1.Elementler ve Sembolleri

7.SınıfMaddenin Yapısı

ve Özellikleri

1.Elementler ve Sembolleri

6.Karışımlar

5.Bileşikler ve Formülleri

4.Kimyasal Bağ

3.Elektronların Dizilimi ve Kimyasal Özellikler

2.Atomun Yapısı

1.Elementler ve SembolleriSAF MADDE: Kendisinden başka madde bulundurmayan

maddelere denir.ELEMENT: İçerisinde tek cins atom bulunduran maddelere denir.

Yani elementlerin yapı yaşı atomlardır.BİLEŞİK: En az iki farklı cins elementin belirli oranlarda bir araya

gelerek, oluşturdukları yeni özellikteki maddeye denir. Yani bileşiklerin yapı taşı moleküldür.


MOLEKÜL: İki veya daha çok atomun bir araya gelerek oluşturduğu atom gruplarıdır.


Elementler :Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir.Bir elementi oluşturan bütün atomların büyüklükleri ve atomların arasındaki uzaklık aynıdır.


Elementlerin Özellikleri :1- En küçük yapı birimleri atomlardır.2- Aynı cins atomlardan oluşurlar.3- Kendinden daha basit ve farklı maddelere

ayrılamazlar.4- Saf maddelerdir.5- Sembollerle gösterilirler.


Element Çeşitleri :Atomik Yapıdaki Elementler :

Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar doğada tek başlarına bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere atomik yapılı elementler denir. Atomik yapılı elementlerin en küçük taneciği atomlardır.


Demir, bakır, alüminyum, çinko, kurşun, altın gibi elementler atomik yapılıdır.


Moleküler Yapıdaki Elementler :Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar doğada ikili (veya daha fazla sayıda atomdan oluşan karmaşık yapılı) gruplar halinde bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere moleküler yapılı elementler denir. Moleküler yapılı elementlerin en küçük taneciği moleküllerdir.


Moleküler yapılı elementlerin en küçük taneciği moleküllerdir.


ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ:Günümüzde bilinen 118 element vardır. Bu elementlerin 92 tanesi doğada bulunurken geri kalanı da laboratuarlarda elde edilen yapay elementlerdir.


Elementler sembollerle gösterilir ve her elementin kendine özgü sembolü vardır. Element sembolü yazılırken;• Sembol tek harfli ise büyük harfle yazılır.• Sembol iki veya üç harfli ise ilk harf daima büyük, diğer harfler küçük yazılır. (Sembollerin iki veya üç harften oluşmasının nedeni, bazı elementlerin baş harflerinin aynı olmasıdır).


Elementlerin sembollerle gösterilmesinin nedeni, bütün Dünya’da ortak bir bilim dili oluşturmak, bilimsel iletişimi ve yazımlarını kolaylaştırmaktır. Elementlerin bütün Dünya’da kullanılan sembolleri aynı olmasına rağmen isimleri dillere göre farklıdır. (Türkçe, Rusça, Çince, Japonca da element isimleri farklı olmasına rağmen sembolleri aynıdır).


Elementlerin sembolleri belirlenirken, elementlerin Latince isimlerinin ilk veya ilk iki (üç) harfi kullanılmıştır.


Bazı elementlerin sembol ve formülleri


Canlı Vücudunu Oluşturan Element Çeşitleri ve Bunların Oranları :

• Oksijen → % 65• Karbon → % 18• Hidrojen → % 10• Azot → % 3• Kalsiyum → % 2• Fosfor → % 1,1• Potasyum → % 0,35• Kükürt → % 0,25• Sodyum → % 0,15


Yeryüzünde Bulunan Elementlerin Oranları :• Oksijen → % 46,6• Silisyum → % 27,7• Alüminyum → % 8,1• Demir → % 5,0• Kalsiyum → % 3,6• Sodyum → % 2,8• Potasyum → % 2,6• Magnezyum → % 2,1

2.Atomun Yapısı

Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir.Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sa-hiptir. Atomda bulunan yükler; negatif yükler ve pozitif yüklerdir. Atomu oluşturan parçacıklar:* Cisimden cisme elektrik yüklerini taşıyan negatif yüklü elektron,* Elektronların yükünü dengeleyen aynı sayıda ama pozitif yüklü olan proton,* Elektrik yükü taşımayan nötr parcacık nötron.

2.Atomun Yapısı

Atom iki kısımdan oluşur :1-Çekirdek (merkez) ve 2-Katmanlar (yörünge; enerji düzeyi)Çekirdek, hacim olarak küçük olmasına karşın, atomun tüm kütlesini oluşturur. Çekirdekte proton ve nötronlar bulunur. Elektronlar ise çekirdek çevresindeki katmanlarda bulunur.

2.Atomun Yapısı• Nötr bir atom için; elektron sayısı= proton

sayısı(A.N.) Atom numarası= proton sayısıÇekirdek yükü= proton sayısıİyon yükü= proton sayısı – elektron sayısı (E.S.)(K.N.) Kütle numarası= proton + (N.S)nötron sayısı (Nükleon sayısı)(atom ağırlığı)

• Atom Numarası = Proton Sayısı = Çekirdek Yükü = Elektron Sayısı

2.Atomun Yapısı

İzotop atom: Proton sayıları (atom numaraları)aynı, nötron sayıları farklı olan atomlara denir.İzotop atomların kimyasal özellikleri aynı (p aynı) , fiziksel özellikleri farklıdır (n farklı).Nötr halde bulunmayan, iyon halindeki izotop atomların hem fiziksel, hem kimyasal özellikleri farklıdır.

2.Atomun Yapısı

Atom Modelleri :Atom gözle veya en gelişmiş elektron

mikroskopları ile bile görülemez. Maddenin kütlesi olduğu halde maddeyi oluşturan atomların tek tek kütleleri ölçülemez ve atomlar duyu organları tarafından algılanamaz.

2.Atomun Yapısı

a) Democritus Atom Modeli (Democritus–M.Ö. 400) :Atom hakkında ilk görüş M.Ö. 400’lü yıllarda Yunanlı filozof Democritus tarafından ortaya konmuştur. (Teosta yaşamıştır). Democritus, maddenin taneciklerden oluştuğunu savunmuş ve bu taneciklere atom adını vermiştir. Democritus, atom hakkındaki görüşlerini deneylere göre değil varsayımlara göre söylemiştir.

2.Atomun Yapısı

Democritus’ a göre;• Madde parçalara ayrıldığında en sonunda bölünemeyen bir tanecik elde edilir ve bu tanecik atomdur.• Bütün maddeler aynı tür atomlardan oluşur.• Maddelerin farklı olmasının nedeni maddeyi oluşturan atomların sayı ve dizilişi biçiminin farklı olmasıdır.• Atom görülemez.• Atom görülemediği için bölünemez.

2.Atomun Yapısı

b) Dalton Atom Modeli (John Dalton 1766–1844) :Atom hakkında ilk bilimsel görüş 1803 – 1808 yılları arasında İngiliz bilim adamı John Dalton tarafından ortaya atılmıştır.

2.Atomun Yapısı

Dalton’ a göre;• Maddenin en küçük yapı taşı atomdur. (Maddeler çok küçük, bölünemez, yok edilemez berk taneciklerden oluşur.)• Atom parçalanamaz.• Atom içi dolu küre şeklindedir.• Bütün maddeler farklı tür atomlardan oluşmuştur.• Maddelerin birbirlerinden farklı olmasının nedeni maddeyi oluşturan atomların farklı özellikte olmasıdır.• Bir maddeyi oluşturan atomların tamamı birbirleriyle aynı özelliklere sahiptir.

2.Atomun Yapısı

c) Thomson Atom Modeli (John Joseph Thomson 1856–1940) :Atomun yapısı hakkında ilk model 1897 yılında Thomson tarafından ortaya konmuştur. Thomson atom modeli bir karpuza ya da üzümlü keke benzer.

2.Atomun YapısıThomson’ a göre;

• Atom küre şeklindedir. (Çapı 10–8 cm)• Atomda (+) ve (–) yüklü tanecikler bulunur.• Thomson’a göre atom; dışı tamamen pozitif yüklü bir küre olup negatif yüklü olan elektronlar kek içerisindeki gömülü üzümler gibi bu küre içerisine gömülmüş haldedir.• Atomlar, daha küçük taneciklerden oluştuğu için parçalanabilirler.

2.Atomun Yapısı

5- ELEKTRON’UN KEŞFİMaddenin yapısına ilk olarak modern yaklaşım Thomson’un katot ışınlarını inceleyerek elektronun keşfi ile başlar. Thomson: elektriksel gerilim uygulanan katot ışınları tüpünde katot ışınların negatif kutup tarafından itildiğini pozitif kutba doğru çekildiğini tespit etti.Aynı cins elektrik yüklerinin bir birini itmesi ve farklı yük elektrik yüklerinin birbirini çekmesi nedeniyle Thomson katot ışınlarının negatif elektrik yüklerinden olduğu sonucu çıkardı.

2.Atomun Yapısı

6- PROTONUN KEŞFİKatot tüpleriyle elektron elde edildiği gibi, elektrik deşarj (boşalma ) tüpleri ile de pozitif iyonlar elde edilir. Bu tüplerde uygulanan yüksek gerilim sonucunda atomdan elektronlar koparılarak pozitif iyonlar oluşturulur. Oluşan bu pozitif iyonlar bir elektriksel alanda elektronun ters yönünde hareket ederek negatif elektrota (katota) doğru ilerler. Bu iyonların büyük bir kısmı hareketleri sırasında ortamdaki elektronlara çarparak nötral atomlar oluştururlar. Çok az bir kısmı ise yollarına devam ederek katota erişirler.

2.Atomun Yapısıd) Rutherford Atom Modeli (Ernest Rutherford 1871–

1937) :Atomun çekirdeğini ve çekirdekle ilgili birçok özelliğin ilk defa keşfeden bir bilim adamı Rutherforddur.• Atom kütlesinin tamamına yakını merkezde toplanır, bu merkeze çekirdek denir.• Atomdaki pozitif yüklere proton denir.• Elektronlar çekirdek etrafında gezegenlerin Güneş etrafında dolandığı gibi dairesel yörüngelerde sürekli dolanırlar. Çekirdekle elektronlar arasında çekim kuvveti olduğu için elektronların çekirdeğe düşmemeleri için dolanmaları gerekir.

2.Atomun Yapısı

• Çekirdekteki proton (yük) sayısı, elektron sayısına eşittir.

• Çekirdekteki pozitif yüklerin kütlesi yaklaşık atom kütlesinin yarısına eşittir.

2.Atomun Yapısı

e) Bohr Atom Modeli (Niels David Bohr 1875–1962) :Bohr atom teorisi hidrojenin yayınma spektrumuna dayanılarak açıklanır. Bohr’ a göre;• Elektronlar çekirdek etrafında belirli uzaklıklardaki katmanlarda dönerler, rasgele dolanmazlar.• (Yüksek enerji düzeyinde bulunan elektron, düşük enerji düzeyine geçerse fotonlar halinde ışık yayarlar).• (Kararlı hallerin tamamında elektronlar çekirdek etrafında dairesel yörünge izlerler).

2.Atomun Yapısı

f) Modern Atom Teorisi :Günümüzde kullanılan atom modeli, modern atom teorisi sonucu ortaya konmuştur. Bu teoriye göre elektronlar çok hızlı hareket ettikleri için belirli bir yerleri yoktur. Yani elektronların bulunduğu kabuk kavramı yanlış bir kavramdır.

2.Atomun Yapısı

NOT : De Broglie Atom Teorisi :Bohr’ın atom modeli elektronların yörüngeler

arası geçişlerinin mümkün kılan“enerji ( kuantum ) sıçramalarını “ açıklamakta

yetersiz kalmaktaydı. Bunun çözümü Fransız fizikçi Prens Victor De Broglie tarafından teklif edilmişti.

2.Atomun YapısıDe Broglie bilinen bazı taneciklerin uygun koşullar

altında tıpkı elektromanyetik radyasyonlar gibi bazen de elektromanyetik radyasyonlara uygun şartlarda tıpkı birer tanecik gibi davrana bileceklerini düşünerek elektronlara bir sanal dalganın eşlik ettiğini öne sürerek bir model teklif etti. Bu modele göre farklı elektron yörüngeleri çekirdeğin etrafında kapalı dalga halkaları oluşturmaktaydı.


ELEKTRON ALIŞVERİŞİ VE SONUÇLARI: Helyum (2), neon (10), argon (18)in elektron dağılımları incelendiğinde

Eğer bu üç elementin birer elektronu daha olsaydı, her birinde yeni bir

katman oluşacaktı. Çünkü her üçünün de en dıştaki katmanları tamamen dolu durumdadır.


1.Katmanda en çok 2 elektron bulunması durumu dublet kuralı, 2. ve 3. katmanlarda en çok 8 elektron bulunması durumu oktet kuralı olarak adlandırılır. Helyum dublet, neon ve argon oktet kuralına uyar. Oktet veya dublet kuralına uyan atomlar kararlı yapıya sahiptir.


Atomlar elektron alarak veya vererek kararlı yapıya ulaştıklarında artık, iyon olarak adlandırılırlar.Nötr bir atomun elektron almış veya vermiş haline iyon denir.Atom elektron alarak kararlı hale geçerse elektron sayısı>proton sayısı olur. Bu tür iyonlara negatif(-) yüklü iyon (anyon)denir.


Atom elektron vererek kararlı hale geçerse elektron sayısı(+)yüklü iyon (katyon)denir.Atomlar kaybettikleri elektron sayısı kadar +yüklü, kazandıkları elektron sayısı kadar – yüklü olurlar.


Not: iyon yükü =proton sayısı- elektron sayısıEğer iyon anyonsa sembolün sağ üst kısmına – işareti konur ve aldığı elektron sayısı yazılır. Katyonsa + işareti konur ve sayısı yazılır.


Elementlerin Atom Modelleri :

Documents

1.Elementler ve Sembolleri