2 25คัณฐีพระธัมมปทัฏฐกถา+ยกศัพท์แปล+ภาค๓

ประโยค๒ - คณฐพระธมมปทฏฐกถา ยกศพทแปล ภาค ๓ - หนาท 1

คณฐธมมปทฏฐกถา ยกศพทแปล ภาค ๓ เรองภกษ ๕๐๐ ผขวนขวายในปฐวกถา ๑. ๑/๕ ตงแต เต กร ภวควตา สทธ ชนปทจารก เปนตนไป. กร ไดยนวา เต ภกข อ. ภกษ ท. เหลานน จรตวา เทยว ไปแลว ชนปทาจารก สทจารกในชนบท สทธ กบ ภควตา ดวย พระผมพระภาคเจา อาคนตวา มาแลว เชตวน สพระเชตวน นสนนา นงแลว อปฏานสาลาย ในศาลาอนเปนทบารง สายณห- สมเย ในสมยแหงวนในเวลาเยน กเถส กลาวแลว ปวกถ ซง ถอยคาเปนเครองพรรณนาซงแผนดนวา อสกคามโต อสกคามคมนฏ- าเน๑ อ. ทอนเปนทไป จากบานโนน สบานโนน สม เปนทสมา เสมอ (โหต ) ยอมเปน ---- วสม เปนทมความสมาเสมอไปปราศ แลว ---- --- กททมพหล เปนทมเปอกตมมาก ---- ---- สกขรพหล เปน ทมกอนกรวดมาก ---- ---- กาฬมตตก เปนทมดนอนดา ---- อสกคามโต อสกคามคมนฏาเน อ. ทอนเปนทไปจากบานโนนสบานโนน ตมพ- มตตก เปนทมดนอนแดง (โหต) ยอมเปน อต ดงน อตตโน ๑. ประโยคทละไว เวลาแปลเขยนเพมใหเตมทกประโยค ฯ


คตตคตฏาเน ในทแหงตนไปแลวและไปแลว สตถา อ. พระศาสดา อาคนตวา เสดจมาแลว ปจฉตวา ตรส ถามแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. สนนสนนา เปนผนงประชมกนแลว กถาย ดวยถอยคา กาย น อะไรหนอ อตถ ยอมม เอตรห ในกาลบดน อต ดงน (วจเน) ครนเมอคา วา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ มย อ. ขาพระองค ท. (สนนสนนา) เปนผนงประชมกนแลว ปวกถาย ดวยถอยคาเปนเครองพรรณนา ซงแผนดน อมเหห วจรตฏาเน ในทอนขาพระองค ท. เทยว ไปแลว (อมห) ยอมม (เอตรห) ในกาลบดน อต ดงน (เตห ภกขห) อนภกษ ท. เหลานน วตเต กราบทลแลว วตวา ตรส แลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. เอสา ปว อ. แผนดนนน พาหร- ปว นาม ชอวาเปนแผนดนอนมในภายนอก (โหต) ยอมเปน ตมเหห อชฌตตกปวย ปรกมม กาต อ. อนเธอ ท. กระทา ซงอนบรกรรม ในแผนดนอนเปนไปในภายใน วฏฏต ยอมควร อต ดงน อภาส ไดทรงภาษตแลว คาถา ซงพระคาถา ท. เทว ๒ อมา เหลานวา โก อ. ใคร วเชสสต จกรแจง อม ปว จ ซงแผนดนนดวย (อม) ยมโลก จ ซงยมโลก นดวย อม สเทวก มนสสโลก จ ซงมนษย- โลกน อนเปนไปกนดวยเทวโลกดวย โก อ. ใคร ปเจสสต จกเลอก ธมมปท ซงบทแหงธรรม


(มยา) สเทสต อนเราแสดงไวดแลว กสโล มาลากาโร ปปผ (ปจนนโต) อว ราวกะ อ. นายมาลาการ ผฉลาด เลอกอย ซงดอกไม เสโข อ. พระเสขะ วเชสสต จกรแจง (อม) ปว จ ซงแผนดนนดวย (อม) ยมโลก จ ซงยมโลก นดวย อม สเทวก มนสสโลก จ ซงมนษย- โลกน อนเปนไปกบดวยเทวโลกดวย เสโข อ. พระเสขะ ปเจสสต จกเลอก ธมมปท ซงบท แหงธรรม (มยา) สเทสต อนเราแสดงไวดแลว กลโล มาลากาโร ปปผ (ปจนนโต) อว ราวกะ อ. นายมาลาการ ผฉลาด เลอกอย ซงดอกไม อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา โก อ. ใคร (วเชสสต) จกรแจง ปว ซงแผนดน อม น คอวา อตตภาวสงขาต อนบณฑตนบ พรอมแลววาอตภาพ (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานน หนา (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา โก อม อต ดงน ฯ อตโถ อ. อรรถวา วชานสสต จกรแจง คอวา ปฏวชฌสสต จกแทงตลอด คอ สจฉกรสสต จกกระทาใหแจง าเณน ดวยญาณ อตตโน ของตน อต ดงน (ปทสส) แหงบทวา วเชสสต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา จตพพธ อปายโลก จ ซงโลกคออบาย


อนมอยาง ๔ ดวย (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ยมโลกจ อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา (สตถา) อ. พระศาสดา ปจฉต ยอม ตรสถามวา โก อ. ใคร วเชสสต จกรแจง คอวา วชานสสต จก รชด คอวา ปฏวชฌสสต จกแทงตลอด คอวา สจฉกรสสต จก กระทาใหแจง อม มนสสโลก เทวโลเกน สทธ จ ซงมนษยโลกน กบดวยเทวโลกดวย อต ดงน (อต) ดงน (ปททวยสส) แหง หมวดสองแหงบทวา อม สเทวก อต ดงน ฯ อตโถ อ. อรรถวา โก อ. ใคร วเจสสต จกเลอก คอวา วจนสสต จกคดเลอก คอวา อปปรกขสสต จกเขาไปพจารณาเหน คอวา ปฏวชฌสสต จกแทงตลอด คอวา สจฉกรสสต จกกระทาให แจง ธมมปท ซงบทแหงธรรม สตตตตสโพธปกขยธมมสงขาต อน บณฑตนบพรอมแลววาธรรมอนมในฝกฝายแหงพระปญญาเปนเครอง ตรสร ๓๗ สเทสต ชอวาอนเราแสดงไวดแลว (ตสส ธมมปทสส) กถตตตา เพราะความทแหงบทแหงธรรมนน เปนบทอนเรากลาวแลว ยถาสภาวโต ตามสภาพอยางไร กสโล มาลากาโร ปปผ วจนนโต วย ราวกะ อ. นายมาลาการผฉลาด เลอกอย ซงดอกไม อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา โก ธมมปท สเทสต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สตตวโธ อรยปคคโล อ. พระอรยบคคล ผมอยาง ๗ กตวา กระทา โสตาปตตมคคฏ อรยปคคล ซงพระ


อรยบคคล ผตงอยในโสดาปตตมรรค อาท ใหเปนตน ยาว เพยงใด อรหตตมคคฏา อรยปคคลา แตพระอรยบคคล ผตงอยในอรหต- มรรค เสโข ชอวาพระเสขะ สกขนโต เพราะอนตองศกษา สกขา ซงสกขา ท. ตสโส ๓ อมา เหลาน อต คอ อธสลสกขา อ. สกขา คอศลอนยง อธจตตสกขา อ. สกขาคอจตอนยง อธปาสกขา อ. สกขาคอปญญาอนยง อปกฑฒนโต คราไปปราศอย ฉนทราค ซงความกาหนดดวยอานาจแหงความพอใจ ตโต อตตภาวโต จาก อตภาพนน อรหตตมคเคน ดวยอรหตมรรค วเชสสต ชอวาจก รแจง คอวา วชานสสต ชอวา จกรชด คอวา ปฏวชฌสสต ชอวา จกแทงตลอด คอวา สจฉกรสสต ชอวาจกกระทาใหแจง ปว ซง แผนดน อม น คอวา อตตภาวสงขาต อนบณฑตนบพรอมแลววา อตภาพ (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา เสโข อต ดงนเปนตน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา โสเอว เโข อ. พระเสขะนนนนเทยว วเชสสต จกรแจง คอว วชานสสต จกรชด คอวา ปฏวชฌสสต จกแทงตลอด คอวา สจฉกรสสต จกกระทาใหแจง ตถา วตตปปการ ยมโลก จ ซงยมโลก อนมประการแหงคาอนเรากลาวแลว เหมอน อยางนนดวย อม มนสสโลก สห เทเวห สเทวก จ ซงมนษยโลกน กบดวยเทวโลก ท. ชอวาอนเปนไปกบดวยเทวโลกดวย (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ยมโลกจ อต ดงนเปนตน ฯ เสโข อ. พระ อรยบคคลผตองศกษา สตตวโธ ผมอยาง ๗ โสเอว นนนนเทยว เสโข อต ชอวาพระเสขะ ฯ


(อตโถ) อ. อธบายวา มาลากาโร อ. นายมาลาการ กสโล ผฉลาด ปวสตวา เขาไปแลว ปปผาราม สสวนแหงดอกไม วชเชตวา เวนแลว ปปผาน ซงดอกไม ท. ตรณมกลาน จ ทงออนทงตมดวย ปาณกวทธาน จ อนสตวผมลมปราณเจาะแลวดวย มลาตาน จ อน เหยวแหงแลวดวย คณ กชาตาน จ อนมปมเกดแลวดวย วจนาต ยอมคดเลอก ปปผาน ซงดอกไม ท. โสภณาน อนงาม สชาตาน อนเกดดแลว ยถา นาม ชอฉนใด (เสโข) อ. พระเสขะ ปเจสสต จกเลอก คอวา วจนสสต จกคดเลอก คอวา อปปรกขสสต จก เขาไปพจารณาเหน คอวา ปฏวชฌสสต จกแทงตลอด คอวา สจฉ- กรสสต จกกระทาใหแจง โพธปกขยธมมปทป แมซงบทแหงธรรม อนมในฝกฝายแหงพระปญญาเปนเครองตรสร อม น สกถต อนอน เรากลาวไวดแลว สนททฏ ชอวาอนเราแสดงออกไวดวยดแลว ปาย ดวยปญญา เอวเอว ฉนนนนนเทยว อต ดงน ฯ


เรองมรจกมมฏฐานกเถระ ๒. ๓/๑๐ ตงแต โส กร สตถ สนตเก กมมฏาน เปนตนไป. กร ไดยนวา โส ภกข อง ภกษนน คเหตวา เรยนเอาแลว กมมฏาน ซงพระกรรมฐาน สนตเก ในสานก สตถ ของพระศาสดา (จนเตตวา) คดแลววา อห อ. เรา กรสสาม จกกระทา สมณธมม ซงสมณธรรม อต ดงน ปวสตวา เขาไปแลว อร สปา ฆฏตวา สบตอแลว วายมตวา พยายามแลว อสกโกนโต ไมอาจอย ปตต เพออนบรรล อรหตต ซงความเปนแหงพระอรหนต (จนเตตวา) คดแลววา อห อ.เรา กถาเปสสาม จกทลยงพระศาสดาใหตรสบอก กมมฏาน ซงพระกรรมฐาน วเสเสตวา ใหพเศษ อต ดงน อาคจฉนโต เดนมาอย สนตก สสานก สตถ ของพระศาสดา ทสวา เหนแลว มรจ ซงพยบแดด อนตรามคเค ในระหวางแหงหนทาง มรจกมมฏาน ยงกรรมฐานอนมพยบแดดเปนอารมณวา อย มรจ อ. พยบแดดน อฏ ตา ตงขนแลว คมหสมเย ในสมยแหงฤดรอน ปายต ยอมปรากฏ ทเร ตาน ชนาน แกชน ท. ผยนอยแลว ในทไกล รปคต วย เปนเพยงดงวาถงแลวซงความเปนรป (หตวา) เปน นเอว ปายต ยอมไมปรากฏนนเทยว สนตก อาคจฉนตาน ชนาน แกชน ท. ผมาอย สทใกล ยถา ฉนใด อย อตตภาโวป


แม อ.อตภาพน เอวรโป เปนสภาพมรปอยางน อปปาทวยตเถน เพราะอรรถวาเกดขนและเสอมไป (โหต) ยอมเปน (เอว) ฉนนน อต ดงน ภาเวนโต ใหเปนอย อาคนตวา มาแลว มคคกลนโต ผลาบากแลวในหนทาง นหายตวา สรงนาแลว อจรวตย ในแมนา ชอวาอจรวด นสนโน นงแลว ฉายาย ทรมเงา จณฑโสตตเร ใกลฝงอนมกระแสนาอนเชยว เอกสม แหงหนง ทสวา เหนแลว เผณปณเฑ ซงกอนแหงฟองนา ท. มหนเต อนใหญ อทกเวคาภฆาเตน อฏหตวา ภชชมาเน อนตงขนแลว ดวยการกระทบแหงกาลงแหงนา แตกไปอย อคคเหส ไดถอเอาแลว (เผณ) ซงฟองนา (กตวา) กระทา อารมมณ ใหเปนอารมณวา อย อตตภาโวป แม อ. อตภาพน อปปชชตวา ภชชนตเถน เอวรโปเอว เปนสภาพมรปอยางน เพราะ อรรถวาเกดขนแลวแตกไปนนเทยว (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา คนธกฏย โต ว ผประทบยนอยแลว ทพระคนธกฎเทยว ทสวา ทรงเหนแลว ต เถร ซงพระเถระนน วตวา ตรสแลววา ภกข ดกอนภกษ เอวเอว อ. อยางนนนเทยว อย อตตภาโว อ. อตภาพน เอวรโป ว อนมรปอยางนเทยว อปปชชนภชชนสภาโวเอว เปนของมอนเกดขนและอนแตกไปเปน สภาพนนเทยว (โหต) ยอมเปน เผณปณโฑ วย ราวกะ อ. กอน แหงฟองนา มรจ วย ราวกะ อ. พยบแดด อต ดงน อาห ตรส แลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา (ภกข) อ. ภกษ วทตวา รแลว อม กาย ซง


กายน เผณปม วามฟองนาเปนเครองเปรยบ อภสมพธาโน รพรอมเฉพาะอย (อม กาย) ซง กายน มรจธมม วามพยบแดดเปนธรรม เฉตวาน ตดแลว ปปปผกาน ซงพวงดอกไม ท. มารสส ของมาร คจเฉ พงถง อทสสน ซงทเปนทไมเหน มจจราชสส แหงมจจผพระราชา อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา วทตวา รแลว กาย ซงกาย อม น คอวา เกสาทสมหสงขาต อนบณฑตนบพรอมแลววาประชมแหงสวน มผมเปนตนวา เผณปณฑสรกขโก ชอวาอนบณฑตพงเหนสมดวยกอน แหงฟองนา อพลทพพลอนทธนยตาวกาลกตเถน เพราะอรรถวาไมม กาลง และมกาลงอนโทษประทษรายแลว และไมควรแกกาลนานและ เปนไปตลอดกาลเพยงนน อต ดงน (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา เผณปม อต ดงน ฯ อตโถ อ. อรรถวา อภสมพธาโน รพรอมเฉพาะอย คอวา พชฌนโต รอย คอวา ชานนโต ทราบอยวา มรจ อ. พยบแดด รปคต วย เปนเพยงดงวาถงแลวซงความเปนรป คยหปคา วย เปน เพยงดงวาเขาถงซงความเปนวตถอนบคคลผถอเอา โหต ยอมม ชนาน แกชน ท. ตาน ผยนอยแลว ทเร ในทไกล รตตา เปนธรรมชาต เปลา ตจฉา เปนธรรมชาตวาง อคยหปคา เปนธรรมชาตเขาถง ซงความเปนวตถอนบคคลไมพงถอเอา (หตวา) เปน สมปชชต ยอมถงพรอม ชนาน แกชน ท. อปคจฉนตาน ผเขาไปอย สนตเก


ในทใกล ยถา ฉนใด อย กาโยป แม อ. กายน มรจธมโม ชอวา เปนสภาพมพยบแดดเปนธรรม (โหต) ยอมเปน ขณกอตตรปจจ- ปกานตเถน เพราะอรรถวาเปนไปในขณะและปรากฏนดหนอย เอว ฉนนน อต ดงน อต ดงน (ปทสส) แหงบทวา มรจธมม อต ดงนเปนตน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ภกข อ. ภกษ ขณาสโว ผมอาสวะ สนแลว ฉนทตวา ตดแลว วฏฏาน ซงวฏฏะ ท. เตภมกาน อน เปนไปในภม ๓ ปปปผกสงขาตาน อนบณฑตนบพรอมแลววาพวง ดอกไม มารสส ของมาร อรยมคเคน ดวยอรยมรรค คจเฉยย พง ถง อทสสน ซงทเปนทไมเหน คอวา อวสย ซงทไมเปนวสย มจจราชสส แหงมจจผพระราชา คอวา มหานพพาน ซงมหานพพาน อมต อนเปนอมตะ อต ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหง บทวา มารสส ปปปผกาน อต ดงนเปนตน ฯ


เรองพระเจาวฑฑภะ ๓. ๕/๕ ตงแต สาวตถย มหาโกสลรโ ปตโต เปนตนไป. ตโย กมารา อ. พระกมาร ท. ๓ อเม เหลาน อต คอ ปตโต อ. พระโอรส มหาโกสลรโ ของพระราชาพระนามวามหา- โกศล สาวตถย ในเมองสาวตถ ปเสนทกมาโร นาม พระนามวา ปเสนทกมาร ลจฉวกมาโร อ. พระกมารของเจาลจฉว เวสาลย ใน เมองไพศาล มหาล นาม พระนามวามหาส มลลราชปตโต อ. พระโอรสของเจามลละ กสนาราย ในเมองกสนารา พนธโล นาม พระนามวาพนธละ คนตวา เสดจไปแลว ตกกสล สเมองตกกสลา สปปคคหณคถ เพออนทรงเรยนเอาซงศลปะ สนตเก ในสานก อาจรยสส ของอาจารย ทสาปาโมกขสส ชอวาทสาปาโมกข สมาคตา เสดจมาพรอมแลว สาลาย ทศาลา พหนคเร ในภายนอกแหงพระนคร ปจฉตวา ตรสถามแลว (อตตโน) อาคตการณ จ ซงเหตแกง พระองคเสดจมาแลวดวย กล จ ซงตระกลดวย นาม จ ซงพระนาม ดวย อม สส ของกนและกน สหายกา ทรงเปนพระสหายกน หตวา เปน อปสงกมตวา เสดจเขาไปหาแลว อาจรย ซงอาจารย เอกโต ว โดยความเปนอนเดยวกนเทยว อคคหตสปปา ผมศลปะอน ทรงเรยนเอาแลว น จรสสเอว ตอกาลไมนานนนเทยว อาปจฉตวา ทรงอาลาแลว อาจรย ซงอาจารย นกขมตวา เสดจออกไปแลว


เอกโต ว โดยความเปนอนเดยวกนเทยว อคมส ไดเสดจไปแลว สกสกฏานาน สทอนเปนของพระองคและอนเปนของพระองค ท. ฯ เตส ตส กมาเรส ในพระกมาร ท. ๓ เหลานนหนา ปเสนท- กมาโร อ. พระปเสนทกมาร ทสเสตวา ทรงแสดงแลว สปป ซง ศลปะ ปต แกพระบดา ปตรา อนพระบดา ปสนเนน ผทรงเลอมใส แลว อภสตโต ทรงอภเษกแลว รชเช ในความเปนแหงพระราชา ฯ มหาลกมาโร อ. พระกมารพระนามวามหาล ทสเสนโต เมอทรงแสดง สปป ซงศลปะ ลจฉวน แกเจาลจฉว ท. ทสเสส ทรงแสดงแลว อสสาเหน ดวยพระอตสาหะ มหนเตน อนใหญ ฯ อกขน อ. พระ นยนตา ท. ตสส มหาลกมารสส ของพระกมารพระนามวามหาลนน ภชชตวา อคมส ไดแตกไปแลว ฯ ลจฉวราชาโน อ. เจาลจฉว ท. (มนเตตวา) ทรงปรกษากนแลววา อโห วต โอหนอ อาจรโย อ. พระอาจารย อมหาก ของเรา ท. ปตโต ทรงถงแลว อกขวนาส ซงความพนาศแหงพระนยนตา มย อ. เรา ท. น ปรจจชสสาม จกบารง ไมสละรอบ ต อาจรย ซงพระอาจารยนน อปฏหสสาม จกบารง น อาจรย ซงพระอาจารยนน อต ดงน อทส ไดถวายแลว ทวาร ซงประต เอก ประตหนง สตสหสสฏานก อนเปนทตงขนแหงแสน แหงทรพย ตสส มหาลโน แกพระกมารพระนามวามหาลนน ฯ โส มหาล อ. พระกมารพระนามวามหาลนน นสสาย ทรงอาศยแลว ต ทวาร ซงประตนน ลจฉวราชปตเต ยงโอรสของเจาลจฉว ท. ปจสเต ผมรอยหาเปนประมาณ สกขาเปนโต ทรงใหศกษาอย


สปป ซงศลปะ วส ประทบอยแลว พนธลกมาโร อ. พระกมารพระนามวาพนธละ (วจเน) ครน เมอพระดารสวา (พนธโล) อ. เจาพนธละ กปเปต จงตด อเม สฏ กลาเป ซงมด ๖๐ ท. เหลาน อต ดงน มลลราชกเลห อนตระกล แหงเจามลละ ท. วตเต ตรสแลว อลลงฆตวา ทรงกระโดดขนไป แลว อากาส สอากาศ อสตหตถ อนมศอก ๘๐ เปนประมาณ กปเปนโต ตดอย สฏ กลาเป ซงมด ๖๐ ท. สฏ เวฬ คเหตวา มชเฌ อยสลาก ปกขปตวา (มลลราชกเลห) อสสาเปตวา ปเต อนตระกลแหงเจามลละ ท. ทรงถอเอาแลว ซงไมไผ ท. ๖๐ ทรง ใสเขาไปแลว ซงซอนเปนวการแหงเหลก ในทามกลาง ทรงยกขน ตงไวแลว อสนา ดวยดาบ อคมาส ไดไปแลว ฯ โส พนธลกมาโร อ. พระกมารพระนามวาพนธละนน สตวา ทรงสดบแลว สทท ซงเสยงวา กร อต ดงน อยสลากาย ของซ อนเปนวการแหงเหลก โอสานกลาเป ในมดอนเปนทสดลง ปจฉตวา ตรสถามแลววา เอต วตถ อ. วตถนน ก อะไร อต ดงน สตวา ทรงสดบแลว สพพกลาเปส อยสลากรน (มลลราชกเลห) ปตภาว ซงความทแหงซอนเปนวการแหงเหลก ท. เปนซอนตระกลแหงเจา มลละ ท. ทรงตงไวแลว ในมดทงปวง ท. ฉฑเฑตวา ทรงทงแลว อส ซงดาบ โรทมาโน ทรงกนแสงอย วตวา ตรสแลววา าต- สหสเชส ในญาตและสหายผมใจด ท. เอตตเกส ผมประมาณเทาน มยห ของเราหนา เอโกป ปคคโล อ. บคคลแมคนหนง สสเนโห


เปนผเปนไปกบดวยความสเนหา หตวา เปน น อาจกข ไมบอกแลว อม การณ ซงเหตน ห ก สเจ ถาวา อห อ. เรา ชาเนยย พง รไซร อห อ.เรา ฉนเทยย พงตด อยสลากาย สทท อนฏาเปนโต ว ไมยงเสยง ของซอนเปนวการแหงเหลกใหตงขนอยเทยว อต ดงน กเถส กราบทลแลววา อห อ. หมอมฉน อเม มลลราชาโน จกยง เจามลละ ท.เหลาน สพเพป แมทงปวง มาเรตวา จกใหทวงคตแลว กาเรสส จกยงบคคลใหกระทา รชช ซงความเปนแหงพระราชา อต ดงน มาตาปตน แกพระมารดาและพระบดา ท. (มาตาปตห) วารโต ผอนพระมารดาและพระบดา ท. ทรงหามแลว นานปปกาเรน โดย ประการตาง ๆ วา ตาต แนะพอ อท กรณ อ. อนกระทาน ปเวณ- รชช นาม ชอวาเปนความเปนแหงพระราชาตามประเพณ (โหต) ยอมเปน (ตยา) อนเจา น ลพภา ไมได กาต เพออนกระทา เอว อยางน อต ดงนเปนตน (วตวา) ทลแลววา เตนห ถา อยางนน อห อ. หมอมฉน คมสสาม จกไป สนตก สสานก สหายสส ของพระสหาย มม ของหมอมฉน อต ดงน อคมาส ไดเสดจไปแลว สาวตถ สเมองสาวตถ ฯ ปเสนทราชา อ. พระราชาพระนามวาปเสนท สตวา ทรงสดบ แลว อาคมน ซงการเสดจมา ตสส พนธลสส แหงเจาพนธละนน ปจจคคนตวา เสดจตองรบแลว ปเวเสตวา ทรงยงเจาพนธละใหเสดจ เขาไปแลว นคร สพระนคร สกกาเรน ดวยสกการะ มหานเตน อนใหญ เปส ทรงตงไวแลว เสนาปตฏาเน ในตาแหนงแหง


เสนาบด ฯ โส พนธโล อ. เจาพนธละนน ปกโกสาเปตวา ทรงยง บคคลใหรองเรยกมาแลว มาตาปตโร ซงพระมารดาและพระบดา ท. กปเปส ทรงสาเรจแลว วาส ซงอนประทบอย ตตถเอว สาวตถย ในเมองสาวตถนนนนเทยว ฯ ๔. ๑๐/๙ ตงแต กปปโกป น จรสเสว อกกณ ตวา เปนตนไป. กปปโกป แม อ. ดาบสชอวากปปกะ อกกณ ตวา กระสนขน แลว น จรสสเอว ตอกาลไมนานนนเทยว อาจรเยน ปนปปน วารยมาโนป ผแมอนอาจารยหามอย บอย ๆ วตวา เรยนแลววา อห อ. กระผม น สกโกม ยอมไมอาจ อต ดงน ปกกาม หลก ไปแลว ฯ ปน แตวา (โส กปปโก) อ. ดาบสชอวากปปกะนน อคนตวา ไมไปแลว สนตก สสานก อตเรส ตาปสาน ของดาบส ท. เหลานอกน สณนโต ฟงอย ปวตต ซงความเปนไป อาจรยสส แหงอาจารย วส อยแลว าเน ในท อวทเร อนไมไกล ฯ อปรภาเค ในกาลเปนสวนอนอก กจฉโรโค อ.โรคในทอง อปปชช เกดขนแลว อาจรยสส แกอาจารย อนสสรนตสส ผตามระลกถงอย อนเตวาสเก ซงอนเตวาสก ท. ฯ ราชา อ. พระราชา เวชเชห ยง หมอ ท. ตกจฉาเปต ยอมทรงใหเยยวยา ฯ โรโค อ. โรค น วป- สมมต ยอมไมเขาไปสงบวเศษ ฯ ตาปโส อ. พระดาบส อาห ทล


แลววา มหาราช ดกอนมหาบพตร ตว อ. พระองค อจฉส ยอม ทรงปรารถนา เม โรค วปสมต เพออนยงโรค ของอาตมภาพ ให เขาไปสงบวเศษหรอ อต ดงน ฯ (ราชา) อ. พระราชา (อาห) ตรสแลววา ภนเต ขาแตทานผเจรญ สเจ ถาวา อห อ. ขาพเจา สกกเณยย พงอาจไซร อห อ. ขาพเจา กเรยย พงกระทา ผาสก ซงความสบาย โว แกทาน ท. อทานเอว ในกาลนนนเทยว อต ดงน ฯ (ตาปโส) อ. พระดาบส (อาห) ทลแลววา มหาราช ดกอนมหาบพตร สเจ ถาวา ตว อ. พระองค อจฉส ยอมทรง ปรารถนา ผาสก ซงความสบาย เม แกอาตมภาพไซร ตว อ. พระองค เปเสห จงทรงสงไป ม ซงอาตมภาพ สนตก สสานก อนเตวาสกาน ของอนเตวาสก ท. อต ดงน ฯ ราชา อ. พระราชา (สมปฏจฉตวา) ทรงรบพรอมแลววา ภนเต ขาแตทานผเจรญ สาธ อ. ดละ อต ดงน ต เกสวตาปส ยงพระดาบสพระนามวาเกสวะนน นปชชาเปตวา ใหนอนแลว มจเก บนเตยงนอย อยโยเชส ทรงสงไปแลว อมจเจ ซงอามาตย ท. จตตาโร ๔ นารทามจจปปมเข ผมอามาตยชอวานารทะเปนหวหนา (วจเนน) ดวยพระดารสวา ตมเห อ. ทาน ท. ตวา ทราบแลว ปวตต ซงความเปนไป อยยสส แหงพระผเปนเจา มม ของฉน ปหเณยยาถ พงสงไป สาสน ซงสาสน มยห เพอฉน อต ดงน ฯ กปปกนเตวาสโก อ. อนเตวาสกชอวากปปกะ สตวา ฟงแลว อาคมน ซงการมา อาจรยสส แหงอาจารย กตวา กระทาแลว ปจจคคมน


ซงการตอนรบ (วจเน) ครนเมอคาวา อตเร ตาปสา อ. ดาบส ท. เหลานอกน (วสนต) ยอมอย กห าเน ณ ทไหน อต ดงน (อาจรเยน) อนอาจารย วตเต กลาวแลว อาเห เรยนแลววา กร ไดยนวา (เต ตาปสา) อ. ดาบส ท. เหลานน วสนต ยอมอย อสกฏาเน ในทโนน อต ดงน ฯ เตป ตาปสา อ. ดาบส ท. แมเหลานน สตวา ฟงแลว อาจรยสส อาคตภาว ซงความทแหง อาจารยเปนผมาแลว สโมสรตวา ประชมกนแลว ตตถเอว เน ในทนนนนเทยว ทตวา ถวายแลว อณโหทก ซงนาอนรอน อาจรยสส แกอาจารย อทส ไดถวายแลว ผลาผล ซงผลไมใหญ และผลไมนอย ฯ ตขณเอว ในขณะนนนนเทยว โรโค อ. โรค วปสม เขาไปสงบวเศษแลว ฯ โส เกสวตาปโส อ. พระดาบสพระนามวาเกสวะนน สวณณ- วณโณ เปนผมวรรณะเพยงดงวาวรรณะแหงทอง กตปาเหนเอว โดย วนแมเลกนอยนนเทยว อโหส ไดเปนแลว ฯ อถ ครนนน นารโท อ. อามาตยชอวานารทะ ปจฉ เรยถามแลว น เกสวตาปส ซงพระ ดาบสพระนามวาเกสวะนนวา เกส ขาแตพระดาบสชอวาเกส ภควา ผมโชค ตว อ. ทาน ชหตวาน ละแลว มนสสนท ราชาน ซงพระราชาผเปนจอมแหงมนษย สพพกาม- สมทธน ผยงสมบตอนสตวพงใครทงปวงใหสาเรจ รมส ยอมยนด อสสเม ในอาศรม กปปสส


ของดาบสชอวากปปกะ กถ น อยางไรหนอ อต ดงน ฯ (เกสวตาปโส) อ. พระดาบสพระนามวา เกสวะ (อาห) ตรสแลววา (วจนาน) อ. คา ท. สาทน อนไพเราะ รมณยาน อนบคคลพงยนด (สนต) มอย รกขา อ.ตนไม ท. มโนรมา อนเปนทยนดแหงใจ สนต มอย นารท ดกอน นารทะ กปปสส สภาสตาน วจนาน อ. คา ท. อนดาบสชอวากปปกะกลาวดแลว ม ยงเรา รมยนต ยอมใหยนด อต ดงน ฯ (นารโท) อ. อามาตยชอวานารทะ (อาห) กราบเรยนแลววา ตว อ. ทาน ภตวา เปนผ บรโภคแลว โอทน ซงขาวสก สาลน แหงขาว สาล ท. สจมสปเสจน อนเจอดวยเนออนสะอาด (อส) ยอมเปน สามากนวารา อ. ขาวฟางและ ลกเดอย ท. อโสณา อนไมมรสเคม ต ยงทาน สาทยนต ยอมใหยนด กถ อยางไร อต ดงน ฯ (เกสวตาปโส) อ. พระดาบสพระนามวา เกสวะ (อาห) ตรสแลววา (ปคคโล) อ. บคคล วสสฏโ ผคนเคยกนแลว ภเชยย พงบรโภค (อาหาร) ซงอาหาร อสาท วา อนไมอรอยหรอ


ยทวา สาท หรอวาอนอรอย อปป วา อนนอย หรอ อทวา พห หรอวาอนมาก ยตถ าเน ในทใด (ตตถ เน ภตตาหาโร) อ. อาหารอน อนบคคลบรโภคแลวในทนน (สาธ) เปนคณ ยงประโยชนใหสาเรจ (โหต) ยอมเปน (ห) เพราะวา รสา อ. รส ท. วสสาสปรมา เปนรส มความคนเคยเปนอยางยง (โหนต) ยอมเปน อต ดงน (อต) ดงน ฯ ๕. ๑๔/๖ ตงแต เอโก ปรโส อตตโน อาวธ เปนตนไป. เอโก ปรโส อ. บรษคนหนง ปมมสสตวา ลมทวแลว อาวธ ซงอาวธ อตตโน ของตน นวตโต กลบแลว คณหนโต ถอเอาอย ต อาวธ ซงอาวธนน สตสา สดบแลว อกโกสนสทท ซงเสยงแหงการ ดา วฑฑภกมารสส ซงพระกมารพระนามวาวฑฑภะ ปจฉตวา ถาม แลว ต อนตร ซงโทษนน ตวา ทราบแลววา วาสภขตตยา อ. พระนางวาสภขตตยา ชาตา เกดแลว กจฉมห ในทอง ทาสยา ของ นางทาส มหานามสกกสส ของเจาศากยะพระนามวามหานามะ อต ดงน กเถส กลาวแลว พลกายสส แกหมแหงพล ฯ มหาโกลาหล อ. ความโกลาหลอนใหญวา กร ไดยนวา วาสภขตตยา อ. พระนาง วาสภขตตยา ทาสธตา เปนธดาของนางทาส (โหต) ยอมเปน อต


ดงน อโหส ไดมแลว ฯ วฑฑโภ อ. พระกมารพระนามวาวฑฑภะ สตวา ทรงสดบแลว ต วจน ซงคานน เปส ทรงตงไวแลว จตต ซงพระทยวา เอเต สากยา อ.เจาศากยะ ท.เหลานน โธวนต จงลาง มม นสนนผลก ซงแผนกระดานแหงเรานงแลว ขโรทเกน ดวยนาอนเจอดวยนานม ตาว กอน ปน แตวา (มม) รชเช ปตฏ ตกาเล ในกาลแหงเราดารงอยแลว ในความเปนแหงพระราชา อห อ. เรา คเหตวา จกถอเอาแลว คลโลหต ซงเลอดในลาพระศอ เอเตส สากยาน ของเจาศากยะ ท. เหลานน โธวสสาม จกลาง มม นสนนผลก ซงแผนกระดานแหงเรานงแลว อต ดงน ฯ ตสม วฑฑเภ ครนเมอพระกมารพระนามวาวฑฑภะนน คเต เสดจถงแลว สาวตถ ซงเมองสาวตถ อมจจา อ. อามาตย ท. อาโรจยส กราบทล แลว ปวตต ซงความเปนไป สพพ ทงปวง รโ แกพระราชา ฯ ราชา อ. พระราชา กชฌตวา ทรงพระพโรธแลววา (สากยา) อ. เจาศากยะ ท. อทส ไดใหแลว ทาสธตร ซงธดาของนางทาส มยห แกเรา อต ดงน สากยาน ตอเจาศากยะ ท. อจฉนทตวา ทรงรบแลว (อตตนา) ทนนปรหาร ซงเครองบรหารอนพระองค พระราชทานแลว วาสภขตตยาย จ แกพระนางวาสภขตตยาดวย ปตตสส จ แกพระโอรสดวย ทาเปส ทรงยงบคคลใหใหแลว ทาส- ทาสห ลทธพพมตตเอว วตถ ซงวตถอนสกวาอนทาสและทาส ท. พงไดนนเทยว ฯ สตถา อ. พระศาสดา คนตวา เสดจไปแลว ราชนเวสน สพระราชนเวศน นสท ประทบนงแลว กตปาหจจเยน


โดยอนลวงไปแหงวนแมเลกนอย ตโต ทวโต แตวนนน ฯ ราชา อ. พระราชา อาคนตวา เสดจมาแลว วนทตวา ถวายบงคมแลว อาห กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ กร ไดยนวา ทาสธตา อ. ธดาของทาส าตเกห อนพระญาต ท. ตมหาก ของ พระองค ท. ทนนา ประทานแลว มยห แกหมอมฉน เตน การเณน เพราะเหตนน อห อ.เหมอมฉน อจฉนทตวา รบแลว ปรหาร ซงเครองบรหาร อสสา วาสภขตตยาย ของพระนางวาสภขตตยานน สปตตาย ผเปนไปกบดวยบตร ทาเปส ยงบคคลใหใหแลว ทาสทาสห ลทธพพมตตเอว วตถ ซงวตถอกสกวาอนทาสและทาส ท. พงไดนน เทยว อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา (วตวา) ตรสแลววา มหาราช ดกอน มหาบพตร อยตต กมม อ. กรรมอนไมควรแลว สากเยห อนเจา ศากยะ ท. กต ทรงกระทาแลว สมชาตกา ธตา อ. พระธดาผม พระชาตอนเสมอกน ททนเตห นาม สากเยห ทาตพพา พงเปนผ อนเจาศากยะ ท. ชอวาผเมอประทาน พงประทาน อสส พงเปน มหาราช ดกอนมหาบพตร ปน ก อห อ. อาตมภาพ วทาม จะ กลาววา วาสภขตตยา อ. พระนางวาสภขตตยา ขตตยราชธตา เปน พระธดาของพระราชาผกษตรย (หตวา) เปน ลภ ทรงไดแลว อภเสก ซงการอภเษก เคเห ในพระตาหนก ขตตยรโ ของพระ ราชาผกษตรย วฑฑโภป แม อ. พระกมารพระนามวาวฑฑภะ ปฏจจ ทรงอาศยแลว ขตตยราชานเอว ซงพระราชาผกษตรยนนเทยว ชาโต


ประสตแลว มาตโคตต นาม ชอ อ. โคตรของมารดา กรสสต จก กระทา ก ซงอะไร ปตโคตตเอว อ. พระโคตรของพระบดานนเทยว ปมาณ เปนประมาณ (โหต) ยอมเปน อต ดงน ต กะพระองค โปราณกปณฑตา อ.บณฑตผมในกอน ท. อทส ไดพระราชทานแลว อคคมเหสฏาน ซงตาแหนงแหงพระอครมเหส หลททตถยา แก หญงผขดสน กฏหารกาย ผนาไปซงฟน จ ก ชาตกมาโร อ. พระ กมารผประสตแลว กจฉมห ในทอง ตสสา ทลททตถยา ของหญง ผขดสนนน ปตวา ทรงถงแลว รชช ซงความเปนแหงพระราชา พาราณสย ในเมองพาราณส ทวาทสโยชนกาย อนประกอบดวย โยชน ๑๒ กฏวาหนราชา นาม เปนผทรงพระนามวากฏฐวาหนราชา ชาโต เกดแลว อต ดงน กเถส ตรสแลว กฏหารยชาตก ซง กฏฐหารยชาดก ฯ ราชา อ. พระราชา สตวา ทรงสดบแลว ธมมกถ ซงพระธรรมกกา ตสตวา ทรงยนดแลววา กร ไดยนวา ปตโคตตเอว อ. พระโคตรของพระบดานนเทยว ปมาณ เปนประมาณ (โหต) ยอมเปน อต ดงน ทาเปส ทรงยบบคคลใหใหแล มาตาปตตาน ปกตปรหารเอว ซงเครองบรหารตามปกต แกพระมารดาและพระโอรส ท. นนเทยว ฯ ๖. ๒๑/๒๐ ตงแต สมมาสมพทธสส ปน าตกา เปนตนไป. ปน ก าตกา อ. พระญาต ท. สมมาสมพทธสส ของพระ


สมมาสมพทธเจา อสตตฆาตกา นาม ชอวาผฆาซงสตวหามได มรนตาป แมเมอจะตาย น โวโรเปนต ยอมไมปลงลง ชวต ซง ชวต ปเรส สตตาน ของสตว ท. เหลาอน ฯ เต สากยา อ. เจา ศากยะ ท.เหลานน จนตยส คดแลววา มย อ.เรา ท. สกขตหตถา เปนผมมออนศกษาแลว กตปาสนา เปนผมเครองผกสอดอนกระทา แลว มหสสาสา เปนผมอนหดปรอมาก (อมห) ยอมเปน ปน แตวา อมเหห อนเรา ท. น โข สกกา ไมอาจแล โวโรเปต เพออนปลงลง ปร สตต ซงสตวอน ชวตา จากชวต มย อ.เรา ท. ทสเสตวา จกแสดงแลว กมม ซงกรรม อตตโน ของตน ปลาเปสสาม จกใหหนไป อต ดงน ฯ เต สากยา อ.เจาศากยะ ท. เหลานน กตสนนาหา ผมเครองผกสอดอนกระทาแลว นกขมตวา ออกไปแลว อารภส เรมแลว ยทธ ซงการรบ ฯ สรา อ. ลกศร ท. เตห สากเยห ขตตา อนอนเจาศากยะ ท.เหลานน ยงไปแลว คจฉนต ยอมไป อนตรนตา ในระหวางและระหวาง ปรสาน ของบรษ ท. วฑฑภสส ของพระราชาพระนามวาวฑฑภะ นกขมนต ยอมออกไป ผลกนตร- กณณฉททนตราทห อนตเรห โดยระหวาง ท. มระหวางแหงโล และระหวางแหงชองของหเปนตน ฯ วฑฑโภ อ. พระราชาพระนามวาวฑฑภะ ทสวา ทรงเหนแลว (อาห) ตรสแลววา ภเณ แนะพนาย สากยา อ.เจาศากยะ ท. วทนต ยอมตรสวา มย อ.เรา ท. อสตตฆาตกา เปนผฆาซงสตว หามได (อมห) ยอมเปน อต ดงน นน มใชหรอ จ ปน กแล


อถ ครนเมอความเปนอยางนน (สนเต) มอย (สากยา) อ. เจา ศากยะ ท. ปรเส ยงบรษ ท. เม ของฉน นาเสนต ยอมใหฉบหาย อต ดงน ฯ อถ ครงนน เอโก ปรโส อ. บรษคนหนง ทรงกลบ แลว โอโลเกส ทรงตรวจดแลว ก หรอ อต ดงน น วฑฑภ กะพระราชาพระนามวฑฑภะนน ฯ (โส วฑฑโภ) อ. พระราชา พระนามวาวฑฑภะนน (อาห) ตรสแลววา สกยา อ.เจาศากยะ ท. ปรเส ยงบรษ ท. เม ของฉน นาเสนต ยอมใหฉบหาย อต ดงน ฯ (โส ปรโส) อ. บรษนน (อาห) ทลแลววา ปรโส อ. บรษ โกจ ไร ๆ ตมหาก ของพระองค ท. มโต นาม ชอวาตายแลว นตถ ยอมไมม องฆ เชญเถด ตมเห อ. พระองค ท. คณาเปถ จงทรงยงบคคลใหนบ เต ปรเส ซงบรษ ท. เหลานนเถด อต ดงน ฯ (โส วฑฑโภ) อ. พระราชาพระนามวาวฑฑภะนน คณา- เปนโต ทรงยงบคคลใหนบอย น ปสส ไมทรงเหนแลว ขย ซง ความสนไป เอกสสป ปรสสส แหงบรษแมคนหนง ฯ โส วฑฑโภ อ. พระราชพระนามวาวฑฑภะนน นวตตตวา เสดจกลบแลว ตดต านดต จากทนน อาห ตรสแลววา ภเณ แนะพนาย เย เย ชนา อ. ชน ท. เหลใดเหลาใด ภณนต ยอม กลาววา มย อ. เรา ท. สากยา เปนเจาศากยะ อมห ยอมเปน อต ดงน ตมเห อ. ทาน ท. เต เต สพเพ ชเน ยงชน ท. เหลานน เหลานน ทงปวง มาเรถ จงใหตาย ปน แตวา ตมเห อ. ทาน ท.


เทถ จงให ชวต ซงชวต ตาน ชนาน แกชน ท. ผยนอยแลว สนตเก ในสานก มหานามสกกสส ของเจาศากยะพระนามวามหานามะ มาตามหสส ผเปนพระเจาตา เม ของฉน อต ดงน ฯ สากยา อ. เจาศากยะ ท. อปปสสนตา เมอไมเหน คเห- ตพพคคหณ ซงเครองถอเอาอนตนพงถอเอา เอกจเจ สากยา อ. เจา ศากยะ ท.บางพวก ตณ ฑสตวา (อฏส) ไดยนคาบเอาแลว ซง หญา เอกจเจ สากยา อ. เจาศากยะ ท. บางพวก นฬ คเหตวา อฏส ไดยนถอเอาแลว ซงไมออ (สากยา) อ. เจาศากยะ ท. (วฑฑภปรเสห) อนบรษของพระราชาพระนามวาวฑฑภะ ท. ปจฉตา ถามแลววา ตมเห อ. ทาน ท. สากยา เปนเจาศากยะ (อตถ) ยอมเปน (ก) หรอ (อทาห) หรอวา ตมเห อ. ทาน ท. โน (สากยา) เปนผไมใชเจาศากยะ (อตถ) ยอมเปน อต ดงน เต สากยา อ.เจาศากยะ ท. เหลานน มรนตาป แมเมอจะตาย น ภณนต ยอมไมกลาว มสาวาท ซงมสาวาท ยสมา เหตใด ตสมาเพราะ เหตนน ตณ ฑสตวา ตา สากยา อ. เจาศากยะ ท. ผยนคาบเอา แลว ซงหญา วทนต ยอมกลาววา มย อ. เรา ท. โน สาโก เปนผไมใชเจาศากยะ (อมห) ยอมเปน ตณ อ. หญา อต ดงน นฬ คเหตวา ตา สากยา อ. เจาศากยะ ท. ผยนถอเอาแลว ซง ไมออ วทนต ยอมกลาววา มย อ. เรา ท. โน สาโก เปนผไมใช เจาศากยะ (อมห) ยอมเปน นโฬ อ. ไมออ อต ดงน เต สากยา จ อ. เจาศากยะ ท. เหลานนดวย มหานามสส สนตเก ตา


สากยา จ อ. เจาศากยะ ท. ผยนอยแลว ในสานก ของเจาศากยะ พระนามวามหานามะดวย ลภส ไดแลว ชวต ซงชวต ฯ เตส สากเยส ในเจาศากยะ ท. เหลานนหนา ตณ ฑสตวา ตา สากยา อ. เจาศากยะ ท. ผยนคาบเอาแลว ซงหญา ตณสากยา นาม ชอวาเปนเจาศากยะหญา (ชาตา) เกดแลว นฬ คเหตวา ตา สากยา อ. เจาศากยะ ท. ผยนถอเอาอยแลว ซงไมออ นฬสากยา นาม ชอวาเปนเจาศากยะไมออ ชาตา เกดแลว ฯ (วฑฑโภ) อ. พระราชาพระนามวาวฑฑภะ ฆาตาเปนโต ทรงยงราชบรษใหฆาอย อวเสเส ชเน ซงชน ท. ผเหลอลง อวสสชเชตวา ไมทรงสละวเศษ ทารเก ซงเดก ท. ขรปเกป ผแมดมซงนม โลหตนท ยงแมนา คอเลอด ปวตเตตวา ใหเปนไปแลว โธวาเปส ทรงยงราชบรษให ลางแลว ผลก ซงแผนกระดาน คลโลหเตน ดวยเลอดในลาพระศอ เตส สากยาน ของเจาศากยะ ท. เหลานน ฯ สากยวโส อ. วงศของ เจาศากยะ วฑฑเภน อนพระราชาพระนามวาวฑฑภะ อปจฉนโน ทรงเขาไปตดขาดแลว เอว อยางน ฯ ๗. ๒๓/๒๒ ตงแต มหาชโน กถ สมฏาเปส สากยาน เปนตนไป. มหาชโน อ.มหาชน กถ ยงถอยคาวา มรณ อ. ความตาย สากยาน แหงเจาศากยะ ท. อยตต ไมสมควรแลว สากยา อ. เจา


ศากยะ ท. (วฑฑเภน) อนพระราชาพระนามวาวฑฑภะ โกฏเฏตวา ทบแลว โกฏเฏตวา ทบแลว เอว นาม ชออยาน มาเรตพพา พงใหตาย อต เพราเหตนน เอต มรณ อ. ความตายนน อนจฉวก เปนการสมควร (โหต) ยอมเปน อต ดงน สมฏาเปส ใหตงขน พรอมแลว ฯ สตถา อ. พระศาสดา สตวา ทรงสดบแลว ต กถ ซงถอย คานน อาห ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. มรณ อ. ความตาย เอว อยางน สากยาน แหงเจาศากยะ ท. อยตต ไมสมควรแลว อมสม อตตภาเว ในอตภาพน กจาป แมโดยแท ปน ถงอยางนน มรณ อ. ความตาย เอเตห สากเยห ลทธ อนเจาศากยะ ท. เหลา นนไดแลว ยตตเอว สมควรแลวนนเทยว กตปาปกมมวเสน ดวย อานาจแหงกรรมอนลามกอนตนกระทาแลว ปพเพ ในกาลกอน อต ดงน ฯ (ภกข) อ. ภกษ ท. (ปจฉส) ทลถามแลววา ภนเต ขา- แตพระองคผเจรญ ปน ก เอเต สากยา อ. เจาศากยะ ท. เหลานน อกส ไดกระทาแลว ก กมม ซงกรรมอะไร ปพเพ ในกาลกอน อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (อาห) ตรสแลววา (สากยา) อ. เจาศากยะ ท. หตวา เปน เอกโต โดยความเปนอนเดยวกน ปกขปส โปรยแลว วส ซงยาพษ นทย ในแมนา ปพเพ ในกาล กอน อต ดงน ฯ ปเนกทวส ในวนหนงอก ภกข อ. ภกษ ท. กถ ยงถอยคาวา วฑฑโภ อ. พระราชาพระนามวาวฑฑภะ สากเย ยงเจาศากยะ ท.


เอตตเก ผมประมาณเทาน มาเรตวา ทรงใหตายแลว อาคจฉนโต เสดจมาอย มโนรเถ ครนเมอมโนรถ อตตโน ของพระองค อตถต อปปตเตเอว ไมถงแลว ซงทสดนนเทยว อาทาย ทรงพาเอาแลว เอตตก ชน ซงชนผมประมาณเทาน สมททมจแกจฉปภกโข เปน ภกษาของปลาและเตาในสมทร ชาโต เกดแลว อต ดงน สมฏาเปส ใหตงขนพรอมแลว ธมมสภาย ในธรรมสภา ฯ สตถา อ. พระศาสดา อาคนตวา เสดจมาแลว ปจฉตวา ตรสถามแลววา ภกเขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. สนนสนนา เปนผนงประชมกนแลว กถาย ดวยถอยคา กาย น อะไรหนอ อตถ ยอมม เอตรห ในกาลบดน อต ดงน (วจเน) ครนเมอคา วา มย อ. ขาพระองค ท. (สนนสนนา) เปนผนงประชมกนแลว อมาย นาม กถาย ดวยถอยคาชอน (อมห) ยอมม (เอตรห) ในกาลบดน อต ดงน (เตห ภกขห) อนภกษ ท. เหลานน วตเต กราบทลแลว วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. มโนรเถ ครนเมอมโนรถ อเมส สตตาน ของสตว ท. เหลาน มตถก อปปตเต- เอว ไมถงแลว ซงทสดนนเทยว มจจราชา อ.มจจผพระราชา ฉนทตวา ตดแลว ชวตนทรย ซงอนทรยคอชวต นมชชาเปต ยอม ใหจมลง จตราปายสมทเท ในสมทธคออบาย ๔ มโหโฆ วย ราวกะ อ. หวงนาอนใหญ อชโฌตถรนโต ทวมทบอย คาม ซงชาวบาน สตต ผหลบแลว อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา


ห ก มจจ อ. มจจ อาทาย คจฉต ยอมพาเอาไป นร ซงนระ ปจนนต ผเลอกเกบอย ปปผานเอว ซงดอกไม ท. นนเทยว พยาสตตมนส ผมใจอน ของแลวในอารมณอนมอยางตาง ๆ มโหโฆ อว ราวกะ อ. หวงนาอนใหญ (อาทาย คจฉนโต) พาเอาไปอย คาม ซงชาวบาน สตต ผหลบแลว อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ลคคมานส ผมฉนทะอนมในใจอนของ แลว อารมมเณ ในอารมณ สมปตเต วา อนถงพรอมแลวหรอ อสมปตเต วา หรอวาอนไมถงพรอมแลว (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา พยาสตตมนส นร อต ดงน ฯ อท อตถรป อ. อรรถรปนวา มาลากาโร อ. นายมาลาการ ปวสตวา เขาไปแลว ปปผาราม สสวนแหงดอกไม (จนเตตวา) คดแลววา อห อ.เรา ปจนสสาม จกเลอกเกบ ปปผาน ซงดอกไม ท. อต ดงน อคคเหตวา ไมถอเอาแลว ปปผาน ซงดอกไม ท. ตโต ปปผารามโต จากสวนแหงดอกไมนน อม คจฉ ปฏเนโต สกเล ปปผาราเม มน เปเสส วา ปรารถนาอย ซงกออน ชอ วาสงไปแลว ซงใจ ในสวนแหงดอกไมทงสนหรอ อโต คจฉโต จ ปปผาน ปจนสสาม อต (จนเตตวา) ตโต คจฉโต ปปผาน อคคเหตวา อตถ าเน มน เปเสต วา หรอวา คดแลววา


ก อ. เรา จกเลอกเกบ ซงดอกไม ท. จากกอน ดงน ไมถอเอาแลว ซงดอกไม ท. จากกอนน ยอมสงไป ซงใจ ในทอน ปจนนโต เลอก เกบอย ตเอว คจฉ ซงกอนนนนเทยว อาปชชต ชอวายอมถงทว ปมาท ซงความประมาท ยถา ฉนใด เอกจโจ นโร อ. นระบางคน ปปผารามสทส ปจกามคณมชฌ โอตรตวา มโนรม รป ลภตวา มโนรมาน สททคนธรสโผฏพพาน อตร อารมมณ ปฏเต วา ขามลงแลว สทามกลางแหงกามคณ ๕ อนเชนกบดวยสวนแหงดอกไม ไดแลว ซงรป อนเปนทยนดแหงใจ ยอมปรารถนาซง - แหงเสยง และกลนและรสและโผฏฐพพะ ท. อนเปนทยนดแหงใจหนา อารมณ อยางใดอยางหนงหรอ เตส สททาทส อารมมเณส อตร อารมมณ ลภตวา อตร อารมมณ ปฏฌต วา หรอวาไดแลว ซง - ใน อารมณ ท. มเสยงเปนตน เหลานนหนา อารมณอยางใดอยางหนง ยอมปรารถนา ซงอารมณ อยางใดอยางหนง รปเอว ลภตวา อตร อารมมณ ปฏฌนโต ตเอว อารมมณ อสสาเทต วา ไดแลว ซง รปนนเทยว ปรารถนาอย ซงอารมณอยางใดอยางหนง ชอวายอม ยนดซงอารมณนนนนเทยวหรอ สททาทส อารมมเณส อตร อารมมณ (ลภตวา อตร อารมมณ ปฏเนโต ต ลทธารมมณ อสสาเทต) วา หรอวา ไดแลว ซง - ในอารมณ ท. มเสยงเปนตน หนา อารมณอยางใดอยางหนง ปรารถนาอย ซงอารมณอยางใดอยาง หนง ชอวายอมยนด ซงอารมณอนตนไดแลวนน เอวเอว ฉนนน นนเทยว ฯ นโย อ. นย โคมหสทาสทาสเขตตวตถคามนคมชนปทาทส


ในโคและกระบอและทาสและทาสและนาและสวนและบานและนคมและ ชนบทเปนตน ท. เอโสเอว นนนเทยว (นโย) อ. นย ปรเวณ- วหารปตตจวราทส ในบรเวณและวหารและบาตรและจวรเปนตน ท. ปพพชตานป แมของบรรพชต ท. (เอโสเอว) นนนเทยว นร ซง นระ พยาสตตมนส ผมใจอนของแลวในอารมณอนมอยางตาง ๆ กามคเณ ในกามคณ สมปตเต วา อนถงพรอมแลวหรอ อสมปตเต วา หรอวาอนไมถงพรอมแลว ปจนนต ผเลอกเกบอย ปปผานเอว ซงดอกไม ท. นนเทยว ปจกามคณสงขาตาน อนบณฑตนบพรอม แลววากามคณ ๕ เอว อยางน อต ดวยประการฉะน (อต) ดงน (ภควตา) วตต เปนคาอธบายอนพระผมพระภาคเจาตรสแลว โหต ยอมเปน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สปน นาม ชอ อ. ความหลบ สปนวเสน ดวยอานาจแหงความหลบ เคหภตตอาทน สมภาราน แหงสมภาระ ท. มฝาแหงเรอนเปนตน คามสส ของบาน นตถ ยอม ไมม ปน แตวา (คาโม) อ. บาน สตโต นาม ชอวาเปนบาน หลบแลว อปาทาย เพราะเปรยบเทยบ สตตาน สตตปปมตตต ซง ความทแหงสตว ท. เปนผประมาทแลวเพยงดงวาหลบแลว โหต ยอม เปน มจจ อ.มจจ อาทาย คจฉต ยอมพาเอาไป (นร) ซงนระ มโหโฆ อว ราวกะ อ. หวงนาอนใหญ อายตคมภโร ทงกวางทงลก โยชนาน สนโยชน ท. เทว ๒ ตณ ๓ (อาทาย คจฉนโต) พา เอาไปอย คาม ซงชาวบาน สตต ผหลบแลว เอว อยางน คอวา


มโหโฆ อ. หวงนาอนใหญ โส นน คาม ยงชาวบาน ต นน สพพ ทงปวง อตถปรสโคมหสกกกฏาทส กจ สตต อนวเสเสตวา ไมยง ในหญงและบรษและโคและกระบอและไกเปนตน ท.หนา สตว อะไร ๆ ใหเหลอลง ปาเปตวา ใหถงแลว สมทท ซงสมทร กโรต ยอมกระทา มจฉกจฉปภกข ใหเปนภกษาของปลาและเตา ยถา ฉนใด มรณมจจ อ. มจจคอความตาย อาทาย พาเอาแลว นร ซงนระ พยาสตตมนส ผมใจอนของแลวในอารมณ อนมอยางตาง ๆ คอวา ฉนทตวา ตดแลว ชวตนทรย ซงอนทรยคอชวต อสส นรสส ของนระนน นมชชาเปต ยอมใหจมลง จตราปายสมทเท ในสมทร คออบาย ๔ เอวเอว ฉนนนนนเทยว อต ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสอง แหงบทวา สตต คาม อต ดงน ฯ


เรองมจฉรโกสยเศรษฐ ๘. ๓๕/๑๗ ตงแต ปนทวเส สายณหสมเย ธมมสภาย เปนตนไป. ปนทวเส ในวนใหม ภกข อ.ภกษ ท. สนนปตตา ผประชม กนแลว ธมมสภาย ในธรรมสภา สายณหสมเย ในสมยแหงวนใน เวลาเยน กเถนตา นสทส นงกลาวอยแลว คณกถ ซงถอยคาเปน เครองพรรณนาซงคณ เถรสส ของพระเถระวา อาวโส แนะผมอาย ท. ตมเห อ. หาน ท. ปสสถ จงด อานภาว ซงอานภาพ มหาโมคคล- ลานตเถรสส ของพระเถระชอวามหาโมคคลลานะเถด (โส มหา- โมคคลลานตเถโร) อ. พระเถระชอวามหาโมคคลลานะนน อนปหจจ นาม ชอวาไมเขาไปกระทบแลว สทธ ซงศรทธา อนปหจจ ไมเขา ไปกระทบแลว โภเค ซงโภคะ ท. ทมตวา ทรมานแลว มจฉร- เสฏ ซงเศรษฐผมความตระหน มหตเตน โดยครเดยว กตวา กระทาแลว นพพเสวน ใหเปนผมความเสพผดออกแลว คาหาเปตวา ยงเศรษฐใหถอเอาแลว ปเว ซงขนม ท. อาเนตวา นามาแลว เชตวน สพระเชตวน กตวา กระทาแลว สมมข ใหเปนผมหนา พรอม สตถ ตอพระศาสดา ปตฏาเปส ยงเมยและผวใหตงอยเฉพาะ แลว โสตาปตตผเล ในโสดาปตตผล อโห โอ เถโร อ. พระเถระ มหานภาโว เปนผมอานภาพอนใหญ (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ


สตถา อ. พระศาสดา สตวา ทรงสดบแลว กถ ซงถอยคา ภกขน ของภกษ ท. โสตธาตยา ดวยพระโสตธาต ทพพาย อนเปนทพ อาคนตวา เสดจมาแลว ปจฉตวา ตรสถามแลววา ภกขเว ดกอน ภกษ ท. ตมเห อง เธอ ท. สนนสนนา เปนผนงประชมกนแลว กถาย ดวยถอยคา กาย น อะไรหนอ อตถ ยอมม เอตรห ในกาลบดน อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา มย อ. ขาพระองค ท. (สนน- สนนา) เปนผนงประชมกนแลว อมาย นาม กถาย ดวยถอยคาชอ น (อมห) ยอมม (เอตรหป ในกาลบดน อต ดงน (เตห ภกขห) อนภกษ ท. เหลานน วตเต กราบทลแลว ปสสตวา ทรงสรรเสรญ แลว เถร ซงพระเถระวา ภกขเว ดกอนภกษ ท. (กล อ. ตระกล) ภกขนา อนภกษ กลทมเกน นาม ชอวาผทรมานซงตระกล อนปหจจ ไมเขาไปกระทบแลว สทธ ซงศรทธา อนปหจจ ไมเขาไปกระทบ แลว โภเค ซงโภคะ ท. กล อกลเมตวา ไมยงตระกลใหลาบากแลว อวเหเตวา ไมยงตระกลใหชอกชาแลว ภมเรน วย ผเพยงดงวา ภมเร คณหนเตน คาบเอาอย เรณ ซงละออง ปปผโต จากดอกไม อปสงกมตวา เขาไปหาแลว ชานาเปตพพ พงใหร พทธคณ๑ ซง พระคณของพระพทธเจา โมคคลลาโน อ. ภกษชอวาโมคคลลานะ ปตโต ผเปนบตร มม ของเรา ตาทโส เปนผเชนนน (โหต) ยอมเปน อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ภมโร อ. ภมร ปปผ วณณคนธ อเหย ไมยง ดอกไม ยงสและกลน ใหชอกชาอย อาทาย คาบ ๑. ยกขนเปนประธานแทน กล กได.


เอาแลว รส ซงรส ปเลต ยอมบนไป ยถาป แมฉนใด มน อ.มน จเร พงเทยวไป คาเม ในบาน เว ฉนนน อต ดงน ฯ มธกรชาต อ. ชาตของสตวตวกระทาซงนาหวาน ยากาจ ชนดใด ชนดหนง ภมโร อต ชอวาภมร ตตถ คาถาย ในพระคาถานน ฯ อตโถ อ. อรรถวา (ภมโร) อ. ภมร จรนโต เมอบนเทยว ไป ปปผาราเม ในสวนแหงดอกไม ปปผ จ วณณ จ คนธ จ อเหเนโต ไมยงดอกไมดวย ยงสดวย ยงกลนดวย ใหชอกชาอย คอวา (ปปผ จ วณณ จ คนธ จ) อวนาเสนโต ไมยงดอกไม ดวย ยงสดวย ยงกลนดวย ใหฉบหายอย จรต ยอมบนเทยวไป อต ดงน (ปทสส) แหงบทวา ปปผ อต ดงนเปนตน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา (ภมโร) อ. ภมร จรตวา ครนบน เทยวไปแลว เอว อยางน ปวตวา ดมแลว รส ซงรส ยาวทตถ กาหนดเพยงใดแตความตองการ อาทาย คาบเอาแลว อปรป รส ซงรสแมอนอก มธกรณตถาย เพอประโยชนแกอนกระทาซงนาหวาน ปเลต ยอมบนไป (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ปเลต อต ดงน ฯ โส ภมโร อ. ภมรนน อชโฌคาเหตวา รอนลงแลว วนคหน สชฏแหงปา เอก ชฏหนง เปตวา วางไวแลว รส ซงรส รชมสสก อนเจอดวยธล ต นน รกขสสเร ทโพรงของตนไม เอกสม ทหนง กโรต ยอมกระทา มธรส ซงรสของนาหวาน มธ


ใหเปนนาผง อนปพเพน ตามลาดบ ปปผ วา อ. ดอกไมหรอ อสส ปปผสส วณณคนธ วา หรอวา อ. สและกลน ของดอกไม นน น วคจฉต ยอมไมไปปราศ จรตปปจจยา เพราะปจจยคออนเทยว ไป ปปผาราเม ในสวนแหงดอกไม ตสส ภมรสส แหงภมรนน อถโข ทแท สพพ ปปผวณณคนธ อ. ดอกไมและสและกลนทงปวง ปากตกเอว เปนของตงอยตามปกตนนเทยว โหต ยอมเปน ฯ อตโถ อ. อรรถวา อนาคารยมน อ. พระมนผไมมเรอน เสขาเสขเภโท ผตางดวยพระเสขะและพระอเสขะ คณหนโต จรต ยอมเทยวไปรบเอาอย ภกข ซงภกษา คาเม ในบาน กลปฏป ฏยา ตามลาดบแหงตระกล เอว ฉนนน อต ดงน (คาถาปาทสส) แหง บาทแหงพระคาถาวา เอว คาเม มน จเร อต ดงน ฯ ห จรงอย สทธาหาน วา อ. ความเสอมแหงศรทธาหรอ โภคหาน วา หรอวา อ. ความเสอมแหงโภคะ น โหต ยอมไมม กลาน แกตระกล ท. จรณปปจจยา เพราะปจจยคออนเทยวไป คาเม ในบาน ตสส มนโน แหงพระมนนน สทธาป อ. ศรทธากด โภคาป อ. โภคะ ท. กด ปากตกา ว เปนของตงอยตามปกตเทยว โหนต ยอมเปน จ ปน กแล (เต เสขาเสขมนโย) อ. พระเสข- มนและพระอเสขมน ท. เหลานน จรตวา ครนเทยวไปแลว เอว อยางน นกขมตวา ออกไปแลว เสขมน อ. พระเสขมน ปา- เปตวา ปลาดแลว สงฆาฏ ซงผาสงฆาฏ อทกผาสกฏาเน ในท อนเปนทสบายดวยนา พหคาเม ในภายนอกแหงบาน นสนโน นง


แลว ปจจเวกขนโต พจารณาเหนเฉพาะอย (ปณฑปาต) ซงบณฑ- บาต อกขภชนวณปฏจฉาทนปตตมสปมาวเสน ดวยอานาจแหงอน เปรยบดวยนามนเปนเครองหยอดซงเพลา และผาเปนเครองปดซงแผล และเนอแหงบตร ปรภชตวา ฉนแลว ปณฑปาต ซงบณฑบาต อนปวสตวา เขาไปแลวตามลาดบ วนสณฑ สชฏแหงปา ตถารป อนมรปอยางนน สมมสนโต พจารณาอย อชฌตตกกมมฏาน ซง พระกรรมฐานอนเปนไปในภายใน กโรต ยอมกระทา จตตาโร มคเค จ ซงมรรค ท. ๔ ดวย จตตาร ผลาน จ ซงผล ท. ๔ ดวย หตถคตานเอว ใหเปนคณไปแลวในมอนนเทยว ตาว กอน ปน สวนวา อเสขมน อ. พระอเสขมน อนยชต ยอมตามประกอบ ทฏธมมสขวหาร ซงธรรมเปนเครองอยเปนสขในธรรมอนตนเหน แลว ฯ อสส อเสขมนโน ภมเรน สทธ มธกรณสรกขตา อ. ความทแหงพระอเสขมนนน เปนผอนบณฑตพงเหนเสมอดวยการ กระทาซงนาหวาน กบดวยภมร อย น (ปณฑเตน) อนบณฑต เวทตพพา พงทราบ ปน แตวา ขณาสโว อ. พระขณาสพ (สตถารา) อนพระศาสดา อธปเปโต ทรงพระประสงคเอาแลว อธ าเน ในทน ฯ


เรองปาฏกาชวก ๙. ๔๐/๖ ตงแต อถ น สตถา ก อปาสเก จตต เปนตนไป. อถ. ครงนน สตถา อ. พระศาสดา (อาห) ตรสแลววา อปาสเก ดกอนอบาสกา ตว อ. ทาน น สกโกส ยอมไมอาจ กาต เพออนกระทา จตต ซงจต เทสนานคต ใหเปนธรรมชาตไป ตามแลวซงเทศนา ก หรอ อต ดงน น อปาสก กะอบาสกานน ฯ (สา อปาสกา) อ. อบาสกานน (อาห) ทลแลววา ภนเต ขาแต พระองคผเจรญ จตต อ. จต เม ของหมอมฉน อปคต เขาถงแลว อถตต ซงความเปนโดยประการอน กถาย เพราะถอยคา เอตสส อาชวกสส ของอาชวกนน อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา เอวรปสส วสภาค- ชนสส กถต กถ นาม อาวชชต อ. อนราพงถงชอซงถอยคา อน อนชนผมสวนเสมอไปปราศแลว ผมรปอยางน กลาวแลว น วฏฏต ยอมไมควร เอวรป อสม กถ อนาหรตวา อตตโน กตากตเอว กจจ โอโลเกต อ. อนไมนามาแลว ซงถอยคาอนไมเสมอ อนมรป อยางน แลดซงกจ อนอนตนกระทาแลวและไมกระทาแลว ของตน นนเทยว วฏฏต ยอมสมควร อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซง พระคาถา อม นวา วโลมาน อ. คาแสยงขน ท. ปเรส ชนาน ของ ชน ท. เหลาอน (ปคคเลน) อนบคคล น


(มนสกาตพพาน) ไมพงกระทาไวในใจ กตากต กจจ อ. กจ อนตนกระทาแลวและไมกระทาแลว ปเรส ชนาน ของชน ท. เหลาอน (ปคคเลน) อนบคคล น (โอโลเกตพพ) ไมควรแลด (ปคคโล) อ. บคคล อเวกเขยย พงพจารณาด กจจาน ซงกจ ท. กตาน จ อนตนกระทา แลวดวย อกตาน จ อนตนไมกระทาแลวดวย อตตโน ว ของตนเทยว อต ดงน ฯ (อตโต) อ. อรรถวา วโลมาน อ. คาแสยงขน ท. คอวา ผรสาน อ. คาหยาบ ท. คอวา มมมจเฉทวจนาน อ. คาอนเปนเหต ตดเสยซงความรก ท. ปเรส ชนาน ของชน ท. เหลาอน (ปคคเลน) อนบคคล ย มนสกาตพพาน ไมควรกระทาไวในใจ (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (คาถาปาทสส) แหงบาทแหง พระคาถาวา น ปเรส วโลมาน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา กตาต นาม กจจ อ. กจ ชอวาอน ตนกระทาแลวและไมกระทาแลว ปเรส ชนาน ของชน ท. เหลาอน (ปคคเลน) อนบคคล น โอโลเตพพ ไมควรแลด เอว อยางนวา อสโก อปาสโก อ. อบาสกคนโนน อสสทโธ เปนผไมมศรทธา อปปสนโน เปนผไมเลอมใสแลว (โหต) ยอมเปน กฏจฉภกขาทน วตถน อ. วตถ ท. มภกษาอนบคคลพงถอเอาดวยทพพเปนตน เคเห ในเรอน อสส อปาสกสส ของอบาสกคนนน (เตน อปาสเกน)


อนอบาสกนน นอป ทยนต แมยอมไมถวาย สลากภตตาทน ภตตาน อ. ภต ท. มสลากภตเปนตน (เตน อปาสเกน) อนอบาสกนน น (ทยนต) ยอมไมถวาย จวราทปปจจยทาน อ. การถวายซงปจจย มจวรเปนตน น อตถ ยอมไมม เอตสส อปาสกสส แกอบาสกนน ตถา อนง อสกา อปาสกา อ. อบาสกาคนโนน อสสทธา เปนคน ไมมศรทธา อปปสนนา เปนคนไมเลอมใสแลว อสสทธา เปนคน ไมมศรทธา อปปสนนา เปนคนไมเลอมใสแลว (โหต) ยอมเปน กฏจฉภกขาทน วตถน อ. วตถ ท. มภกษาอนบคคลพงถอเอาดวยทพพ เปนตน เคเห ในเรอน อสสา อปาสกาย ของอบาสกานน (ตาย อปาสกาย) อนอบาสกานน นอป ทยนต แมยอมไมถวาย สลาก- ภตทาทน ภตตาน อ. ภต ท. มลากภตเปนตน (ตาย อปาสกาย) อนอบาสกานน น (ทยนต) ยอมไมถวาย จวราทปปจจยทาน อ. การถวายซงปจจยมจวรเปนตน น อตถ ยอมไมม เอตสสา อปาสกาย แกอบาสกานน ตถา อนง อสโก ภกข อ. ภกษรปโนน อสสทโธ ผไมมศรทธา อปปสนโน ผไมเลอมใสแลว นอป กโรต แมยอมไมกระทา อปชฌายวตต ซงวตรเพออปชฌาย น (กโรต) ยอมไมกระทา อาจรยวตต ซงวตรเพออปชฌาย น (กโรต) ยอม ไมกระทา อาคนตกวตต ซงวตรเพออาคนตกะ น (กโรต) ยอม ไมกระทา คมกวตต ซงวตรเพอภกษผเตรยมจะไป น (กโรต) ยอม ไมกระทา เจตยงคณวตต ซงวตรทลานแหงพระเจดย น (กโรต) ยอม ไมกระทา อโปสถาคารวตต ซงวตรในเรอนแหงอโบสถ น (กโรต) ยอมไมกระทา วตต ซงวตร โภชนสาลาย ทศาลาอนเปนทฉน


น (กโรต) ยอมไมกระทา ชนตาฑรวตตาทน วตตาน ซงวตร ท. มวตรในเรอนไฟเปนตน ธตงค อ. ธดงค กจ นอยหนง นอป อตถ แมยอมไมม อสส ภกขโน แกภกษนน อสสาหมตตป คณ- ชาต อ. คณชาตแมสกวาความอตสาหะ ภาวนารามตาย เพอความ เปนแหงบคคลผมภาวนาเปนทมายนด น (อตถ) ยอมไมม อสส ภกขโน แกภกษนน อต ดงน (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหง บาทพระคาถาวา น ปเรส กตากต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา กลปตโต อ. กลบตร สทธาปพพชโต ผบวชแลวดวยศรทธา อนสสรนโต ตามระลกถงอย อม โอวาท ซงพระโอวาทนวา ปพพชเตน อนบรรพชต ปจจเวกขตพพ พง พจารณาเหนเฉพาะ อภณห เนอง ๆ วา รตตนทวา อ. คนและวน ท. เม ของเรา ภตสส ผเปนแลว กถ อยางไร วตปตนต ยอมตก ลวงไปวเศษ อต ดงน อต ดงน โอโลเกยย พงแลด กตากตาน กจจาน ซงกจ ท. อนตนกระทาแลวและไมกระทาแลว อตตโน ของ ตน เอว อยางนวา อห อ. เรา น อสกข ไมไดอาจแลว อนจจ ทกข อนตตา อต ตลกขณ อาโรเปตวา โยคกเขม กาต เพออน ยกขน ซงลกษณะ ๓ คอ อนจจง ทกขง อนตตา แลวกระทา ให เปนแดนเกษมจากกเลสเปนเครองประกอบ ก น โข หรอหนอแล อต ดงน อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา อตตโน ว อเวกเขยย อต ดงน ฯ


เรองฉตตปาณอบาสก ๑๐. ๔๒/๔ ตงแต โสป ตเถว อโปสถโก หตวา สตถาร เปนตนไป. โสป ฉตตปาณอปาสโก อ. อบาสกชอวาฉนตตปาณแมนน อโปสถโก เปนผรกษาซงอโบสถ หตวา เปน ตถาเอว เหมอน อยางนนนนเทยว อปสงกมตวา เขาไปเฝาแลว สตถาร ซงพระศาสดา วนทตวา ถวายบงคมแลว สณนโต นสท นงฟงอยแลว ธมมกถ ซงพระธรรมกถา ฯ ตสม สมเย ในสมยนน ราชา อ. พระราชา ปเสนทโกสโล พระนามวาปเสนทโกศล อคมาส ไดเสดจไปแลว อปฏาน สทเปนทบารง สตถ แหงพระศาสดา ฯ อปาสโก อ. อบาสก ทสวา เหนแลว ต ราชาน ซงพระราชา นน อาคจฉนต ผเสดจมาอย จนนเตตวา คดแลววา (มยา) อน เรา อฏาตพพ น โข พงลกขนหรอหนอแล (อทาห) หรอวา (มยา) อนเรา โน (อฏาตพพ) ไมพงลกขน อต ดงน น อฏห ไมลกขนแลว (จนตเนน) ดวยอนคดวา อห อ. เรา นสนโน เปนผนงแลว สนตเก ในสานก อคคราชสส ของพระราชาผเลศ (อมห) ยอมเปน ตสส เม ปเทสราชาน ทสวา อฏาต อ. อน อนเรานน เหนแลว ซงพระราชาในประเทศ ลกขน น ยตต ไม ควรแลว ปน ก ราชา อ. พระราชา โข แล กชฌสสต จกทรง กรว เม ตอเรา อนฏหนตสส ผไมลกขนอย เอตสม รเ


ครนเมอพระราชานน กชฌนเตป แมทรงกรวอย อห อ. เรา นเอว อฏหสสาม จกไมลกขนนนเทยว ห เพราะวา ราชา อ. พระราชา ราชาน ทสวา อฏหนเตน มยา ครกโต เปนผอนเรา ผเหนแลว ซงพระราชา ลกขนอย กระทาใหหนกแลว โหต ยอมเปน สตถา อ. พระศาสดา (มยา ครกโต) เปนผอนเรากระทาใหหนกแลว (โหต) ยอมเปน โน หามได อห อ. เรา นเอว อฏหสสาม จกไมลกขนนนเทยว อต ดงน ฯ จ ก ปณฑตปรสา นาม ชอ อ. บรษผเปนบณฑต ท. ทสวา เหนแลว (ปคคล) ซงบคคล ครตราน ชนาน สนตเก นสทตวา อนฏาหนต ผนงแลว ในสานก ของชน ท. ผเปนทเคารพกวา ไม ลกขนอย น กชฌนต ยอมไมโกรธ ฯ ปน แตวา ราชา อ. พระ ราชา ทสวา ทรงเหนแลว ต อปาสก ซงอบาสกนน อนฏหนต ผไมลกขนอย กปตมานโส ผมฉนทะอนมในพระทยทรงกาเรบแลว วนทตวา ถวายบงคมแลว สตถาร ซงพระศาสดา นสท ประทบนง แลว เอกมนต ณ สวนสดขางหนง ฯ สตถา อ. พระศาสดา ตวา ทรงทราบแลว (รโ) กปต- ภาว ซงความทแหงพระราชาทรงเปนผกาเรบแลว กเถส ตรสแลว คณกถ ซงพระดารสเปนเครองพรรณนาซงคณ อปาสกสส ของ อบาสกวา มหาราช ดกอนมหาบพตร อปาสโก อ. อบาสก ฉตตปาณ ชอวาฉตตปาณ อย น ปณฑโต เปนบณฑต ทฏธมโม เปนผ มธรรมอนตนเหนแลว ตปฏกธโร เปนผทรงไวซงปฎก ๓ อตถา-


นตถกสโล เปนผฉลาดในความเจรญและความฉบหายมใชความเจรญ (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ จตต อ. พระหฤทย รโ ของ พระราชา ตสส อปาสกสส คณกถ สณนตสสเอว ผทรงสดบอย ซงถอยคาเปนเครองพรรณนาซงคณ ของอบาสกนนนนเทยว มทก เปนธรรมชาตออนโยน ชาต เกดแลว ฯ อถ ครงนน เอกทวส ในวนหนง ราชา อ. พระราชา โต ประทบยนอยแลว อปรปาสาเท ในเบองบนแหงปราสาท ทสวา ทรงเหนแลว ฉตตปาณอปาสก ซงอาบาสกชอวาฉตตปาณ กตภตตกจจ ผมกจดวยภตอนกระทาแลว ฉตต อาทาย อปหน อารยห ราชงคเณน คจฉนต ผถอเอาแลว ซงรม ขนแลว สรองเทา เดนไปอย โดยเนน ของพระราชา ปกโกสาเปส ทรงยงราชบรษใหรองเรยกมาแลว ฯ โส อปาสโก อ. อบาสกนน อปเนตวา นาไปปราศแลว ฉตตปาหนา ซงรมและรองเทา ท. อปสงกมตวา เขาไปเฝาแลว ราชาน ซงพระ ราชา วนทตวา ถวายบงคมแลว อฏาส ไดยนอยแลว ฯ อถ ครงนน ราชา อ. พระราชา อาห ตรสแลววา อปาสก ดกอน อบาสก โภ ผเจรญ ฉตตปาหน อ. รมและรองเทา เต อนทาน อปนต นาไปปราศแลว ก เพราะเหตอะไร อต ดงน น อปาสก กะอบาสกนน ฯ (โส อปาสโก) อ. อบาสกนน (อาห) กราบทล แลววา อห อ. ขาพระองค สตวา สดบแลววา ราชา อ. พระราชา ปกโกสต ยอมทรงรองเรยกหา อต ดงน อาคโต เปนผมาแลว อมห ยอมเปน อต ดงน ฯ (ราชา) อ. พระราชา (อาห) ตรส


แลววา อมหาก ราชภาโว อ. ความทแหงเรา ท. เปนพระราชา ตมเหห าโต จกเปนอาการอนทาน ท. รแลว อชช ในวนน ภวสสต จกเปน อต ดงน ฯ (อปาสโก) อ.อบาสก (อาห) กราบทลแลววา มย อ. ขาพระองค ท. ชานาม ยอมร ตมหาก ราชภาว ซงความทแหงพระองค ท. เปนพระราชา สทาป แมในกาล ทกเมอ อต ดงน ฯ (ราชา) อ.พระราชา (อาห) ตรสแลววา เอว ครนเมอ ความเปนอยางน (สนเต) มอย ปรมทวเส ในวนอนมในกอน ตว อ. ทาน นสนโน นงแลว สนตเก ในสานก สตถ ของพระ ศาสดา ทสวา เหนแลว ม ซงเรา น อฏห ไมลกขนแลว กสมา เพราะเหตอะไร อต ดงน ฯ (อปาสโก) อ. อบาสก (อาห) กราบทลแลววา มหาราช ขาแตพระมหาราชเจา อห อ. ขาพระองค นสนโน นงแลว สนตเก ในสานก อคคราชสส ของ พะราชาผเลศ ทสวา เหนแลว ปเทสราชาน ซงพระราชาในประเทศ อฏาหนโต ลกขนอย อคารโว พงเปนผไมเคารพ สตถร ในพระ ศาสดา ภเวยย พงเปน ตสมา เพราะเหตนน อห อ. ขาพระองค น อฏห ไมลกขนแลว อต ดงน ฯ (ราชา) อ. พระราชา (อาห) ตรสแลววา โภ ดกอนผเจรญ (เอต วตถ) อ. เรองนน โหต จงมเถด เอต วตถ อ. เรองนน ตกต จงตงอยเถด กร ไดยนวา ตมเห อ. ทาน ท. กสลา เปนผฉลาด อตถานตถาน ใน ความเจรญและความฉบหายมใชความเจรญ ท. ทฏธมมกสมปรายกาน


อนเปนไปในธรรมอนตนเหนแลว และเปนไปในภพเปนทไปในเบอง หนาพรอม ตปฏกธรา เปนผทรงไวซงปฎก ๓ (หตวา) เปน วาเจถ จงบอก ธมม ซงธรรม อมหาก แกเรา ท. อนเตปเร ใน ภายในแหงบรเถด อต ดงน ฯ (อปาสโก) อ. อบาสก (อาห) กราบทลแลววา เทว ขาแตสมมตเทพ (มยา) อนขาพระองค น สกกา ไมอาจ อต ดงน ฯ (ราชา) อ. พระราชา (อาห) ตรสแลววา (ตยา) อนทาน (น สกกา) ไมอาจ กการณา เพราะ เหตอะไร อต ดงน ฯ (อปาสโก) อ. อบาสก (อาห) กราบทล แลววา เทว ขาแตสมมตเทพ ราชเคห นาม ชอ อ. พระราชมณเฑยร มหาสาวชช เปนทเปนไปกบดวยโทษอนใหญ (โหต) ยอมเปน ทยตตสยตตกาน กมมาน อ. กรรม ท. อนบคคลประกอบชวแลวและ ประกอบดแลว เอตถ ราชเคเห ในพระราชมณเฑยรน ครกาน เปน กรรมหนก (โหนต) ยอมเปน อต ดงน ฯ (ราชา) อ. พระราชา (อาห) ตรสแลววา ตมเห อ. ทาน ท. มา วเทถ จงอยากลาว เอว อยางน ตมเห อ. ทาน ท. มา กโรถ จงอยากระทา กกกจจ ซงความรงเกยจวา ปรมทวเส ในวนอนมใน กอน อห อ. เรา ทสวา เหนแลว ม ซงเรา น อฏ โต เปนผ ไมลกขนแลว อมห ยอมเปน อต ดงน อต ดงน ฯ (อปาสโก) อ. อบาสก (อาห) กราบทลแลววา เอทว ขาแตสมมตเทพ วจรณฏ- าน นาม ชอ อ. ทอนเปนทเทยวไป คหน แหงคฤหสถ ท. สาวชช เปนทเปนไปกบดวยโทษ (โปต) ยอมเปน ตมเห อ. พระองค ท.


ปกโกสาเปตวา ทรงยงราชบรษใหรองเรยกมาแลว ปพพชต ซง บรรพชต เอก รปหนง วาเจถ จงทรงยงบรรพชตใหบอก ธมม ซงธรรมเถด อต ดงน ฯ ราชา อ. พระราชา อยโยเชตวา ทรง สงไปแลว ต อปาสก ซงอบาสกนน (วจเนน) ดวยพระดารสวา โภ ดกอนผเจรญ สาธ อ. ดละ ตมเห อ. ทาน ท. คจฉถ จงไป เถด อต ดงน คนตวา เสดจไปแลว สนตก สสานก สตถ ของ พระศาสดา ยาจ ทลขอแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ มลลกา เทว จ อ. พระเทวพระนามวามลลกาดวย วาสภขตตยา จ อ. พระนาง วาสภขตตยาดวย วทนต ยอมกลาววา มย อ. หมอมฉน ท. ปรยา- ปณสสาม จกเลาเรยน ธมม ซงธรรม อต ดงน ตมเห อ. พระ- องค ท. สทธ พรอม ภกขสเตห ดวยรอยแหงภกษ ท. ปจห ๕ คนตวา จงเสดจไปแลว เคห สตาหนก มม ของหมอมฉน นพทธ เนองนตย อททสถ จงทรงแสดงขน ธมม ซงธรรม ตาส เทวน แกพระเทว ท. เหลานนเถด อต ดงน สตถาร กะพระศาสดา ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (อาห) ตรสแลววา มหาราช ดกอนมหาบพตร เอกฏานคมน นาม ชอ อ. การไปสทอนเดยวกน นพทธ เนองนตย นตถ ยอมไมม พทธาน แกพระพทธเจา ท. อต ดงน ฯ (ราชา) อ. พระราชา (อาห) ทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ เตนห ถาอยางนน ตมเห อ. พระองค ท. เทถ ขอจงทรงประทาน อ ภกข ซงภกษรปอนเถด อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา อกาส ไดทรงกระทาแลว (นมนตน) ซงอน


นมนต ภาร ใหเปนภาระ อานนทตเถรสส ของพระเถระชอวาอานนท ฯ เถโร อ. พระเถระ คนตวา ไปแลว อททสต ยอมแสดงขน อทเทส ซงอทเทส ตาส เทวน แกพระเทว ท.เหลานน นพทธ เนองนตย ฯ ตาส เทวส ในพระเทว ท. เหลานนหนา มลลกา อ. พระเทว พระนามวามลลกา คเหตวา ทรงเรยนเอาแลว สชฌายตวา ทรง สาธยายแลว ปฏจฉาเปส ทรงยงพระเถระใหรบรองแลว อทเทส ซงอทเทส สกกจจ โดยเคารพ ฯ ปน สวนวา วาสภขตตยา อ. พระนางวาสภขตตยา นเอว คณหาต ยอมไมทรงเรยนเอานนเทยว น สชฌายต ยอมไมทรงสาธยาย น สกโกต ยอมไมอาจ ปฏจฉาเปต เพออนยงพระเถระใหรบรอง อทเทส ซงอทเทส สกกจจ โดยเคารพ ฯ อถ ครงนน เอกทวส ในวนหนง สตถา อ. พระศาสดา ปจฉ ตรสถามแลว เถร ซงพระเถระวา อานนท ดกอนอานนท อปาสกา อ. อบาสกา ท. ปรยาปณนต เลาเรยนอย ธมม ซงธรรม ก หรอ อต ดงน ฯ (เถโร) อ. พระเถระ (อาห) กราบทล แลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อาม พระเจาขา (อปาสกา) อบาสกา ท. (ปรยาปณนต) เลาเรยนอย (ธมม) ซงธรรม อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (ปจฉ) ตรสถามแลววา กา อปาสกา อ. อบาสกาคนไหน คณหาต ยอมเรยนเอา สกกจจ โดย เคารพ อต ดงน ฯ (เถโร) อ. พระเถระ (อาห) กราบทล แลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ มลลกา อ. พระเทวพระนาม วามลลกา คณหาต ยอมทรงเรยนเอา สกกจจ โดยเคารพ สชฌายต


ยอมทรงสาธยาย สกกจจ โดยเคารพ สกโกต ยอมทรงอาจ ปฏจฉาเปต เพออนยงขาพระองคใหรบรอง อทเทส ซงอทเทส สกกจจ โดยเคารพ ปน สวนวา าตธตา อ. ธดาแหงพระญาต ตมหาก ของพระองค ท. นเอว สกกจจ คณหาต ยอมไมทรงเรยนเอา โดยเคารพนนเทยว น (สกกจจ) สชฌายต ยอมไมทรงสาธยาย โดยเคารพ น (สกกจจ) อทเทส ปฏจฉาเปต สกโกต ยอมไมทรงอาจเพออนยงขาพระองคให รบรอง ซงอทเทส โดยเคารพ อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา สตวา ทรงสดบแลว วจน ซงคา เถรสส ของพระเถระ วตวา ตรสแลววา อานนท ดกอนอานนท มยา กถตธมโม นาม ชอ อ. ธรรมอนเรากลาวแลว อผโล เปน ธรรมมผลหามได โหต ยอมม (ปคคลสส) แกบคคล อสสณนตสส ผไมฟงอย อคคณหนตสส ผไมเรยนเอาอย อสชฌายนตสส ผไม สาธยายอย อเทเสนตสส ผไมแสดงอย สกกจจ โดยเคารพ ปปผ วยะ ราวกะ อ. ดอกไม วณณสมปนน อนถงพรอมแลวดวยส อคนธก อนมกลนหามได ปน แตวา (โส มยา กถตธมโม) อ. ธรรมอน อนเรากลาวแลวนน มหปผโล เปนธรรมมผลมาก มหานสโส เปน ธรรมมอานสงสมาก โหต ยอมม (ปคคลสส) แกบคคล กโรนตสส ผกระทาอย สวนาทน กจจาน ซงกจ ท. มการฟงเปนตน สจกจจ โดยเคารพ อต ดงน อภาส ไดทรงภาษตแลว คาถา ซงพระ คาถา ท. เทว ๒ อมา เหลานวา ปปผ อ. ดอกไม รจร อนงาม วณณวนต เปน


ดอกไมมส อคนธก เปนดอกไมมกลนหามได (โหต) ยอมเปน ยถาป แมฉนใด วาจา อ. วาจา สภาสตา อนเปนสภาษต อผลา เปนวาจามผล หามได โหต ยอมม อกพพโต ปคคลสส แก บคคลผไมกระทาอย เอว ฉนนน ปปผ อ. ดอกไม รจร อนงาม วณณวนต เปนดอกไมมส สคนธก เปนดอกไมเปนไปกบดวยกลน (โหต) ยอมเปน ยถาป แมฉนใด วาจา อ.วาจา สภาสตา อน เปนสภาษต สผลา เปนวาจาเปนไปกบดวยผล โหต ยอมม สกพพโต ปคคลสส แกบคคลผ กระทาดอย เอว ฉนนน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา โสภน อนงาม (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา รจร อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา วณณสณานสมปนน เปนดอกไม ถงพรอมแลวดวยสและสณฐาน (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา วณณวนต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา คนธรหต เปนดอกไมเวนแลวจากกลน คอวา ปาลภททครกณณกกสมาทเภท เปนดอกไมตางดวยดอกไมม ดอกหงอนไกและดอกกรรณกาเขาและดอกคาเปนตน (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา อคนธก อต ดงน (อตโถ) อ. อรรถวา พทธวจน อ. พระพทธพจน เตปฏก


คอประชมแหงปฎก ๓ วาจา นาม ชอวาวาจา สภาสตา อนเปน สภาษต ต พทธวจน อ. พระพทธพจนนน วณณสณานสมปนน- อคนธกปปผสทส เปนเชนกบดวยดอกไม ทงถงพรอมแลวดวยสและ สณฐาน ทงมกลนหามได (โหต) ยอมเปน ปน เหมอนอยางวา ปปผ อ. ดอกไม อคนธก เปนดอกไมมกลนหามได (โหต) ยอม เปน โย ปคคโล อ. บคคลใด ธาเรต ยอมทรงไว ต ปปผ ซง ดอกไมนน คนโธ อ. กลน น ผรต ยอมไมแผไป สรเร ในสรระ ตสส ปคคลสส ของบคคลนน ยถา ฉนใด โย ปคคโล อ. บคคลใด น สมาจรต ยอมไมประพฤตโดยเออเฟอดวยด น ธมม ซงธรรมนน สวนาทห กจเจห ดวยกจ ท. มการฟงเปนตน สกกจจ โดยเคารพ เอตป พทธวจน อ. พระพทธพจนแมนน น อาวหต ยอมไมนามา สตคนธ จ ซงกลนคอการฟงดวย ธารณคนธ จ ซงกลนคอการทรง จาดวย ปฏปตตคนธ จ ซงกลนคอการปฏบตดวย อผล ชอวาเปน คณชาตมผลหามได โหต ยอมม ตสส ปคคลสส แกบคคลนน อสมาจรนตสส ผไมประพฤตโดยเออเฟอดวยดอย (ต พทธวจน) ซงพระพทธนน สกกจจ โดยเคารพ อกพพโต ชอวาผไมกระทาอย ย กจจ อ. กจใด (อตตนา) อนตน กตตพพ พงกระทา ตตถ พทธวจเน ในพระพทธพจนนน ต กจจ ซงกจนน (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา เอว สภาสตา วาจา อต ดงน ฯ เตน การเณน เพราะเหตนน (วจน) อ. พระดารสวา วาจา


อ. วาจา สภาสตา อนเปนสภาษต อผลา เปนวาจามผลหามได โหต ยอมม อกพพโต ปคคลสส แกบคคลผไมกระทาอย เอว ฉนนน อต ดงน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วตต ตรส แลว ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา จมปกนลปปลาทเภท เปนดอกไมตางดวย ดอกไมมดอกจาปาและดอกอบลเขยวเปนตน (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สคนธก อต ดงน ฯ อตโถ อ. อรรถวา คนโธ อ.กลน ผรต ยอมแผไป สรเร ในสรระ ธาเรนตสส ปคคลสส ของบคคลผทรงไวอย ต ปปผ ซง ดอกไมนน ยถา ฉนใด วาจาป แม อ. วาจา สภาสตา อนเปน สภาษต เตปฏกพทธวจนสงขาตา อนบณฑตนบพรอมแลววาพระ พทธพจน คอประชมแหงปฎก ๓ สผลา เปนวาจาเปนไปกบดวยผล โหต ยอมม คอวา มหปผลา ชอวาเปนวาจามผลมาก มหานสสา เปนวาจามอานสงสมาก อาวหนโต เพราะอนนามา สตคนธธารณคนธ- ปฏปตตคนธาน ซงกลนคอการฟง และกลนคอการทรงจา และกลนคอ การปฏบต ท. โหต ยอมม สกพพโต ปคคลสส แกบคคลผกระทาดอย คอวา โย ปคคโล อ. บคคลใด กโรต ยอมกระทา กตตพพ กจจ ซง กจอนตนพงกระทา ตตถ พทธวจเน ในพระพทธพจนนน สวนาทห กจเจห ดวยกจ ท. มการฟงเปนตน สกกจจ โดยเคารพ อสส ปคคลสส แกบคคลนน อต ดงน (ปทสส) แหงบทวา เอว อต ดงนเปนตน ฯ


เรองนางวสาขา ๑๑. ๕๗/๙ ตงแต อถ เสว มม ธตา คมสสตต เปนตนไป. อถ ครงนน (เสฏ ) อ. เศรษฐ (จนเตตวา) คดแลววา เสว วนพรง ธตา อ. ธดา มม ของเรา คมสสต จกไป อต ดงน นสนโน นงแลว คพเภ ในหอง ธตร ยงธดา นสทาเปตวา ใหนง แลว สมเป ในทใกล อทาส ไดใหแลว โอวาท ซงโอวาทวา อมม ดกอนแม ปตกเล วสนตยา นาม อตถยา อม จ อม จ อาจาร รกขต อ. อนหญง ชอวาผอยในตระกลของผว รกษา ซงมารยาท นดวย นดวย วฏฏต ยอมควร อต ดงน ฯ มคารเสฏ อ. เศรษฐชอ วามคาระ อยป แมน นสนโน นงแลว อนนตรคพเภ ในหองอน เปนลาดบ อสโสส ไดฟงแลว โอวาท ซงโอวาท ธนชยเสฏ โน ของเศรษฐชอวาธนญชย ฯ โสป เสฏ อ. เศรษฐแมนน โอวท โอวาทแลว ธตร ซงธดา เอว อยางน ทตวา ใหแลว โอวาท ซงโอวาท ทสวธ อนมอยาง ๑๐ อม นวา อมม ดกอนแม อนโตอคต อ. ไฟในภายใน สสรกเล วสนตยา นาม อตถถา อนหญงชอวาผอย ในตระกลแหงพอผว น นหรตพโพ ไมพงนาออกไป พห ในภายนอก พหอคค อ. ไฟใน ภายนอก (สสรกเล วสนตยา อตถยา) อนหญงผอย ในตระกลแหง พอผว น ปเวเสตพโพ ไมพงใหเขาไป อนโต ในภายใน (อปกรณ-


วตถ) อ. วตถอนเปนเครองอปกรณ (สสรกเล วสนตยา อตถยา) อนหญงผอย ในตระกลแหงพอผว ทาตพพ พงให ททนตสสเอว ปคคลสส แกบคคลผใหอยนนเทยว (อปกรณวตถ) อ. วตถเปนเครอง อปกรณ (สสรกเล วสนตยา อตถยา) อนหญงผอย ในตระกล แหงพอผว น ทาตพพ ไมพงให อททนตสส ปคคลสส แกบคคลผไม ใหอย (อปกรณวตถ) อ. วตถอนเปนเครองอปกรณ (สสรกเล วสนตยา อตถยา) อนหญงผอย ในตระกลแหงพอผว ทาตพพ พงให (ปคคลสส) แกบคคล ททนตสสอป ผใหอยบาง อททนตสสอป ผไมให อยบาง (สสรกเล วสนตยา อตถยา) อนหญงผอย ในตระกลแหง พอผว นสทตพพ พงนง สข เปนสข (สสรกเล วสนตยา อตถยา) อนหญงผอย ในตระกลแหงพอผว ภชตพพ พงบรโภค สข เปน สข (สสรกเล วสนตยา อตถยา) อนหญงผอย ในตระกลแหงพอ ผว นปชชตพพ พงนอน สข เปนสข อคค อ. ไฟ (สสรกเล วสน- ตยา อตถยา) อนหญงผอย ในตระกลแหงพอผว ปรจรตพโพ พง บาเรอ อนโตเทวตา อ. เทวดาในภายใน (สสรกเล วสนตยา อตถยา) อนหญงผอย ในตระกลแหงพอผว นมสสตพพา พงนอบนอม อต ดงน เสนโย ยงเสนา ท. สพพา ทงปวง สนนปาเตตวา ใหประชมกน แลว ปนทวเส ในวนใหม คเคตวา ยดเอาแลว กฏมพเก ซงกฎมพ ท. อฏ ๘ (กตวา) กระทา ปาฏโภเค ใหเปนผคาประกน มชเฌ ในทาม กลาง ราชเสนาย แหงเสนาของพระราชา วตวา กลาวแลววา สเจ ถาวา โทโส อ. โทษ อปปชชต ยอมเกดขน ธต แกธดา เม ของฉน (มม


ธต) คตฏาเน ในทแหงธดาของฉนไปแลวไซร (โส โทโส) อ. โทษ นน ตมเหห อนทาน ท. โสเธตพโพ พงใหหมดจด อต ดงน ธตร ยงธดา ปสาเธตวา ใหประดบแลว มหาลตาปสาธเนน ดวยเครอง ประดบชอวามหาลดา นวโกฏอคฆนเกน อนถงคาซงโกฏ ๙ ทตวา ใหแลว จตปปาสโกฏธน ซงทรพยอนมโกฏ ๕๔ เปนประมาณ นหานจณณมลก อนเปนมลคาแหงจณอนเปนเครองอาบนา อาโรเปตวา ยกขนแลว ยาน สยาน เภร ยงชาวกลอง จาราเปส ใหเทยวไปแลว ภตตคาเมส ในบานอนตนใชสอยแลว ท. จททสส ๑๔ อนราธปรมต- เตส อนมอนราธบรเปนประมาณ สนตเกส อนเปนของมอย อตตโน ของตน สามนตา โดยรอบ สาเกตสส แหงเมองสาเกต (าปนตถ) เพออนยงบคคลใหรวา (ชนา) อ. ชน ท. คนตกามา ผใครเพออนไป สทธ กบ ธตรา ดวยธดา มม ของเรา คจฉนต จงไปเถด อต ดงน ฯ จททสคามา อ. ชาวบาน ๑๔ ตาบล ท. สทท สตวา ว ฟงแลว ซงเสยงเทยว นกขมส ออกไปแลว กจ อเสเสตวา ไมยงใคร ๆ ให เหลอ (จนตเนน) ดวยอนคดวา คมนกาเล ในกาลอนเปนทไป อยยาย แหงพระแมเจา อมหาก ของเรา ท. ก ปโยชน อ. ประโยชน อะไร อธ าเน ในทน อมหาก ของเรา ท. อต ดงน ฯ ธนชย- เสฏ ป แม อ. เศรษฐชอวาธนญชย กตวา กระทาแลว สกการ ซง สกการะ รโ จ แกพระราชาดวย มคารเสฏ โน จ แกเศรษฐชอวา มคาระดวย อนคนตวา ตามไปแลว โถก หนอยหนง อยโยเชส สง ไปแลว ธตร ซงธดา สทธ พรอม เตห ชเนห ดวยชน ท. เหลานน ฯ


๑๒. ๖๔/๑๙ ตงแต สตถา ตว พหสาณย วา นสท เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา (วตวา) ตรสแลววา ตว อ. ทาน พห- สาณย นสท วา จงนง ในภายนอกแหงมานกตาม ปรกฑเฑ (นสทา) วา จงนง ทฝาเรอนของบคคลอนกตาม ปรเสเล (นสท) วา จงนง ทภเขาลกอนกตาม ปรจกกวาเฬ วา ปน นสท กหรอวา จงนง ท จกรวาลอน อห อ. เรา พทโธ นาม ชอวาผเปนพระพทธเจา สกโกม ยอมอาจ ต มม สทท สาเวต เพออนยงทานใหสดบ ซงเสยงของเรานน อต ดงน มหาชมพกขนเธ คเหตวา จาเลนโต วย จ ราวกะวาทรงจบ แลว ทลาตนของตนหวาใหญ ใหหวนไหวอยดวย อมตวสส วสสนโต วย จ ราวกะวาทรงยงฝนอนเปนอมตะใหตกอยดวย อารภ ทรงเรมแลว อนปพพกถ ซงอนบพพกถา เทเสต เพออนทรงแสดง ธมม ซงธรรม ฯ ปน ก สมมาสมพทเธ ครนเมอพระสมมาสมพทธเจา เทเสนเต ทรงแสดงอย ธมม ซงธรรม (ชนา) อ. ชน ท. ปรโต ตาป ผยนอย แลว ขางหนากด ปจฉโต ตาป ผยนอยแลว ขางหลงกด จกกวาฬสต จกกวาฬสหสส อตกกมตวา ตาป ผยนอยแลว กาวลวง ซงรอยแหง จกรวาล ซงพนแหงจกรวาลกด อกนฏภวเน ตาป ผยนอยแลว ใน ภพชอวาอกนฏฐะกด วทนต ยอมกลาววา สตถา อ. พระศาสดา โอโล- เกต ทรงแลดอย มมเอว ซงเรานนเทยว เทเสต ทรงแสดงอย ธมม ซงธรรม มยหเอว แกเรานนเทยว อต ดงน ฯ ห แทจรง สตถา อ. พระศาสดา ต ต ปคคล โอโลเกนโต วย จ ทรงเปนผเพยงดงวาแล


ดอย ซงบคคลนนนนดวย เตน เตน ปคคเลน สทธ สลลปนโต วย จ ทรงเปนผเพยงดงวาทรงสนทนาอย กบดวยบคคลนนนนดวย โหต ยอมเปน ฯ กจ ไดยนวา พทธา อ. พระพทธเจา ท. จนทปมา ผเปรยบดวย พระจนทร ขายนต ยอมทรงปรากฏ ตา วย เปนราวกะวาประทบยนอย แลว อภมเข ในทมหนาเฉพาะ ตาน สตตาน ของสตว ท. ผยน อยแลว ยตถ กถถจ าเน ในททใดทหนง (หตวา) เปน จนโท อ. พระจนทร โต ตงอยแลว คคณมชเฌ ในทามกลางแหงทองฟา ขายต ยอมปรากฏ สพพสตตาน แกสตวทงปวง ท. วา จนโท อ. พระจนทร ( โต) ตงอยแลว อปร ในเบองบน มยห ของเรา จนโท อ.พระจนทร ( โต) ตงอยแลว อปร ในเบองบน มยห ของเรา อต ดงน ยถา ฉนใด เอวเอว ฉนนนนนเทยว ฯ กร ไดยนวา อท พทธาน เอว ภตตต อ. ความทแหงพระ พทธเจา ท. ทรงเปนผเปนแลว อยางน เตส พทธาน อลงกตสส ฉนทตวา สอชนอกขน อปปาเฏตวา หทยมส อพพตเตตวา ปรสส ปคคลสส ทาสตถาย ชาลสทเส ปตเต กณหาชนาสทสา ธตโร มททสทสา ปชาปตโย ปรจจชตวา ทนนทานสส ผล เปนผลของทาน อนอนพระ พทธเจา ท. เหลานน ทรงตดแลว ซงพระเศยรอนทรงประดบแลว ทรงควกขนแลว ซงพระนยนตาอนหยอดดวยด ท. ทรงชาแหละแลว ซงเนอแหงพระหทย ทรงบรจาครอบแลว ซงพระโอรส ท. ผเชนกบ ดวยพระชาล ซงพระธดา ท. ผเชนกบดวยพระนางกณหาชนา ซงพระ


ปชาบด ท. ผเชนกบดวยพระนางมทร ใหแลว เพอประโยชนแกความ เปนทาส ของบคคลอน (โหต) ยอมเปน ฯ มคารเสฏ ป แม อ. เศรษฐชอวามคาระ ตถาคเต ครนเมอพระ ตถาคต ธมมเทสน ยงพระธรรมเทศนา วนวตเตนเต ทรงใหเปนไป วเศษอย วนวตเตนเต ทรงใหเปนไปวเศษอย พหสาณย นสนโน ฯ นงแลว ในภายนอกแหงมานเทยว ปตฏาย ตงอยเฉพาะแลว โสตา- ปตตผเล ในโสดาปตตผล สหสสนยปปฏมณฑเต อนประดบแลวดวย นยอนมพนเปนประมาณ สมนนาคโต มาตามพรอมแลว อจลสทธาย ดวยศรทธาอนไมหวนไหว นกกงโข เปนผไมมความสงสย ตส รตเนส ในรตนะ ท. ๓ หตวา เปน อกขปตวา ยกขนแลว สาณกณณ ซงชาย ของมาน อาคนตวา มาแลว คาเหตวา คาบแลว ถน ซงนม สณสาย ของหญงสะใภ มเขน ดวยปกา เปส ตงไวแลว ต วสาข ซงนาง วสาขานน มาตฏาเน ในตาแหนงแหงมารดา (วจเนน) ดวยคาวา ตว อ. เจา มาตา เปนมารดา เม ของฉน (อส) ยอมเปน ปฏาย จา เดม อชชโต แตวนน อต ดงน ฯ (วสาขา) อ. นางวสาขา มคารมาตา นาม เปนผชอวามคารมารดา ชาตา เกดแลว ปฏาย จาเดม ตโต กาลโต แกกาลนน ลภตวา ไดแลว ปตต ซงบตร ปจฉาภาเค ใน กาลเปนสวนภายหลง อกาส ไดกระทาแลว (วจน) ซงคาวา มคาโร อ. มคาระ อต ดงน นาม ใหเปนเชอ อสส ปตตสส ของบตรนน ฯ มหาเสฏ อ. มหาเศรษฐ วสสชเชตวา ปลอยแลว ถน ซงนม สณสาย ของหญงสะใภ คนตวา ไปแลว ปตตวา ลมลงแลว ปาเทส


ใกลพระบาท ท. ภควโต ของพระผมพระภาคเจา ปาเท ปาณห ปร- สมพาหนโต จ นวดฟนอย ซงพระบาท ท. ดวยฝามอ ท. ดวย มเขน ปรจมพนโต จ จมพตอย ดวยปากดวย สาเวตวา ยงพระศาสดาใหทรง สดบแลว นาม ซงชอ ตกขตต ๓ ครงวา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อห อ. ขาพระองค มคาโร เปนผชอวามคาระ (อมห) ยอมเปน อต ดงน วตวา กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อห อ. ขาพระองค น ชานาม ยอมไมทราบวา ทนน ทาน อ. ทานอนบคคล ใหแลว เอตถ สาสเน ในศาสนาน มหปผล เปนทานมผลมาก (โหต) ยอมเปน อต ดงน เอตตก กาล สนกาลอนมประมาณเทาน อทาน ใน กาลน ทานผล อ. ผลแหงทาน เม อนขาพระองค าต ทราบแลว นสสาย เพราะอาศย สณส ซงหญงสะใภ อห อ. ขาพระองค มตโต เปนผพนแลว สพพาปายทกขา จากทกขในอบายทงปวง อมห ยอม เปน สณสา อ. หญงสะใภ เม ของขาพระองค อาคจฉนต เมอมา อม เคห สเรอนน อาคตา มาแลว อตถาย เพอประโยชน หตาย เพอเกอกล สขาย เพอความสข มม แกขาพระองค อต ดงน อาห กราบทลแลว คาถ ซงคาถา อม นวา ทนท ทาน อ. ทานอนบคคลใหแลว ยตถ เขตเต ในเขตใด มหปผล เปนทานมผลมาก (โหต) ยอมเปน โส อห อ. ขาพระองคนน ปชานาม ยอมรทว (ต เขตต) ซงเขตนน อชช ในวนน สณสา อ. หญงสะใภ ภททา ผเจรญ อาคตา มา


แลว ฆร สเรอน เม อตถาย วต เพอประโยชน แกขาพระองคหนอ อต ดงน ฯ ๑๓. ๖๖/๑๕ ตงแต วสาขาป ตโต ปฏาย ทานาทน เปนตนไป. วสาขาป แม อ. นางวสาขา กโรนต กระทาอย ปาน ซง บญ ท. ทานาทน มทานเปนตน ปฏาน จาเดม ตโต กาลโต แต กาลนน ลภตวา ไดแลว วเร ซงพร ท. อฏ ๘ สนตกา จากสานก สตถ ของพระศาสดา ปายมานา ปรากฏอย จนทเลขา วย ราวกะ อ. รอยขดแหงพระจนทร คคณตเล ทพนแหงทองฟา ปาปณ ถงแลว วฑฒ ซงความเจรญ ปตตธตาห ดวยบตรและธดา ท. ฯ กร ไดยนวา ปตตา อ. บตร ท. ทส ๑๐ ธตโร อ. ธดา ท. ทส ๑๐ อเหส ไดมแลว ตสสา วสาขาย แกนางวสาขานน ทส ปตตา จ อ. บตร ท. ๑๐ ดวย ทส ธตโร จ อ. ธดา ท.๑๐ ดวย อเหส ได มแลว เตส ปตเตส ในบตร ท. เหลานนหนา เอเกกสส ปตตสส แก บตรคนหนงคนหนง ทส ปตตา จ อ. บตร ท. ๑๐ ดวย ทส ธตโร จ อ. ธดา ท. ๑๐ ดวย (อเหส) ไดมแลว เตส ปตเตส ในบตร ท. เหลานนหนา เอเกกสส ปตตสส แกบตรคนหนงคนหนง จตตาร สตาน จ อ. รอย ท. ๔ ดวย อฏ ปาณสหสสาน จ อ. พนแหงสตวผมลม ปราณ ท. ๘ ดวย วสาธกาน อนยงดวย ๒๐ ปวตตาน อนเปนไป แลว ปตตนตตปนตตสนตานวเสน ดวยอานาจแหงความสบตอแหง


บตรและหลานและเหลน อเหส ไดมแลว อสสา วสาขาย แกนาง วสาขานน เอว อยางน อต ดวยประการฉะน ฯ (วสาขา) อ. นาง วสาขา อฏาส ไดดารงอยแลว วสวสสสต ตลอดรอยแหงป ๒๐ สย เอง ปลต นาม ชอ อ. ผมหงอก เอกป แมเสนหนง สเส บนศรษะ น อโหส ไมไดมแลว ฯ (วสาขา) อ. นางวสาขา โสฬสวสสทเทสกา วย เปนผเพยงดงวาประกอบดวยอนแสดงขนซงกาลฝน ๑๖ อโหส ได เปนแลว นจจ เปนนจ ฯ (ชนา) อ. ชน ท. ทสวา เหนแลว ต วสาข ซงนางวสาขานน ปตตนตตปรวาร ผมบตรและหลานเปนบรวาร คจฉนต ผไปอย วหาร สวหาร ปฏปจฉตาโร เปนผถามตอบวา เตถ อตถส ในหญง ท. เหลานหนา กตมา อตถ อ. หญงคนไหน วสาขา เปนนางวสาขา (โหต) ยอมเปน อต ดงน โหนต ยอมเปน ฯ เย ชนา อ. ชน ท. เหลาใด ปสสนต ยอมเหน น วสาข ซงนางวสาขานน คจฉนต ผ ไปอย (เต ชนา) อ. ชน ท. เหลานน จนเตนต ยอมคดวา อทาน ในกาลน อยยา อ. พระแมเจา คจฉต จงไป โถก หนอยหนงเถด อยยา อ. พระแมเจา โน ของเรา ท. คจฉมานา ว ไปอยเทยว โสภต ยอมงาม อต ดงน ฯ เย ชนา อ. ชน ท. เหลาใด ปสสนต ยอมเหน น วสาข ซงนางวสาขานน ต ผยนอยแลว นสนน ผนงแลว นปนน ผนอนแลว (เต ชนา) อ. ชน ท. เหลานน จนเตนต ยอมคดวา อทาน ในกาลน (อยยา) อ. พระแมเจา นปชชต จงนอน โถก หนอย หนงเถด อยยา อ. พระแมเจา โน ของเรา ท. นปนนา ว นอนแลวเทยว


โสภต ยอมงาม อต ดงน ฯ สา วสาขา อ.นางวสาขานน (เกนจ) น วตตพพา เปนผอนใคร ๆ พงกลาวไมไดวา (วสาขา) อ. นางวสาขา น โสภต ยอมไมงาม อรยาปเถส ในอรยาบถ ท. จตส ๔ หนา อสก- อรยาปเถน ดวยอรยาบถโนน อต ดงน อโหส ไดเปนแลว อต ดวย ประการฉะน ฯ ปน ก (วสาขา) อ. นางวสาขา ธาเรต ยอมทรงไว ถาม ซงเรยวแรง หตถน ของชาง ท. ปจนน โข ๕ แล ฯ ราชา อ. พระราชา สตวา ทรงสดบแลววา กร ไดยนวา วสาขา อ. นางวสาขา ธาเรต ยอมทรงไว ถาม ซงเรยวแรง หตถน ของ ชาง ท. ปจนน ๕ อต ดงน วมสตกาโม ทรงเปนผใครเพออนทดลอง ถาม ซงเรยวแรง (หตวา) เปน วชสชชาเปส ทรงยงบรษใหปลอยแลว หตถ ซงชาง วหาร คนตวา ธมม สตวา อาคมนเวลาย ในเวลาอน เปนทไป สวหาร แลวฟง ซงธรรม แลวมา ตสสา วสาขาย แหงนาง วสาขานน ฯ โส หตถ อ. ชางนน อกขปตวา ยกขนแลว โสณฑ ซง งวง วสาขาภมโข ผมหนาเฉพาะตอนางวสาขา อคมาส ไดไปแลว ฯ ปรวรตถโย อ. หญงผเปนบรวาร ท. ตสสา วสาขาย ของนางวสาขา นน ปจสตา ผมรอยหาเปนประมาณ เอกจจา บางพวก ปลายส หน ไปแลว เอกจจา อตถโย อ. หญง ท. บางพวก อปรจจชตวา ไมสละรอบ แลว น วสาข ซงนางวสาขานน (วจเน) ครนเมอคาวา อท การณ อ. เหตน ก อะไร อต ดงน (วสาขาย) อนนางวสาขา วตเต กลาว แลว วทส กลาวแลววา อยเย ขาแตแมเจา กร ไดยนวา ราชา อ. พระราชา วมสตกาโม ผใครเพออนทดลอง ถาม ซงเรยวแรง เต ของ


ทาน วสสชชาเปส ทรงยงราชบรษใหปลอยแลว หตถ ซงชาง อต ดงน ฯ วสาขา อ. นางวสาขา จนเตตวา คดแลววา ก ปโยชน อ. ประ- โยชนอะไร อม หตถ ทสวา ปลายเตน ดวยการเหน ซงชางน แลวหน ไป อห อ. เราคณหสสาม จกจบเอา ต หตถ ซงชางนน กถ น โข อยางไร หนอแล อต ดงน (จนเตตวา) คดแลววา สเจ ถาวา อห อ. เรา คณหสสาม จกจบ ต หตถ ซงชางนน ทฬห อยางมนไซร (โส หตถ) อ. ชางนน วนสเสยย พงพนาศ อต ดงน คเหตวา จบแลว โสณฑาย ทงวง องคลห ดวยนวมอ ท. ทวห ๒ ปฏปปณาเมส ยง ชางใหนอมกลบไปแลว ฯ หตถ อ. ชาง น อสกข ไมไดอาจแลว สณาต เพออนดารงไวดวยด อตตาน ซงตน อกกฏโก เปนสตวกระ- หยง หตวา เปน ปต ลมลงแลว ราชงคเณ ทเนนของพระราชา ฯ สา วสาขา อ. นางวสาขานน สปรวารา ผเปนไปกบดวยบรวาร อคมาส ไดไปแลว เคห สเรอน โสตถนา โดยสวสด ฯ ๑๔. ๗๓/๑๐ ตงแต สา วหารมหสส นฏ ตทวเส เปนตนไป. วหารมหสส นฏ ตทวเส ในวนแหงการฉลองซงวหารสาเรจแลว วฑฒมานกจฉายาย เวลาย ในเวลา อนมเงาอนเจรญอย สา วสาขา อ. นางวสาขานน ปตตนตตปรวตา ผอนบตรและหลานแวดลอมแลว (จนเตตวา) คดแลววา ย ย วตถ อ. เรองใดใด มยา อนเรา ปตถต ปรารถนาแลว ปพเพ ในกาลกอน สพพเอว (ต ต) วตถ อ. เรอง


นนนนทงปวงนนเทยว ปตต ถงแลว มตถก ซงทสด อต ดงน อน- ปรยายนต เดนเวยนรอบอย ปาสาท ซงปราสาท อทาเนส เปลงแลว อทาน ซงอทาน อม น มธรสทเทน ดวยเสยงอนไพเราะ คาถาห ดวยคาถา ท. ปจห ๕ วา สงกปโป อ. ความดารวา อห อ.เรา ทสสาม จก ถวาย นวปปาสาท ซงปราสาทหลงใหม สธามต- ตกเลปน อนฉาบทาดวยปนขาวและดนเหนยว (กตวา) กระทา วหารทาน ใหเปนการถวายซง วหาร กทา ในกาลไร (อต) ดงน ปรโต เตม แลว มยห แกเรา ฯ สงกปโป อ. ความดารวา อห อ. เรา ทสสาม จกถวาย มจป จ ซงเตยง และตงดวย ภสพมโพหนาน จ ซงฟกและหมอน ท. ดวย (กตวา) กระทา เสนาสนภณฑ ใหเปน ภณฑะเพอเสนาสนะ กทา ในกาลไร (อต) ดงน ปรโต เตมแลว มยห แกเรา ฯ สงกปโป อ. ความ ดารวา อห อ. เรา ทสสาม จกถวาย สลากภตต ซงภตตามสลาก สจมสปเสจน อนเจอดวยเนอ อนสะอาด (กตวา) กระทา โภชนทาน ใหเปน การถวายซงโภชนะ กทา ในกาลไร (อต) ดงน ปรโต เตมแลว มยห แกเรา ฯ สงกปโป อ. ความ ดารวา อห อ. เรา ทสสาม จกถวาย กาสกวตถ


จ ซงผากาสกพสตรดวย โขมกปปาสกาน จ ซง ผาเปลอกไมและผาฝาย ท. ดวย (กตวา) กระทา จวรทาน ใหเปนการถวายซงจวร กทา ในกาลไร (อต) ดงน ปรโต เตมแลว มยห แกเรา ฯ สงกปโป อ. ความดารวา อห อ. เรา ทสสาม จกถวาย สปปนวนต จ ซงเนยใสและเนยขนดวย มธเตล จ ซงนาผงและนามนดวย ผาณต จ ซง นาออยดวย (กตวา) กระทา เภสชชทาน ใหเปน การถวายซงเภสช กทา ในกาลไร (อต) ดงน ปรโต เตมแลว มยห แกเรา อต ดงน ฯ ภกข อ. ภกษ ท. สตวา สดบแลว สทท ซงเสยง ตสสา วสาขาย ของนางวสาขานน อาโรจยส กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองค ผเจรญ คายน นาม ชอ อ. การขบรอง วสาขาย แหงนางวสาขา อมเหห น ทฏปพพ เปนธรรมชาตอนขาพระองค ท. ไมเคยเหนแลว อทธาเน ในกาลนาน เอตตเก อนมประมาณเทาน (โหต) ยอมเปน อชช ในวนน สา วสาขา อ. นางวสาขานน ปตตนตตปรวตา ผอน บตรและหลานแวดลอมแลว คายมานา ขบรองอย อนปรยายต เดน เวยนรอบอย ปาสาท ซงปราสาท ปตต อ. ด อสสา วสาขาย ของ นางวสาขานน กปต กาเรบแลว ก น โข หรอหนอแล อทาห หรอวา (สา วสาขา) อ. นางวสาขานน อมมตตกา เปนผเปนบา ชาตา เกด แลว อต ดงน สตถ แกพระศาสดา ฯ


สตถา อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ธตา อ. ธดา มยห ของเรา น คายต ยอมไมขบรอง ปน แตวา อชฌาสโย อ.อธยาศย อตตโน ของตน อสสา วสาขาย ของนาง วสาขานน ปรปณโณ เตมรอบแลว สา วสาขา อ. นางวสาขานน ตฏมานสา ผมฉนทะอนมในใจอนยนดแลววา เม ปตถตปตถนา อ. ความปรารถนาอนเราปรารถนาแลว ปตตา ถงแลว มตถก ซงท สด อต ดงน อทาเนนต วจรต ยอมเทยวไปเปลงอย อทาน ซง อทาน อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ ปน ก ปตถนา อ. ความปรารถนา ตาย วสาขาย อนนางวสาขานน ปตถตา ปรารถนาแลว กทา ในกาลไร อต ดงน (เตห ภกขห) อน ภกษ ท. เหลานน วตเต กราบทลแลว (วตวา) ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. สณสสถ จกฟงหรอ อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ มย อง ขา พระองค ท. สณสสาม จกฟง อต ดงน (เตห ภกขห) อนภกษ ท. เหลานน วตเต กราบทลแลว อาหร ทรงนามาแลว อตต วตถ ซง เรองอนลวงไปแลว ฯ ๑๕. ๗๖/๓ ตงปต อต โข ภกขเว น มยห ธตา เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ธตา อ. ธดา มยห ของเรา น คายต ยอมไมขบรอง อต โข ดวยประการฉะนแล ปน แตวา (มม ธตา) อ. ธดาของเรา ทสวา


เหนแลว นปผตต ซงความสาเรจ ปตถตปปตถนาย แหงความ ปรารถนาอนตนปรารถนาแลว อทาเนต ยอมเปลง อทาน ซงอทาน อต ดงน เทเสนโต เมอจะทรงแสดง ธมม ซงธรรม วตวา ตรสแลว วา ภกขเว ดกอนภกษ ท. มาลากาโร อ. นายมาลาการ เฉโก ผ เฉยบแหลม กตวา กระทาแลว ราส ซงกอง มหนต อนใหญ นานา- ปปผาน แหงดอกไมตาง ๆ ท. กโรต ยอมกระทา มาลาคเณ ซงพวง แหงดอกไม ท. นานปปกาเร อนมประการตาง ๆ ยถา นาม ชอฉนใด จตต อ. จต วสาขาย ของนางวสาจา นมต ยอมนอมไป กาต เพอ อนกระทา กสลาน ซงกศล ท. นานปปการาน อนมประการตาง ๆ เอวเอว ฉนนนนนเทยว อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา (มาลากาโร) อ. นายมาลาการ กยรา พงกระทา มาลาคเณ ซงพวงแหงดอกไม ท. พห มาก ปปผราสมหา จากกองแหงดอกไม ยถาป แม ฉนใด กสล อ. กศล พห อนมาก มจเจน อนสตว ผมอนจะพงตายเปนสภาพ ชาเตน ผเกดแลว กตตพพ พงกระทา เอว ฉนนน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ราสมหา จากกอง ปปผาน แหงดอกไม ท. นานปปการาน อนมประการตาง ๆ (อต) ดงน ตตถ ปเทส ใน บท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา ปปผราสมหา อต ดงน ฯ


(อตโถ) อ. อรรถวา กเรยย พงกระทา (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา กยรา อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา มาลาวกตโย ซงชนดแหงดอกไม ท. นานปปการา อนมประการตาง ๆ วณฏกมาลาทเภทา อนตางดวย ดอกไมมดอกไมอนมขว เอกโต ขางเดยว เปนตน (อต) ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา มาลาคเณ พห อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา กสล อ. กศล พห อนมาก จวรทา- นาทเภท อนตางดวยกศลมการถวายซงจวรเปนตน สตเตน อนสตว ลทธนาเมน ผมชออนไดแลววา มจโจ ชอวามจจะ อต ดงน (อตตโน) มรตพพสภาวตาย เพราะความทแหงตนเปนผมอนจะพงตายเปนสภาพ กตตพพ พงกระทา (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา มจเจน อต ดงน ฯ ปปผราสคคหณ อ. การถอเอาซงบปผราส ตตถ คาถาย ใน พระคาถานน พหปปผทสสนตถ เปนเหตมอนแสดงซงดอกไมมากเปน อรรถ (โหต) ยอมเปน ฯ ห ก สเจ ถาวา ปปผาน อ. ดอกไม ท. อปปาน อนนอย โหนต มอยไซร จ สวนวา ม าลากาโร อ. นาย มาลาการ เฉโก ผเฉยบแหลม นเอว พห มาลาคเณ กาต สกโกต ยอมไมอาจ เพออนกระทา อ. นายมาลาการ ผไมเฉยบแหลม ปปเผส ครนเมอดอกไม ท. อปเปสป อนนอยบาง พหสป อนมากบาง วชช-


มาเนส มอย น สกโกตเอว ยอมไมอาจนนเทยว ปน แตวา ปปเผส ครนเมอดอกไม ท. พหส อนมาก สต มอย มาลากาโร อ. นาย มาลาการ เฉโก ผเฉยบแหลม ทกโข ผขยน กสโล ผฉลาด กโรต ยอมกระทา มาลาคเณ ซงพวงแหงดอกไม ท. พห มาก (ยถา) ฉนใด สเจ ถาวา สทธา อ. ศรทธา เอกจจสส ปคคลสส ของบคคลบางคน มนทา โหต จ เปนธรรมชาตนอย ยอมเปนดวย โภคา พห สวชชนต จ อ. โภคะ ท. อนมาก มอยดวย ไซร (โส ปคคโล) อ. บคคลนน นเอว พหน กสลาน กาต สกโกต ยอมไมอาจ เพออนกระทา ซงกศล ท. อนมากนนเทยว ปน กแล มนทาย สทธาย (สมานาย) จ เมอ ศรทธาอนนอย มอยดวย มนเทส โภเคส (สมาเนส) จ ครนเมอ โภคะ ท. อนนอย มอยดวย (โส ปคคโล) อ. บคคลนน น สกโกต ยอมไมอาจ ปน อนง อฬาราย สทธาย (สมานาย) จ ครนเมอ ศรทธา อนอฬาร มอยดวย มนเทส โภเคส (สมาเนส) จ ครนเมอ โภคะ ท. อนนอย มอยดวย (โส ปคคโล) อ. บคคลนน น สกโก- ตเอว ยอมไมอาจนนเทยว ปน อนง อฬาราย สทธาย จ ครนเมอ ศรทธา อนอฬารดวย อฬาเรส โภเคส จ ครนเมอโภคะ ท. อนอฬาร ดวย สต มอย (โส ปคคโล) อ. บคคลนน สกโกต ยอมอาจ อปาสกา อ. อบาสกา วสาขา ชอวาวสาขา ตถารปา ว เปนผมรปอยางนนเทยว (โหต) ยอมเปน เอต คาถาปพนธวจน อ. คาอนเปนคาถาประพนธ นวา


(มาลากาโร) อ. นายมาลาการ กยรา พงกระทา มาลาคเณ ซงพวงแหงดอกไม ท. พห อนมาก ปปผราสมหา จากกองแหงดอกไม ยถาป แมฉน ใด กสล อ. กศล พห อนมาก มจเจน อนสตว ผมอนจะพงตายเปนสภาพ ชาเตน ผเกดแลว กตตพพ พงกระทา เอว ฉนนน อต ดงน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา สนธาย วตต ตรสแลว ทรงหมายเอา ต วสาข ซงนางวสาขานน ฯ


เรองปญหาของพระอานนทเถระ ๑๖. ๗๙/๒ ตงแต อท โข ต อานนท คนธชาต ยสส เปนตนไป. (สตถา) อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา อานนท ดกอน อานนท คนโธ อ. กลน ยสส คนธชาตสส ของคนธชาตใด คจฉต ยอมฟงไป อนวาตป สทตามซงลมบาง คนโธ อ. กลน (ยสส คนธ- ชาตสส) ของคนธชาตใด คจฉต ยอมฟงไป ปฏวาตป สททวนแก ลมบาง คนโธ อ. กลน (ยสส คนธชาตสส) ของคนธชาตใด คจฉต ยอมฟงไป อนวาตปปฏวาตป สทตามซงลมและทวนแกลมบาง คนธ. ชาต อ. คนธชาต ต นน อท โข นแล อต ดงน อภาส ไดทรง ภาษตแลว คาถา ซงพระคาถา ท. อมา เหลานวา ปปผคนโธ อ. กลนของดอกไม น เอต ยอมไม ฟงไป ปฏวาต สททวนแกลม จนทน วา อ. กลน ของจนทนหรอ ตครมลลกา วา หรอวา อ. กลน ของกฤษณาและกะลาพก น เอต ยอมไมฟงไป (ปฏวาต) สททวนแกลม จ สวนวา คนโธ อ. กลน สต ของสตบรษ ท. เอต ยอมฟงไป ปฏวาต


สททวนแกลม (ห) เพราะวา สปปรโส อ. สต บรษ ปวายต ยอมขจรขจายไป ทสา ตลอดทศ ท. สพพา ทงปวง สลคนโธ อ. กลนของศล อนตตโร เปนกลนยอดเยยม คนธชาตาน กวาคนธชาต ท. เอเตส เหลานน จนทน วา คอ อ. กลนของ จนทนหรอ ตตร วาป คอ แมหรอวา อ.กลน ของกฤษณา อปปล อถ คอ อ. กลนของดอก อบลหรอ วสสก อถ คอ หรอวา อ. กลนของ ดอกมะล (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปารจฉตตกรกโข อ. ตนไมชอวาแค ฝอย ตาวตสภวเน ในภพชอวาดาวดงส โยชนสตโก เปนตนไมประกอบ ดวยรอยแหงโยชน อายามโต จ โดยยาวดวย วตถารโต จ โดยกวาง ดวย (โหต) ยอมเปน อาภา อ. รศม ปปผาน ของดอกไม ท. ตสส ปารจฉตตกรกขสส ของตนไมชอวาแคฝอยนน คจฉต ยอมฟงไป ปาสโยชนาน ตลอดโยชน ๕๐ ท. คนโธ อ. กลน (ตสส ปารจ- ฉตตกรกขสส ปปผาน) ของดอกไม ท. ของตนไมชอวาแคฝอยนน (คจฉต) ยอมฟงไป โยชนสต ตลอดรอยแหงโยชน โสป คนโธ อ. กลนแมนน คจฉต ยอมฟงไป อนวาตเอว สทตามซงลมนนเทยว ปน แตวา (โส คนโธ) อ. กลนนน นสกโกต ยอมไมอาจ คนต เพอ อนฟงไป ปฏวาต สททวนแกลม อฑฒงคลป แมสนนวมอทงกง


ปปผคนโธ อ. กลนของดอกไม เอวรโปป แมอนมรปอยางน น เอต ยอมไมฟงไป ปฏวาต สททวนแกลม (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา น ปปผคนโธ อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา จนทนคนโธ อ. กลนของจนทน (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา จนทน อต ดงน ฯ อเมสป คนธชาตาน คนโธเอว อ. กลน ของคนธชาต ท. แมเหลานนนเทยว (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา อธปเปโต ทรงพระประสงคเอาแลว (ปเทน) ดวยบทวา ตครมลลกา วา อต ดงน ฯ ห จรงอย (คนโธ) อ. กลน โลหตจนทนสสอป ของจนทน อนแดงกด ตครมลลกายป ของกฤษณาและกะลาพกกด อคคสส อน เปนเลศ สารคนธาน ของกลนอนเกดจากแกน ท. ยาต ยอมฟงไป อนวาตเอว สทตามซงลมนนเทยว โน (ยาต) ยอมไมฟงไป ปฏวาต สททวนแกลม ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปน สวนวา สลคนโธ อ. กลนของศล สปปรสาน ของสตบรษ ท. คอวา พทธปปจเจกพทธสาวกาน ของ พระพทธเจาและพระปจเจกพทธเจาและพระสาวกของพระพทธเจา ท. เอต ยอมฟงไป ปฏวาต สททวนแกลม (อต) ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา สตจ คนโธ อต ดงน ฯ


(ปจฉา) อ. อนถามวา (คนโธ) อ. กลน (สต) ของสต- บรษ ท. (เอต) ยอมฟงไป (ปฏวาต) สททวนแกลม กการณา เพราะเหตอะไร (อต) ดงน ฯ (วสสชชน) อ. อนเฉลยวา (ห) เพราะวา สปปรโส อ. สตบรษ ปวายต ยอมขจรขจายไป ทสา ตลอดทศ ท. สพพา ทงปวง อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา สปปรโส อ. สตบรษ อชโฌตถรตวา คจฉต ยอมฟงทวมทบไป ทสา ตลอดทศ ท. สพพา ทงปวง สลคนเธน ดวยกลนของศล ยสมา เหตใด ตสมา เพราะเหตนน (โส สปปรโส) อ. สตบรษนน (เกนจ) อนใคร ๆ วตตพโพ พงกลาววา คนโธ อ. กลน ตสส สปปรสสส ของสตบรษนน เอต ยอมฟงไป ปฏวาต สท ทวนแกลม อต ดงน เตน การเณน เพราะเหตนน (วจน) อ. พระ ดารสวา เอต ยอมฟงไป ปฏวาต สททวนแกลม อต ดงน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วตต ตรสแลว (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา สพพา ทสา สปปรโส ปวายต อต ดงนฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ชาตสมนา อ. ดอกมะลโดยชาต (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา วสสก อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สลคนโธ ว อ. กลนของศลเทยว สปปรสาน ของสตบรษ ท. สลวนตาน ผมศล อนตตโร เปนกลน ยอดเยยม คนธโต กวากลน คนธชาตาน ของคนธชาต ท. จนทนาทน


มจนทนเปนตน อเมส เหลาน คอวา อสทโส เปนกลนเชนกบหามได คอวา อปปฏภาโค เปนกลนมสวนเปรยบหามได (โหต) ยอมเปน (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา เอเตส อต ดงน เปนเตน ฯ


เรองถวายบณฑบาตพระมหากสสปเถระ ๑๗. ๘๑/๑๔ ตงแต เถโรป ทคคตาน สงคห กรสสามต เปนตนไป. เถโรป แม อ. พระเถระ นคราภมโข ผมหนาเฉพาะตอพระ นคร คจฉนโต เดนไปอย (จนตเนน) ดวยอนคดวา อห อ. เรา กรสสาม จกกระทา สงคห ซงการสงเคราะห ทคคตาน ชนาน แก ชน ท. ผถงแลวซงความลาบาก อต ดงน ทสวา เหนแลว ต วถ ซงถนนสายนน พหนคเรเอว ในภายนอกแหงพระนครนนเทยว โอโล- เกนโต แลดอย อททส ไดเหนแลว เทว ชเน ซงชน ท. ๒ ฯ ตสม ขเณ ในขณะนน สกโก อ. ทาวสกกะ ปสาเรต ทรงขงอย ตนต ซงหก สชาตา อ. นางสชาดา วฏเฏต กรออย ตสร ซง หลอด ฯ เถโร อ. พระเถระ จนเตส คดแลววา อเม ชนา อ. ชน ท. เหลาน กโรนต ยอมกระทา กมม ซงการงาน (อตตโน) มหลลกกาเลป แมในกาลแหงตนเปนคนแก ทคคตตโร ชโน อ. ชน ผถงแลวซงความลาบากกวา อเมห ชเนห กวาชน ท. เหลาน นตถ มเ ชะรอยจะไมม อมสม นคเร ในนครน อห อ. เรา คเหตวา จกรบเอาแลว อฬงกมตตป ภตต ซงภตแมอนมกระบวยเปนประมาณ อเมห ชเนห ทนน อนชน ท. เหลานถวายแลว กรสสาม จก


กระทา สงคห ซงการสงเคราะห อเมส ชนาน แกชน ท. เหลาน อต ดงน ฯ โส เถโร อ. พระเถระนน เตส ชนาน เคหาภมโข ว เปนผมหนาเฉพาะตอเรอน ของชน ท. เหลานนเทยว อโหส ไดเปนแลว ฯ สกโก อ. ทาวสกกะ ทสวา ทรงเหนแลว ต เถร ซงพระ เถระนน อาคจฉนต ผมาอย อาห ตรสแลววา ภทเท แนะนางผ เจรญ อยโย อ. พระผเปนเจา มยห ของเรา อาคจฉต มา อย อโต ขางน ตว อ.เธอ อปสสนต วย เปนผเพยงดงวาไม เหนอย ต เถร ซงพระเถระนน หตวา เปน นสท จงนงเถด มย อ. เรา ท. วเจตวา ลวงแลว น เถร ซงพระเถระนน ขเณน โดยขณะ ทสสาม จกถวาย ปณฑปาต ซงบณฑบาต อต ดงน สช กะนางสชาดา ฯ เถโร อ. พระเถระ อาคนตวา มาแลว อฏาส ไดยนอยแลว เคหทวาเร ทประตแหงเรอน ฯ เตป ชนา อ. ชน ท. แมเหลานน อปสสนตา วย เปนผเพยงดงวาไมเหนอย (หตวา) เปน กโรนตา กระทาอย อตตโน กมมเอว ซงการงาน ของตน นนเทยว โถก กาล ยงกาลหนอยหนง อาคมส ใหมาแลว ฯ อถ ครงนน สกโก อ. ทาวสกกะ อาห ตรสแลววา เถโร วย ราวกะ อ. พระเถระ เอโก รปหนง โต ยนอยแลว เคหทวาเร ทประต แหงเรอน ตว อ. เธอ อปธาเรห จงใครครวญ ตาว กอนเถด อต ดงน ฯ (สชาตา) อ. นางสชาดา (อาห) ทลแลววา สาม ขาแตนาย ตมเห อ. ทาน ท. คนตวา จงไปแลว อปธาเรถ จง


ใครครวญเถด อต ดงน ฯ โส สกโก อ. ทาวสกกะนน นกขมตวา เสดจออกไปแลว เคหา จากเรอน วนทตวา ไหวแลว เถร ซงพระเถระ ปจปปตฏ เตน ดวยอนตงไวเฉพาะแหงองค ๕ โอลมพตวา ทรงหอยลงแลว ชนนกาน ซงเขา ท. หตเถห ดวยพระหตถ ท. อโภห ทงสอง ตรสแลววา อยโย อ. พระผเปนเจา กตรตเถโร น โข เปนพระเถระรปไหน หนอแล (โหต) ยอมเปน อต ดงน โอสกกตวา ทรงยอลงแลว โถก หนอยหนง วตวา ตรสแลววา อกขน อ. นยนตา ท. เม ของขาพเจา ธมายนต ยอมประพฤตเปนควน อต ดงน เปตวา ทรงวางไวแลว หตถ ซงพระหตถ นลาเฏ ทพระนลาฏ โอโลเกตวา ทรงแลดแลว อทธ ในเบองบน อาห ตรสแลววา อโห โอ ทกข อ. ทกข มหากสสปตเถโร อ. พระเถระชอวามหากสสปะ อยโย ผ พระเปนเจา โน ของเรา ท. อาคโต มาแลว กฏทวาร สประต แหงกระทอม เม ของเรา จรสส ตอกาลนาน กจ วตถ อ. วตถ อะไร ๆ เคเห ในเรอน อตถ น โข มอยหรอหนอแล อต ดงน ฯ สชาตา อ. นางสชาดา โถก อากลา วย เปนผเพยงดบวากลกจอ หนอยหนง หตวา เปน อทส ไดใหแลว ปฏวจน ซงคาตอบวา สาม ขาแตนาย (กจ วตถ) อ. วตถอะไร ๆ (เคเห) ในเรอน อตถ มอย อต ดงน ฯ สกโก อ. ทาวสกกะ (วตวา) ตรสแลววา ภนเต ขาแตทาน


ผเจรญ ตมเห อ. ทาน ท. อจนเตตวา ไมคดแลววา (ทาน) อ. ทาน ลข วา เศราหมองหรอ ปณต วา หรอวาประณต อต ดงน กโรถ ขอจงกระทา สงคห ซงการสงเคราะห โน แกขาพเจา ท. เถด อต ดงน คณห รบเอาแลว ปตต ซงบาตร ฯ เถโร อ.พระ เถระ (จนเตตวา) คดแลววา เอเตห ชเนห ทนน ทาน อ. ทาน อนชน ท. เหลานน ถวายแลว สาก โหต วา จงเปนนาผกดอง จงเปนหรอ กณฑกมฏ (โหต) วา หรอวา จงเปนกาแหงรา จง เปน อห อ. เรา กรสสาม จกกระทา สงคห ซงการสงเคราะห เนส ชนาน แกชน ท. เหลานน อต ดงน อทาส ไดใหแลว ปตต ซงบาตร ฯ โส สกโก อ. ทาวสกกะนน ปวสตวา เขาไปแลว อนโตเคห สภายในแหงเรอน อทธรตวา คดขนแลว ฆฏโอทน ซง ขาวสกในหมอ ฆฏโต จากหมอ ปตต ยงบาตร ปเรตวา ใหเตม แลว เปส ทรงตงไวแลว หตเถ ในมอ เถรสส ของพระเถระ ฯ ๑๘. ๘๕/๑๒ ตงแต สตเต ปน เอตตกเมว อาคต เปนตนไป. ปน ก เอตตกเอว วจน อ. คาอนมประมาณเทานนนเทยววา ภควา อ. พระผมพระภาคเจา อสโสส โข ไดทรงสดบแลวแล (สทท) ซงเสยง สกกสส ของทาวสกกะ เทวานมนทสส ผเปนจอมแหงเทพ ท. อพภคคนตวา ผทรงเหาะขนไปแลว เวหาส สเวหาส อทาเนนตสส


ทรงเปลงอย อทาน ซงพระอทานวา อโห โอ ทาน อ. ทาน ปรมทาน อนเปนทาน อยางเยยม (มยา) อนเรา สปตฏ ต ตงไวดวย ดแลว กสสเป ในพระเถระชอวากสสปะ อโห โอ ทาน อ. ทาน ปรมทาน อนเปนทานอยาง เยยม (มยา) อนเรา สปตฏ ต ตงไวดวยดแลว กสสเป ในพระเถระชอวากสสปะ อต ดงน ตกขตต ๓ ครง อากาเส ในอากาส อนตลกเข ในกลางหาว โสต- ธาตยา ดวยพระโสตธาต ทพพาย อนเปนทพ วสทธาย อนหมดจด วเศษแลว อตกกนตมานสกาย อนเปนของมอยของมนษยอนกาวลวง แลว (อต) ดงน อาคต มาแลว สตเต ในพระสตร ฯ อถโข ครงนนแล ภควา อ. พระผมพระภาคเจา วทตวา ทรง ทราบแลว เอต อตถ ซงเนอความนน อทาเนส ทรงเปลงแลว อทาน ซงพระอทาน อม นวา เทวา อ. เทวดาและมนษย ท. ปหยนต ยอมกระ- หยม ภกขโน ตอภกษ ปณฑปาตกสส ผมการ เทยวไปเพอกอนขาว อตตภรสส ผเลยงซงตน อนโปสโน ผเลยงซงบคคลอนโดยปกตหามได ตาทโน ผคงท อปสนตสส ผเขาไปสงบแลว สตมโต ผมสต สทา ในกาลทกเมอ อต ดงน ตาย เวลาย ในเวลานน ฯ


จ กแล (ภควา) อ. พระผมพระภาคเจา อทาเนตวา ครน ทรงเปลงแลว อม อทาน ซงพระอทานน วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. สกโก อ. ทาวสกกะ เทวานมนโท ผเปนจอมแหงเทพ ท. อาคนตวา เสดจมาแลว อทาส ไดทรงถวายแลว ปณฑปาต ซง บณฑบาต ปตตสส แกบตร มม ของเรา สลคนเธน เพราะกลอน แหงศล อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ตครจนทน อ. กลนแหงกฤษณาและจนทน โย อย นใด คนโธ อ. กลน (โส) อย นนน อปปมตโต เปนกลนมประมาณอนนอย (โหต) ยอมเปน จ สวนวา คนโธ อ. กลน สลวต ปคคลาน ของบคคล ท. ผมศล โย ใด (โส สลวต ปคคลาน คนโธ) อ. กลน ของบคคล ท. ผมศลนน อตตโม เปนกลนสงสด (หตวา) เปน วาต ยอมฟงไป เทเวส ในเทวดาและ มนษย ท. อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปรตตปปมาโณ เปนกลนมประมาณนด หนอย (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา อปปมตโต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปน สวนวา สลคนโธ อ. กลนแหงศล สลวนตาน ปคคลาน ของบคคล ท. ผมศล โย ใด โส สลวนตาน


ปคคลาน สลคนโธ อ. กลนแหงศล ของบคคล ท. ผมศลนน ปรตตโก เปนกลนนดหนอย โหต ยอมเปน น หามได ตคเร (คนโธ) วย จ ราวกะ อ. กลน ในกฤษณาดวย โลหตจนทเน (คนโธ) วย จ ราวกะ อ. กลน ในจนทนอนแดงดวย คอวา อฬาโร เปนกลนอฬาร (หตวา) เปน วปผารโต แผซานไปแลว อตวย เกนเปรยบ เตนเอว การเณน เพราะเหตนนนนเทยว (สลคนโธ) อ. กลนแหงศล อตตโม เปนกลนสงสด คอวา วโร เปนกลน ประเสรฐ คอวา เสฏโ เปนกลนประเสรฐทสด หตวา เปน วาต ยอมฟงไป เทเวส ในเทวดาและมนษย ท. คอวา วาต ยอมขจรไป เทเวส จ ในเทวดา ท. ดวย มนสเสส จ ในมนษย ท. ดวย สพพตถกเอว าน ตลอดทอนมประโยชนทงปวงนนเทยว คอวา โอตถรนโต คจฉต ยอมทวมทบไปอย อต ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา โย จ สลวต อต ดงน ฯ


เรองโคธกเถระปรนพพาน ๑๙. ๘๖/๑๙ ตงแต โส ห อายสมา อสคลปสเส เปนตนไป. ห ความพสดารวา โส อายสมา อ. ทานผมอายนน วหรนโต อย กาลสลาย ใกลกาลสลา อสคลปสเส ณ ขางแหงภเขาชอวา อสคล อปปมตโต เปนผไมประมาทแลว อาตาป เปนผมความ เพยรเรองยงกเลสใหเรารอน ปหตตโต เปนผมตนอนสงไปแลว (หตวา) เปนผสตวา ถกตองแลว เจโตวมตต ซงเจโตวมต สามายก อนเปนไปในสมย ปรหาย เสอมรอบแลว ตโต เจโตวมตตโต จากเจโตวมตนน วเสน ดวยอานาจ โรคสส แหงโรค อนสายกสส อนนอนตาม เอาสส อยางหนง ฯ โส โคธกตเถโร อ. พระเถระ ชอวาโคธกะนน ฌาน ยงฌาน ทตยป ท ๒ บาง ตตยป ท ภ บาง นพพตเตตว ใหบงเกดแลว ฉกขตต ๖ ครง ปรหโน เสอมรอบ แลว อปปาเทตวา ยงฌานใหเกดขนแลว วาเร ในวาระ สตตเม ท ๗ จนเตส คดแลววา อห อ. เรา ปรหโน เปนผเสอมรอบแลว ฌานา จากฌาน ฉกขตต ๖ ครง (อมห) ยอมเปน ปน ก คต อ. คต ปรหนชฌานสส ปคคลสส ของบคคลผมฌานอนเสอมรอบ แลว โข แล อนยตา ไมแนนอนแลว อห อ. เรา อาหรสสาม


จกนามา สตถ ซงศาสตรา อทานเอว ในกาลนนนเทยว อต ดงน คเหตวา ถอเอาแลว เกโสโรปนสตถ ซงศาสตราอนเปนเครองปลง ลงซงผม นปชช นอนแลว มจเก บนเตยงนอย ฉนทต เพออน ตด คลนาฬ ซงกานแหงคอ ฯ มาโร อ.มาร ตวา ทราบแลว จตต ซงจต ตสส โคธกต- เถรสส ของพระเถระชอวาโคธกะนน (จนเตตวา) คดแลววา ภกข อ. ภกษ อย น สตถ อาหรตกาโม เปนผใครเพออนนามา ซง ศาสตรา (โหต) ยอมเปน ปน ก ภกข อ. ภกษ ท. สตถ อาหรนตา โข เมอนามา ซงศาสตราแล นรเปกขา เปนผไมมความ เยอใย ชวเต ในชวต โหนต ยอมเปน เต ภกข อ. ภกษ ท. เหลานน ปฏเปตวา เรมตงไวแลว วปสสน ซงวปสสนา ปาปณนต ยอมบรรล อรหตป แมซงความเปนแหงพระอรหนต สเจ ถาวา อห อ. เรา วาเรสสาม จกหาม เอต ภกข ซงภกษนนไซร (โส ภกข) อ. ภกษนน น กรสสต จกไมกระทา วจน ซงคา เม ของเรา อห อ.เรา สตถาร ยงพระศาสดา วาราเปสสาม จกให ทรงหาม อต ดงน อปสงกมตวา เขาไปเฝาแลว สตถาร ซงพระ ศาสดา อาตกเวเสน ดวยเพศอนบคคลไมรแลว อาห กราบทล แลว เอว อยางนวา มหาวร ขาแตพระมหาวรเจา มหาป ผทรงม บญมาก ชล ผทรงรงเรอง อทธยา ดวยพระฤทธ


ยสสา ดวยพระยศ สพพเวรภยาตต ผทรงลวงไป แลว ซงเวรและภยทงปวง จกขม ผมพระจกษ อห อ. ขาพระองค วนทาม ยอมถวายบงคม ปาเท ซงพระบาท ท. มหาวร ขาแตพระมหาวรเจา สาวโก อ. พระสาวก เต ของพระองค มรณาภภ ผอนความตายครอบงา อากงขต ยอมจานงหวง เจตยต ยอมคด มรณ ซงความตาย ชตนธร ขา แตพระองคผทรงไวซงความรงเรอง ตว อ. พระ องค นเสธ ขอจงทรงหาม ต สาวก ซงพระ สาวกนน ภควา ขาแตพระผมพระภาคเจา ชเน- สต ผทรงปรากฏในหมชน สาวโก อ. พระสาวก ตยห ของพระองค รโต ยนดแลว สาสเน ใน ศาสนา อปปตตมานโส ผมฉนทะอนมในใจอน ไมบรรลแลว เสโข ผยงตองศกษา กรยา พง กระทา กาล ซงกาละ กถ ห อยางไรแล อต ดงน ฯ ตสม ขเณ ในขณะนน สตถ อ. ศาสตรา เถเรน อาหรต เปนวตถอนพระเถระนามาแลว โหต ยอมเปน ฯ สตถา อ. พระ ศาสดา วทตวา ทรงทราบแลววา อย มาณโว อ. มาณพน มาโร เปนมาร (โหต) ยอมเปน อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซง พระคาถา อม นวา


ธรา อ. ปราชญ ท.กพพนต ยอมกระทา เอว ห อยางนแล น อวกงขนต ยอมไมจานงหวง ชวต ซงชวต โคธโก อ. กลบตรชอวาโคธกะ อพพยห ถอนขนแลว ตณห ซงตณหา สมล อนเปนไปกบดวยรากเหงา ปรนพพโต ปรนพพาน แลว อต ดงน ฯ อถโข ครงนนแล ภควา อ. พระผมพระภาคเจา อคมาส ได เสดจไปแลว เถรสส สตถ อาหรตวา นปนนฏาน สทแหงพระ เถระ นามาแลว ซงศาสตรา นอนแลว สทธ พรอม ภกขห ดวย ภกษ ท. สมพหเลห ผมากพรอม ฯ ตสม ขเณ ในขณะนน มาโร อ. มาร ปาปมา ผมบาป (จนเตตวา) คดแลววา ปฏสนธวาณ อ. ปฏสนธวญญาณ อมสส โคธกส ของกลบตรชอวาโคธกะน ปตฏ ต ตงอยเฉพาะแลว กตถ น โข าเน ณ ทไหนหนอแล อต ดงน ธมราส วย จ เปนผเพยงดงวากลมแหงควนดวย ตมรปโช วย จ เปนผเพยงดงกอนแหงเมฆดวย หตวา เปน สมนเวสต แสวงหาดวยดอย วาน ซงวญญาณ เอรสส ของพระเถระ สพพทสาส ในทศทงปวง ท. ฯ ภควา อ. พระผมพระภาคเจา ทสเสตวา ทรงแสดงแลว (มารสส) ธมตมรภาว ซงความทแหงมารเปนผเพยงดงวาควนและ เมฆ ต นน ภกขน แกภกษ ท. อาห ตรสแลววา ภกขเว ดกอน


ภกษ ท. มาโร อ. มาร ปาปมา ผมบาป เอโส โข นนแล สมนเวสต ยอมแสวงหาดวยด วาณ ซงวญญาณ กลปตตสส ของกลบตร โคธกสส ชอวาโคธกะ (จนตเนน) ดวยอนคดวา วาณ อ. วญญาณ กลปตตสส ของกลบตร โคธกสส ชอวาโคธกะ ปตก ต ตงอยเฉพาะแลว กตถ าเน ณ ทไหน อต ดงน ภกขเว ดกอน ภกษ ท. กลปตโต อ. กลบตร โคธโก ชอวาโคธกะ วาเณน มวญญาณ อปปตฏ เตนเอว อนไมตงอยเฉพาะแลวนนเทยว ปรนพพโต ปรนพพานแลว อต ดงน ฯ มาโรป แม อ.มาร อสกโกนโต ไมอาจอย ทฏ เพออน เหน วาณฏาน ซงทเปนทตงแหงวญญาณ ตสส โคธกาสส ของ กลบตรชอวาโคธกะนน กมารวณโณ เปนผมวรรณะเพยงดงวาวรรณะ แหงกมาร หตวา เปน อาทาย ถอเอาแลว เพลวปณฑวณ ซงพณ อนเหลองเพยงดงวามะตม อปสงกมตวา เขาไปเฝาแลว สตถาร ซง พระศาสดา ปจฉ ทลถามแลววา อห อ. ขาพระองค อนเวส แสวงหาอย อทธ จ ในเบองบนดวย อโธ จ ในเบองตาดวย ตรย จ ในเบองขวางดวย ทสาส จ ในทศใหญ ท. ดวย วทสาส จ ในทศเฉลยง ท. ดวย น อธคจฉาม ยอมไมถงทบ โส โคธโก อ. กลบตรชอวาโคธกะ


นน คโต ไปแลว กห าเน ณ ทไหน อต ดงน ฯ อถ ครงนน สตถา อ. พระศาสดา อาห ตรสแลววา โย โคธโก อ. กลบตรชอวาโคธกะใด ธโร ผ เปนปราชญ ธตสมปนโน ผถงพรอมแลวดวย ปญญาเปนเครองทรงจา ฌาย ผมความเพง ฌาน- รโต ผยนดแลวในฌาน สทา ในกาลทกเมอ อนยช ตามประกอบอย (วรย) ซงความเพยร อโหรตต ตลอดวนและคน อนกามย ผไมใครอย ชวต ซงชวต (โส โคธโก) อ. กลบตรชอวา โคธกะนน ชตวาน ชนะแลว เสน ซงเสนา มจจโน ของมจจ อนาคนตวา ไมมาแลว ปนพภว สภพใหม อพพยห ถอนขนแลว ตณห ซงตณฆา สมล อนเปนไปกบดวยรากเหงา ปรนพพโต ปรนพพานแลว อต ดงน น มาร กะมารนน ฯ เอว วจเน ครนเมอพระดารสอยางน (สตถารา) อนพระศาสดา วตเต ตรสแลว วณา อ. พณ อภสสถ ไดพลดตกแลว กจฉา จากรกแร ตสส มารสส ของมารนน โสกปเรตสส ผมความเศราโศกอนไปแลวในเบองหนา ตโต


ลาดบนน ใส ยกโข อ. ยกษนน ทมมโน ผม ใจอนโทษประทษรายแลว อนตรธายถ อนตรธาน แลว ตตถเอว าเน ในทนนนนเทยว อต ดวย ประการฉะน ฯ สตถาป แม อ.พระศาสดา วตวา ตรสแลววา ปาปม ด กอนมารผมบาป ก ปโยชน อ. ประโยชนอะไร เต ของเธอ โคธกสส กลปตตสส นพพตตฏาเนน ดวยทแหงกลบตรชอวาโคธกะบงเกดแลว ห เพราะวา สตป อ. รอยกด สหสสป อ. พนกด ตมหาทสาน ชนาน แหงชน ท. ผเชนกบดวยเธอ น สกโกต ยอมไมอาจ ทฏ เพออนเหน ตสส โคธกกลปตตสส นพพตตฏาน ซงทแหงกลบตร ชอวาโคธกะนนบงเกดแลว อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระ คาถา อม นวา มาโร อ. มาร น วนทต ยอมไมประสพ มคค ซงหนทาง เตส ขณาสวาน ของพระขณาสพ ท. เหลานน สมปนนสลาน ผมศลอนถงพรอม แลว อปปมาทวหารน ผมปกตอยดวยความไม ประมาท วมตตาน ผพนวเศษแลว สมมทา เพราะรโดยชอบ อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา กลปตโต อ. กลบตร โคธโก ชอวา โคธกะ วาเณน มวญญาณ อปปตฏ เตน อนไมตงอยเฉพาะ


แลว ปรนพพโต ปรนพพานแลว ยถา ฉนใด จ ก เย ขณาสวา อ. พระขณาสพ ท. เหลาใด ปรนพพายนต ยอมปรนพพาน เอว ฉนนน เตส ขณาสวาน ของพระขณาสพ ท. เหลานน (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา เตส อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปรปณณสลาน ผมศลอนเตมรอบแลว (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สมปนนสลาน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา วหรนตาน ผอย อปปมาเทน ดวย ความไมประมาท สตอวปปวาสสงขาเตน อนบณฑตนบพรอม แลววา ความไมอยปราศจากสต (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา อปปมาทวหาวน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา วมตตาน ผพนวเศษแลว วมตตห ดวยวมต ท. ปจห ๕ อมาห เหลาน อต คอ ตทงควมตตยา ดวยตทงควมต วกขมภนวมตตยา ดวยวกขนภนวมต สมจเฉทวมตตยา ดวยสมจเฉทวมต ปฏปสสทธวมตตยา ดวยปฏปสสทธวมต นสสรณ- วมตตยา ดวยนสสรณวมต ชานตวา เพราะร เหตนา โดยเหต คอวา นเยน โดยนย คอวา การเณน โดยการณ (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบทแหงพระคาถาวา สมมทา วมตตาน อต ดงน ฯ (อตโต) อ. อรรถวา มาโร อ.มาร มคคนโตป แมแสวง หาอย สพพตถาเมน ดวยเรยวแรงทงปวง น วนทต ชอวายอมไม


ประสพ คอวา น ปฏลภต ชอวายอมไมไดเฉพาะ คอวา น ปสสต ชอวายอมไมเหน เอวรปาน มหาขณาสวาน คตมคค ซงหนทางแหง พระมหาขณาสพ ท. ผมรปอยางนไปแลว อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา มาโร มคค น วนทต อต ดงน ฯ


เรองนายครหทน ๒๐. ๙๑/๗ ตงแต โส ตสม ทวนน เคหาน อนตเร เปนตนไป. โส สรคตโต อ. นายสรคตนน ขนาเปตวา ยงบคคลใหขดแลว อาวาฏ ซงหลม ทฆ อนยาว อภโต ปสสโต โดยขางทงสอง อนตเร ในระหวาง ทวนน เคหาน แหงเรอน ท. ๒ ตสม นเวสเน ในท เปนทอยนน ปราเปส ยงหลมใหเตมแลว คถกลลสส ดวยเปอกตม อนระคนแลวดวยคถ โกฏาเปตวา ยงบคคลใหตอกแลว ขานเก ซงหลก ท. ปรยนเตส ณ ทสดรอบ ท. ทวส ๒ พหอาวาเฏ ใน ภายนอกแหงหลม พนธาเปตวา ยงบคคลใหตอกแลว รชชโย ซงเชอก ท. เตส ขานเกส ทหลก ท. เหลานน ปาเปตวา ยงบคคลใหตง ไวแลว อปรมปาเท ซงเทาอนมในเบองหนา ท. อาสนาน แหง อาสนะ ท. ปรมปสเส ทขางอนมในเบองหนา อาวาฏสส แหงหลม ปาเปส ยงบคคลใหตงไวแลว ปจฉมปาเท ซงเทาอนมในเบองหลง ท. (อาสนาน) แหงอาสนะ ท. รชชเกส บนเชอก ท. มมาโน สาคญอยวา (นคคณา) อ. นครนถ ท. อวสรา เปนผมหวลง (หตวา) เปน ปตสสนต จกตกไป เอว (อตตโน) นสนนกาเลเอว ในกาลแหงตนนงแลว อยางนนนเทยว อต ดงน ทาเปส ยงบคคล


ใหใหแลว ปจจตถรณาน ซงเครองปลาด ท. อปร ในเบองบน อาสนาน แหงอาสนะ ท. ยถา อาวาโฏ น ปายต เอว โดย- อ. หลม ยอมไมปรากฏ โดยประการใด ประการนน โธวาเปตวา ยงบคคลใหลางแลว จาฏโย ซงตม ท. มหนตมหนตา ทงใหญ ทงใหญ พนธาเปตวา ยงบคคลใหผกแลว มขาน ซงปาก ท. กทล- ปณเณห จ ดวยใบแหงกลวย ท. ดวย ปโลตกาห จ ดวยผาเกา ท. ดวย ปาเปส ยงบคคลใหตงไวแลว ตา จาฏโย ซงตม ท. เหลา นน ตจฉาเอว อนเปลานนเทยว ปจฉาภาเค ทสวนภายหลง เคหสส แหงเรอน กตวา กระทา ยาคภตตสตถสปปผาณตปวจณณมกขตา ใหเปนตมอนขาวยาคและเมลดแหงภตและเนยในและนาออยและจณแหง ขนมเปอนแลว พห ในภายนอก ฯ ครหทนโน อ. นายครหทน คนตวา ไปแลว ฆร สเรอน ตสส สรคตตสส ของนายสรคตนน เวเคน โดยเรว ปาโต ว แต เชาเทยว ปจฉ ถามแลววา สกกาโร อ. สกการะ (ตยา) อนทาน สชชโต ตระเตรยมแลว อยยาน เพอพระผเปนเจา ท. หรอ อต ดงน ฯ (สรคตโต) อ. นายสรคต (อาห) กลาวแลววา สมม แนะสหาย อาม เออ (สกกาโร) อ. สกการะ (มยา) อนเรา สชชโต ตระเตรยมแลว (อยยาน) เพอพระผเปนเจา ท. อต ดงน ฯ (ครหทนโน) อ. นายครหทน (ปจฉ) ถามแลววา ปน ก เอโส สกกาโร อ. สกการะนน (ตยา) อนทาน (สชชโต) ตระเตรยม แลว กห เน ณ ทไหน อต ดงน ฯ (สรคตโต) อ. นายสร-


คต (อาห) กลาวแลววา ยาค อ. ขาวยาค (มยา) อนเรา (สชชตา) ตระเตรยมแลว จาฏส ในตม ท. เอตตกาส อนม ประมาณเทาน เอตาส เหลาน ภตต อ.ภต (มยา) อนเรา (สชชต) ตระเตรยมแลว เอตตกาส จาฎส ในตม ท. อนมประมาณ เทาน สปปผาณตปวาทน วตถน อ. วตถ ท. มเนยใสและนาออย และขนมเปนตน (มยา) อนเรา (สชชตาน) ตระเตรยมแลว เอตตากาส จาฏส ในตม ท. อนมประมาณเทาน อาสนาน อ. อาสนะ ท. (มยา) อนเรา ปตตาน ปลาดแลว อต ดงน ฯ โส ครหทนโน อ. นายครหทนนน วตวา กลาวแลววา สาธ อ. ดละ อต ดงน คโต ไปแลว ฯ นคคณา อ. นครนถ ท. ปจสตา ผมรอยหาเปนประมาณ อาคมส มาแลว ตสส ครหทนนสส คตกาเล ในกาลแหงนายครห- ทนนนไปแลว ฯ สรคตโต อ. นายสรคต นกขมตวา ออกไปแลว เคหา จากเรอน วนทตวา ไหวแลว นคคณเ ซงนครนถ ท. ปจปปตฏ เตน ดวยอนตงไวเฉพาะแหงองค ๕ ปคคยห โต ยน ประคองแลว อชล ซงอญชล ปรโต ขางหนา เตส นคคณาน แหงนครนถ ท. เหลานน จนเตส คดแลววา กร ไดยนวา ตมเห อ. ทาน ท. ชานาถ ยอมร สพพ การณ ซงเหตทงปวง อตตาทเภท อนตางดวยเหตมเหตอนเปนอดตเปนตน เอว วจน อ. คาอยางน อปฏาเกน อนอปฏฐาก ตมหาก ของทาน ท. กถต กลาวแลว มยห แกเรา สเจ ถาวา ตมเห อ. ทาน ท. ชานาถ ยอมร สพพ


การณ ซงเหตทงปวงไซร ตมเห อ. ทาน ท. มา ปวสถ จงอยา เขาไป เคห สเรอน มยห ของเรา ห เพราะวา ยาค อ. ขาวยาค นเอว อตถ ยอมไมมนนเทยว โว เพอทาน ท. ปวฏาน ผเขาไป แลว เคห สเรอน มม ของเรา ภตตาทน วตถน อ. วตถ ท. ม ภตเปนตน น (อตถ) ยอมไมม (โว) เพอทาน ท. (ปวฏาน) ผเขาไปแลว (เคห) สเรอน (มม) ของเรา สเจ ถาวา ตมเห อ. ทาน ท. อชานตวา ไมรแลว ปวสสสถ จกเขาไปไซร อห อ. เรา โว ยงทาน ท. ปาเตตวา จกใหตกไปแลว คถอาวาเฏ ในหลมแหง คถ โปเถสสาม จกโบย อต ดงน ฯ (สรคตโต) อ. นายสรคต จนเตตวา ครนคดแลว เอว อยางน อทาส ไดใหแลว ส ซงความหมายรวา ตมเห อ. ทาน ท. ตวา พงรแลว นสทนภาว ซงความเปนคออนนง เอเตส นคคณาน แหงนครนถ ท. เหลานน ตวา พงยนอยแลว ปจฉมปสเส ทขาง อนมในเบองหลง อปเนยยาถ พงนาออก ปจจตถรณาน ซงเครอง ปลาด ท. อปร ในเบองบน อาสนาน แหงอาสนะ ท. ตาน ปจจตถรณาน อ. เครองปลาด ท. เหลานน มา มกขยส อยาเปอน แลว อสจนา ดวยของไมสะอาด อต ดงน ปรสาน แกบรษ ท. ฯ อถ ครงนน (สรคตโต) อ. นยสรคต อาห กลาวแลววา ภนเต ขาแตทานผเจรญ ตมเห อ. ทาน ท. เอถ จงมา อโต ขางนเถด อต ดงน นคคณเ กะนครนถ ท. ฯ


๒๑. ๙๗/๔ ตงแต สตถา สาธต วตวา เอกโก ว เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา สาธ อ. ดละ อต ดงน เอกโก ว ผพระองคเดยวเทยว ปาวส ไดเสดจเขาไปแลว ฯ ครหทนโน อ. นายครหทน ปตวา ถงแลว องคารกาส ซงหลม แหงถานเพลง อปสกกตวา ถอยไปแลว โต ยนอยแลว อาห กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ ตมเห อ. พระองค ท. ยาถ จงเสดจไป ปรโต ขางหนาเถด อต ดงน ฯ อถ ครงนน สตถา อ. พระศาสดา ปสาเรส ทรงเหยยดออกแลว ปาท ซงพระ บาท องคารกาสมตถเก บนทสดแหงหลมแหงถานเพลง กลช อ. เสอลาแพน อนตรธาย อนตรธานแลว ปทมาน อ. ดอกปทม ท. จกกมตตาน อนมลอเปนประมาณ อฏหส ตงขนแลว ภนทตวา ทาลาย องคารกาส ซงหลมแหงถานเพลง ฯ สตถา อ. พระศาสดา อกกมนโต เสดจเหยยบอย ปทมกณณกา ซงชอแหงดอกปทม ท. คนตวา เสดจไปแลว นสท ประทบนงแลว ปตตพทธาสเน บนพระพทธ- อาสนอนบคคลปลาดแลว ฯ ภกขป แม อ.ภกษ ท. คนตวา ไป แลว นสทส นงแลว อาสเน บนอาสนะ ตถาเอว เหมอนอยางนน นนเทยว ฯ ฑาโห อ. ความเรารอน อฏห ตงขนแลว กายโต แตกาย ครหทนนสส ของนายครหทน ฯ โส ครหทนโน อ. นายครหทนนน คนตวา ไปแลว เวเคน โดยเรว อปสงกมตวา เขาไปหาแลว สรคตต ซงนายสรคต อาห


กลาวแลววา สาม แนะนาย ตว อ. ทาน ตาณ จงเปนทตานทาน เม แหงขาพเจา โหห จงเปนเถด อต ดงน ฯ (สรคตโต) อ. นาย สรคต (อาห) กลาวแลววา เอต การณ อ. เหตนน ก อะไร อต ดงน ฯ (ครหทนโน) อ. นายครหทน (อาห) กลาวแลววา ยาค วา อ. ขาวยาคหรอ ภตตาทน วตถน วา หรอวา อ. วตถ ท. มภตเปนตน นตถ ยอมไมม เคเห ในเรอน ภกขสตาน เพอรอย แหงภกษ ท. ปจนน ๕ อห อ. เรา กโรม จะกระทา ก น โข ซงอะไรหนอแล อต ดงน ฯ (สรคตโต) อ. นายสรคต (ปจฉ) ถามแลววา ปน ก ก อ. อะไร ตยา อนทาน กต กระทาแลว อต ดงน ฯ (ครหทนโน) อ. นายครหทน (อาห) กลาวแลววา อห อ. เรา กาเรส ยงบคคลใหกระทาแลว อาวาฏ ซงหลม มหนต อนใหญ องคารปร อนเตมดวยถานเพลง อนตเร ในระหวาง ทวนน เคหาน แหงเรอน ท. ๒ (จนตเนน) ดวยอนคดวา อห อ. เรา ปาเตตวา จกยงภกษใหตกไปแลว ตตถ องคารกาสย ในหลมแหง ถานเพลงนน นคคณหสสาม จกขมข อต ดงน อถ ครงนน มหา- ปทมาน อ. ดอกปทมอนใหญ ท. อฏหส ตงขนแลว ภนทตวา ทาลาย น องคารกาส ซงหลมแหงถานเพลงนน สพเพ ภกข อ. ภกษ ท. ทงปวง อกกมตวา เหยยบแลว ปทมกณณกา ซงชอของ ดอกปทม ท. คนตวา ไปแลว นสนนา นงแลว ปตตาสเน บน อาสนะอนบคคลปลาดแลว อทาน ในกาลน อห อ. เรา กโรม จะ กระทา ก ซงอะไร อต ดงน ฯ


(สรคตโต) อ. นายสรคต (ปจฉ) ถามแลววา ตว อ. ทาน ทสเสส แสดงแลววา จาฏโย อ. ตม ท. เอตตกา อนมประมาณ เทาน (จาฏโย) เปนตม ยาคยา แหงขาวยาค (โหนต) ยอมเปน เอตตกา จากโย อ. ตม ท. อนมประมาณเทาน (จาฏโย) เปนตม ภตตาทน วตถน แหงวตถ ท. มภตเปนตน (โหนต) ยอมเปน อต ดงน มยห แกเรา อทานเอว ในกาลนนนเทยว นน มใชหรอ อต ดงน ฯ (ครหทนโน) อ. นายครหทน (อาห) กลาวแลววา สาม แนะนาย ต วจน อ. คานน มสา เปนคาเทจ (โหต) ยอม เปน จาฏโย อ. ตม ท. ตจฉา ว เปนตมเปลาเทยว (โหนต) ยอม เปน อต ดงน ฯ (สรคตโต) อ. นายสรคต (อาห) กลาวแลววา เอต ปพพ อ. ขอนน โหต จงมเถด ตว อ. ทาน คจฉ จงไป โอโลเกห จงแลด ยาคอาทน วตถน ซงวตถ ท. มขาวยาคเปนตน ตาส จาฏส ใสตม ท. เหลานนเถด อต ดงน ฯ ตขณเอว ในขณะนนนนเทยว ยาค อ. ขาวยาค ยาส จาฏส ในตม ท. เหลาใด (เตน ครหทนเนน) อนนายครหทนนน วตตา กลาวแลว ตา จาฏโย อ. ตม ท. เหลานน ปรส เตมแลว ยาคยา ดวยขาวยาค ภตตาทน วตถน อ. วตถ ท. มภตเปนตน ยาส จาฏส ในตม ท. เหลาใด (เตน ครหทนเนน) อนนายครหทนนน วตตาน กลาวแลว ตา จาฏโย อ. ตม ท. เหลานน ภตตาทน วตถน ปรปณณา ว เปนตมเตมรอบแลว ดวยวตถ ท. มภตเปนตนเทยว อเปส ไดเปนแลว ฯ สรร อ. สรระ ครหทนนสส ของนายครหทน


ปรต เตมแลว ปตปาโมชเชน ดวยปตและปราโมทย ทสวา เพราะ เหน ต สมปตต ซงสมบตนน จตต อ. จต ปสนน เลอมใสแลว ฯ โส ครหทนโน อ. นายครหทนนน ปรวสตวา องคาสแลว ภกขสงฆ ซงหมแหงภกษ พทธปปมข อนมพระพทธเจาทรงเปนประธาน สกกจจ โดยเคารพ กตภตตกจจสส สตถโน อนโมทน กาเรตกาโม เปนผ ใครเพออนยงพระศาสดา ผมกจดวยพระกระยาหารอนทรงกระทาแลว ใหทรงกระทา ซงอนอนโมทนา (หตวา) เปน คณห รบเอาแลว ปตต ซงบาตร ฯ สตถา อ. พระศาสดา กโรนโต เมอจะทรงกระทา อนโมทน ซงอนอนโมทนา วตนา ตรสแลววา อเม สตตา อ. สตว ท. เหลาน น ชานนต ยอมไมร คร ซงคณ มม สาวกาน จ แหงสาวก ท. ของเราดวย พทธสาสนสส จ แหงพระพทธศาสนาดวย ปาจกขโน อภาเวนเอว เพราะความไมม แหงจกษคอปญญานนเทยว ปา- จกขวรหตา สตตา อ. สตว ท. ผเวนแลวจากจกษคอปญญา อนธา นาม ชอวาเปนผบอด (โหนต) ยอมเปน ปวนโต สตตา อ. สตว ท. ผมปญญา สจกขกา นาม ชอวาเปนผเปนไปกบดวยจกษ (โหนต) ยอมเปน อต ดงน อภาส ไดทรงภาษตแลว คาถา ซง พระคาถา ท. อมา เหลานวา ปทม อ. ดอกปทม สจคนธ อนมกลนอนสะอาด ชาเยถ พงเกด สงการธานสม ในทแหงอยากเยอ อชฌตสม อนอนบคคลทงแลว มหาปเถ ใกลทาง


ใหญ ตตถ ปทเม อ. ดอกปทมนน มโนรม เปน ทยนดแหงใจ ภเวยย พงเปน ยถา ฉนใด สมมาสมพทธสาวโก อ. สาวกของพระสมมาสม- พทธเจา สงการภเตส ปถชชเนส ครนเมอปถชน ท. ผเปนเพยงดงวาหยากเยอเปนแลว (ชาเตส) เกดแลว อตโรจต ยอมรงเรองลวง ปถชเชน ซง ปถชน ท. อนธภเต ผเปนคนบอดเปนแลว ปาย ดวยปญญา เอว ฉนนน อต ดงน ฯ อตโถ อ. อรรถวา สงการฏานสม ในทแหงหยากเยอ คอวา กจวรราสมห ทกองแหงหยากเยอ อต ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา สงการธานสม อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ฉฑฑตสม อนบคคลทงแลว มหามคเค ใกลหนทางใหญ (อต) ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหง บทวา อชฌตสม มหาปเถ อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สรภคนธ อนมกลนอนบคคลพงยนด ดวยด (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สจคนธ อต ดงน ฯ (วคคโห) อ. วเคราะห (อธ ปเท) ในบทนวา มโนรม อต ดงน (ปณฑเตน) อนบณฑต (กาตพโพ) พงกระทา มโน อ. ใจ รมต ยอมยนด เอตถ ปทเม ในดอกปทมน อต เพราะเหตนน (อท ปทม) อ. ดอกปทมน มโนรม ชอวาเปนทยนดแหงใจ (โหต) ยอมเปน ฯ


(อตโถ) อ. อรรถวา สงการมวภเตส ผเปนเพยงดงวาหยาก เยอเปนแลว (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สงการภเตส อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา โลกยมหาชเน ซงโลกยมหาชน ท. เอวลทธนาเม ผมชออนไดแลวอยางน ปถน กเลสาน ชนนโต เพราะ อนยงกเลส ท. อนหนาใหเกด (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ปถชชเน อต ดงน ฯ อท อตถรป อ.อรรถรปนวา ปทม อ. ดอกปทม สจคนธ อนมกลนอนสะอาด ชาเยถ พงเกด สงการธานสม อสจเชคจฉปฏกกเลป แมในทแหงหยากเยอ คอวา ในของอนปฏกลไมสะอาดทงนาเกลยด ฉฑฑเต อนอนบคคลทงแลว มหาปเถ ใกลทางใหญ ต ปทม อ. ดอก ปทมนน มโนรม เปนทยนดแหงใจ คอวา ปย เปนทรก มนาป เปนทยงใจใหเอบอาบ ราชราชมหามตตาทน อสสรชนาน แหง อสรชน ท. มพระราชาและมหาอามาตยของพระราชาเปนตน คอวา (ราชราชมหามตตาทน อสสรชนาน) อปรมตถเก ปตฏานรหเอว พงเปนของควรแกอนตงไวเฉพาะ ในเบองบนแหงกระหมอม แหง อสรชน ท. มพระราชาและมหาอามาตยของพระราชาเปนตนนนเทยว ภเวยย พงเปน ยถา นาม ชอฉนใด สมมาสมพทธสาวโก อ. สาวก ของพระสมมาสมพทธเจา คอวา ภกข อ. ภกษ ขณาสโว ผมอาสวะ สนแลว ปถชชเนส ครนเมอปถชน ท. สงการภเตสป ผแมเปนเพยง ดงวาหยากเยอเปนแลว ชาเตส เกดแลว นพพตโตป ผแมบงเกดแลว


อนตเร ในระหวาง มหาชนสส แหงมหาชน นปปสส ผมปญญา ออกแลว อจกขกสส ผมใชผมจกษ (วโรจต) ชอวายอมรงเรองวเศษ คอวา (โสภต) ชอวายอมงาม (อตกกมตวา) กาวลวง (ปถชชเน) ซงปถชน ท. (อนธภเต) ผเปนคนบอดเปนแลว ปาพเลน ดวย กาลงแหงปญญา อตตโน ของตน กาเมส อาทนว จ เนกขมเม อานสส จ ทสวา นกขมตวา ปพพชโต ผเหนซงโทษในกาม ท. ดวย ซงอานสงส ในเนกขมมะดวย แลวจงออกบวชแลว (วโรจต) ชอวา ยอมรงเรองวเศษ คอวา (โสภต) ชอวายอมงาม (อตกกมตวา) กาว ลวง (ปถชชเน) ซงปถชน ท. (อนธภเต) ผเปนคนบอดเปนแลว ปพพชชามตเตนป คเณน ดวยคณแมสกวาอนบรรพชา อาโรเปตวาป แมยกขนแลว สลสมาธปาวมตตวมตตาณทสสนาน ซงศลและ สมาธและปญญาและวมตและวมตญาณทสสนะ ท. อตตร ยงขน ตโต ปพพชชามตตคณโต กวาคณอนสกวาอนบรรพชานน วโรจต ชอวา ยอมรงเรองวเศษ คอวา โสภต ชอวายอมงาม อตกกมตวา กาวลวง ปถชชเน ซงปถชน ท. อนธภเต ผเปนคนบอดเปนแลว เอวเอว ฉนนนนนเทยว อต ดงน (ภควตา) วตต เปนอรรถรปอนพระผ มพระภาคเจาตรสแลว โหต ยอมเปน ฯ เทสนาวสาเน ในกาลเปนทสดลงแหงเทศนา ธมมาภสมโย อ. การตรสรพรอมเฉพาะซงธรรม อโหส ไดมแลว ปาณสหสสาน แกพนแหงสตวผมลมปราณ ท. จตราสตยา ๘๔ ฯ ครหทนโน จ อ. นายครหทนดวย สรคตโต จ อ. นายสรคตดวย ปาปณส บรรลแลว


โสตาปตตผล ซงโสดาปตตผล ฯ เต ชนา อ. ชน ท. เหลานน วปปกกรส หวานแลว ธน ซงทรพย อตตโน ของ สพพ ทงปวง พทธสาสเน ในพระพทธศาสนา ฯ สตถา อ. พระศาสดา อฏาย เสดจลกขนแลว อาสนา จากพระอาสนะ อคมาส ไดเสดจไปแลว วหาร สวหาร ฯ ภกข อง ภกษ ท. กถ ยงถอยคาวา อโห โอ พทธคณา นาม ชอ อ. พระคณของพระพทธเจา ท. อจฉรยา เปนพระคณนาอศจรรย (โหนต) ยอมเปน ปทมาน อ. ดอกปทม ท. อฏหส ตงขนแลว ภนทตวา ทาลาย ขทรงคารราส ซงกองแหงถานเพลงของไมตะเคยน ตถารป นาม ชออนมรปอยางนน อต ดงน สมฏาเปส ใหตงขน พรอมแลว ธมมสภาย ในธรรมสภา สายณหสมเย ในสมยแหงวน ในเวลาเยน ฯ สตถา อ. พระศาสดา อาคนตวา เสดจมาแลว ปจฉตวา ตรส ถามแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. สนนสนนา เปนผนงประชมกนแลว กถาย ดวยถอยคา กาย น อะไรหนอ อตถ ยอมม เอตรห ในกาลบดน อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา มย อ. ขาพระองค ท. (สนนสนนา) เปนผนงประชมกนแลว อมาย นาม กถาย ดวยถอยคาชอน (อมห) ยอมม (เอตรห) ในกาลบดน (อต) ดงน (เตห ภกขห) อนภกษ ท. เหลานน วตเต กราบทลแลว วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ปทมาน อ. ดอกปทม ท. อฏ ตาน ตงขนแลว องคารราสโต จากกองแหงถานเพลง มม เพอเรา พทธภตสส


ผเปนพระพทธเจาเปนแลว เอตรห ในกาลบดน ย ใด (ต มม เอตรห พทธภตสส องคารราสโต ปทมาน อฏ ตตต) อ. ความทแหงดอก ปทม ท. เปนดอกไมตงขนแลว จากกองแหงถานเพลง เพอเรา ผเปนพระพทธเจาเปนแลว ในกาลบดนนน อนจฉรย เปนคณชาต ไมนาอศจรรย (โหต) ยอมเปน ปพเพ ในกาลกอน ตาน ปทมาน ท. เหลานน อฏหส ตงขนแลว เม เพอเรา โพธสตตภตสสอป ผแมเปนพระโพธสตวเปนแลว วตตมานสส ผเปนไปอย ปเทสาเณ ในญาณอนเปนเครองแนะนา อต ดงน เตห ภกขห ยาจโต ผอน ภกษ ท. เหลานนทลวงวอนแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ (ตาน ปทมาน) อ. ดอกปทม ท. เหลานน (อฏหส) ตงขนแลว (เต) เพอพระองค (โพธสตตภตสส) ผเปนพระโพธสตวเปนแลว (วตตมานสส) ผเปนไปอย (ปเทสาเณ) ในญาณอนเปนเครอง แนะนา กทา ในกาลไร ตมเห อ. พระองค ท. อาจกขถ ของจงตรส บอก โน แกขาพระองค ท. เถด อต ดงน อาหรตวา ทรงนามา แลว อตต วตถ ซงเรองอนลวงไปแลว วตถาเรตวา กเถส ตรส ใหพสดารแลว ขทรงคารชาตก ซงชาดกอนบณฑตนบพรอมแลวดวย ถานเพลงแหงไมตะเคยน อม นวา อห อ. เรา อทธปาโท ผมเทาในเบองบน อวสโร ผมหวลง ปตาม จะตก นรย สเหว กาม โดยแท อห อ. เรา น กรสสาม จกไมกระทา อนรย กมม


ซงกรรมอนมใชอรยะ หนท เอาเถด ตว อ. ทาน ปฏคคห จงรบเอา ปณฑ ซงกอนขาวเถด อต ดงน อต ดงนแล ฯ


เรองบรษคนใดคนหนง ๒๒. ๑๐๑/๑๗ ตงแต โส อวสส มยา คนตพพ กมทปปเลห เปนตนไป. โส ปรโส อ. บรษนน จนเตนโต คดอยวา มยา อนเรา คนตพพ พงไป อวสส แนแท อรณวต มตตกา นาม ชอ อ. ดนเหนยวอนม สเพยงดงวาสแหงอรณ สทธ พรอม กมทปปเลห ดวยดอกโกมท และดอกอบล ท. อปปชชต ยอมเกดขน นาคภวเน ในภพของนาค อห อ. เรา ลภสสาม จกได กห าเน ณ ทไหน อต ดงน มรณภยภโต ผกลวแลวแตภยคอความตาย คนตวา ไปแลว เคห สเรอน อาห กลาวแลววา ภทเท แนะนางผเจรญ ภตต อ. ภต เม เพอฉน นฏ ต สาเรจแลวหรอ อต ดงน ฯ (ภรยา) อ. ภรรยา (อาห) กลาวแลววา สาม ขาแตนาย (ภตต) อ. ภต (เต) เพอทาน (ตฏต) ยอมตงอย อทธนมตถเก บนทสดแหงเตา อต ดงน ฯ โส ปรโส อ. บรษ นน ภตต อ. ภต โอตรต ยอมขามลง ยาว เพยงใด อสกโกนโต ไมอาจอย สนธาเรต เพออนทรงไวพรอม ตาว เพยงนน อสกโกนโต ยงภรรยาใหนาไปแลว กชก ซงนาขาว อฬงเกน ดวยกระบวย โอปเฬตวา บบลงแลว ภตต ซงภต อลลเอว อนสดนนเทยว สทธ กบ พยชเนน ดวยกน ยถาลทเธน อนตนไดแลวอยางไร ปจฉย ในกระเชา อาทาย ถอเอาแลว ปกขนโต แลนไปแลว มคค สนหนทาง โยชนก อนประกอบดวยโยชน ตสส ปรสส เมอบรษนน คจฉนตสสเอว


ไปอยนนเทยว ภตต อ.ภต ปกก เปนภตสกแลว อโหส ไดเปน แลว ฯ โส ปรโส อ. บรษนน อปเนตวา นาไปปราศแลว ภตต ซง ภต โถก หนอยหนง อนจฉฏ กตวา ว กระทา ใหเปนภตไม เปนเดนเทยว ภชนโต บรโภคอย ทสวา เหนแลว อทธก ซง บคคลผเดนทางไกล เอก คนหนง (อาห) กลาวแลววา มยา อปนต โถก อนจฉฏ ภตตเอว อ. ภตอนไมเปนเดน หนอยหนง อน ขาพเจานาไปปราศแลวนนเทยว อตถ มอย สาม แนะนาย ตว อ. ทาน คเหตวา ถอเอาแลว ภช จงบรโภคเถด อต ดงน ฯ โส อทธโก อ. บคคลผเดนทางไกลนน คณหตวา ถอเอาแลว ภช บรโภคแลว ฯ อตโรป ปรโส อ. บรษแมนอกน ภชตวา บรโภคแลว ขปตวา หวานไปแลว ภตตมฏ ซงกาแหงภต เอก กาหนง อทเก ในนา วกขาเลตวา บวนแลว มข ซงปาก อนสสาเวส ยงบคคลใหสดบ ตามแลว ตกขตต ๓ ครงวา นาคา จ อ. เทวดา ท. ดวย อธวตถา ผอย ทบแลว นทปเทเส ในประเทศแหงแมนา อมสม น สณนต จงฟง วจน ซงคา เม ของขาพเจา ราชา อ. พระราชา กตตกาโม เปนผ ใครเพออนกระทา อาณ ซงอาชญา มยห แกขาเจา (หตวา) เปน ม ยงขาพเจา อาณาเปส ใหรทวแลว (วจเนน) ดวยคาวา ตว อ. ทาน อาหร จงนามา อรณวตมตตก ซงดนเหนยวอนมสเพยง ดงวาสแหงอรณ สทธ พรอม กมทปปเลห ดวยดอกโกมทและดอก


อบล ท. อต ดงน จ ก ภตต อ. ภต เม อนขาพเจา ทนน ใหแลว อทธกมนสสสส แกมนษยผเดนทางไกล ต ภตต อ. ภตนน สหสสานสส เปนภตมอานสงสอนบณฑตกาหนดแลวดวยพน (โหต) ยอมเปน (ภตต) อ. ภต (มยา) อนขาพเจา ทนน ใหแลว มจฉาน แก ปลา ท. อทเก ในนา ต ภตต อ. ภตนน ตานสส เปนภตมอานสงส อนบณฑตกาหนดแลวดวยรอย (โหต) ยอมเปน อห อ. ขาพเจา เทม ยอมให ปผล ซงผลแหงบญ เอตตก อนมประมาณเทาน กตวา กระทา ปตต ใหเปนสวนบญ ตมหาก แกทาน ท. ตมเห อ. ทาน ท. อาหรถ จงนามา อรณวตมตตก ซงดนเหนยวอนมสเพยง ดงวาสแหงอรณ สทธ พรอม กมทปปเลห ดวยดอกโกมทและดอก อบล ท. มยห แกขาพเจา อต ดงน สทเทน ดวยเสยง มหนเตน อนดง ฯ นาคราชา อ. นาคผพระราชา อธวตโถ ผอยทบแลว ตตถ ปเทสสม ในประเทศนน สตวา ฟงแลว สทท ซงเสยง ต นน คนตวา ไปแลว สนตก สสานก ตสส ปรสสส ของบรษนน มหลลกเวเสน ดวยเพศของบรษแก อาห กลาวแลววา ตว อ. ทาน วเทส กลาวแลว ก วจน ซงคาอะไร อต ดงน ฯ โส ปรโส อ. บรษนน วตวา กลาวแลว ตถาเอว เหมอนอยนนนนเทยว ปนป แมอก (วจเน) ครนเมอคาวา ตว อ. ทาน เทห จงให ปตต ซงสวนบญ ต นน มยห แกขาพเจา อต ดงน (นาครา) อนนาคผพระราชา วตเต กลาวแลว อาห กลาวแลววา สาม ขาแตนาย อห อ. ขาพเจา เทม ยอมให อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา ตว อ. ทาน เทห จงให


อต ดงน (นาครา) อนนาคผพระราชา วตเต กลาวแลว ปนป แมอก อาห กลาวแลววา สาม ขาแตนาย อห อ. ขาพเจา เทม ยอมให อต ดงน ฯ โส นาคราชา อ. นาคผพระราชานน อาหรา- เปตวา ยงบรษใหนามาแลว ปตต ซงสวนบญ วาเร สนวาระ ท. เทว ๒ ตโย ๓ เอว อยางน อทาส ไดใหแลว อรณวตมตตก ซงดนเหนยว อนมสเพยงดงวาสแหงอรณ สทธ พรอม กมทปปเลห ดวยดอกโกมท และดอกอบล ท. ฯ ๒๓. ๑๐๖/๑๙ ตงแต อตเต วสตวสสสหสสายเกส มนสเสส เปนตนไป. (ภควา) อ. พระผมพระภาคเจา (อาห) ตรสแลววา อตเต กาเล ในกาลอนลวงไปแลว มนสเสส ครนเมอมนษย ท. วสตวสส- สหสสายเกส ผมอายมพนแหงป ๒๐ เปนประมาณ (สมาเนส) มอย ภควา อ. พระผมพระภาคเจา กสสโป ทรงพระนามวากสสปะ อปปชชตวา ทรงอบตแลว โลเก ในโลก จรมาโน เสดจเทยวไปอย จารก สทจารก สทธ พรอม ขณาสวสหสเสห ดวยพนแหงพระขณาสพ ท. วสตยา ๒๐ อคมาส ไดเสดจไปแลว พาราณส สเมองพาราณส ฯ พาราณสวาสโน ชนา อ.ชน ท. ผมปกตอยในเมองพาราณส เทวป ๒ คนบาง ตโยป ๓ คนบาง พหตราป มากวาบาง หตวา เปน เอกโต โดยความเปนอนเดยวกน อาคนตกทาน ยงทานเพออาคนตกะ


ปวตตยส ใหเปนไปแลว ฯ ตทา ในกาลนน เสฏ ปตตา อ. บตร ของเศรษฐ ท. จตตาโร ๔ จตตาฬสโกฏวภวา ผมโภคะอนบคคลพง เสวยมโกฏ ๔๐ เปนประมาณ พาราณสย ในเมองพาราณส สหายกา เปนผเปนสหายกน อเหส ไดเปนแลว ฯ เต เสฏ ปตตา อ. บตรของ เศรษฐ ท. เหลานน มนตยส ปรกษากนแลววา พหธน อ. ทรพย อนมาก (อตถ) มอย เคเห ในเรอน อมหาก ของเรา ท. มย อ.เรา ท. กโรม จะกระทา ก ซงอะไร เตน ธเนน ดวยทรพยนน อต ดงน ฯ พทเธ ครนเมอพระพทธเจา เวรเป ผมรปอยางน จรมาเน เสดจเทยวไปอย จารก สทจารก เตส เสฏ ปตเตส ในบตรของเศรษฐ ท. เหลานนหนา เอโก เสฏ ปตโต อง บตรของเศรษฐคนหนง อวตวา ไมกลาวแลววา มย อ. เรา ท. ทสสาม จกถวาย ทาน ซงทาน มย อ. เรา ท. กรสสาม จกกระทา ปช ซงการบชา มย อ. เรา ท. รกขสสาม จกรกษา สล ซงศล อต ดงน อาห กลาวแลว เอว อยางนวา มย อ. เรา ท. ปวนตา ดมอย สร ซงสรา ตขณ อนกลา ขาทนตา เคยวกนอย มธรมส ซงเนออนอรอย วจรสสาม จกเทยวไป อท ชวต อ. ชวตน อมหาก ของเรา ท. สผล เปนธรรมชาตเปนไปกบ กบผล (โหต) ยอมเปน อต ดงน ตาว กอน ฯ อปโร เสฏ ปตโต อ. บตรของเศรษฐคนอนอก อาห กลาวแลว เอว อยางนวา มย อ. เรา ท. ภชนตา บรโภคอย คนธสาลตณฑลภตต ซงภตแหงขาวสาร แหงขาวสาลอนหอม ตวสสก อนบคคลเกบไวตลอดป ๓ นานคครเสห ดวยรสอนเลศตาง ๆ ท. วจรสสาม จกเทยวไป อต ดงน ฯ อปโร


เสฏ ปตโต อ. บตรของเศรษฐคนอนอก อาห กลาวแลว เอว อยาง นวา มย อ. เรา ท. ปาจาเปตวา ยงบคคลใหทอดแลว ขชชวกต ซงชนดแหงของเคยว นานปปการ อนมประการตาง ๆ ขาทนตา เคยวกนอย วจรสสาม จกเทยวไป อต ดงน ฯ อปโร เส ปตโต อ. บตรของเศรษฐคนอนอก อาห กลาวแลว เอว อยางนวา สมม แนะสหาย มย อ. เรา ท. น กรสสาม จกไมกระทา กจ กมม ซง การงานอะไร ๆ อป แมอน อตถโย อ. หญง ท. (วจเน) ครน เมอคาวา มย อ. เรา ท. ทสสาม จกให ธน ซงทรพย อต ดงน (อมเหห) อนเรา ท. วตเต กลาวแลว อนจฉมานา นาม ชอวา ไมปรารถนาอย นตถ ยอมไมม ตสมา เพราะเหตนน มย อ. เรา ท. ปโยเชตวา ประกอบแลว ธน ซงทรพย ปโลเภตวา ประเลาประโลม แลว กรสสาม จกกระทา ปรทารกกมม ซงกรรมอนบคคลพงกระทา ดวยทาระของบรษอน อต ดงน ฯ สพเพ เสฏ ปตตา อ. บตรของเศรษฐ ท. ทงปวง (สมปฏจ- ฉตวา) รบเอาพรอมแลววา สาธ อ.ดละ สาธ อ. ดละ อต ดงน อฏส ไดตงอยแลว กถาย ในถอยคา ตสส เสฏ ปตตสส ของบตร ของเศรษฐนน ฯ เต เสฏ ปตตา อ. บตรของเศรษฐ ท. เหลานน เปเสตวา สงไปแลว ธน ซงทรพย อตถน เพอหญง ท. อภรปาน ผมรปงาม ปฏาย จาเดม ตโต กาลโต แตกาลนน กตวา กระทา แลว ปรทารกกมม ซงกรรมอนบคคลพงกระทาดวยทาระของบรษอน วสตวสสสหสสาน ตลอดพนแหงป ๒๐ ท. กตวา กระทาแลว กาล


ซงกาละ นพพตตา บงเกดแลว อวจมหานรเย ในนรกใหญชอวา อเวจ ฯ เต เสฏ ปตตา อ. บตรของเศรษฐ ท. เหลานน ปจตวา ไหมแลว นรเย ในนรก พทธนตร สนพทธนดร เอก หนง กตวา กระทาแลว กาล ซงกาละ ตตถ นรเย ในนรกนน นพพตตตวา บงเกดแลว โลหกมภยา ในโลหกมภ สฏ โยชนกาย อนประกอบดวย โยชน ๖๐ ปกกาวเสเสน วปาเกน เพราะผลอนเหลอลงจากกรรมอน เผลดผลแลว ปตวา ถงแลว เหฏ มตล ซงพนอนมภายใต วสส- สหสเสห โดยพนแหงป ท. ตสาย ๓๐ ปตวา ถงแลว กมภมข ซงปาก แหงหมอ วสสสหสเสห โดยพนแหงป ท. ตสาย ๓๐ ปน อก วตตกามา เปนผใครเพออนกลาว คาถ ซงคาถา เอเกก คาถาหนงคาถาหนง หตวา เปน อสกโกนตา เมอไมอาจ วตต เพออนกลาว วตวา กลาวแลว อกขร ซงอกษร เอเกก อกษรหนงอกษรหนง ปรวตตตวา เปนไปรอบ แลว ปวฏา เขาไปแลว กมภเอว สกมภนนเทยว ปน อก มหาราช ดกอนมหาบพตร ตว อ. พระองค วเทห จงกลาวเถด กสทโท นาม ชอ อ. เสยงอะไร เต อนพระองค สโต ทรงสดบแลว ปม กอน อต ดงน ฯ (ราชา) อ. พระราชา (อาห) ทลแลววา ภนเต ขาแต พระองคผเจรญ สทโท อ. เสยงวา ท อต ดงน (มยา) อนหมอมฉน (สโต) สดบแลว อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา ทสเสนโต เมอจะทรงแสดง เตน สตเตน อปรปณณ กตวา วตตคาถ ซงคาถา อนอนสตวนนกลาวแลว กระทาใหเปนคาถาไมเตมรอบแลว กตวา


ทรงกระทา ปรปณณ ใหเปนคาถาเตมรอบแลว อาห ตรสแลว เอว อยางนวา โน อง เรา ท. เอส เหลาใด โภเคส ครนเมอ โภคะ ท. วชชมาเนส มอย น ททามห เส ไม ถวายแลวส (ทาน) ซงทาน น อกมห ไมได กระทาแลว ทป ซงเกาะ อตตโน เพอตน (เต มย) อ. เรา ท. เหลานน อชวมหา ไดเปนอยแลว ทชชวต เปนอยอยางลาบาก อต ดงน ฯ อถ ครงนน (สตถา) อ. พระศาสดา ปกาเสตวา ครงทรง ประกาศแลว อตถ ซงเนอความ อมสสา คาถาย แหงพระคาถาน รโ แกพระราชา ปจฉตวา ตรสถามแลววา มหาราช ดกอน มหาบพตร ทตยสทโท อ. เสยงท ๒ เต อนพระองค (สโต) ทรง สดบแลว (ก) อยางไร ตตยสทโท อ. เสยงท ๓ (เต) อนพระองค (สโต) ทรงสดบแลว (ก) อยางไร จตตถสทโท อ. เสยงท ๔ (เต) อนพระองค สโต ทรงสดบแลว (ก) อยางหร อต ดงน (วจเน) ครนเมอพระดารสวา (สทโท) อ. เสยง (มยา) อนหมอมฉน (สโต) สดบแลว เอว นาม ชออยางน อต ดงน (รา) อนพระราชา วตเต ทลแลว อวเสส คาถ ปรปเรนโต เมอจะทรงยงคาถาอน เหลอลงใหเตมรอบ อาห ตรสแลววา วสสสหสสาน อ. พนแหงป ท. สฏ ๖๐ (อมหาก) เมอเรา ท. (อคคนา) อนไฟ ปจจมานาน ไหมอย


นรเย ในนรก ปรปณณาน เตมรอบแลว สพพโส โดยประการทงปวง อนโต อ. ทสด ภวสสต จกม กทา ในกาลไร อนโต อ. ทสด นตถ ยอมไมม อนโต อ. ทสด (ภวสสต) จกม กโต านโต แตทไหน อนโต อ. ทสด น ปฏทสสต ยอม ไมปรากฏเฉพาะ มารสา แนะทานผเชนกบดวยเรา ท. ห เพราะวา ปาป กมม อ. กรรมอนลามก มม จ อนเราดวย ตยห จ อนทานดวย ปกต กระทา ไวกอนแลว ตทา ในกาลนน โส อห อ. เรานน คนตวา ไปแลว อโต านโต จากทน ลทธาน ได แลว โยน ซงกาเนด มานส อนเปนของมอยของ มนษย วท ผรซงคาอนยาจกจะพงกลาว สล- สมปนโน ผถงพรอมแลวดวยศล กาหาม จกกระทา กสล ซงกศล พห ใหมาก นน แน อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา วตวา ครนตรสแลว คาถา ซงคาถา ท. อมา เหลาน ปฏปาฏยา ตามลาดบ ปกาเสตวา ทรงประกาศแลว อตถ ซงเนอความ อาห ตรสแลววา มหาราช ดกอนมหาบพตร เต จตตาโร ชนา อ. ชน ท. ๔ เหลานน วตตกามา ผใครเพออนกลาว คาถ ซงถาถา เอเกก คาถาหนงคาถาหนง อสกโกนตา เมอไมอาจ วตต เพออนกลาว วตวา กลาวแลว อกขร ซงอกษร เอเกกเอว ตวหนงตวหนงนนเทยว ปวฏา เขาไปแลว ต โลหกมภเอว ส


โลหกมภนนนนเทยว ปน อก อต โข ดวยประการฉะนแล อต ดงน ฯ กร ไดยนวา เต ชนา อ. ชน ท. เหลานน เหฏา ภสสนตาเอว พลดตกไปอย ในภายใตนนเทยว ปฏาย จาเดม รา ปเสนทโกสเลน ตสส สททสส สตกาลโต แตกาลแหงเสยงนน อนพระราชาพระนาม วาปเสนทโกศล ทรงสดบแลว น อตกกมต ยอมไมกาวลวง วสสสหสส ซงพนแหงป เอก หนง อชชอป แมในวนน ฯ มหาสเวโค อ. ความสงเวชอนใหญ อปปชช เกดขนแลว รโ แกพระราชา สตวา เพราะทรงสดบ ต เทสน ซงเทศนานน ฯ โส ราชา อ. พระราชานน จนเตตวา ทรงดารแลววา ปรทารกกมม นาม ชอ อ. กรรมอนบคคลพงกระทาดวยทาระของบรษอน อท น ภารย วต เปนกรรมหนกหนอ (โหต) ยอมเปน กร ไดยนวา (ชนา) อ. ชน ท. ปจตวา ไหมแลว อวจนรเย ในนรกชอวาอเวจ เอก พทธนตร สนพทธนดรหนง จตา เคลอนแลว ตโต อวจนรยโต จากนรกชอวาอเวจนน นพพตตตวา บงเกดแลว โลหกมภยา ใน โลหกมภ สฏ โยชนกาย อนประกอบดวยโยชน ๖๐ ปจตวา ไหมแลว ตตถ โลหกมภยา ในโลหกมภนน สฏ วสสหสสาน สนพนแหงป ๖๐ ท. มจจนกาโล อ. กาลอนเปนทพน ทกขา จากทกข น ปายต ยอมไมปรากฏ เตส ชนาน แกชน ท. เหลานน เอวป แมอยางน อหป แม อ. เรา กตวา กระทาแลว สเนห ซงความสเนหา ปรทาเร ในทาระของบรษอน น ลภ ไมไดแลว นทท ซงความหลบ สพพรตต ตลอดราตรทงปวง อทาน ในกาลน อห อ. เรา น พนธสสาม จกไมผก


มานส ซงฉนทะอนมในใจ ปรทาเร ในทาระของบรษอน ปฏาย จาเดม อโต กาลโต แตกาลน อต ดงน อาห กราบทลแลววา ภนเต ขาแต พระองคผเจรญ รตตยา ทฆภาโว อ. ความทแหงราตรเปนราตรยาว มยา อนหมอมฉน าโต ทราบแลว อชช ในวนน อต ดงน ตถาคต กะพระตถาคต ฯ โสป ปรโส อ. บรษแมนน นสนโน นงแลว ตตถเอว เน ในทนนนนเทยว สตวา ฟงแลว ต กถ ซงถอยคานน (จนเตตวา) คดแลววา พลวปปจจโย อ. ปจจยอนมกาลง เม อนเรา ลทโธ ได แลว อต ดงน อาห กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ รตตยา ทฆภาโว อ. ความทแหงราตรเปนราตรยาว รา อนพระ ราชา าโต ทรงทราบแลว อชช ในวนน ตาว กอน ปน สวนวา อห อ. ขาพระองค อาส ไดทราบแลว โยชนสส ทฑภาว ซงความ ทแหงโยชนเปนทไกล สยเอว เองนนเทยว หโย วนวาน อต ดงน สตถาร กะพระศาสดา ฯ สตถา อ. พระศาสดา สสนเทตวา ทรงเทยบเคยงแลว กถ ซงถอยคา ทวนนป ชนาน ของชน ท. แม ๒ วตวา ตรสแลววา รตต อ. ราตร เอกจจสส ปคคลสส ของบคคลบางคน ทฑา เปน ธรรมชาตยาว โหต ยอมเปน โยชน อ. โยชน เอกจจสส ปคคสส ของบคคลบางคน ทฑ เปนโยชนไกล โหต ยอมเปน ปน สวนวา สสาโร อ. สงสาร พาลสส ปคคลสส ของบคคลผเปนพาล ทโฆ เปน สภาพยาว (โหต) ยอมเปน อต ดงน เทเสนโต เมอจะทรงแสดง


ธมม ซงธรรม อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา รตต อ. ราตร ชาครโต ปคคลสส ของบคคลผ ตนอย ทฑา เปนธรรมชาตยาว (โหต) ยอมเปน โยชน อ. โยชน สนตสส ปคคลสส ของบคคล ผลาแลว ทฆ เปนโยชนไกล (โหต) ยอมเปน สสาโร อ. สงสาร พาลาน ชนาน ของชน ท. ผเปนพาล อวชานต ผไมรแจงอย สทธมม ซง พระสทธรรม ทโฆ เปนสภาพยาว (โหต) ยอม เปน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา รตต นาม ชอ อ. ราตร เอสา นน ตยามมตตา ว เปนธรรมชาตมยาม ๓ เปนประมาณเทยว (โหต) ยอม เปน ปน แตวา (รตต) อ. ราตร ชาครนตสส ปคคลสส ของบคคล ผตนอย ทฆา เปนธรรมชาตยาว โหต ยอมเปน คอวา ขายต ยอม ปรากฏ ทคณตคณา วย หตวา เปนเปนราวกะวาคณดวยสองและคณดวย สาม (ปคคโล) อ. บคคล อตตาน มกณสงฆสส ภตต กตวา ยาว สรยคคมนา สมปรวตตก เสมาโน มหากสโตป ผเกยจครานมาก ผ กระทาซงตนใหเปนอาหารของหมแหงเรอด นอนกลงเกลอกอย เพยงใด แตอนขนไปแหงพระอาทตยกด สโภชน ภชตวา สรสยเน สยมาโน กามโภคป ผบรโภคซงกามโดยปกต ผบรโภคแลวซงโภชนะอนด นอน อย บนทเปนทนอนอนเปนสรกด น ชานาต ยอมไมร ตสสา รตตยา ทฑภาว ซงความทแหงราตรนน เปนธรรมชาตยาว ปน สวนวา


สพพรตต ปธาน ปทหนโต โยคาวจโร จ อ. พระโยคาวจร เรมตง อย ซงความเพยร ตลอดราตรทงปวงดวย (สพพรตต) ธมมกถ กเถนโต ธมมกถโก จ อ. พระธรรมกถก กลาวอย ซงธรรมกถา ตลอดราตร ทงปวงดวย (สพพรตต) อาสนสมเป นสทตวา ธมม สณนโต ปคคโล จ อ. บคคล ผนงแลว ในทใกลแหงอาสนะ ฟงอย ซงธรรม ตลอด ราตรทงปวงดวย สสโรคาทห โรเคห ผฏโ วา หตถปาทจเฉทาทน ทกขการณาน ปตโต วา เวทนาภภโต ปคคโล จ อ. บคคล ผอน โรค ท. มโรคในศรษะเปนตน ถกตองแลวหรอ หรอวาผถงแลว ซง เหตแหงทกข ท. มการตดซงมอและเทาเปนตน ผอนเวทนาครอบงา แลวดวย รตต มคคปฏปนโน อทธโก ปคคโล จ อ. บคคล ผเดน ไปสทางไกล ผดาเนนไปแลว สหนทาง ตลอดราตรดวย ชานาต ยอมร (ตสสา รตตยา ทฑภาว) ซงความทแหงราตรนน เปนธรรมชาตยาว (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหง บทวา ทฑา อต ดงนเปนตน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา โยชนป แม อ.โยชน จตคคาวตมตตเอว เปนโยชนมคาวต ๔ เปนประมาณนนเทยว (โหต) ยอมเปน ปน แตวา (โยชน) อ.โยชน (ปคคลสส) ของบคคล สนตสส ผลาแลว คอวา กลนตสส ผลาบากแลว ทฆ เปนโยชนไกล โหต ยอมเปน คอวา ขายต ยอมปรากฏ ทวคณ ตคณ วย (หตวา) เปนเปน ราวกะวาคณดวยสองคณดวยสาม ห จรงอย (ปคคโล) อ. บคคล สกลทวส มคค คนตวา กลนโต ผไปแลว สหนทาง ตลอดวนทงสน


ลาบากแลว ทสวา เหนแลว อาคจฉนต ปคคล ซงบคคลผมาอย ปฏปถ สทางกลบ ปจฉตวา ถามแลววา คาโม อ. บาน ปรโต ขางหนา กวทโร เปนบานไกลเพยงใด (โหต) ยอมเปน อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา โยชน อ. โยชน อต ดงน (เตน ปคคเลน) อนบคคลนน วตเต กลาวแลว คนตวา ไปแลว โถก หนอยหนง ปจฉตวา ถามแลว อปรป ปคคล ซงบคคลแมอนอก (วจเน) ครน เมอคาวา โยชน อ. โยชน ปคคล ซงบคคลแมยนอก (วจเน) ครน แมนน วตเต กลาวแลว คนตวา ไปแลว โถก หนอยหนง ปน อก ปจฉต ยอมถาม อปรป ปคคล ซงบคคลแมอนอก โสป ปคคโล อ. บคคลแมนน วทต ยอมกลาววา โยชน อ. โยชน อต ดงน เต ชนา อ. ชน ท. เหลานน (เตน อทธเกน) ปจฉตปจฉตา ผอน บคคลผเดนไปสทางไกลนนถามแลวและถามแลว วทนต ยอมกลาววา โยชน อ. โยชน อต ดงน (โส อทธโก) อ. บคคลผเดนไปสทา ไกลนน (จนเตตวา) คดแลววา โยชน อ. โยชน อท น ทฆ วต เปนโยชนไกลหนอ (โหต) ยอมเปน อต ดงน มต ยอมสาคญ เอก โยชน ซงโยชนหนง เทว ตณ โยชนาน วย ราวกะ อ. โยชน ท. ๒,๓ (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา โยชน อต ดงนเปนตน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปน สวนวา สสาโร อ. สงสาร (ชนาน) ของชน ท. พาลาน ผเปนพาล อชานนตาน ผไมรอย อธโลกปรโลกตถ ซงประโยชนในโลกนและโลกในเบองหนา คอวา อสกโกนตาน ผไม อาจอย กาต เพออนกระทา ปรยนต ซงทสดรอบ สสารวฏฏสส แหง


สงสารวฏ อวชานต ผชอวาไมรแจงอย (อรยา) อ. พระอรยเจา ท. ตวา ทราบแลว สทธมม ซงพระสทธรรม สตตตตสโพธ- ปกขกาทเภท อนตางดวยธรรมมธรรมอนมในฝกผายแหงพระปญญา เปนเครองตรสร ๓๗ เปนตน ย ใด กโรนต ยอมกระทา อนต ซง ทสด สสารสส แหงสงสาร ต สทธมม ซงพระสทธรรมนน ทโฆ นาม ชอวา เปนสภาพยาว โหต ยอมเปน ห จรงอย โส สสาโร อ. สงสารนน ทโฆ นาม ชอวาเปนสภาพยาว อตตโน ธมมตายเอว ตามธรรมดาของตนนนเทยว (โหต) ยอมเปน จ จรงอย เอต วจน อ. พระดารสนวา ภกขเว ดกอนภกษ ท. สสาโร อ. สงสาร อย น อนมตคโค เปนสภาพมเบองตนและทสดอนใคร ๆ ไปตามอยรไมได แลว (โหต) ยอมเปน ปพพา อ.เบองตน โกฏ อ. ทสด น ปายต ยอมไมปรากฏ อต ดงน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วตตป แมตรสแลว ปน แตวา (สสาโร) อ. สงสาร พาลาน ชนาน ของชน ท. ผเปนพาล อสกโกนตาน ผไมอาจอย กาต เพออนกระทา ปรยนต ซงทสดรอบ อตทโฆเอว เปนสภาพยาวยงนนเทยว (โหต) ยอมเปน อต ดงน (ปทสส) แหงบทวา พาลาน อต ดงนเปนตน ฯ ๒๔. ๑๑๒/๑๙ ตงแต อถ น สา อาห ก มยห ตย เปนตนไป. อถ ครงนน สา เทว อ. พระเทวนน อาห ทลแลววา ก ปโยชน อ. ประโยชนอะไร มยห ของหมอมฉน ปฏพทธ เนองเฉพาะ


แลว ตย ในพระองค ปน ก สามโก อ. พระสวาม เม ของหมอมฉน อย น ทาตา เปนผประทาน อสสรยสส ซงความเปนใหญ (โหต) ยอมเปน อห อ. หมอมฉน อวนทตวา ไมถวายบงคมแลว อม สามก ซงพระสวามน วนทสสาม จกถวายบงคม ต ซงพระองค กสมา เพราะ เหตอะไร อต ดงน น ราชาน กะพระราชานน ฯ รกขเทวตา อ. รกขเทวดา ตสส ชนสส เมอชนนน ปสสนตสสเอว เหนอยนนเทยว วตวา กลาวแลววา ภทเท ขาแตพระเทวผเจรญ เอว อ. อยางนน ภทเท ขาแตพระเทวผเจรญ เอว อ. อยางนน อต ดงน ปเชส บชาแลว ต เทว ซงพระเทวนน ปปผมฏ นา ดวยกาแหงดอกไม ฯ ราชา อ. พระ- ราชา อาห ตรสแลว ปน อกวา สเจ ถาวา ตว อ. ทาน น วนทส ยอมไมไหว ม ซงเราไซร ตว อ. ทาน น วนทส ยอมไมไหว เทวต ซงเทวดา มหานภาว ผมอานภาพอนมาก เอว อยงน รชชสรทายก ผใหซงสรในความเปนแหงพระราชา มยห ของเรา กสมา เพราะเหต อะไร อต ดงน ฯ (เทว) อ. พระเทว (อาห) ทลแลววา มหาราช ขาแตพระมหาราชเจา ราชาโน อ. พระราชา ท. ตยา อนพระองค ตวา ทรงดารงอยแลว ป ในบญ อตตโน ของพระองค คหตา ทรงจบแลว (ราชาโน) อ. พระราชา ท. เทวตาย อนเทวดา คเหตวา จบแลว ทนนา ถวายแลว น หามได อต ดงน ฯ เทวตา อ. เทวดา วตวา ทลแลววา ภทเท ขาแตพระเทวผเจรญ เอว อ. อยางนน ภทเท ขาแตพระเทวผเจรญ เอว อ. อยางนน อต ดงน ปเชส บชาแลว


ต เทว ซงพระเทวนน ตถาเอว เหมอนอยางนนนนเทยว ปนป แมอก ฯ สา เทว อ.พระเทวนน อาห ทลแลววา ตว อ. พระองค วเทส ตรสแลววา ราชาโน อ. พระราช ท. เอตตกา ผมประมาณ เทาน เทวตาย อนเทวดา คเหตวา จบแลว ทนนา ถวายแลว เม แกเรา อต ดงน อทาน ในกาลน รกโข อ. ตนไม อคคนา อนไฟ ทฑโฒ ไหมแลว วามปสเส ทขางเบองซาย อปร ในเบองบน เทวตาย แหงเทวดา เต ของพระองค สา เทวดา อ. เทวดานน น อสกข ไมไดอาจแลว ต อคค นพพาเปต เพออนยงไฟนนใหดบ กสมา เพราะเหตอะไร ยท ผวา (เทวดา) อ. เทวดา (เต) ของพระองค มหานภาวา เปนผมอานภาพอนมาก เอว อยางน (โหต) ยอมเปน ไซร อต ดงน ราชาน กะพระราชา ปน อก ฯ เทวดา อ. เทวดา วตวา ทลแลววา ภทเท ขาแตพระเทวผเจรญ เอว อ. อยางนน ภทเท ขาแตพระเทวผเจรญ เอว อ. อยางนน อต ดงน ปเชส บชา แลว ต เทว ซงพระเทวนน ตถาเอว เหมอนอยางนนนนเทยว ปนป แมอก ฯ สา เทว อ. พระเทวนน กถยมานา ตา ประทบยนตรส อยแลว โรต จเอว ทรงกนแสงแลวดวยนนเทยว หส จ ทรงหวเราะ แลวดวย ฯ อถ ครงนน ราชา อ.พระราชา อาห ตรสแลววา ตว อ. ทาน อมมตตกา เปนผเปนบา อส ยอมเปน ก หรอ อต ดงน น เทว กะพระเทวนน ฯ (เทว) อ. พระเทว (อาห) ตรสแลววา เทว ขาแตสมมตเทพ ตว อ. พระองค วเทส ตรสแลว เอว อยางน กสมา


เพราะเหตอะไร มาทสโย อตถโย อ. หญง ท. ผเชนกบดวยหมอมฉน อมมตตกา เปนผเปนบา โหนต ยอมเปน น หามได อต ดงน ฯ (ราชา) อ. พระราชา (อาห) ตรสแลววา อถ ครนเมอความเปน อยางนน (สนเต) มอย ตว อ. ทาน โรทส จเอว ยอมกนแสงดวย นนเทยว หส จ หวเราะแลวดวย กการณา เพราะเหตอะไร อต ดงน ฯ (เทว) อ. พระเทว วตวา ทลแลววา มหาราช ขาแตมหาราช- เจา ตว อ. พระองค สณาห จงทรงสดบเถด ห ก อตเต กาเล ใน กาลอนลวงไปแลว อห อ. หมอมฉน กลธตา เปนกลธดา หตวา เปน วสนต อย ปตกเล ในตระกลของผว ทสวา เหนแลว ปาหน ซง แขก สหายก ผเปนสหาย สามกสส ของสาม อาคต ผมาแลว ปจตกามา ผใครเพออนหง ภตต ซงภต ตสส ปาหนกสส เพอแขกนน ทตวา ให แลว กหาปณ ซงกหาปณะ ทาสย แกนางทาส (วจเนน) ดวยคาวา ตว อ. ทาน อาหร จงนามา มส ซงเนอ อต ดงน (วจเน) ครนเมอ คาวา มส อ. เนอ นตถ ยอมไมม อต ดงน ตาย ทาสยา อนนางทาส นน อลภตวา ไมไดแลว มส ซงเนอ อาคตาย มาแลว วตเต กลาว แลว ฉนทตวา ตดแลว สส ซงศรษะ เอฬกาย ของแมแพะ สยตาย ตวนอนแลว ปจฉมภาเค ในสวนอนมในเบองหลง เคหสส แหงเรอน ภตต ยงภต สมปาเทส ใหถงพรอมแลว สา อห อ. หมอมฉนนน ฉนทตวา ตดแลว สส ซงศรษะ เอกสสา เอฬกาย ของแมแพะตวหนง ปจตวา ไหมแลว นรเย ในนรก ปาปณ ถงแลว สสจเฉท ซงการตด


ซงศรษะ โลมคณนาย ดวยการนบซงขน ตสสา เอฬกาย ของแมแพะ นน ปกกาวเสเสน วปาเกน เพราะผลอนเหลอลงจากกรรมอนเผลดผล แลว อห อ. หมอมฉน อนสสรนต ตามระลกถงอย ทกข ซงทกข ตว ของพระองค มหนต อนใหญ เอว อยางนวา ตว อ. พระองค วธตวา ทรงฆาแลว ชน ซงชน เอตตก ผมประมาณเทานน มจจสสส จกทรง พน ทกขา จากทกข กทา ในกาลไร อต ดงน โรทาม ยอมกนแสง อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา อห อ. หมอมฉน ฉนทตวา ตดแลว กณ ซง คอ เอกสสา เอฬกาย ของแมแพะตวหนง ปจจส ไหมแลว (นรเย) ในนรก โลมคณนาย ดวยการ นบซงขน ขตตย ขาแตพระองคผกษตรย ตว อ. พระองค เฉตวานน ทรงตดแลว กณเ ซงคอ ท. พหนน ชนาน ของชน ท. มาก กาหส จก ทรงกระทา กถ อยางไร อต ดงน ฯ


เรองสทธวหารกของพระมหากสสปเถระ ๒๕. ๑๑๕/๔ ตงแต เถร กร ราชคห นสสาย เปนตนไป. กร ไดยนวา สทธวหารกา อ. สทธวหารก ท. เทว ๒ อปฏหส บารงแลว เถร ซงพระเถระ ราชคห นสสาย ปปปลคหาย วสนต ผอาศย ซงเมองราชคฤห แลวอย ในปปผลคหา ฯ เต ทวส ภกขส ในภกษ ท. ๒ เหลานนหนา เอโก ภกข อ. ภกษรปหนง กโรต ยอมกระทา วตต ซงวตร สกกจจ โดยเคารพ เอโก ภกข อ. ภกษ รปหนง ทสเสนโต แสดงอย วตต ซงวตร เตน ภกขนา กต อนภกษนนกระทาแลว อตตนา กต วตต วย ราวกะ อ. วตร อนตนกระทาแลว ตวา ทราบแลว มโขทกทนตกฏาน (เตน ภกขนา) ปฏยาทตภาว ซงความทแหงนาเปนเครองลางซงหนา และ ไมเปนเครองชาระซงฟน ท. เปนของอนภกษนนตระเตรยมแลว วทต ยอมเรยนวา ภนเต ขาแตทานผเจรญ มโขทกทนตกฏาน อ. นา เปนเครองลางซงหนาและไมเปนเครองชาระซงฟน ท. (มยา) อน กระผม ปฏยาทตาน ตระเตรยมแลว ตมเห อ. ทาน ท. โธวถ จงลาง มข ซงหนาเถด อต ดงน วทต ยอมเรยน เอวเอว เหมอนอยางนน นนเทยว ปาทโธวนนหานาทกาเลป แมในกาลแหงกจมการลางซงเทา และการสรงนาเปนตน ฯ อตโร ภกข อ. ภกษรปนอกน จนเตส คดแลววา อย ภกข อ. ภกษน ทสเสต ยอมแสดง วตต ซงวตร มยา กต อนเรากระทาแลว อตตนา กต วตต วย ราวกะ


อ. วตรอนตนกระทาแลว นจจกาล ตลอดกาลเปนนจ (เอต ปพพ) อ. ขอนน โหต จงมเถด อห อ. เรา กรสสาม จกกระทา (มยา) กตตพพ กจจ ซงกจอนเราพงกระทา อสส ภกขโน ภกษนน อต ดงน ตสส ภกขโน เมอภกษนน ภชตวา ฉนแลว สปน- ตสสเอว หลบอยนนเทยว มหาโนทก ยงนาอนเปนเครองอาบนา ตาเปตวา ใหรอนแลว กตวา กระทาแลว กเฏ ในหมอ เอกสม ใบหนง เปส ตงไวแลว ปฏ โกฏเก ทหลงแหงซม ปน แตวา (โส ภกข) อ. ภกษนน เสเสตวา เหลอไวแลว อทก ซงนา นาฬมตต อนมทะนานเปนประมาณ อทกตาปนภาชเน ในภาชนะ อนเปนเครองยงนาใหรอน เปส ตงไวแลว (กตวา) กระทา มจนต ใหเปนนาปลอยอย อสม ซงไออน ฯ อตโร ภกข อ. ภกษรปนอกน ปพชฌตวา ตนแลว สายณห- สมเย ในสมยแหงวนในเวลาเยน ทสวา เหนแลว อสม ซงไออน นกขมนต อนไหลออกไปอย (จนเตตวา) คดแลววา อทก อ. นา อทก ตาเปตวา โกฏเก (เตน ภกขนา) ปต จกเปนนาอน ภกษนน ยงนาใหรอนแลว ตงไวแลว ในซม ภวสสต จกเปน อต ดงน คนตวา ไปแลว เวเคน โดยเรว วนทตวา ไหวแลว เถร ซงพระเถระ วตว กราบเรยนแลววา ภนเต ขาแตทานผเจรญ อทก อ. นา (มยา) อนกระผม ปต ตงไวแลว โกฏเก ในซม ตมเห อ. ทาน ท. นหายถ จงสรงนาเถด อต ดงน ปาวส ไดเขาไปแลว โกฏก สซม เถเรน สทธเอว พรอมดวยพระเถระนนเทยว ฯ เถโร


อ. พระเถระ อปสสนโต เมอไมเหน อทก ซงนา อาห กลาวแลววา อาวโส ดกอนผมอาย อทก อ. นา (ตยา) อนเธอ (ปต) ตงไวแลว กห าเน ในทไหน อต ดงน ฯ ทหโร อ.ภกษหนม คนตวา ไปแลว อคคสาล สโรงแหงไฟ อฬงก ยงกระบวย โอตา- เรตวา ใหขามลงแลว ภาชเน ในภาชนะ ตา ทราบแลว (ตสส ภาชนสส) ตจฉภาว ซงความทแหงภาชนะนนเปนภาชนะเปลา อชฌา- ยนโต ยกโทษอยวา ตมเห อ. ทาน ท. ปสสถ จงด กมม ซงกรรม ทพพนตสส ภกขโน ของภกษผอนบคคลแนะนาแลวโดยยาก (โส ภกข) อ. ภกษนน อาโรเปตวา ยกขนแลว ตจฉภาชน ซงภาชนะ อนเปลา อทธเน บนเตา คโต ไปแลว กห เน ณ ทไหน อห อ. กระผม อาโรเจส เรยนบอกแลว สาย ดวยความหมายรวา อทก อ. นา (อตถ) มอย โกฏเก ในซม อต ดงน อต ดงน อาทาย ถอเอาแลว ฆฏ ซงหมอ อคมาส ไดไปแลว ตตถ ส ทานา ฯ อตโรป ภกข อ. ภกษแมรปนอกน อาหรตวา นามาแลว อทก ซงนา ปฏ โกฏกโต จากซมขางหลง เปส ตงไวแลว โกฏเก ในซม ฯ เถโรป แม อ. พระเถระ จนเตส คดแลววา อย ทหโร อ. ภกษหนมรปน วตวา กลาวแลววา อทก อ. นา เม อนกระผม ตาเปตวา ใหรอนแลว ปต ตงไวแลว โกฏเก ในซม ภนเต ขาแตทานผเจรญ ตมเห อ. ทาน ท. เอถ จงมาเถด นหายถ จงสรงนาเถด อต ดงน อชฌายนโต ยกโทษอย อทาน ในกาลน


อาทาย ถอเอาแลว ฆฏ ซงหมอ คจฉต เดนไปอย ตตถ สทานา เอต การณ อ.เหตนน ก นโข อะไรหนอแล อต ดงน อป- ธาเรนโต ใครครวญอย ตวา ทราบแลววา เอโส ทหโร อ. ภกษ หนมนน ปกาเสส ประกาศแลว วตต ซงวตร อมนา ภกขนา กต อนภกษนกระทาแลว อตตนา กต วตต วย ราวกะ อ. วตร อนตนกระทาแลว เอตตก กาล สนกาลอนมประมาณเทาน อต ดงน อทาส ไดใหแลว โอวาท ซงโอวาทวา อาวโส ดกอนผมอาย ภกขนา นาม อตตนา กตเอว วตต (วตต อตตนา) กต อต วตต อ. อนชออนภกษกลาว ซงวตรอนตนกระทาแลวนนเทยววา อ. วตร อนตนกระทาแลว ดงน วฏฏต ยอมควร (ภกขนา อตตนา) อกต วตต (วตต อตตนา กต อต วตต) อ. อนภกษกลาว ซงวตรอนตนไมกระทาแลววา อ. วตรอนตนกระทาแลว ดงน โน (วฏฏต) ยอมไมควร อทาน ในกาลน ตว อ. เธอ วตวา กลาว แลววา อทก อ. นา (มยา) อนกระผม ปต ตงไวแลว โกฏเก ในซม ภนเต ขาแตทานผเจรญ ตมเห อ. ทาน ท. นหายถ จง สรงนาเถด อต ดงน มย ครงเมอเรา ปวสตวา เขาไปแลว เต ยนอยแลว อาทาย ถอเอาแลว ฆฏ ซงหมอ อชฌายนโต คจฉส ยอมเดนโพนทนาไปอย ปพพชตสส นาม เอว กาต อ.อนชออน บรรพชตกระทา อยางน น วฏฏต ยอมไมควร อต ดงน สาย อาคนตวา นสนสส ภกขโน แกภกษ ผมาแลว นงแลว ในเวลา เยน ฯ


โส ภกข อ. ภกษนน กชฌตวา โกรธแลววา ตมเห อ.ทาน ท. ปสสถ จงด กมม ซงกรรม เถรสส ของพระเถระ (เถโร) อ. พระเถระ นสสาย อาศยแลว อทกมตต การณ ซงเหตอนมนา เปนประมาณ วเทส กลาวแลว เอว อยางน ม กะเรา อต ดงน น ปาวส ไมไดเขาไปแลว ปณฑาย เพอบณฑบาต สทธ กบ เถเรน ดวยพระเถระ ปนทวเส ในวนใหม ฯ เถโร อ. พระเถระ อคมาส ไดไปแลว เอก ปเทส สประเทศหนง สทธ กบ อตเร ภกขนา ดวยภกษรปนอกน ฯ โส ภกข อ. ภกษนน ตสม เถเร ครนเมอ พระเถระนน คเต ไปแลว คนตวา ไปแลว อปฏากกล สตระ- กลของอปฏฐาก เถรสส ของพระเถระ (อปฏาเกน) ปฏโ ผ อนอปฏฐากเรยนถามแลววา ภนเต ขาแตทานผเจรญ เถโร อาห กลาวแลววา อผาสก อ. ความไมสบาย ชาต เกดแลว เถรสส แก พระเถระ (เถโร) อ. พระเถระ นสนโน นงแลว วหาเรเอว ใน วหารนนเทยว อต ดงน ฯ (อปฏาโก) อ. อปฏฐาก (อาห) เรยนแลววา ภนเต ขาแตทานผเจรญ ปน ก (ตยา) ลทธ อ. อนทานได ก ซงอะไร วฏฏต ยอมควร อต ดง ฯ (ภกข) อ. ภกษ (อาห) กลาวแลววา กร ไดยนวา ตมเห อ. ทาน ท. เทถ จงให อาหาร ซงอาหาร เอวรป นาม ชออนมรปอยางน อต ดงน ฯ (อปฏากา) อ. อปฏฐาก ท. สมปาเทตวา ยงอาหาร ใหถงพรอมแลว อทส ไดถวายแลว เตน ภกขนา วตตนยาเมนเอว


โดยทานองแหงคาอนภกษนนกลาวแลวนนเทยว ฯ โส ภกข อ. ภกษ นน ภชตวา ฉนแลว ต อาหาร ซงอาหารนน อนตรามคเค ว ในระหวางแหงหนทางเทยว คโต ไปแลว วหาร สวหาร ฯ เถโรป แม อ. พระเถระ ลภตวา ไดแลว สขมวตถ ซงผา เนอละเอยด มหนต ผนใหญ (อตตโน) คตฏาเน ในทแหงตน ไปแลว อทาส ไดใหแลว คตทหรสส แกภกษหนมผไปแลว สทธ กบ อตตนา ดวยตน ฯ โส ภกข อ. ภกษนน รชตวา ยอมแลว ต สขมวตถ ซงผาเนอละเอยดนน อกาส ไดกระทาแลว นวาสน- ปารปน ใหเปนผาเปนเครองนงและเปนเครองหม อตตโน ของตน ฯ ปนทวเส ในวนใหม เถโร อ. พระเถระ คนตวา ไปแลว อปฏาก- กล สตระกลของอปฏฐาก ต นน (วจเน) ครนเมอคาวา ภนเต ขาแตทานผเจรญ อาหาโร อ. อาหาร อมเหห อนกระผม ท. (ตวา) ทราบแลววา กร ไดยนวา อผาสก อ. ความไมสบาย ชาต เกดแลว ตมหาก แกทาน ท. อต ดงน ปฏยาเทตวา จดแจง แลว ทหเรน วตตนยาเมนเอว โดยทานองแหงคาอนภกษหนมกลาว แลวนนเทยว เปสโต สงไปแลว ผาสก อ. ความสาราญ ชาต เกดแลว โว แกทาน ท. ปรภชตวา เพราะฉนหรอ อต ดงน (อปฏาเกห) อนอปฏฐาก ท. วตเต เรยนแลว ตณห เปนผนง อโหส ไดเปนแลว ฯ ปน ก (เถโร) อ. พระเถระ คนตวา ไป แลว วหาร สวหาร อาห กลาวแลว เอว อยางนวา อาวโส ดกอน ผมอาย กร ไดยนวา หโย วนวาน เอว นาม กมม อ. กรรมชอ


อยางน ตยา อนเธอ กต กระทาแลว อท กมม อ. กรรมน อนนจฉวก เปนกรรมไปสมควร ปพพชตาน แกบรรพชต ท. (โหต) ยอมเปน (ปพพชเตน) วตต กตวา ภชต อ. อนบรรพชต กระทา ซงวญญต แลวฉน น วฏฏต ยอมไมสมควร อต ดงน ทหร กะภกษหนม ต นน สาย วนทตวา นสนน ผไหวแลว นงแลว ในเวลาเยน ฯ โส ภกข อ. ภกษนน กชฌตวา โกรธแลว พนธ ผกแลว อาฆาต ซงความอาฆาต เถเร ในพระเถระวา ปรมทวเส ในวนอน มในกอน (เถโร) อ. พระเถระ นสสาย อาศยแลว อทกมตต การณ ซงเหตอนมนาเปนประมาณ กตวา กระทาแลว ม ซงเรา มสาวาท ใหเปนผมปกตกลาวเทจ วเทส กลาวแลววา (ปพพชเตน) วตต กตวา ภชต อ. อนบรรพชตกระทา ซงวญญต และฉน น วฏฏต ยอมไมสมควร อต ดงน ม กะเรา อตตโน อปฏ- ากกเล ภตตมฏ ยา (มยา) ภตตการณา เพราะเหตแหงกาแหงภต อนเราฉนแลว ในตระกลแหงอปฏฐาก ของตน อชช ในวนน วตถป แม อ. ผา เตน เถเรน อนพระเถระนน ทนน ใหแลว อตตโน อปฏากสสเอว ภกขโน แกภกษผเปนอปฏฐาก ของตนนนเทยว กมม อ. กรรม เถรสส ของพระเถระ ภารย เปนกรรมหนก อโหส ไดเปนแลว อห อ. เรา ชานสสาม จกร กตตพพยตตก กมม ซง กรรม อนควรแลวแกความเปนกรรมอนเราพงกระทา อสส เถรสส แกพระเถระนน อต ดงน เถเร ครนเมอพระเถระ ปวสนเต เขาไป


อย คาม สบาน ปนทวเส ในวนใหม โอหยตวา เหลอลงแลว วหาเร ในวหาร สย เอง คเหตวา ถอเอาแลว ทณฑ ซงทอนไม ภนทตวา ทาลายแลว ปรโภคภาชนาทน วตถน ซงวตถ ท. มภาชนะอนเปน เครองบรโภคเปนตน ทตวา ใหแลว อคค ซงไฟ ปณณสาลาย ท บรรณศาลา เถรสส ของพระเถระ ย วตถ อ. วตถใด (อคคนา) อนไฟ น ฌายต ยอมไมไหม ปหรนโต ทบอย ต วตถ ซงวตถนน มคคเรน ดวยคอน ภนทตวา ทาลายแลว นกขมตวา ออกไปแลว ปลาโต หนไปแลว กตวา กระทาแลว กาล ซงกาล นพพตต บงเกดแลว อวจมหานรเย ในนรกใหญชอวาอเวจ ฯ มหาชโน อ. มหาชน กถ ยงถอยคาวา กร ไดยนวา สทธวหารโก อ. สทธวหารก เถรสส ของพระเถระ อสหนโต ไมอดทนอย โอวาทมตต การณ ซงเหตอนมการโอวาทเปนประมาณ กชฌตวา โกรธแลว ฌาเปตวา ยงไฟใหไหมแลว ปณณสาล ซงบรรณศาลา ปลาโต หนไปแลว อต ดงน สมฏาเปส ใหตงขนพรอมแลว ฯ ๒๖. ๑๑๘/๒ ตงแต อตเต พาราณสย พรหมทตเต เปนตนไป. อตเต กาเล ในกาลอนลวงไปแลว พรหมทตเต ครนเมอพระ ราชาพระนามวาพรหมทต กาเรนเต ทรงยงบคคลใหกระทาอย รชช ซงความเปนแหงพระราชา พาราณสย ในเมองพาราณส สงคลสกโณ


อ. นกชอวาขมน เอโก ตวหนง กตวา กระทาแลว กลาวก ซงรง วส อยแลว หมวนตปปเทเส ในประเทศชอวาหมวนต ฯ อถ ครงนน เอกทวส ในวนหนง เทเว ครนเมอฝน วสสนเต ตกอย มกกโฏ อ. ลง เอโก ตวหนง กมปมาโน หวนไหวอย สเตน เพราะความ หนาว อคมาส ไดไปแลว ต ปเทส สประเทศนน ฯ สงคโล อ. นกขมน ทสวา เหนแลว ต มกกฏ ซงลงนน อาห กลาวแลว คาถ ซงคาถาวา วานร แนะลง สส จ อ. ศรษะดวย หตถปาทา จ อ. มอและเทา ท. ดวย เต ของทาน (อตถ) มอย มนสสสส (สสหตถปาทา) อว ราวกะ อ. ศรษะและมอและเทา ท. ของมนษย อถ ครน เมอความเปนอยางนน (สนเต) มอย อคาร อ. เรอน เต ของทาน น วชชต ยอมไมม เกน น วณเณน เพราะเหตอะไรหนอ อต ดงน ฯ มกกโฏ อ. ลง จนเตตวา คดแลววา หตถปาทา อ. มอและ เทา ท. เม ของเรา อตถ มอย กจาป แมกจรง ปน ถงอยาง นน อห อ. เรา วจาเรตวา พจารณาแลว กเรยย พงกระทา อคาร ซงเรอน ยาย ปาย ดวยปญญาใด สา ป า อ. ปญญานน เม ของเรา นตถ ยอมไมม อต ดงน ปกาเสตกาโม ผใครเพออน ประกาศ ต อตถ ซงเนอความนน อาห กลาวแลว คาถ ซงคาถา


อม นวา สงคล แนะนกขมน สส จ อ. ศรษะดวย หตถ- ปาทา จ อ. มอและเทา ท.ดวย เม ของเรา (อตถ) มอย มนสสสส (สสหตถปาทา) อว ราวกะ อ. ศรษะและมอและเทา ท. ของมนษย (ปณฑตา) อ. บณฑต ท. อาห กลาวแลวา ยา ปา อ. ปญญาใด เสฏา เปนธรรมชาตประ เสรฐทสด มนสเสส ในมนษย ท. (โหต) ยอมเปน (อต) ดงน สา ปา อ. ปญญานน น วชชต ยอมไมม เม แกเรา อต ดงน ฯ อถ ครงนน สงคโล อ. นกขมน ครหนโต เมอจะตเตยน น มกกฏ ซงลงนนวา ฆราวาโส อ. การอยครองซงเรอน อชฌสสต จกสาเรจ ตว แกทาน เอวรปสส ผมรปอยางน กถ อยางไร อต ดงน อาห กลาวแลว คาถาทวย ซงหมวดสองแหงคาถา อม นวา สขภาโว อ. ภาวะแหงความสข น วชชต ยอม ไมม (ปคคลสส) แกบคคล อนวฏ ตจตสส ผมจตอนไมตงลงแลว ลหจตตสส ผมจตอนเบา ทพภโน ผเปนปกตประทษรายตอมตร อทธวสลสส ผมปกตไมยงยน นจจ เปนนจ กป แนะลง โส ตว อ. ทานนน กรสส จงกระทา อานภาว ซงอาน-


ภาพเถด วตวตตสส จงเปนไปลวงวเศษ สลย ซงความเปนปกตเถด กรสส จงกระทา กฏก ซงกระทอม สตวาตปรตตาณ อนเปนเครองตาน ทานรอบซงความหนาวและลมเถด อต ดงน ฯ มกกโฏ อ. ลง (จนเตตวา) คดแลววา อย สงคโล อ. นกขมนน กโรต ยอมกระทา ม ซงเรา อนวฏ ตจตต ใหเปนผมจต อนไมตงลงแลว ลหจตต ใหเปนผมจตอนเบา มตตทพภ ใหเปนผ มปกตประทษรายตอมตร อทธวสล ใหเปนผมปกตไมยงยน อทาน ในกาลน อห อ. เรา ทสเสสสาม จกแสดง (มม) ทพภภาว ซง ความทแหงเราเปนผประทษรายตอมตร อสส สงคลสส แกนกขมนนน อต ดงน วทธเสตวา ขยแลว กลาวก ซงรง วปปกกร โปรยลงแลว ฯ สกโณ อ. นก ตสม มกกเฏ ครนเมอลงนน กลาวก คณหนเตเอว จบเอาอย ซงรงนนเทยว นกขมตวา บนออกไปแลว เอเกน ปสเสน โดยขางขางหนง ปลาย บนหนไปแลว ฯ สตถา อ. พระศาสดา อาหรตวา ครนทรงนามาแลว อม ธมมเทสน ซงพระธรรมเทศนาน ชาตก ยงชาดก สโมธาเนส ทรง ใหตงลงพรอมแลว (วจเนน) ดวยพระดารสวา มกกโฏ อ. ลง ตทา ในกาลนน กฏทสกภกข เปนภกษผประรายซงกฎ อโหส ไดเปนแลว (เอตรห) ในกาลบดน สงคลสกโณ อ. นกชอวาขมน (ตทา) ใน กาลนน กสสโป เปนภกษชอวากสสปะ (อโหส) ไดเปนแลว (เอ-


ตรห) ในกาลบดน อต ดงน ชาตก สโมธาเนตวา ครนทรงยง ชาดกใหตงลงพรอมแลว วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. (โส ภกข) อ. ภกษนน (กชฌตวา) โกรธแลว (โอวาเท) ในเพราะโอวาท (ทเสต) ยอมประทษราย (กฏ) ซงกฎ เอว อยางน อทานเอว ในกาลนนนเทยว น หามได โส ภกข อ. ภกษนน กชฌตวา โกรธแลว โอวาเท ในเพราะโอวาท ทเสส ประทษรายแลว กฏ ซงกฎ ปพเพป แมในกาลกอน นวาโส อ. การอย กสสปสส แหง ภกษชอวากสสปะ ปตตสส ผเปนบตร มม ของเรา เอกกสสเอว ผเดยวนนเทยว เสยโย เปนอาการประเสรฐกวา วสนโต กวาการ อย สทธ กบ พาเลน ดวยชนพาล เอวรเปน ผมรปอยางน (โหต) ยอมเปน อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา เจ หากวา (ปคคโล) อ. บคคล จร เมอเทยว ไป น อธคจเฉยย ไมพงถงทบ (สหายก) ซง สหาย เสยย ผประเสรฐกวา สทส ผเชนกบ (คเณน) ดวยคณ อตตโน ของตนไซร (โส ปคคโล) อ. บคคลนน กยรา พงกระทา เอก- จรย ซงการเทยวไปแหงบคคลผเดยว ทฬห ใหมน (ห) เพราะวา สหายตา อ. คณเครองความเปน แหงสหาย นตถ ยอมไมม พาเล ในเพราะชน พาล อต ดงน ฯ


อรยาปถจาร อคคเหตวา มนสา จาโร อ. การไมถอเอา ซง การเทยวไปดวยอรยาบถ แลวเทยวไป ดวยใจ (ปณฑเตน) อน บณฑต เวทตพโพ พงทราบ ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปเท) ในบทวา จร อต ดงน ฯ อตโถ อ. อธบายวา ปรเยสนโต แสวงอย กลยาณมตต ซงมตรผดงาม อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา เจ หากวา (ปคคโล) อ. บคคล น ลเภยย ไมพงได (สหายก) ซงสหาย อธกตร วา ผยงกวาหรอ สทส วา หรอวาผเชนกบ สลสมาธปาคเณห ดวยคณคอศลและสมาธ และปญญา ท. อตตโน ของตน (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา เสยย สทสมตตโน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ห ก (ปคคโล) อ. บคคล ลภมาโน เมอได เอเตส สหายเกส ในสหาย ท. เหลานนหนา เสยย สหายก ซงสหายผประเสรฐกวา วฑฒต ยอมเจรญ สลาทห คเณห ดวยคณ ท. มศลเปนตน ลภมาโน เมอได สทส สหายก ซงสหายผเชนกบ น ปรหายต ยอมไมเสอมรอบ (สลาทห คเณห) จากคณ ท. มศล เปนตน ปน แตวา (โส ปคคโล) อ. บคคลนน วสนโต อยอย เอกโต โดยความเปนอนเดยวกน สทธ กบ หเนน สหายเกน ดวย สหายผเลว กโรนโต กระทาอย สมโภคปรโภค ซงการสมโภคและ การบรโภค เอกโต โดยความเปนอนเดยวกน ปรหายต ยอมเสอมรอบ สลาทห คเณห จากคณ ท. มศลเปนตน เตน การเณน เพราะ


เหตนน (วจน) อ. พระดารสวา ปคคโล อ. บคคล เอวรโป ผมรปอยางน (ปณฑเตน) อนบณฑต น เสวตพโพ ไมพงเสพ น ภชตพโพ ไมพงคบ น ปยรปาสตพโพ ไมพงเขาไปนงใกล อตร เวน อนททยาย จากความเอนด อตร เวน อนกมปาย จาก ความอนเคราะห อต ดงน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วตต ตรสแลว ตสมา เพราะเหตนน สเจ ถาวา (ปคคโล) อ. บคคล ปฏจจ อาศยแลว การ ซงความการญ (จนเตตวา) คดแลววา อย ปคคโล อ. บคคลน นสสาย อาศยแลว ม ซงเรา วฑฒสสต จกเจรญ สลาทห คเณห ดวยคณ ท. มศลเปนตน อต ดงน อป- ปจจาสสนโต ไมหวงเฉพาะอย กจ ซงอะไร ๆ ตมหา ปคคลา จากบคคลนน สกโกต ยอมอาจ สงคณหต เพออนสงเคราะห ต ปคคล ซงบคคลนนไซร อต เอต สงคณหณ อ. การสงเคราะห อยางนนน กสล เปนกศล (โหต) ยอมเปน เจ หากวา (โส ปคคโล) อ. บคคลนน โน สกโกต ยอมไมอาจ (สงคณหต) เพอ อนสงเคราะหไซร (โส ปคคโล) อ. บคคลนน กยรา พงกระทา เอกจรย ซงการเทยวไปแหงบคคลผเดยว ทฬห ใหเปนธรรมชาตมน คอวา กตวา พงกระทาแลว เอกภาวเอว ซงความเปนแหงบคคลผม ตนเปนคนเดยวนนเทยว ถร ใหเปนของมนคง เอกโก ว ผเดยว เทยว วหเรยย พงอย สพพรยาปเถส ในอรยาบถทงปวง ท. (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา เอกจรย อต ดงน ฯ (ปจฉา) อ. อนถามวา (ปคคโล) อ. บคคล (กยรา) พง


กระทา (เอกจรย) ซงการเทยวไปแหงบคคลผเดยว (ทฬห) ใหมน กการณา เพราะเหตอะไร (อต) ดงน ฯ (วสสชชน) อ. อนเฉลยวา (ห) เพราะวา สหายตา อ. คณเครองความเปนแหงสหาย นตถ ยอมไมม พาเล ในเพราะชนพาล อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา จฬสล อ. จลศล มชฌมสล อ. มช- ฌมศล มหาสล อ. มหาศล กถาวตถน อ. กถาวตถ ท. ทส ๑๐ ธตงคคณา อ. คณคอธดงค ท. เตรส ๑๓ วปสสนาคณา อ. คณคอ วปสสนา ท. มคคา อ. มรรค ท. จตตาโร ๔ ผลาน อ. ผล ท. จตตาร ๔ วชชา อ. วชชา ท. ตสโส ๓ อ. อภญญา ท. ฉ ๖ สหายตา นาม ชอวาคณเครองความเปนแหงสหาย อย สหายตา- คโณ อ. คณเครองคอความเปนแหงสหายน นตถ ยอมไมม นสสาย เพราะอาศย พาล ซงชนพาล อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาท แหงพระคาถาวา นตถ พาเล สหายตา อต ดงน ฯ


เรองอานนทเศรษฐ ๒๗. ๑๒๐/๑๒ ตงแต โส อนวฑฒมาส าตเก เปนตนไป. โส อานนทเสฏ อ. เศรษฐชอวาอานนทนน าตเก ยงญาต ท. สนนปาเตตวา ใหประชมกนแลว อนวฑฒมาส ตลอดเดอนทงกง โดยลาดบ โอวทต ยอมโอวาท ปตต ซงบตร มลสร นาม ชอวา มลสร เวลาส ในเวลา ท. ตส ๓ เอว อยางนวา ตว อ.เจา มา อกร อยางไดกระทาแลว ส ซงความหมายรวา จตตาฬสโกฏธน อ. ทรพยอนมโกฏ ๔๐ เปนประมาณ อท น พห เปนทรพยมาก (โหต) ยอมเปน อต ดงน ธน อ. ทรพย วชชมาน อนมอย (ตยา) อนเจา น ทาตพพ ไมควรให ธน อ.ทรพย นว ใหม (ตยา) อนเจา อปปาเทตพพ พงใหเกดขน ห เพราะวา (ปคคลสส) เมอบคคล กโรนตสส กระทาอย กหาปณ ซงกหาปณะ เอเกกป แมอนหนงอนหนง วย ใหเปนของเสอมไป ธน อ. ทรพย ขยตเอว ยอมสนไปนนเทยว ตสมา เพราะเหตนน ปณฑโต อ.บคคลผเปนบณฑต ทสวา เหนแลว อชนาน ขย จ ซงความสนไปแหงยาเปนเครอง หยอด ท. ดวย อปจกาน อาจย จ ซงอนกอขน แหงปลวก ท. ดวย มธน สมาหาร จ ซงอน


ประมวลมา แหงตวผง ท. ดวย อาวเส พงอย ครอบครอง ฆร ซงเรอน อต ดงน ฯ อปเรน สมเยน โดยสมยอนอก โส อานนทเสฏ อ. เศรษฐ ชอวาอานนทนน อนาจกขตวา ไมบอกแลว ป จมหานธ ซงขมทรพย อนใหญ ๕ อตตโน ของตน ปตตสส แกบตร ธนนสสโต ผอาศย แลวซงทรพย มจเฉรมลมลโน ผหมนหมองเพราะมลทนคอความ ตระหน กตวา กระทาแลว กาล ซงกาละ คณห ถอเอาแลว ปฏสนธ ซงปฏสนธ กจฉมห ในทอง จณฑาลยา ของหญงจณฑาล เอกสสา คนหนง กลสหสส อ.พนแหงตระกล จณฑาลาน แหงจณฑาล ท. ปฏวสต ยอมอยเฉพาะ ทวารคามเก ในบานใกลประต เอกสม บาน หนง นครสส แหงพระนคร ตสสเอว นนนนเทยว ตตถ กลสหสเส ในพนแหงตระกลนน ฯ ราชา อ. พระราชา สตวา ทรงสดบแลว กาลกรย ซงการกระทาซงกาละ ตสส อานนทเสฏ โน แหงเศรษฐ ชอวาอานนทนน ปกโกสาเปตวา ทรงยงราชบรษใหรองเรยกมาแลว มลสร ซงมลสร ปตต ผเปนบตร อสส อานนทเสฏ สส ของ เศรษฐชอวาอานนทนน เปส ทรงตงไวแลว เสฏ ฏาเน ใน ตาแหนงแหงเศรษฐ ฯ จณฑาลกลสหสส อ. พนแหงตระกลแหงจณฑาล ตป แมนน กตวา กระทาแลว กมม ซงการงาน ภตยา เพอคาจาง เอกโต ว โดยความเปนอนเดยวกนเทยว ชวมาน เปนอย นเอว ภต อภต ยอมไมได ซงคาจางนนเทยว น (ลภต) ยอมไมได ภตตปณฑป


แมซงกอนแหงภต ปร อน ยาปนมตตโต จากภตอนเปนเครองยง อตภาพใหเปนไปเปนประมาณ ปฏาย จาเดม ปฏสนธคคหณกาลโต แตกาลอนเปนทถอเอาซงปฏสนธ ตสส ทารกสส แหงเดกนน ฯ เต จณฑาลา อ. คนจณฑาล ท. เหลานน (วตวา) กลาวแลววา เอตรห ในกาลบดน มย อ. เรา ท. กโรนตาป แมกระทาอย กมม ซง การงาน ลภาม ยอมไมได ปณฑมตต วตถ ซงวตถอนมกอนขาว เปนประมาณ กาลกณณยา อนหญงกาลภณณ ภวตพพ พงม อนตเร ในระหวาง อมหาก แหงเรา ท. อต ดงน มาตาปตโร อ. มารดา และบดา ท. ตสส ทารกสส ของเดกนน วส เปนแผนก โหนต ยอมเปน ยาวเพยงใด วภชตวา แยกแลว เทว โกฏาสา หตวา เปนผเปนสวน ๒ ตาว เพยงนน นหรส นาออกไปแลว มาตร ซง มารดา ตสส ทารกสส ของเดกนน (จนตเนน) ดวยอนคดวา กาลกณณ อ. หญงกาลกณณ อปปนนา เกดขนแลว อมสม กเล ในตระกลน อต ดงน ฯ โส ทารโก อ. เดกนน กจฉคโต เปนผไปแลวในทอง อสสา อตถยา ของหญงนน (โหต) ยอมเปน ยาว เพยงใด (สา อตถ) อ. หญงนน ลภตวา ไดแลว ยปนมตตป ภตต ซงภตแมอนมภต เปนเครองยงอตภาพใหเปนไปเปนประมาณ กจเฉน โดยฝดเคอง ตาว เพยงนน วชาย คลอดแลว ปตต ซงบตร ฯ หตถปาทา จ อ. มอและเทา ท. ดวย อกขน จ อ. นยนตา ท. ดวย กณณา จ อ. ห ท. ดวย นาสา จ อ. จมก ดวย มข จ อ. ปาก ดวย ตสส


ทารกสส ของเดกนน น อเหส ไมไดมแลว ยถาฏาเน ในทอยาง ใด ฯ โส ทารโก อ. เดกนน สมนนาคโต มาตามพรอมแลว องค- เวกลเลน ดวยความบกพรองแหงอวยวะ เอวรเปน อนมรปอยางน วรโป เปนผมรปอนแปลก อตวย เกนเปรยบ ปสปสาจโก วย ราวกะ อ. ปศาจผเลนซงฝน อโหส ไดเปนแลว ฯ เอว ครนเมอความเปน อยางน สนเตป แมมอย มาตา อ.มารดา น ปรจจช ไมสละรอบ แลว น ทารก ซงเดกนน ฯ ห จรงอย สเนโห อ. ความ สเนหา วสตปตตสม ในบตรผอยแลว กจฉสม ในทอง มาต ของมารดา พลวา เปนสภาพมกาลง โหต ยอมเปน ฯ สา อตถ อ. หญงนน โปสยมานา เลยงดอย น ทารก ซง เดกนน กจเฉน โดยฝดเคอง อลภตวา ไมไดแลว กจ วตถ ซง วตถอะไร ๆ (อตตโน) ต ทารก อาทาย คตทวเส ในวนแหงตน พาเอาแลว ซงเดกนน ไปแลว ลภต ยอมได ภต ซงการรบจาง (อตตโน) เคเห กตวา สยเอว คตทวเส ในวนแหงตน กระทาแลว ในเรอน ไปแลว เองนนเทยว ฯ อถ ครนนน (ตสส ทารกสส) ปณฑาย จรตวา ชวต สมตถกาเล ในกาลแหงเดกนน เปนผสามารถ เพออนเทยวไป เพอกอนขาว แลวเปนอย สา อตถ อ. หญง นน เปตวา วางไวแลว กปาล ซงกระเบอง หตเถ ในมอ (วตวา) กลาวแลววา ตาต ดกอนพอ มหาทกข อ. ทกขอนใหญ มยา อนฉน นสสาย อาศยแลว ต ซงเจา ปตต ถงแลว อทาน ในกาลน อห อ. ฉน น สกโกม ยอมไมอาจ โปเสต เพออนเลยงด ต ซงเจา


ปฏยตตภตตาทน วตถน อ. วตถ ท. มภตอนบคคลจดแจงแลวเปนตน กปณทธกาทน ชนาน เพอชน ท. มคนกาพราและคนเดนทางไกล เปนตน อตถ มอย อมสม นคเร ในพระนครน ตว อ. เจา จรตวา จงเทยวไปแลว ภกขาย เพอภกษา ตตถ นคเร ในพระ นครนน ชวาห จงเปนอยเถด อต ดงน น ทารก กะเดกนน วสสชเชส ปลอยไปแลว ต ทารก ซงเดกนน ฯ ๒๘. ๑๒๒/๘ ตงแต สตถา มลสร อามนเตตวา ชานาส เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา อามนเตตวา ตรสเรยกแลว มลสร ซง เศรษฐชอวามลสร ปจฉตวา ตรสถามแลววา ตว อ. ทาน ชานาส ยอมทราบ เอต ทารก ซงเดกนนหรอ อต ดงน (วจเน) ครน เมอคาวา อห อ. ขาพระองค น ชานาม ยอมไมทราบ อต ดงน (มลสรนา) อนเศรษฐชอวามลสร วตเต กราบทลแลว วตวา ตรสแลววา (โส ทารโก) อ. เดกนน อานนทเสฏ คอ อ. เศรษฐ ชอวาอานนท ปตา ผเปนบดา เต ของทาน อต ดงน อาจกขา- เปตวา ทรงยงเดกใหบอกแลว (วจเนน) ดวยพระพระดารสวา อานนทเสฏ ดกอนอานนทเศรษฐ ตว อ. ทาน อาจกขาห จงบอก ปจมาหานธ ซงขมทรพยอนใหญ ๕ เต ของทาน ปตตสส แกบตร เถด อต ดงน ต มลสร ยงเศรษฐชอวามลสรนน อสททหนต ผไม


เชออย สททหาเปส ทรงใหเชอแลว ฯ โส มลสร อ. เศรษฐชอ วามลสรนน อคมาส ไดถงแลว สตถาร ซงพระศาสดา สรณ วา เปนสรณะ ฯ สตถา อ. พระศาสดา เทเสนโต เมอจะทรงแสดง ธมม ซง ธรรม ตสส มลสรโน แกเศรษฐชอวามลสรนน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา พาโล อ. ชนพาล วหต ยอมเดอดรอนวา ปตตา อ. บตร ท. เม ของเรา อตถ มอย ธน อ. ทรพย (เม) ของเรา อตถ มอย อต ดงน อตตา ห อ. ตนแล นตถ ยอมไมม อตตโน แกตน ปตตา อ. บตร ท. (ภวสสนต) จกม กโต านโต แตทไหน ธน อ.ทรพย (ภวส- สต) จกม กโต านโต แตทไหน อต ดงน ฯ อตโถ อ. เนอความ ตสสา คาถาย แหงพระคาถานนวา พาโล อ. ชนพาล หต ยอมลาบาก ปตตตณหาย จเอว ดวยความอยาก ในบตรดวยนนเทยว ธนตณหาย จ ดวยความอยากในทรพยดวยวา ปตตา อ. บตร ท. เม ของเรา อตถ มอย ธน อ. ทรพย เม ของเรา อตถ มอย อต ดงน วหต ชอวายอมเดอดรอน คอวา ทกขยต ชอวายอมประพฤตเปนทกข คอวา วหต ยอมเดอดรอนวา ปตตา อ. บตร ท. เม ของเรา นสสส ฉบหายแลว อต ดงน วหต ยอมเดอดรอนวา (ปตตา) อ. บตร ท. (เม) ของเรา นสสนต


ฉบหายอย อต ดงน วหต ยอมเดอดรอนวา (ปตตา) อ. บตร ท. (เม) ของเรา นสสสสนต จกฉบหาย อต ดงน ฯ นโย อ. นย ธเนป แมในทรพย เอโสเอว นนนเทยว ฯ (พาโล) ชนพาล วหต ยอมเดอดรอน อากาเรห ดวยอาการ ท. ฉห ๖ อต ดวยประการฉะน (พาโล) อ. ชนพาล วายมนโตป แมพยายามอย ถลปถชลปถาทส เนส ในท ท. มทางบนบกและทาง บนนาเปนตน รตต จ ในกลางคนดวย ทวา จ ในกลางวนดวย นานปปการโต โดยประการตาง ๆ (จตตเนน) ดวยอนคดวา อห อ. เรา โปเสสสาม จกเลยงด ปตเต ซงบตร ท. อต ดงน วหต ชอวายอมเดอดรอน กโรนโตป แมกระทาอย กสวณชชาทน กมมาน ซงการงาน ท. มการไถและการคาขายเปนตน (จนตเนน) ดวยอนคดวา อห อ. เรา ธน ยงทรพย อปปาเทสสาม จกใหเกดขน อต ดงน วหตเอว ชอวายอมเดอดรอนนนเทยว ฯ จ ก (พาลสส) เมอชนพาล วหนตสส เดอดรอนอย เอว อยางน อตตา ห อ. ตนแล นตถ ชอวายอมไมม อตตโน แกตน คอวา อสส พาลสส เมอชนพาลนน อสกโกนตสส ไมอาจอย กาต เพออนกระทา อตตาน ซงตน ทกขต ผถงแลวซงทกข วฆาเตน เพราะความคบแคน เตน นน สขต ใหเปนผถงแลวซงความสข ปวตตยป แมในกาลเปนทเปนไป อตตา ห อ. ตนแล นตถ ชอวา ยอมไมม อตตโน แกตน คอวา (อสส พาลสส) เมอชนพาลนน


นปนนสส นอนแลว มรณมเจ บนเตยงอนเปนทตาย เวทนาห อน เวทนา ท. มรณนตกาห อนมความตายเปนทสด ปรฑยหมานสส เผาอย อคคชาลาห (ปรฑยหมาโน ปคคโล) วย ราวกะ อ. บคคล ผอนเปลว แหงไฟ ท. เผาอย สนธพนธเนส ครนเมอเครองตอและเครองผก ท. ฉชชมาเนส ขาดไปอย อฏ สงฆาเตส ครนเมอรางแหงกระดก ท. ภชชมาเนส แตกไปอย (ตสส พาลสส) เมอชนพาลนน นมมเลตวา ปรโลก (ปสสนตสสอป) หลบตาแลว เหนอย ซงโลกในเบองหนาบาง อมมเลตวา อธโลก ปสสนตสสอป ลมตาแลว เหนอย ซงโลกนบาง อตตา ห อ. ตนแล ทวเส ทวเส ทวกขตต นหาเปตวา ตกขตต โภเชตวา คนธมาลาทห วตถห อลงกรตวา ยาวชว (ปคคเลน) โปสโตป ผแมอนบคคล ใหอาบนาแลว ๒ ครง ในวนในวน ใหบรโภค แลว ๓ ครง ประดบแลว ดวยวตถ ท. มของหอมและดอกไมเปนตน เลยงดแลว กาหนดเพยงใดแหงชวต นตถ ชอวายอมไมม อตตโน แกตน (อตตโน) อสมตถตาย เพราะความทแหงตนเปนผไมสามารถ กาต เพออนกระทา ทกขปรตตาณ ซงเครองตานทานรอบซงทกข สหายภาเวน โดยความเปนแหงสหาย ปตตา อ. บตร ท. (ภวสสนต) จกม กโต านโต แตทไหน ธน อ. ทรพย (ภวสสต) จกม กโต านโต แตทไหน คอวา ปตตา วา อ. บตร ท. หรอ ธน วา หรอวา อ. ทรพย กรสสนต จกกระทา กเอว ซงอะไรนนเทยว ตสม สมเย ในสมยนน อานนทเสฏ โนป แมเมอเศรษฐชอวาอานนท กสสจ กจ อทตวา ปตตสส อตถาย ธน สณเปตวา ปพเพ มรณมเจ


นปนนสส วา ไมใหแลวซงอะไร ๆ แกใคร ๆ ตงไวดวยดแลว ซงทรพย เพอประโยชน แกบตร นอนแลว บนเตยงอนเปนทตาย ในกาลกอน กด อทาน อม ทกข ปตตสส วา ถงแลว ซงความทกขน ในกาลนกด ปตตา อ. บตร ท. (ภวสสนต) จกม กโต านโต แตทไหน ธน อ. ทรพย (ภวสสต) จกม กโต านโต แตทไหน คอวา ปตตา วา อ. บตร ท. หรอ ธน วา หรอวา อ. ทรพย ก ทกข หรส วา นาไปแลว ซงทกขอะไรหรอ ก สข อปปาทยส วา หรอวายงความสข อะไร ใหเกดขนแลว อต ดงน (ปณฑเตน) อนบณฑต (เวทตพโพ) พงทราบ ฯ


เรองโจรทาลายปม ๒๙. ๑๒๔/๔ ตงแต เต กร เทว สหายกา เปนตนไป. กจ ไดยนวา เต เทว โจรา อ. โจร ท. ๒ เหลานน สหายกา ผเปนสหายกน คนตวา ไปแลว เชตวน สพระเชตวน สทธ กบ มหาชเนน ดวยมหาชน คจฉนเตน ผไปอย ธมมสสวนตถาย เพอ ตองการแกอนฟงซงธรรม เอโก โจโร อ. โจรคนหนง อสโสส ไดฟง แลว ธมมกถ ซงธรรมกถา ฯ เอโก โจโร อ. โจรคนหนง โอโลเกส แลดแลว อตตนา คยหปค วตถ ซงวตถ อนเขาถงซงความเปนวตถ อนตนควรถอเอา ฯ เตส ทวส โจเรส ในโจร ท. ๒ เหลานนหนา ธมม สณนโต โจโร อ. โจรผฟงอย ซงธรรม ปาปณ บรรลแลว โสตาปตตปล ซงโสดาปตตผล ฯ อตโร โจโร อ. โจรคนนอกน ลภ ไดแลว ปจมาสกมตต ธน ซงทรพย อนมมาสก ๕ เปนประมาณ เอกสส อปาสกสส ทสสนเต พทธ อนอบาสกคนหนง ผกไวแลว ทชาย แหงผา ฯ ต ธน อ. ทรพยนน ปากวตต เปนของเปนไปเพอวตถอน บคคลพงหงตม เคเห ในเรอน ตสส ของเขา ชาต เกดแลว น ปจจต ยอมไมสาเรจ เคเห ในเรอน อตรสส โจรสส ของโจรคนนอกน ฯ อถ ครงนน สหายกโจโร อ. โจรผเปนสหาย สทธ พรอม ภรยาย ดวยภรรยา อตตโน ของตน อปผณฑยมาโน เมอจะเยาะเยย น


โสตาปนนโจร ซงโจรผเปนโสดาบนนน อาห กลาวแลววา ตว อ.ทาน ปากวตตมลป แมยงมลคาของวตถอนเปนไปเพอวตถอนบคคลพงหงตม เคเห ในเรอน อตตโน ของตน น นปผาเทส ยอมไมใหสาเรจได (อตตโน) อตปณฑตตาย เพราะความทแหงตนเปนคนฉลาดกนไป อต ดงน ฯ อตโร โสตาปนนโจโร อ. โจรผเปนโสดาบนคนนอกน (จนเตตวา) คดแลววา อย มม สหายโก อ. สหายของเราน มต ยอมสาคญ อตตโน ปณฑตภาว ซงความทแหงตนเปนคนฉลาด (อตตโน) พาลภาเวนเอว วต เพราะความทแหงตนเปนคนโงนน เทยวหนอ อต ดงน คนตวา ไปแลว เชตวน สพระเชตวน สทธ พรอม าตห ดวยญาต ท. อาโรเจต เพออนกราบทล ต ปวตต ซง ความเปนไปทวนน สตถ แดพระศาสดา อาโรเจส กราบทลแลว ฯ สตถา อ. พระศาสดา เทเสนโต เมอจะทรงแสดง ธมม ซงธรรม ตสส โสตาปนนโจรสส แดโจรผเปนโสดาบนนน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา โย ปคคโล อ. บคคลใด พาโล ผเปนคนโง มต ยอมสาคญ (อตตโน) พาลย ซงความทแหงตน เปนคนโง โส ปคคโล อ. บคคลนน ปณฑโต วาป เปนผฉลาดไดบาง (โหต) ยอมเปน เตน การเณน เพราะเหตนน จ สวนวา (โย ปคคโล) อ. บคคลใด พาโล ผเปนคนโง ปณฑตมาน เปนผ


มความสาคญวาเปนคนฉลาด (โหต) ยอมเปน โส เว ปคคโล อ. บคคลนนแล (มยา) อนเรา วจจต ยอมเรยกวา พาโล อ. คนโง อต ดงน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา โย ปคคโล อ. บคคลใด พาโล เปนคนโง คอวา อปณฑโต เปนคนไมฉลาด สมาโน เปนอย อตตนา ดวยตน มต ยอมสาคญ คอวา ชานาต ยอมทราบ อตตโน พาลย ซงความ ทแหงตนเปนคนโง คอวา (อตตโน) พาลภาว ซงความทแหงตนเปน คนพาล ต นนวา อห อ. เรา พาโล เปนคนโง (อมห) ยอมเปน อต ดงน (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา โย พาโล อต ดงน ฯ (อตโถ) อ.อรรถวา โส บคคโล อ. บคคลนน ปณฑโต วาป เปนคนฉลาดไดบางหรอ ปณฑตสทโส วาป หรอวาเปนผเชนกบดวย คนฉลาดไดบาง โหต ยอมเปน เตน การเณน เพราะเหตนน (อต) ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา เตน โส อต ดงน ฯ ห เพราะวา โส ปคคโล อ. บคคลนน ชานมาโน ทราบอยวา อห อ. เรา พาโล เปนคนโง (อมห) ยอมเปน อต ดงน อปสงกมโต เขาไปหาอย ปยรปาสนโต เขาไปนงใกลอย อ ปคคล ซงบคคลอน ปณฑต ผฉลาด เตน ปณฑเตน โอวทยมาโน อนสาสยมาโน ผอน คนฉลาดนน กลาวสอนอย พราสอนอย ปณฑตภาวตถาย เพอประโยชน


แกความเปนแหงคนฉลาด อคคณหตวา เรยนเอาแลว ต โอวาท ซง โอวาทนน ปณฑโต วา เปนคนฉลาดไดหรอ ปณฑตตโร วา หรอวา เปนคนฉลาดกวาได โหต ยอมเปน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา จ สวนวา โย ปคคโล อ. บคคลใด พาโล เปนคนโง สมาโน เปนอย ปณฑตมาน ว เปนผมความสาคญวาตน เปนคนฉลาดเทยว เอว อยางนวา อโ ปคคโล อ. บคคลอน โก คอ อ. ใคร พหสสโต เปนผมพระพทธพจนอนตนสดบแลวมาก ธมมกถโก เปนพระธรรมกถก วนยธโร เปนผทรงซงวนย ธตวาโท เปนผมวาทะเปนเครองกลาวซงคณเปนเครองกาจดกเลส สทโส เชนกบ มยา ดวยเรา อตถ มอย อต ดงน โหต ยอมเปน โส ปคคโล อ. บคคลนน อนปสงกมนโต ไมเขาไปหาอย อปยรปาสนโต ไมเขาไป นงใกลอย อ ปคคล ซงบคคลอน ปณฑต ผฉลาด นเอว อคคณหาต ยอมไมเรยนเอานนเทยว ปรยตต ซงปรยต น ปฏปตต ปเรต ยอม ไมยงการปฏบตใหเตม ปาปคณาต ยอมถง เอกนต พาลภาวเอว ซง ความเปนแหงบคคลผโงโดยสวนเดยวนนเทยว โส ปคคโล อ. บคคลนน (โหต) ยอมเปน คณ เภทกโจโร วย ราวกะ อ. โจรผทาลายซงปม (อต) ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา ส เว พาโล อต ดงน ฯ เตน การเณน เพราะเหตนน (วจน) อ. พระดารสวา ส เว พาโลต วจจต อต ดงน (ภควตา) อนพระผมพระภาคเจา วตต ตรสแลว ฯ


เรองนายสปปพทธกฏฐ ๓๐. ๑๒๘/๑๐ ตงแต ตทา ห สปปพทธกฏ ปรสปรยนเต เปนตนไป. ห ก ตทา ในกาลนน สปปพทธกฏ อ. บรษผเปนโรคเรอน ชอวาสปปพทธะ นสนโน นงแลว ปรสปรยนเต ณ ทสดรอบแหง บรษท สตวา สดบแลว ธมมเทสน ซงพระธรรมเทศนา ภควโต ของพระผมพระภาคเจา ปตวา บรรลแลว โสตาปตตผล ซงโสดา ปตตผล อาโรเจตกาโม เปนผใครเพออนกราบทล อตตนา ปฏลทธคณ ซงคณอนตนไดเฉพาะแลว สตถ แดพระศาสดา (หตวา) เปน อวสหนโต เมอไมอาจ โอคาหต เพอหยงลง ปรสมชเฌ ในทามกลาง แหงบรษท อคมาส ไดไปแลว วหาร สวหาร มหาชนส สตถาร วนทตวา อนคนตวา นวตตกาเล ในกาลแหงมหาชน ถวายบงคมแลว ซงพระศาสดา ตามไปแลว กลบแลว ฯ ตสม ขเณ ในขณะนน เทวราชา อ. เทวดาผพระราชา สกโก พระนามวาสกกะ ตวา ทรงทราบแลววา สปปพทธกฎ อ. บรษ ผเปนโรคเรอนชอวาสปปพทธะ อย น กาตกาโม เปนผใครเพออน กระทา อตตนา สตถ สาสเน ปฏลทธคณ ซงคณอนตนไดเฉพาะแลว ในพระศาสนา ของพระศาสดา ปากฏ ใหเปนคณปรากฏแลว (โหต) ยอมเปน อต ดงน (จนเตตวา) ทรงดารแลววา อห อ. เรา วมสสสาม จกทดลอง น สปปพทธ ซงนายสปปพทธะนน อต ดงน คนตวา


เสดจไปแลว โต ประทบยนอยแลว อากาเส ในอากาศ อโวจ ไดตรสแลว เอต วจน ซงคานวา สปปพทธ ดกอนสปปพทธะ ตว อ. ทาน มนสสทลทโท เปนมนษยผขดสน มนสสวราโก เปนมนษย ผยากไร (อส) ยอมเปน อห อ. เรา ทสสาม จกให ธน ซงทรพย อปรยนต อนมทสดรอบหามได เต แกทาน ตว อ. ทาน วเทห จงกลาววา พทโธ อ. พระพทธเจา น พทโธ เปนผไมใชพระพทธเจา (โหต) ยอมเปน ธมโม อ. พระธรรม น ธมโม เปนสภาพไมใช พระธรรม (โหต) ยอมเปน สงโฆ อ. พระสงฆ น สงโฆ เปนผ ไมใชพระสงฆ (โหต) ยอมเปน อล อ. อยาเลย พทเธน ดวยพระ- พทธเจา เม แกเรา อล อ. อยาเลย ธมเมน ดวยพระธรรม เม แกเรา อล อ. อยาเลย สงเฆน ดวยพระสงฆ เม แกเรา อต ดงน อต ดงน ฯ อถ ครงนน โส สปปพทโธ อ. นายสปปพทธะนน อาห กลาว แลววา ตว อ. ทาน โก เปนใคร (อส) ยอมเปน อต ดงน น สกก กะทาวสกกะนน ฯ (สกโก) อ. ทาวสกกะ (อาห) ตรสแลววา อห อ. เรา สกโก เปนทาวสกกะ (อมห) ยอมเปน อต ดงน ฯ (สปปพทโธ) อ. นายสปปพทธะ (อาห) กลาวแลววา อนธพาล แนะทานผอนธพาล อหรก ผไมมความละอาย ตว อ.ทาน น ยตตรโป เปนผมรปอนไมควรแลว กเถต เพออนกลาว สทธ กบ มยา ดวยเรา อส ยอมเปน ตว อ. ทาน วเทส กลาวแลววา ตว อ. ทาน ทคคโต เปนผถงแลวซงความลาบาก ทลทโท เปนคนขดสน กปโณ เปนคน


กาพรา (อส) ยอมเปน อต ดงน ม กะเรา อห อ. เรา ทคคโต เปนผถงแลวซงความลาบาก (อมห) ยอมเปน นเอว หามไดนนเทยว ทลทโท เปนคนขดสน (อมห) ยอมเปน น หามได อห อ. เรา สขปปตโต เปนผถงแลวซงความสข มหทธโน เปนคนมทรพยมาก อสม ยอมเปน ห เพราะวา สตตวธอรยธนาน อ. อรยทรพยอนม อยาง ๗ ท. อมาน เหลาน (วตตาน) อนพระผมพระภาคเจาตรสไว แลววา เอตา ธนา อ. ทรพย ท. เหลาน สทธาธน จ คอ อ. ทรพยคอศรทธาดวย สลธน จ คอ อ. ทรพย คอศลดวย หร (ธน) จ คอ อ. ทรพยคอหรดวย โอตตปปย ธน จ คอ อ. ทรพยคอโอตตปปะดวย สตธน จ คอ อ. ทรพยคอสตะดวย จาโค (ธน) จ คอ อ. ทรพยคอจาคะดวย ปา เว สตตม ธน จ คอ อ. ทรพยท ๗ คอปญญาแล อตถ มอย ยสส ปคคลสส แกบคคลใด อตถยา วา คอ แกหญงหรอ ปรสสส วา คอหรอวา แกบรษ (ปณฑตา) อ. บณฑต ท. อาห เรยกแลว ต ปคคล ซงบคคลนนวา อทลทโท เปนคนขดสนหามได อต ดงน ชวต อ. ชวต ตสส ปคคลสส ของ บคคลนน อโมฆ เปนธรรมชาตไมเปลา (โหต) ยอมเปน อต ดงน


สนต มอย เยส ชนาน แกชน ท. เหลาใด เต ชนา อ. ชน ท. เหลานน พทเธห วา อนพระพทธเจา ท. หรอ ปจเจกพทเธห วา หรอวา อน พระปจเจกพทธเจา ท. น วจจนต ยอมไมเรยกวา ทลททา เปนคน ขดสน อต ดงน อต ดงน ฯ ๓๑. ๑๒๙/๒๐ ตงแต สา กร เอกา ยกขน ปกกสาตกลปตต เปนตนไป. กร ไดยนวา ตรณวจฉคาว อ. แมโคตวมลกออน สา นน ยกขน เปนนางยกษณ เอกา ตนหนง คาว เปนแมโค หตวา เปน โวโรเปส ปลงลงแลว ชเน ซงชน ท. จตตาโร ๔ อเม เหลาน อต คอ ปกกสาตกลปตต ซงกลบตรชอวาปกกสาต พาหยทารจรย ซงนายพาหย- ทารจรยะ ตมพทา กโจรฆาตก ซงบรษผฆาซงโจรชอวาตมพทาฐกะ สปปพทธกฏ ซงบรษผเปนโรคเรอนชอวาสปปพทธะ ชวตา จากชวต อตตภาเว สนอตภาพ ท. สต อนมรอยเปนประมาณ สต อนมรอย เปนประมาณ ฯ กร ไดยนวา อตเต กาเล ในกาลอนลวงไปแลว เต ชนา อ. ชน ท. เหลานน เสฏ ปตตา เปนบตรของเศรษฐ จตตาโร ๔ หตวา เปน เนตวา นาไปแลว คณก ซงหญงแพศยา นครโสภน ผม ความงามในพระนคร เอก คนหนง อยยาน สสวน อนภวตวา เสวยแลว สมปตต ซงสมบต ทวส ตลอดวน มนตยส ปรกษากนแลว เอว อยางนวา อโ ปคคโล อ. บคคลอน นตถ ยอมไมม อมสม าเน ในทน มย อ. เรา ท. คเหตวา ถอเอาแลว กหาปณสหสส จ ซงพน


แหงกหาปณะดวย สพพ ปสาธนภณฑ จ ซงสงของอนเปนเครองประดบ ทงปวงดวย อมเหห ทนน อนอนเรา ท. ใหแลว อมสสา อตถยา แกหญงน อม อตถ ยงหญงน มาเรตวา ใหตายแลว คจฉาม จงไปเถด อต ดงน สายณหสมเย ในสมยแหงวนในเวลาเยน ฯ สา คณกา อ. หญงเพศยานน สตวา ฟงแลว กถ ซงถอยคา เตส เสฏ ปตตาน ของบตรของเศรษฐ ท. เหลานน (จนเตตวา) คดแลววา อเม ชนา อ. ชน ท. เหลาน นลลชชา ผมความละอาย ออกแลว อภรมตวา ยนดยงแลว สทธ กบ มยา ดวยเรา ม มาเรตกามา เปนผใครเพออนยงเราใหตาย (โหนต) ยอมเปน อทาน ในกาลน อห อ. เรา ชานสสาม จกร กตตพพยตตตก กมม ซงกรรมอนควรแลว แกความเปนกรรมอนเราพงกระทา เตส ชนาน แกชน ท. เหลานน อต ดงน เตห ชเนห มารยมานา ผอนชน ท. เหลานนใหตายอย อกาส ไดกระทาแลว ปตถน ซงความปรารถนาวา อห อ. เรา ยกขน เปน นางยกษณ หตวา เปน สมตถา พงเปนผสามารถ เต ชเน มาเรต เพออนยงชน ท. เหลานนใหตาย เอเต ชนา อ. ชน ท. เหลานน ม ยงเรา มาเรนต ยอมใหตาย ยถา ฉนใด เอวเอว ฉนนนนนเทยว ภเวยย พงเปน อต ดงน ฯ ภกข อ. ภกษ ท. สมพหลา ผมากพรอม อาโรเจตวา กราบทล แลว กาลกรย ซงการกระทาซงกาละ ตสส สปปพทธสส ของนาย สปปพทธะนน ภควโต แดพระผมพระภาคเจา ปจฉส ทลถามแลววา


คต อ. คต ตสส สปปพทธสส ของนายสปปพทธะนน กา เปนอยางไร (โหต) ยอมเปน (โส สปปพทโธ) อ. นายสปปพทธะนน ปตโต ถงแลว (อตตโน) กฏ ภาว ซงความทแหงตนเปนโรคเรอน การเณน เพราะเหต เกนเอว อะไรนนเทยว อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา พยากรตวา ทรงกระทาใหแจงแลว โสตาปตตผล ปตวา ตสส สปปพทธสส ตาวตสภวเน อปปนนภาว จ ซงความทแหงนายสปปพทธะนน เปนผบรรล ซงโสดาปตตผล แลวจง เกดขนแลว ในภพชอวาดาวดงสดวย ตครสขปปจเจกพทธ ทสวา นฏ หตวา อปพยาม กตวา ทฆรตต นรเย ปจตวา วปากาวเสเสน อทาน (อตตโน) กฏ ภาวปปตต จ ซงอนเหนแลว ซงพระปจเจก พทธเจานามวาตครสข ถมแลว กระทาแลว ใหมในเบองซาย ไหมแลว ในนรก สนราตรนาน ถงซงความทแหงตนเปนคนโรคเรอ ในกาลน เพราะผลอนเหลอลงดวย วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. อเม สตตา อ. สตว ท.เหลาน กโรนตา วจรนต ยอมเทยวไปกระทาอย กมม ซงกรรม กฏกวปาก อนมผลอนเผดรอน อตตโน แกตน อตตนา ว ดวยตนเทยว อต ดงน อนสนธ ฆเฏตวา ธมม เทเสนโต เมอจะทรงสบตอ ซงอนสนธ แสดง ซงธรรม อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา (อม) นวา พาลา อ. คนเขลา ท. ทมเมธา ผมปญญาชว อตตนา มตน อมตเตน อว เปนเพยงดงวาศตรผมใชมตร


(หตวา) เปน กโรนตา จรนต ยอมเทยวไป กระทาอย ย กมม อ. กรรมใด กฏกปผล เปนกรรม มผลอนเผดรอน โหต ยอมเปน (ต) กมม ซง กรรมนน ปาปก อนลามก อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา กโรนตา วจรนต ยอมเทยวไปกระทาอย อกสลเอว ซงอกศลนนเทยว จตห อรยาปเถห ดวยอรยาบถ ท. ๔ (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา จรนต อต ดงน ฯ อชานนตา ชนา อ. ชน ท. ผไมรอย อธโลกตถ จ ซงประโยชน ในโลกนดวย ปรโลกตถ จ ซงประโยชนในโลกเบองหนาดวย พาลา นาม ชอวาคนเขลา อธ ปเท ในบทนวา พาลา อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ทปปา ผมปญญาชว (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ทมเมธา อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา อมตตภเตน เวรนา วย เปนเพยงดงวา คนมเวร ผเปนศตรเปนแลว หตวา เปน (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา อมตเตเนว อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ตขณผล เปนกรรมมผลเขมแขง คอวา ทกขผล เปนกรรมมทกขเปนผล อต ดงน (ปทสส) แหงบทวา กฏกปผล อต ดงน ฯ


เรองชาวนา ๓๒. ๑๓๒/๔ ตงแต สตถา อานนทตเถเรน ปจฉาสมเณน เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา อานนทตเถเรน มพระเถระชอวาอานนท ปจฉาสมเณน ผเปนสมณะในเบองหลง อคมาส ไดเสดจไปแลว ตตถ าเน ในทนน ฯ กสโก อ. ชาวนา ทสวา เหนแลว สตถาร ซง พระศาสดา คนตวา ไปแลว วนทตวา ถวายบงคมแลว ภควนต ซง พระผมพระภาคเจา อารภ เรมแลว กสต เพออนไถ ปน อก ฯ สตถา อ. พระศาสดา อวตวา ไมตรสแลว กจ วจน ซงพระดารสอะไร ๆ สทธ กบ เตน กสเกน ดวยชาวนานน คนตวา เสดจไปแลว สหสสตถวกาย ปตตฏาน สทแหงถงแหงพนแหงทรพยตกแลว ทสวา ทรงเหนแลว. ต สหสสตถวก ซงถงแหงพนแหงทรพยนน อาห ตรสแลววา อานนท ดกอนอานนท ตว อ. เธอ ปสส จงดเถด อาสวโส อ. อสรพษ อต ดงน อานนทตเถร กะพระเถระชอวาอานนท ฯ (อานนทตเถโร) อ. พระเถระชอวาอานนท (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแต พระองคผเจรญ อห อ. ขาพระองค ปสสาม ยอมเปน (อาสวโส) อ. อสรพษ โฆรวโส เปนงมพษราย (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ กสโก อ. ชาวนา สตวา สดบแลว ต กถ ซงถอยคานน จนตเตตวา คดแลววา เอต าน อ. ทนน จรณฏาน เปนสถานทอนเปนทเทยวไป


เวลาย วา ในเวลาหรอ อเวลาย วา หรอวาในเวลาอนไมสมควร มม แหงเรา (โหต) ยอมเปน กร ไดยนวา อาสวโส อ. อสรพษ อตถ มอย เอตถ าเน ในทนน อต ดงน สตถร ครนเมอพระศาสดา วตวา ตรสแลว เอตตก วจน ซงพระดารส อนมประมาณเทาน ปกกนเต เสดจหลกไปแลว อาทาย ถอเอาแลว ปโตทยฏ ซงคนแหงปฏก คโต ไปแลว (จนตเนน) ดวยอนคดวา อห อ. เรา น อาสวส ยงอสรพษนน มาเรสสาม จกใหตาย อต ดงน ทสวา เหนแลว สหสสตถวก ซงถง แหงพนแหงทรพย (จนเตตวา) คดแลววา (ต วจน) อ. พระดารสนน อม สหสสตถวก สนธาย สตถารา กถต จกเปนพระดารสอนพระศาสดา ทรงหมายเอา ซงถงแหงพนแหงทรพยน ตรสแลว ภวสสต จกเปน อต ดงน อาทาย ถอเอาแลว ต สหสสตถวก ซงถงแหงพนแหงทรพยนน นวตโต กลบแลว เปตวา วางไวแลว ต สหสสตถวก ซงถงแหงพน แหงทรพยนน เอกมนเต ในสวนสดขางหนง (อตตโน) อพยตตตาย เพราะความทแหงตนเปนคนไมเฉยบแหลม ปฏจฉาเทตวา ปกปดแลว ปสน ดวยดนรวน อารภ เรมแลว กสต เพออนไถ ปน อก ฯ มนสสาป แม อ. มนษย ท. รตตยา เมอราตร วภาตาย สวางแลว ทสวา เหนแลว โจเรห กตกมม ซงกรรมอนอนโจร ท. กระทาแลว เคเห ในเรอน คจฉนตา ไปอย ปทานปท สรอยเทาตามซงรอยเทา คนตวา ไปแลว ต เขตต สนานน ทสวา เหนแลว โจเรห ภณฑสส ภาชตฏาน ซงทแหงสงของ อนโจร ท. แบงกนแลว ตตถ เขตเต ในนานน อททสส ไดเหนแลว ปทวลช ซงเครองใชสอยคอรอยเทา


กสกสส ของชาวนา ฯ เต มนสสา อ. มนษย ท.เหลานน คนตวา ไปแลว ปทานสาเรน ตามแนวแหงรอยเทา ตสส กสกสส ของชาวนา นน ทสวา เหนแลว (เตน กสเกน) ถวกาย ปตฏาน ซงทแหงถง อนชาวนานนวางไวแลว วยหตวา คยแลว ปส ซงดนรวน อาทาย ถอเอาแลว ถวก ซงถง ตชเชตวา คกคามแลววา ตว อ. ทาน วลมปตวา ปลนแลว เคห ซงเรอน วจรส ยอมเทยวไป เขตต กสมาโน วย เปนราวกะวาไถอย ซงนา (หตวา) เปน อต ดงน โปเถตวา โบยแลว ทณเฑน ดวยทอนไม เนตวา นาไปแลว ทสสยส ทลแสดงแลว รโ แดพระราชา ฯ ราชา อ. พระราชา สตวา ทรงสดบแลว ต ปวตต ซงความเปนไปทวนน อาณาเปส ทรงยงราชบรษใหรทวแลว วธ ซงการฆา ตสส กสกสส ซงชาวนานน ฯ ราชปรสา อ. ราชบรษ ท. พนธตวา ผกมดแลว ต กสก ซงชาวนานน (กตวา) กระทา ปจฉาพาห ใหเปนผมแขนในเบองหลง ตาเลนตา เฆยนอย กสาห ดวยหวาย ท. นยส นาไปแลว อาฆาต สทเปนทฆา ฯ โส กสโก อ. ชาวนานน (ราชปรเสห) ตาลยมาโน ผอนราช- บรษ ท. เฆยนอย กสาห ดวยหวาย ท. อวตวา ไมกลาวแลว อ วจน ซงคาอน กจ อะไร ๆ วทนโต กลาวอยวา (สตถา) อ. พระ ศาสดา (อาห) ตรสแลววา อานนท ดกอนอานนท ตว อ.เธอ ปสส จงดเถด อาสวโส อ. อสรพษ อต ดงน (อานนทตเถโร) อ. พระเถระ ชอวาอานนท (อาห) ทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อห อ. ขาพระองค ปสสาม ยอมเหน (โส อาสวโส) อ. อสรพษนน


โฆรวโส เปนงมพษราย (โหต) ยอมเปน (อต) ดงน อต ดงน คจฉต เดนไปอย ฯ อถ ครนนน ราชปรสา อ. ราชบรษ ท. ปจฉตวา ถามแลว น กสก ซงชาวนานนวา ตว อ. ทาน กเถส กลาวแลว กถ ซงถอยคา สตถ จเอว ของพระศาสดาดวยนนเทยว อานนทตเถรสส จ ของพระเถระชอวาอานนทดวย เอต การณ อ. เหตนน ก นาม ชอวาอะไร อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา อห อ. เรา ลภมาโน เมอได ทก เพออนเฝา ราชาน ซงพระราชา กเถสสาม จกกลาว อต ดงน (กสเกน) อนชาวนา วตเต กลาวแลว เนตวา นาไปแลว สนตก สสานก รโ ของพระราชา กถยส กราบทลแลว ต ปวตต ซงความเปนไปทวนน รโ แดพระราชา ฯ


เรองนายสมนมาลาการ ๓๓. ๑๓๔/๑๐ ตงแต โส กร เทวสก พมพสารราชาน เปนตนไป. กร ไดยนวา โส สมนมาลากาโร อ. นายมาลาการชอวาสมนะนน อปฏหนโต บารงอย พมพสารราชาน ซงพระราชาพระนามวาพมพสาร สมนปปผนาฬห ดวยทะนานแหงดอกไมชอวามะล ท. อฏห ๘ ปาโต ว แตเชาเทยว เทวสก ทกวน อฏฏหาปเณ ลภต ยอมได ซง กหาปณา ๘,๘ ท. ฯ อถ ครนนน เอกทวส ในวนหนง ตสม สมน- มาลากาเร ครนเมอนายมาลาการชอวาสมนะนน คเหตวา ถอเอาแลว ปปผาน ซงดอกไม ท. ปวฏมตเต เปนผสกวาเขาไปแลว นคร สพระนคร (สมาเน) เปนอย ภควา อ. พระผมพระภาคเจา มหา- ภกขสงฆปรวโต ผอนหมแหงภกษหมใหญแวดลอมแลว วสสชเชนโต ทรงเปลงอย ฉพพณณรสโย ซงพระรศมอนมวรรณะ ๖ ท. ปาวส ได เสดจเขาไปแลว นคร สพระนคร ปณฑาย เพอบณฑบาต พทธนกาเวน ดวยอานภาพของพระพทธเจา มหตา อนใหญ พทธลฬหาย ดวยพระ ลลาของพระพทธเจา มหตยา อนใหญ ฯ ห จรงอย เอกทา ในกาลบางคราว ภควา อ. พระผมพระภาคเจา ปฏจฉาเทตวา ทรงปกปดแลว ฉพพณณรสโย ซงพระรศมอนพรรณะ ๖ ท. จวเรน ดวยพระจวร วจรต ยอมเสดจเทยวไป อตโร


ปณฑปาตโก ภกข วย ราวกะ อ. ภกษผเทยวไปเพอบณฑบาต รปใด รปหนง คจฉนโต วย ราวกะวาเสดจไปอย ปจจคคมน สทเปนท ตอนรบ องคลมาลสส ซงภกษชอวาองคลมาล ตสโยชนมคค สนหนทาง มโยชน ๓๐ เปนประมาณ เอกทา ในกาลบางคราว (ภควา) อ. พระผม พระภาคเจา วสสชเชนโต ทรงเปลงอย ฉพพณณรสโย ซงพระรศม อนมพรรณะ ๖ ท. (วจรต) ยอมเสดจเทยวไป (คจฉนโต) วย ราวกะวา เสดจไปอย กปลวตถปปเวสนาทส กาเลส ในกาล ท. มกาลเปนทเสดจ เขาไปสกรงกบลพสดเปนตน ฯ ตสมป ทวเส ในวนแมนน (ภควา) อ. พระผมพระภาคเจา วสสชเชตวา ทรงเปลงแลว ฉพพณณรสโย ซงพระรศมอนมพรรณะ ๖ ท. สรรโต จากพระสรระ ปาวส ไดเสดจ เขาไปแลว ราชคห สเมองราชคฤห พทธานภาเวน ดวยอานภาพของ พระพทธเจา มหตา อนใหญ พทธลฬหาย ดวยพระลลาของพระพทธเจา มหตยา อนใหญ ฯ อถ ครงนน มาลากาโร อ. นายมาลาการ ทสวา เหนแลว อตตภาว ซงพระอตภาพ ภควโต ของพระผมพระภาคเจา รตนคฆย- กาจนคฆยสทส อนเชนกบดวยแกวอนมราคาและทองอนมราคา โอโลเกตวา แลดแลว (สรร) ซงพระสรระ ทวตตสมาหาปรสลกขณป- ปฏมณฑต อนประดบแลวดวยพระลกษณะของพระมหาบรษ ๓๒ อสตยานพชนสรโสภคค อนเลศดวยความงามดวยพระสรคออน- พยญชนะ ๘๐ ปสนนจตโต ผมจตอนเลอมใสแลว จนเตตวา คดแลววา


อห อ. เรา กโรม จะกระทา อธการ ปช ซงการบชาอนบคคลพงกระทา ใหยง สตถ แกพระศาสดา ก น โข อยางไรหนอแล อต ดงน อปสสนโต เมอไมเหน อ วตถ ซงวตถอน จนเตตวา คดแลววา อห อ. เรา ปเชสสาม จกบชา ภควนต ซงพระผมพระภาคเจา อเมห ปปเผห ดวยดอกไม ท. เหลาน อต ดงน จนเตส คดแลว ปน อกวา อมาน ปปผาน อ. ดอกไม ท. เหลาน อปฏานปปผาน เปนดอกไม อนเปนเครองบารง รโ ซงพระราชา นพทธ เนองนตย (โหนต) ยอมเปน ราชา อ. พระราชา อลภนโต เมอไมทรงได อมาน ปปผาน ซงดอกไม ท. เหลาน ม พนธาเปยย วา พงทรงยงบคคลใหผกมด ซงเราหรอ (ม) ฆาตาเปยย วา หรอวา พงทรงยงบคคลใหขบไล ซงเรา จากแวนแควน อห อ. เรา กโรม จะกระทา ก น โข อยางไรหนอแล อต ดงน ฯ อถ ครงนน เอต จนตน อ. ความคดนวา ราชา อ. พระราชา ม ฆาเตต วา จงทรงฆา ซงเรากตาม (ม) รฏโต ปพพาเชต วา จงทรงขบไล ซงเรา จากแวนแควนกตาม ห ก โส ราชา อ. พระ ราชานน ททมาโนป แมเมอพระราชทาน มยห แกเรา ทเทยย พงพระราชทาน ธน ซงทรพย ชวตมตต อนสตววาเปนเครองเปนอย อมสม อตตภาเว ในอตภาพน ปน สวนวา ปชา อ. การบชา สตถ ซงพระศาสดา อล พอ หตาย จเอว เพอเกอกลดวยนนเทยว สขาย จ


เพอความสขดวย เม แกเรา กปปโกฏส ในโกฏแหงกป ท. อเนกาส อนมใชหนง อต ดงน อโหส ไดมแลว อสส มาลาการสส แกนาย มาลาการนน ฯ โส มาลากาโร อ. นายมาลาการนน ปรจจช สละรอบแลว ชวต ซงชวต อตตโน ของตน ตถาคตสส เพอพระตถาคต ฯ โส มาลากาโร อ. นายมาลาการนน (จนเตตวา) คดแลววา ปสนนจตต อ. จตอนเลอมใสแลว เม ของเรา น ปฏกฏต ยอมไมกลบกลอก ยาว เพยงใด อห อ. เรา กรสสาม จกกระทา ปช ซงการบชา ตาวเทว เพยงนนนนเทยว อต ดงน หฏปปหฏโ เปนผราเรงแลวและราเรง ทวแลว อทคคทคโค เปนผฟขนและฟขน (หตวา) เปน ปเชส บชาแลว สตถาร ซงพระศาสดา ฯ ๓๔. ๑๓๘/๑๘ ตงแต อานนทตเถโร จนเตส อชช ปาโต ว เปนตนไป. อานนทตเถโร อ. พระเถระชอวาอานนท จนเตส คดแลววา อชช ในวนน สหนาทสหสสาน จเอว อ. พนแหงสหนาท ท. ดวยนนเทยว เจลกเขปสหสสาน จ อ. พนแหงอนยกขนซงทอนผา ท. ดวย ปวตตนต เปนไปอย ปฏาย จาเดม ปาโต ว แตเชาเทยว วปาโก อ. วบาก มาลาการสส ของนายมาลาการ โก น โข เปนอยางไรหนอแล (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ โส อานนทตเถโร อ. พระเถระชอวาอานนทนน ปจฉ ทลถามแลว สตถาร ซงพระศาสดา ฯ


อถ ครงนน สตถา อ. พระศาสดา (วตวา) ตรสแลววา อานนท ดกอนอานนท ตว อ. เธอ มา สลลกเขส อยากาหนดแลววา กมม อ. กรรม อปปมตตก อนมประมาณอนนอย มาลากาเรน อนนายมาลาการ อมนา น กต กระทาแลว อต ดงน ห ก อย มาลากาโร อ. นาย มาลาการน ปรจจชตวา สละรอบแลว ชวต ซงชวต มยห เพอเรา อกาส ไดกระทาแลว ปช ซงการบชา โส มาลากาโร อ. นายมาลาการ นน จตต ยงจต ปสาเทตวา ใหเลอมใสแลว มย ในเรา เอว อยางน น คมสสต จกไมไป ทคคต สทกคต สตสหสส ตลอดแสน กปปาน แหงกป ท. อต ดงน น อานนทตเถร กะพระเถระชอวาอานนทนน อาห ตรสแลววา (มาลากาโร) อ. นายมาลาการ ตวา จกดารงอยแลว เทวมนสเสส ในเทวดาและมนษย ท. น คมสสต จกไมไป ทคคต สทคต สตสหสส ตลอดแสน กปปาน แหงกป ท. (ต ทคคต อคมน) อ. การ ไมไป สทคตนน ผล เปนผล เอตสส กมมโน ของกรรมนน (โหต) ยอมเปน (มาลากาโร) อ. นายมาลาการ ปจเจกสมพทโธ จกเปนพระ- ปจเจกสมพทธเจา สมโน นาม ชอวาสมนะ ภวสสต จกเปน ปจฉา ในภายหลง อต ดงน ฯ ปน ก สตถ วหาร คนตวา คนธกฎ ปวสนกาเล ในกาล อนเปนทเสดจไป สพระวหาร แลวเสดจเขาไป สพระคนธกฎ แหง


พระศาสดา ตาน ปปผาน อ. ดอกไม ท. เหลานน ปตส ตกแลว ทวารโกฏเก ทซมแหงประต ฯ สายณหสมเย ในสมยแหงวนในเวลาเยน ภกข อ. ภกษ ท. กถ ยงถอยคาวา อโห โอ กมม อ. กรรม มาลาการสส ของนาย มาลาการ อจฉรย เปนกรรมนาอศจรรย (โหต) ยอมเปน (มาลา- กาโร) อ. นายมาลาการ ปรจจชตวา สละรอบแลว ชวต ซงชวต ธรมานกพทธสส เพอพระพทธเจาผยงทรงพระชนมอย กตวา กระทา แลว ปปผปช ซงการบชาดวยดอกไม ลภ ไดแลว สพพฏก นาม ชอซงหมวด ๘ แหงวตถทงปวง ตขณเอว ในขณะนนนนเทยว อต ดงน สมฏาเปส ใหตงขนพรอมแลว ธมมสภาย ในธรรมสภา ฯ สตถา อ. พระศาสดา นกขมตวา เสดจออกไปแลว คนธกฏโต จากพระคนธกฎ คนตวา เสดจไปแลว ธมมสภ สธรรมสภา ตณณ คมนาน แหงการเสดจไป ท. ๓ หนา อตเรน คนเนน ดวยการ เสดจไป อยางใดอยางหนง นสทตวา ประทบนงแลว พทธาสเน บนพระพทธอาสน ปจฉตวา ตรสถามแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. สนนสนนา เปนผนงประชมกนแลว กถาย ดวยถอยคา กาย น อะไรหนอ อตถ ยอมม เอตรห ในกาลบดน อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา มย อ. ขาพระองค ท. (สนนสนนา) เปนผนงประชมกนแลว อมาย นาม กถาย ดวยถอยคาชอน (อมห ยอมม (เอตรห) ในกาลบดน อต ดงน (เตห ภกขห) อน


ภกษ ท. เหลานน วตเต กราบทลแลว วตวา ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. อาม เออ ปจฉานตปป อ. ความตามเดอนรอน ในภายหลง น โหต ยอมไมม ยสส กมมสส (ปคคเลน) กตตตา เพราะความทแหงกรรมใด เปนกรรมอนบคคลกระทาแลว โสมนสสเอว อ. ความโสมนสนนเทยว อปปชชต ยอมเกดขน (อตตโน) อนส- สรตานสสรตกขเณ ในขณะแหงตนตามระลกถงแลวและตามระลกถง แลว (ยสส กมมสส ปคคเลน กตตตา) เพราะความทแหงกรรม ใด เปนกรรมอนบคคลกระทาแลว (ต) กมม อ. กรรมนน เอวรป อนมรปอยางน (ปคคเลน) อนบคคล กตตพพเอว พง กระทานนเทยว อต ดงน อนสนธ ฆเฏตวา ธมม เทเสนโต เมอจะทรงสบตอ ซงอนสนธ แสดง ซงธรรม อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา จ ก (ปคคโล) อ. บคคล กตวา กระทาแลว ย กมม ซงกรรมใด น อนตปปต ยอมไม เดอดรอนในภายหลง ปตโต เปนผเอบอมแลว สมโน เปนผมใจด (หตวา) เปน ปฏเสวต ยอมเสวย วปาก ซงผล ยสส กมมสส ของ กรรมใด ต กมม อ. กรรมนน กต อนบคคล กระทาแลว สาธ เปนกรรมยงประโยชนใหสาเรจ (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ


(อตโถ) อ. อรรถวา (ปคคโล) อ. บคคล กตวา กระทา แลว กมม ซงกรรม ย ใด คอวา เทวมนสสสมปตตน จเอว นพพานสมปตตยา จ นพพตตนสมตถ อนสามารถในอนยงสมบต แหงเทวดาและมนษย ท. ดวยนนเทยว ยงสมบตคอพระนพพานดวย ใหบงเกด คอวา สขทรย อนมสขเปนกาหร น อนตปปต ยอม ไมเดอนรอนในภายหลง อถโข ทแท (โส ปคคโล) อ. บคคลนน ปตเวเคน ปตโต จ ชอวาเปนผเอบอมแลว เพราะกาลงแหงปตดวย โสมนสสเวเคน สมโน จ ชอวาเปนผมใจด เพราะกาลงแหงความ โสมนสดวย หตวา เปน (อตตโน) อนสสรตานสสรตกขเณ ในขณะ แหงตนตามระลกแลวและตามระลกแลว คอวา ปตโสมนสสชาโต เปนผมปตและโสมนสอนเกดแลว อายต ตอไป หตวา เปน ปฏเสวต ยอมเสวย วปาก ซงผล ทฏธมเมเอว ในธรรมอนตนเหนแลวนน เทยว ต กมม อ. กรรมนน กต อนบคคลกระทาแลว สาธ เปน กรรมยงประโยชนใหสาเรจ คอวา สนทร เปนกรรมด คอวา สลฏก เปนกรรมสละสลวย (โหต) ยอมเปน อต ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา ย กตวา อต ดงน เปนตน ฯ


เรองอบลวรรณาเถร ๓๕. ๑๔๑/๑๐ ตงแต มาตลปตโต ปนสสา นนทมาณโว เปนตนไป. ปน ก นนทมาณโว อ. มาณพชอวานนทะ มาตลปตโต ผเปนบตรของลง อสสา เถรยา ของพระเถรนน ปฏพทธจตโต เปนผมจตอนเนองเฉพาะแลว ปฏาย จาเดม (ตสส เถรยา) คหกาลโต แตกาลแหงพระเถรนนเปนคฤหสถ (หตวา) เปน สตวา สดบแลว ตสสา เถรยา อาคตภาว ซงความทแหงพระเถรนน เปน ผมาแลว คนตวา ไปแลว อนธวน สอนธวน เถรยา อาคมนโต ปเรตรเอว กอนกวา กวาการมา แหงพระเถรนนเทยว ปวสตวา เขาไปแลว ต กฏก สกระทอมนน นลโน แอบแลว เหฏามเจ ในภายใตแหงเตยง เถรยา เมอพระเถร อาคนตวา มาแลว ปวสตวา เขาไปแลว กฏก สกระทอม ปธาย ปดแลว ทวาร ซงประต นสนนมตตาย เปนผสกวานงแลว มจเก บนเตยงนอย (สมานาย) เปนอย อนธกาเร ครนเมออนธการ จกขปเถ ในคลองแหงจกษ อวคเตเอว ไมไปปราศแลวนนเทยว (ตสสา เถรยา) อาคตตตา เพราะความทแหงพระเถรนน เปนผมาแลว อาตปโต จากแดด พห ในภายนอก นกขมตวา ออกไปแลว เหฏามจโต จากภายใตแหงเตยง อภรยห ขนไปเฉพาะแลว มจก สเตยงนอย เถรยา วารยมาโน


ผอนพระเถรหามอยวา พาล แนะคนเขลา ตว อ. เธอ มา นสส อยาฉบหายแลว พาล แนะคนเขลา ตว อ. เธอ มา นสส อยา ฉบหายแลว อต ดงน อภภวตวา ครอบงาแลว กตวา กระทาแลว อตตโน ปฏ ตกมม ซงกรรมอนตนปรารถนาแลว ปายาส ไดเดน ไปแลว ฯ อถ ครงนน มหาปว อ. แผนดนอนใหญ อสกโกนต วย อนเพยงดงวาไมอาจอย ธาเรต เพออนทรงไว อคณ ซงโทษมใชคณ อสส นนทมาณวสส ของมาณพชอวานนทะนน ภชช แตกแลว เทวธา โดยสวนสอง ฯ โส นนทมาณโว อ. มาณพชอวานนทะนน ปวฏโ เขาไปแลว ปว สแผนดน คนตวา ไปแลว นพพตต บงเกดแลว มหาอวจมห ในมหาอเวจ ฯ เถรป แม อ. พระเถร อาโรเจส บอกแลว ต อตถ ซงเนอความนน ภกขนน แก ภกษณ ท. ฯ ภกขนโย อ. ภกษณ ท. อาโรเจส บอกแลว ต อตถ ซงเนอความนน ภกขน แกภกษ ท. ฯ ภกข อ. ภกษ ท. อาโรเจส กราบทลแลว ภควโต แดพระผมพระภาคเจา ฯ สตถา อ. พระศาสดา สตวา ทรงสดบแลว ต อตถ ซง เนอความนน อามนเตตวา ตรสเรยกแลว ภกข ซงภกษ ท. (วตวา) ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ภกขภกขนอปาสกอปาสกาส ในภกษและภกษณและอบาสกและอบาสกา ท. หนา โย โกจ ปคคโล อ. บคคลผใดผหนง กโรนโต เมอกระทา ปาปกมม ซงกรรมอนลามก


หฏปปหฏโ เปนผราเรงแลวและราเรงทวแลว อทคคทคโค วย เปนผเพยงดงวาฟขนและฟขน (หตวา) เปน กโรต ยอมกระทาได ปรโส วย ราวกะ อ. บรษ ขาทมาโน เคยวกนอย มธสกขราทส วตถส ในวตถ ท. มนาผงและนาตาลกรวดเปนตนหนา มธรรส ซงรสแหงของหวาน กจเอว บางอยางนนเทยว อต ดงน อนสนธ ฆเฏตวา ธมม เทเสนโต เมอจะทรงสบตอ ซงอนสนธ แสดงซงธรรม อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ปาป อ. บาป น ปจจต ยอมไมเผลดผล ยาว เพยงใด พาโล อ. คนเขลา มต ยอมสาคญ มธวา วาเพยงดงนาหวาน ตาว เพยงนน จ ก ยทา เมอใด ปาป อ. บาป ปจจต ยอมเผลด ผล พาโล อ. คนเขลา นคจฉต ยอมเขาถง ทกข ซงทกข อถ เมอนน อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ห ก พาลสส เมอคนเขลา กโรนตสส กระทาอย ปาป ซงบาป คอวา อกสลกมม ซงกรรมอนเปนอกศล ต กมม อ. กรรมนน อปฏาต ยอมปรากฏ มธ วย ราวกะ อ. นาผง คอวา มธรรส วย ราวกะ อ. รสแหงของหวาน คอวา อฏ กนต มนาป วตถ วย ราวกะ อ. วตถ อนเปนทปรารถนา อนเปนทใคร อนเปนทยงใจใหเอบอาบ โส พาโล อ. คนเขลานน มต ยอมสาคญ ต ปาป ซงบาปนน มธ วย ราวกะ อ. นาผง


อต ดวยประการฉะน (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานน หนา (ปทสส) แหงบทวา มธวา อต ดงนเปนตน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา กาล ตลอดกาล ยตตก อนมประมาณ เทาใด (อต) ดงน (สททสส) แหงศพทวา ยาว อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา (ปาป) อ. บาป น เทต ยอมไมให วปาก ซงผล ทฏธมเม วา ในธรรมอนตนเหนแลวหรอ สมปราเย วา หรอวาในภพเปนทไปในเบองหนาพรอม (ยาว) เพยงใด (พาโล) อ. คนเขลา มต ยอมสาคญ น ปาป ซงบาปนน เอว อยางน ตาว เพยงนน (อต) ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา ปาป น ปจจต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปน ก ยทา ในกาลใด อสส พาลสส เมอคนเขลานน (ปคคเลน) ทฏธมเม ววธา กมมกรณา กรยมานสส วา อนบคคลกระทาอย ดวยกรรมกร อนมอยางตาง ๆ ในธรรมอนตน เหนแลวหรอ สมปราเย นรยาทส อปาเยส มหาทกข อนภวนตสส วา หรอวาเสวยอย ซงทกขอนใหญ ในอาบาย ท. มนรกเปนตน ในภพเปนท ไปในเบองหนาพรอม ต ปาป อ. บาปนน ปจจต ชอวายอมเผลดผล อถ ในกาลนน พาโล อ. คนเขลา โส นน นคจฉต ยอมเขาถง คอ วา วนทต ยอมประสบ คอวา ปฏลภต ยอมไดเฉพาะ ทกข ซงทกข อต ดงน (ปทสส) แหงบทวา ยทา จ อต ดงนเปนตน ฯ เทสนาวสาเน ในกาลเปนทสดลงแหงเทศนา พห ชนา อ. ชน ท. มาก ปาปณส บรรลแลว โสตาปตตผลาทน อรยผลาน ซงอรยผล ท. มโสดาปตตผลเปนตน ฯ อปเรน สมเยน โดยสมยอนอก มหาชโน


อ. มหาชน กถ ยงถอยคาวา ขณาสวาป แม อ. พระขณาสพ ท. มเ ชะรอย สาทยนต จะยนด กามสข ซงความสขในกาม เสวนต จะเสพ กาม ซงกาม น เสวสสนต จกไมเสพ ก เพราะเหต อะไร ห เพราะวา เอเต ขณาสวา อ. พระขณาสพ ท. เหลานน โกฬาปรกขา เปนตนไมอนผ (โหนต) ยอมเปน น หามได วมมกา เปนจอมปลวก (โหนต) ยอมเปน น หามได อลลมสสรราเอว เปนผมเนอและสรระอนสดนนเทยว (โหนต) ยอมเปน ตสมา เพราะ เหตนน เอเตป ขณาสวา อ. พระขณาสพ ท. แมเหลานน สาทยนต ยอมยนด กามสข ซงความสขในกาม เสวนต ยอมเสพ กาม ซงกาม อต ดงน สมฏาเปส ใหตงขนพรอมแลว ธมมสภาย ในธรรมสภา ฯ สตถา อ. พระศาสดา อาคนตวา เสดจมาแลว ปจฉตวา ตรส- ถามแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. สนนสนนา เปนผนงประชมกนแลว กถาย ดวยถอยคา กาย น อะไรหนอ อตถ ยอมม เอตรห ในกาลบดน อต ดงน (วจเน) ครนเมอคาวา มย อ. ขาพระองค ท. (สนนสนนา) เปนผนงประชมกนแลว อมาย นาม กถาย ดวยถอยคาชอน (อมห) ยอมม (เอตรห) ในกาล บดน อต ดงน (เตห ภกขห) อนภกษ ท. เหลานน วตเต กราบทลแลว (วตวา) ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ขณาสวา อ. พระขณาสพ ท. น สาทยนต ยอมไมยนด กามสข ซงความ สขในกาม น เสวนต ยอมไมเสพ กาม ซงกาม ห เหมอนอยางวา อทกพนท อ. หยาดแหงนา ปตต อนตกไปแลว ปทมปตเต บนใบ


ของปทม น ลปปต ยอมไมตดอย น สณาต ยอมไมตดตงอยดวยด วนวฏเฏตวา ปตตเอว กลงไปแลว ยอมตกไปนนเทยว ยถา ฉนใด จ อนง สาสโป อ. เมลดผกกาด น ลปปต ยอมไมตดอย น สณาต ยอมไมตงอยดวยด อารคเค บนปลายแหงเหลกแหลม วน- วฏเฏตวา ปตตเอว กลงไปแลว ยอมตกไปนนเทยว ยถา ฉนใด กาโม อ. กาม ทวโธป แมอนมอยางสอง น ลปปต ยอมไมซมซาบ น สณาต ยอมไมตงอยดวยด จตเต ในจต ขณาสวสส ของพระ ขณาสพ เอว ฉนนน อต ดงน อนสนธ ฆเฏตวา ธมม เทเสนโต เมอจะทรงสบตอ ซงอนสนธ แสดงซงธรรม อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา พราหมณวคเค ในพราหมณวรรค อม นวา โย ปคคโล อ. บคคลใด น ลปปต ยอมไม ตดอย กาเมส ในกาม ท. วาร โปกขรปตเต (อลปปนโต) อว ราวกะ อ. นา ไมซมซาบอย บนใบแหงบว อารคเค สาสโป (อลปปนโต) อว ราวกะ อ. เมลดผกกาด ไมตดอย บน ปลายแหงเหลกแหลม อห อ. เรา พรม ยอม เรยก ต ปคคล ซงบคคลนน พราหมณ วาเปน พราหมณ อต ดงน ฯ


เรองชมพกาชวก ๓๖. ๑๕๒/๑๓ ตงแต สตถา มหาชนสส ปรวตกก ตวา เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา ตวา ทรงทราบแลว ปรวตกก ซงความปรวตก มหาชนสส แหงมหาชน อาห ตรสแลววา ชมพก ดกอนชมพกะ ตว อ. ทาน ฉนทาห จงตด กงข ซงความสงสย อปฏากาน แหงอปฏฐาก ท. ตว ของทานเถด อต ดงน ฯ โส ชมพโก อ. ภกษชอวาชมพกะนน วตวา กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อหป แม อ. ขาพระองค ปจจาสสาม ยอม หวงเฉพาะ เอตตกเอว การณ ซงเหตอนมประมาณเทานนนเทยว อต ดงน สมาปชชตวา เขาแลว จตตถชฌาน ซงฌานท ๔ อฏาย ลกขนแลว อพภคคนตวา เหาะขนไปแลว เวหาส สเวหาส ตาปปมาณ อนมตนตาลเปนประมาณ วตวา กราบทลแลววา ภนเต ขาแต พระองคผเจรญ ภควา อ. พระผมพระภาคเจา สตถา ทรงเปน พระศาสดา เม ของขาพระองค (โหต) ยอมเปน อห อ. ขาพระองค สาวโก เปนสาวก อสม ยอมเปน อต ดงน โอรยห ลงแลว วนทตวา ถวายบงคมแลว อพภคคนตวา เหาะขนไปแลว เวหาส สเวหาส สตตตาลมตต อนมตนตาล ๗ เปนประมาณ เอว อยางน อต คอ ทวตาลมตต อนมตนตาล ๒ เปนประมาณ ตตาลมตต


อนมตนตาล ๓ เปนประมาณ ปน อก โอรยห ลงแลว ชานาเปส ยงมหาชนใหรแลว อตตโน สาวกภาว ซงความทแหงตนเปนสาวก ฯ มหาชโน อ. มหาชน ทสวา เหนแลว ต การณ ซงเหตนน จนเตส คดแลววา อโห โอ พทธา นาม ชอ อ. พระพทธเจา ท. อจฉรยา เปนผนาอศจรรย อโนมคณา เปนผมพระคณไมตาทราม (โหนต) ยอมเปน อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา กเถนโต เมอจะตรส สทธ กบมหาชเนน ดวยมหาชน อาห ตรสแลว เอว อยางนวา อย ชมพโก อ. ภกษ ชอวาชมพกะน เปตวา วางไวแลว ตมเหห อาภตสกการ ซงสกการะ อนทาน ท. นามาแลว ชวหคเค ทปลายแหงลน กสคเคน ดวย ปลายแหงหญาคา เอตตก กาล สนกาลอนมประมาณเทาน นวตโถ อยแลว อธ าเน ในทน (จนตเนน) ดวยอนคดวา อห อ. เรา ตปจรณ ยงการประพฤตซงตบะ ปเรม จะใหเตม อต ดงน สเจ ถาวา (อย ชมพโก) อ. ภกษชอวาชมพกะน ตปจรณ ยงการประพฤตซงตบะ ปเรยย พงใหเตม วสสต ตลอดรอยแหงป อมนา อปาเยน โดยอบาย นไซร จ ก ภตตจเฉทนกสลเจตนา อ. กศลเจตนาอนเปนเหตตดเสย ซงภต อสส ชมพกสส ของชมพกะนน อทาน กล วา ภตต วา กกกจ- จายตวา อภชนตสส ผประพฤตรงเกยจแลว ซงตระกลหรอ หรอวา ซงภต ไมบรโภคอย ในกาลน ยา ใด ตปจรณ อ. การประพฤตซงตบะ ต นน ฯ อคฆต ยอมไมถงคา กล ซงเสยว โสฬสป แมท ๑๖ ตสสา


กสลเจตนาย แหงกศลเจตนานน อต ดงน อนสนธ ฆเฏตวา ธมม เทเสนโต เมอจะทรงสบตอ ซงอนสนธ แสดงซงธรรม อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา พาโล อ. คนพาล ภเชถ พงบรโภค โภชน ซงโภชนะ กสคเคน ดวยปลายแหงหญาคา มาเส ในเดอน มาเส ในเดอน โส พาโล อ. คนพาลนน น อคฆต ยอมไมถงคา กล ซงเสยว โสฬส ท ๑๖ สงขาตธมมาน อรยปคคลาน แหงพระ อรยบคคล ท. ผมธรรมอนบณฑตนบพรอมแลว อต ดงน ฯ อตโถ อ. เนอความวา สเจ ถาวา พาโล อ. บคคลผเปนพาล คอวา อปราตธมโม ผมธรรมอนไมกาหนดรแลว ปรพาหโร ผเหนหาง สลาทคณา จากคณมศลเปนตน ปพพชโต บวชแลว ตตถายตเน ในลทธแหงเดยรถย ภชนโต บรโภคอย โภชน ซง โภชนะ กสคเคน ดวยปลายแหงหญาคา มาเส ในเดอน มาเส ใน เดอน สมปตเต อนถงพรอมแลว (อาสาย) ดวยความหวงวา อห อ. เรา ตปจรณ ยงการประพฤตซงตบะ ปเรสสาม จกใหเตม อต ดงน ภเชถ ชอวาพงบรโภค โภชน ซงโภชนะ วสสสต ตลอด รอยแหงป ฯ


เทสนา อ. เทศนา ปคคลาธฏานา อนมบคคลเปนทตงวา (อรยปคคลา) อ. พระอรยบคคล ท. าตธมมา ผมธรรมอนรแลว คอวา ตลตธมมา ผมธรรมอนชงไดแลว (ภควตา) อนพระผม พระภาคเจา วจจนต ยอมตรสเรยก สงขาตธมมา ชอวาผมธรรมอน บณฑตนบพรอมแลว เตส อรยปคคเลส ในพระอรยบคคล ท. เหลานนหนา โสตาปนโน อ. พระโสดาบน เหฏ มโกฏยา โดยทสด แหงพระอรยบคคลผมในภายใต สงขาตธมโม ชอวาเปนผมธรรม อนบณฑตนบพรอมแลว (โหต) ยอมเปน ขณาสโว อ. พระขณาสพ อปรมโกฏยา โดยทสดแหงพระอรยบคคลผมในเบองบน (สงขาตธมโม) ชอวาเปนผมธรรมอนบณฑตนบพรอมแลว (โหต) ยอมเปน โส พาโล อ. ชนผเปนพาลนน น อคฆต ยอมไมถงคา โสฬส กล ซงเสยวท ๑๖ อเมส อรยปคคลาน แหงพระอรยบคคล ท. เหลาน สงขาตธมมาน ผมธรรมอนบณฑตนบพรอมแลว อต ดงน (คาถา- ปาททวยสส) แหงหมวดสองแหงบาทแหงพระคาถาวา น โส สงขาต- ธมมาน กล อคฆต โสฬส อต ดงน (ปณฑเตน) อนบณฑต (เวทตพพา) พงทราบ ฯ ปน สวนวา อย อตโถ อ. เนอความนวา จ ก เจตนา อ. เจตนา ตสส พาลสส ของชนผเปนพาลนน ตถา ตปจรณ ปเรนตสส ผยงการประพฤตซงตบะใหเตมอย เหมอนอยางนน วสสสต ตลอด รอยแหงป ยา ใด ปวตตเจตนา อ. เจตนาอนเปนไปแลว ตาว-


ทฆรตต ตลอดราตรอนยาวนานเพยงนน สา นน น อคฆต ยอม ไมถงคา กล ซงเสยว โสฬส ท ๑๖ ยา จ สงขาตธมมาน อรย- ปคคลาน กล วา ภตต วา กกกจจายตวา อภชนตาน เอกา ภตตจเฉทนกสลเจตนา ตสสา เจตนาย แหง - ก อ. เจตนาอนเปน กศลอนเปนเหตตดเสยซงภต ของพระอรยบคคล ท. ผมธรรมอน บณฑตนบพรอมแลว ผประพฤตรงเกยจแลว ซงตระกลหรอ หรอวา ซงภต ไมบรโภคอย ดวงหนงอนใด เจตนานน (อต) ดงน เอตถ คาถาปาททวเย ในหมวดสองแหงบาทแหงพระคาถาน (ปณฑเตน) อนบณฑต (เวทตพโพ) พงทราบ ฯ อท อตถรป อ. อรรถรปนวา ย ผล อ. ผลใด กตวา กระทาแลว ย ตสสา สงขาตธมมาน อรยปคคลาน เจตนาย ผล ต ผล ซง- อ. ผลของเจตนา ของพระอรยบคคล ท. ผมธรรมอนบณฑตนบพรอม แลว นนใด ผลนน โสฬสโกฏาเส ใหเปนสวน ๑๖ กตวา กระทา เอเกก โกฏาส ซงสวน สวนหนงสวนหนง ตโต โสฬสโกฏาสโต จากสวน ๑๖ นน โสฬสโกฏาเส ใหเปนสวน ๑๖ ปน อก เอกสส โกฏาสสส ของสวนสวนหนง ตโต ปจฉมโสฬสโกฏาสโต จากสวน ๑๖ อนมในเบองหลงนน ตเอว ผล อ. ผลนนนนเทยว มหนตตร เปนธรรมชาตใหญกวา ตปจรณโต กวาการประพฤตซงตบะ ตสส พาลสส แหงชนผเปนพาลนน (โหต) ยอมเปน (อต) ดงน (ภควตา) วตต เปนอรรถรปอนพระผมพระภาคเจาตรสแลว โหต


ยอมเปน อต ดงน ตสสา คาถาย แหงพระคาถานน (ปณฑเตน) อนบณฑต (เวทตพโพ) พงทราบ ฯ


เรองอหเปรต ๓๗. ๑๕๔/๘ ตงแต เอกสม ห ทวเส ชฏลสหสสสส เปนตนไป. ห ความพสดารวา เอกสม ทวเส ในวนหนง ชฏลสหสสสส อพภนตโร อายสมา ลกขณตเถโร จ อ. พระเถระชอวาลกขณะ ผมอาย ผมในภายใน แหงพนแหงชฎลดวย (อายสมา) มหาโมคคลลานต- เถโร จ อ. พระเถระชอวามหาโมคคลลานะผมอายดวย โอตรนต ขามลงอย คชฌกฏโต จากภเขาชอวาคชฌกฏ (จนตเนน) ดวยอน คดวา มย อ. เรา ท. จรสสาม จกเทยวไป ปณฑาย เพอบณฑบาต ราชคเห ในเมองราชคฤห อต ดงน ฯ เตส เถเรส ในพระเถระ ท. เหลานนหนา มหาโมคคลลาโน อ. พระเถระชอวามหาโมคคลลานะ อายสมา ผมอาย ทสวา เหนแลว อหเปต ซงอหเปรต เอก ตนหนง อกาส ไดกระทาแลว สต ซงอนยมแยม ปาต ใหเปนธรรมชาต ปรากฏ ฯ อถ ครงนน ลกขณตเถโร อ. พระเถระชอวาลกขณะ ปจฉ ถามแลว การณ ซงเหตวา อาวโส แนะผมอาย ตว อ. ทาน กโรส ยอมกระทา สต ซงอนแยม ปาต ใหเปนธรรมชาตปรากฏ กสมา เพราะเหตอะไร อต ดงน น มหาโมคคลลานตเถร กะพระเถระ ชอวามหาโมคคลลานะนน ฯ (มหาโมคคลลานตเถโร) อ. พระเถระ ชอวามหาโมคคลลานะ (อาห) กลาวแลววา อาวโส แนะผมอาย


(อย กาโล) อ. กาลน อกาโล โข เปนกาลไมสมควรแล วสชเชต เพออนเฉลย อมสส ปหสส ซงปญหาน (โหต) ยอมเปน ตว อ. ทาน ปจเฉยยาส พงถาม ม ซง ผม สนตเก ในสานก ภควโต ของพระผมพระภาคเจา อต ดงน ฯ เตส เถเรส ครนเมอพระเถระ ท. เหลานน จรตวา เทยวไป แลว ราชคเห ในเมองราชคฤห ปณฑาย เพอบณฑบาต คนตวา ไปแลว สนตก สสานก ภควโต ของพระผมพระภาคเจา นสนเนส นงแลว ลกขณตเถโร อ. พระเถระชอวาลกขณะ ปจฉ ถามแลววา โมคคลลาน แนะโมคคลลานะ อาวโส ผมอาย ตว อ. ทาน โอตรนโต ขามลงอย คชฌกฏา จากภเขาชอวาคชฌกฏ กรตวา กระทาแลว สต ซงอนแยม ปาต ใหเปนธรรมชาตปรากฏ มยา สตการณ ปฏโ ผอนผมถามแลว ซงเหตแหงอนแยม อวจ ไดกลาวแลววา ตว อ. ทาน ปจเฉยยาส พงถาม ม ซงผม สนตเก ในสานก ภควโต ของพระผมพระภาคเจา อต ดงน อทาน ในกาลน ตว อ. ทาน กเถห จงกลาว ต การณ ซงเหตนนเถด อต ดงน ฯ เถโร อ. พระเถระ อาห กลาวแลววา อาวโส แนะผมอาย อห อ. ผม ทสวา เหนแลว เอก อหเปต ซงอหเปรตตนหนง อกาส ไดกระทาแลว สต ซงอนแยม ปาต ใหเปนธรรมชาตปรากฏ อตตภาโว อ. อตภาพ ตสส อหเปตสส ของอหเปรตนน เอวรโป เปนสภาพ มรปอยางน (โหต) ยอมเปน สส อ. ศรษะ อสส เปตสส ของเปรต นน มนสสสส วย ราวกะ อ. ศรษะของมนษย อตตภาโว อ. อตภาพ


เสโส อนเหลอ อสส เปตสส ของเปรตนน อหสส (อตตภาโว) วย ราวกะ อ. อตภาพของง เอโส อหเปโต นาม ชอ อ. อหเปรตนน ปจวสตโยชนโก เปนสตวประกอบดวยโยชน ๒๕ ปมาณโต ดวย ประมาณ (โหต) ยอมเปน อคคชาลา อ. เปลวแหงไฟ ท. อฏ ตา อนตงขนแลว สสโต จากศรษะ ตสส เปตสส ของเปรตนน คจฉนต ยอมลามไป ยาว เพยงใด นงคฏา แตทาง อฏ ตา อคคชาลา อ. เปลวแหงไฟ ท. อนตงขนแลว นงคฏโต แตหาง (ตสส เปตสส) ของเปรตนน (คจฉนต) ยอมลามไป ยาว เพยงใด สสา แตศรษะ อฏ ตา อคคชาลา อ. เปลวแหงไฟ ท. อนตงขนแลว มชเฌ ในทาม กลาง (ตสส เปตสส) ของเปรตนน คจฉนต ยอมลามไป ปสสาน สขาง ท. เทว ๒ อฏ ตา อคคชาลา อ. เปลวแหงไฟ ท. อนตงขนแลว ปสเสห จากขาง ท. ทวห ๒ (ตสส เปตสส) ของเปรตนน โอสรนต ยอมรวมลง มชเฌ ในทามกลาง อต ดงน ฯ กร ไดยนวา อตตภาโว อ. อตภาพ ทวนนเอว เปตาน ของเปรต ท. ๒ นนเทยว ปจวรสตโยชนโก เปนสภาพประกอบดวยโยชน ๒๕ (โหต) ยอมเปน (อตตภาโว) อ. อตภาพ อวเสสาน เปตาน ของเปรต ท. ทเหลอลง ตคาวตปปมาโณ เปนสภาพมคาวต ๓ เปน ประมาณ (โหต) ยอมเปน (อตตภาโว) อ. อตภาพ อมสส อหเปตสส จเอว ของอหเปรตนดวยนนเทยว กากเปตสส จ ของกาก- เปรตดวย ปจวสตโยชนโก เปนสภาพประกอบดวยโยชน ๒๕ (โหต) ยอมเปน เตส ทวส เปเตส ในเปรต ท. ๒ เหลานนหนา อย


อหเปโต อ. อหเปรตน (โหต) ยอมม ตาว กอน ฯ มหาโมคคลลาโน อ. พระเถระชอวามหาโมคคลลานะ ทสวา เหนแลว กากเปตป แมซงกากเปรต ปจจมาน ผอนไฟไหมอย คชฌกฏมตถเก บนยอดแหงภเขาชอวาคชฌกฏ ปจฉนโต เมอจะภาม ปพพกมม ซงกรรมในกาลกอน ตสส กากเปตสส ของกากเปรตนน อาห กลาวแลว คาถ ซงคาถา อม นวา ชวหา อ. ลน (เต) ของทาน ปจโยชนกา เปนลนประกอบดวยโยชน ๕ (โหต) ยอมเปน สส อ. ศรษะ เต ของทาน นวโยชน เปนศรษะ มโยชน ๙ (โหต) ยอมเปน กาโย อ. กาย ตยห ของทาน อจจคคโต ขนไปลวงแลว ปจวสตโยชน สนโยชน ๒๕ ตว อ. ทาน กรตวาน กระทาแลว กมม ซงกรรม ก น อะไรหนอ ปตโต เปนผถงแลว ทกข ซงทกข อทส อนเชนน อส ยอมเปน อต ดงน ฯ อถ ครงนน เปโต อ. เปรต อาจกขนโต เมอจะบอก อสส มหาโมคคลลานตเถรสส แกพระเถระชอวามหาโมคคลลานะนน วตวา กลาวแลว คาถ ซงคาถา วา โมคคลลาน ขาแตทานโมคคลลานะ ภนเต ผเจรญ อห อ. ขาพเจา อาหเรส ไดกลนกนแลว ภตต ซง ภต อภหฏ อนบคคลนาไปเฉพาะแลว สงฆสส


เพอสงฆ กสสปสส ของพระพทธเจาทรงพระนาม วากสสปะ มเหสโน ผแสวงหาซงคณอนใหญ โดยปกต ยถจฉก ตามปรารถนา อต ดงน อาห กลาวแลววา ภนเต ขาแตทานผเจรญ กสสปพทธกาเล ในกาลแหงพระพทธเจาทรงพระนามวากสสปะ ภกข อ. ภกษ ท. สมพหลา ผมากพรอม ปวสส เขาไปแลว คาม สบาน ปณฑาย เพอบณฑบาต ฯ มนสสา อ. มนษย ท. ทสวา เหนแลว เถเร ซง พระเถระ ท. สมปยายมานา ประพฤตเปนทรกดวยดอย นสทาเปตวา ยงพระเถระใหนงแลว อาสนสาลาย ทศาลาอนเปนทนง โธวตวา ลางแลว ปาเท ซงเทา ท. มกเขตวา ทาแลว เตเลน ดวยนามน ปาเยตวา ยงพระเถระใหดมแลว ยาค ซงขาวยาค ทตวา ถวายแลว ขชชก ซงวตถอนบคคลพงเคยว ปณฑปาตกาล ยงกาลแหงบณฑบาต อาคมมยมานา ใหมาอย สณนตา นสทส นงฟงอยแลว ธมม ซงธรรม ฯ ธมมกถาวสาเน ในกาลเปนทสดลงแหงธรรมกถา (มนสสา) อ. มนษย ท. อาทาย ถอเอาแลว ปตเต ซงบาตร ท. เถราน ของพระเถระ ท. ปเรตวา ยงบาตรใหเตมแลว นานคครสโภชนสส ดวยโภชนะ อนประกอบแลวดวยรสอนเลศตาง ๆ เคเห ในเรอน อตตโน ของตน อตตโน ของตน อาหรส นามาแลว ฯ ตทา ในกาลนน อห อ. ขาพเจา กาโก เปนกา หตวา เปน นสนโน จบแลว ฉทนปฏเ ทหลงแหงชายคา อาสนสาลาย แหงศาลาอนเปนทนง ทสวา เหนแลว ต โภชน ซงโภชนะนน อคคเหส ไดคาบเอาแลว กพเฬ ซงคาขาว


ท. ตโย ๓ มข ยงปาก ปเรนโต ใหเตมอย ตกขตต ๓ ครง เอเกน มนสเสน คหตปตตโต จากบาตรอนมนษยคนหนงถอเอาแลว ปน ก ต ภตต อ. ภตนน สนตก เปนภตเปนของมอย สงฆสส ของ สงฆ (โหต) ยอมเปน นเอว หามไดนนเทยว สงฆสส นยเมตวา (ปคคเลน) ทนน เปนภตอนบคคลกาหนดถวายแลว แกสงฆ (โหต) ยอมเปน น หามได ภกขห คหตาวเสสก เปนภตเหลอลงจากภต อนภกษ ท. รบเอาแลว อตตโน เคห เนตวา มนสเสห ภชตพพก เปนภตอนมนษย ท. นาไปแลว สเรอนของตน พงบรโภค (โหต) ยอมเปน น หามได เกวล สงฆ อททสส (ปคคเลน) อภหฏมตตเอว เปนภตสกวาอนบคคลนาไปเฉพาะแลว อทศเฉพาะสงฆ อยางเดยว นนเทยว (โหต) ยอมเปน กพฬา อ. คาขาว ท. ตโย ๓ มยา อนขาพเจา อหตา คาบเอาแลว ตโต ปตตโต จากบาตรนน เอตตก กมม อ. กรรมอนมประมาณเทาน ปพพกมม เปนกรรมในกาลกอน เม ของขาพเจา (โหต) ยอมเปน โส อห อ. ขาพเจานน กตวา กระทาแลว กาล ซงกาละ ปจตวา ไหมแลว อวจมห ในนรกชอ วาอเวจ วปาเกน เพราะผล ตสส กมมสส ของกรรมนน กากเปโต หตวา นพพตโต บงเกดแลว เปนเปนกากเปรต อทาน ในกาลน ปจจนโภม เสวยเฉพาะอย อท ทกข ซงความทกขน คชฌกเฏ ทภเขาชอวาคชฌกฏ ปกกาวเสเสน วปาเกน เพราะวบากอนเหลอลง จากกรรมอนเผลดผลแลว ตตถ กมเม ในเพราะกรรมนน อต ดงน ฯ อท วตถ อ. เรองน กากเปตวตถ เปนเรองของกากเปรต (โหต) ยอมเปน ฯ


ปน แตวา เถโร อ. พระเถระ อาห กลาวแลววา อห อ. ผม ทสวา เหนแลว อหเปต ซง อหเปรต อกาส ไดกระทาแลว สต ซงอนแยม ปาต ใหเปนธรรมชาตปรากฏ อต ดงน อธ วตถมห ในเรองน ฯ อถ ครงนน สตถา อ. พระศาสดา สกข ทรงเปนพยาน อสส เถรสส ของพระเถระนน หตวา เปน อาห ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. โมคคลลาโน อ. ภกษชอวาโมคคลลานะ อาห กลาว แลว สจจ วจน ซงคาอนจรง ปน ก เอโส เปโต อ. เปรตนน มย อนเรา ทฏโ เหนแลว (มม) สมโพธปปตตทวเสเอว ใน วนแหงเราบรรลแลวซงสมโพธญาณนนเทยว อปจ กแตวา อห อ. เรา น กเถส ไมกลาวแลว ปรานทยาย ดวยความเอนดตอบคคลอนวา เอ ชนา อ. ชน ท. เหลาใด น สททเหยย ไมพงเชอ วจน ซงคา เม ของเรา (ต อสททหน) อ. ความไมเชอนน ภเวยย พงม อหตาย เพอความไมเกอกล เตส ชนาน แกชน ท. เหลานน อต ดงน อต ดงน ฯ ๓๘. ๑๕๗/๑๓ ตงแต สตถา อม ตสส ปพพกมม กเถตวา เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา กเถตวา ครนตรสแลว ปพพกมม ซง กรรมในกาลกอน ตสส เปตสส ของเปรตนน อม น (วตวา)


ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ปาปกมม นาม ชอ อ. กรรม อนลามก เอต นน ขรสทส เปนเชนกบดวยนานม (โหต) ยอมเปน ขร อ. นานม ทยหมานเอว อนบคคลรดอยนนเทยว น ปรณมต ยอมไมแปรไป ยถา ฉนใด กมม อ. กรรม กรยมานเอว อนบคคล กระทาอยนนเทยว น วปจจต ยอมไมเผลดผล ตถา ฉนนน ปน แตวา ยทา ในกาลใด (กมม) อ. กรรม วปจจต ยอมเผลดผล ตทา ในกาลนน (ปคคโล) อ. บคคล โยเชต ยอมประกอบ ทกเขน ดวยทกข เอวรเปน อนมรปอยางน อต ดงน อนสนธ ฆเฏตวา ธมม เทเสนโต เมอจะทรงสบตอซงอนสนธ แสดงซงธรรม อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ห ก กมม อ. กรรม ปาป อนลามก กต อน บคคลกระทาแลว น มจจต ยอมไมปลอยไป สชชขร อว ราวะ อ. นานมในวนมอยวนน (อมจจนต) ไมแปรไปอย (ปาปกมม) อ. กรรม อนลามก ฆหนต อนเวต ยอมไหมไปอย พาล ซงคนพาล ปาวโก อว ราวกะ อ. ไฟผเผาผลาญ ภสมาจฉนโน อนเถากลบแลว อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ขร อ. นานม นกขนต อนไหลออกแลว ถเนห จากนม ท. เธนยา ของแมโคนม ตขณเอว ในขณะนนนนเทยว อพภณห อนอนยง น มจจต ยอมไมเปลยนไป คอวา น ปรณมต ยอมไมแปรไป (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา


(ปทสส) แหงบทวา สชชขรว อต ดงน ฯ อท อตถรป อ. อรรถรปนวา สชชขร อ. นานมในวนมอยวนน อท น น มจจต ยอมไมเปลยนไป คอวา น ปรณมต ยอมไมแปรไป คอวา น ชหต ยอมไมละ ปกต ซงปกต ตขณเอว ในขณะนนนนเทยว ปน แตวา (ขร) อ. นานม (ปคคเลน) อนบคคล ทหตวา รดแลว คหต ถอเอาแลว ยสม ภาชเน ในภาชนะใด (ปคคโล) อ. บคคล น ปกขปต ยอมไมใสเขา ตกกาทอมพล ซงของเปรยวมเปรยงเปนตน ตตถ ภาชเน ในภาชนะนน ยาว เพยงใด คอวา (ขร) อ. นานม น ปาปณาต ยอมไมถง อมพลภาชน ซงภาชนะแหงของเปรยว ทธภาชนาทก มภาชนะแหงนมสมเปนลน ยาว เพยงใด (ต ขร) อ.นานมนน อวชหตวา ไมสละวเศษแลว ปกต ซงปกต ตาว เพยงนน ชหต ยอมละ ปจฉา ในภายหลง ยถา ฉนใด ปาปกมมป แม อ. กรรมอนลามก กรยมานเอว อนบคคลกระทาอยนนเทยว น ปจจต ยอมไมเผลดผล เอวเอว ฉนนนนนเทยว ยท ผวา (ปาปกมม) อ. กรรมอนลามก วปจเจยย พงเผลดผลไซร โกจ อ. ใคร ๆ น วสเหยย ไมพงอาจ กาต เพออนกระทา ปาปกมม ซงกรรมอนลามก ปน ก ขนธา อ. ขนธ ท. กสลาภนพพตตา อนบงเกดเฉพาะแลว ดวยกศล ธรนต ยอมทรงไว ยาว เพยงใด เต ขนธา อ. ขนธ ท. เหลานน รกขนต ยอมรกษา น ปคคล ซงบคคลนน ตาว เพยงนน ขนเธส ครงเมอขนธ ท. นพพตเตส บงเกดแลว อปาเย ในอบาย เภทา เพราะความแตกไป เตส ขนธาน แหงขนธ ท. เหลานน


(ปาปกมม) อ. กรรมอนลามก วปจจต ยอมเผลดผล จ ก (ต ปาปกมม) อ. กรรมอนลามกนน วปจจมาน เมอเผลดผล ฑหนต อนเวต ชอวายอมไหมไปอย พาล ซงคนพาล (อต) ดงน (ภควตา) วตต เปนอรรถรปอนพระผมพระภาคเจาตรสแลว โหต ยอมเปน ฯ (ปจฉา) อ. อนถามวา (ปาปกมม) อ. กรรมอนลามก (ฑหนต อนเวต) ยอมไหมไปอย (พาล) ซงคนพาล ก วย ราวกะ อ. อะไร (อต) ดงน ฯ (วสสชชน) อ. อนเฉลยวา (ปาปกมม) อ. กรรมอนลามก (ฑหนต อนเวต) ยอมไหมไปอย (พาล) ซงคนพาล ปาวโก อว ราวกะ อ. ไฟผเผาพลาญ ภสมาจฉนโน อนเถากลบแลว อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา ห เหมอนอยางวา วตจฉตงคาโร อ. ถานเพลงอนมเปลวไปปราศแลว ฉารกาย ปฏจฉนโน อน เถากลบแลว อกกนโตป แมอนบคคลเหยยบแลว น ฑหต ยอม ไมไหม ตาว กอน (ตสส วตจฉตงคารสส) ฉารกาย ปฏจฉนนตตา เพราะความทแหงถานเพลงอนมเปลวไปปราศแลวนน เปนถานอน เถากลบแลว ปน แตวา (วตจฉตงคาโร) อ. ถานเพลงอนมเปลว ไปปราศแลว ฉารก ยงเถา ตาเปตวา ใหรอนแลว ฑหนโต คจฉต ยอมไหมไปอย ยาว เพยงใด มตถลงคา แตมนสมอง จมมาทน องคาน ฑหนวเสน ดวยอานาจแหงอนไหมซงอวยวะ ท. มหนงเปนตน ยถา ฉนใด ปาปกมมป แม อ. กรรมอนลามก เยน ปคคเลน กต


เปนกรรมอนบคคลใดกระทาแลว โหต ยอมเปน ฑหนต อนคจฉต ยอมตามไหมไปอย ต พาล ซงคนพาลนน นพพตต ผบงเกดแลว นรยาทส อปาเยส ในอบาย ท. มนรกเปนตน อตตภาเว ในอตภาพ ทตเย วา ทสองหรอ ตตเย วา หรอวาทสาม เอวเอว ฉนนนนนเทยว อต ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา ภสมาจฉนโนว ปาวโก อต ดงน ฯ


เรองสฏฐกฏเปรต ๓๙. ๑๕๙/๒ ตงแต ปรมนเยเนว มหาโมคคลลานตเถโร เปนตนไป. ห ความพสดารวา มหาโมคคลลานตเถโร อ. พระเถระชอวา มหาโมคคลลานะ สทธ พรอม ลกขณตเถเรน ดวยพระเถระชอวา ลกขณะ โอโรหนโต ลงอย คชฌกฏา จากภเขาชอวาคชฌกฏ กตวา กระทาแลว สต ซงอนแยม ปเทเส ในประเทศ อตรสม แหงใด แหงหนง ปรมนเยนเอว โดยนยอนมในกอนนนเทยว เถเรน สตการณ ปฏโ ผอนพระเถระถามแลว ซงเหตแหงอนแยม วตวา กลาวแลว วา ตว อ. ทาน ปจเฉยยาส พงถาม ม ซงผม สนตเก ในสานก ภควโต ของพระผมพระภาคเจา อต ดงน (ลกขณตเถเรน) ปฏโ ผอนพระเถระชอวาลกขณะถามแลว ปน อก (มหาโมคคลลานตเถรสส) ปณฑาย จรตวา สตถาร อปสงกมตวา วนทตวา นสนนกาเล ใน กาลแหงพระเถระชอวามหาโมคคลลานะ เทยวไปแลว เพอบณฑบาต เขาไปเฝาแลว ซงพระศาสดา ถวายบงคมแลวนงแลว อาห กลาว แลววา อาวโส แนะผมอาย อห อ. ผม อททส ไดเหนแลว เอก เปต ซงเปรตตนหนง อตตภาเวน โดยอตภาพ ตคาวตปปมาเณน อนมคาวต ๓ เปนประมาณ อยกฏสหสสาน อ. พนแหงคอนอนเปน วการแหงเหลก ท. สฏ ๖๐ อาทตตาน อนรอนทวแลว สมปชชลตาน


อนรงเรองดวยดแลว ปตตวา ตกแลว อปรมตถเก ในเบองบนแหง กระหมอม ตสส เปตสส ของเปรตนน อฏหนต ยอมตงขน ภนทนต ทาลายอย สส ซงศรษะ สส อ. ศรษะ ภนน อนแตกแลว ภนน อนแตกแลว สมฏหต ยอมตงขนพรอม ปน อก อตตภาโว อ. อตภาพ เอวรโป อนมรปอยางน มยา น ทฏปพโพ เปนสภาพอนผมไม เคยเหนแลว อมนา อตตภาเวน โดยอตภาพน (โหต) ยอมเปน อห อ. ผม ทสวา ครนเหนแลว ต อตตภาว ซงอตภาพนน อกาส ไดกระทาแลว สต ซงอนแยม ปาต ใหเปนธรรมชาตปรากฏ อต ดงน ฯ ห จรงอย คาถาปพนธวจน อ. คาอนเปนคาถาประพนธ อน มคาวา กฏสหสสาน อ. พนแหงคอน ท. สฏ ๖๐ ปรปณณาน เตมรอบแลว สพพโส โดยประการ ทงปวง นปตนต ยอมตกลง สเส บนศรษะ ตยห ของทาน โอภนทนตเอว ทาลายอยนนเทยว มตถก ซงกระหมอม (ตยห) ของทาน อตอาท ดงนเปนตน (มหาโมคคลลานตเถเรน) อนพระเถระชอวามหาโมคคลลานะ สนธาย วตต กลาวหมายเอาแลว อมเอว เปต ซงเปรตนนนเทยว เปตวตถมห ในเรองแหงเปรต ฯ สตถา อ. พระศาสดา สตวา ทรงสดบแลว กถ ซงถอยคา เถรสส ของพระเถระ อาห ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท.


เอโส สตโต อ. สตวนน มยาป แมอนเรา โพธมณเฑ นสนเนนเอว ผนงแลว ทควงแหงตนโพธนนเทยว ทฏโ เหนแลว อห อ. เรา น กเถส ไมกลาวแลว อนกมปาย ดวยความอนเคราะห ปเรส ชนาน ตอชน ท. เหลาอนวา จ ปน กแล เย ชนา อ. ชน ท. เหลาใด น สททเหยย ไมพงเชอ วจน ซงคา เม ของเรา (ต อสททหน) อ. ความไมเชอนน ภเวยย พงม อหตาย เพอความไมเกอกล เตส ชนาน แกชน ท. เหลานน อต ดงน ปน แตวา อทาน ในกาลน อห อ. เรา สกข เปนผเปนพยาน โมคคลลานสส ของภกษชอวา โมคคลลานะ หตวา เปน กเถม ยอมกลาว อต ดงน ฯ ๔๐. ๑๖๐/๓ ตงแต อเถกทวส ราชา อยยาน คจฉนโต เปนตนไป. อถ ครงนน เอกทวส ในวนหนง ราชา อ. พระราชา คจฉนโต เสดจไปอย อยยาน สพระอทยาน ปาปณ เสดจถงแลว ต ปเทส ซงประเทศนน ฯ ทารกา อ.เดก ท. กตวา กระทาแลว ปสปป ซงบรษเปลย ปาโรหนตเร ในระหวางแหงยานไทร ปลายส หนไป แลว ฯ ฉททจฉายา อ. เงาแหงชอง ผร แผไปแลว สรร ตลอด พระสรระ รโ ของพระราชา ปวฏสส ผเสดจเขาไปแลว รกขมล สโคนของตนไม ตมชฌนตเก กาเล ในกาลอนมในทสดแหงทามกลาง อนตงอยแลว ฯ โส ราชา อ. พระราชานน (จนเตตวา) ทรงดาร แลววา เอต กมม อ. กรรมน ก น โข อะไรหนอแล อต ดงน


โอโลเกนโต ทรงแลดอย อทธ ในเบองบน ทสวา ทรงเหนแลว หตถรปกาทน รปกาน ซงรป ท. มรปของชางเปนตน รกขปณเณส ทใบของตนไม ท. ปจฉตวา ตรสถามแลววา เอต กมม อ. กรรมนน กมม เปนกรรม กสส ของใคร (โหต) ยอมเปน อต ดงน สตวา ทรงสดบแลววา (เอต กมม) อ. กรรมนน (กมม) เปนกรรม ปสปปโน ของบรษเปลย (โหต) ยอมเปน อต ดงน ปกโกสา- เปตวา ทรงยงราชบรษใหรองเรยกมาแลว ต ปสปป ซงบรษ เปลยนน อาห ตรสแลววา ปโรหโต อ. ปโรหต มยห ของฉน อตมธโร เปนผมปากจด (หตวา) เปน อปปมตตเกป วจเน ครน เมอคาแมอนมประมาณอนนอย (มยา) อนฉน วตเต กลาวแลว ภณนโต กลาวอย พห วจน ซงคามาก อปททเวต ยอมเบยดเบยน ม ซงฉน ตว อ. เธอ สกขสสส จกอาจ ขปต เพออนดด อชลณฑกา ซงคถของแพะ ท. นาฬมตตา อนมทะนานเปนประมาณ มเข ในปาก ตสส ปโรหตสส ของปโรหตนน หรอ อต ดงน ฯ (ปสปป) อ. บรษเปลย (อาห) กราบทลแลววา เทว ขาแตสมมตเทพ อห อ. ขาพระองค สกขสสาม จกอาจ ตมเห อ. พระองค ท.อาหราเปตวา จงทรงยงราชบรษใหนามาแลว อชลณฑกา ซงคถแหงแพะ ท. นสทถ จงประทบนง อนโตสาณย ในภายในแหงมาน สทธ กบ ปโรหเตน ดวยปโรหต อห อ. ขาพระองค ชานสสาม จกร กตตพพ กมม ซงกรรมอนขาพระองคพงกระทา เอตถ วตถมห ในเรองน อต ดงน ฯ


ราชา อ. พระราชา อกาส ไดทรงกระทาแลว ตถา เหมอน อยางนน ฯ อตโร ปสปป อ. บรษเปลยนอกน กาเรตวา ยงบคคล ใหกระทาแลว ฉทท ซงชอง สาณยา ทมาน กตตรยคเคน ดวย ปลายแหงกรรไกร ปโรหตสส เพอปโรหต กเถนตสส กลาวอย สทธ กบ รา ดวยพระราชา มเข ครนเมอปาก ววฏมตเต เปนสกวาอน ปโรหตเปดแลว (สมาเน) เปนอย ขป ดดแลว อชลณฑก ซง คถแหงแพะ เอเกก กอนหนงกอนหนง ฯ ปโรหโต อ. ปโรหต คล กลนกนแลว อชลณฑก ซงคถแหงแพะ ปวฏ อนเขาไปแลว ปวฏ อนเขาไปแลว มข สปาก ฯ ปสปป อ. บรษเปลย อชลณฑกาส ครนเมอคถของแพะ ท. ขณาส สนแลว สาณ ยงมาน จาเลส ให หวนไหวแลว ฯ ราชา อ.พระราชา ตวา ทรงทราบแลว อชลณฑกาน ขณภาว ซงความทแหงคถแหงแพะ ท. เปนของสนแลว สาย ดวยความหมายร ตาย นน อาห ตรสแลววา อาจรย ขาแตอาจารย อห อ. ฉน กเถนโต เมอกลาว สทธ กบ ตมเหห ดวยทาน ท. น สกขสสาม จกไมอาจ นตถรต เพออนจดจา กถ ซงถอยคา ตมเห อ. ทาน ท. คลตวาป แมกลนกนแลว อชลณฑกา ซงคถแหงแพะ ท. นาฬมตตา อนมทะนานเปนประมาณ น อาปชชถ ยอมไมทวถง (อตตโน) ตณหภาว ซงความทแหงตนเปนผนง (อตตโน) อตมขร- ตาย เพราะความทแหงตนเปนผมปากจด อต ดงน ฯ พราหมโณ อ. พราหมณ อาปชชตวา ถงทวแลว (อตตโน) มงกภาว ซงความทแหงตนเปนผเกอ น อสกข ไมไดอาจแลว มข


ววรตวา ร า สทธ สลลปต เพออนเปด ซงปาก แลวปราศรย กบดวยพระราชา ปฏาย จาเดม ตโต กาลโต แตกาลนน ฯ ราชา อ. พระราชา ปกโกสาเปตวา ทรงยงราชบรษใหรองเรยกมาแลว ปสปป ซงบรษเปลย (วตวา) ตรสแลววา สข อ. ความสข เม อนฉน ลทธ ไดแลว นสสาย เพราะอาศย ต ซงทาน อต ดงน ตฏโ ทรงยนดแลว ทตวา พระราชทานแลว สพพฏก นาม ชอ ซงหมวด ๘ แหงวตถทงปวง ตสส ปสปปโน แกบรษเปลยนน อทาส ไดพระราชทานแลว คามวเร ซงบานสวย ท. จตตาโร ๔ ทสาส ในทศ ท. จตส ๔ นครสส แหงพระนคร ฯ อมจโจ อ. อามาตย อตถธมมานสาสโก ผพราสอนซงอรรถและธรรม รโ ของพระราชา วทตวา ทราบแลว ต อตถ ซงเนอความนน อาห กลาวแลว คาถ ซงคาถา อม นวา สปปก นาม ชอ อ. ศลปะ อป ยาทสกทส แมอนเชนใดเชนหนง สาธ โข เปนคณยง ประโยชนใหสาเรจแล (โหต) ยอมเปน ตว อ. ทาน ปสส จงดเถด คามา อ. บาน ท. จตททสา อนมในทศ ๔ (ปสปปนา) อน บรษเปลย ลทธา ไดแลว ขชปปหาเรน ดวย การดดซงมลแพะ อต ดงน ฯ


๔๑. ๑๖๒/๑๗ ตงแต สตถา อมมสส ปพพกมม กเถตวา เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา กเถตวา ครนตรสแลว ปพพกมม ซง กรรมในกาลกอน อสส เปตสส ของเปรตนน อม น (วตวา) ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. สปป วา อ. ศลปะหรอ อสสรย วา หรอวา อ. ความเปนใหญ อปปชชมาน เมอจะเกดขน พาลสส นาม ชอวาแกคนพาล อปปชชต ยอมเกดขน อนตถาย เพอความฉบหาย มใชความเจรญ ห ดวยวา พาโล อ. คนพาล ลภตวา ไดแลว สปป วา ซงศลปะหรอ อสสรย วา หรอวา ซงความเปนใหญ กโรต ยอมกระทา อตตโน อนตถเอว ซงความฉบหายมใชความเจรญ แกตนนนเทยว อต ดงน อนสนธ ฆเฏตวา ธมม เทเสนโต เมอ จะทรงสบตอ ซงอนสนธ แสดงซงธรรม อาห ตรสแลว คาถ ซง พระคาถา อม นวา ตต อ. ความเปนคออนร ชายต ยอมเกด พาลสส แกคนพาล อนตถาย เพอความฉบหาย มใชความเจรญ ยาวเทว เพยงใดนนเทยว (ต ตต) อ.ความเปนคออนรนน มทธ ยงปญญา ชอวามทธา อสส พาลสส ของคนพาลนน วปาตย ใหตกไปอย หนต ยอมฆา สกกส ซงสวนกศล พาลสส ของคนพาล (ตาวเทว) เพยงนนนน เทยว อต ดงน ฯ


(สทโท) อ. ศพทวา ยาวเทว อต ดงน ตตถ คาถาย ใน พระคาถานน นปาโต เปนนบาต อวธปรจเฉทนตเถ ในอรรถวา เปนเครองกาหนดซงเขตแดน (โหต) ยอมเปน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ชานนภาโว อ.ความเปนคออนร (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ตต ยอมเปน ฯ (ปคคโล) อ. บคคล ชานาต ยอมร ยป สปป ซงศลปะ แมใด โต ตงอยแลว ยมห อสสรเย วา ในความเปนใหญใดหรอ ยาย ยสสมปตตยา วา หรอวาในความถงพรอมดวยยศใด ชเนน อนชน ายต ยอมร คอวา ปากโฏ เปนผปรากฏแลว คอวา ปาโต เปนผอนบคคลรทวแลว โหต ยอมเปน เอต ตต อต วจน อ.คาวา ตต ดงนนน นาม เปนชอ ตสสา สปปอสสรย- ยสสมปตตยา ของศลปะและความเปนใหญและความถงพรอมดวยยศนน (โหต) ยอมเปน ฯ ห จรงอย สปป วา อ. ศลปะหรอ อสสรยาทภาโว วา หรอวา อ. ภาวะมความเปนใหญเปนตน ชายต ยอมเกด พาลสส แกคนพาล อนตถายเอว เพอความฉบหายมใชความเจรญนนเทยว คอวา โส พาโล อ.คนพาลนน นสสาย อาศยแลว ต สปปอสสรยาทภาว ซงศลปะ และภาวะมความเปนใหญเปนตนนน กโรต ยอมกระทา อตตโน อนตถเอว ซงความฉบหายมใชความเจรญ แกตนนนเทยว ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา วนาเสต ยอมใหพนาศ (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา หนต อต ดงน ฯ


(อตโถ) อ. อรรถวา กสลโกฏาส ซงสวนแหงกศล (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา สกกส อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา ห ก สปป วา อ. ศลปะหรอ อสสรย วา หรอวา อ. ความเปนใหญ อปปชชมาน เมอจะเกดขน พาลสส แกคนพาล อปปชชต ยอมเกดขน กสลโกฏาส ฆาเตนตเอว ฆาอย ซงสวนแหงกศลนนเทยว (อต) ดงน ฯ (เอต ปท) อ. บทนวา มทธ อต ดงน นาม เปนชอ ปาย ของปญญา (โหต) ยอมเปน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา วทธสมาน กาจดอย (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา วปาตย อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา ห ก ต ตต อ. ความเปนคอฉน รนน หนนต ฆาอย สกกส ซงสวนกศล ตสส พาลสส ของคนพาล นน มทธ ยงมทธา ปาสงขาต อนบณฑตนบพรอมแลววาปญญา วนปาเตนต ใหตกไปวเศษอย คอวา วทธเสนตเอว กาจดอยนนเทยว หนต ชอวายอมฆา อต ดงน ฯ


เรองพระสธรรมเถระ ๔๒. ๑๖๕/๑๓ ตงแต สตถา ตยา อปาสโก สทโธ ปสนโน เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา (วตวา) ตรสแลววา อปาสโก อ. อบาสก สทโธ ผมศรทธา ปสนโน เลอมใสแลว ตยา อนเธอ ขสโต ดาแลว หเนน วจเนน ดวยคาอนเลว อต ดงน อาโรเปตวา ทรงยกขน แลว โทส ซงโทษ ตสสเอว สธมมตเถรสส แกพระเถระชอวา สธรรมนนนนเทยว กาเรตวา ทรงยงสงฆใหกระทาแลว ปฏสารา- ณยกมม ซงกรรมอนบคคลพงยงกนและกนใหระลกเฉพาะ เปเสส ทรงสงไปแลว (วจเนน) ดวยพระดารสวา ตว อ. เธอ คจฉ ไปเถด ตว อ.เธอ จตตคหปต ยงคฤหบดชอวาจตตะ ขมาเปห จงใหอดโทษเถด อต ดงน ฯ โส สธมมตเถโร อ. พระเถระชอวา สธรรมนน คนตวา ไปแลว ตตถ าเน ในทนน วตวาป แม กลาวแลววา คหปต ดกอนคฤหบด เอโส โทโส อ.โทษนน โสโส เปนโทษ มยหเอว ของอาตมภาพนนเทยว (โหต) ยอมเปน ตว อ. ทาน ขมาห จงอดโทษ เม แกอาตมภาพเถด อต ดงน เตน คหปตนา ปฏกขตโต ผอนคฤหบดนนหามแลว (วจเนน) ดวยคา วา อห อ. ขาพเจา น ขมาม จะไมอดโทษ อต ดงน มงกภโต


ผเปนคนเกอเปนแลว น อสกข ไมไดอาจแลว ต จตต ขมาเปต เพออนยงคฤหบดชอวาจตตะนนใหอดโทษ ปจจาคมาส กลบมาแลว สนตก สสานก สตถ ของพระศาสดา ปนเอว อกนนเทยว ฯ สตถา อ. พระศาสดา ชานนโตป แมทรงทราบอยวา อปาสโก อ. อบาสก อต ดงน (จนเตตวา) ทรงพระดารแลววา เอโส สธมโม อ. ภกษ ชอวาสธรรมนน มานตถทโธ ผกระดางเพราะมานะ คนตวา ไปแลว ตสโยชนมคค สนหนทางอนมโยชน ๓๐ เปนประมาณ ปจจาคจฉต จงกลบมาเถด อต ดงน ขมาปนปาย อนาจกขตวา ว ไมตรสบอก แลว ซงอบายอนเปนเครองยงอบาสกใหอดโทษเทยว อยโยเชส ทรง สงไปแลว ฯ อถ ครงนน อสส สธมมตเถรสส ปน อาคตกาเล ในกาล แหงพระเถระชอวาสธรรมนนมาแลวอก ทตวา ทรงประทานแลว อนทต ซงภกษผอนทต นหตมานสส สธมมตเถรสส แกพระเถระ ชอวาสธรรม ผมมานะอนนาออกไปแลว วตวา ตรสแลววา ตว อ.เธอ คจฉ จงไป ตว อ. เธอ คนควา จงไปแลว สทธ กบ อมนา อนทเตน ดวยภกษผเปนอนทตน อปาสก ยงอบาสก ขมาเปห จงใหอดโทษเถด อต ดงน (วตวา) ตรสแลววา สมเณน นาม กาต อ.อนชออนสมณะกระทา มาน วา ซงมานะหรอ อสส วา หรอวาซงความรษยาวา วหาโร อ. วหาร มยห ของเรา นวาสนฏาน อ. ทอนเปนทอย มยห ของเรา อปาสโก อ. อบาสก มยห ของเรา


อปาสกาโย อ. อบาสกา ท. มยห ของเรา อต ดงน น วฏฏต ยอมไมควร ห เพราะวา (สมณสส) เมอสมณะ กโรนตสส กระทาอย เอว อยางน กเลสา อ. กเลส ท. อสสามานาทโย ม ความรษยาและมานะเปนตน วฑฒนต ยอมเจรญ อต ดงน อนสนธ ฆเฏตวา ธมม เทเสนโต เมอจะทรงสบตอ ซงอนสนธ แสดงซงธรรม อภาส ไดทรงภาษตแลว คาถา ซงพระคาถา ท. อมา เหลานวา พาโล ภกข อ.ภกษผเปนพาล อจเฉยย พง ปรารถนา อสนต ภาว จ ซงความยกยอง อน ไมมอยดวย ภกขส ปเรกขาร จ ซงการกระทาไว ในเบองหนา ในภกษ ท. ดวย อาวาเสส อสสรย จ ซงความเปนใหญ ในอาวาส ท. ดวย ปรกเลส ปชา จ ซงการบชา ท. ในตระกลของบคคลอน ท. ดวย สงกปโป อ. ความดารวา คหปพพชตา อ. คฤหสถและบรรพชต ท. อโภ ทงสอง มนต จงสาคญ (กมม) ซงการงาน กต อนตนกระทา แลว อตวสา อ. อานาจอนยง ท. อสส จงม มมเอว แกเรานนเทยว กจจากจเจส ในกจใหญ และกจนอย ท. หนา กสมจ กจเจ ในกจ อะไร ๆ อต ดงน (อปปชชต) ยอมเกดขน พาลสส แกภกษผเปนพาล อจฉา จ อ. ความ


อยากดวย มาโน จ อ. มานะดวย วฑฒต ยอม เจรญ อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ภกข อ. ภกษ พาโล ผเปนพาล อจเฉยย พงปรารถนา สมภาวน ซงความยกยอง อวชชมาน อนไมมอย คอ วา พาโล ภกข อ. ภกษผเปนพาล อสสทโธ เปนผไมมศรทธา ทสสโล เปนผมศลอนโทษประทษรายแลว อปปสสโต เปนผมพระพทธพจน อนสดบแลวนอย อววตโต เปนผไมสงดแลว กสโต เปนผเกยจคราน แลว อนปฏ ตสสต เปนผมสตอนไมเขาไปตงไวแลว อสมาหโต เปน ผไมตงลงดวยดแลว ทปปโ เปนผมปญญาอนชว อกขณาสโว เปนผมอาสวะอนไมสนแลว สมาโน เปนอย อจฉต ยอมปรารถนา สมภาวน ซงความยกยอง อสนต อนไมมอย อม นวา อโห วต โอหนอ ชโน อ.ชน ชาเนยย พงร ม ซงเราวา อย ภกข อ. ภกษน สทโธ เปนผมศรทธา สลวา เปนผมศล พหสสโต เปนผมพระ- พทธพจนอนสดบแลวมาก ปววตโต เปนผสงดทวแลว อารทธวรโย เปนผมความเพยรอนปรารภแลว อปฏ ตสสต เปนผมสตอนเขาไปตง ไวแลว สมาหโต เปนผตงมนดวยดแลว ปวา เปนผมปญญา ขณาสโว เปนผมอาสวะอนสนแลว (โหต) ยอมเปน อต ดงน อต ดงน (พาโล) อสสทโธ ว สมาโน (อย ภกข) ปาปจฉตานทเทเส (สารปตตตเถเรน) วตตนเยนเอว โดยนยแหงคาวา อ. ภกษผเปนพาล เปนผไมมศรทธาเทยว เปนอย ยอมปรารถนาวา อ. ชน จงร ซง


เราวา อ. ภกษน เปนผมศรทธา ยอมเปน ดงนเปนตน ดงน ดงน เปนตน อนพระเถระชอวาสารบตร กลาวแลว ในปาปจฉตานทเทส นนเทยว (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (ปทสส) แหงบทวา อสนต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา ปรวาร ซงบรวาร (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา ปเรกขาร อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา (พาโล) อ. ภกษผเปนพาล ตวา ตงอยแลว อจฉาจาเร ในความประพฤตดวยอานาจแหงความอยาก เอว อยางนวา อโห วต โอหนอ ภกข อ. ภกษ ท. สกลวหาเร ในวหารทงสน ปรวาเรตวา แวดลอมแลว ม ซงเรา ปจฉนตา ถามอย ปห ซงปญหา วหเรยย พงอย อต ดงน ปเรกขาร ภกขส อจฉต จ ชอวายอมปรารถนา ซงการกระทาไวในเบองหนา ในภกษ ท. ดวย (อต) ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สงฆเกส อาวาเสส จ ในอาวาส ท. อน เปนของมอยของสงฆดวย (อต) ดงน (ปทสส) แหงบทวา อาวาเสส อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อธบายวา ปณตเสนาสนาน อ. เสนาสนะอนประณต ท. วหารมชเฌ ในทามกลางแหงวหาร ยาน เหลาใด (พาโล) อ. ภกษผเปนพาล วจาเรนโต จดแจงอย ตาน ปณตเสนาสนาน ซงเสนาสนะอนประณต ท. เหลานน ภกขน เพอภกษ ท. สนทฏ- สมภตตาทน มภกษผอนตนเหนดวยดแลวและอนตนคบดวยดแลว


เปนตน อตตโน ของตน (วจเนน) ดวยคาวา ตมเห อ.ทาน ท. วสถ จงอย อธ เสนาสเน ในเสนาสนะนเถด อต ดงน ปลพทธนโต เกยดกนอย วรเสนาสน ซงเสนาสนะอนประเสรฐ สยป แมเอง วจาเรนโต จดแจงอย ลามกเสนาสนาน จเอว ซงเสนาสนะอนลามก ท. ดวยนนเทยว อมนสสปรคคหตาน เสนาสนาน จ ซงเสนาสนะ ท. อนอมนษยถอเอารอบแลวดวย ปจจนตมาน อนมในทสดเฉพาะ อาคนตกภกขน เพอภกษผอาคนตกะ ท. เสสาน ผเหลอ (วจเนน) ดวยคาวา ตมเห อ. ทาน ท. วสถ จงอย อธ เสนาสเน ในเสนา- สนะนเถด อต ดงน อาวาเสส อสสรย อจฉต จ ชอวายอมปรารถนา ซงความเปนใหญ ในอาวาส ท. ดวย (อต) ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา (พาโล) อ. ภกษผเปนพาล นเอว (อจฉต) ยอมไมปรารถนานนเทยว (จตปปจจยปช) ซงการบชาดวย ปจจย ๔ (กเลส) ในตระกล ท. มาตาปตน ของมารดาและบดา ท. น (อจฉต) ยอมไมปรารถนา (จตปปจจยปช) ซงการบชาดวย ปจจย ๔ (กเลส) ในตระกล ท. าตกาน ของญาต ท. อจฉต ยอมปรารถนา จตปปจจยปช ซงการบชาดวยปจจย ๔ กเลส ใน ตระกล ท. ปเรสเอว ชนาน ของชน ท. เหลาอนนนเทยว เอว อยางนวา อโห วต โอหนอ อเม ชนา อ. ชน ท. เหลาน ทเทยย พงถวาย มยหเอว แกเรานนเทยว น (ทเทยย) ไมพงถวาย อเส ภกขน แกภกษ ท. เหลาอน อต ดงน (อต) ดงน (คาภาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา ปชา ปรกเลส จ อต ดงน ฯ


(อตโถ) อ. อรรถวา จ ก สงกปโป อ. ความดารวา คห จ อ. คฤหสถ ท. ดวย ปพพชตา จ อ. บรรพชต ท. ดวย อโภป แมทงสอง มนต จงสาคญ กต กมม ซงการงานอนตนกระทาแลว คอวา ปรนฏ ต อนสาเรจแลว นสสาย เพราะอาศย มเอว ซง เรานนเทยว เอว อยางนวา นวกมม อ. นวกรรม ยงกจ อยางใด อยางหนง (ปคคเลน) อนบคคล กต กระทาแลว วหาเร ในวหาร อโปสถาคาราทกรณวเสน ดวยอานาจแหงอนกระทาซงนวกรรมมเรอน แหงอโบสถเปนตน ต นวกมม อ. นวกรรมนน สพพ ทงปวง เถเรน อนพระเถระ อมหาก ของเรา ท. กต กระทาแลว อต ดงน อต ดงน อปปชชต ยอมเกดขน ยสส พาลสส แกภกษ ผเปนพาลใด (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา มเมว กต มนต อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สงกปโป อ. ความดารวา คห จ อ. คฤหสถ ท. ดวย ปพพชตา จ อ. บรรพชต ท. ดวย สพเพป แมทงปวง วตตนต จงเปนไป วเส ในอานาจ มมเอว ของเรา นนเทยว คอวา (คหปพพชเตห) สกฏโคณวาสผรสอาทน วตถน ลทธพพาน โหนต วา อ. วตถ ท. มเกวยนและโคและมดและขวาน เปนตน จงเปนวตถอนคฤหสถและบรรพชต ท. พงได จงเปนหรอ (คหปพพชเตห) อนตมโส ยาคมตตป วตถ ตาเปตวา ปวนาทน กจจาน (ลทธพพาน โหนต) วา หรอวา อ. กจ ท. มการยงวตถ แมสกวาขาวยาคใหรอน แลวดมเปนตน โดยทสด จงเปนกจอนคฤหสถ


และบรรพชต ท. พงได จงเปน (เต คหปพพชตา) อ. คฤหสถและ บรรพชต ท. เหลานน วตตนต จงเปนไป วเส ในอานาจ มมเอว ของเรานนเทยว คอวา อาปจฉตวา จงถามโดยเออเฟอแลว มเอว ซงเรานนเทยว กโรนต จงกระทา กจจากจเจส ในกจใหญและกจนอย ท. เอวรเปส อนมรปอยางนหนา คอวา ขททกมหนเตส กรณเยส ใน กจอนตนพงกระทา ท. ทงเลกทงใหญหนา กสมจ กจเจ ในกจอะไร ๆ คอวา เอกกจเจป แมในกจอนหนง อต ดงน อปปชชต ยอมเกดขน (ตสส พาลสส) แกภกษผเปนพาลนน (อต) ดงน (คาถาปาทสส) แหงบาทแหงพระคาถาวา มเมว อตวสา อสส อต ดงน ฯ (อตโถ) อ. อรรถวา สา อจฉา จ อ. ความอยากนนดวย อย เอวรโป สงกปโป จ อ. ความดาร อนมรปอยางนนดวย อปปชชต ยอมเกดขน ยสส พาลสส แกภกษผเปนพาลใด วปสสนา อ. วปสสนา นเอว วฑฒต ยอมไมเจรญนนเทยว มคคผลาน อ. มรรคและผล ท. น วฑฒนต ยอมไมเจรญ ตสส พาลสส แกภกษผเปนพาลนน ปน แตวา ฉส ทวาเรส อปปชชนกตณหา จ เอว อ. ตณหาอนเกดขน ในทวาร ท. ๖ ดวยนนเทยว นววธมาโน จ อ. มานะอนมอยาง ๙ ดวย วฑฒต ยอมเจรญ อสส พาลสส แกภกษผเปนพาลนน เกวล อยางเดยว อทก วย ราวกะ อ. นา (วฑฒนต) เจรญอย สมททสส แกสมทร จนโททเย ในกาลเปนทขนไปแหงพระจนทร อต ดงน (ปททวยสส) แหงหมวดสองแหงบทวา อต พาลสส อต ดงน ฯ


๕๓. ๑๗๐/๑๖ ตงแต อานนทตเถโร สตถาร วนทตวา เปนตนไป. อานนทตเถโร อ. พระเถระชอวาอานนท วนทตวา ถวาย บงคมแลว สตถาร ซงพระศาสดา อาห กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ (จตโต) อ.คฤหบดชอวาจตตะ อาคจฉนโตป แมเมอมา สนตก สสานก ตมหาก ของพระองค ท. อาคโต มาแลว มาเสน โดยเดอน วตโถ อยแลว อธอป าเน ในทแมนา มาสเอว สนเดอนนนเทยว อทาส ไดถวายแลว ทาน ซงทาน (เทวมนสเสห) อาภตปณณากาเรนเอว ดวยเครองบรรณาการอนเทวดาและมนษย ท. นามาแลวนนเทยว เอตต กาล ตลอดกาลอนมประมาณเทาน กร ไดยนวา อทาน ในกาลน (โส จตโต) อ. คฤหบดชอวาจตตะนน กตวา กระทาแลว สกฏสตาน ซงรอยแหงเกวยน ท. ปจ ๕ ตจฉาน ใหเปนเกวยนเปลา คมสสต จกไป มาเสนเอว โดยเดอนนนเทยว ปน ก เทวมนสสา อ. เทวดาและมนษย ท. อฏาย ลกขนแลว (วตวา) กลาวแลววา อยย ขาแตเจาพระคณ คมนกมม อ. กรรม คอการไป ตจฉสกเฏห ดวยเกวยนอนเปลา ท. ตยา อนทาน กต กระทาแลว อต ดงน อสส จตตสส แกคฤหบดชอวาจตตะนน สกฏาน ยงเกวยน ท. ปรยส ใหเตมแลว รตเนห ดวยรตนะ ท. สตตห ๗ กร ไดยนวา (โส จตโต) อ. คฤหบดชอวาจตตะนน ปฏชคคนโต ปฏบตอย มหาชน ซงมหาชน (เทวมนสเสห) อาภตปณณากาเรนเอว ดวยเครองบรรณาการ อนเทวดาและมนษย ท. นามาแลวนนเทยว


อตตโน เพอตน ปน อก คมสสต จกไป ภนเต ขาแตพระองค ผเจรญ ปน ก สกกาโร อ. สกการะ อย น อปปชชต ยอมเกดขน เอตสส จตตสส แกคฤหบดชอวาจตตะนน ตมหาก สนตก อาคจ- ฉนตสสเอว ผมาอย สสานก ของพระองค ท. นนเทยว ก หรอ อทาห หรอวา (อย สกกาโร) อ. สกการะน อปปชชต ยอมเกดขน (เอตสส จตตสส) แกคฤหบดชอวาจตตะนน อตถ าเน คจฉนตสสอป แมผไปอย ในทอน อต ดงน ฯ สตถา อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา อานนท ดกอนอานนท (จตตสส) เมอคฤหบดชอวาจตตะ มม สนตก อาคจฉนตสสอป มาอย สสานก ของเรากด อตถ เน คจฉนตสสอป ไปอย ในทอนกด (สกกาโร) อ. สกการะ อปปชชตเอว ยอมเกดขนนนเทยว ห เพราะวา อย อปาสโก อ. อบาสกน สทโธ เปนผมศรทธา ปสนโน เปนผเลอมใสแลว สมปนนสโล เปนผมศลอนถงพรอมแลว (โหต) ยอมเปน เอวรโป อปาสโก อ. อบาสกผมรปอยางน ภชต ยอมคบ ย ย ปเทส ซงประเทศใดใด ลาภสกกาโร อ. ลาภและสกการะ นพพตตต ยอมบงเกด อสส อปาสกสส แกอบาสกนน ตตถ ตตถเอว ปเทเส ในประเทศนนนน นนเทยว อต ดงน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา ปกณณกวคเค ในปกณณกวรรค อม นวา (ปคคโล) อ. บคคล สทโธ ผมศรทธา สมปนโน ผถงพรอมแลว สเลน ดวยศล ยโส-


โภคสมปปโต ผเพรยบพรอมแลวดวยยศและ โภคะ ภชต ยอมคบ ย ย ปเทส ซงประเทศ ใดใด (เทวมนสเสห) ปชโต เปนผอนเทวดาและ มนษย ท.บชาแลว ตตถ ตตถเอว ปเทเส ในประเทศนนนนนนเทยว (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ


เรองวนวาสตสสเถระ ๔๔. ๑๗๘/๑๑ ตงแต อาปณโก จนเตส อย ปรโส อตตโน เปนตนไป. อาปณโก อ. ชาวรานตลาด จนเตส คดแลววา อย ปรโส อ. บรษน อาคจฉนโต มาอย ธมมตาย ตามธรรมดา อตตโน ของตน อาห กลาวแลววา ตว อ. ทาน ปฏจฉาเทห จงปกปด กมพเล ซงผาขนสตว ท. ตว ของทานเถด อต ดงน ม กะเรา อหป แม อ. เรา อวจ ไดกลาวแลววา สเจ ถาวา โส สามเณโร อ. สามเณรนน คณหาต ยอมถอเอา ทนนก กมพล ซงผาขนสตว อน บคคลถวายแลวไซร สเจ ถาวา อห อ เรา อจฉาม ยอมปรารถนาไซร ทสสาม จกถวาย สนตก ซงวตถอนเปนของมอย มม ของเรา เจ หากวา อห อ. เรา โน (อจฉาม) ยอมไมปรารถนาไซร น ทสสาม จกไมถวาย อต ดงน ปน แตวา (มม) เมอเรา อเทนตสส ไมถวายอย ทฏก กมพล ซงผาขนสตว อนสามเณรเหนแลว ลชชา อ. ความละอาย อปปชชต จะเกดขน (มม) เมอเรา ปฏจฉาเทนตสส ปกปดอย สนตก ซงวตถอนเปนของมอย อตตโน ของตน โทโส อ. โทษ นตถ ยอมไมม กมพลสเตส ในรอยแหง ผาขนสตว ท. ปจส ๕ อเมส เหลานหนา เทว กมพลา อ. ผาขนสตว ท. ๒ สตสหสสคฆนกา เปนผาประกอบดวยราคาซงแสน (โหนต)


ยอมเปน อเม กมพเล (มยา) ปฏจฉาเทต อ. อนเราปกปด ซงผาขนสตว ท. เหลาน วฏฏต ยอมควร อต ดงน สมพนธตวา ผแลว ทส ซงชาย ทสาย ดวยชาย ปกขปตวา โยนไปแลว อนตเร ในระหวาง เตส กมพลสตาน แหงรอยแหงผาขนสตว ท. เหลานน ปฏจฉาเทส ปกปดแลว เทวป กมพเล ซงผาขนสตว ท. แม ๒ ฯ สามเณโรป แม อ. สามเณร ปาปณ ถงแลว ต ปเทส ซงประเทศนน สทธ พรอม ภกขสหสเสน ดวยพนแหงภกษ ฯ ปตตสเนโห ความสเนหาเพยงดงวาบตร อปปชช เกดขนแลว อาปณกสส แกชาวรานตลาด สามเณร ทสวา ว เพราะเหน ซงสามเณรเทยว ฯ สกลสรร อ. สรระทงสน ปรปณร เปนสรระเตม รอบแลว สเนเหน ดวยความสเนหา อโหส ไดเปนแลว ฯ โส อาปณโก อ. ชาวรานตลอดนน จนเต คดแลววา กมพลาน อ. ผาขนสตว ท. ตฏนต จงตงไวเถด อม สามเณร ทสวา หทยมสป (มยา) ทาต อ. อนเราเหนแลว ซงสามเณรน ใหแมซงเนอแหง หวใจ ยตตรป เปนของมรปสมควรแลว (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ โส อาปณโก อ. ชาวรานตลาดนน นหรตวา นาออกแลว กมพเล ซงผาขนสตว ท.เทวป แม ๒ เต เหลานน เปตวา วางไว แลว ปาทมเล ณ ทใกลแหงเทา สามเณรสส ของสามเณร วนทตวา ไหวแลว อวจ ไดเรยนแลววา ภนเต ขาแตทานผเจรญ อห อ. ขาพเจา ภาค พงเปนผมสวน ตยา ทฏธมมสส แหงธรรมอน


ทานเหนแลว อสส พงเปน อต ดงน ฯ โสป สามเณโร อ. สามเณรแมนน อกาส ไดกระทาแลว อนโมทน ซงอนอนโมทนาวา เอว ตยา วตตวจน อ. คาอนทานกลาวแลว อยางน โหต จงมเถด อต ดงน อสส อาปณกสส แกชาวรานตลาดนน ฯ สามเณโร อ. สามเณร ลภ ไดแลว กมพลสตาน ซงรอยแหงผาขนสตว ท. ปจ ๕ อนโตนคเรป แมในภายในแหงพระนคร ฯ (สามเณโร) อ. สามเณร ลภตวา ไดแลว กมพลสหสส ซงพนแหงผาขนสตว เอกนวเสเอว ในวนหนงนนเทยว เอว อยางน อทาส ไดถวายแลว ภกขสหสสสส แกพนแหงภกษ ฯ อถ ครงนน (ภกข) อ. ภกษ ท. กรส กระทาแลว (วจน) ซงคาวา กมพลทายกตสโส อ. สามเณรชอวากมพลทายกตสสะ อต ดงน นาม ใหเปนชอ อสส สามเณรสส ของสามเณรนน ฯ (สามเณเรน) ทนนกมพโล อ. ผาขนสตวอนสามเณรถวายแลว นามกรณทวเส ในวนอนเปนทกระทาซงชอ ปาปณ ถงแลว กมพลสหสสภาว ซงความเปนแหงพนแหงผาขนสตว (อตตโน) สตตวสสกกาเล ในกาลแหงตนมกาลฝน ๗ เอว ดวยประการฉะน ฯ ห ก อปป วตถ อ.วตถอนนอย (ปคคเลน) ทนน อนอนบคคลให แลว ยตถ าเน ในฐานะใด พห เปนของมาก โหต ยอมเปน พห วตถ อ. วตถอนมาก (ปคคเลน) ทนน อนบคคลใหแลว ยตถ าเน ในฐานะใด พหตร เปนของมากกวา (โหต) ยอม เปน (ต) าน อ. ฐานะนน อ อน เปตวา เวน พทธสาสน


ซงพระพทธศาสนา นตถ ยอมไมม เตน การเณน เพราะเหตนน ภควา อ. พระผมพระภาคเจา อาห ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. อปป วตถ อ. วตถอนนอย (ปคคเลน) ทนน อนอนบคคล ใหแลว ภกขสงเฆ ในหมแหงภกษ ยถารเป อนมรปอยางใด พห เปนของมาก โหต ยอมเปน พห วตถ อ. วตถอนมาก (ปคคเลน) ทนน อนบคคลใหแลว (ยถารเป ภกขสงเฆ) ในหมแหงภกษ อนมรปอยางใด พหตร เปนของมากกวา (โหต) ยอมเปน อย ภกขสงโฆ อ. หมแหงภกษน ตถารโป เปนผมรปอยางนน (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ สามเณโรป แม อ. สามเณร สตตวสสโก ผมกาลฝน ๗ ลภ ไดแลว กมพลสหสส ซงพนแหงผาขนสตว นสสนเทน วปาเกน ดวยผลเปนเครองหลงไหลออก กมพลสส แหงผาขนสตว เอกสส ผนหนง เอว ดวยประการฉะน ฯ ๔๕. ๑๘๕/๖ ตงแต สตถา สามเณเรน สทธ สมธเรน เปนตนไป. สตถา อ. พระศาสดา คจฉนโต เสดจไปอย สมธเรน ดวย พระธระอนเสมอ สทธ กบ สามเณเรน ดวยสามเณร ปจฉนโต ตรสถามอย อปาสเกน ทสสตปปเทเส ซงประเทศอนอบาสก แสดงแลว ท. ตสส สามเณรสส แกสามเณรนน ปพเพ ในกาล กอนวา สามเณร ดกอนสามเณร อย ปเทโส อ. ประเทศน โก


นาม ชอวาเปนประเทศอะไร (โหต) ยอมเปน อย ปเทโส อ. ประเทศน โก นาม ชอวาเปนประเทศอะไร (โหต) ยอมเปน อต ดงน อคมาส ไดเสดจไปแลว ฯ สามเณโรป แม อ.สามเณร อาจกขนโต ว กราบทลบอกอยวา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อย ปเทโส อ. ประเทศน อตถนนาโม เปนประเทศมชออยางน (โหต) ยอมเปน อย ปเทโส อ. ประเทศน อตถนนาโม เปน ประเทศมชออยางน (โหต) ยอมเปน อต ดงนเทยว อคมาส ไดไปแลว ฯ สตถา อ. พระศาสดา คนตวา เสดจไปแลว วสนฏาน สทอนเปนทอย ตสส สามเณรสส ของสามเณรนน อภรห เสดจขน ไปเฉพาะแลว ปพพตมตถก สยอดแหงภเขา ฯ ปน ก มหาสมทโท อ. มหาสมทร ปายต ยอมปรากฏ ชนาน แกชน ท. ตาน ผยนอยแลว ตตถ ปพพตมตถเก บนยอดแหงภเขานน ฯ สตถา อ. พระศาสดา ปจฉ ตรสถามแลว สามเณร ซงสาม- เณรวา ตสส ดกอนตสสะ ตว อ. เธอ โต ยนอยแลว ปพพต- มตถเก บนยอดแหงภเขา โอโลเกตวา แลดแลว อโต จ ขางนดวย อโต จ ขางนดวย ปสสส ยอมเหน ก ซงอะไร อต ดงน ฯ (สามเณโร) อ. สามเณร (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ (อห) อ. ขาพระองค ( โต) ยนอยแลว (ปพพตมตถเก) บน ยอดแหงภเขา (โอโลเกตวา) แลดแลว (อโต จ ) ขางนดวย (อโต จ) ขางนดวย (ปสสาม) ยอมเหน มหาสมทท ซงมหาสมทร อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (ปจฉ) ตรสถามแลววา


ตว อ. เธอ ทสวา เหนแลว สมทท ซงสมทร จนเตส คดแลว ก อยางไร อต ดงน ฯ (สามเณโร) อ. สามเณร (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อห อ. ขาพระองค จนเตส คดแลว อท การณ ซงเหตนวา มม ทกขตกาเล ในกาล แหงเราถงแลวซงความทกข มม เมอเรา โรทนตสส รองไหอย อสสนา อนนาตา อตเรกตเรน อนยงกวา มหาสมทเทห กวา มหาสมทร ท. จตห ๔ ภวตพพ พงม อต ดงน อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (อาห) ตรสแลววา ตสส ดกอน ตสสะ สาธ อ. ดละ สาธ อ. ดละ เอต ปพพ อ. ขอนน (โหต) ยอมม เอว อยางน ห เพราะวา ปคฆรตอสส อ. นาตาอนไหล ออกแลว เอเกสส สตตสส ทกขตกาเล ในกาลแหงสตว ผหนง ผหนง ถงแลวซงทกข จตห มหาสมทเทห อตเรกตรเอว เปนนา ยงกวา กวามหาสมทร ท. ๔ นนเทยว (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ จ ปน กแล (สตถา) อ. พระศาสดา วตวา ครนตรสแลว อท วจน ซงพระดารสน อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ชล อ. นา สมทเทส ในสมทร ท. จตส ๔ ปรตตก เปนนานดหนอย (โหต) ยอมเปน อสสชล อ. นาคอนาตา นรสส ของนระ ทกเขน ผฏสส ผอนทกขถกตองแลว โสจโต ผเศรา โศกอย อนปปก เปนนาไมนอย พห เปนนา มาก ตโต จตส สมทเทส ชลโต กวานา


ในสมทร ท. ๔ นน (โหต) ยอมเปน สมม แนะสหาย ตว อ. ทาน ปมชชส ประมาณอย กการณา เพราะเหตอะไร อต ดงน ฯ อถ ครงนน (สตถา) อ. พระศาสดา ปจฉ ตรสถามแลว น สามเณร ซงสามเณรนนวา ตสส ดกอนตสสะ ตว อ. เธอ วสส ยอมอย กห าเน ณ ทไหน อต ดงน ฯ (สามเณโร) อ. สามเณร (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อห อ. ขาพระองค (วสาม) ยอมอย อมสม ปพภาเร ทเงอมน อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา (ปจฉ) ตรสถามแลววา ปน ก ตว อ. เธอ วสนโต อย ตตถ ปพภาเร ทเงอมนน จนเตส คดแลว ก อยางไร อต ดงน ฯ (สามเณโร) อ. สามเณร (อาห) กราบทลแลววา ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ อห อง ขาพระองค จนเตส คดแลววา ปรจเฉโท อ. การกาหนด สรรนกเขปสส ซงอนทอดทงซงสรระ มยา มรนเตน อมสม าเน กตสส อนเรา ผเมอจะตาย กระทาแลว ในทน นตถ ยอมไมม อต ดงน อต ดงน ฯ (สตถา) อ. พระศาสดา วตวา ตรสแลววา ตสส ดกอน ตสสะ สาธ อ. ดละ สาธ อ. ดละ เอต ปพพ อ. ขอนน (โหต) ยอมม เอว อยางน ห เพราะวา อเมส สตตาน ปวย นปชชตวา อมตฏาน นาม ชอ อ. ทอนสตว ท. เหลาน ไมนอนตายแลว บนแผนดน นตถ ยอมไมม อต ดงน กเถส ตรสแลว อปสาฬหกชาตก ซง ชาดกอนบณฑตกาหนดแลวดวยพราหมณชอวาอปสาฬหกะ ทกนปาเต ในทกนบาต อม นวา


สหสสาน อ. พน ท. จตททส ๑๔ อปสาฬหก- นามาน พราหมณาน แหงพราหมณ ท. ผมชอวา อปสาฬหกะ (อคคนา) อนไฟ ทฑฒาน ไหม แลว อสม ปเทเส ในประเทศน อนามต าน อ. ทอนสตวไมเคยตายแลว นตถ ยอมไมม โลเก ในโลก สจจ จ อ. ความสตยดวย ธมโม จ อ. ธรรมดวย อหสา จ อ. ความไมเบยด เบยนดวย สโม จ อ. ความสารวมดวย ทโม จ อ. ความฝกดวย (อตถ) มอย อมห าเน ในทใด อรยา อ. พระอรยเจา ท. เสวนต ยอมเสพ เอต าน ซงทนน เอต าน อ. ทนน อนามต เปนทอนสตวไมเคยตายแลว โลเก ในโลก (โหต) ยอมเปน อต ดงน ฯ (สตเตส) ครนเมอสตว ท. กตวา กระทาแลว สรรนกเขป ซงอนทอดทงซงสรระ ปวย บนแผนดน มรนเตส ตายอย สตตา อ. สตว ท. มรนตา นาม ชอวาตายอย ปเทเส ในประเทศ อมตปพเพ อนตนไมเคยตายแลว นตถ ยอมไมม อต ดวยประการ ฉะน ฯ ปน สวนวา อานนทตเถรสทสา เถรา อ. พระเถระ ท. ผเชนกบดวยพระเถระชอวาอานนท ปรนพพายนต ยอมปรนพพาน ปเทเส ในประเทศ อมตปพเพ อนสตวไมเคยตายแลว ฯ


๔๖. ๑๘๘/๕ ตงแต ภกขน ธมมสภาย กถา อทปาท อโห เปนตนไป. กถา อ. ถอยคาวา อโห วต โอหนอ ตสสสามเณโร อ. สามเณรชอวาตสสะ กโรต ยอมกระทา ทกกร กมม ซงกรรมอน บคคลกระทาไดโดยยาก าตกา อ. ญาต ท. อสส สามเณรสส ของสามเณรนน อทส ไดถวายแลว อปโปทกมธปายาสเอว ซงขาว มธปายาสอนมนานอยนนเทยว ภกขสตาน แกรอยแหงภกษ ท. ปจนน ๕ มงคเลส ในมงคล ท. สตตส ๗ ปฏาย จาเดม ปฏสนธคคหณโต แตกาลเปนทถอเอาซงปฏสนธ อทส ไดถวายแลว อปโปทกมธปายาส- เอว ซงขาวมธปายาสอนมนาอนนอยนนเทยว ภกขสงฆสส แกหมแหง ภกษ พทธปปมขสส อนมพระพทธเจาทรงเปนประธาน อนโต- วหาเร ในภายในแหงวหาร ทวสาน สนวน ท. สตต ๗ (ตสส ตสสสามเณรสส) ปพพชตกาเล ในกาลแหงสามเณร ชอวาตสสะนน บวชแลว (ตสสสามเณโร) อ. สามเณรชอวาตสสะ ปพพชตวา ครน บวชแลว ปวสนโต เขาไปอย คาม สบาน ทวเส ในวน อฏเม ท ๘ ลภ ไดแลว ปณฑปาตสหสส ซงพนแหงบณฑบาต สทธ พรอม สาฎกสหสเสน ดวยพนแหงผาสาฎก ทวเสห โดยวน ท. ทวหเอว ๒ นนเทยว ลภ ไดแลว กมพลสหสส ซงพนแหงผาขน สตว ปเนกทวส ในวนหนงอก มหาลาภสกกาโร อ. ลาภและสกการะ อนใหญ อปปชช เกดขนแลว วสนกาเล ในกาลอนเปนทอย อธ- เน ในทน อสส สามเณรสส ของสามเณรนน อต ดวยประการ-


ฉะน อทาน ในกาลน (โส สามเณโร) อ. สามเณรนน ฉฑเฑตวา ทงแลว ลาภสกการ ซงลาภและสกการะ เอวรป อนมรปอยางน ปวสตวา เขาไปแลว อร สปา ยาเปต ยอมยงอตภาพใหเปนไป มสสกาหาเรน ดวยอาหารอนเจอปน สามเณโร อ. สามเณร ทกกร- การโก วต เปนผกระทาซงกรรมอนบคคลกระทาไดโดยยากหนอ (โหต) ยอมเปน อต ดงน อทปาท ไดเกดขนแลว ภกขน แก ภกษ ท. ธมมสภาย ในธรรมสภา ฯ สตถา อ. พระศาสดา อาคนตวา เสดจมาแลว ปจฉตวา ตรส ถามแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. ตมเห อ. เธอ ท. สนนสนนา เปนผนงประชมกนแลว กถาย ดวยถอยคา กาย น อะไรหนอ อตถ ยอมม เอตรห ในกาลบดน อต ดงน (วจเน) ครนเมอ คาวา มย อ. ขาพระองค ท. (สนนสนนา) เปนผนงประชมกนแลว อมาย นาม กถาย ดวยถอยคาชอน (อมห) ยอมม (เอตรห) ในกาลบดน อต ดงน (เตห ภกขห) อนภกษ ท. เหลานน วตเต กราบทลแลว (วตวา) ตรสแลววา ภกขเว ดกอนภกษ ท. อาม เออ ลาภปนสา นาม ปฏปทา อ. ขอปฏบต ชอวาอนเปน เหตเขาไปอาศยซงลาภ เอสา นน อา เปนอยางอน (โหต) ยอมเปน ปฏปทา อ. ขอปฏบต นพพานคามน อนมปกตยงสตวให ถงซงพระนพพาน อา เปนอยางอน (โหต) ยอมเปน ห ก อปยา อ. อบาย ท. จตตาโร ๔ ววฏทวาราเอว อนมประตอนเปด แลวนนเทยว ตฏนต ยอมตงอย ภกขโน เพอภกษ รกขนตสส


ผรกษาอย ลาภปนส ปฏปท ซงขอปฏบตอนเปนเหตเขาไปอาศยซง ลาภ อารกาทธตงสมาทานวเสน ดวยอานาจแหงการสมาทานซง ธดงคมการอยในปาเปนตน (อาสาย) ดวยความหวงวา อห อ. เรา ลภสสาม จกได ลาภ ซงลาภ เอว ดวยอาการอยางน อต ดงน ปน สวนวา (ภกข) อ. ภกษ ปหาย ละแลว ลาภสกการ ซงลาภและสก- การะ อปปนน อนเกดขนแลว ปฏปทาย ดวยขอปฏบต นพพานคามนยา อนมปกตยงสตวใหถงซงพระนพพาน ปวสตวา เขาไปแลว อร สปา ฆเฏนโต สบตออย วายมนโต พยายามอย คณหต ยอมยดเอา อรหตต ซงความเปนแหงพระอรหนต อต ดงน อนสนธ ฆเฏตวา ธมม เทเสนโต เมอจะทรงสบตอ ซงอนสนธ แสดงซงธรรม อาห ตรสแลว คาถ ซงพระคาถา อม นวา ภกข อ. ภกษ สาวโก ผเปนสาวก พทธสส ของพระพทธเจา อภาย รยงแลว เอต อตถ ซงเนอความนน เอว อยางนวา ห ก ลาภปนสา ปฏปทา อ. ขอปฏบต อนเปนเหต เขาไปอาศยซงลาภ อา เปนอยางอน โหต) ยอมเปน นพพานคามน ปฏปทา อ. ขอปฏบต อนมปกตยงสตวใหถงซงพระนพพาน อา เปน อยางอน (โหต) ยอมเปน (อต) ดงน น อภนนเทยย ไมพงเพลดเพลนยง สกการ ซง สกการะ อนพรหเย พงพอกพน วเวก ซงวเวก อต ดงน ฯ


(อตโถ) อ. อรรถวา เอสา ลาภปนสา นาม ปฏปทา อ. ขอปฏบต ชอวาอนเปนเหตเขาไปอาศยซงลาภนน อาเอว เปน อยางอนนนเทยว (โหต) ยอมเปน ปฏปทา อ. ขอปฏบต นพพาน- คามน อนมปกตยงสตวใหถงซงพระนพพาน อา เปนอยางอน (โหต) ยอมเปน ห จรงอย ลาภปปาทเกน ภกขนา โถก อกสลกมม กาต อ. อนภกษ ผยงลาภใหเกดขน กระทา ซงกรรม อนเปนอกศล หนอยหนง วฏฏต ยอมควร กายวงกาทน อกสลกมมาน อ. กรรมอนเปนอกศล ท. มการคดแหงกายเปนตน (ลาภปปาทกภกขนา) กตตพพาน เปนกรรมอนภกษผยงลาภใหเกดขน พงกระทา โหนต ยอมเปน ห ดวยวา ยสม กาเล ในกาลใด (ลาภปปาทกภกข) อ. ภกษผยงลาภใหเกดขน กโรต กระทาอย กายวงกาทส อกสลกมเมส ในกรรมอนเปนอกศล ท. มการคดแหงกายเปนตนหนา กจ อกสล- กมม ซงกรรมอนเปนอกศลบางอยาง ตทา ในกาลนน ลาโภ อ. ลาภ อปปชชต ยอมเกดขน ห ก (ภกขโน) เมอภกษ อกตวา ไมกระทา แลว วงก ซงการคด หตถ ยงมอ อชกเอว อนตรงนนเทยว โอตาเรตวา ใหขามลงแลว ปายาสปาฏย ในถาดแหงขาวปายาส อกขปนตสส ยกขนอย หตโถ อ. มอ มกขตมตตโก ว เปนมอ สกวาอนขาวปายาสเปอนแลวเทยว โหต ยอมเปน ปน แตวา (ภกขโน) เมอภกษ กตวา กระทาแลว วงก ซงการคด (หตถ) ยงมอ โอตาเรตวา ใหขามลงแลว อกขปนตสส ยกขนอย (หตโถ)


อ. มอ ปายาสปณฑ อทธรนโต ว ชอนขนอย ซงกอนแหงขาว ปายาสเทยว นกขมต ยอมออกไป เอว กายวงกาทน อกสลกมมาน กรณกาเลเอว ในกาลอนเปนทกระทาซงกรรมอนเปนอกศล ท. มการ คดแหงกายเปนตน อยางนนนเทยว ลาภสกกาโร อ. ลาภและสกการะ อปปชชต ยอมเกดขน อย ปฏปทา อ. ขอปฏบตน ลาภปนสา ชอวาเปนขอปฏบตเปนเหตเขาไปอาศยซงลาภ อธมมกา อนประกอบ ดวยธรรมหามได (โหต) ยอมเปน ปน แตวา ลาโภ อ. ลาภ อปปนโน อนเกดขนแลว การเณห ดวยเหต ท. เอวรเปห อนม รปอยางน อต คอ อปธสมปทา อ. ความพรอมดวยมารยาท จวรธารณ อ. การทรงไวซงจวร พาหสจจ อ. ความเปนแหงบคคลผ มพระพทธพจนอนสดบแลวมาก ปรวาโร อ. ความมบรวาร อร- วาโส อ. การอยในปา ธมมโก นาม ชอวาเปนลาภประกอบดวย ธรรม โหต ยอมเปน ปน ก กายวงกาทน อกสลกมมาน อ. กรรม อนเปนอกศล ท. มการคดแหงกายเปนตน ภกขนา อนภกษ นพพาน- คามนปฏปท ปเรนเตน ผเมอยงขอปฏบตอนมปกตยงสตวใหถงซง พระนพพานใหเตม ปหาตพพาน พงละ (นพพานคามนปฏปท ปเรนเตน ภกขนา) อนนเธนเอว อนเธน วย อมเคน เอว มเคน วย อพธเรนเอว พธเรน วย ภวต อ. อนอนภกษ ผเมอยงขอปฏบตอนมปกตยงสตว ใหถงซงพระนพพานใหเตม เปนเปนผไมบอดนนเทยว เปนผเพยงดง วาบอด เปนผไมใบนนเทยว เปนผเพยงดงวาใบ เปนผไมหนวกนน เทยว เปนผเพยงดงวาหนวด วฏฏต ยอมสมควร (นพพานคามน-


ปฏปท ปเรนเตน ภกขนา) อสเน อมาเยน ภวต อ. อนภกษ ผเมอยงขอปฏบตอนมปกตยงสตวใหถงซงพระนพพานใหเตม เปนเปน ผไมโออวด เปนผไมมมายา วฏฏต ยอมสมควร (อต) ดงน ตตถ ปเทส ในบท ท. เหลานนหนา (คาถาปาทสส) แหงบาท แหงพระคาถาวา อา ห ลาภปนสา อต ดงน ฯ อตโถ อ. อรรถวา ภกข อ. ภกษ สาวโก ชอวาผเปนสาวก สวนนเต ชาตตเถน วา เพราะอรรถวาเกดแลว ในทสดแหงการ ฟงหรอ โอวาทานสาสน สวนตเถน วา หรอวา เพระอรรถวาฟง ซงโอวาทและอนสาสน พทธสส ปณฑตสส ของบณฑตผชอวาพทธะ พชฌนตเภน เพราะอรรถวาตรสร สงขตาสงขตธมมาน ซง ธรรมอนปจจยปรงแตงแลวและไมปรงแตงแลว ท. สพเพส ทวปวง ตวา ทราบแลว เอต ปฏปท ซงขอปฏบตนน ลาภปปาทนปปฏปท จ คอซงขอปฏบตอนเปนเหตยงลาภใหเกดขนดวย นพพานคามนปฏปท จ คอ ซงขอปฏบตอนมปกตยงสตวใหถงซงพระนพพานดวย เอว อยางน น อภนนเทยย ไมพงเพลดเพลนยง จตปปจจยสกการ ซงสกการะคอปจจย ๔ อธมมก อนประกอบดวยธรรมหามได คอวา น ปฏกโภเสยย ไมพงคดคาน ตเอว ธมมก จตปปจจยสกการ ซงสกการะคอปจจย ๔ อนประกอบดวยธรรมนนนนเทยว อนพร- เหยย พงพอกพน วเวก ซงวเวก กายวเวกาทก อนมความสงด แหงกายเปนตน ฯ กายสส เอกภาโว อ. ความทแหงกายเปนสภาพ โดดเดยว ตตถ วเวเกส ในวเวก ท. เหลานนหนา กายวเวโก อต ชอวากายวเวก สมาปตตโย อ. สมาบต ท. อฏ ๘ จตตวเวโก


อต ชอวาจตตวเวก นพพาน อ. พระนพพาน อปธวเวกโก อต ชอวาอปธวเวก เตส วเวกเกส ในวเวก ท. เหลานนหนา กายวเวโก อ. กายวเวก วโนเทต ยอมบรรเทา คณสงคณก ซงการคลกคลดวย หม จตตวเวโก อ. จตตวเวก วโนเทต ยอมบรรเทา กเลสสงคณก ซงการคลกคลดวยกเลส อปธวเวโก อ. อปธวเวก วโนเทต ยอม บรรเทา สงขารสงคณก ซงการคลกคลดวยสงขาร กายวเวกโก อ. กายวเวก ปจจโย เปนปจจย จตตวเวกสส แหงจตตวเวก โหต ยอมเปน จตตวเวโก อ. จตตวเวก ปจจโย เปนปจจ อปธวเวกสส แหงอปธวเวก โหต ยอมเปน จ จรงอย เอต วจน อ. คานวา กายวเวโก วปกฏกายาน เนกขมมาภรตาน ปคคลาน (โหต) จ อ. กายวเวก ยอมมแกบคคล ท. ผมกายอนหลกออกแลว ผยนดยงแลวในเนกขมมะดวย จตตวเวโก ปรสทธจตตาน ปรมโวทานปปตตาน ปคคลาน (โหต) จ อ. จตตวเวก ยอมม แกบคคล ท. ผมจตอนหมดจดรอบแลว ผบรรล แลวซงความผองแผวอยางยงดวย อปธวเวก ยอมม แกบคคล ท. ผไม มอปธ ผถงแลวซงพระนพพานอนมสงขารไปปราศแลวดวย อต ดงน (สารปตตตเถเรน) อนพระเถระชอวาสารบตร วตตป แมกลาวแลว พรหเย พงพอกพน คอวา วฑเฒยย พงเจรญ วเวก ซงวเวก ตวธ อนมอยาง ๓ อม น คอวา อปสมปชช พงเขาถงแลว (อม ตวธ วเวก) ซงวเวก อนมอยาง ๓ น วหเรยย พงอย อต ดงน (ปทสส) แหงบทวา เอวเมต อต ดงนเปนตน ฯ คณฐธมมปทฏฐกถายกศพทแปล ภาค ๓ จบ

Documents

2 25คัณฐีพระธัมมปทัฏฐกถา+ยกศัพท์แปล+ภาค๓