2007 2007 ÇAMKESE BÖCEĞİNE KARŞI ÇAMKESE BÖCEĞİNE KARŞI

HAVADAN BİYOLOJİK HAVADAN BİYOLOJİK MÜCADELE UYGULAMA MÜCADELE UYGULAMA

PROJESİPROJESİ

BİYOLOJİK BİYOLOJİK MÜCADELE MÜCADELE PROJESİNİN PROJESİNİN

HAZIRLIKLARIHAZIRLIKLARI

Biyolojik Mücadele Biyolojik Mücadele programın hazırlıkları için programın hazırlıkları için ve uygulama boyunca ve uygulama boyunca Avrupa’ dan ve Avrupa’ dan ve Amerika’dan gelen Amerika’dan gelen uzmanlardan kapsamlı uzmanlardan kapsamlı teknik destek alınmıştırteknik destek alınmıştır

UYGULAMA UYGULAMA ÖNCESİ ÖNCESİ

ÇALIŞMALARÇALIŞMALAR

Uygulama öncesi, orman sahalarımızda çamkese Uygulama öncesi, orman sahalarımızda çamkese böceğinden en çok zarar gören ve öncelikle mücadele böceğinden en çok zarar gören ve öncelikle mücadele edilmesi gereken alanların tespiti, 2003 senesinden edilmesi gereken alanların tespiti, 2003 senesinden beridir gözlem amaçlı kurulmuş olan bilimsel deneme beridir gözlem amaçlı kurulmuş olan bilimsel deneme alanları ile yapılmıştır.alanları ile yapılmıştır.

Çamkese böceği zararlarının önceden tespit edilebilmesi Çamkese böceği zararlarının önceden tespit edilebilmesi amacıyla, 2002 yılında amacıyla, 2002 yılında UNOPS projesiUNOPS projesi çerçevesinde çerçevesinde “Ağaç sayısı/Yumurta koçanı yoğunluğu” temeline dayalı “Ağaç sayısı/Yumurta koçanı yoğunluğu” temeline dayalı matematiksel formüllerle ülkemiz şartlarına uygun bilimsel matematiksel formüllerle ülkemiz şartlarına uygun bilimsel saptamalar yapılmıştır.saptamalar yapılmıştır.

ZARAR SEVİYESİ VE ZARAR SEVİYESİ VE ALAN TESPİTLERİALAN TESPİTLERİ

Yumurta Koçanları ve İbrelerde Görülen Zarar Arasındaki İlişki Yumurta Koçanları ve İbrelerde Görülen Zarar Arasındaki İlişki Değerlendirilmesi Neticesinde Çam Kese Böceği İçin Belirlenen Değerlendirilmesi Neticesinde Çam Kese Böceği İçin Belirlenen

Eşik Değerleri TablosuEşik Değerleri Tablosu

SAHA ÇALIŞMALARININ AMACI:SAHA ÇALIŞMALARININ AMACI:

1. POPÜLASYON SAYIMLARIYLA 1. POPÜLASYON SAYIMLARIYLA ZARAR SEVİYESİNİN TESPİT EDİLMESİZARAR SEVİYESİNİN TESPİT EDİLMESİ

2. ÖNCELİKLE MÜCADELE YAPILMASI 2. ÖNCELİKLE MÜCADELE YAPILMASI GEREKEN ALANLARININ TESPİTİ GEREKEN ALANLARININ TESPİTİ (UNOPS METODOLOJİSİ KULLANARAK)(UNOPS METODOLOJİSİ KULLANARAK)

3. DOĞRU MÜCADELE ZAMANIN 3. DOĞRU MÜCADELE ZAMANIN BELİRLENMESİ BELİRLENMESİ

Deneme alanlarındaki;Deneme alanlarındaki;

1.1. SAYIMLAR: 15-20 EKİM SAYIMLAR: 15-20 EKİM

2.2. SAYIMLAR:12-14 KASIMSAYIMLAR:12-14 KASIM

SAYIM NETİCELERİ YÜKSEK OLAN SAYIM NETİCELERİ YÜKSEK OLAN BÖLGELERDE EKSTRA 2 ARA SAYIM BÖLGELERDE EKSTRA 2 ARA SAYIM YAPILMIŞTIR .YAPILMIŞTIR .

Bölge Şefliği :........................... Plantasyon No :.......................................

Mevkii :........................... Sayım Tarihi : :.......................................

Bölme No :...........................

Rakım(Metre) :........................... 2.......................................

Ağaçlandırma Yılı :........................... 3.......................................

4.......................................

5.......................................

Ağaç No

Yumurta Koçanı Sayısı

Ağaç No

Yumurta Koçanı Sayısı

1 312 323 334 345 356 367 378 389 39

10 4011 4112 4213 4314 4415 4516 4617 4718 4819 4920 5021 5122 5223 5324 5425 5526 5627 5728 5829 5930 60

═ ................... (Ağaç başına ortalama Yumurta Koçanı)

(Toplam Yumurta Koçanı) ..................

(Ağaç Sayısı) ..................

ÇAM KESE BÖCEĞİ YUMURTA KOÇANLARI ARAZİ BİLGİ FORMU

TOPLAM YUMURTA KOÇANI

Sayımı Yapanlar:1......................................

Saha tespitleri ve popülasyon sayımları; Müdürlük Saha tespitleri ve popülasyon sayımları; Müdürlük teknik personeli, Bölge Şeflikleri ve Fransız uzman teknik personeli, Bölge Şeflikleri ve Fransız uzman

Emilie Smith ile birlikte yapılmıştırEmilie Smith ile birlikte yapılmıştır..

SAHA ÇALIŞMALARISAHA ÇALIŞMALARI

SAHA ÇALIŞMALARISAHA ÇALIŞMALARISAHA ÇALIŞMALARISAHA ÇALIŞMALARI

Deneme alanlarındaki sayımlarda yumurta Deneme alanlarındaki sayımlarda yumurta koçanlarının açılışının tespiti,koçanlarının açılışının tespiti,

Çamkese böceği larvalarının evrelerinin tespitiÇamkese böceği larvalarının evrelerinin tespiti

GÖSTERGEGÖSTERGE

ve larva kolonileri oluşumu ile ilgili önemli veriler ve larva kolonileri oluşumu ile ilgili önemli veriler toplanmıştır.toplanmıştır.

Deneme alanlarındaki sayımlar Deneme alanlarındaki sayımlar neticesinde çamkese böceğine karşı neticesinde çamkese böceğine karşı öncelikle mücadele edilmesi gereken öncelikle mücadele edilmesi gereken 7000 hektar7000 hektar orman alanı belirlenmiştir. orman alanı belirlenmiştir.

UYGULAMA ZAMANI İÇİN:UYGULAMA ZAMANI İÇİN: Tüm yumurta koçanlarının açılması, Tüm yumurta koçanlarının açılması, Larvaların çoğunlukla 2. gömlek evresinde Larvaların çoğunlukla 2. gömlek evresinde

olmasıolması ve uygun hava koşulları beklenmiştirve uygun hava koşulları beklenmiştir

UYGULAMAUYGULAMA9-18 ARALIK tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir.9-18 ARALIK tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir.

2007 yılında havadan biyolojik mücadele yapılan alanlar

Güzelyurt: 3536 ha

Girne: 560 ha

Lefkoşa 1064 ha

Alevkaya600 ha

Kantara

1240 ha

Amerika’da üretilen ve ormancılık için özellikle Amerika’da üretilen ve ormancılık için özellikle geliştirilmiş geliştirilmiş Bacillus Thuringiensis var. kurstakiBacillus Thuringiensis var. kurstaki ihtiva eden su bazlı Biyolojik Larvasit ihtiva eden su bazlı Biyolojik Larvasit kullanılmıştır.kullanılmıştır.

Uygulamada MI-2 model helikopter kullanılmıştırUygulamada MI-2 model helikopter kullanılmıştır

Helikopterde; hedef alana uygun dozların ulaşması Helikopterde; hedef alana uygun dozların ulaşması ve uygulamanın etkinliğinin sağlaması için, doğru ve uygulamanın etkinliğinin sağlaması için, doğru damlacık boyutunu ve yoğunluğunu üreten 6 adet damlacık boyutunu ve yoğunluğunu üreten 6 adet

micronair döner başlık kullanılmıştır micronair döner başlık kullanılmıştır

Uygulama esnasında, Orman Dairesi Uygulama esnasında, Orman Dairesi araçlarından 2 kamyon, 1 arazöz ve diğer araç araçlarından 2 kamyon, 1 arazöz ve diğer araç gereç kullanılmıştır.gereç kullanılmıştır.

Helikopterin püskürteceği damlacık boyutu ve yoğunluğunun Helikopterin püskürteceği damlacık boyutu ve yoğunluğunun ayarlanması için uçuş öncesi yerde kalibrasyon çalışmaları ayarlanması için uçuş öncesi yerde kalibrasyon çalışmaları

yapılmıştır.yapılmıştır.

Uygulama oranı; 2,5 Lt/ha ve 18,75 Lt/dak Uygulama oranı; 2,5 Lt/ha ve 18,75 Lt/dak olacak şekilde kalibrasyon ayarları yapılmıştır.olacak şekilde kalibrasyon ayarları yapılmıştır.

Kullanılan larvasit seyreltilmeden direk olarak Kullanılan larvasit seyreltilmeden direk olarak kullanılmıştır. kullanılmıştır.

Helikopter ağaç tepelerine 10 metre mesafeye Helikopter ağaç tepelerine 10 metre mesafeye kadar alçalmıştır.kadar alçalmıştır.

Güzelyurt – Tepebaşı

Birbirine paralel şeritler halinde uygulama Birbirine paralel şeritler halinde uygulama yapılmıştır.yapılmıştır.

Güzelyurt – Bademli köy

Uygulama ekibinin alanındaki program Uygulama ekibinin alanındaki program koordinasyonu çalışmaları koordinasyonu çalışmaları

Uygulamanın 3. ve 4. günlerinde Kanadalı uzman Uygulamanın 3. ve 4. günlerinde Kanadalı uzman Stephen Nicholson katılmıştır.Stephen Nicholson katılmıştır.

HAVA HAVA KOŞULLARIKOŞULLARI

Arazide sürekli rüzgar, Arazide sürekli rüzgar, sıcaklık ve nispi nem sıcaklık ve nispi nem ölçümleri yapılarak ölçümleri yapılarak uygulamanın doğru uygulamanın doğru hava şartlarında hava şartlarında gerçekleştirildiği garanti gerçekleştirildiği garanti edilmiştir.edilmiştir.

Uygulamadan önce araziye yerleştirilen özel spreyleme kartları ile hedef alanlara düşen damlacık yoğunluğu ve boyutları kontrol edilmiştir

UYGULAMA KONTROL ÇALIŞMALARIUYGULAMA KONTROL ÇALIŞMALARI

UYGULAMA KONTROL ÇALIŞMALARIUYGULAMA KONTROL ÇALIŞMALARI

Btk Depozitini kontrol eden Elisa analizleri için Btk Depozitini kontrol eden Elisa analizleri için uygulama alanından rasgele örnek çam ibrelerinin uygulama alanından rasgele örnek çam ibrelerinin toplanmıştır.toplanmıştır.

UYGULAMA KONTROL ÇALIŞMALARIUYGULAMA KONTROL ÇALIŞMALARI

Btk nin aktif proteinini tespit eden Elisa Btk nin aktif proteinini tespit eden Elisa teknolojisi ile yapılan analizlerde, hedef teknolojisi ile yapılan analizlerde, hedef alanlarda yeterli btk depoziti bulunduğu alanlarda yeterli btk depoziti bulunduğu

tespit edilmiştirtespit edilmiştir

UYGULAMA KONTROL ÇALIŞMALARIUYGULAMA KONTROL ÇALIŞMALARI

Güzelyurt’ta proje ekibiGüzelyurt’ta proje ekibi

Alevkaya’da Proje EkibiAlevkaya’da Proje Ekibi

UYGULAMA UYGULAMA SONRASISONRASI

DEĞERLENDİRMEDEĞERLENDİRMEÇALIŞMALARIÇALIŞMALARI

Uzman Jean-Claude MARTIN (Fransa Akdeniz Orman Deneysel Birimi) tarafından geliştirilen Çamkese böceğine karşı Biyolojik Mücadelede

Bacillus Thuringiensis var Kurstaki

Uygulama Etkinliği Değerlendirme Metodolojisi

kullanılarak uygulama programının etkinliği değerlendirilmiştir

Uygulamadan 1 ay sonra gözlem istasyonlarında teknik ekip tarafından Uygulamadan 1 ay sonra gözlem istasyonlarında teknik ekip tarafından kontrol çalışmaları yapılmıştır ve metodolojinin gerektirdiği tüm saha kontrol çalışmaları yapılmıştır ve metodolojinin gerektirdiği tüm saha verileri toplanmıştır ve istatistiksel hesaplamalar yapılmıştır. verileri toplanmıştır ve istatistiksel hesaplamalar yapılmıştır.

Saha inceleme çalışmaları.Saha inceleme çalışmaları.

İstatistik değerlendirmesiİstatistik değerlendirmesi ÖRNEK:Akdeniz gözlem istasyonun değerlendirmesiÖRNEK:Akdeniz gözlem istasyonun değerlendirmesi

Gözlem İstasyon Akdeniz

98,00 % Bölge Şefliği: Güzelyurt

99,00 % Gözlemcinin adı: Emilie Smith

99.00 % İnceleme tarihi :

Ağaç türü: Kızılçam

Ortalama Ağaç yükseklik: 2.5 m

Uygulama tarihi:

Sonuçlar

Yeşil Kuru Büyük Orta Küçük

1 1 1 1 L1

2 1 1 1 L2

3 1 1 1 L2

4 1 1 1 L1

5 1 1 1 L2

6 1 1 1 L2

7 1 1 1 L1

8 1 1 1 L2

9 1 1 1 L2

10 1 1 1 L1

11 1 1 1 L1

12 1 1 1 L2

13 1 1 1 L2

14 1 1 1 L1

15 1 1 1 L1

16 1 1 1 L1

Koloni veya

Ağaç No

Etkinlik Oranı 22.01.2008

MÜKEMMEL

Canlı koloniler

Ölü veya az aktif

olan larvalar

Ölü Kolonile

r

Dışkı Göstergesi Koloni büyüklüğü GöstergesiLarva Evresi

15.12.2007

2007 Çamkese böceğine karşı uygulama programın değerlendirme tablosu

Değerlendirme aracıMinimum Ölüm Oranı

Potensyiel Ölüm Oranı

ETKİNLİK SONUÇLARIETKİNLİK SONUÇLARI

TOPLAM ETKİNLİK SONUCU: ORTALAMA %99 ORANINDA BAŞARILI OLDUĞU TESPİT EDİLDİ

ETKİNLİK SONUÇLARIETKİNLİK SONUÇLARI

Uygulama alanında kolonilerin ölümünden dolayı defolyasyon durdurulmuştur (Güzelyurt 22.01.08)

Kontrol alanında ileri derecede tahribat Kontrol alanında ileri derecede tahribat meydana gelmiştirmeydana gelmiştir

Alevkaya –Arıdamı

Hedef dışı canlılar üzerindeki Hedef dışı canlılar üzerindeki gözlemlergözlemler

Uygulama sonrasında arazide yapılan gözlemlerde diğer hedef dışı canlıların etkilenmediği tespit edilmiştir.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER

GÜLİZ KUSETGÜLİZ KUSETORMAN DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜORMAN DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜ