened-i İttifak’ın kabul edilmesi

gelişmelerinden hangileri örnek gösterilemez?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) II ve III


33. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti; Fransa ile ilişkileri bozul-duğunda İngiltere’yle, İngiltere ile ilişkileri bozulduğunda Almanya’yla yakınlaşmıştır.

Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdaki-lerden hangisi söylenemez?

A) Denge siyaseti izlediği

B) Politik yalnızlık içinde olmak istemediği

C) Avrupaî tarz ıslahatlarda bulunduğu

D) Avrupalı devletler arasındaki çıkar çatışmalarını kul-landığı

E) Devletlerle olan dostluk ilişkilerinin değişebildiği

34. Rusya ve İngiltere, 19. yüzyıl sonlarına kadar çıkar çatış-ması yaşamışlardır.

Bu yargıyı;

I. Rusya’nın Hünkar İskelesi Antlaşması’nda Osmanlı Devleti’nden, savaş zamanında Boğazları kapatma-sını istemesi

II. Osmanlı Devleti’nin Mehmet Ali Paşa isyanında Rusya’dan yardım istemesi üzerine, İngiltere’nin olaya müdahalesiyle, Kütahya Antlaşması’nın yapıl-ması

III. Hünkar İskelesi Antlaşması’ndan rahatsız olan İngil-tere’nin antlaşma süresinin dolmasıyla Boğazlarla ilgili statünün değişmesini istemesi

durumlarından hangilerinin desteklediği savunula-bilir?



35. Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılda çıkan azınlık isyanları, 17. ve 18. yüzyıllardaki iç isyanlardan daha etkili olmuştur.

Bu durumun oluşmasında;

I. ıslahatların halk tarafından benimsenmesi,

II. Fransız İhtilali’nden sonra milliyetçiliğin yayılması,

III. Osmanlı Devleti’nin Avrupa devleti sayılması,

IV. Avrupalı devletlerin azınlık isyanlarını desteklemesi

gelişmelerinden hangilerinin etkisinin daha çok olduğu savunulabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve III


36. Osmanlı Devleti’nde, Ermeni Sorunu’nun ortaya çık-masında rol oynayan devletlerden;

• Rusya, Doğu Anadolu’da kurulacak bir Ermenistanla, Akdeniz ve Orta Doğu’ya inmeyi amaçlarken,

• İngiltere, Rusya’nın kendi çıkar bölgelerine inmesini önlemek için Doğu Anadolu’da, bir Ermeni devleti kurulmasına destek vermiştir.

Bu bilgiler göz önüne alındığında aşağıdaki yargılar-dan hangisine ulaşılamaz?

A) İngiltere ve Rusya, Ermenileri kendi çıkarları doğrul-tusunda kullanmak istemiştir.

B) Rusya ve İngiltere’nin, Akdeniz ve Orta Doğu’daki çıkarları çatışmaktadır.

C) İngiltere ve Rusya, farklı amaçlarla Ermenilere des-tek vermektedir.

D) Osmanlı sınırları içinde yaşayan Ermeniler, inanç ve kültür özgürlüğünden yoksundur.

E) Osmanlı Devleti’nde Ermeni Sorunu, dış kışkırtmalar sonucu ortaya çıkmıştır.

37. Osmanlı basın hayatının hareketlenmesi ve yönetime karşı eleştirilerin artması üzerine hükümet tedbir almakta gecikmedi.

Bu amaçla 1864’te çıkarılan gazete kapama, para ve hapis cezası uygulamalarını başlatan belge aşağıda-kilerden hangisidir?

A) Tevhid-i Tedrisat Kanunu

B) Matbuat Nizamnamesi

C) Maarifiumumiye Nizamnamesi

D) Gülhane Hattıhümayunu

E) Düyun-ı Umumiye İdaresi

Documents

176 638 25 45 2 - Denge Wordpress Teması · 2018. 9. 12. · Kavram Sözlüğü ONLİNE “eğitimde yayındenizi online ... Boşluk Doldurma Doğru / Yanlış Eşleştirme Bulmaca