2 24คัณฐีพระธัมมปทัฏฐกถา+ยกศัพท์แปล+ภาค๒

ประโยค๒ - คณฐพระธมมปทฏฐกถา ยกศพทแปล ภาค ๒ - หนาท 1

คณฐธมมปทฏฐกถายกศพทแปล เรองพระนางสามาวด ๑. ๑/๓ ตงแต อปปมาโท อมต ปทนต อม ธมมเทสน เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา โกสมพ อปนสสาย โฆสตาราเม วหรนโต เมอจะทรงเขาไปอาศย ซงเมองโกสมพ แลวเสดจประทบ อย ในโฆสตาราม อารพภ ทรงพระปรารภ มรณพยสน ซงความ วอดวายคอความตาย สามาวตปมขาน ปจนน อตถสตาน จ แหงรอยแหงหญง ท. ๕ อนมพระนางสามาวดทรงเปนหวหนาดวย มาคนทยปมขาน ตสสา มาคนทยาย ปจนน าตสตาน จ แหง รอยแหงญาต ท. ๕ แหงนางมาคนทยานน อนมนางมาคนทยาเปน หวหนาดวย กเถส ตรสแลว อม ธมมเทสน ซงพระธรรมเทศนา นวา อปปมาโท อมต ปท อต ธมมเทสน ซงพระธรรมเทศนา นวา อปปมาโท อมต ปท อต ดงนเปนตน ฯ อนปพพกถา อ. ถอยคาอนมตามลาดบ ตตร สามาวตวตถมห ในเรองของพระนาง สามาวดนน อย ดงตอไปน ฯ อตเต กาเล ในกาลอนลวงไปแลว อเม เทว ราชาโน อ. พระราชา ท. ๒ เหลาน อต คอ อลลกปปราชา นาม ชอ อ. พระราชาพระนามวาอลลกปปะ อลลกปปรฏเ ในแวนแควนชอวา


อลลกปปะ เวฏทปกราชา นาม ชอ อ. พระราชาพระนามวาเวฏฐ- ทปกะ เวฏทปกรฏเ ในแวนแควนชอวาเวฏฐทปกะ สหายกา ทรงเปนพระสหายกน หตวา เปน ปฏาย จาเดม (อตตโนป ทหรกาลโต แตกาลแหงพระองคยงทรงพระเยาว อคคณหตวา ทรง เรยนเอาแลว สปป ซงศลปะ เอากาจรยกเล ในตระกลแหงอาจารย คนเดยวกน อสสาเปตวา ทรงองบคคลใหยกขนแลว ฉตต ซงฉตร อจจเยน โดยอนเสดจลวงไป ปตน แหงพระชนก ท. อตตโน ของพระองค อตตโน ของพระองค ราชาโน ทรงเปนพระราชา รฏเ ในแวนแควน ทสทสโยชนเก อนประกอบดวยโยชน ๑๐ ๆ อเหส ไดเปนแลว ฯ เต เทว ราชาโน อ. พระราชา ท. ๒ เหลานน สมาคนตวา ทรงสมาคมกนแลว กาล ตลอดกาล กาเลน ตามกาล ตฏนตา ประทบยนอย นสทนตา ประทบนงอย นปชชนตา ทรงบรรทมอย เอกโต โดยความเปนอนเดยวกน ทสวา ทรงเหนแลว มหาชน ซงมหาชน ชายมาน จ ผเกดอยดวย มยมาน จ ผตายอยดวย มนเตตวา ทรงปรกษากนแลววา อนคจฉนโต นาม ปคคโล อ. บคคล ชอวาผไปตามอย คจฉนต ปคคล ซงบคคล ผไปอย ปรโลก สโลกในเบองหนา นตถ ยอมไมม สรรป แม อ. สรระ อตตโน ของตน อนตมโส โดยทสด (น อนคจฉต) ยอมไมไป ตาม (ปคคเลน) อนบคคล ปหาย พงละแลว สพพ วตถ ซง วตถทงปวง คนตพพ พงไป ก ปโยชน อ. ประโยชนอะไร โน


ของเรา ท. ฆราวาเสน ดวยการอยครองซงเรอน มย อ. เรา ท. ปพพชสสาม จกบวช อต ดงน นยยาเทตวา ทรงมอบหมายแลว รชชาน ซงความเปนแหงพระราชา ท. ปตตทารสส แกพระโอรส และพระชายา ปพพชตวา ทรงผนวชแลว อสปพพชช ผนวช เปนฤาษ วสนตา ประทบอย หมวนตปปเทเส ในประเทศชอ วาหมวนต มนตยส ทรงปรกษากนแลววา มย อ. เรา ท. รชช ปหาย ปพพชตา เปนผละ ซงความเปนแหงพระราชา แลวจงบวช แลว (อมห) ยอมเปน มย อ. เรา ท. อสกโกนตา เปนผ ไมอาจอย ชวต เพออนเปนอย (อมห) ยอมเปน น หามได มย อ. เรา ท. เต เหลานน วสนตา เมออย เอกฏาน ใน ทอนเดยวกน อปพพชตสทสาเอว เปนผเชนกนดวยบคคลผไมบวช แลวนนเทยว โหม ยอมเปน ตสมา เพราะเหตนน มย อ. เรา ท. วสสสาม จกอย วส แยกกน ตว อ. ทาน วส จงอย เอตสม ปพพเต ทภเขาลกนนเถด อห อ. ขาพเจา วสสสาม จกอย อมสม ปพพเต ทภเขาลกน ปน แตวา มย อ. เรา ท. ภวสสาม จกเปน เอกโต โดยความเปนอนเดยวกน อปโปสถทวเส ในวนแหง อโบสถ อนวฑฒมาส ตลอดเดอนทงกงตามลาดบ อต ดงน ฯ อถ ครงนน เอต จนตน อ. ความคดนวา เอวป แมครน เมอความเปนอยางน (สมาเน) เปนอย คณสงคณกา ว อ. ความ คลกคลดวยหมเทยว ภวสสต จกม โน แกเรา ท. ตว อ. ทาน อคค ยงไฟ ชาเลยยาส พงใหโพลง ปพพเต ทภเขา ตว ของ


ทาน อห อ. ขาพเจา อคค ยงไฟ ชาเลสสาม จกใหโพลง ปพพเต ทภเขา มม ของขาพเจา มย อ. เรา ท. ชานสสาม จกร (อมหาก) อตถภาว ซงความทแหงเรา ท. มอย ตาย สาย ดวยความหมายรนน อต ดงน อโหส ไดมแลว เนส ตาปสาน แกพระดาบส ท. เหลานน ฯ เต เทว ตาปสา อ. พระดาบส ท. ๒ เหลานน กรส กระทาแลว ตถา เหมอนอยางนน ฯ ๒. ๑๒/๙ ตงแต ตรจฉานา นาเมเต อชชาตกา โหนต เปนตนไป. ตรจฉานา นาม ชอ อ. สตวดรจฉาน ท. เอเต เหลานน อชชาตกา เปนสตวมชาตอนตรง อกฏลา เปนสตวไมคดโกง โหนต ยอมเปน ปน สวนวา มนสสา อ. มนษย ท. จนเตนต ยอมคด อ วตถ ซงเรองอน หทเยน ดวยหวใจ กเถนต ยอมกลาว อ วตถ ซงเรองอน มเขน ดวยปาก เตนเอว การเณน เพราะ เหตนนนนเทยว (หตถาจรยปตโต) อ. บตรของนายควาญชาง (เปสโส) ชอวาเปสสะ อาห กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองค ผเจรญ ห แทจรง ย อท ขนธปจก อ. หมวดหาแหงขนธนใด มนสสา คอ อ. มนษย ท. เอต ขนธปจก อ. หมวดหาแหงขนธ นน คหน เปนธรรมชาตรกชฏ (โหต) ยอมเปน ภนเต ขาแต พระองคผเจรญ ห แทจรง ย อท ขนธปจก อ. หมวดหาแหง


ขนธนใด ปสโว คอ อ. สตวของเลยง ท. เอต ขนธปจก อ. หมวดหาแหงขนธนน อตตาน เปนธรรมชาตตน (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ โส สนโข อ. สนขนน กตวา กระทาแลว กาล ซงกาละ นพพตโต บงเกดแลว ตาวตสภวเน ในภพชอวาดาวดงส อจฉรา- สหสสปรวโต ผอนพนแหงนางอปสรแวดลอมแลว อนโภส เสวย แลว มหาสมปตต ซงสมบตอนใหญ (อตตโน) อชทฏตาย เพราะความทแหงตนเปนผมความเหนอนตรง (อตตโน) อกฏลตาย เพราะความทแหงตนเปนผไมคดโกง ตาย นน อต ดวยประการ ฉะน ฯ สทโท อ. เสยง ตสส เทวปตตสส ของเทพบตรนน มนตยนตสส ผปรกษาอย กณณมเล ณ ทใกลแหงห กสสจ ของ ใคร ๆ ผรต ยอมแผไป โสฬสโยชนฏาน ตลอดทอนมโยชน ๑๖ เปนประมาณ ฯ ปน สวนวา ปกตกถาสทโท อ. เสยงแหงถอยคา ตามปกต ฉาเทต ยอมกลบ เทวนคร ซงเทพนคร ทสโยชนสหสส อนมพนแหงโยชน ๑๐ เปนประมาณ สกล ทงสน ฯ เตนเอว การเณน เพราะเหตนนนนเทยว (วจน) อ. คาวา โฆสกเทวปตโต อ. เทพบตรชอวาโฆสกะ อต ดงน นาม เปนชอ อสส เทว- ปตตสส ของเทพบตรนน อโหส ไดเปนแลว ฯ (ปจฉา) อ. อนถามวา ปน ก เอโส เอวภาโว อ. ความเปนอยางนนน นสสนโท เปนผลเครองหลงไหลออก กสส กมมสส แหงกรรมอะไร (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ (วสสชชน) อ. อนเฉลยวา (เอโส


เอวภาโว) อ. ความเปนอยางนนน (นสสนโท) เปนผลเครองหลง- ไหลออก ภกกรณสส แหงการเหาหอน เปเมน ดวยความรก ปจเจกพทเธ ในพระปจเจกพทธเจา (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ โส โฆสกเทวปตโต อ. โฆสกเทพบตรนน ตวา ดารงอยแลว ตตถ ตาวตสภวเน ในภพชอวาดาวดงสนน น จร สนกาลไมนาน จว เคลอนแลว ฯ ห จรงอย เทวปตตา อ. เทพบตร ท. จวนต ยอมเคลอน เทวโลกโต จากเทวโลก การเณห เพราะเหต ท. จตห ๔ อต คอ อายกขเยน เพราะความสนไปแหงอาย ปกขเยน เพราะ ความสนไปแหงบญ อาหารกขเยน เพราะความสนไปแหงอาหาร โกเปน เพราะความโกรธ ฯ ปกมม อ. บญกรรม พห มาก เยน เทวปตเตน กต เปนกรรมอนเทพบตรองคใดกระทาแลว โหต ยอมเปน โส เทวปตโต อ. เทพบตรนน อปปชชตวา เกดขนแลว เทวโลเก ในเทวโลก ตวา ดารงอยแลว ยาวตายก กาหนด เพยงใดแหงอาย นพพตตต ยอมบงเกด อปรปร ในเบองบนและ เบองบน (โส เทวปตโต) อ. เทพบตรนน จวต นาม ชอวา ยอมเคลอน ตตถ จตส การเณส ในเหต ท. ๔ เหลานนหนา อายกขเยน เพราะความสนไปแหงอาย เอว อยางน ฯ ป อ. บญ ปรตต อนนดหนอย เยน เทวปตเตน กต เปนกรรม อนเทพบตรองคใดกระทาแลว โหต ยอมเปน ต ป อ. บญนน ตสส เทวปตตสส ของเทพบตรนน ขยต ยอมสนไป อนตรา ว


ในระหวางเทยว ธ วย ราวกะ อ. ขาวเปลอก จตปจนาฬมตต อนมทะนาน ๔,๕ เปนประมาณ ปกขตต อนบคคลใสเขาแลว ราชโกฏาคาเร ในเรอนคลงของพระราชา (ขยนต) สนไปอย (โส เทวปตโต) อ. เทพบตรนน กโรต ยอมกระทา กาล ซง กาละ อนตรา ว ในระหวางเทยว (โส เทวปตโต) อ. เทพบตร นน จวต นาม ชอวายอมเคลอน ปกขเยน เพราะความสนไป แหงบญ เอว อยางน ฯ อปโร เทวปตโต อ. เทพบตรองคอน อก ปรภชมาโน บรโภคอย กามคเณ ซงกามคณ ท. อปร- ภชตวา ไมบรโภคแลว อาหาร ซงอาหาร สตสมโมเสน เพราะ ความหลงพรอมแหงสต กลนตกาโย ผมกายอนลาบากแลว กโรต ยอมกระทา กาล ซงกาละ (โส เทวปตโต) อ. เทพบตรนน จวต นาม ชอวายอมเคลอน อาหารกขเยน เพราะความสนไปแหง อาหาร เอว อยางน ฯ อปโร เทวปตโต อ. เทพบตรองคอนอก อสหนโต อดทนไมไดอย สมปตต ซงสมบต ปรสส เทวปตตสส ของเทพบตรองคอน กชฌตวา โกรธแลว กโรต ยอมกระทา กาล ซงกาละ (โส เทวปตโต) อ. เทพบตรนน จวต นาม ชอวายอมเคลอน โกเปน เพราะความโกรธ เอว อยางน ฯ ปน ก อย โฆสกเทวปตโต อ. โฆสกเทพบตรน ปรภชนโต บรโภคอย กามคเณ ซงกามคณ ท. มฏสสต เปนผมสตอนหลง แลว หตวา เปน จวต ยอมเคลอน อาหารกขเยน เพราะความ สนไปแหงอาหาร ฯ จ ปน กแล (โส โฆสกเทวปตโต)


อ. โฆสกเทพบตรนน จวตวา ครนเคลอนแลว คณห ถอเอาแลว ปฏสนธ ซงปฏสนธ กจฉสม ในทอง นครโสภณยา ของหญง ผมความงามในพระนคร โกสมพย ในเมองโกสมพ ฯ ๓. ๑๘/๘ ตงแต โสป น เตนห คนตวา กมภการ วเทห เปนตนไป. โสป โฆสโก อ. นายโฆสกะแมนน วตวา กลาวแลววา เตนห ถาอยางนน ตว อ. เจา คนตวา จงไปแลว วเทห จง กลาววา กร ไดยนวา ตว อ. ทาน เอก กมม อ. กรรมอยาง หนง ปตรา อนบดา เม ของขาพเจา อาณตต สงไวแลว หโย วนวาน ต กมม ยงกรรมนน นปผาเทห จงใหสาเรจเถด (อต) ดงน กมภการ กะนายชางหมอ อต ดงน น เสฏ ปตต กะ บตรของเศรษฐนน อยโยเชส สงไปแลว ฯ โส เสฏ ปตโต อ. บตรของเศรษฐนน คนตวา ไปแลว สนตก สสานก ตสส กมภการสส ของนายชางหมอนน อาจ ไดกลาวแลว ตถา เหมอน อยางนน ฯ อถ ครงนน กมภกาโร อ. นายชางหมอ น ทารก ยงเดก นน มาเรตวา ใหตายแลว เสฏ นา (วจนสส) วตตนยาเมนเอว โดยทานองแหงคาอนเศรษฐกลาวแลวนนเทยว ขป โยนไปแลว อาวาเป ในเตา ฯ โฆสโกป แม อ. นายโฆสกะ กฬตวา เลน


แลว ทวสภาค ตลอดสวนแหงวน คนตวา ไปแลว เคห สเรอน สายณหสมเย ในสมยแหงวนในเวลาเยน (วจเน) ครนเมอคาวา ตาต แนะพอ ตว อ. เจา น คโต เปนผไมไปแลว อส ยอม เปน ก หรอ อต ดงน เสฏ นา อนเศรษฐ ทสวา เหนแลว วตเต กลาวแลว อาโรเจส บอกแลว อตตโน อคตการณ จ ซง เหตแหงตนไมไปแลวดวย กนฏสส คตการณ จ ซงเหตแหงนองชาย ไปแลวดวย ฯ เสฏ อ. เศรษฐ สตวา ฟงแลว ต วจน ซงคานน วรวตวา รองแลว มหาวรว รองดวยเสยงอนดงวา ตว อ. ทาน มา อวธ อยาไดฆาแลว อต ดงน ปกกฏ ตโลหโต วย เปนผ เพยงดงวา มโลหตอนเดอดพลานแลว สกลสรเร ในสรระทงสน หตวา เปน (วตวา) กลาวแลววา กมภการ ดกอนนายชางหมอ อมโภ ผเจรญ ตว อ. ทาน มา ม นาสย อยายงขาพเจาให ฉบหายแลว ตว อ. ทาน มา ม นาสย อยายงขาพเจาใหฉบหาย แลว อต ดงน ปคคยห ประคองแลว พาหา ซงแขน ท. กนทนโต คราครวญอย อคมาส ไดไปแลว สนตก สสานก ตสส กมภการสส ของนายชางหมอนน ฯ กมภกาโร อ. นายชางหมอ ทสวา เหนแลว ต เสฏ ซง เศรษฐนน อาคจฉนต ผมาอย ตถา เหมอนอยางนน อาห กลาว แลววา สาม ขาแตนาย ตว อ. ทาน มา กร อยากระทาแลว สทท ซงเสยง กมม อ. กรรม เต ของทาน นปผนน สาเรจ


แลว อต ดงน ฯ โส เสฏ อ. เศรษฐนน ปพพเตน วย มหนเตน โสเกน อวตถรโต เปนผอนความเศราโศก อนใหญ อน เพยงดงวาภเขาทวมทบแลว หตวา เปน ปฏสเวเทส เสวยเฉพาะ แลว โทมนสส ซงความโทมนส อนปปก อนไมนอย ปทฏมโน ปคคโล อ. บคคลผมใจอนโทษประทษรายแลว อปปทฏสส ปคคลสส ตอบคคลผไมประทษรายแลว (ปฏสเวเทส) เสวยเฉพาะแลว (โทมนสส) ซงความโทมนส (อนปปก) อนไมนอย อถาต ฉนใดแล (ตถา) ฉนนน ฯ เตน การเณน เพราะเหตนน ภควา อ. พระผมพระภาคเจา อาห ตรสแลววา โย ปคคโล อ. บคคลใด ทกสสต ยอมประทษราย (ปคคเลส) ในบคคล ท. อปปทฏเส ผไม ประทษรายแลว อทณเฑส ผไมมอาชญา ทณเฑน ดวยอาชญา (โส ปคคโล) อ. บคคลนน นคจฉต ยอมเขาถง ทสนน านาน อตร าน ซง แหงฐานะ ท. ๑๐ หนา ฐานะอยางใดอยางหนง ขปปเอว พลนนนเทยว ผรส เวทน ปาปเณ วา คอพงถง ซงเวทนาอนหยาบ หรอ ชาน ปาปเณ วา คอหรอวาพงถง ซงความเสอม สรรสส เภทน ปาปเณ วา คอพงถง ซงความแตกไป แหงสรระ หรอ ครก อาพาธ ปาปเณ วาป คอแมหรอวา


พงถง ซงความอาพาธอนหนก จตตกเขป ปาปเณ วา คอพงถง ซงความฟงซานแหงจต หรอ ราชโต อปสคค ปาปเณ วา คอหรอวาพงถง ซงความ ขดของ แตพระราชา ทารณ อพภกขาน ปาปเณ วา คอพงถง ซงการกลาวต อนทารณ หรอ าตน ปรกขย ปาปเณ วา คอหรอวาพงถง ซง ความสนไปรอบ แหงญาต ท. โภคาน ปภงคณ ปาปเณ วา คอหรอวาพงถง ซงความผพง แหง โภคะ ท. อถวา อกอยางหนง อคค อ. ไฟ ปาโก ผเผาผลาญ ฑหต ยอมไหม อคาราน ซงเรอน ท. อสส ปคคลสส ของบคคลนน โส ปคคโล อ. บคคลนน ทปปโ ผมปญญาชว อปปชชต ยอมเขาถง นรย ซงนรก เภทา เพราะความ แตกไป กายสส แหงกาย อต ดงน ฯ ๔. ๒๐/๗ ตงแต เสฏ โน ปเนกา ธตา อตถ เปนตนไป. ปน ก ธตา อ. ธดา เอกา คนหนง เสฏ โน ของ เศรษฐ อตถ มอย (สา เสฏ ธตา) อ. ธดาของเศรษฐนน ปณณรสโสฬสวสสทเทสกา เปนผประกอบดวยอนแสดงขนซงกาลฝน ๑๕,๑๖ อภรปา เปนผมรปงาม ปาสาทกา เปนผนามาซงความ


เลอมใส (โหต) ยอมเปน ฯ (เสฏ ) อ. เศรษฐ ทตวา ใหแลว ทาส ซงนางทาส เปสนการก ผกระทาซงกจเปนเหตสงไป เอกเอว คนหนงนนเทยว รกขต เพออนรกษา ต ธตร ซงธดา นน วสาเปส ยงธดาใหอยแลว สรคพเภ ในหองอนเปนสร อปรตเล บนพนในเบองบน ปาสาทสส แหงปราสาท สตตภมกสส อนประกอบดวยภาคพน ๗ ฯ ตสม ขเณ ในขณะนน เสฏ ธตา อ. ธดาของเศรษฐ เปเสส สงไปแลว ต ทาส ซงนางทาสนน อนตราปณ สระหวางแหงตลาด ฯ อถ ครงนน เสฏ ชายา อ. ชายาของเศรษฐ ทสวา เหน แลว น ทาส ซงนางทาสนน ปจฉตวา ถามแลววา ตว อ. เธอ คจฉส จะไป กห าเน ณ ทไหน อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา อยเย ขาแตเจาแม อห อ. ดฉน (คจฉาม) จะ ไป เปสเนน ดวยกจเปนเหตสงไป ธตาย แหงธดา อต ดงน (ทาสยา) อนนางทาส วตเต กลาวแลว อาห กลาวแลววา ตว อ. เธอ เอห จงมา อโต ขางน ตาว กอนเถด เปสน อ. กจเปนเหตสงไป ตฏต จงตงไวเถด ตว อ. เธอ อตถรตวา จงลาดแลว ปก ซงตง โธวตวา จงลางแลว ปาเท ซงเทา ท. มกขตวา จงทาแลว เตล ซงนามน อตถรตวา จงลาดแลว สยน ซงเปนทนอน เทห จงให ปตตสส แกบตร เม ของฉน ตว อ. เธอ กรสสส จกกระทา เปสน ซงกจเปนเหตสงไป ปจฉา ในภายหลง อต ดงน ฯ สา ทาส อ. นางทาสนน อกาส


ไดกระทาแลว ตถา เหมอนอยางนน ฯ อถ ครงนน เสฏธตา อ. ธดาของเศรษฐ สนตชเชส คกคามพรอมแลว น ทาส ซงนางทาสนน อาคต ผมาแลว จเรน โดยกาลนาน ฯ อถ ครงนน สา ทาส อ. นางทาสนน อาห กลาวแลววา อยเย ขาแตเจาแม ตว อ. ทาน มา กชฌ อยา โกรธแลว เม ตอดฉน เสฏ ปตโต อ. บตรของเศรษฐ โฆสโก ชอวาโฆสกะ อาคโต มาแลว อห อ. ดฉน กตวา กระทาแลว อท จ อท จ กมม ซงกรรมนดวยนดวย ตสส โฆสกสส แก นายโฆสกะนน คนตวา ไปแลว ตตถ อนตราปเณ ทระหวาง แหงตลาดนน อาคตา เปนผมาแลว อมห ยอมเปน อต ดงน น เสฏ ธตร กะธดาของเศรษฐนน ฯ เปม อ. ความรก ฉนทตวา ตดแลว ฉวอาทน องคาน ซงอวยวะ ท. มผวเปนตน อาหจจ จดแลว อฏ มช ซงเยอใน กระดก ต ตงอยแลว เสฏ ปตโต แกธดาของเศรษฐ สตวา ว เพราะฟง นาม ซงชอวา เสฏ ปตโต อ. บตรของเศรษฐ โฆสโก ชอวาโฆสกะ อต ดงนเทยว ฯ ห จรงอย สา เสฏ ธตา อ. ธดา ของเศรษฐนน ปชาปต เปนปชาบด ตสส โฆสกสส ของนาย โฆสกะนน (ตสส โฆสกสส) โกตหลกกาลสม ในกาลแหงนาย โฆสกะนนเปนนายโกตหลก หตวา เปน อทาส ไดใหแลว นาฬ- โกทน ซงขาวสกมทะนานเปนประมาณ ปจเจกพทธสส แกพระ ปจเจกพทธเจา ฯ (สา อตถ) อ. หญงนน อาคนตวา มาแลว


นพพตตา บงเกดแลว อมสม เสฏ กเล ในตะกลของเศรษฐน อานภาเวน ดวยอานภาพ ตสส กมมสส แหงกรรมนน ฯ โส ปพพสเนโห อ. ความสเนหาในกาลกอนนน อวตถรตวา ทบลงแลว คณห ยดเอาแลว น เสฏ ธตร ซงธดาของเศรษฐนน อต ดวย ประการฉะน ฯ เตน การเณน เพราะเหตนน ภควา อ. พระผม พระภาคเจา อาห ตรสแลววา อปปล วา อ. ดอกอบลหรอ (เสสชลชปปผ วา) หรอวา อ. ดอกไมอนเกดในนาอนเหลอ (นสสาย) อาศยแลว (อทก วา) ซงนาหรอ (กททม วา) หรอวาซงเปอกตม (ชายเต) ยอมเกด อทเก ในนา ยถา ฉนใด เปม อ. ความรก ต นน ชายเต ยอมเกด (อเมห ทวห การเณห) เพราะ เหต ท. ๒ เหลาน ปพเพสนนวาเสน วา คอ เพราะการอยรวมกน ในกาลกอนหรอ ปจจปปนน- หเตน วา คอหรอวาเพราะความเกอกลอนเกดขน เฉพาะแลว เอว ฉนนน อต ดงน ฯ ๕. ๒๔/๑๗ ตงแต เสฏ มโตต คนตวา อเทนสส รโ เปนตนไป. (นาครา) อ. ชาวพระนคร ท. (สตวา) สดบแลววา เสฏ


อ. เศรษฐ มโต ตายแลว อต ดงน คนตวา ไปแลว อาโรเจส กราบบงคมทลแลว รโ แดพระราชา อเทนสส พระนามวา อเทน ฯ ราชา อ. พระราชา การาเปตวา ทรงยงบคคลใหกระทา แลว สรรกจจ ซงกจดวยสรระ ตสส เสฏ สส ของเศรษฐนน ปจฉ ตรสถามแลววา ปน ก ปตโต วา อ. บตรหรอ ธตา วา หรอวา อ. ธดา อสส เสฏ สส ของเศรษฐนน อตถ มอยหรอ อต ดงน ฯ (นาครา) อ. ชาวพระนคร ท. (อาหส) กราบ บงคมทลแลววา เทว ขาแตสมมตเทพ ปตโต อ. บตร ตสส เสฏ โน ของเศรษฐนน โฆสโก นาม ชอวาโฆสกะ อตถ มอย เทว ขาแตสมมตเทพ (เสฏ ) อ. เศรษฐ นยยาเทตวา มอบ หมายแลว สาปเตยย ซงทรพยสมบต สพพ ทงปวง ตสส โฆสกสส แกนายโฆสกะนน มโต ตายแลว อต ดงน ฯ อปรภาเค ในกาลเปนสวนอนอก ราชา อ. พระราชา ปกโกสาเปส ทรงยงราชบรษใหรองเรยกมาแลว เสฏ ปตต ซงบตร ของเศรษฐ ฯ จ ก ตสม ทวเส ในวนนน เทโว อ. ฝน วสส ตกแลว อทก อ. นา สณาต ยอมตงอยดวยด ตตถ ตตถ าเน ในทนนนน ราชงคเณ ทเนนของพระราชา ฯ เสฏ ปตโต อ. บตรของเศรษฐ ปายาส เดนไปแลว (จนตาเนน) ดวยอนคดวา อห อ.เรา ปสสสสส จกเฝา ราชาน ซงพระราช อต ดงน ฯ ราชา อ. พระราชา ววรตวา ทรงเปดแลว วาตปาน ซงพระแกล โอโลเกนโต ทรงแลดอย ต เสฏ ปตต ซงบตรของเศรษฐนน


อาคจฉนต ผเดนมาอย ทสวา ทรงเหนแลว (ต เสฏ ปตต) ซงบตรของเศรษฐนน ราชงคเณ อทก ลงเฆตวา อาคจฉนต ผ กระโดดขามแลว ซงนา ทเนนของพระราชา เดนมาอย ปจฉตวา ตรสถามแลว (เสฏ ปตต) ซงบตรของเศรษฐ อาคนตวา วนทตวา ต ผมาแลว ถวายบงคมแลว ยนอยแลววา ตาต ดกอนพอ ตว อ. เธอ โฆสโก นาม เปนผชอวาโฆสกะ (อส) ยอมเปนหรอ อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา เทว ขาแตสมมตเทพ อาม พระเจาขา (เอว) อ. อยางนน อต ดงน (โฆสเกน) อน นายโฆสกะ วตเต กราบทลแลว ต เสฏ ปตต ยงบตรของเศรษฐ นน สมสสาเสตวา ใหหายใจดวยดแลว (วจเนน) ดวยพระดารสวา ตว อ. เธอ มา โสจ อยาเศราโศกแลววา ปตา อ. บดา เม ของเรา มโต ตายแลว อต ดงน อห อ. เรา ทสสาม จกให เสฏ ฏาน ซงตาแหนงแหงเศรษฐ เปตตก อนเปนของมอยของ บดา ตว ของเธอ ตยหเอว แกเธอนนเทยว อต ดงน อยโยเชส ทรงสงไปแลว (วจเนน) ดวยพระดารสวา ตาต ดกอนพอ ตว อ. เจา คจฉ จงไปเถด อต ดงน ฯ จ ก ราชา อ. พระ ราชา โอโลเกนโต ว อฏาส ไดประทบยนแลดอยแลวเทยว ต เสฏ ปตต ซงบตรของเศรษฐนน คจฉนต ผไปอย ฯ โส โฆสโก อ. นายโฆสกะนน อลงฆตวา ไมกระโดยขาม แลว (อทก) ซงนา (อตตนา) ลงฆต อนตนกระโดดขามแลว อาคมนกาเล ในกาลอนเปนทมา โอตรตวา ขามลงแลว อคมาส


ไดไปแลว สณก คอย ๆ ฯ อถ ครงนน ราชา อ. พระราชา ปฏโกสาเปตวา ทรงยงราชบรษใหรองเรยกมาแลว น โฆสก ซง นายโฆสกะนน ตโต ว านโต จากทนนเทยว ปจฉ ตรสถาม แลววา ตาต ดกอนพอ ตว อ. เธอ อาคจฉนโต เมอมา สนตก สสานก มม ของฉน ลงฆตวา กระโดดขามแลว อทฏ ซงนา อาคมม มาแลว คจฉนโต เมอไป โอตรตวา ขาม ลงแลว คจฉส ยอมไป สณก คอย ๆ อทาน ในกาลน ก น เพราะเหตอะไรหนอ อต ดงน ฯ (โฆสโก) อ. นายโฆสกะ (อาห) กราบทลแลววา เทว ขาแตสมมตเทพ อาม พระเจาขา ตสม ขเณ ในขณะนน อห อ. ขาพระองค กมารโก เปนผเปน เดก (อมห) ยอมเปน เอโส กาโล อ. กาลน กฬนกาโล นาม ชอวาเปนกาลอนเปนทเลน (โหต) ยอมเปน ปน ก อทาน ในกาลน านนตร อ. ฐานนดร เม อนขาพระองค ปฏสสต ฟงเฉพาะแลว เทเวน จากสมมตเทพ ตสมา เพราะเหตนน (มยา) ยถาปร อจรตวา อทาน สณเกน หตวา จรต อ. อน ขาพระองค ไมเทยวไปแลว ตามในกอน เปนผคอย ๆ เปนเทยวไป ในกาลน วฏฏต ยอมควร อต ดงน ฯ ราชา อ. พระราชา สตวา ทรงสดบแลว ต วจน ซงคา นน (จนเตตวา) ทรงดารแลววา อย ปรโส อ. บรษน ธตมา เปนคนมปญญาเปนเครองทรงจา (โหต) ยอมเปน อห อ.เรา ทสสาม จกให านนตร ซงฐานนดร อสส ปรสสส แกบรษนน


อทานเอว ในกาลนนนเทยว อต ดงน ทตวา พระราชทานแลว ปตร ภตตโภค ซงโภคะอนบดาบรโภคแลว อทาส ไดพระราชทาน แลว เสฏ ฏาน ซงตาแหนงแหงเศรษฐ สพพสเตน ดวยรอย แหงวตถทงปวง ฯ โส โฆสโก อ. นายโฆสกะนน ตวา ยน อยแลว รเถ บนรถ อกาส ไดกระทาแลว ปทกขณ ซงอน ปทกษณ นคร ซงพระนคร ฯ (ตสส โฆสกสส) โอโลกโตโล- กตฏาน อ. ทอนนายโฆสกะนนแลดแลวและแลดแลว กมปต ยอมหวนไหว ฯ ๖. ๓๖/๑๒ ตงแต อถสส ปตต โอโลเกนโต ตจฉ ปตต เปนตนไป. อถ ครงนน (อสสโร) อ. ชนผเปนอสระ โอโลเกนโต แลดอย ปตต ซงบาตร อสส ปจเจกพทธสส ของพระปจเจก- พทธเจานน ทสวา เหนแลว ปตต ซงบาตร ตจฉ อนเปลา สโร เปนผกลา หตวา เปน อวสหนโต ไมอาจอย คเหต เพออน รบเอา ปตต ซงบาตร อชานนตาย เพราะความเปนคออนไมร เคเห ภตตสส อตตโน นฏ ตานฏ ตภาว ซงความทแหงภต ในเรอน ของตน เปนภตสาเรจแลวและไมสาเรจแลว วตวา เรยนแลววา ภนเต ขาแตทานผเจรญ ตมเห อ. ทาน ท. โถก กาล ยงกาล หนอยหนง อธวาเสถ จงใหอยทบเถด อต ดงน คนตวา ไป


แลว ฆร สเรอน เวเคน โดยเรว ปจฉตวา ถามแลววา ภตต อ. ภต อมหาก เพอเรา ท. นฏ ต สาเรจแลวหรอ อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา (ภตต) อ. ภต (ตมหาก) เพอทาน ท. นฏ ต สาเรจแลว อต ดงน (อปฏาเกน) อนอปฏฐาก วตเต กลาวแลว อาห กลาวแลววา ตาต แนะพอ อโ ปคคโล อ. บคคลอน สมปนนเวคตโร ผมความเรวอนถงพรอมแลวกวา ตยา กวาทาน นตถ ยอมไมม ตว อ. ทาน ปตวา ถงแลว ต ภทนต ซงทานผเจรญนน ชเวน ดวยการแลนไป สเฆน อนเรว วตวา กลาวแลววา ภนเต ขาแตทานผเจรญ ตมเห อ. ทาน ท. เทถ จงให ปตต ซงบาตรเถด อต ดงน คเหตวา จงรบเอา แลว ปตต ซงบาตร เอห จงมา เวเคน โดยเรวเถด อต ดงน ต อปฏาก กะอปฏฐากนน ฯ โส อปฏาโฏ อ. อปฏฐากนน ปกขนทตวา แลนไปแลว เอกวจเนนเอว ดวยคาคาเดยวนนเทยว คเหตวา รบเอาแลว ปตต ซงบาตร อาหร นามาแลว ฯ อสสโรป แม อ. ชนผเปนอสระ ปตต ยงบาตร ปเรตวา ใหเตมแลว โภชนสส ดวยโภชนะ อตตโน ของตน อาห กลาว แลววา ตว อ. ทาน คนตวา จงไปแลว สฆ เรว อม ปตต ยงบาตรน สมปาเทห จงใหถงพรอม อยยสส แกพระผเปนเจาเถด อห อ. ฉน เทม จะให ปตต ซงสวนบญ อโต ทานโต แต ทานน เต แกทาน อต ดงน ฯ โส อปฏาโก อ. อปฏฐากนน คเหตวา รบเอาแลว ต


ปตต ซงบาตรนน คนตวา ไปแลว ชเวน ดวยการแลนไป ทตวา ถวายแลว ปตต ซงบาตร ปจเจกพทธสส แกพระปจเจก- พทธเจา วนทตวา ไหวแลว ปจปตฏ เตน ดวยอนตงไวเฉพาะ แหงองค ๕ อาห กราบเรยนแลววา ภนเต ขาแตทานผเจรญ เวลา อ. เวลา อปกฏา ใกลเขามาแลว อห อ. กระผม คโต จ เปนผไปแลวดวย อาคโต จ เปนผมาแลวดวย ชเวน ดวยอน แลนไป อตสเฆน อนเรวยง (อมห) ยอมเปน วาหนาน อ. พาหนะ ท. ปจ ๕ ปาสสก สตวสตสตคมนสมตถาน อน สามารถเพออนไป สน ๕๐ และ ๖๐ และ ๑๐๐ และ ๑๒๐ โยชนาน แหงโยชน ท. นพพตตนต จงบงเกด เม แกขาพเจา ผเลน ดวย ผล เอตสส ชวสส แหงการแลนไปนน จ อนง สรร อ. สรระ เม ของขาพเจา อาคจฉนตสส จ ผมาอยดวย คจฉนตสส จ ผ ไปอยดวย ตตต รอนแลว สรยเตเชน เพราะเดชของพระอาทตย อาณา อ. อาชญา เม ของขาพเจา สรยเตชสทสา จงเปนเชนกบ ดวยเดชของพระอาทตย โหต จงเปน เม นพพตตนพพตตฏาเน ในทแหงขาพเจาบงเกดแลวและบงเกดแลว ผเลน ดวยผล ตสส กมมสส แหงกรรมนน ปตต อ. สวนบญ อมสม ปณฑปาเต ในบณฑบาตน สามนา อนนาย ทนนา ใหแลว เม แกขาพเจา อห อ. ขาพเจา ภาค จงเปนผมสวน ตมเหห ทฏธมมสส แหง ธรรมอนทาน ท. เหนแลว โหม จงเปน นสสนเทน ดวยผล เปนเครองหลงไหลออก ตสส ปตตยา แหงสวนบญนน อต ดงน ฯ


ปจเจกพทโธ อ. พระปจเจกพทธเจา วตวา กลาวแลววา เอว ตยา ปตถตผล อ. ผลอนทานตงไวแลว อยางน โหต จงม เถด อต ดงน อกาส ไดกระทาแลว อนโมทน ซงอนอนโมทนา (ผล) อ. ผล อจฉต อนทานปรารถนาแลว ปตถต อนทานตงไวแลว สมชฌต จงสาเรจ ดวยด ตยห แกทาน ขปปเอว พลนนนเทยว สงกปปา อ. ความดาร ท. สพเพ ทงปวง ปเรนต จงเตม จนโท ปณณรโส ยถา ราวกะ อ. พระจนทร อนมในดถท ๑๕ (ผล) อ. ผล อจฉต อนทานปรารถนาแลว ปตถต อนทานตง ไวแลว สมชฌต จงสาเรจดวยด ตยห แกทาน ขปปเอว พลนนนเทยว สงกปปา อ. ความดาร ท. สพเพ ทงปวง ปเรนต จงเตม มณ โชตรโส ยถา ราวกะ อ. แกวมณ อนมความรงเรองเปนรส อต ดงน ฯ ๗. ๓๙/๗ ตงแต พราหมโณ เวเคน ฆร คนตวา โภต เปนตนไป. พราหมโณ อ. พราหมณ คนตวา ไปแลว ฆร สเรอน


เวเคน โดยเรว (วตวา) กลาวแลววา โภต แนะนางผเจรญ โภต แนะนางผเจรญ อนจฉวโก ปรโส อ. บรษผสมควร ธต แกธดา เม อนฉน ทฏโ เหนแลว ตว อ. ทาน อลงกโรห จงประดบ ต ธตร ซงธดานน สฆ เรว สฆ เรวเถด อต ดงน ต ธตร ยงธดานน อลงการาเปตวา ใหประดบแลว อาทาย พาเอาแลว สทธ พรอม พราหมณยา ดวยนางพราหมณ ปายาส เดนไปแลว สนตก สสานก สตถ ของพระศาสดา ฯ สกลนคร อ. พระนครทงสน สงขภ แตกตนแลววา อย พราหมโณ อ. พราหมณน อทตวา ไมใหแลว (ธตร) ซงธดา กสสจ แกใคร ๆ (วจเนน) ดวยคาวา อนจฉวโก ปรโส อ. บรษ ผสมควร ธต แกธดา มยห ขอเรา นตถ ยอมไมม อต ดงน กาล ตลอดกาล เอตตก อนมประมาณเทาน กร ไดยนวา (อย พราหมโณ) อ. พราหมณน วทต ยอมกลาววา อนจฉวโก ปรโส อ. บรษผสมควร ธต แกธดา เม อนเรา ทฏโ เหน แลว อชช ในวนน อต ดงน โส ปรโส อ. บรษนน กทโส น โข เปนผเชนไรหนอแล (โหต ) ยอมเปน มย อ. เรา ท. ปสสสสาม จกเหน น ปรส ซงบรษนน อต ดงน ฯ มหาชโน อ. มหาชน นกขม ออกไปแลว สทธ พรอม เตนเอว พราหมเณน ดวยพราหมณนนนนเทยว ฯ ตสม พราหมเณ ครนเมอพราหมณนน คเหตวา พาเอาแลว ธตร ซงธดา อาคจฉนเต มาอย สตถา อ. พระศาสดา อตวา ไมประทบยนอยแลว เตน


พราหมเณน วตตฏาเน ในทอนพราหมณนนกลาวแลว ทสเสตวา ทรงแสดงแลว ปทเจตย ซงเจดยคอรอยพระบาท ตตถ าเน ใน ทนน คนตวา เสดจไป อฏาส ไดประทบยนอยแลว อสม าเน ในทอน ฯ ห แทจรง ปทเจตย อ. เจดยคอรอยพระบาท พทธาน ของ พระพทธเจา ท. ปายต ยอมปรากฏ (อตตนา) อธฏาหตวา อกกนตฏาเนเอว ในทอนพระองคทรงอธษฐานแลว ทรงเหยยบแลว นนเทยว น (ปายต) ยอมไมปรากฏ อตถ าเน ใน ทอน จ อนง (ปทเจตย) อ. เจดยคอรอยพระบาท (พทเธห) อธฏ ต เปนรอยอนพระพทธเจา ท. ทรงอธษฐานแลว อตถาย เพอประโยชน เยส ชนาน แกชน ท. เหลาใด โหต ยอมเปน เต ว ชนา อ. ชน ท. เหลานนเทยว ปสสนต ยอมเหน น ปทเจตย ซงเจดยคอรอยพระบาทนน ปน ก หตถอาทโย สตตา อกกมนต วา อ. สตว ท. มชางเปนตน จงเหยยบหรอ มหาเมโฆ วสสต วา หรอวา อ. เมฆกอนใหญ จงยงฝนใหตก เวรมพวาตา ปหรนต วา หรอวา อ. ลมชอวาเวรมพะ จงพด อทสสนกรณตถ เพออนกระทา ซงการไมเหน เตส ชนาน แหงชน ท. เหลานน โกจ อ. ใคร ๆ น สกโกต ยอมไมอาจ มกฌขต เพออนลบ น ปทเจตย ซงเจตย คอรอยพระบาทนน ฯ อถ ครงนน พราหมณ อ. นางพราหมณ อาห กลาวแลว วา โส ปรโส อ. บรษนน (วสต) ยอมอย กห าเน ณ


ทไหน อต ดงน พราหมณ กะพราหมณ ฯ (พราหมโณ) อ. พราหมณ (วตวา) กลาวแลววา อห อ. เรา อวจ ไดกลาว แลววา ตว อ. ทาน ตฏาห จงยนอย อมสม าเน ในทน เถด อต ดงน น ปรส กะบรษนน โส ปรโส อ. บรษนน คโต ไปแลว กห น ปรส กะบรษนน โส ปรโส อ. บรษนน โอโลเกนโต แลดอย ทสวา เหนแลว ปทเจตย ซงเจดยคอรอย พระบาท อาห กลาวแลววา อย ปทวลโช อ. เครองใชสอย แหงรอยเทาน ปทวลโช เปนเครองใชสอยแหงรอยเทา อสส ปรสสส ของบรษนน (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ พราหมณ อ. นางพราหมณ ลกขณะมนเต ยงมนตเปนเครอง ทานายซงลกษณะแหงรอยเทา ท. ปรวตเตตวา ใหเปนไปรอบแลว อปธาเรตวา ใครครวญแลว ปทลกขณ ซงลกษณะแหงรอยเทา (อตตโน) ปคณตาย เพราะความทแหงตนเปนผชานาญ เวทาน ใน เวท ท. ตณณ ๓ สลกขณมนตาน อนเปนไปกบดวยมนตเปน เครองทานายซงลกษณะ วตวา กลาวแลววา พราหมณ ขาแต พราหมณ อท ปท อ. รอยเทาน ปท เปนรอยเทา ปจ- กามคณเสวโน ปคคลสส ของบคคล ผเสพซงกามคณ ๕ โดยปกต (โหต) ยอมเปน น หามได อต ดงน อาห กลาวแลว คาถ ซงคาถา อม นวา ปท อ. รอยเทา รตตสส ปคคลสส ของบคคล ผอนราคายอมแลว อกกฏก เปนรอยเทากระหยง


ภเว พงเปน (ปท) อ. รอยเทา ทฏสส ปคคลสส ของบคคลผอนโทษประทษรายแลว อนปฬต เปนรอยเทาบบตามแลว สหสา โดย พลน โหต ยอมเปน ปท อ. รอยเทา มฬหสส ปคคลสส ของบคคลผหลงแลว อวกฑฒต เปนรอยเทาคราลงแลว โหต ยอมเปน อท ปท อ. รอยเทาน อทส อนเชนน ปท เปนรอยเทา ววฏจฉทสส ปคคลสส ของบคคลผมกเลสเปน เครองมงบงอนเปดแลว (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ อถ ครงนน พราหมโณ อ. พราหมณ อาห กลาวแลววา โภต แนะนางผเจรญ ตว อ. ทาน ปสสนสลา เปนผมปกตเหน มนเต ซงมนต ท. อทกจาฏย กมภเล (ปสสนโต ปคคโล) วย ราวกะ อ. บคคลเหนอย ซงจรเข ท. ในตมแหงนา เคหมชเฌ วสนโจเร (ปสสนโต ปคคโล) วย ราวกะ อ. บคคล เหนอย ซง โจรผอย ท. ในทามกลางแหงเรอน (อส) ยอมเปน ตว อ. ทาน ตณห จงเปนผนง โหห จงเปนเถด อต ดงน นา พราหมณ กะนางพราหมณนน ฯ (พราหมณ) อ. นางพราหมณ (อาห) กลาวแลววา พราหมณ ขาแตพราหมณ ตว อ. ทาน อจฉส ยอมปรารถนา ย วจน ซง คาใด วเทห จงกลาว ต วจน ซงคานนเถด อท ปท อ.


รอยเทาน ปท เปนรอยเทา ปจกามคณเสวโน ปคคลสส ของ บคคลผเสพซงกามคณ ๕ โดยปกต (โหต) ยอมเปน น หามได อต ดงน ฯ พราหมโณ อ. พราหมณ โอโลเกนโต แลดอย อโต จ ขางนดวย อโต จ ขางนดวย ทสวา เหนแลว สตถาร ซง พระศาสดา วตวา กลาวแลววา อย สมโณ อ. สมณะน โส ปรโส เปนบรษนน (โหต) ยอมเปน อต ดงน คนตวา ไปแลว อาห ทลแลววา สมณ ขาแตสมณะ อห อ. ขาพเจา ทมม ยอมให ธตร ซงธดา เต แกทาน โปสาวนตถาย เพอประโยชน แกอนเลยงดกน อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา อวตวา ว ไมตรสแลววา ธตรา เต มยห อตโถ อตถ วา อ. ความตองการ ดวยธดา ของทาน มอย แกเรา หรอ (ธตรา เต มยห อตโถ) นตถ วา หรอวา อ. ความตองการ ดวยธดา ของทาน ไมมอยแกเรา อต ดงนเทยว วตวา ตรสแลววา พราหมณ ดกอนพราหมณ อห อ.เรา กเถม จะบอก เอก การณ ซงเหตอนหนง เต แกทาน อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา สมณ ขาแตสมณะ ตว อ. ทาน กเถห ขอจงบอกเถด อต ดงน (พราหมเณน) อนพราหมณ วตเต ทลแลว อาจกขตวา ตรสบอกแลว มหาภนกขมนโต ปฏาย ยาว อชปาลนโครธมลา มาเรน (อตตโน) อนพนธภาว จ ซง ความทแหงพระองค ทรงเปนผอนมารตดตามแลว จาเดม แตการ


เสดจออกไปเพอคณอนใหญ เพยงใด แตโคนแหงตนอชปาลนโครธ ดวย อชปาลนโครธมเล อตโต อทาน เม เอโส สมโณ โคตโม วสย อต ตสส มารสส โสกาตรสส โสวปสมนตถ อาคตาห มารธตาห กมารกวณณาทวเสน ปโยชตปโลภน จ ซงการประเลา ประโลม อนธดาของมาร ท. ผมาแลว เพออนยงความเศราโศก แหงมารนน ผกระสบกระสายดวยความเศราโศกวา ในกาลน อ. พระ สมณะผโคตมะน เปนไปลวงแลว ซงวสย ของเรา ดงน ใหเขา ไปสงบวเศษ ประกอบแลว ดวยอานาจแหงวรรณะ มวรรณะของ เดกหญงเปนตน ทโคนของตนอชปาลนโครธดวย อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ฉนโทอป แม อ. ความพอใจ เมถนสม ใน เมถน น อโหส ไมไดมแลว (เม) แกเรา ทสวาน เพราะเหน ตณห จ ซงนางตณหาดวย อรต จ ซงนางอรดดวย ราค จ ซงนางราคาดวย (ฉนโท) อ. ความพอใจ (เมถนสม) ในเมถน (ภวสสต) จกม (เม) แกเรา (ทสวาน) เพราะเหน อท ตว ธต สรร ซงสรระ ของธดา ของทานน มตตกรสปณณ อนเตมแลวดวยมตร และคถ กเอว เพราะเหตอะไรนนเทยว อห อ.เรา น อจเฉ ยอมไมปรารถนา สมผสต เพออน ถกตอง อม ตว ธต สรร ซงสรระ ของธดา ของทานน ปาทาป แมดวยเทา อต ดงน ฯ


๘. ๔๙/๑๗ ตงแต ต สตวา อายสมา อานนโท สตถาร เปนตนไป. อานนโท อ. พระเถระชอวาอานนท อายสมา ผมอาย สตวา ฟงแลว ต วจน ซงคานน อโวจ ไดกราบทลแลว เอต วจน ซงคานวา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ นาครา อ. ชาวเมอง ท. อเม เหลาน อกโกสนต ยอมดา ปรภาสนต ยอมบรภาษ อมเห ซงเรา ท. มย อ. เรา ท. คจฉาม จงไป อโต นครโต จาก เมองน อตถ าเน ในทอนเถด อต ดงน สตถาร กะ พระศาสดา ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (ปจฉ) ตรสถามแลววา อานนท ดกอนอานนท มย อ. เรา ท. (คจฉาม) จะไป กห าเน ณ ทไหน อต ดงน ฯ (อานนโท) อ. พระเถระชอวาอานนท (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ มย อ. เรา ท. (คจฉาม) จงไป อ นคร สเมองอนเถด อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (ปจฉ) ตรสถามแลววา อานนท ดกอนอานนท มนสเสส ครนเมองมนษย ท. ตตถ นคเร ในเมอง นน อกโกสนเตส ดาอย มย อ.เรา ท. คมสสาม จกไป กตถ าเน ณ ทไหน ปน อก อต ดงน ฯ (อานนโท) อ. พระเถระชอวาอานนท (อาห) ทลแลววา ภนเต ขาแตพระองค ผเจรญ มย อ. เรา ท. (คจฉาม) จงไป ตโตป นครโต จากเมองแมนน อ นคร สเมองอน อต ดงน ฯ


(สตถา) อ.พระศาสดา (ปจฉ) ตรสถามแลววา มนสเสส ครนเมองมนษย ท. ตตถ นคเร ในเมองนน อกโกสนเตส ดาอย มย อ. เรา ท. คมสสาม จกไป กห าเน ณ ทไหน อต ดงน ฯ (อานนโท) อ. พระเถระชอวาอานนท (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ มย อ.เรา ท. (คจฉาม) จงไป ตโต นครโต จากเมองนน อ นคร สเมองอนเถด อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (อาห) ตรสแลววา อานนท ดกอนอานนท กาต อ. อนกระทา เอว อยางน น วฏฏต ยอมไมควร อธกรณ อ. อธกรณ อปปนน เกดขนแลว ยตถ าเน ในทใด ตสม อธกรเณ ครนเมออธกรณนน วปสนเต เขาไปสงบแลว ตตถเอว าเน ในทนนนนเทยว คนต อ. อนไป อตถ าเน ในทอน วฏฏต ยอมควร อานนท ดกอนอานนท ปน ก เต ชนา อ. ชน ท.เหลานน เก พวกไหน อกโกสนต ยอมดา อต ดงน ฯ (อานนโท) อ. พระเถระชอวาอานนท (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ สพเพ ชนา อ. ชน ท. ทงปวง อปาทาย เขาไปถอเอา ทาสกมมกเร ซงทาส และกรรมกร ท. อกโกสนต ยอมดา อต ดงน ฯ (สตถาป อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา อานนท ดกอนอานนท อห อ.เรา โอตณณหตถสทโส เปนผเชนกบดวย ชางตวขามลงแลว สงคาม สสงคราม (อมห) ยอมเปน ห ก สหต อ.อนอดทน สเร ซงลกศร ท. อาคเต อนมาแลว จตห


ทสาห จากทศ ท. ๔ ภาโร เปนภาระ โอตณณหตถโน ของชาง ตวขามลงแลว สงคาม สสงคราม (โหต) ยอมเปน (ยถา) ฉนใด สหน นาม ชอ อ. ความอดทน พหห ทสสเลห ชเนห กถตกถาน ซงถอยคา อนชน ท. มาก ผมศลอนโทษประทษราย แลว กลาวแลว ท. ภาโร เปนภาระ มยห ของเรา (โหต) ยอม เปน ตถาเอว ฉนนนนนเทยว อต ดงน อตตาน อารพภ ธมม เทเสนโต เมอทรงพระปรารภ ซงพระองคแสดงซงธรรม อภาส ไดทรงภาษตแลว คาถา ซงพระคาถา ท. ตสโส ๓ นาควคเค ในนาควรรค อมา เหลานวา อห อ. เรา ตตกขสส จกอดกลน อตวากย ซงคาอนบคคลพงกลาวลวงเกน นาโค อว ราวกะ อ. ชางตวประเสรฐ (ตตกขนโต) อดกลนอย สร ซงลกศร ปตต อนตกแลว จาปาโต จากแลง สงคาเม ในสงคราม ห เพราะวา พหชชโน อ. ชนมาก ทสสโล เปนผมศลอนโทษประทษราย แลว (โหต) ยอมเปน (ราชปรสา) อ. ราช- บรษ ท. นยนต ยอมนาไป ทนต วาหน ซง พาหนะอนบคคลฝกแลว สมต สทประชม ราชา อ. พระราชา อภรหต ยอมเสดจขนทรง ทนต วาหน สพาหนะอนบคคลฝกแลว โย ปคคโล อ. บคคลใด ตตกขต ยอมอดกลน อตวากย


ซงคาอนบคคลพงกลาวลวงเกน (โส ปคคโล) อ. บคคลนน ทนโต ผฝกแลว เสฏโ เปน ผประเสรฐทสด มนสเสส ในมนษย ท. (โหต) ยอมเปน อสสตรา จ อ. มาอสดร ท. ดวย อาชานยา จ อ. มาอาชาไนย ท. ดวย สนธวา จ อ. มาสนธพ ท. ดวย กชรา มหานาคา จ อ. มหานาค ท. ชอวากญชรดวย ทนตา ตวอนบคคล ฝกแลว วร เปนสตวประเสรฐ (โหนต) ยอม เปน อตตทนโต ปคคโล อ. บคคลผมตนอนฝก แลว วร เปนสตวประเสรฐ ตโต อสสตราท- วาหนโต กวาพาหนะมมาอสดรเปนตนนน (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ ๙. ๕๓/๗ ตงแต มาคนทยา ต ทสวา เทว สปโปต มหาสทท เปนตนไป. มาคนทยา อ. พระนางมาคนทยา ทสวา ทรงเหนแลว ต สปป ซงงนน กตวา กระทาแลว มหาสทท ซงเสยงอนดงวา เทว ขาแตสมมตเทพ สปโป อ. ง อต ดงน อกโกสนต เมอ จะดา ราชาน จ ซงพระราชาดวย ตา อตถโย จ ซงหญง ท. เหลานนดวย อาห กลาวแลววา อย ทนธราชา อ. พระราชา


ผเขลาน อลกขโก เปนผไมมบญ น สณาต ยอมไมฟง วจน ซงคา มยห ของเรา อมาป อตถโย อ. หญง ท. แมเหลาน นสสรกา เปนคนไมมสร ทพพนตา เปนคนอนใคร ๆ แนะนาแลว โดยยาก (โหนต) ยอมเปน (อมา อตถโย) อ.หญง ท. เหลาน น ลภนต ยอมไมได ก นาม ชอซงอะไร สนตกา จากสานก รโ ของพระราชาหรอ ตมเห อ. ทาน ท. อมสม รเ ครนเมอพระราชาน มเตเอว สวรรคตแลวนนเทยว ชวสสถ จก เปนอย สข สบาย ก น หรอหนอ (อมสม รเ) ครน เมอพระราชาน ชวนเต ยงทรงพระชนมอย ตมเห อ. ทาน ท. ชวถ ยอมเปนอย ทกข อยางลาบากหรอ อชช ในวนน ปาปสปโน อ. สบนอนลามก มยา อนเรา ทฏโ เหนแลว เทว ขาแต สมมตเทพ สทโท อ. เสยง เม ของหมอมฉน วรวนตยาป ผ แมรองอยวา (ตยา) คนต อ. อนพระองคเสดจไป ปาสาท สปราสาท สามาวตยา ของพระนางสามาวด น วฏฏต ยอมไมควร อต ดงน ตยา อนพระองค น สโต ไมทรงสดบแลว อต ดงน ฯ ราชา อ. พระราชา ทสวา ทรงเหนแลว สปป ซงง มรณภยตชชโต ผอนความกลวแตความตายคกคามแลว สมปชชลโต วย ทรงเปนผเพยงดงวาลกโพลงแลว โกเธน ดวยความพโรธวา อมา อตถโย อ. หญง ท. เหลาน กรสสนต จกกระทา เอวรปป นาม กมม ซงกรรมชอแมอนมรปอยางน อโห โอ อห อ. เรา


ปาโป ผลามก น สททห ไมเชอแลว วจน ซงคา อมสสา มาคนทยาย ของนางมาคนทยาน อาจกขนตยาป ผแมทลบอกอย อมาส อตถน ปาปภาว ซงความทแหงหญง ท. เหลานเปนผลามก (อมา อตถโย) อ. หญง ท.เหลาน กตวา กระทาแลว ฉททาน ซงชอง ท. คพเภส ในหอง ท. อตตโน ของตน นสนนา นง แลว ปม กอน ปฏปหณส สงกลบแลว กกกเฏ ซงไก ท. มยา เปสเต ตวอนเราสงมาแลว ปน อก อชช ในวนน (อมา อตถโย) อ. หญง ท. เหลาน วสสชชส ปลอยแลว สปป ซงง สยเน บนทเปนทนอน อต ดงน อโหส ไดเปนแลว ฯ สามาวตป แม อ. พระนางสามาวด อทาส ไดใหแลว โอวาท ซงพระโอวาทวา อมมา ดกอนแม ท. ปฏสรณ อ. ทเปนทระลก เฉพาะ อ อน นตถ ยอมไมม อมหาก แกเรา ท. ตมเห อ. ทาน ท. เมตตจตต ยงจตอนประกอบแลวดวยเมตตา สมเอว อนเสมอนนเทยว ปวตเตถ จงใหเปนไป นรนเท จ ในพระราชา ผเปนจอมแหงนระดวย เทวยา จ ในพระเทวดวย อตตน จ ใน ตนดวย ตมเห อ. ทาน ท. มา กรตถ อยากระทาแลว โกป ซงความโกรธ กสสจ ตอใคร ๆ อต ดงน อตถสตาน แกรอย แหงหญง ท. ปจนน ๕ ฯ ราชา อ. พระราชา อาทาย ทรงถอเอาแลว สงคธน ซง พระธนอนมสณฐานเพยงดงวาเขาสตว สหสสถาม อนมเรยวแรงอน บคคลกาหนดแลวดวยพน โปเถตวา ทรงดดแลว ชย ซงสาย


สนนยหตวา ทรงผกสอดแลว สร ซงลกศร วสปต อนดมแลว ซงยาพษ ตา อตถโย ยงหญง ท. เหลานน สพพา ทงปวง ปาเปตวา ใหยนแลว ปฏปาฏยา ตามลาดบ กตวา กระทา สามาวต ซงพระนางสามาวด ปเร ในเบองหนา วชสชเชส ทรง ปลอยไปแลว สร ซงลกศร อเร ทพระอระ สามาวตยา ของ พระนางสามาวด ฯ โส สโร อ. ลกศรนน ปฏนวตตตวา กลบมาเฉพาะแลว (อตตโน) อาคตมคคาภมโข ว เปนลกศรมหนาเฉพาะตอหนทาง แหงตนมาแลวเทยว หตวา เปน ปวสนโต วย ราวกะวาเขาไป อย หทย สพระหทย รโ ของพระราชา อฏาส ไดตงอย แลว เมตตานภาเวน ดวยอนภาพแหงพระเมตตา ตสสา สามาวตยา ของพระนางสามาวดนน ฯ ราชา อ. พระราชา จนเตส ทรงดารแลววา สโร อ. ลกศร มยา ขตโต อนเรายงไปแลว วชฌตวา เจาะแลว สลป แม ซงศลา คจฉต ยอมไป ปฏหนนฏานป แม อ. ทอนเปนทกระทบ อากาเส ในอากาศ นตถ ยอมไมม ปน ก อถ ครนเมอความ เปนอยางนน (สนเต) มอย เอโส สโร อ. ลกศรน นวตตตวา กลบมาแลว หทยาภมโข เปนลกศรมหนาเฉพาะตอหทย มม ของ เรา ชาโต เกดแลว ห แทจรง อย สโรป แม อ. ลกศรน นจจตโต อนมจตออกแลว นสสตโต อนไมใชสตว นชชโว อน มชวตออกแลว ชานาต ยอมทราบ คณ ซงคณ เอตสสา


สามาวตยา ของพระนางสามาวดนน อห อ. เรา มนสสภโตป ผ แมเปนมนษยเปนแลว น ชานาม ยอมไมทราบ อต ดงน ฯ โส ราชา อ. พระราชานน ฉฑเฑตวา ทรงทงแลว ธน ซงพระธน ปคคยห ทรงประคองแลว อชล ซงอญชล นสทตวา ประทบนงแลว อกกฏก กระหยง ปาทมเล ณ ทใกลแหงพระบาท สามาวตยา ของพระนางสามาวด อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา อห อ. ฉน สมมยหาม ยอมหลงดวยด ปมยหาม ยอมหลงทว ทสา อ. ทศ ท. สพพา ทงปวง มยหนต ยอมมดมว เม แกฉน สามาวต ดกอนสามาวด ตว ม ตายสส จ อ.เธอ จง ตานทานไว ซงฉนดวย ตว เม สรณ ภว จ อ. เธอจงเปนทระลก ของฉน จงเปนดวย อต ดงน ฯ สา สามาวต อ. พระนางสามาวดนน สตวา สดบแลว วจน ซงพระดารส ตสส รโ ของพระราชานน อวตวา ไมกราบทล แลววา เทว ขาแตสมมตเทพ สาธ อ. ดละ ตว อ. พระองค คจฉ จงทรงถง ม ซงหมอมฉน สรณ วาเปนทระลกเถด อต ดงน (อาห) กราบทลแลววา มหาราช ขาแตพระมหาราชเจา อห อ.หมอมฉน คตา เปนผถงแลว ย ปคคล ซงบคคลใด สรณ วาเปนทระลก (อมห) ยอมเปน ตวป แม อ. พระองค


คจฉ จงทรงถง ตเอว ปคคล ซงบคคลนนนนเทยว สรณ วา เปนทระลกเถด อต ดงน ฯ สามาวด อ. พระนางสามาวด สมมาสมพทธ- สาวกา ผเปนสาวกาของพระสมมาสมพทธเจา วตวา ครนกราบทลแลว อท วจน ซงคาน อาห กราบทลแลววา ตว อ. พระองค มา คจฉ จงอยาทรงถง ม ซงหมอมฉน สรณ วาเปนท ระลก อห อ. หมอมฉน คตา เปนผถงแลว ย ปคคล ซงบคคลใด สรณ วาเปนทระลก (อมห) ยอมเปน มหาราช ขาแตพระมหาราชเจา เอโส ปคคโล อ. บคคลนน พทโธ เปน พระพทธจา (โหต) ยอมเปน เอโส พทโธ อ. พระพทธเจาพระองคนน อนตตโร ทรงเปน ผยอดเยยม (โหต) ยอมเปน สรณ คจฉ ต พทธ จ อ.พระองค จงทรงถง ซงพระพทธเจา พระองคนน วาเปนทระลกดวย ตว เม สรณ ภว จ อ.พระองค จงทรงเปนทระลก ของ หมอมฉน จงเปนดวย อต ดงน ฯ ราชา อ. พระราชา สตวา ทรงสดบแลว วจน ซงพระ ดารส ตสสา สามาวตยา ของพระนางสามาวดนน วตวา ตรสแลว วา อทาน ในกาลน อห อ. ฉน ภายาม ยอมกลว อตเรกตร


ยงขนกวา อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา เอโส อห อ. ฉนนน ปมยหาม ยอมหลงทว ภยโย ยง ทสา อ. ทศ ท. สพพา ทงปวง มยหนต ยอมมดมว เม แกฉน สามาวต ดกอน สามาวด ตว ม ตายสส จ อ. เธอ จงตานทาน ไว ซงฉนดวย ตว เม สรณ ภว จ อ. เธอ จงเปนทระลก ของฉน จงเปนดวย อต ดงน ฯ ๑๐. ๕๖/๒๐ ตงแต มาคนทยา ยมห กโรม ต ตถา อหตวา เปนตนไป. มาคนทยา อ. พระนางมาคนทยา จนเตตวา คดแลววา อห อ.เรา กโรม ยอมกระทา ย กมม ซงกรรมใด ต กมม อ. กรรมนน อหตวา ไมเปนแลว ตถา เหมอนอยางนน โหต ยอมเปน อถา ว โดยประการอนเทยว อห อ.เรา กรสสสาม จกกระทา ก น โข อยางไรหนอแล อต ดงน (จนเตตวา) คดแลววา เอโส อปาโย อ. อบายน อตถ มอย อต ดงน รเ ครนเมอพระราชา คจฉนเต เสดจไปอย อยยานกฬ สท เปนททรงกฬาในพระอทยาน ปหณ สงไปแลว สาสน ซงสาสนวา (จฬปตา) อ.อาว คนตวา จงไปแลว ปาสาท สปราสาท สามาวตยา ของพระนางสามาวด ววราเปตวา จงยงบคคลใหเปดแลว


ทสสโกฏาคารเตลโกฏาคาราน ซงเรอนคลงแหงผาและเรอนคลง แหงนามน ท. ทสสาน ยงผา ท. เตเมตวา ใหเปยกแลว เตล- จาฎส ในตมแหงนามน ท. เวเตวา จงพนแลว ถมเภ ซงเสา ท. กตวา จงกระทาแลว ตา อตถโย ซงหญง ท. เหลานน สพพา ทงปวง เอกโต โดยความเปนอนเดยวกน ปทหตวา จงปดแลว ทวาร ซงประต ทตวา จงใหแลว ยนตก ซงกญแจ พห ใน ภายนอก ททมาโน ใหอย อคค ซงไฟ เคเห ทตาหนก ทณฑทปกาห ดวยประทปอนมดาม ท. โอตรตวา จงขามลงแลว คจฉต จงไปเถด อต ดงน จฬปต เพออาว ฯ โส มาคนทโย อ. นายมาคนทยะนน อภรยห ขนไปเฉพาะ แลว ปาสาท สปราสาท ววราเปตวา ยงบคคลใหเปดแลว โกฏาคาราน ซงเรอนคลง ท. วตถาน ยงผา ท. เตเมตวา ให เปยกแลว เตลจาฏส ในตมแหงนามน ท. อารภ เรมแลว เวเต เพออนพน ถมเภ ซงเสา ท. ฯ อถ ครงนน อตถโย อ. หญง ท. สามาวตปมขา ผมพระนางสามาวดเปนหวหนา วทนตโย กลาวอยวา จฬปตา ขาแตอาว เอต กมม อ. กรรมนน ก อะไร อต ดงน น มาคนทย กะนายมาคนทยะนน อปสงกมส เขาไปหาแลว ฯ (มาคนทโย) อ. นายมาคนทยะ วตวา กลาวแลว เอว อยางนวา อมมา แนะแม ท. ราชา อ. พระราชา (ม) ยงฉน เวเต ยอมใหพน ถมเภ ซงเสา ท. อเม เหลาน เตลปโลตกาห ดวย ผาเกาอนชบแลวดวยนามน ท. ทฬหกมมตถาย เพอประโยชนแกอน


กระทาใหมน สยตตทยตต กมม อ. กรรมอนบคคลประกอบดแลว และประกอบชวแลว ราชเคเห นาม ชอในพระราชมณเฑยร ทชชาน เปนกรรมอนบคคลรไดโดยยาก (โหต) ยอมเปน อมมา แนะ แม ท. ตมเห อ. ทาน ท. มา โหถ จงอยาม สนตเก ในสานก เม ของฉน อต ดงน ตา อตถโย ยงหญง ท. เหลานน อาคตา ผมาแลว ปเวเสตวา ใหเขาไปแลว คพเภ ในหอง ปทหตวา ปดแลว ทวาราน ซงประต ท. ทตวา ใหแลว ยนตก ซงกญแจ พห ในภายนอก ททนโต ใหอย อคค ซงไฟ ปฏาย จาเดม อาทโต แตเบองตน โอตร ขามลงแลว ฯ สามาวต อ. พระนางสามาวด อทาส ไดประทานแลว โอวาท ซงพระโอวาทวา ปรจเฉโท อ. การกาหนด อตตภาวาน ซง อตภาพ ท. อคคนา ฌายมานาน อนไฟไหมอย เอว อยางน อมหาก ของเรา ท. วจรนตน ผทองเทยวไปอย สสาเร ในสงสาร อนมตคเค อนมเบองตนและมสดอนใคร ๆ ไปตามอยรไมไดแลว พทธาเณนป แมอนพระญาณของพระพทธเจา น สกโร ไมกระทา ไดโดยงาย ตมเห อ. ทาน ท. อปปมตตา จงเปนผไมประมาทแลว โหถ จงเปนเถด อต ดงน ตาส อตถน แกหญง ท. เหลานน ฯ ตา อตถโย อ. หญง ท. เหลานน เคเห ครนเมอตาหนก (อคคนา) อนไฟ ฌายนเต ไหมอย มนสกโรนตโย กระทาไวในใจอย เวทนาปรคคหกมมฏาน ซงพระกรรมฐานอนมการกาหนดถอเอาซง เวทนาเปนอารมณ กาจ อตถโย อ. หญง ท. บางพวก (ปาปณส)


บรรลแลว ทตยผล ซงผลทสอง กาจ อตถโย อ.หญง ท. บางพวก ปาปณส บรรลแลว ตตยผล ซงผลทสาม เตน การเณน เพราะเหตนน (วจน) อ. คาวา อถโข ครงนนแล ภกข อ. ภกษ ท. สมพหลา ผมากพรอม ปณฑปาต- ปฏกกนตา ผกาวกลบแลวจากบณฑบาต ปจฉาภตต ในกาลภายหลง แตกาลแหงภต อปสงกมส เขาไปเฝาแลว ภควา อ. พระผม- พระภาคเจา (วสต) ยอมเสดจประทบอย เยน ทสาภาเคน โดย สวนแหงทศใด เตน ทสาภาเคน โดยสวนแหงทศนน (ภกข) อ. ภกษ ท. อปสกมตวา ครนเขาไปเฝาแลว อภวาเทตวา ถวาย อภวาทแลว ภควนต ซงพระผมพระภาคเจา นสทส นงแลว เอกมนต ณ สวนสดขางหนง เต ภกข อ. ภกษ ท. เหลานน เอกมนต นสนนา โข ผนงแลว ณ สวนสดขางหนงแล อโวจ ไดกราบทลแลว เอต วจน ซงคานวา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อธ ดงขา- พระองคทลขอวโรกาส อนเตปร อ. ภายในแหงบร รโ ของ พระราชา อเทนสส พระนามวาอเทน อยยานคตสส ผเสดจไปแลว สพระอทยาน (อคคนา) อนไฟ ทฑฒ ไหมแลว อตถสตาน อ. รอยแหงหญง ท. ปจ ๕ สามาวตปมขาน อนมพระนาง สามาวดเปนหวหนา กาลกตาน เปนผมกาละอนกระทาแลว (โหนต) ยอมเปน ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ กา ภม อ. ภมอะไร คต เปนธรรมชาตเปนทไป ตาส อปาสกาน ของอบาสกา ท. เหลานน (โหต) ยอมเปน โก ภโว อ. ภพอะไร อภสมปราโย เปน


ประเทศเปนทไปในเบองหนาพรอมเฉพาะ (ตาส อปาสกาน) ของ อบาสกา ท. เหลานน (โหต) ยอมเปน อต ดงน ภควนค กะพระผมพระภาคเจา ฯ (ภควา) อ. พระผมพระภาคเจา (อาห) ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. เอตถ อปาสกาส ในอบาสกา ท. เหลานหนา อปาสกาโย อ. อบาสกา ท. โสตาปนนา ผเปน โสดาบน สนต มอย สกทาคามนโย อปาสกาโย อ. อบาสกา ท. ผเปนสกทาคามน สนต มอย อนาคามนโย อปาสกาโย อ. อบาสกาท. ผเปนอนาคามน สนต มอย ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตา อปาสกาโย อ. อบาสกา ท.เหลานน สพพา ทงปวง อนปผลา เปนผมผล ออกแลวหามได กาลกตา เปนผมกาละอนกระทาแลว (โหนต) ยอมเปน อต ดงน ฯ อถโข ครงนนแล ภควา อ. พระผมพระภาคเจา วทตวา ทรงทราบแลว เอต อตถ ซงเนอความนน อทาเนส ทรงเปลง แลว อทาน ซงพระอทาน อม นวา โลโก อ. โลก โมหสมพนธโน อนมโมหะ เปนเครองผกพรอม ทสสต ยอมปรากฏ ภพพ- รโป อว เปนราวกะวามรปอนควร (หตวา) เปน พาโล อ. ชนพาล อปธพนธโน ผมกเลสเปน เครองเขาไปทรงไวเปนเครองผก ตมสา ปรวารโต ผอนความมดแวดลอมแลว ขายต ยอมปรากฏ สสสต วย เปนราวกะวามความเทยง (หตวา)


เปน กจน อ. ความกงวล นตถ ยอมไมม ปสสโต ปคคลลส แกบคคลผเหนอย อต ดงน ตาย เวลาย ในเวลานน (อต) ดงน (ธมมสงคาหกาจรเยน) อนพระธรรมสงคาหกาจารย วตต กลาวแลว ฯ ๑๑. ๖๒/๑๒ ตงแต ปเนกทวส ภกข ธมมสภาย กถ เปนตนไป. ปเนกทวส ในวนหนงอก ภกข อ.ภกษ ท. กถ ยงถอย คาวา อตถโย อ.หญง ท. ปจสตา ผมรอยหาเปนประมาณ สามาวตปมขา ผมพระนางสามาวดเปนหวหนา อคคนา อนไฟ ฌายส ไหมแลว เคเห ในพระตาหนก าตกา อ. ญาต ท. มาคนทยาย ของพระนางมาคนทยา (ราชปรเสห) อนราชบรษ ท. ทตวา ใหแลว ปลาลคค ซงไฟอนฟางเปนเชอ อปร ในเบองบน ภนนา ทาลายแลว อยนงคเลห ดวยไถอนเปนวการแหงเหลก ท. มาคนทยา อ. พระนางมาคนทยา (ราชปรเสห) อนราชบรษ ท. ปกกา ทอดแลว ปกกฏ ตเตเลน ดวยนามนอนเดอดพลานแลว เอตถ ชเนส ในชน ท. เหลานหนา เก น โข ชนา อ. ชน ท. เหลาไหนหนอแล ชวนต นาม ชอวายอมเปนอย เก ชนา อ. ชน ท. เหลาไหน มาตา นาม ชอวาตายแลว อต ดงน สมฏาเปส ใหตงขนพรอมแลว ธมมสภาย ในธรรมสภา ฯ


สตถา อ. พระศาสดา อาคนตวา เสดจมาแลว ปจฉตวา ตรสถามแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. สนนสนนา เปนผนงประชมกนแลว กถาย ดวยถอยคา กาย น อะไรหนอ อตถ ยอมม เอตรห ในกาลบดน อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา (มย) อ. ขาพระองค ท. (สนนสนนา) เปนผนงประชมกนแลว อมาย นาม กถวาย ดวยถอยคาชอน (อมห) ยอมม (เอตรห) ในกาล บดน อต ดงน (ภกขห) อนภกษ ท. วตเต กราบทลแลว วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. เยเกจ ชนา อ. ชน ท. เหลาใดเหลาหนง ปมตตา ประมาทแลว เต ชนา อ. ชน ท. เหลานน ชวนตาป แมเปนอย วสสสต ตลอดรอยแหงป มตา เอว นาม ชอวาตายแลวนนเทยว เย ชนา อ. ชน ท. เหลาใด อปปมตตา ไมประมาทแลว เต ชนา อ. ชน ท. เหลานน มตาป ผแมตายแลว ชวนตเอว ชอวายอมเปนอยนนเทยว ตสมา เพราะ เหตนน มาคนทยา อ. พระนางมาคนทยา ชวนตป ผแมยงเปนอย มตาป ผแมตายแลว มตาเอว นาม ชอวาตายแลวนนเทยว อตถโย อ. หญง ท. ปจสตา ผมรอยหาเปนประมาณ สามาวตปมขา ผม พระนางสามาวดเปนหวหนา มตาป ผแมตายแลว ชวนตเอว นาม ชอวายอมเปนอยนนเทยว ภกขเว ดกอนภกษ ท. ห เพราะวา อปปมตตา สตตา อ. สตว ท. ผไมประมาทแลว น มรนต นาม ชอวายอมไมตาย อต ดงน อภาส ไดทรงภาษตแลว คาถา ซง พระคาถา ท. อมา เหลานวา


อปปมาโท อ. ความไมประมาท อมตปท เปน หนทางเครองดาเนนไปสอมตะ (โหต) ยอมเปน ปมาโท อ.ความประมาท ปท เปนหนทางเครอง ดาเนนไป มจจโน แหงมจจ (โหต) ยอม เปน อปปมตตา สตตา อ. สตว ท. ผไมประมาท แลว น มยนต ยอมไมตาย เย สตตา อ. สตว ท. เหลาใด ปมตตา ประมาทแลว (เต สตตา) อ. สตว ท. เหลานน (สตตา) อ. สตว ท. มตา ตายแลว ยถา ฉนใด (โหนต) ยอมเปน (ตถา) ฉนนน ปณฑตา อ. บณฑต ท. ตวา ทราบแลว เอต อตถ ซงเนอความนน วเสสโต โดยความแปลกกน (ตวา) ดารงอยแลว อปปมาทมห ในความไมประมาท ปโมทนต ยอมบนเทง อปปมาเท ในความไมประมาท รตา เปนผยนดแลว โคจเร ในธรรมอนเปน อารมณ อรยาน ของพระอรยเจา ท. (โหนต) ยอมเปน เต ปณฑตา อ. บณฑต ท. เหลานน ฌายโน ผมความเพง สาตตกา ผมความเพยร เปนไปตดตอ ทฬหปรกกามา ผมความบากบน อนมน นจจ เปนนจ ธรา ผเปนปราชญ ผสนต ยอมถกตอง นพพาน ซงพระนพพาน


โยคกเขม อนเปนแดนเกษมจากกเลสเปนเครอง ประกอบ อนตตร อนยอดเยยม อต ดงน ฯ ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา ปท อ. บทวา อปปมาโท อต ดงน ทเปต ยอมแสดง อตถ ซงเนอความ มหนต อน ใหญ คอวา คเหตวา ถอเอาแลว อตถ ซงเนอความ มหนต อนใหญ ตฏต ยอมตงอย ฯ ห จรงอย พทธวจน อ. พระ พทธพจน เตปฏก คอประชมแหงปฎก ๓ สกลป แมทงสน (อาจรเยน) อาหรตวา กถยมาน อนอาจารยนามาแลวกลาวอย โอตรต ยอมขามลง อปปมาทเอว สความไมประมาทนนเทยว ฯ เตน การเณน เพราะเหตนน (วจน) อ. พระดารสวา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ปทชาตน อ. ปทชาต ท. ปาณาน ของ สตวผมลมปราณ ท. ชงคลาน ผเทยวไปบนแผนดน ยาน กานจ เหลาใดเหลาหนง ตาน ปทชาตาน อ. ปทชาต ท. เหลานน สพพาน ทงปวง คจฉนต ยอมถง สโมธาน ซงอนตงลงพรอม หตถปเท ในรอยเทาแหงชาง หตถปท อ. รอยเทาแหงชาง (โลเกห) อนชาวโลก ท. อกขายต ยอมกลาว อคค วาเปนเลศ เตส ปท- ชาตาน แหงปทชาต ท. เหลานน ย อท หตถปท (อมสส ตสส หตถปทสส) มหนตตเตน เพราะความทแหง - อ. รอยเทาแหงชางนใด รอยเทาแหงชางนนน เปนรอยใหญ เสยยถาป แมฉนใด ภกขเว ดกอนภกษ ท. ธมมา อ. ธรรม ท. กสลา อนเปนกศล เยเกจ เหลาใดเหลาหนง เต ธมมา อ. ธรรม ท.เหลานน สพเพ ทงปวง


อปปมาทมลกา เปนสภาพมความไมประมาทเปนมล อปปมาท- สโมสรณา เปนสภาพมความไมประมาทเปนทตงลงพรอม (โหนต) ยอมเปน อปปมาโท อ.ความไมประมาท (ปณฑเตน) อนบณฑต อกขายต ยอมกลาว อคค วาเปนเลศ เตส ธมมาน แหงธรรม ท. เหลานน เอวเอว โข ฉนนนนนเทยวแล อต ดงน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วตต ตรสแลว ฯ ปน ก โส เอโส อปปมาโท อ. ความไมประมาทนนน อวปปวาโส นาม ชอวาเปนความไมอยปราศ สตยา จากสต (โหต) ยอมเปน อตถโต โดยเนอความ จ ก เอต อปปมาโท อต วจน อ. คาวา อปปมาโท ดงนนน นาม เปนชอ สตยา แหง สต อปฏ ตาย อนบคคลเขาไปตงไวแลว นจจ เปนนจ (โหต) ยอมเปน ฯ (วนจฉโย) อ. อนวนจฉย (ปเท) ในบทวา อมตปท อต ดงน (ปณฑเตน) อนบณฑต (เวทตพโพ) พงทราบ นพพาน อ. พระนพพาน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วจจต ยอม ตรสเรยก อมต วาอมตะ ห เพราะวา ต นพพาน อ. พระ นพพานนน น ชยต ชอวายอมไมแก น มยต ชอวายอมไมตาย (ตสส นพพานสส) อชาตตตา เพราะความทแหงพระนพพานนน เปนธรรมชาตไมเกดแลว ตสมา เพราะเหตนน (ต นพพาน) อ. พระนพพานนน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วจจต ยอม ตรสเรยก อมต อต วาอมตะ ดงน (สตตา) อ.สตว ท. ปชชนต


ยอมถง อตโถ อ. อธบายวา ปาปณนต ยอมบรรล อมต ซง อมตะ อต ดงน อมนา อปปมาเทน ดวยความไมประมาทน อต เพราะเหตนน (อย อปปมาโท) อ. ความไมประมาทน ปท ชอวาเปนหนทางเครองถง (โหต) ยอมเปน ฯ (อปปมาโท) อ. ความไมประมาท ปท เปนหนทางเครองถง อมตส ซงอมตะ (อตถรป) อ. อรรถรปวา อธคมปาโย เปนอบายอนเปนเครองบรรล อมตสส ซงอมตะ อต ดงน (ภควตา) วตต เปนคาอธบายอน พระผมพระภาคเจาตรสแลว โหต ยอมเปน อมตปท ชอวาเปน หนทางเครองถงซงอมตะ (โหต) ยอมเปน ฯ ปมชชนภาโว อ. ความเปนคอความมวเมา ปมาโท อต ชอวาความประมาท ฯ เอต ปมาโท อต วจน อ. คาวา ปมาโท ดงนนน นาม เปนชอ โวสสคคสส ของการสละลง สตยา ซง สต มฏสจจสงขาตสส อนบณฑตนบพรอมแลววาความเปนแหง บคคลผมสตอนหลงแลว (โหต) ยอมเปน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา มรณสส แหงความตาย (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา มจจโน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ อรรถวา อปาโย เปนอบาย คอวา มคโค เปนหนทาง (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ปท อต ดงน ฯ ห จรงอย ปมตโต สตโต อ. สตวผประมาทแลว น อต- วตตต ยอมไมเปนไปลวง ชาต ซงชาต ชาโตป สตโต อ. สตว ผแมเกดแลว ชยต จเอว ยอมแกดวยนนเทยว มยต จ ยอมตาย


ดวย อต เพราะเหตนน ปมาโท อ. ความประมาท ปท นาม ชอวาเปนหนทางเครองถง มจจโน แหงมจจ โหต ยอมเปน คอ วา อปเนต ยอมนาเขาไป มรณ สความตาย ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ห ก (สตตา) อ. สตว ท. สมนนาคตา ผมาตามพรอมแลว สตยา ดวยสต อปปมตตา ชอ วาผไมประมาทแลว (เกนจ) อนใคร ๆ น สลลกเขตพพา ไม พงกาหนดวา (อปปมตตสตตา) อ. สตวผไมประมาทแลว ท. น มรนต ยอมไมตาย คอวา อชรามรา เปนผไมแกและไมตาย โหนต ยอมเปน อต ดงน ห เพราะวา สตโต อ. สตว โกจ ไร ๆ อชรามโร นาม ชอวาผไมแกและไมตาย น อตถ ยอมไมม ปน แตวา วฏฏ นาม ชอ อ. วฏฏะ ปมตตสส สตตสส ของสตวผ ประมาทแลว (พทธาเณน) อนพระพทธญาณ ปรจฉนน กาหนดแลว ตสมา เพราะเหตนน ปมตตา สตตา อ. สตว ท. ผประมาทแลว ชวนตาป แมเปนอยอย มตาเอว นาม ชอวา ตายแลวนนเทยว (อตตโน) อปรมตตตตา เพราะความทแหงตน เปนผไมพนแลว ชาตอาทห ทกเขห จากทกข ท. มชาตเปนตน ปน สวนวา อปปมตตา สตตา อ. สตว ท. ผไมประมาทแลว อปปมาทลกขณ ยงลกษณะแหงความไมประมาท วฑเฒตวา ให เจรญแลว สจฉกตวา กระทาใหแจงแลว มคคผลาน ซงมรรคและ


ผล ท. ขปป พลน น นพพตตนต ยอมไมบงเกด ทตยตตย- อตตภาเวส ในอตภาพทสองและทสาม ท. ตสมา เพราะเหตนน เต อปปมตตสตตา อ. สตวผไมประมาทแลว ท. เหลานน ชวนตาป ยงเปนอยกด มตาป ตายแลวกด น มยนตเอว นาม ชอวา ยอมไมตายนนเทยว (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหง พระคาถาวา อปปมตตา น มยนต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปน สวนวา สตตา อ. สตว ท. เย เหลาใด ปมตตา ประมาทแลว เต สตตา อ.สตว ท. เหลานน โหนต ยอมเปน (สตตา) อ. สตว ท. มตา ตายแลว ชวตน- ทรยปจเฉเทน ดวยการเขาตดซงอนทรยคอชวต อปคตวาณา เปนผมวญญาณไปปราศแลว ทารกขนธทสา เปนผเชนกบดวย ลาตนของตนไม (โหนต) ยอมเปน ยถา ฉนใด ตถาเอว ฉนนนนนเทยว (อตตโน) มตตตา เพราะความทแหงตนเปนผ ตายแลว ปมาทมรเณน ดวยความตายคอความประมาท (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา เย ปมตตา ยถา มตา อต ดงน ฯ ห จรงอย เอกจตตป แม อ. จตดวงหนงวา มย อง เรา ท. ทสสาม จกถวาย ทาน ซงทาน มย อ. เรา ท. รกขสสาม จก รกษา สล ซงศล มย อ. เรา ท. กรสสาม จกกระทา อโปสถ- กมม ซงกรรมคออโบสถ อต ดงน น อปปชชต ยอมไมเกดขน เตสป สตตาน แกสตว ท. แมเหลานน คหฏาน ผเปนคฤหสถ


ตาว กอน เอกจตตป แม อ. จตดวงหนงวา มย อ. เรา ท. อาจรยปชฌายวตตาทน วตตาน ยงวตร ท. มวตรเพออาจารยและ อปชฌายะเปนตน ปเรสสาม จกใหเตม มย อ.เรา ท. สมาท- ยสสาม จกสมาทาน ธตงคาน ซงธดงค ท. มย อ.เรา ท. ภาวน ยงภาวนา วฑเฒสสาม จกใหเจรญ อต ดงน น อปปชชต ยอมไมเกดขน (เตส สตตาน) แกสตว ท. เหลานน ปพพชตานป ผแมเปนบรรพชต มตาน สตตาน (อนปปชชนต เอกจตต) วย ราวกะ อ. จตดวงหนง ไมเกดขนอย แกสตว ท. ผตายแลว เต ปมตตสตตา อ. สตวผประมาทแลว ท. เหลานน มเตน สตเตน กนานากรณา ว เปนผมการกระทาตาง ๆ อะไร จากสตวผตายแลว เทยว โหนต ยอมเปน เตน การเณน เพราะเหตนน (วจน) อ. พระดารสวา เย สตตา อ. สตว ท. เหลาใด ปมตตา ประมาท แลว (เต สตตา) อ. สตว ท. เหลานน (โหนต) ยอมเปน (สตตา) อ. สตว ท. มตา ตายแลว ยถา ฉนใด (ตถา) ฉนนน อต ดงน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วตต ตรส แลว ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ชานตวา รแลว เอต อตถ ซง เนอความนนวา นสสรณ อ. การแลนออกไป วฏฏโต จากวฏฏะ นตถ ยอมไมม ปมตตสส สตตสส แกสตวผประมาทแลว (นสสรณ) อ. การแลนออกไป (วฏฏโต) จากวฏฏะ อตถ ยอมม อปปมตตสส สตตสส แกสตวผไมประมาทแลว อต ดงน วเสสโต โดยความ


แปลกกน (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถา วา เอต วเสสโต ตวา อต ดงน ฯ (ปจฉา) อ. อนถามวา ปน ก เก ชนา อ. ชน ท. เหลาไหน ชานนต ยอมร เอต วเสส ซงความแปลกกนนน อต ดงน ฯ (วสสชชน) อ. อนเฉลยวา ปณฑตา อ. บณฑต ท. (ตวา) ดารงอยแลว อปปมาทมห ในความไมประมาท (ชานนต) ยอมร (เอต วเสส) ซงความแปลกกนนน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา ปณฑตา อ. บณฑต ท. คอวา เมธาวโน อ. บคคลผมปญญาชอวาเมธา ท. คอวา สปปา อ. บคคลผเปนไปกบดวยปญญา ท. เย เหลาใด ตวา ตงอยแลว อปปมาเท ในความไมประมาท อตตโน ของตน อปปมาท ยง ความไมประมาท วฑเฒนต ยอมใหเจรญ เต ปณฑตา อ. บณฑต ท. เหลานน ชานนต ยอมร เอต วเสสการณ ซงเหตอนแปลก กนนน (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา อปปมาทมห ปณฑตา อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา เต ปณฑตา อ. บณฑต ท. เหลานน ตวา ครนรแลว เอว อยางน ปโมทนต ยอมบนเทง ตสม อตตโน อปปมาเท ในความไมประมาท ของตนนน คอวา ปหสต- มขา เปนผมหนาอนยมแยมแลว คอวา ตฏปหฏา เปนผยนด แลวและราเรงทวแลว (ตสม อตตโน อปปมาเท) ในความ


ไมประมาท ของตนนน (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาท แหงพระคาถาวา อปปมาเท ปโมทนต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา เต ปณฑตา อ. บณฑต ท.เหลานน ปโมทนตา บนเทงอย อปปมาเท ในความไมประมาท เอว อยางน ต อปปมาท ยงความไมประมาทนน วฑฒตวา ใหเจรญแลว รตา เปนผยนดแลว คอวา อภรตา เปนผยนดยงแลว จตสตปฏานาท- เภเท สตตตสโพธปกขยธมเม จ ในธรรมอนมในฝกฝายแหงปญญา เปนเครองตรสร ๓๗ อนตางดวยธรรมมสตปฏฐาน ๔ เปนตนดวย นววเธ โลกตตรธมเม จ ในธรรมอนเปนโลกตระ อนมอยาง ๙ ดวย โคจรสงขาเต อนบณฑตนบพรอมแลววาธรรมอนเปนอารมณ อรยาน ของพระอรยเจา ท. คอวา พทธปจเจกพทธสาวกาน ของ พระพทธเจาและพระปจเจกพทธเจา และสาวกของพระพทธเจา ท. โหนต ยอมเปน อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระ คาถาวา อรยาน โคจเร รตา อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปณฑตา อ. บณฑต ท. อปปมตตา ผไมประมาทแลว เต เหลานน ฌายโน ผมความเพง ฌาเนน ดวยความเพง ทพพเธนป แมอนมอยางสอง อต คอ อฏ- สมาปตตสงขาเตน อารมมณปนชฌาเนน จ ดวยการเขาไปเพงลงซง อารมณ อนบณฑตนบพรอมแลววาสมาบต ๘ ดวย วปสสนามคค- ผลสงขาเตน ลกขณปนชฌาเนน จ ดวยการเขาไปเพงลงซงลกษณะ อนบณฑตนบพรอมแลววาวปสสนาและมรรคและผลดวย (อต) ดงน


(ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา เต ฌายโน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปวตตกายกเจตสกวรยา ผมความเพยรอน เปนไปในกายและเปนไปในจตอนเปนไปแลว สตต ตดตอ ปฏาย จาเดม อภนกขมนโต แตการออกไปเฉพาะ ยาว เพยงใด อรหต- ตปปตตา แตการบรรลซงความเปนแหงพระอรหนต (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สาตตกา อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สมนนาคตา ผมาตามพรอมแลว วรเยน ดวยความเพยร เอวรเปน อนมรปอยางนวา ย ต ผล อ. ผลนนใด (ปคคเลน) อนบคคล ปตตพพ พงบรรล ปร- สตภาเมน ดวยเรยวแรงของบรษ ปรสวรเยน ดวยความเพยรของ บรษ ปรสปรกกเมน ดวยความบากบนของบรษ ต ผล อปาปณตวา วรยสส สณาน อ. อนไมบรรล ซงผลนน แลวตงไวดวยด ซง ความเพยร น ภวสสต จกไมม อต ดงน ปรกกเมน ชอวา ดวยความบากบน ทฬเหน อนมน ปวตเตน อนเปนไปแลว นจจ เปนนจ อโนสกกตวา เพราะไมยอหยอน อนตรา ในระหวาง (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา นจจ ทฬหปรกกมา อต ดงน ฯ (วนจฉโย) อ. อนวนจฉย เอตถ ปเท ในบทนวา ผสนต อต ดงน (ปณฑเตน) อนบณฑต (เวทตพโพ) พงทราบ ผสนา อ. การถกตอง ท. เทว ๒ าณผสนา คอ อ. การถกตอง คอญาณ วปากผสนา คอ อ. การถกตองคอวบาก ฯ มคคา


อ. มรรค ท. จตตาโร ๔ ตตถ ผสนาส ในการถกตอง ท. เหลานนหนา าณผสนา นาม ชอวาการถกตองคอญาณ ผลาน อ. ผล ท. จตตาร ๔ วปากผสนา นาม ชอวาการถกตองคอวบาก ฯ เตส ผสนเกส ในการถกตอง ท. เหลานนหนา วปากผสนา อ. การถกตองคอวบาก (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา อธปเปตา ทรงพระประสงคเอาแลว อธ ผสนต อต ปเท ในบทวา ผสนต ดงน ฯ ปณฑตา อ. บณฑต ท. ธรา ผเปนปราชญ สจฉ- กโรนตา เมอกระทาใหแจง นพพน ซงพระนพพาน อรยผเลน ดวยอรยผล สจฉกโรนต ชอวายอมกระทาใหแจง นพพาน ซง พระนพพาน วปากผสนาย ดวยการถกตองคอวบาก ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา โยคา อ. กเลสเปนเครองประกอบ ท. จตตาโร ๔ เย เหลาใด มหาชน ยงมหาชน โอสทาเปนต ยอมใหจมลง วฏเฏ ในวฏฏธ เขม อนเปนแดนเกษม คอวา นพภย อนมภยออกแลว เตห โยเคห จากกเลสเปนเครองประกอบ ท. เหลานน อนตตร ชอวาอนยอดเยยม (นพพานสส) เสฏตตา เพราะความทแหงพระนพพานเปนธรรมชาตประเสรฐทสด โลกย- โลกตตรธมเมห กวาธรรมอนเปนโลกยะและโลกตระ ท. สพเพห ทงปวง อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา โยคกเขม อนตตร อต ดงน ฯ


เรองกมภโฆสก ๑๒. ๗๒/๘ ตงแต ราชา อเนกสตาน สกฏาน โยชาเปตวา เปนตนไป. ราชา อ.พระราชา โยชาเปตวา ทรงยงราชบรษใหประกอบ แลว สกฏาน ซงเกวยน ท. อเนกสตาน อนมรอยมใชหนง ปหณตวา ทรงสงไปแลว อาหราเปตวา ทรงยงราชบรษใหนามาแลว ต ธน ซงทรพยนน กาเรตวา ทรงยงราชบรษใหกระทาแลว ราส ให เปนกอง ราชงคเณ ทเนนของพระราชา ราชคหวาสโน ชเน ยง ชน ท. ผมปกตอยในเมองราชคฤห สนนปาตาเปตวา ทรงใหประชม กนแลว ปจฉตวา ตรสถามแลววา ธน อ. ทรพย เอตตก อนมประมาณเทาน กสสจ ของใคร ๆ อตถ มอย อมสม นคเร ในพระนครนหรอ อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา เทว ขาแต สมมตเทพ (ธน) อ. ทรพย (เอตตก) อนมประมาณเทาน (กสสจ) ของใคร ๆ นตถ ยอมไมม (อมสม นคเร) ในพระนคร น อต ดงน (ราชคหวาสห) อนชน ท. ผมปกตอยในเมองราชคฤห (วตเต) กราบทลแลว (วตวา) ตรสแลววา ปน ก (มยา) กาต อ. อนเรากระทา ก ซงอะไร อสส ปรสสส แกบรษนน วฏฏต ยอมควร อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา เทว ขาแต สมมตเทพ (ตยา กาต) อ. อนพระองคทรงกระทา สกการ


ซงสกการะ ตสส ปรสสส แกบรษนน (วฏฏต) ยอมควร อต ดงน (ราชคหวาสห) อนชน ท. ผมปกตอยในเมองราชคฤห วตเต กราบทลแลว เปตวา ทรงตงไวแลว ต กมภโฆสก ซงนาย กมภโฆสกนน เสฏ ฏาเน ในตาแหนงแหงเศรษฐ สกกาเรน ดวยสกการะ มหนเตน อนใหญ ทตวา พระราชทานแลว ธตร ซงธดา ตสสา ปรจารกาย ของนางพระสนมนน ตสส กมภโฆสกสส แกนายกมกโฆสกนน คนตวา เสดจไปแลว สนตก สสานก สตถ ของพระศาสดา สทธ พรอม เตน กมภโฆสเกน ดวยนายกมภ- โฆสกนน วนทตวา ถวายบงคมแลว อาห กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ ตมเห อ. พระองค ท. ปสสถ ขอจงทอด พระเนตรด อม ปรส ซงบรษน ธตมา นาม ปรโส อ. บรษ ชอวาผมปญญาเปนเครองทรงจา เอารโป ผมรปอยางน นตถ ยอม ไมม (โส ปรโส) อ. บรษนน จตตาฬสโกฏวภโว เปนผมโภคะ อนบคคลพงเสวยมโกฏ ๔๐ เปนประมาณ โหนโตป แมเปนอย น กโรต ยอมไมกระทา อพพลาวตากร วา ซงอาการอนเยอหยงแลว หรอ อสมมานมตต อาการ วา หรอวาซงอาการอนสกวาความถอตว นวาเสตวา นงแลว ปโลตก ซงผาเกา กปโณ วย ราวกะ อ. คนกาพรา กตวา กระทาแลว ภต ซงการรบจาง ภตกวถย ใน ถนนอนเปนทอยแหงนายจาง ชวนโต เปนอยอย มยา อนหมอมฉน าโต รแลว อมนา อปาเยน โดยอบายน จ ปน กแล (โส ปรโส) อ. บรษนน (มยา) อนหมอมฉน ชานตวา ครนรแลว


ปกโกสาเปตวา ยงบคคลใหรองเรยกมาแลว สมปฏจฉาเปตวา ยง บรษนนใหรบพรอมแลว (อตตโน) สธนภาว ซงความทแหงตน เปนผเปนไปกบดวยทรพย อาหราเปตวา ยงบคคลใหนามาแลว ต ธน ซงทรพยนน ปโต ตงไวแลว เสฏ ฏาเน ในตาแหนง แหงเศรษฐ ธตาป แม อ. ธดา มยา อนหมอมฉน ทนนา ให แลว อสส ปรสสส แกบรษนน ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ ธตมา ปรโส อ. บรษผมปญญาเปนเครองทรงจา เอวรโป ผมรป อยางน มยา น ทฏปพโพ เปนผอนหมอมฉนไมเคยเหนแลว (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา สตวา ทรงสดบแลว ต วจน ซง พระดารสนน วตวา ตรสแลววา มหาราช ดกอนมหาบพตร ชวต อ. ความเปนอย ชวนตสส ปคคลสส แหงบคคลผเปนอย เอว อยางน ธมมกชวต นาม ชอวาเปนธรรมชาตเปนอยอนประกอบดวย ธรรม (โหต) ยอมเปน ปน ก โจรกาทกมม อธ โลเก ปเฬต หงเสต จเอว อ.กรรมมกรรมอนเปนของโจรเปนตน ยอม บบคน ยอมเบยดเบยน ในโลกนดวยนนเทยว ปรโลเก ตโตนทาน สข นาม นตถ จ ชอ อ. ความสข อนมกรรมนนเปนเหต ยอม ไมม ในโลกเบองหนาดวย ห ก ปรสสส (อตตโน) ธนปาร- ชกาเล ภต วา กส วา กตวา ชวตเอว อ. อนกระทา ซงการ รบจางหรอ หรอวาซงการไถ แลวเปนอย แหงบรษ ในกาลแหงตน เปนผมความเสอมจากทรพยนนเทยว ธมมกชวต นาม ชอวาเปน


ธรรมชาตเปนอยอนประกอบดวยธรรม (โหต) ยอมเปน ห ก อสสรยา อ. ความเปนใหญ ท. วฑฒนตเอว ยอมเจรญนนเทยว (ปคคลสส) แกบคคล เอวรปสส ผมรปอยางน วรยสมปนนสส ผถงพรอมแลวดวยความเพยร สตสมปนนสส ผถงพรอมแลวดวยสต ปรสทธกมมสส ผมกรรมอนหมดจดรอบแลว กายวาจาทห ทวาเรห ดวยทวาร ท. มการและวาจาเปนตน ปาย นสมมการโน ผใคร- ครวญดวยปญญาแลวจงกระทาโดยปกต สตสส ผสารวมแลว กายาทห ทวาเรห ดวยทวาร ท. มกายเปนตน ชวนตสส ผเปนอย อย ธมมชวต เปนอยโดยธรรม ตสส ผตงอยแลว สตอวปปวาเส ในการไมอยปราศจากสต อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซง พระคาถา อม นวา ยโส อ. ยศ อภวฑฒต ยอมเจรญยง (ปคคลสส) แกบคคล อฏานวโต จ ผมความเพยรเปน เหตลกขนดวย สตมโต จ ผมสตดวย สจ- กมมสส จ ผมการงานอนสะอาดดวย นสมม- การโน จ ผมปกตใครครวญแลวจงกระทาดวย สตสส จ ผสารวมแลวดวย ธมมชวโน จ ผเปนอยโดยธรรมโดยปกตดวย อปปมตตสส จ ผไมประมาทแลวดวย อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา อฏานวรยวนตสส ผมความเพยรอน เปนเหตลกขน (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา


(ปทสส) แหงบทวา อฏานวโต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สตสมปนนสส ผถงพรอมแลวดวยสต (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สตมโต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สมนนาคตสส ผมาตามพรอมแลว กายกมมาทห กมเมห ดวยกรรม ท. มกายกรรมเปนตน นทโทเสห อนมโทษออกแลว คอวา นรปราเธห อนไมมความผด (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สจกมมสส อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา นสาเมตวา พจารณาแลว คอวา อปธาเรตวา ใครครวญแลว เอว อยางนวา เจ หากวา เอว ผล อ. ผลอยางน ภวสสต จกมไซร อห อ. เรา กรสสาม จกกระทา เอว อยางน อต วา ดงนหรอ วา หรอวา กมเม ครนเมอกรรม อมสม น (มยา) อนเรา กเต กระทาแลว เอว อยางน อท นาม ผล อ. ผลชอน ภวสสต จกม อต ดงน กโรนตสส กระทาอย สพพกมมาน ซงการงานทงปวง ท. นทาน สลลกเขตวา โรคตกจฉน (กโรนโต เวชโช) วย ราวกะ อ. หมอ กาหนดแลว ซงเหตเปนแดนมอบใหซงผล กระทาอย ซง การเยยวยาซงโรค (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา นสมม- การโน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ.อรรถวา สตสส ผสารวมแลว คอวา นจฉททสส ผไมมชอง กายาทห ทวาเรห ดวยทวาร ท. มกายเปนตน (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สตสส อต ดงน ฯ


(อตโถ) อ. อรรถวา อาคารกสส ผอยครองซงเรอน ตลา- กฏาทน ทจจรตาน วชเชตวา กสโครกขทห กมเมห (ชวต กปเปนตสส) ผเวนแลว ซงการทจรต ท. มการโกงดวยตราชงเปนตน สาเรจอย ซงชวต ดวยกรรม ท. มการไถและการรกษาซงโคเปนตน อนาคารกสส ผอยครองซงเรอนหามได เวชชกมมทตกมมาทน กมมาน วชเชตวา ธมเมน สเมน ภกขาจรยาชวต กปเปนตสส ผ เวนแลว ซงกรรม ท. มเวชกรรมและทตกรรมเปนตน สาเรจอย ซง ชวต ดวยการเทยวไปเพอภกษา โดยธรรม คอวาโดยสมาเสมอ (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ธมมชวโน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา อวปปวตถสตโน ผมสตอนไมอย ปราศแลว (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา อปปมตตสส อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ยโส อ. ยศ อสสรยโภคสมมาน- สงขาโต จเอว อนบณฑตนบพรอมแลววาความเปนใหญและโภคะ และความนบถอดวยนนเทยว กตตวณณภณนสงขาโต จ อนบณฑต นบพรอมแลววาเกยรต และการกลาวซงคณอนบคคลพงพรรณนาดวย วฑฒต ยอมเจรญ อต ดงน (ปทสส) แหงบทวา ยโสภวฑฒต อต ดงน ฯ


เรองพระจฬปนถกเถระ ๑๓. ๗๔/๙ ตงแต อถ น สตถา กห ปน ตว จฬปนถก เปนตนไป. อถ ครงนน สตถา อ.พระศาสดา อาห ตรสแลววา จฬปนถก ดกอนจฬปนถก ปน ก ตว อ. เธอ คจฉส จะไป กห าเน ณ ทไหน อมาย เวลาย ในเวลาน อต ดงน น จฬปนถก กะภกษชอวาจฬปนถกนน ฯ (จฬปนถโก) อ. ภกษ ชอวาจฬปนถก (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองค ผเจรญ ภาตา อ. ภกษผเปนพชาย นกกฑฒต ยอมฉดคราออก ม ซงขาพระองค เตน การเณน เพราะเหตนน อห อ. ขาพระองค คจฉาม จะไป วพภมต เพออนสก อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (วตวา) ตรสแลววา จฬปนถก ดกอนจฬปนถก ปพพชชา นาม ชอ อ. การบรรพชา ตว แหงเธอ (โหต) ยอมม สนตเก ในสานก มม ของเรา ตว อ. เธอ ภาตรา นกกฑฒโตป ผแมอนภกษผเปนพชายฉดคราออกแลว น อาคจฉ ไมมาแลว สนตก สสานก มม ของเรา กสมา เพราะเหตอะไร ตว อ. เธอ เอห จงมาเถด ก ปโยชน อ. ประโยชนอะไร เต ของเธอ คหภาเวน ดวยความเปนแหงคฤหสถ ตว อ. เธอ ภวสสส จกม สนตเก ในสานก มม ของเรา อต ดงน ปรามสตวา ทรง


ลบคลาแลว ตา จฬปนถก ซงภกษชอวาจฬปนถกนน สรส ทศรษะ ปาณนา ดวยฝาพระหตถ จกกงกตตเลน อนมพนอนวจตดวยจกร อาทาย ทรงพาเอาแลว คนตวา เสดจไปแลว นสทาเปตวา ทรง ยงภกษชอวาจฬปนถกใหนงแลว คนธกฏปมเข ทหนามขของพระ คนธกฎ ทตวา ทรงประทานแลว ปโลตก ซงผาเกา ปรสทธ อนหมดจดรอบแลว อภสงขต อนพระองคทรงตกแตงแลว อทธยา ดวยพระฤทธ (วจเนน) ดวยพระดารสวา จฬปนถก ดกอนจฬ- ปนถก ตว อ. เธอ ปรตถาภมโข จงเปนผมหนาเฉพาะตอทศ ในเบองหนา หตวา เปน ปรมชชนโต ลบคลาอย ปโลตก ซง ผาเกา อม น (ปรกมเมน) ดวยบรกรรมวา รโชหรณ รโช- หรณ อต ดงน โหห จงม อธเอว าเน ในทนนนเทยว อต ดงน กาเล ครนเมอกาล (ปคคเลน) อนบคคล อาโรจเต กราบทลแลว ภกขสงฆปรวโต ผอนหมแหงภกษแวดลอมแลว คนตวา เสดจไปแลว เคห สเรอน ชวกสส ของหมอชวก นสท ประทบนงแลว ปตตาสเน เหนออาสนะอนหมอชวกปลาดแลว ฯ จฬปนถโกป แม อ. ภกษชอวาจฬปนถก โอโลเกนโต แลด อย สรย ซงพระอาทตย ปรมชชนโต นสท นงลบคลาอยแลว ต ปโลตก ซงผาเกานน (ปรกมเมน) ดวยบรกรรมวา รโชหรณ รโชหรณ อต ดงน ฯ ตสส จฬปนถกสส เมอภกษชอวาจฬปนถก นน ปรมชชนตสส ลบคลาอย ปโลตกขณฑ ซงทอนแหงผาเกา ต ผนนน (ปโลตกขณฑ) อ. ทอนแหงผาเกา กลฏ เปนของ


เศราหมองแลว อโหส ไดเปนแลว ฯ ตโต ลาดบนน (จฬปนถโก) อ. ภกษชอวาจฬปนถก จนเตส คดแลววา ปโลตกขณฑ อ. ทอน แหงผาเกา อท น ปรสทธ เปนของหมดจดแลว อตวย เกน เปรยบ (โหต) ยอมเปน ปน แตวา (ปโลตกขณฑ) อ. ทอน แหงผาเกา นสสาย อาศยแลว อตตภาว ซงอตภาพ อม น ชหตวา ละแลว ปรมปกต ซงปกตอนมในกอน กลฏ เปน ผาเศราหมองแลว เอว อยางน ชาต เกดแลว สงขารา อ. สงขาร ท. อนจจา จต ไมเทยงหนอ อต ดงน ปฏเปนโต เรมตงอย ขยวย ซงความสนไปและความเสอมไป วปสสน ยง วปสสนา วฑเฒส ใหเจรญแลว ฯ สตถา อ. พระศาสดา ตวา ทรงทราบแลววา จตต อ. จต จฬปนถกสส ของภกษชอวาจฬปนถก อารฬห ขนแลว วปสสน สวปสสนา อต ดงน วตวา ตรสแลววา จฬปนถก ดกอน จฬปนถก ตว อ. เธอ มา กร อยากระทาแลว ส ซงความ หมายรวา เอต ปโลตขณฑเอว อ. ทอนแหงผาเกานนนเทยว สงกลฏ เปนผาเศราหมองแลว รชรชต เปนผาอนธลยอมแลว (โหต) ยอมเปน อต ดงน ปน ก ราครชาทโย รชา อ. ธล ท. มธลคอราคะเปนตน อตถ มอย อพภนตเร ในภายใน เต ของเธอ ต อ. เธอ หราห จงนาไป เต ราคชาทโย รเช ซงธล ท. มธลคอราคะเปนตน เหลานน อต ดงน วสชเชตวา ทรงเปลงแลว โอภาส ซงพระรศม ปายมานรโป เปนผมพระรป


อนปรากฏอย ปรโต นสนโน วย ราวกะวาประทบนงแลว ขางหนา หตวา เปน อภาส ไดทรงภาษตแลว คาถา ซงพระคาถา ท. อมา เหลานวา ราโค อ. ราคะ (มยา) อนเรา (วจจต) ยอมเรยก รโช วาธล จ ปน กแตวา (ราโค) อ. ราคะ (มยา) อนเรา น วจจต ยอม ไมเรยก เรณ วาละออง เอต รโช อต วจน อ. คาวา ธล ดงนนน อธวจน เปนชอ ราคสส ของราคะ (โหต) ยอมเปน ภกขโว อ. ภกษ ท. เต เหลานน วปปชหตวา ละขาดแลว รช ซง ธล เอต นน วหรนต ยอมอย สาสเน ใน พระศาสนา วคตรชสส พทธสส ของพระ- พทธเจา ผมธลคอราคะไปปราศแลว ฯ โทโส อ. โทสะ (มยา) อนเรา (วจจต) ยอมเรยก รโช วาธล จ ปน กแตวา (โทโส) อ. โทสะ (มยา) อนเรา น วจจต ยอมไมเรยก เรณ วาละออง เอต รโช อต วจน อ. คาวา ธล ดงนนน อธวจน เปนชอ โทสสส ของโทสะ (โหต) ยอมเปน ภกขโว อ. ภกษ ท. เต เหลานน วปปชหตวา ละขาดแลว เอต รช ซงธลคอโทสะนน วหรนต ยอมอย สาสเน


ในพระศาสนา วคตรชสส พทธสส ของพระ พทธเจา ผมธลคอโทสะไปปราศแลว ฯ โมโห อ. โมหะ (มยา) อนเรา (วจจต) ยอมเรยก รโช วาธล จ ปน กแตวา (โมโห) อ. โมหะ (มยา) อนเรา น วจจต ยอมไมเรยก เรณ วาละออง เอต รโช อต วจน อ. คาวา ธล ดงนนน อธวจน เปนชอ โมหสส ของโมหะ (โหต) ยอมเปน ภกขโว อ.ภกษ ท. เต เหลานน วปปชหตวา ละขาดแลว เอต รช ซงธลคอโมหะนน วหรนต ยอมอย สาสเน ในพระศาสนา วคตรชสส พทธสส ของพระ- พทธเจา ผมธลคอโมหะไปปราศแลว อต ดงน ฯ ๑๔. ๘๗/๘ ตงแต สตถา อม อตต อาหรตวา เอว ภกขเว เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา อาหรตวา ครนทรงนามาแลว อม อตต อตถ ซงเรองอนลวงไปแลวน วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. จฬปนถโก อ. ภกษชอวาจฬปนถก ทนโธ ว เปนคนเขลาเทยว อโหส ไดเปนแลว ปพเพป แมในกาลกอน เอว อยางน ตถาป แมในกาลนน อห อ.เรา อวสสโย เปน


ผเปนทพานก อสส จฬปนถกสส ของภกษชอวาจฬปนถกนน หตวา เปน ต จฬปนถก ยงภกษชอวาจฬปนถกน ปตฏาเปส ให ตงอยเฉพาะแลว โลกยกฏมเพ ในขมทรพยอนเปนโลกยะ อต ดงน กถาย ครนเมอถอยคาวา อโห โอ สตถา อ. พระศาสดา อวสสโย ทรงเปนผเปนทพานก จฬปนถกสส ของภกษชอวาจฬปนถก ชาโต เกดแลว อต ดงน สมฏ ตาย ตงขนพรอมแลว ปเนก- ทวส ในวนหนงอก กเถตวา ตรสแลว อตตวตถ ซงเรองอน ลวงไปแลว จฬกเสฏ ชาตเก ในชาดกอนบณฑตกาหนดแลวดวย เศรษฐชอวาจฬกะ วตวา ตรสแลว คาถ ซงพระคาถาวา เมธาว อ. บคคลผมปญญา วจกขโณ ผเหนแจง อตตาน ยงตน สมฏาเปต ยอมใหตงขนพรอม ปาภเตน ดวยทรพยอนเปนตนทน อปปเกนป แมอนนอย (ปคคโล) อว ราวะ อ. บคคล สนธม กออย อคค ซงไฟ อณ อนนอย (มหนต อคค) ยงไฟกองใหญ (สมฏาเปนโต) ใหตงขนอย อต ดงน วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. อห อ. เรา อวสสโย เปนผเปนทพานก อมสส จฬปนถกสส ของภกษชอวาจฬปนถกน ชาโต เปนผเกดแลว (อมห) ยอมเปน อทานเอว ในกาลน นนเทยว น หามได อห อ. เรา อวสสโย เปนผเปนทพานก (อมสส จฬปนถกสส) ของภกษชอวาจฬปนถกน อโหสเอว ได


เปนแลวนนเทยว ปพเพป แมในกาลกอน ปน อนง อห อ. เรา อกาส ไดกระทาแลว อม จฬปนถก ซงภกษชอวาจฬปนถกน สามก ใหเปนเจาของ โลกยกฏมพสส แหงขมทรพยอนเปนโลกยะ ปพเพ ในกาลกอน อห อ.เรา (อากาส) ไดกระทาแลว (อม จฬปนถก) ซงภกษชอวาจฬปนถกน (สามก) ใหเปนเจาของ โลกตตรากฏมพสส แหงขมทรพยอนเปนโลกตระ อทาน ในกาลน อต ดงน ชาตก ทรงยงชาดก สโมธาเนส ใหตงลงพรอมแลว (วจเนน) ดวยพระดารสวา จฬกมเตวาสโก อ. อนเตวาสกของ เศรษฐชอวาจฬกะ ตทาป แมในกาลนน จฬปนถโก เปนภกษ ชอวาจฬปนถก อโหส ไดเปนแลว (เอตรห) ในกาลบดน ปน สวนวา จฬเสฏ อ. เศรษฐชอวาจฬกะ ปณฑโต ผฉลาด พยตโต ผเฉยบแหลม นกขตตโกวโท ผฉลาดในนกษตร (ตทา) ในกาลนน อหเอว เปนเรานนเทยว (อโหส) ไดเปนแลว (เอตรห) ในกาลบดน อต ดงน ฯ ปเนกทวส ในวนหนงอก ภกข อ. ภกษ ท. กถ ยงถอยคา วา อาวโส แนะผมอาย ท. จฬปนถโก อ. ภกษชอวาจฬปนถก อสกโกนโตป แมไมอาจอย คเหต เพออนเรยนเอา คาถ ซงคาถา จตปปท อนมบาท ๔ จตห มาเสห โดยเดอน ท. ๔ อโนสสชชตวา ไมสละลงแลว วรย ซงความเพยร ปตฏ โต ตงอยเฉพาะแลว อรหตเต ในความเปนแหงพระอรหนต สามโก เปนผเปนเจาของ โลกตตรธมมกฏมพสส แหงขมทรพยคอธรรมอนเปนโลกตระ ชาโต


เกดแลว อทาน ในกาลน อต ดงน สมฏาเปส ใหตงขน พรอมแลว ธมมสภาย ในธรรมสภา ฯ สตถา อ. พระศาสดา อาคนตวา เสดจมาแลว ปจฉตวา ตรส ถามแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. สนนสนนา เปนผนงประชมกนแลว กถาย ดวยถอยคา กาย น อะไรหนอ อตถ ยอมม เอตรห ในกาลบดน อต ดงน (วจเน) ครน เมอคาวา (มย) อ. ขาพระองค ท. (สนนสนนา) เปนผนง ประชมกนแลว อมาย นาม กถาย ดวยถอยคาชอน (อมห) ยอมม (เอตรห) ในกาลบดน อต ดงน (ภกขห) อนภกษ ท. วตเต กราบทลแลว วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ภกข อ. ภกษ อารทธวรโย ผมความเพยรอนปรารภแลว สาสเน ในศาสนา มม ของเรา สามโก เปนผเปนเจาของ โลกตตร- ธมมสส แหงธรรมอนเปนโลกตระ โหตเอว ยอมเปนนนเทยว อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา โอโฆ อ. หวงนา น อภกรต ยอมทวมทบ ไมได ย ทป ซงเกาะใด เมธาว อ. บคคล ผมปญญา กยราถ พงกระทา (ต) ทป ซง เกาะนน อฏาเนน จ ดวยความหมนดวย อปปมาเทน จ ดวยความไมประมาทดวย ส- เมน จ ดวยความสารวมดวย ทเมน จ ดวย การฝกดวย อต ดงน ฯ อตโถ อ. อรรถวา (ปคคโล) อ. บคคล สมนนาคโต


ผมาตามพรอมแลว ธมโมชปาย ดวยปญญาอนมโอชะเกดแตธรรม เมธาว ชอวาผมปญญา กยราถ พงกระทา คอวา กเรยย ควร กระทา คอวา สกกเณยย พงอาจ กาต เพออนกระทา อรหตต- ผลทป ซงเกาะคอพระอรหตผล อตตโน ปตฏานภต อนเปน ทตงเฉพาะของตนเปนแลว สสารสาคเร ในสาครคอสงสาร อต- คมภเร อนลกยง อตทลลภปตฏตาย โดยความเปนแหงทเปนทตง เฉพาะอนสตวไดโดยยากยง อมสม น ธมเมห ดวยธรรม ท. จตห ๔ การณภเตห อนเปนเหตเปนแลว อเมห เหลาน อต คอ วรย- สงขาเตน อฏาเนน จ ดวยความหมน อนบณฑตนบพรอมแลววา ควาเพยรดวย สตยา อวปปวาสสงขาเตน อปปมาเทน จ ดวย ความไมประมาท อนบณฑตนบพรอมแลววาความไมอยปราศจากสต ดวย จตปารสทธสลสงขาเตน สเมน จ ดวยความสารวม อน บณฑตนบพรอมแลววาศลคอความบรสทธ ๔ ดวย อนทรยทมเนน จ ดวยการฝกซงอนทรยดวย อต ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา ทป กยราถ อต ดงน ฯ (ปจฉา) อ. อนถามวา (เมธาว) อ. บคคลผมปญญา (กยราถ) พงกระทา กทส ทป ซงเกาะอนเชนไร (อต) ดงน ฯ (วสสชชน) อ. อนเฉลยวา โอโฆ อ. หวงนา น อภกรต ยอมทวมทบไมได ย ทป ซงเกาะใด (เมธาว) อ. บคคลผม ปญญา (กยราถ) พงกระทา (ต ทป) ซงเกาะนน อต ดงน ฯ


(อตโถ) อ. อธบายวา กเลโสโฆ อ. หวงนาคอกเลส จตพพโธป แมอนมอยาง ๔ น สกโกต ยอมไมอาจ อภกรต เพออนทวมทบ คอวา วทธเสต เพออนกาจด ย ทป ซงเกาะใด (เมธาว) อ. บคคลผมปญญา (กยราถ) พงกระทา (ต ทป) ซงเกาะนน ห แทจรง อรหตต อ. ความเปนแหงพระอรหนต โอเฆน อนหวงนาคอกเลส น สกกา ไมอาจ วกรต เพออน ทวมทบ อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา ย โอโฆ นาภกรต อต ดงน ฯ


เรองพาลนกษตร ๑๕. ๘๙/๒๐ ตงแต สตถา เตส กถ สตวา พาลาน เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา สตวา ทรงสดบแลว กถ ซงถอยคา เตส อรยสาวกาน ของพระอรยสาวก ท. เหลานน วตวา ตรสแลว วา กรยา อ. กรยา พาลาน ชนาน ของชน ท. ผเปนพาล ทมเมธาน ผมปญญาชว เอวรปา เปนกรยามรปอยางน โหต ยอม เปน ปน สวนวา เมธาวโน ชนา อ. ชน ท. ผมปญญา รกขตวา รกษาแลว อปปมาท ซงความไมประมาท ธนสาร (รกขนโต ปคคโล) วย ราวกะ อ. บคคล รกษาอย ซงทรพยอนเปนสาระ ปาปณนต ยอมบรรล อมตมหานพพานสมปตต ซงสมบตคออมต- มหานพพาน อต ดงน อภาส ไดทรงภาษตแลว คาถา ซง พระคาถา ท. อมา เหลานวา ชนา อ. ชน ท. พาลา ผเขลา ทมเมธโน ผมปญญาชว อนย ชนต ยอมตามประกอบ ปมาท ซงความประมาท จ สวนวา เมธาว อ. บคคลผมปญญา รกขต ยอมรกษา อปปมาท ซงความไมประมาท (ปคคโล) อว ราวกะ อ. บคคล (รกขนโต) รกษาอย ธน ซงทรพย เสฏ อนประเสรฐทสด ตมเห อ. ทาน ท. มา


อนยเชถ จงอยาตามประกอบ ปมาท ซงความ ประมาท มา (อนยเชถ) จงอยาตามประกอบ กามรตสนถว ซงความเชยชดดวยอานาจแหงความ ยนดในกาม ห เพราะวา (ปคคโล) อ.บคคล อปปมตโต ผไมประมาทแลว ฌายนโต เพงอย ปปโปต ยอมบรรล สข ซงความสข วปล อน ไพบลย อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สมนนาคตา ผมาตามพรอมแลว พาลเยน ดวยความเปนแหงบคคลผเปนพาล คอวา อชานนตา ผไมรอย อธโลกปรโลตถ ซงประโยชนในโลกนและโลกในเบอง หนา (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา พาลา อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา นปป า ผมปญญาอนออกแลว (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ทมเมธโน อต ดงน ฯ เต พาลชนา อ. ชนผเปนพาล ท. เหลานน อปสสนตา เมอไมเหน อาทนว ซงโทษ ปมาเท ในความประมาท อนยชนต ชอวา ยอมตามประกอบ ปมาท ซงความประมาท คอวา กาล ยงกาล วตนาเมนต ยอมใหนอมลวงไปวเศษ ปมาเทน ดวยความประมาท ฯ (อตโถ) อ.อรรถวา ปน สวนวา ปณฑโต อ. บณฑต สมนนาคโต ผมาตามพรอมแลว ธมโมชปาย ดวยปญญาอนม โอชะเกดแตธรรม รกชต ยอมรกษา อปปมาท ซงความไมประมาท


(ปคคโล) วย ราวกะ อ. บคคล (รกขนโต) รกษาอย สตต- รตนธน ซงทรพยคอรตนะ ๗ เสฏ อนประเสรฐทสด คอวา อตตม อนสงสด กลวสานคต อนไปตามแลวซงวงศแหงตระกล (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา เมธาว อต ดงน เปนตน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา ห เหมอนอยางวา (ชนา) อ. ชน ท. ปสสนตา เมอเหน อานสส ซงอานสงส ธเน ในทรพย วา มย อ. เรา ท. นสสาย อาศยแลว ธน ซงทรพย อตตม อนสงสด ปาปณสสาม จกถง กามคณสมปตต ซงสมบตคอกามคณ ปรโลกคมนมคค ยงหนทางอนเปนทไปสโลกในเบองหนา โสเธสสาม จกใหหมดจด อต ดงน รกขนต ชอวายอมรกษา ต ธน ซง ทรพยนน ยถา ฉนใด ปณฑโตป แม อ. บณฑต ปสสนโต เมอเหน อานสส ซงอานสงส อปปมาเท ในความไมประมาทวา อปปมตโต ปคคโล อ. บคคลผไมประมาทแลว ปฏลภต ยอมได เฉพาะ ปมชฌานาทน ฌานาน ซงฌาน ท. มฌานทหนงเปนตน ปาปณาต ยอมบรรล มคคผลาทน คณชาตาน ซงคณชาต ท. ม มรรคและผลเปนตน ตสโส วชชา ยงวชชา ท. ๓ ฉ อภา ยง อภญา ท. ๖ สมปาเทต ยอมใหถงพรอม อต ดงน รกขต ชอวายอมรกษา อปปมาท ซงความไมประมาท (ปคคโล) วย ราวกะ อ. บคคล (รกขนโต) รกษาอย ธน ซงทรพย เสฏ อนประเสรฐทสด เอว ฉนนน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ตสมา เพราะเหตนน ตมเห อ. ทาน ท.


มา อนยเชถ จงอยาตามประกอบ ปมาท ซงความประมาท คอ วา มา กาล วตนามยตถ อยายงกาลใหนอมลวงไปวเศษแลว ปมาเทน ดวยความประมาท (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา มา ปมาท อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ตมเห อ. ทาน ท. มา อนยเชถ จงอยาตามประกอบ คอวา มา จนตยตถ อยาคดแลว คอวา มา ปฏลภตถ อยาไดเฉพาะแลว ตณหาสนถวป แมซงความเชยชดดวย อานาจแหงตณหา รตสงชาต อนบณฑตนบพรอมแลววาความยนด วตถกามกเลสกาเมส ในวตถกามและกเลสกาม ท. (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา มา กามรตสนถว อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ห เพราะวา ปคคโล อ. บคคล อปปมตโต ชอวาผไมประมาทแลว (อตตโนป อปฏ ตสตตาย เพราะความทแหงตนเปนผมสตอนเขาไปตงไวแลว ฌายนโต เพงอย ปาปณาต ยอมบรรล นพพานสข ซงความสขคอพระนพพาน วปล อนไพบลย คอวา โอฬาร อนโอฬาร อต ดงน (ปทสส) แหง บทวา อปปมตโต ห อต ดงนเปนตน ฯ


เรองพระมหากสสปเถระ ๑๖. ๙๑/๘ ตงแต เอกสม ห ทวเส เถโร ปปผลคหาย เปนตนไป. ห ความพสดารวา เอกสม ทวเส ในวนหนง เถโร อ. พระเถระ วหรนโต อย ปปผลคหาย ในถาอนประกอบดวย ไมเลยบ จรตวา เทยวไปแลว ราชคเห ในเมองราชคฤห ปณฑาย เพอบณฑบาต ปณฑปาตปฏกกนโต ผกาวกลบแลวจากบณฑบาต ปจฉาภตต ในกาลภายหลงแตกาลแหงภต อาโลก ยงแสงสวาง วฑเฒตวา ใหเจรญแลว โอโลเกนโต นสท นงแลดอยแลว สตเต ซงสตว ท. ปมตเต จ ผประมาทแลวดวย อปปมตเต จ ผไม ประมาทแลวดวย จวนเก ผเคลอน อปปชชนเก ผเกดขน อทก- ปวปพพตาทส าเนส ในท ท. มนาและแผนดนและภเขาเปนตน จกขนา ดวยจกษ ทพเพน อนเปนทพย ฯ สตถา อ. พระศาสดา เชตวเน นสนนโก ว ผประทบนงแลว ในพระเชตวนเทยว (จนเตตวา) ทรงพระดารแลววา กสสโป อ. ภกษชอกสสปะ ปตโต ผเปนบตร มม ของเรา วหรต ยอม อย วหาเรน ดวยธรรมเปนเครองอย เกน น โข อะไรหนอแล อชช ในวนน อต ดงน อปธาเรนโต ทรงใครครวญอย จกขนา ดวยพระจกษ ทพเพน อนเปนทพย ตวา ทรงทราบแลววา


(กสสโป) อ. ภกษชอวากสสปะ (ปตโต) ผเปนบตร (มม) ของเรา โอโลเกนโต แลดอย จตปปาต ซงการจตและการอบต สตตาน แหงสตว ท. วหรต อย อต ดงน วตวา ตรสแลว วา จตปปาโต นาม ชอ อ. การจตและการอบต สตตาน แหง สตว ท. พทธาเณนอป แมอนพระญาณของพระพทธเจา อปรจ- ฉนโน กาหนดไมไดแลว (เกนจ) อนใคร ๆ น สกกา ไมอาจ กาต เพออนกระทา ปรจเฉท ซงอนกาหนด มาตกจฉย ปฏสนธ คเหตวา มาตาปตโร อชานาเปตวา จวนกสตตาน ซงสตว ผถอเอา ซงปฏสนธ ในทองของมารดา แลวไมยงมารดาและบดา ท. ใหรแลว เคลอน ท. ชานต อ.อนร เต สตเต ซงสตว ท. เหลานน อวสโย เปนอาการมใชวสย ตว ของเธอ (โหต) ยอมเปน วสโย อ. วสย ตว ของเธอ อปปมตตโก เปนสภาพมประมาณนอย (โหต) ยอมเปน ปน สวนวา ชานต อ. อนร ปสสต อ. อนเหน (สตเต) ซงสตว ท. จวนเต จ ผเคลอนอยดวย อปปชชนเต จ ผเกดขนอยดวย สพพโส โดยประการทงปวง วสโย เปนวสย พทธานเอว ของพระพทธเจา ท. นนเทยว (โหต) ยอมเปน อต ดงน ผรตวา ทรงแผไปแลว โอภาส ซงพระรศม สมมเข นสนโน วย เปนผเพยงดงวาประทบนงแลวในทมหนาพรอม หตวา เปน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ปณฑโต อ. บณฑต นทต ยอมบรรเทา ปมาท ซงความประมาท อปปมาเทน ดวยความไม


ประมาท ยทา ในกาลใด (โส ปณฑโต) อ. บณฑตนน อารยห ขนแลว ปาปาสาท สปญญาเพยงดงวาปราสาท อโสโก ผไมเศราโศก (อเวกขต) ยอมพจารณาเหน ปช ซงหมสตว โสกน ผเศราโศก (ตทา) ในกาลนน ธโร อ. ปราชญ อเวกขต ยอมพจารณาเหน พาเล ชเน ซงขน ท. ผเปนพาล ปพพตฏโ ปคคโล อว ราวกะ อ. บคคลผยนอยบนภเขา (อเวกขนโต) พจารณาเหนอย ภมมฏเ ชเน ซงชน ท. ผ ยนอยบนภาคพน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา นโวทก อ. นาอนใหม ปวสนต อนไหลเขาไปอย โปกขรณ สสระโบกขรณ ปราโณทก ยงนาอน เกา สงโขเภตวา ใหกระเพอมแลว อทตวา ไมใหแลว โอกาส ซงโอกาส ตสส ปราโณทกสส แกนาอนเกานน นทต ยอมรนไป คอวา นหรต ยอมนาออกไป (ต ปราโณทก) ซงนาอนเกานน ปลายนต อนไหลไปอย มตถเกน โดยทสด อตตโน ของตน ยถา นาม ชอฉนใด ยทา ในกาลใด ปณฑโต อ. บณฑต พรหนโต พอกพนอย อปปมาทลกขณ ซงลกษณะแหงความไม ประมาท อทตวา ไมใหแลว โอกาส ซงโอกาส ปมาทสส แก ความประมาท นทต ชอวายอมบรรเทา คอวา นหรต ชอวา ยอมนาออกไป ต ปมาท ซงความประมาทนน อปปมาทเวเคน


ดวยกาลงแหงความไมประมาท เอวเอว ฉนนนนนเทยว อถ ใน กาลนน โส ปณฑโต อ. บณฑตนน ปนนนปมาโท ผมความ ประมาทอนบรรเทาแลว ปฏปท ยงขอปฏบต อนจฉวก อนสมควร ตสส อปปมาทสส แกความไมประมาทนน ปเรนโต ใหเตมอย อารยห ขนแลว ปาปาสาท สปญญาเพยงดงวาปราสาท ทพพ- จกขสงขาต อนบณฑตนบพรอมแลววาจกษอนเปนทพย ปรสทธ อน ชอวาหมดจดรอบแลว อจจคคตเถน เพราะอรรถวาขนไปลวงแลว ตาย ปฏปทาย ดวยขอปฏบตนน (ปคคโล) วย ราวกะ อ. บคคล (อารหนโต) ขนอย ปาสาท สปราสาท นสเสณยา โดยบนได อโสโก ผชอวาไมเศราโศก (อตตโน) ปหนโสกสลลตาย เพราะ ความทแหงตนเปนผมความเศราโศกเพยงดงวาลกศรอนละไดแลว อเวกขต ยอมพจารณาเหน คอวา ปสสต ยอมเหน ปช ซงหม สตว คอวา สตตนกาย ซงหมแหงสตว โสกน ผชอวาเศราโศก (อตตโน) อปปหนโสกสลลตาย เพราะความทแหงตนเปนผมความ เศราโศกเพยงดงวาลกศรอนละไมไดแลว จวมาน จ ผเคลอนอยดวย อปปชชมาน จ ผเกดขนอยดวย ทพพจกขนา ดวยจกษอนเปนทพย (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา นทต อต ดงนเปนตน ฯ (ปจฉา) อ.อนถามวา (ธโร) อ. ปราชญ (อเวกขต) ยอมพจารณาเหน (พาเล ชเน) ซงชน ท. ผเปนพาล ยถา ก ราวกะ อ. อะไร (อต) ดงน ฯ


(วสสชชน) อ. อนเฉลยวา (ธโร) อ.ปราชญ (อเวกขต) ยอมพจารณาเหน (พาเล ชเน) ซงชน ท. ผเปนพาล ปพพตฏโ ปคคโล อว ราวกะ อ. บคคลผยนอยบนภเขา (อเวกขนโต) พจารณาเหนอย ภมมฏเ ชเน ซงชน ท. ผยนอยบนภาคพน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา ปพพตมทธนฏ โต ปคโล ภมย เต ชเน (อกจเฉย อเวกขต) วา อ. บคคลผยนอยแลวบนยอด แหงภเขา ยอมพจารณาเหน ซงชน ท. ผยนอยแลว บนภาคพน โดย ไมยากหรอ อปรปาสาเท โต ปคคโล ปาสาทปรเวณ เต ชเน อกจเฉน อเวกขต วา หรอวา อ.บคคล ผยนอยแลว ในเบองบน แหงปราสาท ยอมพจารณาเหน ซงชน ท. ผยนอยแลว ทบรเวณแหง ปราสาทโดยไมยาก (ยถา) ฉนใด ธโร อ. ปราชญ คอวา ปณฑโต อ. บณฑต คอวา มหาขณาสโว อ. พระมหาขณาสพ โสป แมนน อเวกขต ยอมพจารณาเหน พาเล ชเน ซงชน ท. ผเปนพาล อสมจฉนนวฏฏพเช ผมพชคอวฏฏะอนยงถอนขนไมได แลว จวนเต จ ผเคลอนอยดวย อปปชชนเต จ ผเกดขนอยดวย อกจเฉน โดยไมอาย ตถา ฉนนน อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา ปพพตฏโว ภมมฏเ อต ดงน ฯ


เรองภกษ ๒ สหาย ๑๗. ๙๔/๖ ตงแต อถ น สตถา ตว ปมตโต กาล เปนตนไป. อถ ครนนน สตถา อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา ตว อ. เธอ ปมตโต ประมาทแลว กาล ยงกาล วตนาเมตวา ใหนอมลวงไปวเศษแลว วทส ยอมกลาววา อห อ. ขาพระองค อปปมตโต เปนผไมประมาทแลว อมห ยอมเปน อต ดงน ปน อนง ตว อ. เธอ กโรส ยอมกระทา อปปมตต ปคคล ซง บคคลผไมประมาทแลว ปมตต ใหเปนผประมาทแลว ตว อ. เธอ ทพพลสโส วย เปนผเพยงดงวามาตวมกาลงอนโทษประทษรายแลว ชวจฉนโน ตวมเชาวอนขาดแลว สนตเก ในสานก ปตตสส ของ บตร มม ของเรา (อส) ยอมเปน ปน สวนวา เอโส มม ปตโต อ. บตรของเรานน สฆชวสโส วย เปนผเพยงดงวามาตวม เชาวอนเรว สนตเก ในสานก ตว ของเธอ (โหต) ยอมเปน อต ดงน น ภกข กะภกษนน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระ พระคาถา อม นวา สเมธโส อ. บคคลผมปญญาด (สตเตส) ครน เมอสตว ท. ปมตเตส ประมาทแลว อปปมตโต ไมประมาทแลว (สตเตส) ครนเมอสตว ท.


สตเตส หลบแลว พหชาคโร ตนอยโดยมาก หตวา ละแลว (มนทปป ปคคล) ซงบคคล ผมปญญานอย ยาต ยอมไป อพลสส สฆสโส (หตวา ยนโต) อว ราวกะ อ. มาตวมเชาวอน เรว ละแลว ซงมาตวไมมกาลง ไปอย อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา อปปมาทสมปนโน ผถงพรอมแลว ดวยความไมประมาท (อตตโน) สตเวปลลปตตตาย เพราะความท แหงตนเปนผถงแลวซงความไพบลยแหงสต คอวา ขณาสโว ผมอาสวะ สนแลว (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา อปปมตโต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สตเตส ครนเมอสตว ท. เตส ตงอยแลว สตโวสสคเค ในการสละลงซงสต (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ปมตเตส อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา (สตเตส) ครนเมอสตว ท. นททา- ยนเตสเอว ชอวาประพฤตหลบอยนนเทยว สพพรยาปเถส ในอรยาบถ ทงปวง ท. สตชาครยาภาเวน เพราะความไมมแหงธรรมเปนเครอง ตนคอสต (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สตเตส อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา โต ตงอยแลว สตเวปลลชาครเย ในธรรมเปนเครองตนคอความไพบลยแหงสต มหนเต อนใหญ (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา พหชาคโร อต ดงน ฯ


(อตโถ) อ. อรรถวา สนธวาชานโย วย ราวกะ อ. มา สนธพและมาอาชาไนย สฆชโว ตวมเชาวอนเรว (หตวา) ละแลว ทพพลสส ซงมาตวมกาลงอนโทษประทษรายแลว กณปาฉนนสว ตวมเชาวอนขาดแลวโดยความเปนมามเทาอนดวน (ยนโต) ไปอย (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา อพลสสว อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา อตตมปโ ปคคโล อ. บคคลผม ปญญาอนสงสด หตวา ยาต ยอมละแลวไป ปคคล ซงบคคล ตถารป ผมรปอยางนน อาคเมนป ดวยนกายเปนทมาบาง อธ- คเมนป ดวยมรรคและผลเปนทบรรลบาง (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สเมธโส อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา มนทปสม ปคคเล ครนเมอ บคคลผมปญญานอย เอก สตต คเหต วายมนเตเอว พยายามอย เพออนเรยนเอา ซงสตรหนงนนเทยว สเมธโส อ. บคคลผม ปญญาด คณหาต ยอมเรยกเอา เอก วคค ซงวรรควรรคหนง (สเมธโส) อ. บคคลผมปญญาด หตวา ยาต ยอมละแลวไป อาคเมน ดวยนกายเปนทมา เอว อยางน ตาว กอน ปน อนง มนทปเ ครนเมอบคคลผมปญญานอย รตตฏานทวาฏานาน กาต วายมนเตเอว จ พยายามอย เพออนกระทา ซงทเปนทพกใน กลางคนและทเปนทพกในกลางวน ท. นนเทยวดวย กมมฏาน อคคเหตวา สชฌายนเตเอว จ เรยนเอาแลว ซงพระกรรมฐาน สาธยายอยนนเทยวดวย สเมธโส อ. บคคลผมปญญาด ปวสตวา


เขาไปแลว รตตฏาน วา สทเปนทพกในกลางคนหรอ ทวาฏาน วา หรอวาสทเปนทพกในกลางวน ปเรน ชเนน กต อนชนอน กระทาแลว ปพพภาเคป แมในกาลเปนสวนเบองตน สมมสนโต พจารณาอย กมมฏาน ซงพระกรรมฐาน สพพกเลเส ยงกเลส ทงปวง ท. เขเปตวา ใหสนไปแลว กโรต ยอมกระทา โลกตตร- ธมเม ซงธรรมอนเปนโลกตระ ท. นว ๙ หตถคเต ใหเปน ธรรมไปแลวในมอ (สเมธโส) อ. บคคลผมปญญาด หตวา ยาต ยอมละแลวไป อธคเมน ดวยมรรคและผลเปนทบรรล เอว อยางน ปน อนง (สเมธโส) อ. บคคลผมปญญาด หตวา ละแลว คอ วา ฉฑเฑตวา ทงแลว ต ปคคล ซงบคคลนน มนทป ผมปญญานอย วฏเฏ ในวฏฏะ วฏฏโต นสสรนโต ยาตเอว ยอมแลนออกไปอย จากวฏฏะนนเทยว อต ดงน ฯ


เรองทาวสกกะ ๑๘. ๙๖/๔ ตงแต สกกจาห มหาล ปชานาม สกกกรเณ เปนตนไป. (ภควา) อ. พระผมพระภาคเจา (อาห) ตรสแลววา มหาล ดกอนมหาล อห อ. อาตมภาพ สกก ปชานาม จ ยอมรทว ซงทาวสกกะดวย สกกกรเณ ธมเม (ปชานาม) จะ ยอมรทว ซง ธรรม ท. อนเปนเครองกระทาใหเปนทาวสกกะดวย เยส ธมมาน (อตตนา) สมาทนนตตา สกโก สกกตต อชฌคา เต ธมเม ปชานาม จ ยอมรทว ซง - อ. ทาวสกกะ ทรงถงทบแลว ซงความ เปนแหงทาวสกกะ เพราะความทแหงธรรม ท. เหลาใด เปนธรรม อนตนสมาทานแลว ธรรม ท. เหลานนดวย มหาล ดกอนมหาล สกโก อ. ทาวสกกะ เทวนมนโท ผเปนจอมแหงเทพ ท. มนสสภโต เปนผเปนมนษยเปนแลว สมาโน เปนอย ปพเพ ในกาลกอน มาณโว เปนมาณพ มโฆ นาม ชอวามฆะ อโหส ไดเปนแลว ตสมา เพราะเหตนน (โส สกโก) อ. ทาวสกกะนน (ชเนห) อนชน ท. วจจต ยอมเรยกวา มฆวา อ.ทาวมฆะ อต ดงน ; มหาล ดกอนมหาล สกโก อ. ทาวสกกะ เทวานมนโท ผ เปนจอมแหงเทพ ท. มนสสภโต เปนผเปนมนษยเปนแลว สมาโน เปนอย ปพเพ ในกาลกอน อทาส ไดใหแลว ทาน ซงทาน


ปเร ในกอน ตสมา เพราะเหตนน (โส สกโก) อ. ทาว สกกะนน (ชเนห) อนชน ท. วจจต ยอมเรยกวา ปรนทโท อ. ทาวปรนททะ อต ดงน ; มหาล ดกอนมหาล สกโก อ. ทาวสกกะ เทวนมนโท ผ เปนจอมแหงเทพ ท. มนสสภโต เปนผเปนมนษยแลว สมาโน เปนอย ปพเพ ในกาลกอน อทาส ไดใหแลว ทาน ซงทาน สกกจจ โดยเคารพ ตสมา เพราะเหตนน (โส สกโก) อ.ทาว สกกะนน (ชเนห) อนชน ท. วจจต ยอมเรยกวา สกโก อ. ทาวสกกะ อต ดงน; มหาล ดกอนมหาล สกโก อ. ทาวสกกะ เทวนมนโท ผ เปนจอมแหงเทพ ท. มนสสภโต เปนผเปนมนษยเปนแลว สมาโน เปนอย ปพเพ ในกาลกอน อทาส ไดใหแลว อาวสถ ซงท เปนทพก ตสมา เพราะเหตนน (โส สกโก) อ. ทาวสกกะนน (ชเนห) อนชน ท. วจจต ยอมเรยกวา วาสโว อ. ทาววาสวะ อต ดงน ; มหาล ดกอนมหาล สกโก อ. ทาวสกกะ เทวนมนโท ผ เปนจอมแหงเทพ ท. จนเตส ทรงคดแลว อตถ ซงอรรถ สหสส อนมพนเปนประมาณ มหตเตน โดยครเดยว ตสมา เพราะเหตนน (โส สกโก) อ. ทาวสกกะนน (ชเนห) อนชน ท. วจจต ยอม เรยกวา สหสสกโข อ. ทาวสหสสกขะ อต ดงน ; มหาล ดกอนมหาล อสรกา อ. นางสาวนอยแหงอสร


สชาตา นาม ชอวาสชาดา ปชาปต เปนปชาบด สกกสส ของ ทาวสกกะ เทวานมนทสส ผเปนจอมแหงเทพ ท. (โหต) ยอม เปน ตสมา เพราะเหตนน (โส สกโก) อ. ทาวสกกะนน (ชเนห) อนชน ท. วจจต ยอมเรยกวา สชมปต อ. ทาวสชมบด อต ดงน ; มหาล ดกอนมหาล สกโก อ. ทาวสกกะ เทวานมนโท ผ เปนจอมแหงเทพ ท. กาเรส ทรงยงเทพใหกระทาแลว รชช ซง ความเปนแหงพระราชา อสสรยาธปจจ อนเปนความเปนใหญยงกวา ความเปนใหญ เทวาน แหงเทพ ท. ตาวตสาน ผอยในภพชอวา ดาวดงส ตสมา เพราะเหตนน (โส สกโก) อ. ทาวสกกะนน (ชเนห) อนชน ท. วจจต ยอมเรยกวา เทวนมนโท อ. ทาว เทวานมนทะ อต ดงน: มหาล ดกอนมหาล สกโก อ. ทาวสกกะ อชฌคา ทรงถง ทบแลว สกกตต ซงความเปนแหงทาวสกกะ เยส วตตปทาน (อตตนา) สมาทนนตตา เพราะความทแหงวตรบท ท. เหลาใด เปน วตรอนตนสมาทานแลว (ตาน) สตต วตตปทาน อ. วตรบท ท. ๗ เหลานน สกกสส เทวานมนทสส ปพเพ มนสสภตสส สมานสส สมตตาน (กตวา) สมาทนนาน เปนวตรอนทาวสกกะ ผเปนจอมแหงเทพ ท. เปนผเปนมนษยเปนแลว เปนอย ในกาลกอน ทรงสมาทานแลว กระทาใหบรบรณแลว อเหส ไดเปนแลว ฯ สตต วตตปทาน อ. วตรบท ท. ๗ กตมาน เหลาไหน


(วตตปทาน) อ. วตรบท ท. (สตต) ๗ (อมาน) เหลาน อต คอ อห อ.เรา มาตาเปตภโร พงเปนผเลยงซงมารดาและ บดา อสส พงเปน ยาวชว กาหนดเพยงใดแหงชวต อห อ.เรา กเล เชฏาปจาย พงเปนผประพฤตออนนอมตอบคคลผเจรญทสด ในตระกล อสส พงเปน ยาวชว กาหนดเพยงใดแหงชวต อห อ. เรา สณหวาโจ พงเปนผมวาจาอนออนหวาน อสส พงเปน ยาวชว กาหนดเพยงใดแหงชวต อห อ. เรา อปสณวาโจ พงเปน ผมวาจาอนไมสอเสยด อสส พงเปน ยาวชว กาหนดเพยงใดแหง ชวต อห อ. เรา เจตสา มใจ วคตมลมจเฉเรน อนมความ ตระหนอนเปนมลทนไปปราศแลว มตตจาโค ผมการบรจาคอนปลอย แลว ปยตปาณ ผมฝามออนลางแลว โวสสคครโต ผยนดแลวใน การสละลง ยาจโยโค ผควรแกอนขอ ทานสวภาครโต ผยนดแลว ในการจาแนกซงทาน อชฌาวเสยย พงอยครอบครอง อคาร ซง เรอน ยาวชว กาหนดเพยงใดแหงชวต อห อ. เรา สจจวาโจ พงเปนผมวาจาสตย อสส พงเปน ยาวชว กาหนดเพยงใดแหงชวต อห อ. เรา อกโกธโน พงเปนผไมโกรธ อสส พงเปน ยาวชว กาหนดเพยงใดแหงชวต สเจ ถาวา โกโธ อ. ความโกรธ อปปชเชยย พงเกดขน เม แกเราไซร อห อ. เรา ปฏวเนยย พงกาจดเฉพาะ น โกธ ซงความโกรธนน ขปปเอว พลนนน เทยว มหาล ดกอนมหาล สกโก อ. ทาวสกกะ อชฌคา ทรง ถงทบแลว สกกตต ซงความเปนแหงทาวสกกะ เยส สตตวตต-


ปทาน (อตตนา) สมาทนนตตา เพราะความทแหงวตรบท ท. ๗ เหลาใด เปนวตรอนตนสมาทานแลว วตตปทาน อ. วตรบท ท. สตต ๗ อมาน เหลาน (ตาน) เหลานน สกกสส เทวาน- มนทสส ปพเพ มนสสภตสส สมานสส สมตตาน (กตวา) สมาทนนาน เปนวตรอนทาวสกกะ ผเปนจอมแหงเทพ ท. เปนผเปน มนษยเปนแลว เปนอย ในกาลกอน ทรงสมาทานแลว กระทาให บรบรณแลว อเหส ไดเปนแลว อต ดงน ฯ (ภควา) อ. พระผมพระภาคเจา (อโวจ) ไดตรสแลว (อท เวยยากรณ) ซงคาอนเปนไวยากรณน (สคโต) อ. พระสคต (สตถา) ผพระศาสดา (วตวาน) ครนตรสแลว (อท เวยยา- กรณ) ซงคาอนเปนไวยากรณน (อโวจ) ไดตรสแลว (เอต คาถาพนธวจน) ซงเปนคาอนเปนคาถาประพนธน (อปร) อนอก (อถ) ในภายหลงวา เทวา อ.เทพ ท. ตาวตสา ผอยในภพชอวา ดาวดงส อาห กลาวแลว นร ซงนระ มาตา- เปตภร ผเลยงซงมารดาและบดา ชนต ผเปน สตวเกด กเล เชฏาปจายน ผมปกตประพฤต ออนนอมตอบคคลผเจรญทสด ในตระกล สณห ผมวาจาออนหวาน สขลสมภาส ผกลาวซงคา อนไพเราะ เปสเณยยปปหายน ผมปกตละซงคา อนเปนทตงแหงความสอเสยด ยตต ผประกอบ


แลว มจเฉรวนเย ในการกาจดซงความตระหน สจจ ผมวาจาสตย โกธาภก ผครอบงาซงความ โกรธ ต เว นนแลวา สปปรโส อ. สตบรษ อต ดงน อต ดงน ฯ ๑๙. ๑๐๙/๑๕ ตงแต ตโต ปฏาย จ จตตปาตลยา ปปผตาย เปนตนไป. จ ก จตตปาตลยา ครนเมอดอกไมชอวา จตตปาตล ปปผตาย บานแลว อสรา อ. อสร ท. อภยชฌตกามา ผใครเพออนรบ เฉพาะ สกก ซงทาวสกกะ อภรหส ขนไปเฉพาะแลว ยทธตถาย เพอประโยชนแกอนรบ สาย ดวยความหมายรวา (อย กาโล) อ. กาลน ปปผนกาโล เปนกาลอนเปนทบาน ทพพปารจฉตตกสส แหงดอกไมชอวาปารฉตตกะอนเปนทพย อมหาก ของเรา ท. (โหต) ยอมเปน อต ดงน ปฏาย จาเดม ตโต กาลโต แตกาลนน ฯ สกโก อ. ทาวสกกะ อทาส ไดประทานแลว อารกข ซงอน อารกขา นาคาน แกนาค ท. เหฏาสมทเท ในภายใตแหงสมทร (อทาส) ไดประทานแลว (อารกข) ซงอนอารกขา สปณณาน แกครฑ ท. ตโต นาคาน อารกขโต แตอนอารกขา แหงนาค ท. นน (อทาส) ไดประทานแลว (อารกข) ซงอนอารกขา กมภณฑาน แกกมภณฑ ท. ตโต สปณณาน อารกขโต แตอน


อารกขา แหงครฑ ท. นน (อทาส) ไดประทานแลว (อารกข) ซงอนอารกขา ยกขาน แกยกษ ท. กมภณฑาน อารกขโต แตอน อารกขา แหงกมภณฑ ท. นน (อทาส) ไดประทานแลว (อารกข) ซงอนอารกขา จตนน มหาราชาน แกทาวมหาราช ท. ๔ ตโต ยกขาน อารกขโต แตอนอารกขา แหงยกษ ท. นน อน สวนวา (สกโก) อ. ทาวสกกะ เปส ทรงตงไวแลว อนทปฏมา ซงรปเปรยบแหง พระอนทร ท. วชรหตถา ผมวชระในพระหตถ เทวนครทวาเรส ทประตแหงเทพนคร ท. สพพปร ในเบองบนแหงอนอารกขาทงปวง ฯ อสรา อ. อสร ท. ชนตวา ชนะแลว นาคาทโย อมนสเส ซง อมนษย ท. มนาคเปนตน อาคตาป แมมาแลว ทสวา เหนแลว อนทปฏมา ซงรปเปรยบแหงพระอนทร ท. ทรโต แกไกล ปลายนต ยอมหนไป (สาย) ดวยความหมายรวา สกโก อ. ทาวสกกะ นกขนโต เสดจออกแลว อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา มหาล ดกอน มหาล มาณโว อ. มาณพ มโฆ ชอวามฆะ ปฏปชช ปฏบต แลว อปปมาทปฏปท ซงขอปฏบตคอความไมประมาท เอว อยางน จ ปน กแล เอโส มโฆ อ. มาณพชอวามฆะนน อปปมตโต ผไมประมาทแลว เอว อยางน ปตวา ถงแลว อสสรย ซง ความเปนใหญ เอวรป อนมรปอยางน กาเรส ยงเทพใหกระทา แลว รชช ซงความเปนแหงพระราชา เทวโลเกส ในเทวโลก ท. ทวส ๒ อปปมาโท นาม ชอ อ. ความไมประมาท เอโส นน


พทธาทห ปณฑเตห อนบณฑต ท. มพระพทธเจาเปนตน ปสตโถ สรรเสรญแลว ห เพราะวา อธคโม อ. การบรรล วเสสาน ซง คณวเศษ ท. โลกยโลกตตราน อนเปนโลกยะและโลกตระ สพเพสป แมทงปวง โหต ยอมม นสสาย เพราะอาศย อปปมาท ซง ความไมประมาท อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา มฆวา อ.ทาวมฆวะ คโต ทรงถงแลว เสฏต ซงความเปนแหงเทพผประเสรฐทสด เทวาน กวา เทพ ท. อปปมาเทน เพราะความไมประมาท (ปณฑตา) อ. บณฑต ท. ปสสนต ยอม สรรเสรญ อปปมาท ซงความไมประมาท ปมาโท อ. ความประมาท (อรเยห) อนพระอรยเจา ท. ครหโต ตเตยนแลว สทา ในกาลทกเมอ อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา อปปมาเทน เพราะความไมประมาท อจลคาเม ภมปปเทเส โสธน อาท กตวา (อตตนา) กเตน อน อนตนกระทาแลว กระทา ซงอนยงประเทสแหงภาคพน ท. ในอจลคาม ใหหมดจดใหเปนตน (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานน เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา อปปมาเทน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา มาณโว อ. มาณพ ปาโต ผ ปรากฏแลววา มฆวา อ.ทาวมฆวะ อต ดงน อทาน ในกาลน


คโต ชอวาถงแลว เสฏต ซงความเปนแหงเทพผประเสรฐทสด เทวาน กวาเทพ ท. (อตตโน) ราชภาเวน เพราะความทแหงตน เปนผเปนพระราชา เทวโลกาน แหงเทวโลก ท. ทวนน ๒ (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา มฆวา อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปณฑตา อ. บณฑต ท. พทธาทโย มพระพทธเจาเปนตน โถเมนต ยอมชมเชย คอวา วณณยนต ยอมพรรณนา อปปมาทเอว ซงความไมประมาทนนเทยว (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ปสสนต อต ดงน ฯ (ปจฉา) อ. อนถามวา (ปณฑตา) อ. บณฑต ท. (ปสสนต) ยอมสรรเสรญ (อปปมาท) ซงความไมประมาท กการณา เพราะ เหตอะไร (อต) ดงน ฯ (วสสชชน) อ.อนเฉลยวา (ปณฑตา) อ. บณฑต ท. (ปสสนต) ยอมสรรเสรญ (อปปมาท) ซงความไมประมาท (ตสส อปปมาทสส) ปฏลาภการณตตา เพราะความทแหงความไมประมาทนน เปนเหตแหงอนไดเฉพาะ วเสสาน ซงคณวเศษ ท. โลกยโลกตตราน อนเปนโลกยะและโลกตระ สพเพส ทงปวง (อต) ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปน สวนวา ปมาโท อ. ความ ประมาท อรเยห อนพระอรยเจา ท. เตห เหลานน ครหโต ตเตยนแลว คอวา นนทโต นนทาแลว นจจ เปนนจ (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา ปมาโท ครหโต สทา อต ดงน ฯ


(ปจฉา) อ. อนถามวา (ปมาโท) อ. ความประมาท (เตห อรเยห) อนพระอรยเจา ท. เหลานน (ครหโต) ตเตยนแลว (สทา) ในกาลทกเมอ กการณา เพราะเหตอะไร (อต) ดงน ฯ (วสสชชน) อ. อนเฉลยวา (ปมาโท) อ. ความประมาท (เตห อรเยห) อนพระอรยเจา ท. เหลานน (ครหโต) ตเตยนแลว (สทา) ในกาลทกเมอ (ตสส ปมาทสส) มลภาวโต เพราะความท แหงความประมาทนนเปนมล สพพวปตตน แหงความวบตทงปวง ท. (อต) ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา ห จรงอย สพพา วปตตโย อ. ความวบต ท. ทงปวง มนสสโทภคย วา คอ อ.ความเปนแหง บคคลผมสวนชวในมนษยหรอ อปายปปตต วา คอหรอวา อ. การ เขาถงซงอบาย ปมาทมลกาเอว เปนธรรมชาตมความประมาทเปน มลนนเทยว (โหนต) ยอมเปน อต ดงน ฯ


เรองภกษรปใดรปหนง ๒๐. ๑๑๑/๖ ตงแต โส วเสเสตวา กมมฏาน เปนตนไป. โส ภกข อ. ภกษนน (จนเตตวา) คดแลววา อห อ. เรา กถาเปสสาม จกทลยงพระศาสดาใหตรสบอก กมมฏาน ซง พระกรรมฐาน วเสเสตวา ใหวเศษ อต ดงน นกขมตวา ออกไปแลว ตโต อรโต จากปานน อาคจฉนโต เดมมาอย สนตก สสานก สตถ ของพระศาสดา ทสวา เหนแลว ทาวคค ซงไฟไหมปา มหนต อนใหญ อฏ ต อนตงขนแลว อนตรา- มคเค ในระหวางแหงหนทาง อภรยห ขนเฉพาะแลว มณฑ- ปพพตมตถก สยอดแหงภเขาอนโลน เอก ลกหนง เวเคน โดย เรว นสนโน นงแลว ทสวา เหนแลว อคค ซงไฟ ฑยหมาน อนไหมอย อรญ ซงปา คณห ถอเอาแลว (ต อคค) ซง ไฟนน (กตวา) กระทา อารมมณ ใหเปนอารมณวา อย อคค อ. ไฟน ฑหนโต ว คจฉต ยอมเผาไปอยเทยว อปาทานาน ซง ธรรมชาตเปนเครองอนไฟเขาไปถอเอา (ซงเชอ) ท. มหนตาน จ อนใหญดวย ขททกาน จ อนนอยดวย ยถา ฉนใด อรยมคค- าณคคนาป มหนตาน จ ขททกาน จ สโชนาน ฑหนเตน คนตพพ อ. อนแมอนไฟคออรยมรรคญาณ พงเผาไปอย ซงสงโยชน ท. อนใหญดวย อนนอยดวย ภวสสต จกม เอว ฉนนน อต


ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา คนธกฏย นสนโน ว ประทบนงแลว ในพระคนธกฎเทยว ตวา ทรงทราบแลว จตตวาร ซงวาระ แหงจต ตสส ภกขดน ของภกษนน วตวา ตรสแลววา ภกข ดกอนภกษ เอวเอว อ. อยางนนนเทยว ส โชนาน อ. สงโยชน ท. อณถลาน ทงละเอยดทงหยาบ อปปชชมานาน อนเกดขนอย อพภนตเร ในภายใน สตตาน ของสตว ท. อเมส เหลาน อปาทานาน วย ราวกะ อ. ธรรมชาตเปนเครองอนไฟเขาไปถอเอา ท. มหนตานป อนใหญบาง ขททกานป อนนอยบาง (ปคคเลน) ตาน สโชนาน าณคคนา ฌาเปตวา อภพพปปตตกาน กาต อ. อนบคคล เผาแลว ซงสงโยชน ท. เหลานน ดวยไฟคอญาณ กระทาใหเปนธรรมชาตไมควรเพออนเกดขน วฏฏต ยอมควร อต ดงน วสสชเชตวา ทรงเปลงแลว โอภาส ซงพระรศม ปาย- มาโน ทรงปรากฏอย ตสส ภกขโน แกภกษนน นสนโน วย ราว กะวาผประทบนงแลว อภมเข ในทมหนาเฉพาะ อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ภกข อ. ภกษ อปปมาทรโต วา ผยนดแลว ในความไมประมาทหรอ ปมาเท ภยทสส วา หรอวาผมปกตเหนซงภย ในความประมาท ฑห คจฉต ยอมเผาไปอย สโชน ซงสงโยชน อณถล ทงละเอยดทงหยาบ อคค อว เพยงดง


อ. ไฟ (ฑห คจฉนโต) เผาไปอย (อปาทาน) ซงธรรมชาตเปนเครองอนไฟเขาไปถอเอา (ซง เชอ) (มหนตขททก) ทงใหญทงนอย อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา รโต ผยนดแลว คอวา อภรโต ผยนดยงแลว อปปมาเท ในความไมประมาท (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา อปปมาทรโต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ.อธบายวา วตนาเมนโต ผยงกาลใหนอมลวงไป วเศษอย อปปมาเทน ดวยความไมประมาท อต ดงน (ปณฑเตน) อนบณฑต (เวทตพโพ) พงทราบ ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา นรยปปตตอาทก ปมาเท ภย ปสสนโต วา ผเหนอย ซงภย ในความประมาท มการเขาถงซงนรกเปนตน หรอ ตาส อปปตตน (ตสส ปมาทสส) มลตตา ปมาท ภยโต ปสสนโต วา หรอวาผเหนอย ซงความประมาท โดยความเปนสภาพ อนบคคลพงกลว เพราะความทแหงความประมาทนนเปนมล แหง การเขาถง ท. เหลานน (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาท แหงพระคาถาวา ปมาเท ภยทสส วา อต ดงน ฯ (อตโถ ) อ. อรรถวา (กเลส) ซงกเลส โยชน อนเปน เครองประกอบ คอวา พนธน อนเปนเครองผกพน (สตตาน) ซงสตว ท. สทธ กบ วฏฏทกเขน ดวยทกขในวฏฏะ สโชน


ชอวาซงสงโยชน ทสวธ อนมอยาง ๑๐ (สตตาน) โอสทา- ปนสมตถ อนสามารถในการยงสตว ท. ใหจมลง วฏเฏ ในวฏฏะ (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สโชน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา มหนต จ อนใหญดวย ขททก จ อนนอยดวย (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา อณถกล อต ดงน ฯ อตโถ อ. อรรถวา อย อคค อ. ไฟน ฑหนโต ว คจฉต ยอมเผาไปอยเทยว อปาทาน ซงธรรมชาตเปนเครองอนไฟเขาไป ถอเอา มหนต จ อนใหญดวย ขททก จ อนนอยดวย ยถา ฉนใด ภกข อ. ภกษ อปปมาทรโต ผยนดแลวในความไมประมาท โส นน ฑหนโต เผาอย เอต สโชน ซงสงโยชนนน คอวา กโรนโต กระทาอย (เอต ส โชน) ซงสงโยชนนน อภพพป- ปตตก ใหเปนธรรมชาตไมควรเพออนเกดขน าณคคนา ดวยไฟ คอญาณ อปปมาทาธคเตน อนตนถงทบแลวดวยความไมประมาท คจฉต ยอมไป เอวเอว ฉนนนนนเทยว อต ดงน (คาถา- ปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา ฑห อคคว คจฉต อต ดงน ฯ


เรองพระตสสเถระผอยในนคม ๒๑. ๑๑๓/๑๖ ตงแต อตเต หมวนเต คงคาตเร เอกสม เปนตนไป. อตเต กาเล ในกาลอนลวงไปแลว สวกา อ. นกแขกเตา ท. อเนกสหสสา ตวมพนมใชหนง วสส อยแลว อทมพรวเน ใน ปาแหงไมมะเดอ เอกสม ปาหนง คงคาตเร ใกลฝงแหงแมนา ชอวาคงคา หมวนเต ในประเทศชอวาหมวนต ฯ ตตถ สวเกส ในนกแขกเตา ท. เหลานนหนา สวราชา อ. นกแขกเตาผพระราชา เอโก ตวหนง ผเลส ครนเมอผล ท. นวาสนรกขสส ของตนไม อนเปนทอย อตตโน ของตน ขเณส สนแลว ขาทตวา จกกน แลว ยเอว รกขาวยว อ. รกขาวยวะ ใดนนเทยว องกโร วา คอ อ. หนอยหรอ ปตต วา คอหรอวา อ. ใบ ตโจ วา คอหรอ วา อ. เปลอก อวสฏ เปนอวยวะเหลอลงแลว โหต ยอมเปน ต องกราทรกขาวยว ซงรกขาวยวะมหนอเปนตนนน ปวตวา ดม แลว ปานย ซงนาอนบคคลพงดม คงคาย ในแมนาชอวาคงคา ปรมปปจโฉ เปนผมความปรารถนานอยอยางยง สนตฏโ เปนผ ยนดดวยดแลว หตวา เปน น คจฉต ยอมไมบนไป อตถ าเน ในทอน ฯ ภวน อ. ภพ สกกสส ของทาวสกกะ กมป หวนไหวแลว ตสส สวรโ อปปจฉสนตฏภาวคเณน ดวยคณ


คอความทแหงนกแขกเตาผพระราชานน เปนผมความปรารถนานอย และยนดดวยดแลว ฯ สกโก อ. ทาวสกกะ อาวชชมาโน ทรงราพงอย ทสวา ทรงเหนแลว ต การณ ซงเหตนน ต รกข ยงตนไมนน สกขา- เปส ทรงใหแหงแลว อานภาเวน ดวยอานภาพ อตตโน ของ พระองค วมสนตถ เพออนทรงทดลอง ตสส สวรโ ซงนก แขกเตาผพระราชานน ฯ รกโข อ. ตนไม โอภคคา หกลงแลว ขาณมตโต ว เปนตนไมสกวาตอเทยว หตวา เปน ฉททาวฉทโท เปนตนไมมชองใหญและชองนอย (หตวา) เปน วาเต ครนเมอลม ปหรนเต พดอย สทท ยงเสยง นจฉาเรนโต ใหเปลงออกอย (ปคคเลน) อาโกฏโต วย ราวกะวาอนบคคลเคาะแลว อฏาส ไดตงอยแลว ฯ จณณาน อ. ขย ท. นกขมนต ยอมไหลออก ฉทเทห จากชอง ท. ตสส รกขสส ของตนไมนน ฯ สวราชา อ. นกแขกเตาผพระราชา ขาทตวา จกกนแลว ตาน จณณาน ซงขย ท. เหลานน ปวตวา ดมแลว ปานย ซงนาอนบคคลพงดม คงคาย ในแมนาชอวาคงคา อคนตวา ไมบนไปแลว อตถ าเน ในทอน อคเณตวา ไมพรนพรงแลว วาตาตป ซงลมและ แดด นสท จบแลว อทมพรขาณมตถเก บนยอดแหงตอของไม มะเดอ ๆ สกโก อ. ทาวสกกะ ตวา ทรงทราบแลว ตสส สวรโ ปรมปปจฉภาว ซงความทแหงนกแขกเตาผพระราชานน เปนผมความ


ปรารถนานอยอยางยง (จนเตตวา) ทรงดารแลววา อห อ. เรา กถาเปตวา จกยงนกแขกเตาผพระราชาใหกลาวแลว มตตธมมคณ ซงคณแหงมตรธรรม ทตวา จกใหแลว วร ซงพร อสส สว- รโ แกนกแขกเตาผพระราชานน กรตวา จกกระทาแลว อทมพร ซงไมมะเดอ อมตผล ใหเปนตนไมมผลอนเปนอมตะ อาคมสสาม จกมา อต ดงน หสราชา ทรงเปนหงษผพระราชา เอโก ตวหนง หตวา เปน กตวา ทรงกระทาแลว อสรก ซงนางสาวนอย แหงอสร สข ชอวาสชาดา ปรโต ขางหนา คนตวา เสดจไป แลว อทมพรวน สปาแหงไมมะเดอ ต นน นสทตวา จบแลว สาขาย ทกง รกขสส ของตนไม เอกสส ตนหนง อวทเร ใน ทไมไกล กเถนโต เมอจะกลาว สทธ กบ เตน สวรา ดวยนกแขกเตาผพระราชานน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระ คาถา อม นวา รกขา อ.ตนไม ท. หรตปตตา อนมใบอนเขยว สนต มอย ทมา อ. หมไม ท. อเนกผลา อนมผลมใชหนง พห มาก (สนต) มอย มโน อ. ใจ สวสส ของนกแขกเตา นรโต ยนดลงแลว สกเข รกเข ในตนไมอนแหง โกลาเป อนเปนไมผ กสมา น เพราะเหตอะไร หนอ อต ดงน ฯ สวชาตก อ. ชาดกอนบณฑตกาหนดแลวดวยนกแขกเตา สพพ


ทงปวง (ปณฑเตน) อนบณฑต วตถาเรตพพ พงใหพสดาร นวกนปาเต อาคตนเยนเอว ตามนยอนมาแลว ในนวกนบาตนน เทยว ฯ ห ก อตถปปตตเอว อ. ความเกดขนแหงเรองนนเทยว ตตถ นวกนปาเต จ ในนวกนบาตนนดวย อธ าเน จ ในทน ดวย นานา เปนตาง ๆ (โหต) ยอมเปน เสส วจน อ. คา อนเหลอ ตาทสเอว เปนคาเชนกบดวยคานนนนเทยว (โหต) ยอมเปน ฯ สตถา อ. พระศาสดา อาหรตวา ครนทรงนามาแลว อม ธมมเทสน ซงพระธรรมเทศนาน วตวา ตรสแลววา สกโก อ. ทาวสกกะ ตทา ในกาลนน อานนโท เปนภกษชอวาอานนท อโหส ไดเปนแลว (เอตรห) ในกาลบดน สวราชา อ. นก แขกเตาผพระราชา (ตทา) ในกาลนน อหเอว เปนเรานนเทยว (อโหส) ไดเปนแลว (เอตรห) ในกาลบดน อต องน วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. เอว อ. อยางน อปปจฉตา นาม ชอ อ. ความเปนแหงบคคลผมความปรารถนานอย เอสา นน ตนต เปนแบบแผน มม ของเรา ปเวณ เปนประเพณ มม ของเรา (โหต) ยอมเปน มม ปตตสส นคมวาสตสสสส มาทส อาจรย ลภตวา อปปจฉตา อ. ความทแหงภกษชอวาตสสะผมปกต อยในนคม ผเปนบตรของเรา เปนผไดซงอาจารย ผเชนกบดวยเรา แลวมความปรารถนานอย อนจฉรย เปนธรรมชาตไมนาอศจรรย (โหต) ยอมเปน ภกขนา นาม ชออนภกษ อปปจเฉน พง


เปนผมความปรารถนานอย นคมวาสตสเสน วย พงเปนผเพยงดงวา ภกษชอวาตสสะผมปกตอยในนคม ภวตพพ พงเปน ห เพราะวา ภกข อ. ภกษ เอวรโป ผมรปอยางน อภพโพ เปนผไมควร ปรหานาย เพออนเสอมรอบ มคคผเลห จากมรรคและผล ท. (โหต) ยอมเปน (โส ภกข) อ. ภกษนน โหต ยอมม สนตเก ใน สานก นพพานสสเอว แหงพระนพพานนนเทยว อทตถ โดย แท อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ภกข อ. ภกษ อปปมาทรโต วา ผยนดแลว ในความไมประมาทหรอ ปมาเท ภยทสส วา หรอวาผมปกตเหนซงภย ในความประมาท อภพโพ เปนผไมควร ปรหานาย เพออนเสอม รอบ (มคคผลเลห) จากมรรคและผล ท. (โหต) ยอมเปน (โส ภกข) อ. ภกษนน (โหต) ยอมม สนตเก ในสานก นพพานสสเอว แหง พระนพพานนนเทยว อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา โส ภกข อ. ภกษนน เอวรโป ผ มรปอยางน อภพโพ เปนผไมควร ปรหานาย เพออนเสอมรอบ สมถวปสสนาธมเมห วา จากธรรมคอสมถะและวปสสนา ท. หรอ มคคผเลห วา หรอวา จากมรรคและผล ท. (โหต) ยอมเปน คอวา ปรหายต จะเสอมรอบ ปตเตห มคคผเลห จากมรรคและผล ท. อนตนบรรลแลว น อป แมหามได คอวา น ปาปณาต จะไม


บรรล อปปตตาน มคคผลาน ซงมรรคและผล ท. อนตนไมบรรล แลว น หามได (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานน หนา (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา อภพโพ ปรหา- นาย อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา (โส ภกข) อ. ภกษนน (โหต) ยอมม กเลสปรนพพานสสอป อนปาทาปรนพพานสสอป สนตเกเอว ในทใกล แหงความดบรอบแหงกเลสบาง แหงความดบรอบแหง ขนธปญจกเปนเครองอนกเลสไมเขาไปถอเอาบาง นนเทยว อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา นพพานสเสว สนตเก อต ดงน ฯ


เรองพระเมฆยเถระ ๒๒. ๑๑๖/๕ ตงแต สตถา ปน ตห วตกเกห อนวาสตตตาย เปนตนไป. ปน ก สตถา อ. พระศาสดา อามนเตตวา ตรสเรยกมา แลว เมฆยตเถร ซงพระเถระชอวาเมฆยะ (อตตโน) ตห วตกเกห อนวาสตตตาย ตสม อมพวเน ปธาน อนยชต อสกกณตวา อาคต ผไมอาจแลว เพออนตามประกอบ ซงความเพยร ในอมพวน นน เพราะความทแหงตนเปนผอนวตก ท. ๓ ครอบงาแลว มาแลว วตวา ตรสแลววา เมฆย ดกอนเมฆยะ อตภารย กมม อ. กรรม วนหนกยง เต อนเธอ ปหาย ผละแลว ม ซงเรา เอกก ผเดยว ยาจนต ผขอรองอยวา เมฆย ดกอนเมฆยะ อห อ. เรา เอกโก เปนผเดยว อมห ยอมเปน อโป ภกข อ. ภกษแม รปอน โกจ บางรป ทสสต จะปรากฏ ยาว เพยงใด ตว อ. เธอ อาคเมห จงยงกาลใหมา ตาว เพยงนนเถด อต ดงน คจฉนเตน ไปอย กต กระทาแลว ภกขนา นาม เอว จตต- วสเกน ภวต อ. อนเชออนภกษ เปนผเปนไปในอานาจแหงจต อยางน น วฏฏต ยอมไมควร เอต จตต นาม ชอ อ. จตนน ลหก เปนธรรมชาตเรว (โหต) ยอมเปน ต จตต อตตโน วเส (ภกขนา) วตเตต อ. อนภกษ ยงจตนน ใหเปนไป ในอานาจ


ของตน วฏฏต ยอมควร อต ดงน อภาส ไดทรงภาษตแลว คาถา ซงพระคาถา ท. เทว ๒ อมา เหลานวา เมธาว อ. บคคลผมปญญา กโรต ยอมกระทา จตต ซงจต ผนทน อนกวดแกวง จปล อนดนรน ทรกข อนบคคลรกษาไดโดยยาก ทนนวารย อนบคคลหามไดโดยยาก อช ใหเปน ธรรมชาตตรง อสกาโร อว ราวกะ อ. นายชางศร (กโรนโต) กระทาอย เตชน ซงลกศร (อช) ใหตรง อท จตต อ. จตน (โยคาวจเรน) อนพระโยคาวจร (อพภต) ยกขนแลว (ปจ- กามคณาลยโต) จากทอยคอกามคณ ๕ (ขตต) ซดไปแลว (วปสสนากมมฏาเน) ในวปสสนา กรรมฐาน ปหาตเว เพออนละ มารเธยย ซง บวงแหงมาร ปรผนทต ยอมดนรน วารโช อว ราวกะ อ. ปลา (เกวฏเฏน) อนชาวประมง อพภโต ยกขนแลว โอกโมกโต จากทอยคอนา ขตโต ซดไปแลว โอกโมกโต จากทอยคอนา ขตโต ซดไปแลว ถเล บนบก (ปรผนทนโต) ดนรนอย อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา วปผนทมาน อนดนรนวเศษอย อารมมเณส ในอารมณ ท. รปาทส มรปเปนตน (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา ผนทน


อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา อสณหนต อนไมตงอยดวยดอย อารมมเณ ในอารมณ เอกสม อนหนง คามทารโฏ วย ราวกะ อ. เดกในบาน อสณหนโต ผไมตงอยดวยดอย เอกอรยาปเถน ดวยอรยาบถอนหนง จปล อนชอวากวดแกวง (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา จปล อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา วาณ ซงวญญาณ (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา จตต อต ดงน ฯ ปน ก เอต วาณ อ. วญญาณนน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วตต ตรส แลววา จตต อ. จต อต ดงน (ตสส วาณสส) ภมวตถ- อารมมณกรยาทวจตตตาย เพราะความทแหงวญญาณนน เปนธรรมชาต วจตร ดวยภมและอารมณและวถจตมกรยาจตเปนตน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ทรกข อนชอวาอนบคคลรกษาได โดยยาก ทฏนโต เพราะอนตงไวไดโดยยาก เอกสม สปปายา- รมมเณเอว ในอารมณอนเปนทสบาย อนหนงนนเทยว (ปคคโล) วย ราวกะ อ. บคคล (ทรกขนโต) รกษาไดยากอย กฏขาทก- โคณ ซงโคตวเคยวกนซงขาวกลา กฏสมพาเธ ในทคบแคบดวย ขาวกลา (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ทรกข อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ทนนวารย อนชออนบคคลหามได โดยยาก (ตสส จตตสส) ทรกขตตา เพราะความทแหงจตนน เปนธรรมชาตอนบคคลรกษาไดโดยยาก ปฏเสเธต เพออนหาม


คจฉนต จตต ซงจตอนไปอย วสภาคารมมณ สอารมณอนมสวน อนเสมอไปปราศแลว (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ทนนวารย อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา อสกาโร อ. นายชางศร อาหรตวา นามาแลว ทณฑ ซงทอนไม เอก ทอนหนง อรโต จากปา กตวา กระทาแลว นตตจ ใหเปนไมมเปลอกออกแลว มกขตวา ทาแลว กชกเตเลน ดวยนาขาวและนามน ตาเปตวา ยงไมให รอนแลว องคารกปลเล ทกระเบองแหงถานเพลง อปปเฬตวา ดดแลว รกขาฬเก ทคาคบของตนไม (ทงามแหงตนไม) กโรต ยอมกระทา นวงก ใหเปนไมมความคดออกแลว อช ชอวาใหเปน ไมตรง คอวา วาลวชฌนโยคค ใหเปนไมควรแกอนยงซงขนทราย จ ปน กแล (โส อสกาโร) อ. นายชางศรนน กตวา ครนกระทา แลว ทสเสตวา แสดงแลว สปป ซงศลปะ ราชมหามตตาน แกพระราชาและมหาอามาตยของพระราชา ท. ลภต ยอมได สกการ- สมมาน ซงสกการะและความนบถอดวยด มหนต อนใหญ ยถา นาม ชอฉนใด ปรโส อ. บรษ เมธาว ผมปญญา คอวา ปณฑโต ผเปนบณฑต คอวา ว ผรแจง กตวา กระทาแลว เอต จตต ซงจตนน ผนทนาทสภาว อนมเหตมความดนรนเปนตนเปนสภาพ นตตจ ใหเปนธรรมชาตมเปลอกออกแลว คอวา อปคตโอฬารก- กเลส ใหเปนธรรมชาตมกเลสอนหยาบไปปราศแลว ธตงคาร- วาสวเสน ดวยอานาจแหงธดงคและการอยในปา เตเมตวา ยงจต


ใหชมแลว สทธาสเนเหน ดวยยางเหนยวคอศรทธา ตาเปตวา ยงจตใหเรารอนแลว กายกเจตสกวรเยน ดวยความเพยรอนเปนไป ในกายและเปนไปในจต อปปเฬตวา ดดแลว สมถวปสสนาฬเก ทคาคบคอสมถะและวปสสนา กโรต ยอมกระทา อช ใหเปน ธรรมชาตตรง คอวา อกฏล ใหเปนธรรมชาตไมคดโกง คอวา นพพเสวน ใหเปนธรรมชาตมความเสพผดอนออกแลว จ ปน กแล (โส เมธาว) อ. บรษผมปญญานน กตวา ครนกระทาแลว สมมสตวา พจารณาแลว สงขาเร ซงสงขาร ท. ปทาเลตวา ทาลายแลว อวชชากขนธ ซงกองแหงอวชชา มหนต กอใหญ กตวา กระทาแลว อม วเสส ซงคณวเศษน อต คอ ตสโส วชชา ซงวชชา ท. ๓ ฉ อภา ซงอภญญา ท. ๖ โลกตตร- ธมเม ซงธรรมอนเปนโลกตระ ท. นว ๙ หตถคตเอว ใหเปน ธรรมชาตไปแลวในมอนนเทยว ลภต ยอมได อคคทกขเณยยภาว ซงความเปนแหงบคคลผควรซงทกษณาอนเลศ เอวเอว ฉนนน นนเทยว (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา อสกาโรว เตชน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา มจโฉ ว ราวกะ อ. ปลา (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา วารโชว อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา (เกวฏเฏ) ดนชาวประมง ฉฑฑโต เหวยงไปแลว ถเล บนบก หตเถน วา ดวยมอหรอ ปาเทน วา หรอวาดวยเทา ชาลาทน วตถน อตาเรน วตถนา วา หรอ


วาดวย - แหงวตถ ท. มขายเปนตนหนา วตถอยางใดอยางหนง (อต) ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา ถเล ขตโต อต ดงน ฯ (วนจฉโย) อ. อนวนจฉย (คาถาปาเท) ในบาทแหงพระ คาถาวา โอกโมกตอพภโต อต ดงน (ปณฑเตน) อนบณฑต (เวทตพโพ) พงทราบ ฯ อทก อ. นา โอก ชอวาโอกะ (ปณฑเตน) อนบณฑต (ลพภต) ยอมได เอตถ วจเน ใน คานวา (อถโข) ครงนนแล (เต ภกข) อ. ภกษ ท. เหลานน ฯ ล ฯ จวเรห ดวยทงจวร ท. โอกปณเณห อนชมแลวดวยนา (กลนตรปา) ผมรปอนลาบากแลว ฯ ล ฯ อต ดงน อาลโย อ. ทอย (โอก) ชอวาโอกะ (ปณฑเตน) อนบณฑต (ลพภต) ยอมได เอตถ วจเน ในคานวา (มน) อ. มน ปหาย ละแลว โอก ซงทอย อนเกตสาร ผมอนไมระลกถงซงทอยเปนปกต อต ดงน อภยป อทกาลยชาต อ. นาและทอยแมทงสอง (ปณฑเตน) อนบณฑต ลพภต ยอมได อธ คาถาปาเท ในบาทแหงพระ คาถาน ฯ อย อตโถ อ. เนอความนวา โอกโมกโต จากทอยคอนา คอวา อาลยา จากทอย อทกสงขาตา อนบณฑตนบพรอมแลว วานา อต ดงน เอตถ วจเน ในคานวา โอกโมกโต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา (เกวฏเฏน) อนชาวประมง อทธโต


ยกขนแลว (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา อพภโต อต ดงน ฯ อตโถ อ. อรรถวา โส มจโฉ อ. ปลานน (เกวฏเฏน) อนชาวประมง อพภโต ยกขนแลว อทกาลยโต จากทอยคอนา ขตโต เหวยงไปแลว ถเล บนบก อลภนโต เมอไมได อทก ซงนา ปรผนทต ยอมดนรน ยถา ฉนใด อท จตต อ. จตน คอวา ปจกามคณาลยาภรต อนยนดยงแลวในทอยคอกามคณ ๕ (โยคาวจเรน) อนพระโยคาวจร อทธรตวา ยกขนแลว ตโต ปจกามคณาลยโต จากทอยคอกามคณ ๕ นน ขตต ซดไปแลว วปสสนากมมฏาเน ในวปสสนากรรมฐาน ปหาต เพออนละ วฏฏ ซงวฏฏะ มารเธยยสงขาต อนบณฑตนบพรอมแลววาบวงแหงมาร สนตาปยมาน ใหเรารอนอย กายกเจตสกวรเยน ดวยความเพยรอน เปนไปในกายและเปนไปในจต ปรผนทต ชอวายอมดนรน คอวา น สกโกต ยอมไมอาจ สณาต เพออนตงอยพรอม ตตถ วปสสนา- กมมฏาเน ในวปสสนากรรมฐานนน เอว ฉนนน เอว ครนเมอ ความเปนอยางน สนฌตป แมมอย ปคคโล อ. บคคล เมธาว ผมปญญา อนกขปตวา ไมทอดทงแลว ธร ซงธระ กโรต ยอม กระทา ต จตต ซงจตนน อช ใหเปนธรรมชาตตรง คอวา กมมนย ใหเปนธรรมชาตควรแกการงาน (มยา) วตตนเยนเอว โดยนยแหงคาอนขาพเจากลาวแลวนนเทยว อต ดงน (คาถา- ปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา ปรผนทตท จตต อต ดงน ฯ


อปโร นโย อ. นยอนอกวา อท จตต อ. จตน คอวา มารเธยย กเลสวฏฏ อวชหตวา ต อนไมละ ซงบวงแหงมาร คอ วา ซงกเลสวฏ แลวตงอยแลว ปรผนทต ยอมดนรน โส วารโช วย ราวกะ อ. ปลานน ตสมา เพราะเหตนน มารเธยย อ. บวง แหงมาร (โยคาวจเรน) อนพระโยคาวจร ปหาตเว พงละ คอวา เอต จตต อ. จตนน ปรผนทต ยอมดนรน มารเธยเยน เพราะ บวงแหงมาร กเลสวฏฏสงขาเตน อนบณฑตนบพรอมแลววากเลสวฏ เยน ใด ต มารเธยย อ. บวงแหงมารนน (โยคาวจเรน) อน พระโยคาวจร ปหาตพพ พงละ อต ดงน (ปณฑเตน) อนบณฑต (เวทตพโพ) พงทราบ ฯ


เรองภกษรปใดรปหนง ๒๓. ๑๒๓/๑๘ ตงแต อถ น สตถา ก ภกข น ตว ตตถ เปนตนไป. อถ ครนนน สตถา อง พระศาสดา ปจฉ ตรสถามแลว น ภกข ซงภกษนนวา ภกข ดกอนภกษ ตว อ. เธอ น วสส ยอมไมอย ตตถ าเน ในทนน ก หรอ อต ดงน ฯ (โส ภกข) อ. ภกษนน (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแต พระองคผเจรญ อาม พระเจาขา (มยา) อนขาพระองค น สกกา ไมอาจ วสต เพออนอย ตตถ าเน ในทนน อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (อาห) ตรสแลววา ภกข ดกอนภกษ (ตยา) อนเธอ (น สกกา) ไมอาจ (วสต) เพออนอย (ตตถ าเน) ในทนน กการณา เพราะเหตอะไร อต ดงน ฯ (โส ภกข) อ. ภกษนน (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองค ผเจรญ สา อปาสกา อ. อบาสกานน ชานาต ยอมร สพพ การณ ซงเหตทงปวง จนตตจนตต อนบคคลคดแลวและคดแลว อห อ. ขาพระองค จนเตตวา คดแลววา จ ก ปถชชนา นาม ชอ อ. ปถชน ท. จนเตนต ยอมคด โสภณป การณ ซงเหตอน งามบาง อโสภณป การณ ซงเหตอนไมงามบาง สเจ ถาวา อห อ. เรา จนเตสสาม จกคด กจ การณ ซงเหตอะไร ๆ


อยตต อนไมควรแลวไซร (สา อปาสกา) อ. อบาสกานน คณหนต วย ผราวกะวาจบอย โจร ซงโจร จฬาย ทมวยผม สห กบ ภณฑเกน ดวยสงของ ม ยงเรา ปาเปสสต จกใหถง วปปการ ซงประการอนแปลก อต ดงน อาคโต เปนผมาแลว อมห ยอมเปน อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (อาห) ตรส แลววา ภกข ดกอนภกษ ตยา วสต อ. อนเธออย ตตถเอว าเน ในทนนนนเทยว วฏฏต ยอมควร อต ดงน ฯ (โส ภกข) อ. ภกษนน (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแต พระองคผเจรญ อห อ. ขาพระองค น สกโกม ยอมไมอาจ อห อ. ขาพระองค น วสสสาม จกไมอย ตตถ าเน ในทนน อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (ปจฉ) ตรสถามแลววา ภกข ดกอนภกษ เตนห ถาอยางนน ตว อ. เธอ สกขสสส จกอาจ รกขต เพออนรกษา เอกเอว ธมมชาต ซงธรรมชาตอนหนง นนเทยวหรอ อต ดงน ฯ (โส ภกข) อ. ภกษนน (ปจฉ) ทลถามแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ (อห) อ. ขาพระองค (สกขสสาม) จกอาจ (รกขต) เพออนรกษา ก ธมมชาต ซง ธรรมชาตอะไร อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา ตว อ. เธอ รกข จงรกษา ตว จตตเอว ซงจต ของเธอนนเทยว เอต จตต นาม ชอ อ. จตนน ทรกข เปน ธรรมชาตอนบคคลรกษาไดโดยยาก (โหต) ยอมเปน ตว อ. เธอ นคคณห จงขม อตตโน จตตเอว ซงจตของตนนนเทยว ตว


อ. เธอ มา จนตย อยาคดแลว กจ การณ ซงเหตอะไร ๆ อ อยางอน เอต จตต นาม ชอ อ. จตนน ทนนคคห เปน ธรรมชาตอนบคคลขมไดโดยยาก (โหต) ยอมเปน อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ทมโถ อ. การฝก จตตสส ซงจต ทนนคคหสส อนบคคลขมไดโดยาก ลหโน อนเกดและดบ เรว ยตถ กามนปาตโน อนมปกตตกไปตาม ความใคร ในอารมณอยางใดอยางหนง สาธ เปนคณยงประโยชนใหสาเรจ (โหต) ยอมเปน (ห) เพราะวา จตต อ. จต ทนต อนบคคล ฝกแลว สขาวห เปนธรรมชาตนามาซงความสข (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ (วคคโห) อ. วเคราะห ตตถ ทนนคคหสส ลหโน อต คาถาปาเท ในบาทแหงพระคาถาวา ทนนคคหสส ลหโน ดงนนน (ปณฑเตน) อนบณฑต (กาตพโพ) พงหระทา ฯ เอต จตต นาม ชอ อ. จตนน (ปคคเลน) อนบคคล นคคยหต ยอมขมได ทกเขน โดยยาก อต เพราะเหตนน (เอต จตต) อ. จตนน ทนนคคห ชอวาเปนธรรมชาตอนบคคลขมไดโดยยาก (โหต) ยอม เปน (เอต จตต) อ. จตนน ลห อปปชชต จ ยอมเกดขน เรวดวย (ลห) นรชฌต จ ยอมดบเรวดวย อต เพราะเหตนน (เอต จตต) อ. จตนน ลห ชอวาเปนธรรมชาตเกดและดบเรว


(โหต) ยอมเปน ตสส จตตสส ซงจตนน ทนนคคหสส อน บคคลขมไดโดยยาก ลหโน อนเกดและดบเรว ๆ (อตโถ) อ. อรรถวา ยตถ กตถจเอว อารมมเณ นปาตน- สลสส อนมอนตกไปในอารมณอยางใดอยางหนงนนเทยวเปนปกต (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา ยตถ กามนปาตโน อต ดงน ฯ ห จรงอย เอต จตต อ. จตนน น ชานาต ยอมไมร ลภตพพฏาน วา ซงฐานะอนตนพงไดหรอ อลภพพฏาน วา หรอวาซงานะอนตนไมพงได ยตตฏาน วา ซงฐานะอนควรแลวหรอ อยตตฏาน วา หรอวาซงฐานะอนไม ควรแลว น เอว ชาต โอโลเกต ยอมไมแลด ซงชาตนนเทยว น (โอโลเกต) ยอมไมแลด โคตต ซงโคตร น (โอโลเกต) ยอมไมแลด วย ซงวย นปตต ยอมตกไป (อตตา) อ. ตน อจฉต ยอมปรารถนา (นปตต) เพออนตกไป ยตถ ยตถเอว อารมมเณ ในอารมณใดใดนนเทยว ตตถ ตตถเอว อารมมเณ ในอารมณนนนนเทยว อต เพราะเหตนน (เอต จตต) อ. จตนน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วจจต ยอมตรสเรยกวา ยตถ กามนปาต มปกตตกไปตามความใคร ในอารมณอยางใดอยาง หนง อต ดงน ทมโถ อ. การฝก ตสส เอวรปสส จตตสส ซงจตนน อนมรปอยางน สาธ เปนคณยงประโยชนใหสาเรจ (โหต) ยอมเปน คอวา (ตสส จตตสส) จตห อรยมคเคห ทนตภาโว อ. ความทแหงจตนนเปนธรรมชาตอนบคคลฝกแลว ดวยอรยมรรค


ท. ๔ คอวา ยถา (ต จตต) นพพเสวน โหต ตถา (ตสส จตตสส) กตภาโว อ. ความทแหงจตนน เปนธรรมชาตอนบคคล กระทาแลว โดย - อ. จตนนเปนธรรมชาตมความเสพผดออกแลว ยอมเปน โดยประการใด ประการนน สาธ เปนคณยงประโยชน ใหสาเรจ (โหต) ยอมเปน ฯ (ปจฉา) อ. อนถามวา (ทมโถ) อ. การฝก (จตตสส) ซงจต (สาธ) เปนคณยงประโยชนใหสาเรจ (โหต) ยอมเปน กการณา เพราะเหตอะไร (อต) ดงน ฯ (วสสชชน) อ. อนเฉลยวา ห เพราะวา อท จตต อ. จตน ทนต อนบคคลฝกแลว สขาวห เปนธรรมชาตนามาซง ความสข (โหต) ยอมเปน คอวา ทนต อนบคคลฝกแลว คอ วา กต อนบคคลกระทาแลว นพพเสวน ใหเปนธรรมชาตม ความเสพผดออกแลว อาวหต ยอมนามา มคคผลสข จ ซง ความสขอนเกดแตมรรคและผลดวย ปรมตถนพพานสข จ ซงความ สขคอพระนพพานอนเปนประโยชนอยางยงดวย อต ดงน ฯ


เรองพระภาคไนยสงฆรกขตเถระ ๒๔. ๑๓๒/๗ ตงแต โส วสสาวาสกสาฏกาน ลทธทวสโต เปนตนไป. โส ภกข อ. ภกษนน อาโรเจตวา กราบทลแลว ต ปวตต ซงความเปนไปนน สพพ ทงปวง ปฏาย จาเดม วสสาวาสก- สาฏกาน (อตตนา) ลทธทวสโต แตวนแหงผาสาฎกอนบคคลพง ถวายแกภกษผอยตลอดพรรษา ท. อนตนไดแลว ยาว เพยงใด ปหารา แตอนประหาร เถรสส ซงพระเถระ ตาลวณเฏน ดวย ขวแหงตาล สตถ แดพระศาสดา อาห กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อห อ. ขาพระองค ปลาโต เปนผหนไป แลว อมนา การเณน เพราะเหตน อสม ยอมเปน อต ดงน ฯ อถ ครงนน สตถา อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา ภกข ดกอนภกษ ตว อ. เธอ เอห จงมาเถด ตว อ. เธอ มา จนตย อยาคดแลว เอต จตต นาม ชอ อ. จตนน ทเร โหนตป อารมมณ สมปฏจฉนกชาตก เปนธรรมชาตมชาตแหงการ รบเอาพรอม ซงอารมณ แมอนมอย ในทไกล (โหต) ยอมเปน (ภกขนา) วายมต อ. อนภกษพยายาม มจจนตถาย เพอประโยชน แกอนพน ราคโทสโมหพนธนา จากเครองผกคอราคะและโทสะและ โมหะ วฏฏต ยอมควร อต ดงน น สงฆรกขต กะภกษชอวา


สงฆรกขตนน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา เย ชนา อ. ชน ท. เหลาใด สเมสสนต จก สารวม จตต ซงจต ทรงคม อนไปในทไกล เอกจร อนเทยวไปดวงเดยว อสรร อนไมมสรระ คหาสย อนมถาเปนทอาศย (เต ชนา) อ. ชน ท. เหลานน โมกขนต จะพน มารพนธนา จาก เครองผกแหงมาร อต ดงน ฯ (วนจฉโย) อ. อนวนจฉย ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานน หนา (ปทสส) แหงบทวา ทรงคม อต ดงนเปนตน (ปณฑเตน) อนบณฑต (เวทตพโพ) พงทราบ ฯ คมนาคมน นาม ชอ อ. การไปและการมา จตตสส แหงจต ปรตถมาททสาภาเคน โดยสวนแหงทศมทศอนมในเบองหนาเปนตน มกกฏสตตมาตตกป แมอนมความหลบแหงลงเปนประมาณ นตถ ยอมไมม (เอต จตต) อ. จตนน สมปฏจฉต ยอมรบเอาพรอม อารมมณ ซงอารมณ สนตป แมอนมอย ทเร ในทไกล อต เพราะเหตนน (เอต จตต) อ. จตนน ทรงคม นาม ชอวา เปนธรรมชาตไปในทไกล ชาต เกดแลว ฯ ปน อนง สตตฏจตตาน อ. จต ๗ ดวง ๘ ดวง ท. เอกโต กณณกพทธาน (หตวา) เอกกขเณ อปปชชต สมตถาน นาม ชอ วาอนสามารถเพออนเปนธรรมชาตเนองแลว โดยความเปนชอ โดย ความเปนอนเดยวกน เปน เกดขน ในขณะเดยวกน นตถ ยอม


ไมม อปปตตกาเล ในกาลอนเปนทเกดขน จตต อ. จต เอเกก- เอว ดวงหนงดวงหนงนนเทยว อปปชชต ยอมเกดขน ตสม จตเต ครนเมอจตนน นรทเธ ดบไปแลว เอเกกเอว จตต อ. จตดวง หนงดวงหนงนนเทยว อปปชชต ยอมเกดขน ปน อก อต เพราะเหตนน (เอต จตต) อ. จตนน เอกจร นาม ชอวาเปน ธรรมชาตเทยวไปดวงเดยว ชาต เกดแลว ฯ สรรสณาน วา อ. ทรวดทรงแหงสรระหรอ นลาทปกาโร วณณเภโท วา หรอวา อ. ประเภทแหงส อนมประการมสเขยว เปนตน จตตสส ของจต นตถ ยอมไมม อต เพราะเหตนน (เอต จตต) อ. จตนน อสรร นาม ชอวาเปนธรรมชาตไมมสรระ ชาต เกดแลว ฯ จตมหาภตคหา อ. ถาคอมหาภต ๔ คหา นาม ชอวาถา จ ก อท จตต อ. จตน นสสาย อาศยแลว หทยรป ซงรปคอ หทย ปวตตต เปนไปอย อต เพราะเหตนน (เอต จตต) อ. จตนน คหาสย นาม ชอวาเปนธรรมชาตมถาเปนทอาศย ชาต เกดแลว ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา เยเกจ ชนา อ. ชน ท. เหลาใด เหลาหนง ปรสา วา คอ อ. บรษ ท. หรอ อตถ วา คอ หรอวา อ. หญง ท. คหฏา วา คอ อ. คฤหสถ ท. หรอ ปพพชตา วา คอ หรอวา อ. บรรพชต ท. อเทนตา เมอไมให อปปชชต เพอ อนเกดขน อนปปชชนกกเลสสส แกกเลสอนไมเกดขน ปชหนตา


ละอย อปปนนกเลส ซงกเลสอนเกดขนแลว สตสมโมเสน เพราะ ความหลงพรอมแหงสต สเมสสนต ชอวาจกสารวม จตต ซง จต คอวา กรสสนต จกกระทา (จตต) ซงจต สต ให เปนธรรมชาตอนตนสารวมแลว คอวา อวกขตต ใหเปนธรรมชาต ไมฟงซานแลว (อต) ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหง บทวา เย จตต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา เต ชนา อ.ชน ท. เหลานน สพเพ ทงปวง มจจสสนต ชอวาจกพน เตภมกวฏฏา จากวฏฏะอนเปน ไปในภม ๓ มารพนธนสงขาตา เพราะความไมมแหงเครองผกคอกเลส อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา โมกขนต มารพนธน อต ดงน ฯ


เรองพระจตตหตถเถระ ๒๕.๑๓๖/๖ ตงแต สตถา อาม ภกขเว มม ปตโต เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอน ภกษ ท. อาม เออ ปตโต อ. บตร มม ของเรา อกาส ไดกระทาแลว คมนาคมน ซงการไปและการมา อตตโน อนวฏ ต- จตตกาเล ในกาลแหงตนเปนผมจตอนไมตงลงแลว อชานนกาเล ในกาลอนเปนทไมร สทธมม ซงพระสทธรรม อทาน ในกาลน ป จ อ. บญดวย ปาป จ อ. บาปดวย อสส มม ปตตสส อนบตรของเรานน ปหน ละไดแลว อต ดงน อภาส ไดทรง ภาษตแลว คาถา ซงพระคาถา ท. เทว ๒ อมา เหลานวา ปา อ. ปญญา น ปรปรต ยอมไมเตมรอบ ปคคลสส แกบคคล อนวฏ ตจตตสส ผมจตอน ไมตงลงแลว อวชานโต ผไมรแจงอย สทธมม ซงพระสทธรรม ปรปลวปสาทสส ผมความ เลอมใสอนเลอนลอย ภย อ. ความกลว นตถ ยอมไมม ปคคลสส แกบคคล อนวสสตจตตสส ผมจตอนราคาไมซมซาบแลว อนนวาหตเจตโส ผมจตอนโทสะไมตามกระทบแลว ปปาป-


ปหนสส ผมบญและบาปอนละไดแลว ชาครโต ผตนอย อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา ทเปต ยอมทรงแสดงวา เอต จตต นาม ชอ อ. จตนน กสสจต ของใคร ๆ นพทธ วา อน เนองนตยหรอ ถาวร วา หรอวาอนมนคง นตถ ยอมไมม ปน ก ปคคโล อ. บคคล โย ใด น สณาต ยอมไมตงอยดวยด กตถจต ภาเว ในภาวะไหน ๆ อสสปฏเ ปตกมภณฑ วย ราวกะ อ. ฟกเขยว อนบคคลตงไวแลว บนหลงของมา ถสราสมห โกฏต- ขาณโก วย ราวกะ อ. ตออนบคคลปกไวแลว ทกองแหงแกลบ ขลลาตสเส กทมพปปผ วย ราวกะ อ. ดอกไมชอวากะทมบนศรษะ อนลาน (โส ปคคโล) อ. บคคลนน เสวโก เปนเสวก โหต ยอมเปน กทาจ ในกาลบางคราว อาชวโก เปนอาชวก (โหต) ยอมเปน กทาจ ในกาลบางคราว นคณโ เปนนครนถ (โหต) ยอมเปน กทาจ ในกาลบางคราว ตาปโส เปนดาบส (โหต) ยอมเปน กทาจ ในการบางคราว ปคคโล อ. บคคล เอวรโป ผมรปอยางน อนาวฏ ตจตโต นาม ชอวาเปนผมจตอนไมตงลงแลว (โหต) ยอมเปน ปา อ. ปญญา กามาวจราป อนเปนกามา- วจรกด รปาวจราทเภทาป อนตางดวยปญญามปญญาอนเปนรปาวจร เปนตนกด น ปรปรต ยอมไมเตมรอบ ตสส ปคคลสส แก บคคลนน อนวฏ ตจตตสส ผมจตอนไมตงลงแลว อชานนตสส ผไมรอย สทธมม ซงพระสทธรรม อม น สตตตตสโพธปกขย-


ธมมเภท อนตางดวยธรรมอนมในฝกฝายแหงปญญาเปนเครองตรสร ๓๗ ปรปลวปสาทสส ผชอวามความเลอมใสอนเลอมลอย (อตตโน) ปรตตสทธตาย วา เพราะความทแหงตนเปนผมศรทธาอนนอยหรอ (อตตโน) อลลวนสทธตาย วา หรอวาเพราะความทแหงตนเปนผ มศรทธาอนคลอนแคลน กามาวจรายป ปาย เมอปญญา แมอน เปนกามาวจร อปรปรยมานาย ไมเตมรอบอย รปาวจรารปาวจร- โลกตตรปา อ.ปญญาอนเปนรปาวจรและอรปาวจรและโลกตระ ปรปรสสต จกเตมรอบ กโต ว านโต แตทไหนเทยว อต ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปเทน) ดวยบทวา อนวฏ ตจตตสส อต ดงน ฯ (อตโต) อ. อรรถวา ราเคน อตนตจตตสส ผมจตอนราคะ ไมชมแลว (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา อนวสสตจตตสส อต ดงน ฯ โทเสน จตตสส ปหตภาโว อ. ความทแหงจตเปน ธรรมชาตอนโทสะกระทบแลว (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วตโต ตรสแลว อาคตฏาเน ในทอนมาแลววา อาหตจตโต ผ มจตอนโทสะกระทบทวแลว ขลชาโต เกดเปนเพยงดงวาเสาเขอน แลว อต ดงน (ปเท) ในบทวา อนนวาหตเจตโส อต ดงน ฯ ปน แตวา อตโถ อ. เนอความวา โทเสน อปปฏหตจตตสส ผมจตอนโทสะไมกระทบแลว อต ดงน อธ อนนวาหตเจตโส อต ปเท ในบทวา อนนวาหตเจตโส ดงนน (ปณฑเตน) อน บณฑต (เวทตพโพ) พงทราบ ฯ


(อตโถ) อ. อรรถวา ปหนปสส จเอว ผมบญอนละได แลวดวยนนเทยว ปหนปาปสส จ ผมบาปอนละไดแลวดวย จตตถ- มคเคน ดวยมรรคท ๔ คอวา ขณาสวสส ผมอาสวะสนแลว (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ปปาปปหนสส อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ภยาภาโว อ. ความไมมแหงความกลว (สตถารา) อนพระศาสดา กถโต วย ราวกะวาตรสแลว ปคคลสส เพอบคคล ขณาสวสส ผมอาสวะสนแลว ชาครนตสสเอว ผ ตนอยนนเทยว ปน ก ขณาสวปคคโล อ. บคคลผมอาสวะสน แลว โส นน ชาคโร นาม ชอวาเปนผตน (อตตโน) สมนนาคตตตา เพราะความทแหงตนเปนผมาตามพรอมแลว ชาคร- ธมเมห ดวยธรรมอนเปนเครองตน ท. สทธาทห มศรทธาเปนตน (โหต) ยอมเปน ตสมา เพราะเหตนน กเลสภย อ. ภยคอกเลส นตถ ชอวายอมไมม (ขณาสวปคคลสส) แกบคคลผมอาสวะสน แลว ชาครนตสสอป ผตนอยกด อชาครนตสสอป ผไมตนอยกด อปจจาวตตนโต เพราะอนไมกลบมา กเลสาน แหงกเลส ท. ห จรงอย กเลสา อ. กเลส ท. อนพนธนต ชอวายอมไมตดตาม ต ขณาสวปคคล ซงบคคลผมอาสวะสนแลวนน อนปคมนโต เพราะอนไมเขาไปหา ปน อก ปหนาน กเลสาน แหงกเส ท. อนตนละไดแลว มคเคน ดวยมรรค เตน เตน นนนน เตน การเณน เพราะเหตนน (ภควา) อ. พระผมพระภาคเจา อาห ตรสแลววา กเลสา อ.กเลส ท. เย เหลาใด (อรยปคคเลน)


อนพระอรยบคคล ปหนา ละไดแลว โสตาปตตมคเคน ดวยโสดา- ปตตมรรค (โส โสตาปตตมคคฏโ) อ. บคคลผตงอยในโสดา- ปตตมรรคนน น เอต ยอมไมไปหา คอวา น ปจจาคจฉต ยอมไมกลบมาหา เต กเลเส ซงกเลส ท. เหลานน ปน อก เย กเลสา อ.ภเลส ท.เหลาใด (อรยปคคเลน) อนพระอรยบคคล ปหนา ละไดแลว สกทาคามอนาคามอรหตตมคเคน ดวยสกคาทาม- มรรคและอนาคามมรรคและอรหตมรรค (โส สกทาคามอนาคาม- อรหตตมาคคฏโ) อ. บคคลผตงอยในสภทาคามมรรคและอนาคาม- มรรคและอรหตมรรคนน น เอต ยอมไมไปหา คอวา น ปจจา- คจฉต ยอมไมกลบมาหา เต กเลเส ซงกเลส ท.เหลานน ปน อก อต ดงน (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระ คาถาวา นตถ ชาครโต ภย อต ดงน ฯ ๒๖. ๑๓๘/๑๕ ตงแต โส ก เมทาน เคเหน ปน อฏ- มาเส เปนตนไป. โส กททาลปณฑโต อ. กททาลบณฑตนน (จนเตตวา) คด แลววา อทาน ในกาลน ก ปโยชน อ. ประโยชนอะไร เม ของเรา เคเหน ดวยเรอน อห อ.เรา ปพพชสสาม จกบวช อฏมาเส ตลอดเดอน ๘ ท. ปน อก อต ดงน นกขมตวา ออกไปแลว ปพพช บวชแลว ฯ (โส กททาลปณฑโต) อ.


กททาลบณฑตนน นสสาย อาศยแลว นาฬมตต วรกโจรก จ ซงขาวฟางและลกเดอย อนมทะนานเปนประมาณดวย กณกททาล จ ซงจอบอนเหยนแลวดวย คห เปนผเปนคฤหสถ วาเร สนวาระ ท. สตต ๗ หตวา เปน ปพพชตวา บวชแลว วาเร สนวาระ ท. สตต ๗ อมนา ว นหาเรน โดยทานองนเทยว ปน แตวา จนเตส คดแลววา อห อง เรา นสสาย อาศยแลว อม กณ- กททาล ซงจอบอนเหยนแลวน คห เปนผเปนคฤหสถ หตวา เปน ปพพชโต บวชแลว วาเร สนวาระ ท. สตต ๗ (อมห) ยอม เปน อห อ. เรา ฉฑเฑสสาม จกทง น กณกททาล ซงจอบ อนเหยนแลวนน กตถจเอว าเน ในทบางแหงนนเทยว อต ดงน วาเร ในวาระ สตตเม ท ๗ ฯ โส กททาลปณฑโต อ. กททาลบณฑตนน คนตวา ไปแลว คงคาตร สฝงแหงแมนาชอวาคงคา จนเตตวา คดแลววา อห อ. เรา ปสสนโต เมอเหน (กททาลสส) ปตตฏาน ซงทแหง จอบตกแลว โอตรตวา พงขามลงแลว คณเหยย พงถอเอา อห อ. เรา น ปสสาม จะไมเหน อสส กททาลสส ปตตฏาน ซง ทแหงจอบนนตกแลว ยถา โดยประการใด อห อ. เรา ฉฑเฑสสาม จกทง น กททาล ซงจอบนน ตถา โดยประการนน อต ดงน พนธตวา ผกมดแลว พช ซงพช นาฬมตต อนมทะนานเปน ประมาณ ปโลตกาย ดวยผาเกา พนธตวา ผกแลว ปโลตก ซงผาเกา กททาลผเล ทผาลแหงจอบ คเหตวา จบแลว กททาล


ซงจอบ อคคทณฑเก ทดานอนเปนปลาย โต ยนอยแลว คงคาตเร ใกลฝงแหงแมนาชอวาคงคา นมมเลตวา หลบตาแลว อกขน ซง นยนตา ท. อาวชชตวา เวยนรอบแลว ตกขตต ๓ ครง อปรสเส ในเบองบนแหงศรษะ ขปตวา เหวยงไปแลว คงคาย ในแมนา ชอวาคงคา นวตตตวา กลบแลว โอโลเกนโต แลดอย อทสวา ไมเหนแลว (ตสส กททาลสส) ปตตฏาน ซงทแหงจอบนนตก แลว อกาส ไดกระทาแลว สทท ซงเสยง ตกขตต ๓ ครงวา เม อนเรา ชต ชนะแลว เม อนเรา ชต ชนะแลว อต ดงน ฯ ตสม ขเณ ในขณะนน ราชา อ. พระราชา พาราณส ผ ทรงเปนใหญในเมองพาราณส ปจจนต ยงชนบทชอวาปจจนตะ วปสเมตวา ทรงใหเขาไปสงบวเศษแลว อาคนตวา เสดจมาแลว ขนธาวาร ยงคายพก นวาเสตวา ใหอยแลว นทตเร ใกลฝงแหง แมนา โอตณโณ เสดจขามลงแลว นท สแมนา นหานตถาย เพอประโยชนแกอนทรงสรงสนาน อสโสส ไดทรงสดบแลว ต สทท ซงเสยงนน ฯ จ ก สทโท อ. เสยงวา เม อนเรา ชต ชนะแลว เม อนเรา ชต ชนะแลว อต ดงน อมนาโป เปนเสยงไมเปนทยงพระทยใหเอบอาบ ราชน นาม ชอวาพระ ราชา ท. โหต ยอมเปน ฯ โส ราชา อ. พระราชนน คนตวา เสดจไปแลว สนตก สสานก ตสส กททาลปณฑตสส ของกททาล- บณฑตนน ปจฉ ตรสถามแลววา อทาน ในกาลน อห อ. เรา


กตวา กระทาแลว อมตตมททน ซงการยายซงศตรผมใชมตร อาคโต เปนผมาแลว (จนตเนน) ดวยอนคดวา เม อนเรา ชต ชนะ แลว อต ดงน (อมห) ยอมเปน ปน ก ตว อ. ทาน วรวส ยอมรองวา เม อนเรา ชต ชนะแลว เม อนเรา ชต ชนะแลว อต ดงน เอต วตถ อ. เรองนน ก นาม ชอวา อะไร อต ดงน ฯ กททาลปณฑโต อ. กททาลบณฑต วตวา กราบทลแลววา ตว อ. พระองค ชน ทรงชนะแลว โจเร ซงโจร ท. พาหรเก ผมในภายนอก ตยา ชต ชยน อ. ความชนะอนอนพระองคทรง ชนะแลว (ตยา) อชตเอว เปนความชนะอนพระองคไมทรงชนะ แลวนนเทยว โหต ยอมเปน ปน อก ปน สวนวา โลภโจโร อ. โจรคอความโลภ อชฌตตโก อนมในภายใน มยา อนขาพระองค ชโต ชนะแลว โส โลภโจโร อ. โจรคอความโลภนน น ชนสสต จกไมชนะ ม ซงขาพระองค ปน อก ชโย อ. ความชนะ ตสสเอว โลภโจรสส ซงโจรคอความโลภนนนนเทยว สาธ เปน คณยงประโยชนใหสาเรจ (โหต) ยอมเปน อต ดงน อาห กลาวแลว คาถ ซงคาถา อม นวา ย ชต อ. ความชนะใด อวชยต ยอมกลบแพ ต ชต อ. ความชนะนน ชต เปนความชนะ สาธ อนยงประโยชนใหสาเรจ (โหต) ยอมเปน น หามได ย ชต อ. ความชนะใด น อว-


ชยต ยอมไมกลบแพ ต โข ชต อ. ความ ชนะนนแล ชต เปนความชนะ สาธ อนยง ประโยชนใหสาเรจ (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ


เรองภกษผปรารภวปสสนา ๒๗. ๑๔๑/๒๐ ตงแต เต อม ตยห อาวโส ก รชชต เปนตนไป. เต ภกข อ. ภกษ ท.เหลานน ปจฉตวา ถามแลว อม ซงกนและกนวา อาวโส แนะผมอาย ก อ. อะไร รชชต ยอม เสยดแทง ตยห แกทาน อต ดงน วตวา กลาวแลววา ขปตโรโค อ. โรคจาม (รชชต) ยอมเสยดแทง มยห แกผม กาโส อ. โรคไอ (รชชต) ยอมเสยดแทง มยห แกผม อต ดงน (อาหส) กลาวแลววา อาวโส แนะผมอาย ท. อห อ.ผม อททส ไดเหน แลว ฉนสสส กพนธ ซงรางผอนมศรษะอนขาดแลว จงกมน- โกฏย ในทสดแหงทเปนทจงกรม อชช ในวนน อห อ. ผม อททส ไดเหนแลว กพนธ ซงรางผ รตตฏาเน ในทเปนทพก ในกลางคน อห อ. ผม อสโสส ไดฟงแลว อมนสสสทท ซง เสยงของอมนษย ทวาฏาเน ในทเปนทพกในกลางวน อท าน อ. ทน (อมเหห) ปรวชเชตพพยตตก เปนทควรแลวแกความเปน ทอนเรา ท. พงเวนรอบ (โหต) ยอมเปน อผาสก อ.ความ ไมสบาย โหต ยอมม อมหาก แกเรา ท. อธ าเน ในทน มย อ. เรา ท. คมสสาม จกไป สนตก สสานก สตถ ของ พระศาสดา อต ดงน ฯ เต ภกข อ. ภกษ ท. เหลานน นกขมตวา


ออกไปแลว คนตวา ไปแลว สนตก สสานก สตถ ของพระ ศาสดา อนปพเพน ตามลาดบ วนทตวา ถวายบงคมแลว นสทส นงแลว เอกมนต ณ สวนสดขางหนง ฯ อถ ครงนน สตถา อ. พระศาสดา อาห ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. น สกขสสถ จกไมอาจ วสต เพออนอย ตสม าเน ในทนน ก หรอ อต ดงน เน ภกข กะภกษ ท. เหลานน ฯ (เต ภกข) อ. ภกษ ท. เหลานน (อาหส) กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อาม พระเจาขา เภรารมมณาน อ. อารมณอนบคคลพงกลว ท. เอวรปาน อนมรปอยางน อปฏหนต ยอมปรากฏ อมหาก แกขาพระองค ท. วสนตาน ผอย ตสม าเน ในทนน เตน การเณน เพราะ เหตนน อผาสก อ.ความไมสบาย เอวรป อนมรปอยางน โหต ยอมม เตน การเณน เพราะเหตนน มย อ. เขาพระองค ท. (จนเตตวา) คดแลววา อท าน อ. ทน (อมเหห) วชฌช- ตพพยตตก เปนทสมควรแลวแกความเปนท อนเรา ท. พงเวน (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฉฑเฑตวา ทงแลว ต าน ซงทนน อาคตา เปนผมาแลว สนตก สสานก ตมหาก ของพระองค ท. (อมห) ยอมเปน อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (อาห) ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมหาก คนต อ. อน เธอ ท. ไป ตตถเอว าเน ในทนนนนเทยว วฏฏต ยอมควร อต ดงน ฯ (เต ภกข) อ. ภกษ ท. เหลานน (อาหส)


กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ (อมเหห) อนขา- พระองค ท. น สกกา ไมอาจ อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระ ศาสดา (อาห) ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. อคเหตวา ไมถอเอาแลว อาวธ ซงอาวธ คตา เปน ผไปแลว (อตถ) ยอมเปน อทาน ในกาลน ตมเห อ. เธอ ท. คเหตวา จงถอเอาแลว อาวธ ซงอาวธ คจฉถ จงไปเถด อต ดงน ฯ (เต ภกข) อ. ภกษ ท. เหลานน (ปจฉส) ทลถาม แลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ มย อ. ขาพระองค ท. (คเหตวา) ถอเอาแลว กตราวธ ซงอาวธชนดไหน (คจฉาม) จะไป อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา อห อ. เรา ทสสาม จกให อาวธ ซงอาวธ โว แกเธอ ท. ตมเห อ. เธอ ท. คเหตวา จงถอเอาแลว มยา ทนนาวธ ซงอาวธอนเราใหแลว คจฉถ จงไปเถด อต ดงน กเถตวา ตรสแลว เมตตสตต ซง เมตตสตร สกล ทงสนวา ย ต สกขาตตย อ. หมวดสามแหงสกขานนใด (กลปตเตน) อนกลบตร (อตถกสเลน) ผ ฉลาดในประโยชน อภสเมจจ บรรลแลว ปท ซงบท สนต อนสงบแลว (กรณย) พงกระทา (ต สกขาตตย) อ. หมวดสามแหงสกขานน (กลปตเตน) อนกลบตร อตถกสเลน ผฉลาด


ในประโยชน กรณย พงกระทา (โส กลปตโต) อ. กลบตรนน สกโก จ พงเปนผองอาจดวย อช จ พงเปนผตรงดวย สหช จ พงเปนผ ซอตรงดวยด สวโจ จ พงเปนผอนบคคลพงวา กลาวไดโดยงายดวย มท จ พงเปนผออนโยน ดวย อนตมาน จ พงเปนผไมมความถอตวดวย อสส พงเปน อต ดงนเปนตน (วตวา) ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. สชฌายนตา สาธยายอย อม เมตตสตต ซงเมตตสตรน ปฏาย จาเดม วนสณฑโต แตชฏแหงปา พห ในภายนอก วหารสส แหงวหาร ปวเสยยาถ พงเขาไป อนโตวหาร สภายในแหงวหาร อต ดงน อยโยเชส ทรงสงไปแลว ฯ เต ภกข อ. ภกษ ท. เหลานน วนทตวา ถวายบงคมแลว สตถาร ซงพระศาสดา นกขมตวา ออกไปแลว ปตวา ถงแลว ต วนสณฑ ซงชฏแหงปา นน อนปพเพน โดยลาดบ พหวหาเร คณสชฌาย สชฌายมานา ว สาธยายอย สาธยายโดยความเปนหม ในภายนอกแหงวหารเทยว ปวสส เขาไปแลว วนสณฑ สชฏแหงปา ฯ เทวตา อ. เทวดา ท. สกลวนสณเฑ ในชฏแหงปาทงสน ปฏลภตวา ไดเฉพาะแลว เมตตจตต ซงจตอนประกอบแลวดวย เมตตา กตวา กระทาแลว ปจจคคมน ซงการตอนรบ เตส ภกขน แกภกษ ท. เหลานน อาปจฉส ถามโดยเออเฟอแลว ปตต-


จวรปฏคคหณ ซงการรบเอาเฉพาะซงบาตรและจวร อาปจฉส ถาม โดยเออเฟอแลว คตตสมพาหน ซงการนวดซงตว กรส กระทาแลว อารกข ซงการเอารกขา สสวหต ใหเปนของอนตนจดแจงดวยดแลว ตตถ ตตถ าเน ในทนนนน เตส ภกขน แกภกษ ท. เหลานน สนนสนนา เปนผนงประชมกนแลว จกกธปน วย ราวกะ อ. พนม แหงจกร อเหส ไดเปนแลว ฯ อมนสสสทโท นาม ชอ อ. เสยง ของอมนษย น อโหส ไมไดมแลว กตถจ าเน ในทไหน ๆ ฯ จตต อ. จต เตส ภกขน ของภกษ ท. เหลานน เอกคค เปน ธรรมชาตมอารมณเลศดวงเดยว โหต ยอมเปน ฯ เต ภกข อ. ภกษ ท. เหลานน นสนนา นงแลว รตตฏานทวาฏาเนส ในทเปนทพกในกลางคนและทเปนทพกในกลางวน ท. จตต ยงจต โอตาเรตวา ใหขามลงแลว วปสสนาย ในวปสสนา ปฏเปตวา เรมตงไวแลว ขยวย ซงความสนไปและความเสอมไป อตตน ใน ตน (จนเตตวา) คดแลววา อตตภาโว นาม ชอ อ. อตภาพ อย น กลาลภาชนสทโส เปนสภาพเชนกบดวยภาชนะอนเปนวการ แหงดน ภชชนตเถน เพระอรรถวาแตกไป อถาวรตเถน เพราะ อรรถวาไมมนคง (โหต) ยอมเปน อต ดงน วปสสน ยง วปสสนา วฑฒยส ใหเจรญแลว ฯ สมมาสมพทโธ อ. พระสมมาสมพทธเจา คนธกฏย นสนโน ว ประทบนงแลว ในพระคนธกฎเทยว ตวา ทรงทราบแลว เตส ภกขน วปสสนาย อารทธภาว ซงความทแหงวปสสนา เปนธรรมชาต


อนภกษ ท. เหลานนปรารภแลว อามนเตตวา ตรสเตอนแลว เต ภกข ซงภกษ ท. เหลานน วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอน ภกษ ท. เอวเอว อ. อยางนนนเทยว อย อตตภาโว นาม ชอ อ. อตภาพน กลาลภาชนสทโสเอว เปนสภาพเชนกบดวยภาชนะ อนเปนวการแหงดนนนเทยว ภชชนตเถน เพราะอรรถวาแตกไป อถาวรตเกน เพราะอรรถวาไมมนคง (โหต) ยอมเปน อต ดงน ผรตวา ทรงแผไปแลว โอภาส ซงพระรศม โตป แมประทบ ยนอยแลว โยชนสเต าเน ในทอนมรอยแหงโยชนเปนประมาณ นสนโน วย ราวกะวาประทบนงแลว อภมเข ในทมหนาเฉพาะ เตส ภกขน ตอภกษ ท. เหลานน วสสชเชตวา ทรงเปลงแลว ฉพพณณรสมโย ซงพระรศมอนมวรรณะ ๖ ท. รเปน ดวยทงพระรป อม นวา (ปณฑโต) อ. กลบตรผเปนบณฑต วทตวา ทราบแลว อม กาย ซงกายน กมภปม อน เปรยบดวยหมอ ถเกตวา กนแลว อท จตต ซงจตน นครปม อนเปรยบดวยนคร ปาว- เธน มาร โยเธถ จ พงรบ ซงมาร ดวยอาวธ คอปญญาดวย ชต ธมม รกเข จ พงรกษา ซงธรรมอนตนชนะแลวดวย นเวสโน สยา จ พงเปนผไมตดอย พงเปนดวย อต ดงน ฯ


(อตโถ) อ.อรรถวา วทตวา ทราบแลว กาย ซงกาย อม น คอวา เกสาทสมหสงขาต อนบณฑตนบพรอมแลววาประชม แหงสวนมผมเปนตน กมภปม อนชอวาเปรยบดวยหมอ คอวา กลาลภาชนสทส อนชอวาเชนกบดวยภาชนะอนเปนวการแหงดน อพลทพพลตเถน เพราะอรรถวาไมมกาลงและมกาลงอนโทษประทษ- รายแลว ตาวกาลกตเถน เพราะอรรถวาเปนไปตลอดกาลเพยงนน (ตสส กายสส) อนทธนยตาย โดยความทแหงกายนน เปนสภาพ ไมควรแกกาลนาน (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานน หนา (ปทสส) แหงบทวา กมภปม อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา นคร นาม ชอ อ. นคร คมภรปรขช อนมคอนลก ปาการปรกขตต อนบคคลลอมรอบแลวดวยกาแพง ทวารฏฏาลกยตต อนประกอบแลวดวยประตและปอมและเชงเทน ถร ชอวาเปนนครมนคง พหทธา ในภายนอก โหต ยอมเปน (ต นคร) อ. นครนน วถจตกกสงฆาฏกสมปนน อนถงพรอม แลวดวยแพรงคอหมวดสแหงถนน อนตราปณ อนมรานตลาดใน ระหวาง สวภตต ชอวาเปนนครอนบคคลจดแจงดแลว อนโต ใน ภายใน (โหต) ยอมเปน โจรา อ. โจร ท. พหทธา ในภาย นอก อาคนตวา มาแลว ต นคร สนครนน (จนตเนน) ดวย อนคดวา มย อ. เรา ท. วลมปสสาม จกปลน อต ดงน อสกโกนตา ไมอาจอย ปวตต เพออนเขาไป ปพพต อาสชช (ปพพเตน) ปฏหตา วย ราวกะวามาจดแลว ซงภเขา อนภเขากระทบ


กลบแลว คจฉนต ยอมไป (ยถา) ฉนใด กลปตโต อ. กลบตร ปณฑโต ผเปนบณฑต กเถตวา กนแลว วปสสนาจตต ซงจต อนประกอบแลวดวยวปสสนา อตตโน ของตน กตวา กระทา ถร ใหเปนธรรมชาตมนคง คอวา นครสทส ใหเปนธรรมชาตเชน กบดวยนคร ปฏพาหนโต หามอย กเลส ซงกเลส มคควชฌ อนมรรคพงฆา ต ต นนนน ปาวเธน ดวยอาวธคอปญญา วปสสนามเยน จ อนสาเรจแลวดวยวปสสนาดวย อรยมคคมเยน จ อนสาเรจแลวดวยอรยมรรคดวย โยเธถ ชอวาพงรบ คอวา ปหเรยย ชอวาพงประหาร กเลสมาร ซงมารคอกเลส ต นน (โยโธ) วย ราวกะ อ. นกรบ โต ผยนอยแลว นคเร ในนคร (โยเธนโต) รบอย โจรคณ ซงหมแหงโจร อาวเธน ดวยอาวธ นานปปกาเรน อนมประการตาง ๆ เอกโตธาราทนา มอาวธมคมขางเดยวเปนตน เอวเอว ฉนนนนนเทยว อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาท แหงพระคาถาวา นครปม จตตมท ถเกตวา อต ดงนเปนตน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา อาเสวนโต เมอสองเสพ อาวาส- สปปายอตสปปายโภชนสปปายปคคลสปปายธมมสสวนสปปายาทน สป- ปายการณาน ซงเหตอนเปนเครองสบาย ท. มอาวาสอนเปนทสบาย และฤดอนเปนเครองสบาย และโภชนะอนเปนเหตสบาย และบคคลผ เปนทสบายและการฟงซงธรรมอนเปนเหตสบายเปนตน สมาปชชตวา เขาแลว สมาปตต ซงสมาบต อนตรนตรา ในระหวางและระหวาง วฏาย ออกแลว ตโต สมาปตตโต จากสมาบตนน สมมสนโต


พจารณาอย สงขาเร ซงสงขาร ท. สทธจตเตน ดวยจตอน หมดจดแลว รกเขยย ชอวาพงรกษา ชต ธมม ซงธรรมอนตน ชนะแลว คอวา ตรณวปสสน ซงวปสสนาอนออน อปปาทต อนตนใหเกดขนแลว (อต) ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสอง แหงบทวา ชตจ รกเข อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา อนาลโย พงเปนผไมมความอาลย ภเวยย พงเปน (อต) ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหง บทวา อนเวสโน สยา อต ดงน ฯ อตโถ อ. อธบายวา โยโธ อ. นกรบ กตวา กระทาแลว พลโกฏก ซงซมเปนทพกแหงพล สงคามสเส ในประเทศแหง สงคราม ยชฌนโต รบอย สทธ กบ อมตเตห ดวยศตรผมใช มตร ท. ฉาโต วา เปนผหวแลวหรอ ปปาสโต วา หรอวา เปนผกระหายแลว หตวา เปน สนนาเห สถเล (สนเต) จ ครนเมอเครองผกสอด เปนของหยอน เปนอยหรอ อาวเธ ปตเต วา หรอวาครนเมออาวธ ตกแลว ปวสตวา เขาไปแลว พลโกฏก สซมเปนทพกแหงพล วสสมตวา พกผอนแลว ภชตวา บรโภค แลว ปวตวา ดมแลว สนนยหตวา ผกสอดแลว คเหตวา ถอ เอาแลว อาวธ ซงอาวธ นกขมตวา ออกไปแลว ยชฌนโต รบอย ปน อก มททต ยอมยาย ปรเสน ซงเสนาของบคคลอน ชนาต ยอมชนะ อชต เขตต ซงเขตอนตนไมชนะแลว รกขต ยอมรกษา ชต เขตต ซงเขตอนตนชนะแลว ห ก สเจ ถาวา


โส โยโธ อ. นกรบนน วสสมนโต พกผอนอย พลโกฏเก ใน ซมเปนทพกแหงพล เอว อยางน อสสาเทนโต ยนดอย ต พลโกฏก ซงซมเปนทพกแหงพลนน อจเฉยย พงอยไซร กเรยย พงกระทา รชช ซงความเปนแหงพระราชา ปรหตถคต ใหเปน ธรรมชาตไปแลวในมอของบคคลอน ยถา นาม ชอฉนใด ภกข อ. ภกษ สมาปชชตวา เขาแลว สมาปตต ซงสมาบต ปนปปน บอย ๆ วฏาย ออกแลว ตโต สมาปตตโต จากสมาบตนน สมมสนโต พจารณาอย สงขาเร ซงสงขาร ท. สทธจตเตน ดวย จตอนหมดจดแลว สกโกต ยอมอาจ รกขต เพออนรกษา ตรณ- วปสสน ซงวปสสนาอนออน ปฏลทธ อนตนไดเฉพาะแลว ชนาต ยอมชนะ กเลสมาร ซงมารคอกเลส อตตรมคคปฏลาเภน ดวย การไดเฉพาะซงมรรคอนยง ปน ก สเจ ถาวา โส ภกข อ. ภกษนน อสสาเทต ยอนดอย สมาปตตเอว ซงสมาบตนนเทยว น สมมสต ยอมไมพจารณา สงขาเร ซงสงขาร ท. ปนปปน บอย ๆ สทธจตเตน ดวยจตอนหมดจดแลวไซร น สกโกต ยอม ไมอาจ กาต เพออนกระทา มคคผลปฏเวธ ซงอนแทงตลอด ซงมรรคและผล เอวเอว ฉนนนนนเทยว ตสมา เพราะเหตนน (ภกข) อ. ภกษ รกขนโต เมอจะรกษา รกขตพพยตตก ธมม ซงธรรมอนสมควรแลวแกความเปนธรรมอนตนพงรกษา อนเวสโน พงเปนผไมตดอย สยา พงเปน คอวา กตวา พงกระทาแลว สมาปตต ซงสมาบต นเวสน ใหเปนทอย น นเวสยย ไมพง


พกอย ตตถ สมาปตตย ในสมาบตนน คอวา น กเรยย ไมพง กระทา อาลย ซงความอาลย (ตตถ สมาปตตย) ในสมาบตนน อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (อาห) ตรสแลววา ตมเห อ. เธอ ท. กโรถ จงกระทา เอว อยางน อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา เทเสส ทรงแสดงแลว ธมม ซงธรรม เตส ภกขน แกภกษ ท. เหลานน เอว ดวยประการฉะน ฯ


เรองพระปตคตตตสสเถระ ๒๘. ๑๔๗/๒ ตงแต โส เอก กาสาว นวาเสตวา เอก เปนตนไป. โส ตสสตเถโร อ. พระเถระชอวาตสสะนน นวาเสตวา นง แลว เอก กาสาว ซงผาอนบคคลยอมแลวดวยนาฝาดผนหนง ปาร- ปตวา หมแลว เอก กาสาว ซงผาอนบคคลยอมแลวดวยนาฝาด ผนหนง สลลหกสรโร เปนผมสรระอนเบาพรอม เอกคคจตโต เปนผมจตอนมอารมณเลศดวงเดยว หตวา เปน นปชช นอนแลว มจเก บนเตยงนอย ฯ สตตา อ. พระศาสดา ตวา ประทบ ยนอยแลว อสสสเก ในเบองบนแหงศรษะ ตสส ตสสตเถรสส ของพระเถระชอวาตสสะนน วตวา ตรสแลววา ภกข ดกอนภกษ อย ตว กาโย อ. กายของเธอน อเปตว าโณ เปนสภาพม วญญาณไปปราศแลว นรปกาโร เปนสภาพไมมประโยชน หตวา เปน สยสสต จกนอน ปวย บนแผนดน กลงคร วย ราวกะ อ. ทานไม อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา อย กาโย อ. กายน อธเสสสต จกนอนทบ ปว ซงแผนกน อจร วต สนกาลไมนานหนอ (อย กาโย) อ. กายน อเปตวาโณ อนม


วญญาณไปปราศแลว (ปคคเลน) อนบคคล ฉฑโธ ทงแลว กลงคร อว ราวกะ อ. ทอนไม นรตถ อนไมมประโยชน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ภกข ดกอนภกษ อย กาโย อ. กายน อธเสสสต จกนอนทบ ปว ซงแผนดน คอวา สยสสต จกนอน อปร ในเบองบน ปวยา แหงแผนดน สยตาย อน สตวนอนแลว ปกตสเนน ดวยการนอนตามปกต อมสสา น น จรสสเอว ตอกาลไมนานนนเทยว (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา อจร วต อต ดงนเปนตน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา ทสเสต ยอมทรงแสดงวา (อย กาโย) อ. กายน ตจโฉ จกเปนสภาพชอวาเปลา (ตสส กายสส) อปคตวาณตาย เพราะความทแหงกายนน เปนสภาพมวญญาณไป ปราศแลว หตวา เปน อปวทโธ อนบคคลทงแลว เสสสต จก นอน อต ดงน (ปเทน) ดวยบทวา ฉฑโฑ อต ดงน ฯ (ปจฉา) อ. อนถามวา (อย กาโย) อ. กายน (ปคคเลน) อนบคคล (ฉฑโฑ) ทงแลว ยถา ก ราวกะ อ. อะไร อต ดงน ฯ (วสสชชน) อ. อนเฉลยวา (อย กาโย) อ. กายน (ปคคเลน) อนบคคล (ฉฑโฑ) ทงแลว นรตถ กลงคร อว ราวกะ อ. ทอนไม อนไมมประโยชน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา กฏขณฑ วย ราวกะ อ. ทอนแหง


ไม นรปการ อนไมมอปการะ นรตถ อนไมมประโยชน (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา นรตถว กลงคร อต ดงน ฯ ห จรงอย มนสสา อ. มนษย ท. ทพพสมภารตถกา ผม ความตองการดวยทพพสมภาระ ปวสตวา เขาไปแลว อร ส ปา ฉนทตวา ตดแลว อชก กฏ ซงไมอนตรง อชกสณาเนน โดยสณฐานแหงไมอนตรง วงก กฏ ซงไมอนคด วงกสณาเนน โดยสณฐานแหงไมอนคด คณหนต ยอมถอเอา ทพพสมภาร ซง ทพพสมภาระ ปน แตวา (ทพพสมภารตถกมนสสา) อ. มนษย ผมความตองการดวยทพพสมภาระ ท. ฉนทตาวา ตดแลว อวเสส กฏ ซงไมอนเหลอลง สสร จ อนเปนโพรงดวย ปตก จ อน เนาดวย อสารก จ อนไมมแกนดวย คณ กชาต จ อนมปมเกด แลวดวย ฉฑเฑนต ยอมทง ตตถเอว าเน ในทนนนนเทยว ทพพสมภารตถกา มนสสา อ. มนษย ท. ผมความตองการดวยทพพ- สมภาระ อเ เหลาอน อาคนตวา มาแลว ต กฏ คเหตวา อากงขนตา นาม ชอวาหวงถอเอาอย ซงไมนน นตถ ยอมไมม (เต มนสสา) อ. มนษย ท. เหลานน โอโลเกตวา แลดแลว ต กฏ ซงไมนน คณหนต ยอมถอเอา อตตโน อปการกเอว กฏ ซงไมอนเปนอปการะ แกตนนนเทยว อตร กฏ อ. ไมนอกน ปวคตเอว เปนไมไปแลวบนแผนดนนนเทยว โหต ยอมเปน ปน ก ต กฏ อ. ไมนน (ปคคเลนป สกกาป พงเปนไมอนบคคล


แมอาจ กาต เพออนกระทา มจปฏปาทก วา ซงเชงรองซง เตยงหรอ ปาทกลก วา หรอวาซงเขยงเทา ผลกปก วา หรอวา ซงตงแหงแผนกระดาน อปาเยน ดวยอบาย เตน เตน นนนน ภเวยย พงเปน ปน สวนวา โกฏาเสส ในสวน ท. ทวตตสาย ๓๒ อมสม อตตภาเว ในภาวะคอตนนหนา เอกโกฏาโสป แม อ. สวนอนหนง คยหปโค นาม ชออนวาเขาถงซงความเปนสวนอน บคคลพงถอเอา มจปฏปาทกาทวเสน วา ดวยอานาจแหงวตถม เชงรองซงเตยงเปนตนหรอ อเน อปการมเขน วา หรอวาดวย มขอนเปนอปการะอยางอน นตถ ยอมไมม อย กาโย อ. กายน อปคตว าโณ อนมวญญาณไปปราศแลว เสสสต จกนอน ปวย บนแผนดน กตปาหสสเอว ตอวนแมเลกนอยนนเทยว เกวล อยาง เดยว นรตถ กลงคร วย ราวกะ อ. ทอนไม อนไมมประโยชน อต ดงนแล ฯ


เรองนายโคบาลชอนนทะ ๒๙. ๑๔๙/๑๓ ตงแต สาวตถย กร อนาถปณฑกสส คหปตโน เปนตนไป. กร ไดยนวา โคปาลโก อ. นายโคบาล นนโท นาม ชอวานนทะ สาวตถย ในเมองสาวตถ อฑโฒ เปนคนมงคง มหทธโน เปนคนมทรพยมาก มหาโภโค เปนคนมโภคะมาก (หตวา) เปน รกขต รกษาอย โคยถ ซงฝงแหงโค คหปตโน ของ คฤหบด อนาถปณฑกสส ชอวาอนาถปณฑกะ ฯ กร ไดยนวา ชฏโล อ.ชฏล เกณโย ชอวาเกณยะ (ปรหรนโต) หลบหลกอย (ราชปฬ) ซงอนบบคนแตพระราชา ปพพชตเวเสน ดวยเพศของ บรรพชต (รกขต) รกษาอย (กฏมพ) ซงขมทรพย (อตตโน) ของตน ยถา ฉนใด โส นนทโคปาลโก อ. นายโคบาลชอนนทะ นน ปรหรนโต หลบหลกอย ราชปฬ ซงอนบบคนแตพระราชา โคปาลกตเตน ดวยความเปนแหงบคคลผรกษาซงโค รกขต รกษา อย กฏมพ ซงขมทรพย อตตโน ของตน เอว ฉนนน ฯ โส นนโคปาลโก อ. นายโคบาลชอวานนทะนน อาทาย ถอเอา แลว ปจโครเส ซงรสของโค ๕ ท. กาลานกาล ตลอดกาลอน สมควรแกกาล อาคนตวา มาแลว สนตก สสานก อนาถปณฑกสส ของเศรษฐชอวาอนาถปณฑกะ ปสสต เหนอย สตถาร ซงพระ


ศาสดา สณาต สดบอย ธมม ซงธรรม ยาจต ทลออนวอนอย สตถาร ซงพระศาสดา อาคมนตถาย เพอประโยชนแกอนเสดจมา วสนฏาน สทอนเปนทอย อตตโน ของตน ฯ สตถา อ. พระศาสดา ตสส นนทโคปาลกสส าณปรปาก ยงความแกรอบแหงญาณ ของนายโคบาลชอวานนทะนน อาคมยมาโน ใหมาอย อคนตวา ไมเสดจไปแลว ตวา ทรงทราบแลว ตสส าณสส ปรปกกภาว ซงความทแหงญาณนน เปนธรรมชาตแกรอบ แลว มหาภกขสงฆปรวโต ผอนหมแหงภกษหมใหญแวดลอมแลว จรนโต เสดจเทยวไปอย จารก สทจารก เอกทวส ในวนหนง โอกกมม ทรงกาวลงแลว มคคา จากหนทาง นสท ประทบนง แลว รกขมเล ทโคนของตนไม อตรสม ตนใดตนหนง วสนฏานาสนเน อนใกลตอทอนเปนทอย ตสส นนทโคปาลกสส แหงนายโคบาลชอวานนทะนน ฯ นนโท อ. นายโคบาลชอวานนทะ คนตวา ไปแลว สนตก สสานก สตถ ของพระศาสดา วนทตวา ถวายบงคมแลว กตวา กระทาแลว ปฏสนถาร ซงอนปฏสนถาร นมนเตตวา ทลนมนต แลว สตถาร ซงพระศาสดา อทาส ไดถวายแลว ป จโครสทาน ถวายซงรสของโค ๕ ปณต อนประณต ภกขสงฆสส แกหมแหง ภกษ พทธปปปมขสส อนมพระพทธเจาทรงเปนประธาน สตตาห ตลอดวน ๗ ฯ สตตเม ทวเส ในวนท ๗ สตถา อ. พระศาสดา กตวา ทรงกระทาแลว อนโมทน ซงอนอนโมทนา กเถส ตรส


แลว อนปพพกถ ซงอนบพพกถา ทานกถาทเภท อนตางดวยกถา มทานกถาเปนตน ฯ กถาปรโยสาเน ในกาลเปนทสดลงรอบแหงกถา นนทโคปาลโก อ. นายโคบาลชอวานนทะ ปตฏาย ตงอยเฉพาะ แลว โสตาปตตผเล ในโสดาปตตผล คเหตวา รบเอาแลว ปตต ซงบาตร สตถ ของพระศาสดา อนคจฉนโต ตามเสดจไปอย สตถาร ซงพระศาสดา คนตวา ไปแลว ทร สทไกล (สตถารา) นวตตยมาโน ผอนพระศาสดาทรงใหกลบอย (วจเนน) ดวยพระ ดารสวา อปาสก ดกอนอบาสก ตว อ. ทาน ตฏ จงหยดเถด อต ดงน วนทตวา ถวายบงคมแลว นวตต กลบแลว ฯ อถ ครงนน ลทธโก อ. นายพราน เอโก คนหนง วชฌตวา ยงแลว น นนทโคปาลก ซงนายโคบาลชอวานนทะนน มาเรส ยงนายโคบาลชอวานนทะใหตายแลว ฯ ภกข อ. ภกษ ท. อาคจฉนตา ผมาอย ปจฉโต ขางหลง ทสวา เหนแลว คนตวา ไปแลว อาหส กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ โคปาลโก อ. นายโคบาล นนโท ชอวานนทะ ทตวา ถวายแลว มหาทาน ซงทานอนใหญ อนคนตวา ตามเสดจไปแลว นวตตนโต กลบอย (ลทธเกน) อนนายพราน มารโต ใหตายแลว ตมหาก อธ าเน อาคตตตา เพราะความทแหงพระองค ท. เปนผเสดจมา แลวในทน สเจ ถาวา ตมเห อ. พระองค ท. น อาคจฉสสถ จกไมเสดจมาไซร มรณ อ.ความตาย น อภวสส จกไมไดมแลว อสส นนทโคปาลกสส แกนายโคบาลชอวานนทะนน อต ดงน


สตถาร กะพระศาสดา ฯ สตถา อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอน ภกษ ท. มย ครนเมอเรา อาคเตป มาแลวกด อนาคเตป ไมมา แลวกด มจจนปาโย อ. อบายอนเปนเครองพน มรณโต จากความ ตาย นตถ ยอมไมม ตสส นนทโคปาลกสส แกนายโคบาลชอวา นนทะนน คจฉนตสสอป แมผไปอย จตสโส ทสา สทศ ท. ๔ จตสโส อนทสา สทศนอย ท. ๔ ห ดวยวา โจรา อ. โจร ท. นเอว กโรนต ยอมกระทาไมไดนนเทยว อนยพยสน ซงความ ฉบหายมใชความเจรญและทกขอนสายเสยซงสขใหพนาศ ย ใด เวรโน อ. บคคลผมเวร ท. น กโรนต ยอมกระทาไมได (ย อนยพยสน) ซงความฉบหายมใชความเจรญและทกขอนสายเสยซงสข ใหพนาศใด อเมส สตตาน อนโต ปวตต มจฉาปณหต จตตเอว อ. จตอนบคคลตงไวแลวผด อนเปนไปแลว ในภายใน ของสตว ท. เหลาน นนเทยว กโรต ยอมกระทา ต อนยพยสน ซงความ ฉบหายมใชความเจรญและทกขอนสายซงสขใหพนาศนน อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ทโส อ. โจรผปรากฏ (ทสวา) เหนแลว ทส ซงโจรผปรากฏ กยรา พงกระทา ย ต อน- ยพยสย ซงความฉบหายมใชความเจรญและทกข อนสายเสยซงสขใหพนาศนนใด วา ปน กหรอ วา เวร อ. บคคลผมเวร (ทสวา) เหนแลว


เวร ซงบคคลผมเวร (กยรา) พงกระทา (ย ต อนยพยสน) ซงความฉบหายมใชความเจรญ และทกขอนสายเสยซงสขใหพนาศนนใด จตต อ. จต มจฉาปณหต อนบคคลตงไวแลวผด กเร พงกระทา น ปคคล ซงบคคลนน ปาปโย ให เปนผลามกกวา ตโต อนยพยสนโต กวาความ ฉบหายมใชความเจรญและทกขอนสายเสยซงสข ใหพนาศนน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา โจโร อ. โจร (ทสวา) เหนแลว โจร ซงโจร (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา ทโส ทส อต ดงน ฯ ปาเสโส อ. บาลอนเหลอวา ทสวา อต ดงน (ปณฑเตน) อนบณฑต (อาเนตวา สมพนธตพโพ) พงนามาเชอเขา ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา กเรยย พงกระทา อนยพยสน ซง ความฉบหายมใชความเจรญและทกขอนสายเสยซงสขใหพนาศ ย ต นนใด ตสส โจรสส แกโจรนน (อต) ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา ยนต กยรา อต ดงน นโย อ. นย ทตยปเทป แมในบททสอง เอโสเอว นนนเทยว ฯ อท อตถรป อ. อรรถรปนวา มตตทพภโจโร อ. โจรผมก ประทษรายตอมตร เอโก คนหนง อปรชฌนโต เมอผด ปตต- ทารเขตตวตถโคมหสาทส ในบตรและทาระและทรพยอนไมมวญญาณ


และเปนไปกบดวยวญญาณ มนาและสวนและโคและกระบอเปนตน ท. เอกสส โจรสส แหงโจรคนหนง (อตตา) อ. ตน อปรชฌต ยอมผด ยสส โจรสส ตอโจรใด ทสวา เหนแลว ตป โจร ซงโจรแมนน อปรชฌนต ผผดอย อตตน ในตน ตถาเอว เหมอนอยางนนนนเทยว วา ปน กหรอวา เวร อ. บคคลผมเวร ทสวา เหนแลว พนธเวร ปคคล ซงบคคลผมเวรอนผกแลว การเณน ดวยเหต เกนจเอว อะไร ๆ นนเทยว เวร ชอวาซง บคคลผมเวร กเรยย พงกระทา อนยพยสน ซงความฉบหายมใช ความเจรญและทกขอนสายเสยซงสขใหพนาศ ย ใด ตสส โจรสส วา เวรโน วา แกโจรหรอ หรอวาแกบคคลผมเวรนน คอวา ปตตทาร ตสส โจรสส วา เวรโน วา ปเฬยย วา พงเบยดเบยน ซงบตรและทาระ ของโจรหรอ หรอวาของบคคลผมเวรนนหรอ (ตสส โจรสส วา เวรโน วา) เขตตาทน อวาณกสวาณก- ธนาน นาเสยย วา หรอวา พงยงทรพยอนไมมวญญาณและเปนไป กบดวยวญญาณ ท. มนาเปนตน ของโจรหรอ หรอวาของบคคลผม เวรนน พงใหพนาศ วา ปน กหรอวา โวโรเปยย พงปลงลง น โจร วา เวร วา ซงโจรหรอ หรอวาซงบคคลผมเวรนน ชวตา จากชวต อตตโน กกชฬตาย เพราะความทแหงตนเปนผกลาแขง (อตตโน) ทารณตาย เพราะความทแหงตนเปนผหยาบชา จตต อ. จต มจฉาปณหต ชอวาอนบคคลตงไวแลวผด (ตสส จตตสส) มจฉาปตตตา เพราะความทแหงจตนน เปนธรรมชาตอนบคคลตง


ไวแลวผด อกสลกมมปเถส ในอกศลกรรมบถ ท. ทสส ๑๐ กเร พงกระทา น ปคคล ซงบคคลนน ปาปโย ใหเปนผลามกกวา ตโต อนยพยสนโต กวาความฉบหายมใชความเจรญและทกขอนสาย เสยซงสขใหพนาศนน คอวา กเรยย พงกระทา ต ปรส ซง บรษนน ปาปตร ใหเปนผเลวทรามกวา ตโต การณโต กวา เหตนน ห ดวยวา ทโส วา อ. โจรผปรากฏหรอ เวร วา หรอวา อ. บคคลผมเวร วตตปปกาโร ผมประการอนเรากลาวแลว ทกข อปปาเทยย วา พงยงทกข ใหเกดขนหรอ ชวตกขย กเรยย วา หรอวา พงกระทา ซงความสนไปแหงชวต ทสสส วา แกโจรผปรากฏหรอ เวรโน วา หรอวา แกบคคลผมเวร อมสมเอว อตตภาเว ในอตภาพนนนเทยว ปน สวนวา อท จตต อ. จตน มจฉาปต อนบคคลตงไวแลวผด อกสลกมมปเถส ในอกศล- กรรมบถ ท. ปาเปต ยอมยงบคคลใหถง อนยพยสน ซงความ ฉบหายมใชความเจรญและทกขอนสายเสยซงสขใหพนาศ ธมเม ใน ธรรม ทฏเป แมอนบคคลเหนแลว ขปตวา ซดไปแลว อปาเยส ในอบาย ท. จตส ๔ น เทต ยอมไมให อกขปต เพออนยกขน สส ซงศรษะ อตตภาวสหสเสสป แมในพนแหง อตภาพ ท. อต ดงน (ภควตา) วตต เปนคาอธบายอนพระผม พระภาคเจาตรสแลว โหต ยอมเปน ฯ


เรองพระโสเรยยเถระ ๓๐. ๑๕๗/๕ ตงแต ภกข อย อภต กเถต ปรมทวเสส เปนตนไป. ภกข อ. ภกษ ท. อาหส กราบทลแลววา อย ภกข อ. ภกษน กเถต ยอมกลาว อภต วจน ซงคาอนไมมแลว ปรม- ทวเสส ในวนอนมในกอน ท. (อย ภกข) อ. ภกษน วตวา กลาวแลววา สเนโห อ. ความสเนหา วตถปตเตส ในบตรผอย แลว ท. กจฉย ในทอง พลวา เปนสภาพมกาลง (โหต) ยอม เปน อต ดงน วทต ยอมกลาววา สเนโห อ. ความสเนหา กตถจ ปตเต ในบตรคนไหน ๆ นตถ ยอมไมม มยห แกเรา อต ดงน อทาน ในกาลน ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ (อย ภกข) อ. ภกษน พยากโรต ยอมพยากรณ อ อรหตตผล ซงพระอรหตผลอนบคคลพงรทว อต ดงน สตถาร กะพระ ศาสดา ฯ สตถา อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอน ภกษ ท. ปตโต อ. บตร มยห ของเรา น พยากโรต ยอมไม พยากรณ อ อรหตตผล ซงพระอรหตผล อนบคคลพงรทว สเนโห อ. ความสเนหา กตถจ ปตเต ในบตรคนไหน ๆ น ชาโต ไมเกดแลว ปฏาย จาเดม มม ปตตสส สมมาปณหเตน จตเตน


มคคทสสน ทฏกาลโต แตกาลแหงการเหนซงมรรค ดวยจตอนตง ไวแลวโดยชอบ อนบตรของเราเหนแลว มาตา อ. มารดา นเอว สกโกต ยอมไมอาจนนเทยว กาต เพออนกระทา ย สมปตต ซง สมบตใด ปตา อ. บดา น สกโกต ยอมไมอาจ (กาต) เพอ อนกระทา (ย สมปตต) ซงสมบตใด อเมส สตตาน อพภนตเร ปวตต จตตเอว อ. จตอนเปนไปแลว ในภายใน ของสตว ท. เหลาน นนเทยว เทต ยอมให ต สมปตต ซงสมบตนน อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา มาตา อ. มารดา น กยรา พงกระทาไมได ต การณ ซงเหตนน ปตา อง บดา (น กยรา) พงกระทาไมได (ต การณ) ซงเหตนน วาปจ กหรอวา าตกา อ. ญาต ท. อเ เหลาอน (น กเรยย) พงกระทาไมได (ต การณ) ซง เหตนน จตต อ. จต สมมาปณหต อนบคคล ตงไวแลวโดยชอบ กเร พงกระทา น ปคคล ซงบคคลนน เสยยโส ใหเปนผประเสรฐกวา ตโต กาณโต กวาเหตนน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา มาตา อ. มารดา นเอว กเรยย พงกระทาไมไดนนเทยว (ต การณ) ซงเหตนน ปตา อ. บดา น (กเรยย) พงกระทาไมได (ต การณ) ซงเหตนน าตกา อ. ญาต ท. อเ เหลาอน น (กเรยย) พงกระทาไมได


(ต การณ) ซงเหตนน (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา น ต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สมมาปณหต ชอวาอนบคคลตงไวแลว โดยชอบ (ตสส จตตสส) สมมาปตตตา เพราะความทแหงจตนน เปนธรรมชาตอนบคคลตงไวแลวโดยชอบ กสลกมมปเถส ในกศล- กรรมบถ ท. ทสส ๑๐ (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สมมาปณหต อต ดงน ฯ อตโถ อ. อรรถวา กเรยย พงกระทา คอวา กโรต ยอม กระทา น ปคคล ซงบคคลนน เสยยโส ใหเปนผประเสรฐกวา คอวา วรตร ใหเปนผเลศกวา คอวา อตตรตร ใหเปนผยงกวา ตโต การณโต กวาเหตนน อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาท แหงพระคาถาวา เสยยโส น ตโต กเร อต ดงน ฯ ห จรงอย มาตาปตโร อ. มารดาและบดา ท. ททมานา เมอให ธน ซงทรพย ปตตาน แกบตร ท. สกโกนต ยอมอาจ ทาต เพออนให ธน ซงทรพย เอกสมเอว อตตภาเว กมม อกตวา สเขน ชวตปวตตนก อนเปนเครองไมกระทา มาตาปตโรป แม อ. มารดาและบดา ท. วสาขาย ของนางวสาขา ตาวมหทธนา ผมทรพยอนมากเพยงนน มหาโภคา ผมโภคะอนมาก อทส ได ใหแลว ธน ซงทรพย ชวตกปปน อนเปนเครองสาเรจซงชวต สเขน ตามสบาย เอกสมเอว อตตภาเว ในอตภาพหนงนนเทยว


ตสส วสาขาย แกนางวสาขานน ปน ก มาตาปตโร นาม ชอ อ. มารดาและบดา ท. สมตถา ผสามารถ ทาต เพอนให จกกวตตสร ซงสรคอความเปนพระราชาผจกรพรรด ทเปส ใน ทวป ท. จตส ๔ นตถ ยอมไมม ปตตาน แกบตร ท. ปเคว จะปวงกลาวไปไย (มาตาปตโร) อ.มารดาและบดา ท. (สมตถา) ผสามารถ (ทาต) เพออนให ทพพสมปตต วา ซงสมบตอนเปน ทพยหรอ ปมชฌานาทสมปตต วา หรอวาซงสมบตมปฐมฌาน เปนตน (ภวสสนต) จกม (ปตตาน) แกบตร ท. โลกตตร- สมปตตทาเน กถา ว อ. วาจาเปนเครองกลาว ในการใหซงสมบต อนเปนโลกตระเทยว นตถ ยอมไมม ฯ ปน แตวา จตต อ. จต สมมาปณหต อนบคคลตงไวแลวโดยชอบ สกโกต ยอม อาจ ทาต เพออนให เอต สมปตต ซงสมบตนน สพพป แม ทงปวง เตน การเณน เพราะเหตนน (วจน) อ. พระดารสวา กเร พงกระทา น ปคคล ซงบคคลนน เสยยโส ใหเปนผประเสรฐ กวา ตโต การณโต กวาเหตนน อต ดงน (ภควตา) ดน พระผมพระภาคเจา วตต ตรสแลว ฯ

Documents

2 24คัณฐีพระธัมมปทัฏฐกถา+ยกศัพท์แปล+ภาค๒