Upload
ibnu-ubaidilah
View
634
Download
40
Embed Size (px)
Citation preview
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
1/30
KEBUTUHAN DAN POLA HUBUNGANANTAR MANUSIA SEBAGAI INSAN
PENDIDIKAN (HOMO EDUCANDUM)
Drs. IBNU UBAIDILAH, MA
STKIP “BINA MUTIARA” SUKABUMI
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
2/30
KEBUTUHAN MANUSIA TERHADAP PENDIDIKAN
• Manusia sebagai Makhluk yang Perlu Dididik dan
Perlu Mendidik DiriPerkemba!a ma"s#a bers#$a% %erb"ka. Ma"s#a
mema! %e&a' #beka berba!a# *%es# "%"kmam" me+a# ma"s#a, m#sa&a- *%es#"%"k ber#ma a ber%a/a keaa T"'a 0ME,
*%es# "%"k aa% berb"a% ba#k, *%es# 1#%a,rasa, karsa, sb.
Nam" em#k#a se%e&a' ke&a'#raa, ba'/a *%es##%" m"!k# %er/"+"ka, k"ra! %er/"+"ka a%a" %#ak%er/"+"ka. Ma"s#a m"!k# berkemba! ses"a#
k*ra% a mar%aba% kema"s#aaa (me+a#ma"s#a), sebaka m"!k# "&a #a berkemba!
ke ara' a! k"ra! a%a" %#ak ses"a# e!ak*ra% a mar%aba% kema"s#aaa (k"ra!2%#akme+a# ma"s#a).
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
3/30
3*%*'- Da&am ke'#"a se'ar#4'ar#,
Aa as%# meem"ka $e*meaer#&ak" *ra!4*ra! a! ber#maa ber%a/a keaa T"'aa,*ra!4*ra! a! berer#&ak" ses"a#e!a #&a# a *rma b"aamasaraka%a, sb. D# sam#! #%" Aa" meaks#ka *ra!4*ra! a!berer#&ak" k"ra!2%#ak ses"a# e!aer#&ak" ma"s#a a! se'ar"sa, ba#kme"r"% #&a# a *rma a!ama ma""b"aaa.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
4/30
Anne Rollet, me&a*rka ba'/a sama# %a'" 5678ara e%*&*! %e&a' me1a%a% 89 aak4aak b"as
a! '#" bersama a #e'ara *&e' b#a%a!. T#ak
#ke%a'"# ba!a#maa a/a& ke+a#aa, a! +e&as%e&a' #%em"ka ba'/a #a%ara ke489 aak %erseb"% aaa! #e'ara *&e' ser#!a&a, k#+a!, kera, sb.
Aak4aak %erseb"% berer#&ak" %#ak seba!a#maa&aaka ma"s#a, me&a#ka ber%#!ka' &ak"
seba!a#maa b#a%a! a! meme'araa.Mereka %#ak beraka#a, a!res#$ "%"kmeera! a me!!#!#%, %#ak aa% %er%a/a,aa a! %#ak aa% ber+a&a %e!ak, %#akberba'asa seba!a#maa ba'asaa ma"s#a, &&. (Intisari,
No.160 Tahun ke XIII, Nove!er 1"#6$%1&%6'.Dem#k#a&a', erkemba!a ke'#"a ma"s#abers#$a% %erb"ka a%a" serba m"!k#. I#&a' r#s#*s#b#%as2r#s# ak%"a%as.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
5/30
Berasarka ka+#a %erseb"%, me"+"kka ba'/aberba!a# kemam"a a! se'ar"sa #m#k# ma"s#a%#ak # ba/a se+ak ke&a'#raa, me&a#ka 'ar"s#er*&e' se%e&a' ke&a'#raa a&amerkemba!a me"+" kee/asaaa.
Da&am er+a&aa '#"a, %era%a ma"s#amemer*&e' berba!a# kemam"a berka% "aaba%"a #'ak &a#, am" se%e&a' #a mam"me&ak"ka se#r#, e!a berba!a# *%es# a! #akemba!ka, %#ak sem"a %er!a%"! aa #'ak &a#.
Ba%"a #'ak &a# a! #%er#ma aa /ak%" sese*ra!mas#' %er!a%"! aa #'ak &a# b#sa a&am be%"ke!as"'a, e!a+ara, &a%#'a, b#mb#!a, aberba!a# be%"k ke!#a%a &a#a a! aa%#ra!k"mka a&am #s%#&a' e##ka. D# &a# #'ak,ma"s#a a! bersa!k"%a +"!a 'ar"s be&a+ar a%a"'ar"s me##k #r#.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
6/30
• Mengapa manusia harus mendidik diri?
Sebab, a&am bereks#s%es# a! 'ar"s me!a4aa4ka2me+a#ka #r# #%" 'ak#ka%a aa&a' ma"s#a #%"
se#r#. Seba#k a sek"a% aa " "aa a!#ber#ka #'ak &a# (e##k) keaa sese*ra!(eser%a ##k) "%"k memba%"a me+a#ma"s#a, %e%a# aab#&a sese*ra! %erseb"% %#akma" me##k #r#, maka "aa ba%"a %erseb"%
%#ak aka member#ka k*s%r#b"s# ba!#kem"!k#a sese*ra! %a# "%"k me+a# ma"s#a.
Leb#' ar# #%", +#ka se+ak ke&a'#raa erkemba!aa e!emba!a ke'#"a ma"s#a#sera'ka keaa #r#a mas#!4mas#! %aa###k *&e' *ra! &a# a %aa "aa me##k #r#ar# #'ak ma"s#a a! bersa!k"%a,kem"!k#aa #a 'aa aka '#" berasarka*r*!a #s%#!a sa+a.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
7/30
Enam Prinsip Antropologis a!me&aas# kem"!k#a ma"s#a akaaa% ###k,
(1) Prinsip Potensialitas.
Ma"s#a mem#k# berba!a# *%es#, a#%"-
*%es# "%"k ber#ma a ber%a/akeaa T"'a 0ME, *%es# "%"k mam"berb"a% ba#k, *%es# 1#%a, rasa, karsa,a *%es# kara. Sebab #%", ma"s#a
aka aa% ###k karea #a mem#k#*%es# "%"k me+a# ma"s#a #ea&.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
8/30
(2) Prinsip Dinamika.
Ma"s#a #%" se#r# (eser%a ##k) mem#k#
#am#ka "%"k me+a# ma"s#a #ea&.Ma"s#a se&a&" ak%#$ ba#k a&am asek :s#*&*!#kma"" s#r#%"a&a. Ia se&a&" me!#!#kaa me!e+ar se!a&a 'a& a! &eb#' ar#
aa a! %e&a' aa a%a" a! %e&a'#1aa#a. Ia ber"aa "%"kme!ak%"asas#ka #r# a!ar me+a#ma"s#a #ea&, ba#k a&am ra!ka
#%eraks#2k*m"#kas#a se1ara '*r#s*%a&ma"" ;er%#ka&.. Karea #%" #am#kama"s#a me!#mkas#ka ba'/a #a akaaa% ##k.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
9/30
() Prinsip !ndi"idualitas
Prak%ek e##ka mer"aka"aa memba%" ma"s#a (eser%a##k) a! a%ara &a# #ara'ka a!ar #amam" me+a# #r#a se#r#. D##'ak
&a#, ma"s#a (eser%a ##k)aa&a' ##;#" a! mem#k#ke4#r#4se#r#a (s"bek%#;#%as), bebasa ak%#$ ber"aa "%"k me+a#
#r#a se#r#. Sebab #%", ##;#"a%asme!#mkas#ka ba'/a ma"s#a akaaa% ###k.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
10/30
(#) Prinsip $osialitas
Pe##ka ber&a!s"! a&am er!a"&a
(#%eraks#2k*m"#kas#) a%ar sesamama"s#a (e##k a eser%a ##k).Me&a&"# er!a"&a %erseb"% e!ar"'e##ka #sama#ka e##k a #%er#maeser%a ###k. Te&a' Aa a'am#,
'ak#ka%a ma"s#a aa&a' mak'&"k s*s#a&,#a '#" bersama e!a sesamaa.
Da&am ke'#"a bersama e!asesamaa ## aka %er+a# '"'"!a e!ar"'
%#mba& bak # maa se%#a ##;#" aka meer#ma e!ar"' ar# ##;#" a! &a#a.Sebab #%", s*s#a%as me!#mkas#ka ba'/ama"s#a aka aa% ###k.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
11/30
(%) Prinsip Moralitas
Pe##ka bers#$a% *rma%#$, ar%#a
#&aksaaka berasarka s#s%em *rmaa #&a# %er%e%". D# sam#! #%",e##ka ber%"+"a a!ar ma"s#aberak'&ak m"a< a!ar ma"s#a berer#&ak"
ses"a# e!a #&a#4#&a# a *rma4 *rmaa! bers"mber ar# a!ama, masaraka%a b"aaa. D# #'ak &a#, ma"s#aber#mes# m*ra%as, ma"s#a mam"
membeaka a! ba#k a a! +a'a%.Sebab #%", #mes# m*ra%as me!#mkas#kaba'/a ma"s#a aka aa% ###k.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
12/30
(&) Prinsip 'eberagamaanreligiusitas
Ma"s#a se&a&" aka %er#ka% e!a a!
#a!!a me!"asa# a&am a%a"!k"!aa, a%a" ba'ka bea a!#a!!a kerama% karea #a!!a aa'"b"!a a%ara #a e!a bea
%erseb"%.A!ama a! #ak## sese*ra!, aka me+a#
s"a%" ara#!ma ber:k#r a berb"a% a!se&aras e!a '"k"m4'"k"m a!ama, a## me"%" a me!emba!ka se&"r"'r*ses ke'#"a ma"s#a ba#k asek #%era&ma"" eks%era& #r# a asek s*1#a& a m*ra&berke'#"a # masaraka%a.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
13/30
A%as asar berba!a# as"ms# # a%as, +e&as k#raa ba'/ama"s#a aka aa% ###k, se'"b"!a e!a ##M.=. La!e;e& (56>9) member#ka #e%#%as keaa
ma"s#a seba!a# Ania) E*u+a!i)e *an Ania)E*u+an*u
Den-an en-a+u a*a asusi ini *iharakan kita tetasa!ar *an ta!ah *a)a e)aksanakan en*i*ikan.
An*aikan sa/a An*a te)ah e)aksanakan uaa
en*i*ikan, seentara eserta *i*ik !e)u *aaten+aai tu/uan en*i*ikan an- *iharakan,
An*a seo-ana teta sa!ar *an ta!ah untuk tetaen*i*ikna.
Da)a konteks ini, An*a /ustru er)u introseksi *iri,!aran-ka)i sa/a ter/a*i kesa)ahan&kesa)ahan an-
An*a )akukan *a)a uaa en*i*ikan terse!ut,sehin--a eserta *i*ik terha!at *a)a en+aaitu/uan en*i*ikan an- *iharakan.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
14/30
POLA HUBUNGAN ANTAR MANUSIA SEBAGAI INSAN
PENDIDIKAN (HOMO EDUCANDUM)
• 'onsep Dasar ubungan antar Manusia * Manusiamembutuhkan manusia lainnya
Mesk#" ma"s#a #%" mak'&"k ##;#" am" #a %#ak akasa!!" "%"k '#" se#r#a # m"ka b"m# ##. 3*ba aaer'a%#ka k#sa' Pe1#%aa? Me!aa T"'a me1#%akaHa/a@ Me!aa Aam %#ak #b#arka se#r#a *&e' T"'a@ 0a'. =a/abaa aa% berba!a# ma1am, %e%a# #%#ama"s#a %#ak #b#arka '#" se#r#a *&e' T"'a. O&e'karea #%", ma"s#a %#ak aka sa!!" '#" se#r#a. =#kama"s#a '#" se#r#a, maka ma"s#a %#ak aka aa%mea&"rka berba!a# ma1am *r*!a a&"r# a!
#m#k#a. Ma"s#a %#ak aka aa% berkemba! seba!a###;#" a! "%"'. Ma"s#a %#ak aka mem#k# keb"aaaa ma"s#a %#ak aka meme"'# "#a seer%# sekara!.Ha& ## me"+"kka ba'/a ma"s#a #%" HIDUP, #am#serkemba!aa.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
15/30
Ke%#ka se*ra! aak ma"s#a #&a'#rka me!aa'ar"s mea!#s, sebab ka&a" %#ak mea!#s +"s%r"*ra!4*ra! e/asa # sek#%ara m"&a# ka/a%#r
%er'aa aak #%". ="s%r" e!a mea!#s, ba# #%"member# s#a& sea! bela+ar bera$as, sebab %aabera$as #a %#ak aka '#". Ba'ka mee%ek ",se*ra! ba# %#ak &a%as *%*ma%#s aa# mee%ek%e%a# #a 'ar"s bela+ar e!a b#mb#!a sa! mama.S# ba# %er"s meer"s berkemba! a bela+ar baak 'a&. M"&a# ar# %e!k"ra, mera!kak, ber#r#a kem"#a bar" bela+ar ber+a&a. Sem"a #%" aa&a'r*ses bela+ar a! 'ar"s #&a&"# a #a&am# *&e' s#
ba#, '#!!a #a aa% ber&ar# a me+a# ma"s#ama#r#. Te%" e!a sara%, se&ama s# ba# #%"meaa%ka kas#'4saa! (as#'), e!a/asa (as"')a b#mb#!a (asa').
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
16/30
I&"s%ras# # a%as, me!a+ak k#%a "%"kmema'am# k*se4k*se asar
'"b"!a a%ar ma"s#a.• Pertama, se*ra! ma"s#a a!ar aa%
ber'"b"!a e!a ma"s#a &a#a
maka 'ar"s aa kontak %er&eb#' a'"&".Ibara% *ra! 'eak mee&*sese*ra!, maka #a akamemer'a%#ka aa samb"!a
%er&eb#' a'"&". Naa samb"!ame"+"kka s#b"k a%a" %#ak, ## samae!a 'ar"s k*%ak %er&eb#' a'"&".
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
17/30
• 'edua, se%e&a' aa %aa4%aak*%ak bar" kem"#a %er+a#&a'
komunikas#. Da&am r*sesk*m"#kas# ##, %er+a# berba!a#ma1am '"b"!a, m"&a# ar#
'"b"!a a! ba#k4ba#k '#!!a'"b"!a a! berak'#r b"r"k.K*m"#kas# a! ba#k, b#asaa
#%aa# e!a 1aa4%a/a, sa!aa!, sa! meres* maks"ar# &a/a k*m"#kas#a. De!aem#k#a %er+a#&a' aa a! #seb"%#%eraks# a%ar ma"s#a (#%eraks#
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
18/30
• 'etiga, se%e&a' %er+a# k*m"#kas# maka %er+a#!nteraksi sosial, a! mer"aka asar ($a1%*r"%ama) a! measar# r*ses4r*ses s*1#a&&a#a. Ar%#a, #%eraks# s*s#a& mer"aka k"1#ar# se&"r"' ke'#"a s*s#a&. Ma"s#a 'aaaa% #ka%aka seba!a# mak'&"k s*s#a&, aab#&a#a mam" ber#%eraks# e!a *ra! &a#a,
%aa #%eraks# s*s#a& maka ke'#"a s*s#a&%#ak aka era' m"!k# %er+a#.
Se&ama r*ses #%eraks# s*s#a& %er+a#, makab#asaa ara k*m"#ka%*r #%" sa! ber!a"&,
sa! ber%e!kar, sa! berka/a a sa!berm"s"'a a kem"#a me!'as#&ka aaa! #seb"% e!a nilai dan norma sosial.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
19/30
'edua, kebiasaan (-olkays) ak#me"+"k aa erb"a%a a!
#"&a!4"&a! a&am be%"k a!sama.
'etiga, tata/kelakuan (mores)
ak# me"+"k aa keb#asaa a!#a!!a seba!a# 1ara berr#&ak" a#%er#ma seba!a# *rma e!a%"r.
'e/empat aa a! #seb"% adat(istiadat 0 ustoms) ak# me"+"kaa %a%a ke&ak"a a! keka& a
k"a% #%e!ras#a e!a *&a4*&a
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
20/30
• 'eempat, #%eraks# s*s#a& mem"1"&kaaa a! #seb"% seba!a# orma sosial.
N*rma s*s#a& mer"aka a%"ra ma# araa!!*%a masaraka% a&am ber#%eraks#.a! #ba!" a #'as#&ka #%" "%"kme+a# k*r#*r ba!# #am#ka s*s#a&
ma"s#a a&am ber#%eraks#.
N*rma s*s#a& #ba!# a&am ema% %#!ka%a
Pertama, #seb"% ara (usage) a!
me"+"k aa s"a%" erb"a%a. M#sa&asa+a- 1ara maka, 1ara %#"r, 1ara !*m*!,se%#a ##;#" as%# berbea4bea.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
21/30
POLA INTERAKSI DALAM PEMBELA=ARAN
•
I%eraks# a! ber&a!s"! a&amke'#"a # sek#%ar ma"s#a aa%#"ba' me+a# #%eraks# a!ber#&a# e"ka%#$.
• I%eraks# a! aa% #seb"%
interaksi edukati- aab#&a se1arasaar mem"a# %"+"a "%"k
me##k a "%"k me!a%arkaaak ##k keara' kee/asaaa.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
22/30
• Me&a&"# r*ses be&a+ar me!a+ar #%eraks#aa% me+a&aka $"!s# seba!a# me#a
k*m"#kas# a!ar mam" memba/aer"ba'a a&am be%"k e!e%a'"a,ema'ama, ke%eram#&a, a s#ka.
Per&" aaa *&a #%eraks# seba!a# 1araker+a a%a" be%"k ara' k*m"#kas#.
• P*&a a! #maks"ka #a&a' 1ara ker+aa%a" be%"k k*m"#kas# a! #&ak"ka
*&e' !"r" e!a s#s/a, s#s/a e!a!"r", a s#s/a e!a s#s/a.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
23/30
3#r#43#r# I%eraks# E"ka%#$
1#r#41#r# #%eraks# e"ka%#$ %erseb"% m##ma& %eraa% 'a&4'a& seba!a# ber#k"%-
• T"+"a a! aka #1aa# %e&a' #r"m"ska se1ara +e&as.
• Ba'a a+ar e##ka a! aka me+a# #s# #%eraks#
%e&a' ##' a #%e%aka.• G"r" a Pe&a+ar ak%#$ a&am me&ak"ka #%eraks#.
• Pe&a+ar a ba'a a+ar ber#%eraks# se1ara ak%#$.
• Keses"a#a me%*e a! aka #!"aka "%"k
me1aa# %"+"a e##ka.• S#%"as# a! mem"!k#ka %er1#%aa r*ses
#%eraks# aa% ber&a!s"! e!a ba#k.
• Pe#&a#a %er'aa 'as#& #%eraks# r*ses be&a+arme!a+ar.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
24/30
Peran 3uru dalam !nteraksi Eduati-
• 4asilitatorCas#%a%*r #a&a' mee#aka s#%"as# a k*#s#a! #b"%"'kka *&e' ##;#" a! be&a+ar.
• PembimbingPemb#mb#! #a&a' member#ka b#mb#!a s#s/a
a&am #%eraks# be&a+ar, a!ar s#s/a mam" be&a+are!a &a1ar a ber'as#& se1ara e$ek%#$ a e:s#e.
• Moti"atorM*%#;a%*r aa&a' ember# *r*!a a sema!a%a!ar s#s/a ma" a !#a% be&a+ar.
• 5rganisatorOr!a#sa%*r #a&a' me!*r!a#sas#ka ke!#a%abe&a+ar me!a+ar s#s/a ma"" !"r".
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
25/30
• E"aluatorDa&am eraa seba!a# e;a&"a%*r, !"r" mem"a#
*%*r#%as "%"k me#&a# res%as# aak ##k a&am b#a!akaem#s ma"" %#!ka' &ak" s*s#a&a, se'#!!a aa%mee%"ka ba!a#maa aak ##ka ber'as#& a%a" %#ak.
• !n-ormatorSeba!a# #$*rma%*r, !"r" 'ar"s aa% member#ka
#$*rmas# erkemba!a #&m" e!e%a'"a a %ek*&*!#,se&a# se+"m&a' ma%a e&a+ara a! %e&a' #r*!ramkaa&am k"r#k"&"m.
• !nisiatorDa&am eraaa seba!a# ##s#a%*r, !"r" 'ar"s aa%
me+a# e1e%"s #e4#e kema+"a a&am e##ka ae!a+ara. Pr*ses #%eraks# e"ka%#$ a! aa sekara!'ar"s #erba#k# ses"a# erkemba!a #&m" e!e%a'"aa %ek*&*!# # b#a! e##ka.
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
26/30
Pola !nteraksi 3uru/$isa dalamProses !nteraksi Eduati-
• P*&a G"r"4S#s/a
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
27/30
• P*&a G"r"4S#s/a4G"r"
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
28/30
• P*&a G"r"4S#s/a4S#s/a4G"r"
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
29/30
• P*&a Gab"!a (G"r"4S#s/a, S#s/a4S#s/a, S#s/a4G"r")
8/18/2019 2 Kebutuhan Dan Pola Hubungan Antar Manusia Sebagai Insan
30/30
• P*&a Me!kar