Embed Size (px)
Citation preview
© M
AR
ISK
A D
E G
ROO
T
RHYTHMIX
SEIZOEN20182019
Lesmateriaal groep 7 en 8
CG_POcoversA4.indd 1 01-11-18 11:54
Rhythmix
3
Inhoud Geluidsfragmenten en filmpjes .................................................................................................................... 4Voorwoord .................................................................................................................................................. 5Inleiding ...................................................................................................................................................... 6
Les 1: Het orkest .......................................................................................................................................... 7Les 2: Voel het ritme .................................................................................................................................... 9Les 3: Slotlied ............................................................................................................................................ 12Les 4: Rhythmix ......................................................................................................................................... 14Les 5: Generale repetitie ............................................................................................................................ 15Verwerkingsles .......................................................................................................................................... 16
Bijlagen ..................................................................................................................................................... 17Liedteksten ............................................................................................................................................... 29Bladmuziek ............................................................................................................................................... 31
4
Geluidsfragmenten en filmpjes De film- en audiofragmenten staan op : educatie.concertgebouw.nl/rhythmix. Tracks
1. Beethoven* Dit is de quiz - zang 2. Beethoven* Dit is de quiz - pianoversie 3. Beethoven Symfonie nr. 5, deel 1 (frag.) 4. Tsjaikovski Trepak Uit: de Notenkraker (ballet) 5. Tsjaikovski Mère Gigogne et les polichinelles Uit: de Notenkraker (ballet) 6. Bizet* Slotlied - zang 7. Bizet* Slotlied - pianoversie 8. Bizet Prelude Uit: Carmen (opera)
Filmpjes
1. Het symfonieorkest 2. Percossa
3. Bodypercussie A Tsjaikovski – Trepak 4. Bodypercussie B Tsjaikovski – Mère Gigogne et les polichinelles 5. Bodypercussie C Bizet – Prelude
6. Beethoven Vijf Ekseption – The 5th 7. Beethoven Vijf Electric Light Orchestra – Roll Over Beethoven 8. Beethoven Vijf Walther Murphy – A Fifth Of Beethoven 9. Beethoven Vijf Robin Thicke – When I Get You Alone
10. Flamenco 11. Invloed klassieke muziek op popmuziek (extra)
*Arrangement: Percossa, tekst Peter Sybenga
Rhythmix
5
Voorwoord Rhythmix is een dynamisch concert voor groep 7 en 8 en vindt plaats in de Grote Zaal. Het symfonieorkest en de vier slagwerkers van Percossa spelen zo aanstekelijk dat je bijna niet stil kan zitten! En dat hoeft ook niet, want iedereen mag meedoen. Alle leerlingen zingen liedjes mee en spelen samen met het orkest bodypercussies. De leerlingen worden hierbij uitgedaagd om goed te luisteren wat er gebeurt als het orkest speelt… Rhythmix is een speelse kennismaking met de klank van het symfonieorkest, in combinatie met de aanstekelijke ritmes en humor van Percossa! In dit lesmateriaal staan drie voorbereidende lessen, waarin de leerlingen twee liedjes en drie bodypercussies leren die ze tijdens het concert uitvoeren. In de vierde les maken de leerlingen hun eigen ritme, dat ze voor elkaar uitvoeren. De generale repetitie is bedoeld om al het geleerde nog een laatste keer te oefenen. De verwerkingsles kan na het concertbezoek worden gegeven. Slagwerkgroep Percossa geeft het concert samen met het orkest Philharmonie Südwestfalen onder leiding van dirigent Hans Leenders onder regie van Jos Thie. Het lesmateriaal is geschreven door Claudia Lotti. Voor de mooiste beleving is het belangrijk dat de leerlingen goed voorbereid naar het concert komen. Wij wensen jullie veel plezier bij de voorbereiding van Rhythmix.
6
Inleiding Over het lesmateriaal Tijdens de lessen leren de leerlingen liedjes en bodypercussies die ze tijdens het concert zingen en spelen samen met de artiesten op het podium. Daarnaast zijn er extra activiteiten die aansluiten bij het onderwerp van de liedjes, met ideeën om de muziekles verder te verrijken. De leerlingen zingen de liedjes tijdens het concert uit het hoofd. Website Op de website educatie.concertgebouw.nl/rhythmix staan alle muziekfragmenten, filmpjes en bijlagen die nodig zijn bij het geven van de lessen. Per les is er een aparte lespagina, zodat al het materiaal van te geven les overzichtelijk bij elkaar staat en gemakkelijk kan worden gebruikt via het digibord. Liedjes en bodypercussies Van elk liedje zijn er twee versies. In de eerste versie wordt het lied voorgezongen. De tweede versie is een instrumentale versie zonder zang, hiermee kunnen de leerlingen meezingen als ze het lied kennen. Op de website staan ook filmpjes waarin de bodypercussies worden voorgedaan. Zingen met kinderen Zingen met kinderen zorgt voor plezier en een prettige sfeer in de klas. In bijlage 6 staan tips en ideeën om toe te passen tijdens het zingen. Lees deze door voor extra inspiratie voor de muziekles. Doelen Tijdens dit project maken de leerlingen op actieve wijze kennis met een symfonieorkest, met symfonisch repertoire en percussie. Ze ervaren het plezier van samen musiceren en beleven een concert met live muziek in een concertzaal. Overzicht in te studeren activiteiten
Titel Activiteit Dit is de quiz Zang Bodypercussie A Beweging Bodypercussie B Beweging Slotlied + Bodypercussie C Zang + Beweging
Rhythmix
7
Les 1: Het orkest Nodig:
– Track 1 + 2: Dit is de quiz – Track 3: Beethoven – Symfonie nr. 5 – Track 4: Tsjaikovski – Trepak – Film 1: Het symfonieorkest – Film 2: Percossa – Film 3: Bodypercussie A – Bijlage 1: Het Concertgebouw – Bijlage 2: Percossa – Bijlage 3: Het symfonieorkest – Liedtekst 1: Dit is de quiz – Virtual Tour: via link op lespagina
Tijd:
– Ongeveer 60 minuten Voorbereiding:
– Luister het lied Dit is de quiz een aantal keer en zing het daarna mee (track 1 en liedtekst 1). – Bekijk film 1 en 2. – Oefen bodypercussie A (film 3). – Beluister track 3 en 4.
In deze les:
– Maken de leerlingen kennis met het symfonieorkest en Percossa. – Zingen de leerlingen een deel van het lied Dit is de quiz. – Leren de leerlingen bodypercussie A. – Leren de leerlingen over dirigeren.
Inleiding
• Vertel de leerlingen dat ze binnenkort Het Concertgebouw gaan bezoeken. Wie weet wat dat is? Wie is daar wel eens geweest? Gebruik voor meer informatie over Het Concertgebouw bijlage 1.
• Bekijk met de leerlingen via het digibord de Virtual Tour door Het Concertgebouw via de lespagina. Laat een leerling de tour leiden, deze mag de verschillende plekken in het gebouw aanklikken. Het concert zal plaatsvinden in de Grote Zaal.
• Bekijk hierna film 2 om kennis te maken met slagwerkgroep Percossa (zie bijlage 2 voor meer informatie over deze groep.)
• De leerlingen zullen het concert Rhythmix bezoeken, vol met verrassende en indrukwekkende ritmes die Percossa speelt samen met het symfonieorkest. Maar de leerlingen gaan zelf ook muziek maken tijdens het concert! In de komende lessen zullen ze de liedjes en bodypercussies daarvoor leren.
Kern Symfonieorkest
• Behalve Percossa zit er straks ook een symfonieorkest op het podium, dat zijn zo’n 80 musici die samen muziek maken. Vraag de leerlingen wat ze al weten over een symfonieorkest. Welke instrumenten spelen erin? Hoe kan het dat iedereen tegelijk speelt? (Daarvoor is de dirigent.)
• Bekijk vervolgens film 1 over het symfonieorkest en bespreek na het kijken wat de leerlingen hebben geleerd uit de video.
• In bijlage 3 staat meer informatie over de instrumenten en de groepen van het symfonieorkest. Behandel deze informatie naar eigen inzicht met de leerlingen.
8
Dit is de quiz aanleren (intro-couplet 1-refrein 1) • Luister met de klas naar track 3. Dit is het begin van de Vijfde Symfonie van de componist
Beethoven. Dit stuk ging in 1808 in Wenen in première en bestaat dus al heel lang. (Meer informatie over dit stuk staat in bijlage 5.) Herkennen de leerlingen de melodie? Wat vinden ze van deze muziek?
• De leerlingen gaan een lied leren dat dit muziekstuk van Beethoven als basis heeft: Dit is de quiz. Leer eerst het intro van het lied aan met behulp van track 1 en gebruik liedtekst 1. Er klinken vier noten van de piano vooraf.
• Verdeel de klas hierna in 2 groepen, elke groep zingt in dit lied een eigen deel, zodat er in het lied een vraag en antwoord ontstaat. Groep 1 zingt de dikgedrukte tekst, groep 2 de andere tekst (zie liedtekst 1). Leer vervolgens het lied Dit is de quiz aan met behulp van track 1. Zing in deze les alleen het intro, couplet 1 en refrein 1. Laat de leerlingen goed onthouden welk deel ze zingen.
Bodypercussie A
• Tijdens Rhythmix gaan de leerlingen ook ritmes spelen! En wel op hun eigen lijf, dat noem je bodypercussie. Tijdens de opening van het concert spelen ze samen met Percossa en het symfonieorkest.
• Luister eerst een keer naar de muziek van track 4. Wat vinden de leerlingen van deze muziek? Waarom vinden ze het mooi of juist niet? Deze muziek is geschreven door de Russische componist Tsjaikovski die leefde van 1840-1893. De muziek komt uit zijn beroemde ballet De Notenkraker dat in 1892 in première ging in Sint-Petersburg. (Meer informatie over dit stuk staat in bijlage 5.)
• Leer bodypercussie A aan met behulp van film 3. Dit ritme spelen de leerlingen tijdens het concert op de muziek die ze net gehoord hebben.
• Speel de bodypercussie als het goed gaat zonder film alleen op de muziek (track 4). Dirigeren (uitbreiding onder Extra)
• Een dirigent zorgt er voor dat iedereen tegelijk begint en eindigt en dat iedereen in hetzelfde tempo speelt. Laat één leerling de dirigent zijn. De leerlingen klappen in het ritme dat de dirigent aangeeft. De leerlingen klappen hierbij in hun handen of spelen een bodypercussieritme, laat ze dit zelf kiezen. Laat de dirigent (met gebaren) ook aangeven of er hard/zacht geklapt moet worden.
• Bespreek daarna hoe het ging en wat er eventueel anders zou kunnen om het nog gelijker te krijgen. Wat voor gebaren maak je? Laat een andere dirigent dit nu proberen uit te voeren.
Afsluiting
• Zing nog eenmaal Dit is de quiz (geleerde delen) en speel de geleerde bodypercussie. Extra Dirigeren
• Laat één leerling het eerste refrein van Dit is de quiz dirigeren (zonder gebruik te maken van de geluidsopname). De leerlingen kijken goed naar de dirigent en beginnen zo gelijk mogelijk te zingen in hetzelfde tempo en stoppen als de dirigent dat aangeeft. Bespreek klassikaal wat de dirigent eventueel anders kan doen als het niet gelijk gaat. Experimenteer met verschillende bewegingen, wat werkt goed en wat is minder duidelijk voor de groep?
• Breid uit: doe bovenstaande maar laat de leerlingen nu de verschillende instrumentgroepen van het orkest nadoen en alleen de melodie zonder tekst zingen (strijkinstrumenten, blaasinstrumenten en slagwerk). De dirigent kan dan verschillende groepen aan- en uitzetten. De leerlingen zingen/spelen Dit is de quiz in het karakter van hun groep (met hun stem doen ze het geluid van bijvoorbeeld een viool of trompet na, het slagwerk kan op tafel trommelen).
Het Concertgebouw
• Bekijk met de leerlingen de pagina www.concertgebouw.nl/uw-bezoek/gebouw-geschiedenis en kom zo nog meer te weten over Het Concertgebouw.
Rhythmix
9
Les 2: Voel het ritme Nodig:
– Film 3: Bodypercussie A (herhaling) – Track 4: Tsjaikovski – Trepak (herhaling) – Track 5: Tsjaikovski – Mère Gigogne et les polichinelles – Film 4: Bodypercussie B – Track 1+2: Dit is de quiz – Liedtekst 1: Dit is de quiz – Film 6 t/m 9: Beethoven Vijf – Film 10: Flamenco – Bijlage 4: Klap het ritme – Film 11: Invloed klassiek muziek op popmuziek (extra)
Tijd:
– Ongeveer 60 minuten Voorbereiding:
– Oefen bodypercussie B (film 4). – Luister het lied Dit is de quiz een aantal keer en zing het daarna mee (track 1 en liedtekst 1).
In deze les:
– Herhalen de leerlingen bodypercussie A. – Leren de leerlingen bodypercussie B. – Experimenteren de leerlingen met handklapritmes. – Leren de leerlingen de rest van het lied Dit is de quiz. – Leren ze over het gebruik van de muziek van Beethoven in de popmuziek.
Inleiding
• Herhaal met de leerlingen bodypercussie A uit de vorige lessen (track 4 en film 3). • Herhaal met de leerlingen waar ze ook alweer naartoe gaan: een concert in Het Concertgebouw
waarbij ze zelf ook muziek gaan maken! Tijdens het concert Rhythmix komen veel aanstekelijke ritmes langs, zoals in de net gespeelde bodypercussie. Voelen ze het ritme?
Kern Bodypercussie B
• De leerlingen leren een tweede bodypercussie die ze tijdens het concert gaan uitvoeren. Ook deze wordt gespeeld op muziek uit Tsjaikovski’s beroemde ballet De Notenkraker.
• Luister naar track 5: wat valt de leerlingen op aan deze muziek? Bijvoorbeeld: de muziek klinkt vrolijk, de tamboerijn speelt een duidelijk ritme, dezelfde melodie komt een aantal keer achter elkaar terug.
• Leer de bodypercussie bij deze muziek aan door middel van film 4. De bodypercussie bestaat uit 3 delen, alle leerlingen leren alle drie de delen aan.
• Welk deel past bij welk stukje muziek van track 5? Zet track 5 aan en laat de leerlingen hiermee experimenteren.
• Tijdens het concert zal worden aangegeven wanneer welk deel wordt gespeeld.
10
Voel het ritme: Flamenco! • Een muziekstijl waarbij ritme belangrijk is, is flamenco (een Spaanse muziekstijl). Tijdens het
concert klinkt er ook flamenco-muziek. Handklapritmes zijn een belangrijk onderdeel van flamenco. Bekijk film 10 voor een impressie van zowel de dans als de muziek. Het typerende handklapritme start vanaf minuut 1:17.
• De leerlingen gaan nu zelf experimenteren met een handklapritme, zodat ze zelf ervaren hoe het is om zo’n ritme te spelen. Tel steeds tot twaalf in een rustig tempo en laat de leerlingen op elke tel één klap geven. Blijf dit herhalen totdat iedereen tegelijk klapt. Laat de leerlingen goed naar elkaar luisteren. Gebruik hierbij bijlage 4. Oefenritme:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 x x x x x x x x x x x x
• Doe hetzelfde, maar laat de leerlingen nu steeds de derde tel harder klappen. Herhaal dit ook net
zolang totdat dit gelijk gaat. Ritme 1:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 x x X x x X x x X x x X
• Doe hetzelfde als bij ritme 1, maar nu worden de 6e en de 12e tel niet geklapt, alle andere tellen
zijn even hard. Ritme 2:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 x x x x x x x x x x
• Doe weer hetzelfde en klap nu de aangegeven tellen harder. Let op! Het tweede gedeelte van het
ritme is anders dan het eerste gedeelte. Ritme 3:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 X x x X x x X x X x X x
• Verdeel de klas in twee groepen en klap ritme 1 en 2 tegelijkertijd. Blijf hierbij steeds tot twaalf
tellen. Verdeel als dit goed gaat de klas in drieën en klap ritme 1,2 en 3 tegelijkertijd. • Laat de leerlingen hierna een eigen ritme bedenken en vul dit in het schema in (bijlage 4).
Ritme 4:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
• Combineer naar eigen inzicht verschillende ritmes, naar wens van de leerlingen. Probeer als het
goed gaat ook eens iets sneller te tellen, lukt het dan nog steeds? • Probeer de ritmes ook eens zo lang mogelijk vol te houden, zonder dat er meegeteld wordt. Begin
met 1 ritme, en bouw dit op met meerdere ritmes tegelijkertijd. Hoe lang lukt het om gelijk te blijven klappen?
Rhythmix
11
Dit is de quiz aanleren • Herhaal met de leerlingen het intro, couplet 1 en refrein 1 van het lied Dit is de quiz. Herinner de
leerlingen eraan dat ze hun eigen partij zingen (zie liedtekst 1). Groep 1 zingt de dikgedrukte tekst, groep 2 de andere tekst. Het intro wordt door iedereen gezongen.
• Leer vervolgens de rest van het lied aan: laat de leerlingen eerst de nieuwe tekst spreken. Laat de leerlingen goed naar elkaar luisteren om tegelijk te spreken.
• Leer vervolgens de rest van het lied zingend aan. De melodie hebben de leerlingen in de vorige les al geleerd, nu leren ze de nieuwe coupletten en refreinen.
• Herhaal het lied een aantal keer, totdat de leerlingen het goed kunnen zingen. Stimuleer de kinderen om zo min mogelijk naar de liedtekst te kijken. De leerlingen zingen het lied tijdens het concert uit het hoofd.
Beethoven 5 in de popmuziek
• De muziek van de Vijfde Symfonie van Beethoven is ook door andere artiesten vaak gebruikt. Beluister (een deel van) de muziek van de filmpjes (film 6 t/m 8) . Welke vinden de leerlingen het mooiste of leukste? Waarom? 6.Ekseption – The 5th 7.Electric Light Orchestra – Roll Over Beethoven 8.Walter Murphy – A Fifth Of Beethoven 9. Robin Thicke – When I Get You Alone
Afsluiting • Zing het lied Dit is de quiz in zijn geheel. Wat gaat er al goed, wat kan er nog beter? Kennen de
leerlingen al stukjes uit hun hoofd? Extra Invloed klassiek muziek op popmuziek
• Chiel Beelen legt met muzikale voorbeelden uit hoe de klassieke muziek de popmuziek heeft beïnvloed. Bekijk als extra activiteit film 11 met de leerlingen.
12
Les 3: Slotlied Nodig:
– Track 6+7: Slotlied – Track 8: Bizet – Prelude – Liedtekst 2 – Film 4: Bodypercussie B (herhaling) – Film 5: Bodypercussie C
Tijd:
– Ongeveer 45 minuten Voorbereiding:
– Luister het Slotlied een aantal keer en zing het daarna mee (track 6 en liedtekst 2). – Oefen bodypercussie C (film 5).
In deze les:
– Herhalen de leerlingen bodypercussie B. – Leren ze bodypercussie C bij het Slotlied. – Leren de leerlingen het Slotlied. – Herhalen ze de informatie over het symfonieorkest.
Inleiding
• Herhaal met de leerlingen waar ze ook alweer naartoe gaan: een concert in Het Concertgebouw waarbij ze zelf ook muziek gaan maken!
• Herhaal bodypercussie B uit de vorige les (film 4). Voer de ritmes hierna nog een keer uit, maar nu zonder filmpje. Geef aan welk deel er gespeeld gaat worden en tel 4 tellen vooraf.
Kern Bodypercussie Slotlied aanleren
• Aan het eind van het concert zingen de leerlingen het Slotlied en voeren ze daarbij bodypercussie C uit.
• Laat de leerlingen luisteren naar track 8: de muziek van het Slotlied. Dit is de opening van de beroemde opera Carmen van de Franse componist Bizet (1838-1875). (Meer informatie over dit stuk staat in bijlage 5.) Hebben ze deze muziek misschien wel eens eerder gehoord? Wat vinden ze van deze muziek? Waarom?
• Leer nu met film 5 bodypercussie C aan. Er zijn twee ritmes en een eindritme. Leer eerst ritme 1 aan de hele klas aan, daarna ritme 2 en daarna het eindritme (3). Verdeel de klas hierna in twee groepen: groep 1 speelt ritme 1 en groep 2 speelt ritme 2, iedereen speelt eindritme 3. Wissel hierna om, zodat de leerlingen alle ritmes kennen. Tijdens het concert wordt terplekke aangeven wie welk ritme speelt, dus het is belangrijk dat de leerlingen alle ritmes kennen.
Slotlied aanleren
• Leer nu het gezongen deel van het Slotlied aan. Gebruik daarbij track 6. Laat de leerlingen eerst de melodie meeneuriën, zonder de tekst te zingen.
• Laat de leerlingen hierna de eerste vier regels meezingen (zie liedtekst 2). De rest neuriën ze nog. Doe hetzelfde met het tweede couplet. Wijs de leerlingen erop dat de melodie van de stukjes die ze nu met tekst gezongen hebben (’t Is weer zo laat…geen tijd en Hoor je die klanken…magnifiek) hetzelfde is. Daarna verandert de melodie iets.
• Zing nu het hele lied met tekst. Herhaal dit een aantal keer, totdat de leerlingen het goed kunnen meezingen. Stimuleer de leerlingen om direct al zoveel mogelijk uit het hoofd te zingen.
Rhythmix
13
Afsluiting • Zing het Slotlied en doe tijdens het instrumentale gedeelte bodypercussie C (laat de leerlingen
kiezen of ze nu ritme 1 of 2 willen doen). De leerlingen zingen het lied tijdens het concert uit het hoofd.
• Herhaal vervolgens de bodypercussies en het lied Dit is de quiz uit de vorige lessen. Blijf deze zoveel mogelijk herhalen tussen andere activiteiten door.
Extra
• Laat de leerlingen in groepjes met schoolinstrumenten een eigen ritme bedenken om te spelen op de muziek van track 8. Laat de leerlingen daarbij nadenken over:
- Wat voor soort klank past er bij welk stukje muziek? (Bijvoorbeeld claves met een korte klank passen bij de snelle noten, een triangel met een lange klank past bij een toon die langer duurt.)
- Speel je het bedachte ritme uit het hoofd op de muziek, of schrijf je het misschien op met symbolen? Hoe zouden je dat kunnen aanpakken? Als voorbeeld (X=claves, ∆=triangel) :
1 2 3 4 5 6 7 8 X X X X X X ∆ X X X X X X ∆
• De leerlingen laten de gemaakte ritmes aan elkaar horen. Stimuleer stilte voordat de presentatie
begint en laat de leerlingen tijdens het spelen goed naar elkaar en de muziek van track 8 luisteren voor het mooiste resultaat.
14
Les 4: Rhythmix Nodig:
– Voorwerpen om muziek mee te maken Tijd:
– Ongeveer 45 minuten Voorbereiding:
– Geen
In deze les: – Maken de leerlingen hun eigen ritme en voeren dat voor elkaar uit.
Inleiding
• Het concert dat de leerlingen in Het Concertgebouw zullen bezoeken heet Rhythmix. In deze les maken de leerlingen hun eigen mix van ritmes in kleine groepjes. De zelfgemaakte ritmes worden tijdens het concert niet gespeeld.
Kern Ritme maken
• Verdeel de leerlingen in groepjes van ongeveer 6 personen. In deze groepjes gaan ze hun eigen ritme maken. Geef de leerlingen een aantal dingen mee:
– Zoek verschillende voorwerpen waarmee muziek gemaakt kan worden (pennen, stokjes om op tafel te tikken, een emmer/pan om op te slaan, een etui om mee te schudden enz. En natuurlijk je eigen lijf voor bodypercussie.) Zoek naar voorwerpen met korte klanken (zoals pennen die tegen elkaar tikken) en lange klanken (zoals een triangel of koebel).
– Bepaal hoe lang je je ritme wilt maken: bijvoorbeeld 4 blokken van 8 tellen. – Denk er aan dat een ritme interessanter wordt als er veel variatie in zit: korte en lange
klanken, snelle en langzame ritmes, hard en zacht spelen, hoge en lage klanken etc. – Bepaal samen met je groepje wie wat speelt. Experimenteer met verschillende klanken
en ritmes en zoek uit wat er mooi bij elkaar past, zodat er uiteindelijk een geheel ontstaat. – Bedenk een manier om op te schrijven wie wat doet, op zo’n manier dat je het later kunt
spelen. – Optioneel: Laat de leerlingen eventueel een beat downloaden om hun ritme op te spelen.
Afsluiting
• De leerlingen spelen voor de rest van de klas het door hen bedachte ritme. Bespreek ook steeds het proces: wat ging er goed in de samenwerking? Was het moeilijk iets te bedenken of ging het juist heel snel? Etc.
Rhythmix
15
Les 5: Generale repetitie Nodig:
– Track 1+2: Dit is de quiz – Track 6+7: Slotlied + Bodypercussie C – Track 4: Bodypercussie A – Track 5 of film 4: Bodypercussie B
Tijd:
– Ongeveer 20 minuten Voorbereiding:
– Geen
In deze les: – Oefenen de leerlingen alles nog een laatste keer voor het concert.
Inleiding
• Binnenkort gaan de leerlingen naar het concert in de Grote Zaal van Het Concertgebouw. • Omdat de leerlingen meedoen tijdens het concert, is het belangrijk om alles nog eens goed te
repeteren. Daarom gaan de leerlingen een generale repetitie houden, net zoals artiesten dat altijd doen voor een concert.
Kern
• Zing alle liedjes en speel de bodypercussies:
Track 1 of 2 Dit is de quiz Zang Track 4 Bodypercussie A Beweging Track 5 of film 4 Bodypercussie B Beweging Track 6 of 7 Slotlied + Bodypercussie C Zang + Beweging
Afsluiting
• Hoe vonden de leerlingen de generale repetitie gaan? Wat ging er goed en wat kan er nog beter? • Blijf tot de dag van het concert de liedjes en bodypercussies herhalen. Hoe beter de leerlingen
deze kennen, hoe mooier het resultaat in Het Concertgebouw wordt.
16
Verwerkingsles Nodig:
– Tracks op de website Tijd:
– Ongeveer 30 minuten Voorbereiding:
– Geen
Inleiding • Deze les is bedoeld voor na afloop van het concert. De leerlingen staan stil bij wat ze hebben
gezien en gehoord tijdens het concert. Kern Klassengesprek
• Laat de leerlingen hun concertervaring vertellen. Muziek: Wat vonden de leerlingen van de muziek? Werden ze er blij van of juist droevig? Hebben ze verschillende stijlen herkend? Welk stuk vonden de leerlingen het meest opvallend? Waarom? Orkest: Welke instrumenten hebben de leerlingen gezien? Welk instrument vonden ze het mooist? Of was het juist het mooiste als ze allemaal samenspeelden? Waarom? Percossa: Wat vonden de leerlingen van de slagwerkers van Percossa? Wat heeft het meeste indruk op hen gemaakt? Waarom?
Review schrijven
• Laat de leerlingen een review schrijven over het concert, zoals dat vaak op internet wordt gedaan. Hoeveel sterren (maximaal 5) geef je het concert? Zou je de lezer van jouw review het concert aanraden? Waarom?
Bodypercussie
• Kies een track uit van dit lesmateriaal en laat de leerlingen daarop in groepjes een nieuwe bodypercussie maken.
Reactie aan Het Concertgebouw
• Schrijf een tekst aan Het Concertgebouw en schrijf daarin wat je leuk vond aan het concert en wat je als tip zou willen meegeven voor een volgende keer. (De teksten kunnen gebundeld in 1 bestand gestuurd worden aan [email protected].)
Afsluiting
• Zing nogmaals de liedjes en voer de bodypercussies van dit project uit.
Rhythmix
17
Bijlage 1: Het Koninklijk Concertgebouw Laat onderstaande afbeelding aan de leerlingen zien. Herkennen ze het gebouw? Het is Het Koninklijk Concertgebouw!
Het Concertgebouw stond heel vroeger, toen het net gebouwd was, nog midden in de weilanden! Dat is nu wel anders. Er zijn huizen, winkels en musea omheen gebouwd. Er rijdt nu een tram naar het gebouw toe, terwijl je vroeger in je koets naar een concert werd gereden. Zes belangrijke mannen vonden dat Amsterdam een goede concertzaal nodig had, om niet achter te blijven bij andere Europese steden. De regering wilde niet meebetalen, dus moesten ze zelf geld inzamelen. Dat duurde wel even, maar het is ze gelukt. In 1888 vond het allereerste concert plaats in Het Concertgebouw, het gebouw staat er dus al heel lang!
18
Akoestiek Het Concertgebouw is een wereldberoemd gebouw. Dat komt doordat de Grote Zaal een heel goede akoestiek heeft. Dat betekent dat de muziek die er gespeeld wordt heel erg mooi klinkt. Niet alleen omdat de muzikanten zo mooi spelen, maar ook omdat de zaal ervoor zorgt dat de muziek op haar allermooist in de oren van het publiek terechtkomt. Het geluid uit de instrumenten botst tegen de muren en het plafond van de zaal en komt daarna in je oren. De muren en het plafond van Het Concertgebouw zitten precies op de goede plek. En ze zijn van het juiste materiaal gemaakt. Daarom klinkt de muziek er zo mooi. En daarom is Het Concertgebouw zo ontzettend beroemd. Zalen Het Concertgebouw heeft verschillende zalen. De bekendste zalen zijn:
• De Grote Zaal – voor concerten met bijvoorbeeld een symfonieorkest. Deze zaal heeft ongeveer 2000 stoelen voor publiek.
• De Kleine Zaal – voor concerten met kleinere ensembles van een paar musici. Deze zaal heeft ongeveer 400 stoelen voor publiek.
Maar er zijn nog veel meer ruimtes in Het Concertgebouw:
• De Spiegelzaal – waar je in de pauze een drankje kunt drinken en waar soms ook concerten worden gegeven. Deze zaal heeft een heleboel spiegels.
• De Koorzaal – voor bijvoorbeeld koorrepetities, workshops, educatievoorstellingen en jazzconcerten.
• De foyers – waar je in de pauze een drankje kunt drinken. En er zijn ook ruimtes die je als publiek niet ziet:
• De zolder – met moderne hijsinstallaties voor bijvoorbeeld licht en de kroonluchter boven de Grote Zaal.
• De Artiestenfoyer – waar de musici kunnen eten en drinken als ze pauze hebben. • De kleedkamers – waar de musici zich kunnen omkleden voor en na het concert. • De muziekbibliotheek – waar alle muziek wordt bewaard die tijdens de concerten wordt gespeeld.
De lier Aan één ding kun je Het Concertgebouw altijd gemakkelijk herkennen. Dat is de gouden lier (een soort harp) die op het dak van het gebouw staat.
Rhythmix
19
Zo ziet Het Koninklijk Concertgebouw er nu uit:
Het concert vindt plaats in de Grote Zaal:
20
Bijlage 2: Percossa
De mannen van Percossa laten zien dat je op heel veel instrumenten en voorwerpen muziek kunt maken. Een voorstelling van Percossa is als een rit in een achtbaan; omhoog en omlaag gaat het met altijd onverwachte bochten terwijl er uit het niets een looping kan opduiken. Met duizelingwekkende snelheid sleurt Percossa het publiek mee van de ene opwindende soort slagwerkmuziek naar de andere. Tijdens het concert spelen ze samen met het symfonieorkest, een unieke combinatie die je op het puntje van je stoel laat zitten.
Freek Eric René Janwillem
Rhythmix
21
Bijlage 3: Het symfonieorkest De instrumenten van het symfonieorkest zijn verdeeld in verschillende groepen. Lees hieronder meer over de groepen en over de instrumenten. Bekijk ook film 1 over het symfonieorkest. Strijkinstrumenten
Alle strijkinstrumenten hebben snaren waar je overheen gaat (‘strijkt’) met een strijkstok om het geluid te maken. Vandaar de naam strijkinstrumenten. Het stuk van de strijkstok dat langs de snaren strijkt, is van haren gemaakt. Dit zijn de haren van de staart van een paard. Maar je hebt niet altijd een strijkstok nodig, want je kunt ook met je vinger tokkelen op de snaren. Dat heet ‘pizzicato’ (spreek uit: pietsikaatò). Je kunt verschillende tonen maken op een strijkinstrument door de snaren met je vingers in te drukken. Daardoor worden de snaren korter of weer langer en verandert de toon. Je kunt strijkinstrumenten goed herkennen aan de vorm. Alle strijkinstrumenten zijn gemaakt van hout.
Viool De viool is de kleinste van de familie. Het kleine broertje of zusje, zou je kunnen zeggen. De viool maakt een mooi hoog en helder geluid en speelt vaak de melodie.
Altviool De altviool wordt ook wel ‘viola’ genoemd. De altviool is een soort grote zus of broer van de viool. Een altviool is ook iets groter dan de viool. Het geluid dat de altviool maakt, is daarom anders. Het geluid is lager en minder helder dan dat van een viool. Ze zeggen wel dat het geluid van de altviool ‘warmer’ klinkt.
Cello De cello is als de moeder van de viool en de altviool. De cello is een stuk groter en ligt niet op iemands schouder maar staat met een grote pin op de vloer. Degene die op de cello speelt, zit op een stoel. Wat denken jullie: klinkt de cello hoger of lager dan de altviool? (lager, want hoe groter het instrument, hoe lager deze klinkt)
Contrabas De contrabas, ook wel bas genoemd, is eigenlijk de vader van de familie. De contrabas is het grootst en hij kan de laagste tonen spelen. De contrabas is zo groot, dat je moet staan of op een hoge kruk moet zitten om op hem te spelen, anders kun je er niet bij. De snaren van de contrabas zijn dikker dan die van een cello, viool en altviool. Ook is de strijkstok van de contrabas het grootst en het zwaarst van alle strijkstokken in de familie.
22
Blaasinstrumenten - houtblaasinstrumenten Bij blaasinstrumenten ontstaat het geluid doordat je lucht in het instrument blaast. Door
knoppen op het instrument in te drukken ontstaan de verschillende tonen. Er zijn twee soorten blaasinstrumenten in het orkest: houtblaasinstrumenten en koperblaasinstrumenten. Houtblazers blazen op een mondstuk dat gemaakt is van hout/riet, koperblazers blazen op een koperen mondstuk. De dwarsfluit was vroeger van hout en hoort daarom bij de houtblaasinstrumenten.
Dwarsfluit De dwarsfluit is de op één na jongste van het houtblazers gezin. Je blaast erop alsof je op een flesje blaast. De dwarsfluit heeft nog een kleiner broertje dat erg op de dwarsfluit lijkt: de piccolo. Je houdt ze allebei hetzelfde vast, namelijk overdwars. De dwarsfluit geeft een hoog geluid, maar een piccolo is kleiner en klinkt daarom nog een stuk hoger! De dwarsfluit is meestal van zilver gemaakt. Vroeger werd deze van hout gemaakt.
Hobo De hobo heeft bovenop twee rietjes die aan elkaar zijn gemaakt. Door daar met je mond lucht doorheen te blazen ontstaat er een geluid. Een hobo is zwart met zilveren kleppen waarmee je gaten open en dicht maakt en daardoor de verschillende tonen maakt. Een hobo heeft een heldere klank.
Klarinet De klarinet lijkt om te zien op de hobo, maar de bovenkant is anders. Een klarinet heeft maar één riet. Je blaast lucht tussen dat riet en het houten mondstuk en daardoor klinkt de klarinet heel anders dan de hobo. De klarinet heeft een wat warmere klank.
Fagot De fagot is de grote papa of opa van de houtblazers. De fagot is vaak rood-bruin van kleur en heeft ook twee rietjes, net als de hobo. Dit riet zit aan een S-vormige buisje, waaraan je de fagot goed kunt herkennen. Een fagot is veel groter dan de andere houtblaasinstrumenten en klinkt daarom veel lager.
Blaasinstrumenten - koperblaasinstrumenten
Koperblaasinstrumenten zijn koperkleurig en hebben allemaal een rond koperen mondstuk waarop je blaast. Door de spanning in je lippen te veranderen kun je verschillende tonen maken. Daarom hebben koperblaasinstrumenten veel minder knoppen dan de houtblaasinstrumenten, want je verandert de noten dus vooral met je mond!
Trompet De trompet is de kleinste maar ook de brutaalste in de familie. Hij toetert zo schel dat hij soms wel boven het hele orkest uitkomt.
Trombone De trombone is de grote broer van de trompet en klinkt ook lager. De trombone heeft geen knoppen, maar een buis die je van lengte kunt veranderen. Zo ontstaan er verschillende tonen. Soms verander je de tonen niet met de buis, maar met je mond, zoals bij alle andere koperblazers.
Hoorn De hoorn is het neefje van de familie en heeft een hele lange buis. Gelukkig is die opgerold, want als je die zou uitrollen is deze bijna 4 meter lang! (dat zijn vier heel grote stappen, illustreer dat of laat een leerling dat doen) Aan het eind van de buis zit een grote beker waar het geluid uit komt. De hoornist houdt zijn hand in deze beker om het geluid nog mooier te maken. Het geluid van de hoorn past bij de vorm: de hoorn heeft een ronde klank.
Tuba De tuba is de ‘grote papa’ van de familie. Een gezellige, dikke toeter. De tuba kan de laagste tonen spelen van het gezin. Een beetje zoals de contrabas in de familie van de strijkinstrumenten. De tuba is net als de hoorn een heel stuk opgerold. Anders zou het te onhandig zijn om de tuba mee te nemen. Mensen die op een tuba spelen, krijgen vaak rode, bolle wangen. Dat komt omdat ze zoveel lucht in de tuba moeten blazen om dat mooie, lage geluid te krijgen. Dat is hard werken!
Rhythmix
23
Percussie-instrumenten
Percussie-instrumenten zijn alle instrumenten waar je op slaat om geluid te maken. Percussie-instrumenten zijn vooral geschikt om ritmes te spelen, maar op sommige instrumenten kun je ook tonen of melodieën spelen (zoals op een xylofoon). De familie van de percussie-instrumenten is heel erg groot. Elk instrument heeft zijn eigen klank, speelwijze en karakter. Opstelling symfonieorkest De instrumenten van het symfonieorkest zitten altijd volgens een vaste opstelling in groepen bij elkaar. Hieronder zie je de plattegrond van een symfonieorkest. In de tabel staat aangegeven welk instrument het is en tot welke groep het behoort.
Nr. Strijkinstrumenten viool (onderverdeeld in 1e en 2e violen)
altviool cello contrabas
23 + 24 25 26 27
Houtblaasinstrumenten dwarsfluit hobo klarinet fagot
piccolo althobo basklarinet contrafagot
5 6, 7, 8 2 + 1 4 + 3
Koperblaasinstrumenten hoorn trompet trombone tuba
22 18 20 21
Slagwerk pauken en verder afhankelijk van het stuk vele andere instrumenten als: bekkens, kleine trom, tamtam, grote trom, castagnetten, triangel, xylofoon, buisklokken
17 13 + 14 15,16,12 11, 10, 9
Overig harp piano/vleugel
28 29
24
Bijlage 4: Klap het ritme Oefenritme:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 x x x x x x x x x x x x
Ritme 1:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 x x X x x X x x X x x X
Ritme 2:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 x x x x x x x x x x
Ritme 3:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 X x x X x x X x X x X x
Ritme 4 (zelf invullen):
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Rhythmix
25
Bijlage 5: Achtergrondinformatie muziek Ludwig van Beethoven – Symfonie nr. 5 De Vijfde Symfonie van de Duitse componist Beethoven is één van de bekendste werken uit de geschiedenis van de klassieke muziek. Het stuk bestaat uit 4 delen, duurt ongeveer 30 minuten en is geschreven voor symfonieorkest (zie ook bijlage 3). Beethoven deed er 4 jaar over om de symfonie te schrijven, omdat hij in de tussentijd ook andere stukken schreef. De eerste keer dat de symfonie werd gespeeld, de première, was in 1808 in Wenen en het stuk was al snel een succes. Ook nu nog is het stuk heel geliefd en wordt het vaak uitgevoerd. Het beginthema van deze symfonie is heel bekend en is ook veel gebruikt in de popmuziek, in films en op televisie. Het thema kort-kort-kort-lang staat in morse-code voor de letter V, wat in de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt als codetaal voor overwinning (victory), al zou dit ook op toeval kunnen berusten. Pjotr Iljitsj Tsjaikovski – De Notenkraker De Notenkraker is een beroemd ballet dat in 1892 in Sint-Petersburg (Rusland) in première ging. De balletdansers dansen hierbij op de muziek die gespeeld wordt door een symfonieorkest. Het verhaal is gebaseerd op het sprookje De notenkraker en de muizenkoning Alexander Dumas. De Russische componist Tsjaikovski schreef de muziek van dit ballet. Het verhaal is sprookjesachtig en speelt rondom Kerstmis. Het meisje Clara krijgt een notenkraker, die om middernacht door een goochelaar tot leven wordt gebracht. Hij verandert uiteindelijk in een mooie prins. Het stuk is tot op de dag van vandaag erg beroemd en is al heel vaak uitgevoerd: als ballet maar ook met alleen de muziek van Tsjaikovski in concertzalen. George Bizet – Carmen Carmen is een opera van de Franse componist Bizet en werd voor het eerst opgevoerd in 1875 in Parijs. Bij een opera zingen en acteren de zangers op het podium, de muziek wordt gespeeld door een symfonieorkest. De opera speelt in Sevilla waar de hele stad onder de indruk is van de excentrieke vrouw Carmen. Hoewel de opera in eerste instantie niet een groot succes was, kreeg het 8 jaar na de première een herleving met uiteindelijk de 1000e voorstelling in 1904. Ook daarna is de opera Carmen nog heel vaak uitgevoerd. De Prelude uit deze opera, waarop de leerlingen een lied zingen, is het beroemste stuk muziek uit de opera, samen met de aria Habanera, dat één van de bekendste operamelodiën uit de geschiedenis is geworden.
26
Bijlage 6: Zingen met kinderen Zingen met kinderen zorgt voor plezier en een prettige sfeer in de klas. Lees onderstaande ideeën door en krijg extra inspiratie voor de muziekles. Waarom is het goed om met een groep kinderen te zingen?
– Zingen zorgt voor plezier! – Voor het mooiste muzikale resultaat luisteren de leerlingen goed naar elkaar, dit draagt bij aan de
sociale vaardigheden. – Met zingen werk je naar een eindresultaat toe en worden de kinderen uitgedaagd om steeds een
stapje verder te zetten. Welke goede gewoontes kun je hanteren in de les?
– Begin elke les met een warming-up (kijk voor tips bij het kopje warming-up). – Maak van zingen een regelmatig terugkerende activiteit en ga niet alleen zingen als extraatje als
al het andere werk is gedaan. – Stimuleer de leerlingen om goed naar elkaar en naar het zingen te luisteren. Was het zuiver en
zong iedereen tegelijk? – Stimuleer stilte van de leerlingen voor en na het zingen van elk lied. – Probeer eens verschillende vormen van stemgebruik uit, denk hierbij bijvoorbeeld aan typetjes:
een boze politieagent, een verdrietige jongen, een vrolijk meisje etc. – Zing (delen van) het lied op verschillende manieren: harder, zachter, met een ander ritme,
fluisterend, het ritme klappend, enzovoort. – Zet sterke zangers bij elkaar, vanuit dit sterke groepje zangers krijgt de rest van de groep meer
zelfvertrouwen. – Voeg bewegingen toe, bijvoorbeeld een klap of stap. – Articuleer duidelijk, streef naar goed verstaanbare klinkers en medeklinkers. – Werk met de leerlingen aan een houding waarbij ze steeds beter willen worden en beter willen
leren zingen. – Werk toe naar een uitvoering, laat de groep meedenken over de uitvoering en de presentatie.
Warming-up Een goede warming-up is erg belangrijk. Een warming-up is de start van de les, niet alleen om het lichaam en de stem op te warmen, maar ook om de aandacht en concentratie van de leerlingen te krijgen. Plezier is één van de belangrijkste dingen van een warming-up! Tijdens een warming-up komen de volgende aspecten voorbij:
– Losmaken van stem en lichaam – Focus en concentratie – Versterken van het groepsgevoel – Ademhaling – Verhogen van de energie
Enkele aandachtpunten tijdens een warming-up:
– Variatie: zorg voor variatie in de warming-up zodat iedereen bij de les blijft. – Staan en zitten: wanneer leerlingen zingen moeten ze vrij kunnen bewegen om rustig en
ontspannen te kunnen ademhalen. Staan tijdens het zingen heeft daarom de voorkeur boven zitten.
– Oude bekende en nieuwe dingen: door terug te grijpen naar opdrachten en spelletjes die leerlingen al kennen versterkt u het groepsgevoel en kunnen de leerlingen ontspannen. Wissel deze oude bekende opdrachten en spelletjes af met nieuwe opdrachten en spelletjes zodat de leerlingen geïnteresseerd en enthousiast blijven.
Rhythmix
27
Oefeningen voor de warming-up Op educatie.concertgebouw.nl/rhythmix kunt u van een aantal van onderstaande oefeningen een filmpje bekijken. Houding en losmaken van het lichaam
– Schud eerst alle lichaamsdelen met de leerlingen los, denk aan armen en benen maar ook aan handen, vingers, tenen, neus, ogen, etc. Hoe kun je deze lichaamsdelen afzonderlijk van de rest bewegen? Bedenk hier met de leerlingen oplossingen voor.
– Laat de leerlingen in de juiste zanghouding staan; rechtop met de voeten op heupbreedte en het gewicht over beide voeten verdeeld, zodat je goed in evenwicht staat. Vraag de leerlingen in te ademen terwijl ze op hun tenen gaan staan en proberen het plafond aan te raken met hun handen. Bij de uitademing laten zij hun hele lichaam naar beneden vallen en hun hoofd naar voren.
– De leerlingen gaan nu weer rechtop staan en zorgen ervoor dat hun schouders los zijn, hun armen losjes langs hun lichaam hangen, hun knieën niet op slot staan en hun handen en kaak ontspannen zijn.
– Wanneer de leerlingen zittend zingen, stimuleer dan dat zij rechtop zitten en alle lichaamsdelen ontspannen zijn.
Ademhaling
– De leerlingen ademen diep in en uit terwijl hun schouders ontspannen zijn. – Laat de leerlingen dan acht tellen inademen, hun adem twee tellen vasthouden en dan weer vier
tellen uitademen. Herhaal dit een aantal keer. – Probeer eens om de leerlingen zonder geluid te laten inademen en veel geluid te laten maken bij
het uitademen. Probeer het dan eens andersom, met veel geluid inademen en zonder geluid uitademen.
– Herhaal de oefening nog eens, maar ‘sis’ nu op de uitademing. Door deze oefening worden leerlingen zich bewust van hoe je controle kunt hebben op de uitademing als je aan het zingen bent.
– Als laatste oefening, in plaats van ‘sissen’, neuriën de leerlingen op de uitademing. Dan maken de leerlingen langzaam een ‘o’ van hun mond en zingen ‘o’. Hoe klinkt het met iedereen samen?
Stemoefeningen
– Iedereen schudt zijn armen, benen, voeten en alle andere lichaamsdelen en maakt bij elke beweging een geluid. Probeer eens lage en hoge geluiden, heeft dat effecten op de bewegingen?
– De leerlingen gapen heel luidruchtig en rekken zich helemaal uit. Voelen ze zich nu ontspannen? – Zing met de kinderen een lange noot op bijvoorbeeld de klinker ‘oe’. Vraag hen te zingen als een
operazanger. Laat de leerlingen dit uitproberen door de ruimte op te zoeken in de klas en met hun houding en gezichtsuitdrukking net te doen alsof ze operazangers zijn. Verander de klinker, naar ‘aa’ en ‘oo’. Welke klinker zingt het makkelijkst?
– De leerlingen beelden in dat ze een heks zijn of een zoemende mug en maken daarbij een hoog nasaal geluid. Het geluid wordt langzaam een ‘a’. Houd deze ‘a’ even vast.
Focus en versterken van het groepsgevoel
– Geef een klap in de handen in de richting van de leerling aan de rechterkant. Deze leerling geeft de klap door aan de volgende, net zo lang tot de klap de hele kring is rond geweest. Samen moeten de leerlingen ervoor zorgen dat de klap in hetzelfde ritme blijft, of versnelt, of juist vertraagt. Je kunt de oefening moeilijker maken door een klap beide richtingen uit te geven.
– Tel tot drie en laat alle kinderen hun naam zeggen met een zelf bedachte beweging erbij. Ga daarna de kring rond, ieder kind mag zijn naam met beweging voordoen, waarna de rest van de klas het zo goed mogelijk na probeert te doen.
28
Algemene tips Liedjes kunnen goed worden aangeleerd door middel van voor- en nazingen. U zingt dan een regel voor en de leerlingen herhalen deze. Probeer de leerlingen steeds te laten luisteren naar de melodie en de tekst. Dit stimuleert u door middel van voor- en nazingen en door de leerlingen vooraf een luisteropdracht mee te geven, bijvoorbeeld; ‘Waar gaat het lied over?’ of ‘Valt er iets op aan de melodie van het refrein?’. Leerlingen leren veel door herhaling. Daarom raden wij u aan om de liedjes regelmatig in de klas te laten horen en de geleerde liedjes veel te herhalen. Dit is wenselijk voor het goed kennen van de liedjes. Bodypercussie Voor het aanleren van de bodypercussie kunnen dezelfde stappen gehanteerd worden als bij het aanleren van een lied. Over het algemeen wordt de papegaaitechniek het meest gebruikt voor het aanleren van bodypercussie. Hierbij speelt de leerkracht een gedeelte voor, waarna de leerlingen dit herhalen. Deel de bodypercussie in kleinere stukken op. Speel eerst de aangeleerde delen achter elkaar door, alvorens een volgend deel aan te leren. Let altijd op de kwaliteit en speelwijze van de verschillende klanken: Borst: diepe klank Bovenbeen: feller, hoger geluid Klap: stevige aanslag Stamp: diepe klank en ‘in de grond’ gespeeld Verder is het, net als bij zingen, van belang dat de leerlingen gelijk en energiek spelen. Hoe strakker u het ritme met uw klas instudeert, hoe mooier het straks in Het Concertgebouw klinkt.
Rhythmix
29
Liedtekst 1: Dit is de quiz Intro Dit is de quiz (allen) Dit is de quiz
Dit is de quiz, dit is de quiz, dit is de quiz. Dit is de quiz, dit is de quiz, dit is de quiz. Wie is die com- Wie is die com- Wie is die componist?
Coup. 1 Wel-le-ke componist?
Nou die dit dus heeft geschreven. Is hij dood of nog in leven? Leefde van zeventien zeventig Tot achttien zevenentwintig.
Zo dat heb je goed geantwoord. En zijn wiegje stond in Zandvoort. Ach welnee hij werd geboren In hoe heet die stad nou? Bonn! Precies in Bonn. En waar ligt Bonn? Dat ligt in Duitsland aan de Rijn!
Coup. 2 Maar is dat nu wel goed? Hij verhuisde snel naar Wenen. En kreeg les van Joseph Haydn. Hee, dat weten ze dan wel weer. Wij zijn slim maar heel be-schaydn.
Maar dan moet je ‘tnou toch weten? Ja, het is, o nee vergeten. Ach hoe kun je nou vergeten, hoe hij heet, Ludwig van Beet-! Precies van Beet,
maar daarmee is zijn achternaam nog niet compleet!
Coup. 3 Dat is nog steeds niet goed. Hij schreef negen symfonieën. Maar hij kreeg het aan zijn oren. En toch bleef hij componeren. Ook al kon hij niets meer horen. Stel je voor dat je muziek maakt. En je hoorvermorgen kwijtraakt. Wat een ramp voor onze Ludwig. Sta daar eventjes bij Stil! Alles en iedereen wordt stil. Een doodse stilte om ons heen.
Refr. 1 Helaas, wij weten ’t antwoord niet.
Ons antwoord luidt dus tot ons groot verdriet:
Geen idee, nee geen idee. Wat gek dat niemand dat nou weet. Geen idee, nee geen idee. Zijn achternaam begint met Beet. O, is het Beet? O is het Beet? O ja natuurlijk ’t is de zeer beroemde
Klaas Jan Beet! Refr. 2 Helaas, wij weten ’t antwoord niet.
Ons antwoord luidt dus tot ons groot verdriet:
Geen idee, nee geen idee. Wat gek dat niemand dat nou weet. Geen idee, nee geen idee. Eerst komt de Beet, dan komt de Ho. Dan komt de Ho? Dan komt de Ho? O ja natuurlijk ’t is de zeer beroemde
Piet Hein Ho! Refr. 3 Helaas, wij weten ’t antwoord niet.
Ons antwoord luidt dus tot ons groot verdriet:
Geen idee, nee geen idee. Wat gek dat niemand dat nou weet. Geen idee, nee geen idee. De Beet, de ho en dan de ven. Beet, ho en ven? Beet, ho en ven? O ja natuurlijk Beethoven, Ludwig van Beet-ho-ven!
30
Liedtekst 2: Slotlied ‘t Is weer zo laat, wij gaan er weer vandoor. Gauw er vandoor, erg jammer hoor. ’t Liefste gingen wij nog een uurtje door. Maar daarvoor is geen tijd. Een laatste paukenslag en dan nog één. En dan het slotakkoord. Hoor je die klanken, voel je die ritmiek? Wij zijn muziek, jullie zijn muziek. Samen met jullie, hooggeëerd publiek. Klonk het weer magnifiek. Ja, luister naar die samenklank Met jou en mij, en hem en haar. Je maakt het samen waar!
& bb b 42 ‰ jœ œ œDit is de
˙U
quiz.
‰ jœ œ œDit is de
˙quiz.
˙U ‰ jœ œ œ
Dit is de
œ œ œ œquiz, dit is de
œ œ œ œquiz, dit is de
˙quiz.
& b bb10
‰ jœ œ œDit is de
œ œ œ œquiz, dit is de
œ œ œ œquiz, dit is de
˙quiz.
‰ jœ œ œWie is die
˙com
‰ jœ œ œWie is die
˙com- -
& b bb ..18
‰ jœ œ œWie is die
œ Œcom
œ Œpo
œ Œnist?
‰ jœ œ œ1.Wel2.Maar3.Dat
leisis
kedatnog
˙comnu
steeds
˙powelniet
nist?goed?goed.
- - - -- --
& b bb26
œ œHijHij
Nouver
schreef
die
œn œhuisne
ditde
gen
dus
œ œnsnelsym
heeftnaar
fo
ge
œn œWenie
schrenen.ën,
ven.œ œEn
maar
Is
hijkreeg
hij
œn œdoodles
kreeg
ofvanhet
œ œnnogJo
aan
insephzijn
œn œle
Hayo
ven?dn.ren.
- -- -
-
-
---
---
-
& bb b34
œ œ( ) œLeefHee,En
de vandattoch
œn œzewe
bleef
ventenhij
œ œntienze
com
zedanpo
œn œvenwelne
tigweer.ren,
œ œtotWijook
achtzijnal
œn œtienslim,kon
zemaar
hij
œ œnvenheelniets
enbe
meer
œn œtwin
schayho
tig.dn.ren.
- --
-
-
-
-
-
-
- - - - --
--
-
& bb b42
œ œZo
MaarStel
datdanje
œb œhebmoetvoor
jeje
dat
œ œgoed'tnou
je
getochmu
œ œnantweziek
woord.ten?
maakt
œ œEn
enJa
zijn
jehet
œ œwieg
hooris,
je
vero
œ œstondnee,mo
invergen
œ œnZand
gekwijt
voort.ten!
raakt.
-
-
--
-
--- -
----
& bb b50
œ œAchAchWat
welhoeeen
œ œnee,kun
ramp
hijje
voor
œ œwerdnouon
geverze
œ œboge
Lud
rentenwig.
œ œin
hoeSta
hoehij
daar
œ œheetheet:
e
dieLudven
œ œstadwigtjes
nou?vanbij
-
-
--
--- -
--
& bb b57
œ œBONNBeet.stil!
PrePreAl
œ# œciesciesles
invanen
œn œBonn.Beet,
ie
Enmaarder
œ# œwaardaareen
ligtmeewordt
œn œBonn?
isstil
Datzijneen
œ# œligtachdoo
interdse
œ# œDuitsnaam
stil
landnogte
œ# œaannietom
decomons
œ ŒRijn!pleet!heen!
--- - -
- --
--
--
& bb b66
˙He
œ Œlaas
œ Œwij
˙nwe
œ Œten
˙'tant
œ œnwoord
œ Œniet!
Œ œOns
~~~~~~~~gliss.
- - -
& bb b75
œ œant woord
œ œluidt dus
œn œtot ons
œ œgroot ver
˙driet:- -
Dit is de quizuit: Symfonie nr. 5
Ludwig van Beethoven
Arrangement: Percossa
Tekst: Peter Sybenga
& bb b80
Œ œ œGeen i
œ œn œ œdee, nee geen i
œ œ œ œdee. Wat gek dat
œn œ œ œnie mand dat nou
jœ‰ œ œ
weet! Geen i
œ œn œ œdee, nee geen i- - - - -
& bb b86
œ œ œ œdee.
3.De2.Eerst1.Zijn
Beet,
achkomt
de
terde
œn œ œ œnaam
hoBeet, dan
be
enkomtgint
dande
met
de
œ œ œ œBeet.
ven.ho.
O,DanBeet,
iskomtho
hetdeen
jœ ‰ ŒBeet?ho?ven?
‰ jœ œ œO,
DanBeet,
iskomtho
hetdeen
jœ ‰ ŒBeet?ho?ven?
- - -
& b bb ..92
‰ jœ œ œ
3.O
1.2.O
ja
ja
na
na
œ œ
tuur
tuur
lijk
lijk
œ œ
Beet
'tis
ho
de
œ œ
ven
zeer
Lud
be
œ œ
wig
roem
van
de
œ Œ
2.PietBeet
1.Klaas
œ Œ
Heinho
Jan
1, 2œ Œ
Ho!ven!
Beet!
3œ Œ
ven!
-
-
-
-
-
- - -
-
-
--- -
-
& # # # 42 ..16 34 4
& ## #55 œn .œ œ'tIs weer zo
œ œlaat wij
.œ œn .œ œbgaan er weer van
œ jœ ‰door.
œb .œn œnGauw er van
œ jœ ‰door,- -
& ## #61
œn .œ œnerg jam mer
œn jœ ‰hoor.
œn œ'tLief ste
œ œ œn œbgin gen wij
œ œn œ œbnog een uur tje
œ jœ ‰door,- - - -
& # ##67
œ œmaar daar
œ .œ# œvoor is geen
˙tijd.
˙ œ œ œ œEen laat ste
œn œ œbpau ken slag- - --
& # # #73
œ œ œn œen dan nog
œn jœ ‰één.
‰ jœn œn œbEn dan het
œ œnslot ak
œn Œkoord.
∑- -
& ## #79 œn .œ œHoor je die
œ œklan ken,
.œ œn .œ œbvoel je die rit
œ jœ ‰miek.
œb .œn œnWij zijn mu
œ jœ ‰ziek.-- -
& # ##85
.œn œ .œ œnJul lie zijn mu
œn jœ ‰ziek.
œn œSa men
œ œ œn œbmet jul lie
œ œn œ œbhoog ge ëerd pu
œ Œbliek.- - - - - - -
& # # #91
œ œKlonk het
œ .œ# œweer mag ni
˙fiek!
˙#Ja,
œ œ œ# œluis ter naar die
œ œ œsa men klank,- - -- -
& # ##97
œ œ œn œmet jou en
œ œ œ œmij en hem en
& # ##99
œ œ œ œhaar. Je maakt het
jœ ‰ jœ ‰
sa men
jœ‰ Œ
waar!
18
-
SlotliedPrelude uit Carmen
George Bizet
Arrangement: Percossa
Tekst: Peter Sybenga
De educatieprojecten van Het Concertgebouwworden mede mogelijk gemaakt door:Hendrik Muller’s Vaderlandsch FondsThurkowfondsTriodos FoundationVandenBroek FoundationMaurice Amado FoundationFonds Stichting Neven en Nichten van ZadelhoffVSBfondsPrins Bernhard CultuurfondsBredius FondsWillem Gehrels Muziek FondsFonds Henri FochPrinsenhaven FondsSayers FondsDe Freek en Hella de Jonge StichtingFonds 21Stichting de Weille OgierVandenEnde FoundationStichting Zabawas
Het ConcertgebouwAfdeling EducatieConcertgebouwplein 101071 LN AmsterdamTelefoon 020 [email protected]
CG_POcoversA4.indd 2 01-11-18 11:54
