11
Chương 2: Hin tượng quang đin 1. Mở đầu Nghiên cu các quá trình tương tác bcx-vt cht Hiu ng quang đin, hiu ng Compton, ssinh cp: stán xhochp thphoton bivt cht. Shycp, quá trình Bremsstrahlung: nhng quá trình sinh photon Các hintượng này thhin tính “ht” (photon) cabcxtrong tương tác ca chúng vivt cht, phân bitvi tính cht “sóng” ca bcxkhi chúng la truyn. Nhng chương sau, chúng ta snghiên cutng quát hơn, đó là lưỡng tính sóng htcavt cht, dn đếnsra đờicaCơ hc lượng t

2-Photon-cac Dac Tinh Hat Cua Buc Xa

Embed Size (px)

DESCRIPTION

co hoc luong tu

Citation preview

  • Chng 2: Hin tng quang in

    1. M u

    Nghin

    cu

    cc

    qu

    trnh

    tng

    tc

    bc x

    - vt cht

    Hiu

    ng

    quang

    in, hiu

    ng

    Compton, s

    sinh

    cp: s

    tn

    x

    hoc hp th

    photon bi vt cht.

    S

    hy cp, qu

    trnh

    Bremsstrahlung: nhng

    qu

    trnh

    sinh

    photon

    Cc

    hin tng

    ny

    th

    hin tnh ht

    (photon) ca bc x

    trong

    tng

    tc

    ca

    chng

    vi vt cht, phn

    bit vi tnh cht

    sng

    ca

    bc x

    khi

    chng

    la truyn.

    Nhng

    chng

    sau, chng

    ta

    s

    nghin

    cu tng

    qut

    hn, l

    lng

    tnh

    sng

    ht ca vt cht, dn

    n s

    ra

    i ca C

    hc

    lng

    t

  • Chng 2: Hin tng quang in

    2. Hiu

    ng

    quang

    in

    1886-1887, Heinrich Hertz ln

    u tin thc hin

    th

    nghim chng

    minh

    s

    tn ti ca sng in t

    cng

    nh

    l

    thuyt

    in t

    ca Maxwell v

    s

    lan

    truyn

    nh

    sng.

    Hertz khm

    ph

    rng, in

    tch

    gia 2 in cc s

    suy

    gim

    nhanh

    nu

    chiu vo mt

    trong

    2 in cc

    ny

    nh

    sng

    t

    ngoi.

    Lenard

    chng

    minh

    c hin tng

    trn

    l

    do nh

    sng

    t

    ngoi lm bt

    electron ra

    khi b

    mt

    cathode hiu

    ng

    quang

    in

    (photoelectric effect)

    solar cell

    Millikan (1914), Nobel prize 1923

  • Chng 2: Hin tng quang in

    2. Hiu

    ng

    quang

    in

    Khi

    kho

    st

    hot

    ng

    ca t

    bo

    quang

    in, ngi ta nhn thy

    Khi HT t

    n gi tr

    no

    th

    dng

    quang

    in c gi tr

    bo

    ha.

    Khi HT c

    gi

    tr

    m

    l

    V0

    (gi l HT hm), dng

    quang

    in bt

    u trit tiu

    HT hm

    khng

    ph

    thuc cng

    sng; dng

    bo t

    l

    vi cng

    sng

    Mi

    kim

    loi

    (dng

    lm

    cathode) khc

    nhau

    c

    mt tn s

    gii hn

    (cut-off frequency) n0

    , di tn s

    ny

    hin tng

    quang

    in

    khng

    xy ra

    0 maxeV K

    Nhng

    kt qu

    trn

    khng

    th

    gii

    thch

    bng

    thuyt

    sng

    nh

    c in:

    Cng

    sng

    cng

    mnh, bin

    in trng

    E cng

    ln, lc tc dng

    ln

    electron cng

    mnh, ng

    nng

    cng

    ln. Tuy

    nhin, V0

    do Kmax

    c lp vi cng

    sng

    Theo thuyt

    sng

    nh

    sng, HTQ lun

    xy ra vi mi tn s

    nh

    sng, ch

    cn cng

    sng

    mnh

    nh

    bt

    quang

    electron, tc

    khng

    c

    tn s

    gii hn

    Cn phi c mt khong

    thi

    gian

    (time lag

    thi gian tr), t

    lc

    chiu

    nh

    sng

    cho

    n

    lc

    c

    quang

    electron bt

    ra, tuy

    nhin

    khng

    c

    khong

    thi gian tr

    no

    c

    quan

    st

  • Chng 2: Hin tng quang in

    3. L

    thuyt lng

    t

    ca

    Einstein v HTQ

    L

    thuyt lng

    t

    nng

    lng

    ca

    Planck ch

    gii hn

    cho

    cc

    electron bc x

    bn

    trong

    cc

    thnh

    hc. ng

    cho

    rng

    nng

    lng

    in t, mt khi bc x, s

    truyn

    i mt

    cch

    lin

    tc nh

    sng

    nc.

    Nm

    1905, Einstein m

    rng

    thuyt lng

    t

    Planck, ng

    cho

    rng

    nng

    lng

    bc x

    cng

    b

    lng

    t

    ha

    thnh

    gi

    gi, sau

    ny

    c gi

    l

    cc

    photon.

    Einstein cng

    cho

    rng

    cc

    hin tng

    nh

    giao

    thoa, nhiu x

    nh

    sng

    l

    do tp hp

    mt s

    rt ln

    cc

    photon. Hin tng

    quan

    st

    c ca

    nhiu x, giao

    thoa

    l

    trung

    bnh

    ca

    hnh

    vi

    ca

    cc

    photon khc

    nhau.

    Nm

    1921Einstein c tng

    thng

    gii

    Nobel cho

    vic

    tin

    on

    v

    mt

    l

    thuyt ca cc nh

    lut

    quang

    in

  • Chng 2: Hin tng quang in

    4. Hiu

    ng

    Compton

    Nm

    1923, thm

    mt bng

    chng

    v

    tnh

    cht ht bc x

    t

    th

    nghim ca

    Compton

    Compton chiu chm tia X c bc

    sng

    l

    ln tinh th

    than ch

    (graphite) v

    o

    nh

    sng

    tn

    x

    theo

    cc

    gc

    khc

    nhau. ng

    nhn

    c hai loi bc x

    c

    bc sng l

    v

    l >

    l: hiu

    ng

    Compton

    dch

    bc

    sng

    Dl=l-l

    thay

    i

    theo

    gc

    tn

    x

    Hiu

    ng

    Compton khng

    th

    gii thch bng

    thuyt sng

    in t

    c in: sng

    in t

    tng

    tc

    vi

    electrong

    t

    do, lm

    cho

    electron ny

    dao

    ng

    cng

    tn s

    ci

    n. Electron dao

    ng

    s

    bc x

    sng

    in t

    c

    cng

    tn s

    dao

    ng

    ca

    electron, do

    cng

    tn s

    sng

    in t n

  • Chng 2: Hin tng quang in

    4. Hiu

    ng

    Compton

    Compton cho

    rng: chm

    tia

    X chiu ti

    khng

    phi mt sng vi tn s

    n, m

    l

    tp

    hp nhiu

    photon,mi

    photonmanh

    nng

    lng

    hn.

    Khi

    photo tia

    X tng

    tc

    vi electron, n s

    truyn mt phn nng

    lng

    cho

    electrong

    ny, do

    photon tn

    x

    c

    nng

    lng

    nh

    hn, bc sng ngn hn

    Tnh

    dch

    bc

    sng

    Dl=l-

    l

    Chng

    ta

    tnh

    ton

    da trn thuyt tng

    i

    i vi

    photon, v

    khng

    c

    khi lng

    ngh

    nn

    202 2

    ;1 /m cEv c

    2 2 2 2 2

    0( )E p c m c / / /p E c h c h

  • Chng 2: Hin tng quang in

    4. Hiu

    ng

    Compton

  • Chng 2: Hin tng quang in

    4. Hiu

    ng

    ComptonS

    tn ti

    photon tn

    x

    c

    bc

    sng

    khng

    i cn phi c mt gii thch

    tha

    ng

    trn, chng

    ta

    cho rng

    electron l

    t

    do, mc d tht s

    n

    lin

    kt vi ht

    nhn. Tuy

    nhin

    gi

    thit trn l ng

    nu

    ng

    nng

    m

    electron nhn

    c sau tn x

    l

    ln hn rt nhiu so vi nng

    lng

    lin

    kt ca

    electron (vi ht

    nhn)

    Nu

    electron lin

    kt mnh

    vi ht

    nhn, hoc nng

    lng

    photon n

    l

    nh, khi

    lectron

    khng

    b

    gii

    phng, khi

    ta c th

    xem

    s

    tn

    x

    l

    tng

    tc

    gia

    photon vi

    ton

    b

    nghuyn

    t.

    Trong

    trng

    hp ny

    dich

    bc

    sng

    (Eq. (2.12)) l

    khng

    ng

    k, do m0 c

    thay

    bng

    M>>m0 (M l

    khi lng

    nguyn

    t)

    Qu

    trnh

    m

    nhng

    photon tn

    x

    khng

    b

    thay

    i bc

    sng

    c

    gi l tn x

    Rayleigh

    Nh

    vy, tn

    x

    Rayleigh

    chim

    u th i vi

    photon c

    bc

    sng

    di. i vi

    photon c

    bc

    sng

    ngn

    (tia

    X, tia

    Gamma), th

    tn

    x

    Compton chim

    u th, c bit l khi tm tn x

    lm

    bng

    vt liu c

    nguyn

    t

    s

    nh

  • Chng 2: Hin tng quang in

    5. Lng

    tnh

    sng

    -

    ht ca bc x in t

  • Chng 2: Hin tng quang in

    6. Cch

    to

    photon v

    tia

    X

  • Chng 2: Hin tng quang in

    7. Sinh

    cp v hy cp

    1. M u2. Hiu ng quang in2. Hiu ng quang in3. L thuyt lng t ca Einstein v HTQ4. Hiu ng Compton4. Hiu ng Compton4. Hiu ng Compton4. Hiu ng Compton5. Lng tnh sng - ht ca bc x in t6. Cch to photon v tia X7. Sinh cp v hy cp