aurkibidea · 2017-06-23 · du, eta plastikako saioak hainbat trebezia lantzeko bidea ireki-tzen du. Atsedena nahi duenarentzat, berriz, masajeak eta Ale-xander teknikak eskaintzen

4 Sarrera

5 Gutxieneko informatika

7 Klik

9 Web orria

11 Power Point

13 “SPC” hizkuntza

15 Ipuinak bizi-bizian

17 Alexander teknika

19 Plastika adierazpena

21 Euskal dantzak

23 Antzerki klown-a

25 Euskaraz jolasten

27 Jolas kooperatiboak

29 Psikomotrizitatea

31 Haurrentzako masajea

Argitaratzailea: XANGORIN Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 37.14.08

Fax: 943/ 37.21.54. Posta Elektronikoa: [email protected]; www.hikhasi.com; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Koordinatzailea: Joxe MariAuzmendi Erredakzio burua: Ainhoa Azpiroz Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Arantxa Goiburu, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbi-de, Fito Rodriguez, Maite Saenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Imanol Agirre, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, XabierIsasi, Irene Lopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Ota o eta Pruden

Sudupe. Diseinua: TRAM¥Graf!k maketazio, aurreinpresioa: hik hasi.Inprimategia: ANtzA S.A.L. Azaleko irudia: hik hasi Udako Topaketak. Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Onetsia 2003/VI/23. Kopurua: 5.000 alehik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea33 Musika hezkuntzarenhastapenak herri kulturetan

35 Gustura irakurtzera

39 Literatur txokoa: Gabriel Aresti,Ramon Saizarbitoria eta Xabier Montoia

43 Idazkera “txarra”? Ez, eskerrik asko

45 Hizkuntzaren trebaketa

47 Heriotza heziketan

51 Matematikaren historia

53 Gogo erabilketa

55 Historiaren txokoa

57 Artearen txokoa: Oteitza

61 Baratze ekologikoa

63 Irakaslearen rol aldaketa

65 Euskal kultura tradizionala

Gipuzkoako Foru AldundiaEuskararen Normalkuntzako

Zuzendaritza Nagusia

DonostiakoUdala

80. zenbakia. 2003ko uztaila ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

Aurtengo uda ere IV. Hik Hasi Udako Topaketa Pedago-gikoekin estreinatzeko moduan izango gara. Irakaslearen aulkiautzi eta ikasle lanetan jartzeko parada iritsi da. Hiru egunetanzehar ikasi egingo dugu, aldameneko ikaskide berria ezagutu,lehendik ezaguna denarekin elkartu... Gozatzeko egunak izateanahi genuke, eta nola ez, euskaraz.

Kolore guztietako ikastaroak izango dira aukeran. TeknologiaBerriek erakartzen zaituztela? Bada, Informatika Fakultateanordenagailuei eta programa informatikoei adarretatik heltzekoaukera izango da. Gorputzak mugimendua eskatzen dizula? Hordaude euskal dantzak eta jolasak izerdia botatzeko. Antzerkiakere, gehiegi izerditu gabe, gorputza mugitzeko aukera emanendu, eta plastikako saioak hainbat trebezia lantzeko bidea ireki-tzen du. Atsedena nahi duenarentzat, berriz, masajeak eta Ale-xander teknikak eskaintzen dituzten ariketak daude. Gelara sar-tzeko nagikeriaz dagoenarentzat ere badago irtenbidea, baratzeekologikoaren ikastaroa Zizurkilgo Fraisoro Nekazaritza eskolanegingo baita. Literatura duzula gustuko? Bada, ohiko txokoanhiru idazleren lanetan sakontzeko eta gozatzeko gonbitea egitendizugu. Nahiago duzuna ipuinak entzutea? Bada, hori ere eginadago. Agian zure afizioa artea izango da, edo matematikak, his-toriak, psikologiak edota heriotzak piztuko du zure jakin-mina.Kasu horretan arlo horietan sakontzeko ikastaro espezifikoak zuribideratuta daude. Aurten, gainera, bi txoko berri sortu ditugu:artearen eta historiarena. Artearen txokoa Oteitzari buruzkoaizango da eta historiaren txokoak arkeologiara eta historiaurreraegingo du salto.

Talde batean zein bestean parte hartzen duzuen guztion artean500 lagun inguru izango gara, eta ikastaroetako emaileen etaantolatzaileon artean beste 60 bat. Gidaritza nagusia hik hasiren

gain egon arren, EHUko Hezkuntza Zientzien Fakultateko Hez-kuntzaren Teoria eta Historia Sailarekin antolatzen ditugu topa-ketok. Azken finean, beste behin ere, denon artean osatuko dugueuskal irakaskuntzan erreferentzia bilakatu den topagune hau.

Bide batez, IV. Hik Hasi Udako Topaketa Pedagogikoe-tako aurkezpen ekitaldiko hitzaldia aipatu nahi dugu. Gipuzko-ako Foru Aldundiarekin batera antolatu dugun ekitaldi honetakohitzaldiaren izenburua “Euskal testu liburugintza XXI. mendearenatarian” da eta EHUko Bilboko eta Gasteizko Irakasle EskolakoBegoña Bilbao, Gurutze Ezkurdia eta Karmele Perez Urraza ira-kasleek aurkeztuko dute. Euskal Herriko ikastetxeetan erabiliizan diren eta erabiltzen diren testu liburuak aztertu dituzte iker-keta zabal baten barruan eta berauetan Euskal Herriari buruzematen den ikuspegia ikertu dute. Bakoitza arlo zehatzetaramugatu da (kultura, zientzia, teknologia, lanbideak...) eta tesibanatan bildu dituzte ikerketaren nondik norakoak. Lehen bitesiak eginak eta aurkeztuak daude, eta azkenekoa falta da.Zorroztasun eta objektibotasun handiz egindako lanak izaki,atera dituzten ondorioek arreta berezia merezi dute. Eta batezere, euskal irakaskuntzaren alde lanean ari garenon aldetik. Izanere, testu liburuei egun duten garrantzia aitortzen baldin badie-gu, ezin uka eragin handia dutela ikasleek jasotzen dutenaren-gan. Beraz, euskal curriculumaren eta euskal irakaskuntzarenjorraketan oso garrantzitsua da testu liburuek jokatzen dutenpapera eta markatzen duten norabidea. Horretaz hausnartzekoeta eman beharreko urratsak bideratzeko lagungarri izanen dairakasle hauek egin duten lana eta emango diguten azalpena.

Indartsu, oparo, seriotasunez, umorez, gogoz eta, nola ez, eus-karaz datoz IV. edizioko topaketak, denon artean aberastu etaosatuko ditugun topaketak.

sarrera

4 ❘ hik hasi ❘80. zenbakia. 2003ko uztaila

Gut

xien

eko

info

rmat

ika

Gutxienekoinformatika


Lekua: Informatika Fakultatea

8:30 Dokumentazioaren banaketa 9:00 9:00

9:00 Sarrera ekitaldiaJarraian:

* Edukiak- Word, Internet Explorer, on-line posta elektronikoa- Irudien trataera, WordArt, taulak...

* Prozesuak- Testuak idatzi, kopiatu/itsatsi, Interneten informazioa bilatu, gure posta kontu bat ireki, mezuak bidali, testuak kopia-tu Internetetik, Interneteko irudiak gure dokumentuetan erabili, dokumentuak diskete batean gorde...

* Proiektuak- Nire izenaren txartela. Olerki karrera. Gelako kartela. Ipuinen bilduma. Inauterietako kartela. Interneteko filibusteroa.Europako irudi albuma. Posta helbidea 5 minututan. Lagun ezkutua. Txat-eo basatia. Marrazki lehiaketa. Klaseko helbi-deen zerrenda. Erosketa zerrenda. Zer esaten du panpinak?

* Mikel FERNANDEZ. Bianako Erentzun ikastolako irakaslea.

14:00 BAZKARIA

Uztailak 1 Uztailak 2 Uztailak 3

Nire ikasleek nik baino gehiagodakite gehiago esan nahi ez

duten irakasleentzat

Marea gora dator. Eta toaila kentzen ezbadugu, busti egingo zaigu. Ez dago bes-te ezer egiterik. Marea igotzen den bezala,teknologia berriak ere ailegatu zaizkiguirakaskuntza mundura, baina ez hala-hola,olatu erraldoi bat lurralde idor batera aile-gatzen den bezala baizik. Eta ur hori ongikanalizatu beharra dago, bestela, ito egin-go gara. Nola menperatu, ordea, hainbeharrezko, baina, aldi berean, hain itoga-rri den uholde hori?

Ito edo iraun, hori da erronka. Irakas-kuntza munduan gaudenok aurre eginbeharreko erronka. Eta, argi esan dezagun:gainditu dezakegun erronka da. Ez deza-gun kontrakorik pentsatu. Ez gaitezen“nik hortaz ezer ez dakit” horren atzeanezkutatu eta ikas dezagun igeri egiten.

Zalantzarik gabe, esan beharreko lehe-nengo gauza zera da: ez dugula informati-kako adituak izan behar teknologia berriakgure eguneroko laneko baliabide bilaka-tzeko. Inork ez du planteatzen pilotu pro-fesionala izan behar denik autoa gidatuahal izateko, edo inork pentsatzen al dueguneroko bazkariak edo afariak presta-tzeko “Arzak” abizena izan behar dugu-nik? Horixe ezetz, helburua ez da teknolo-gia berrietan aditua izatea, bai ordea,hauek eskaintzen dizkiguten aukerak eza-gutzea gure ikastetxeetan aplikatzeko, etahori bai, ditugun beharrek bultzatzen gai-tuzten neurrian, gainera.

Beldurra. Hori dugu beste oztopo bat.Baina zeren beldur izan behar dugu? Ika-siko ez ote dugun beldur? Ez dut sinestenirakasleok zer ikastearen beldur garenik,

ikus-entzunezkoak), ordenagailuak erepresente egon behar duela gure ikastetxe-etan, gure geletan eta gure eskoletan. Zer-gatik ukatu egungo gizartean hain ageri,hain lagungarri eta hain osagarri den tres-na?

Beno bada... beldurra uxatu dugu jada.Hurrengo urratsa zalantzak argitzea da.Hona hemen nagusia: nola erabiliko duguinformatikan aditua izan gabe? Ikastaroa-ren metodologia "learning by doing" izan-go da, hots, eginez ikasiko dugu. Proiektubatzuk burutuko ditugu eta hauek ondo-ren azaltzen diren ezaugarriak izangodituzte:

- Ondoren, norberaren gelan aplikaga-rriak izango dira.

- “Zertarako” galderari erantzungo dio-te beti.

- Informatikaz gain, beste arlo batzukikasteko ere baliagarriak izango dira: hiz-kuntzak, arte heziketa, ingurunea...

Ez dago, beraz, zalantzarik, Hik Hasikoudako topaketetan elkar ikusiko dugu.Gogoratu irakaskuntzan informatika era-bil daitekeela aditu izan gabe.

Gutxieneko informatikaez dakigunontzat

ikasten laguntzen ematen dugu bizitzaeta. Ez, ez gara horren beldur. Agian...ordenagailuak gu ordezkatuko gaituenbeldur? Gu erditik kendu eta berak egin-go al du gure lana? Txistea dirudi horrek,ezta? Horixe. Ederki dakigu ez dagoelairakaslea ordezkatzerik. Helburuak esku-ratzeko bidean beste baliabide bat gehia-go baino ez da ordenagailua. Hori bainoez. Uste dut gure gizartean beste baliabi-de batzuk ageri diren bezala (liburuak,

Mikel FERNANDEZBianako Erentzun ikastolako irakaslea


Klik

Klik

Uztailak 1 Uztailak 2 Uztailak 38:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldiaJarraian:- Klik sarean http://www.xtec.es/recursos/clic/esp/index.htm: progra-ma batzuk jaistsi eta instalatuko dira,programa batzuk disko gogorretikirekiz, bi bidetatik, “word” bezala. - Sinera CDaren aurkezpena egin etaaplikazio batzuk irekiko dira.- Hainbat kontzeptuak argituko dira:artxibo motak (bmp, gif, jpg-mid,wav-avi, fli) (disk gogor.)- Buruhausgarriak, sekuentziak, tes-tuak, memory, letra zopa arrunta,eskuineko leihoa, gurutzegrama fitxe-roa ireki [demo] menucrw.pac- Eskanerraren erabilpena, kolorea,erresoluzioa, irudi fitxategi mota, iru-dia handitu–txikitu, irudia moztu,testua sartu irudian... (ariketa prakti-koak: gelakoen aurpegiak...).

* Fultxo CRESPO. Bianako Erentzun ikas-tolako irakaslea.

9:00

- Elkarketa arruntak, konplexuak, ida-tzizko erantzuna, araketa modalitatea,identifikazio elkarketak BAI-EZ,“arit.dll” modulua (elkarketak).- Irudiak bilatu Interneten, soinu gra-batzailea, soinu fitxategien formatua,argibide pantaila l. Ekin1 {ekin1.ass},(ariketa praktikoa: ipuin bati soinuaipini).

* Fultxo CRESPO.

9:00

- Testu aktibitateak: hutsuneak bete,testua osatu (letrak identifikatu,hitzak identifikatu hitzak ordenatu,parrafoak ordenatu), klik paketearruntak-klik pakete trinkoak, klikpak-kateamenduak, trinkotu–des-trinkotu PAC‡PCC‡PAC... balora-zioa.

* Fultxo CRESPO.

14:00 BAZKARIA




Lau urteko haur bat tapiz batengainean dago lankideen izenak

dagozkien argazkiekin parekatzen...Bost urteko ikasle bat irakasleakmargotu dituen kartoi mehezko

fitxak horman zintzilikatzen ari dabelkroz baliatuz

Lehenengo mailan, irakaslearenpazientzia frogatzeko, ikasle batektxitean-pitean galdu duen paperezko

hitza lurrean bilatzen duBigarren mailan, irakasleak, eragi-ketak idatzi eta fotokopiatu ondo-ren, banan-banan zuzendu behar

ditu...Hirugarren mailan, fotokopiaz

baliatuz, neska-mutilak ulermenalantzen ari dira esaldi batzuekin....Betiko lana, gogorra bezain astunairakaslearentzat... betiko asperral-dia ikasleentzat. Atzo goizeko kon-

tuak.

Eta lan hori guztia informatika gelaraeramaten badugu? Litekeena al da? Gal-detzea ere! Haurrak hara joateko irrikazdaude, eta orain giltza bat badaukagu:Klik programa. Tresna hori azaldutakolan neketsua laket erakargarri bihurtzekogai den erreminta da, hain zuzen.

Informatika gelan klaseko haur guztiekberen argazkiak ordenagailuaren pantai-lan ikusi eta beren izenekin lotzen dituz-te. Eta asmatzen duten bakoitzean marraz-ki bizidun bat agertzen da algaraka.

Pantailan agertzen diren kolorezkohitzak ez dira galtzen... eta amen bateanhaurrak dagokion lekuan kokatzen dituesaldia osatzen duten hitzak... bere errit-

Amerika, Erresuma Batua, Portugal,Espainia, Galizia eta Euskal Herria, beste-ak beste.

Hori gutxi balitz, atera berria denJKlik (Klik Java) aplikazio osagarriarekineta Internetez baliatuz ikasleek Klik pro-gramako jarduera batekin “on-line” jolas-teko aukera izango dute, hots, urrunekoordenagailu batetik beharrezkoak direnfitxategiak automatikoki kargatuz. Horrezgain, edozein sistema eragilek (Javarekinbateragarria bada, noski) Klik aplikazioakkargatu ahal izango ditu.

Lehenengo eta behin, ez dut ahaztunahi Klik programak ematen digun aban-tailarik garrantzitsuena: ekintza berri batsortzen dugunean gure gelako haurrenezaugarriei egokitzeko aukera dugu, hots,geure ikasleen beharren arabera sor ditza-kegu aplikazio zehatzak. Klik programariesker, helburuak, ariketa mota, pausoak,xehetasunak, aurrerapenak… irakasleakaukeratzen ditu.

Mundu zoragarri honetan murgiltzekoinformatika ezaguera sakonak behar alditugu? Ez, oinarrizkoak baino ez ditugubehar. Betiko Windows-a, eta kito.

Klik erremintaz baliatuz jardueraberriak prestatzea edo eginik daudenakegokitzea lan gogorra dela esan beharrikez dago. Baina, ez al da nekezagoa eta izu-garrizko lana 25 esaldi idaztea, plastifika-tzea, moztea eta eskutitzaren azaletan sar-tzea ikasleek ariketa berehala egingodutela jakinik?

Klik, zalantzarik gabe, ezagutu ondo-ren zure lankide handienetarikoa izangoda. Eutsi goiari!

Klik

moan, jo eta ke, atsedenik hartu gabe.Irakasleak ez ditu eragiketak zuzendu

behar. Ikasle bakoitzak egin duen ariketa-ren txostena klik batekin agertzen da.

Klik programaren bidez hainbat ariketaegin daiteke: hitzak erlazionatu, egia alagezurra, hitzen artean soberan dagoenabaztertu, testuak osatu, hutsuneak bete,puzzleak, serieak, sekuentziak, eragike-tak, testuak, inguruneko liburuan ager-tzen den edozein fitxa, musikan erritmoalantzeko, edozein ikasgaitan agertzendiren ariketak... Edozein mailatan etaedozein arlotan ordenagailuaren diskogogorrean hamaika aplikazio eduki ditza-kegu erabiltzeko prest.

Une honetan Klik programak 100 jar-duera baino gehiago ditu euskaraz, alorguztietan. Eta hori hasiera baino ez da.Astero agertzen dira jarduera berriak.Denetarik dago eta jarduera guztiak mun-du osoko irakasleok egindakoak direlaazpimarratu behar da: Alemania, Hego

Fultxo CRESPOBianako Erentzun ikastolako irakaslea

Web

orr

ia

Web orria

8:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia

Jarraian: 9:00 9:00

- Word testu prozesatzaileak WEBerako dituen funtzioak aztertu.- Irudien oinarrizko trataera.- HTML mintzairaren oinarriak.- Web editore baten oinarrizko funtzioak ikasi (DreamWeaver).- Webgune baten eraketa: taulak, markoak, irudiak, loturak…- Artxiboak Interneteko zerbitzari batean eskegi.

* Lukas RODRIGUEZ. IKTko programaren teknikaria.

14:00 BAZKARIA




Hiru eguneko ikastaro trinkohonetan Internet munduan murgil-du behar dugu, edo zehatzago esa-

teko, Internet edo Intranetekoedukien argitarapenean.

Hiru egun trinkoko ikastaro honetanInternet munduan murgildu behar dugu,edo zehatzago esateko, Internet edo Intra-neteko edukien argitarapenean.

Apunteak, ikastetxeetako web orriak...izango dira ardaztzat hartuko ditugunadibideak, eta helburua web orrien erake-taren oinarriak ikastea izango da.

Honako hauek izango dira jorratukoditugun edukiak:

Word-ek ematen dizkigun ahalbideak:Microsoft etxeko Word testu prozesatzai-

lea da, zalantzarik gabe, gehien erabiltzendugun tresna informatikoa. Baina askotanez dugu jakiten eratzen ditugun dokumen-tuak web orri bihur daitezkeela, eta eraerrazean, gainera; dokumentua gordetzeanWeb orri bezala aukeran sakatuz, hain zuzenere.

Web orrien editoreak:Bigarrenik, era profesionalean web

orriak diseinatzeko erabiltzen diren pro-gramen gorabeherak ikusiko ditugu, etaarreta berezia Macromedia etxeko Dream-weaver programari ipiniko diogu.

Webgune baten eraketa, testu eta iru-dien formatua, markoak eta abar era erra-zagoan egiten dira editore horietatik. Etawebgune bat eratzeko behar diren oina-rrizko funtzioak ikasiko ditugu, ipinikoditugun adibideak gure ingurune hurbile-koak direlarik: ikastetxearen web orria,apunteak edo ariketen publikazioa HTMLformatuan.

Grafikoak eta grafikoen trataera:Askotan argazki edo irudiak gehitu

nahi izango dizkiegu gure lanei erakarga-rritasun handiagoa emateko. Bada, atalhorrek ere izango du bere txokoa ikastarohonetan. Irudien digitalizazioaz eta iru-diak tratatzeko erabiltzen diren progra-mez hitz egingo dugu, horietako batenoinarrizko funtzioak ikasiz gure weborrietan irudiak sartu ahal izateko.

Interneten edo Intraneten argitara-tzea:

Amaierako helburua, eta azkenengourratsa, egindako lana argitaratzea izangoda, gure ikastetxeko Intraneten edo Inter-neten.

Horretarako, zerbitzarietara artxiboakbidaltzeko erabiltzen diren FTP progra-mak eta Dreamweaver berak dakarrenaaztertuko ditugu.

Ikastaroan egindako adibideak Interne-teko zerbitzari batean eskegiko ditugu etaondoren Internetetik kontsultatu ahalizango ditugu.

Web orrien diseinua

Horrela, gero Nabigatzaile baten bidezikus ditzakegu, web orri editore batekineginak baileuden. Dokumentuz doku-mentu joateko aukera ere badugu, testuprozesatzaileek estekak egiteko dituztenfuntzioak aprobetxatzen baditugu.

Hori da ahalegin handirik egin gabeikasiko dugun lehendabiziko gauza: nor-malean erabiltzen dugun tresna web edi-tore bihurtzen.

Lukas RODRIGUEZIKTko programen teknikaria


Pow

er P

oint

Power Point


Uztailak 1 Uztailak 2 Uztailak 39:00 Dokumentazioaren banaketaeta sarrera ekitaldia9:30- Sarrera eta diseinu tresnak - Microsoft PowerPoint-en abioa: leiho

nagusia, menu hedagarriak, tresna-barrak, ikuspegi motak...

Proiektua: diapositiba baten eraketa,emaitzaren esportazioa hainbat eredugrafikoren arabera. Hainbat formatu gra-fikoren analisia irudien definizioan (bek-torialak eta rasterrak, dimentsioak etabereizmenak...).

* Iñaki ZUBIZARRETA. SantoTomas lizeoko irakaslea. IkastolenElkarteko informatika taldeko kidea.

9:00

Aurkezpen berri baten sormena - Aurkezpen orriaren konfigurazioa.

Proiektua: norberaren diapositiba aurkez-penaren eraketa.

* Iñaki ZUBIZARRETA.

9:00Aurkezpenaren pertsonalizazioa.

- Aurkezpenaren konposaketa eta ekintzenkonfigurazioa. - Kolore konbinaketa, formatu kopia, hondopertsonalizatuak, diseinu txantiloiak.- Organigramak eta beste OLE objektuak.- Hizlariaren oharrak, partaideentzakodokumentuak, Wordera bidali.- Multimedia eta Internet: elkarrekintza etaestekak, weberako aurkezpenak. - Aurkezpenaren difusioa: denborak frogatu,aurkezpen portatilak, proiekturako lagun-tzailea.Jarduerak: aurreko ereduen eta banatutakoeredu aproposen analisia eta hobekuntza

* Iñaki ZUBIZARRETA.

14:00 BAZKARIA

Lekua: Ekintza ikastolako ordenagailu gela

Microsoft-Office bildumak eskain-tzen duen PowerPoint aplikazioa,multimedia aurkezpenak egitekoaukera ematen duen programa

indartsua da. Ideiak erraz antola-tzen, sendo ilustratzen eta profe-sionalki komunikatzen laguntzendu. Aurkezpenak ikus-entzunezkobitarteko garrantzitsuak izan dai-tezke hainbat eskola jardueratan.Bereziki erabilgarriak dira jendau-rreko ahozko aurkezpenak nahiz

idatzizko idatziak egin behar dire-nean.

Multimedia aurkezpenen arloa asko aurre-ratzen ari da. Hori dela eta, diapositiba digi-tal eta animatuak eraikitzea uste baino lanerosoagoa eta ludikoagoa da. MicrosoftPowerPoint ideiak antolatzeko, ilustratze-ko eta egoki garatzeko tresna eraginkorra da.Gelan aurkezpenak egiteko balio du, erahunkigarrian komunikatzera iritsiz. Fitxate-gi berean testua, irudiak edota eskemak elkardaitezke. Gure adierazpenak aurkezpenhauekin lagunduta egiten baditugu, gureazalpenek arrakasta handiagoa izango dute.

Honelako diseinu aplikazio gehiago dagomerkatuan: PowerPoint honetatik hasizHarvard Graphics eredura irits gaitezke,Corel Presentations edo Lotus Free-lance, adibidez. Bakoitzak bere alde onaketa txarrak izango ditu. Egungo estandarraaurkezten dugun hau izango da. Izan ere,zerbait badu PowerPointek bere alde zer-bait badu, erabiltzeko duen erraztasuna da.Horren ezaguna den Worden erabiltzailearruntena ere, berehala egingo da aplikaziohonetara eta laster batean benetako multi-media ekoizpen osoak sortzen ikusiko dugu.

etengabe. Eta hala ere, ezin dugu denokesku oneko marrazkilariak izan, eta aregutxiago bat-bateko diseinatzaile eraginko-rrak. Eredua aurretik egitea kalitatearenberme bilaka daiteke; garbitasuna, antola-kuntza, hausnarketa...

Oinarri-oinarrian e-arbela proiektagailubati lotutako ordenagailu multimedia batda. Horrez gain, hainbat gehigarri txerta-tzen jarrai dezakegu. Oso interesgarrialitzateke, adibidez, nolabaiteko sare loturaizatea Internet bidezko hainbat zerbitzuzuzenean eskaini ahal izateko. Era berean,lagungarria litzateke DVD irakurgailuaizatea; horrela bat-batean arbela bideo zer-bitzu bilakatzen dugu -batez ere ekipoakbozgorailu indartsuak baldin baditu-. Bestezentzu batean, izugarri praktikoa da proiek-zioa ohiko arbel zuri baten gainean buru-tzea. Horri esker, errotulagailua aurkezpenbirtuala dinamikoki osatzeko baliabidebihurtuko dugu. Hornitzeko ditugun auke-rak kontuan hartuta, makina ibiltariakizango direla aurreikusi beharko dugu, etaondorioz, ordenagailu hori eramangarriabaldin bada, hainbat hobeto.

Eta ikasleak zer?Irakasleak bere lanerako erabil dezakeen

bezalaxe, ikasleek ere etekin handia ateradiezaiokete. IKT alfabetatze egokira iritsizgero, egin behar izaten dituzten ekoizpenak–beren lan eta txostenak- paperezko euska-rria gainditu eta sarritan multimedia pro-duktuak izatera irits daitezke. Gai bateninguruko aurkezpena prestatzeak eskolakbetidanik oso interesgarritzat jo izan dituenhainbat zeregin aplikatzera bultzatzen gai-tu: zerbaiten inguruko informazioa bilatu,laburtu, eskematizatu, gidoiak eta hizketal-diak prestatu...

Power Point

Oro har, aplikazio hauek era bertsuanegituratzen dira. Aurkezpena eraikitzekonahi hainbat diapositiba edo lamina sorditzakegu. Lamina horiek euskarri motaaskotarikoetan finka daitezke: gardenkiakizan daitezke, edo diapositiba arruntak, eta,jakina, pantailan edo proiekzio bidez aurkezdaitezke. Orri horiek sekuentzia bat osatukodute –sarritan, zenbait ibilbide ere aurrei-kus daitezke- eta proiektatzeko tresna batezikusiko ditugu. Aurkezpenek, maiz, osogidoi ezagunak jarraitzen dituzte eta lanaaurreratu nahirik aurrediseinu eta txantiloiugari eskaintzen dira. Baina, gogoa izanezgero, nahi duguneraino eraman dezakegugure sormen gaitasuna.

Eta zergatik da interesgarria PowerPointirakaskuntzan?

Arbel elektronikoaOso gutxi izango dira arbelik gabe eskola

ematen dakiten irakasleak, gehien-gehie-nok zerbait zirriborratzeko beharra dugu

Iñaki ZUBIZARRETASanto Tomas lizeoko irakaslea

Ikastolen Elkarteko informatika taldeko kidea


“SP

C”

hizk

untz

a

“SPC”hizkuntza



8:00 Dokumentazioaren banaketa

9:00 Sarrera ekitaldia

Jarraian: 9:00 9:00

Neobook multimedia programarekin material askotarikoa sortu eta egokituko da Komunikazio Handitze Sistemaren (SAC) barruan.

Hau ordenagailu pantailan euskarri gisa erabiliko da Mayer Jonsonen Komunikazio Piktografiko Sistema erabiliz (SPC).

Ikasgelan lantzeko ipuinak, abestiak, hiztegia... multimediarako aplikazioak era sinplean eta azkarrean sortuko dira, amaiaren itxura

profesionala emanez.

* Jose Manuel BELTRAN. Gasteizko Antonio Lopez de Guereñu ikastetxe publikoko irakaslea.

14:00 BAZKARIA


Komunikazio piktografikoko siste-maz baliatzeko dagoen materiala

oso eskasa da: ipuin batzuk katala-nez eta liburu pare bat gaztelaniaz.

Informatika arloari dagokionez,programa bat baino ez dago, eta

bera nahiko itxia.Ikastaro honetan Neobook pro-

gramari esker, SPC hizkuntzari bidezabala bezain berria irekiko diogu.Amaieran gai izango gara ipuinak,abestiak, irudien irakurketak, iden-tifikazioak, sailkapenak... SPC hiz-kuntzara egokitzeko. Hori guztia,

gure ikasleen ezaugarriei moldatu-ta eta euskaraz, noski.

Ikastaroaren helburuetako bat Neobookmultimedia programarekin materiala sor-tzea eta egokitzea da, Komunikazio Handi-tze Sistemaren (SAC) barruan. Material hauordenagailu pantailan erabiliko da euskarrigisa, Mayer Johnsonen komunikazio pikto-

“SPC” hizkuntzaordenagailuaren bidez

Jose Manuel BELTRANGasteizko Antonio Lopez de Guereñu

ikastetxe publikoko irakaslea


grafiko sistemaz baliatuz (SPC).Aldi berean, ikasgelan lantzeko ipuinak,

abestiak, hiztegia... era sinple eta azkarreansortzea lortu nahi da multimediarako apli-kazioak erabiliz eta amaieran itxura profe-sionala emanez. Lortutako emaitzak argital-pen interaktiboak izango dira: irudia,bideoa, soinua eta testua.

Bigarren helburu bat ere izango du ikas-

taroak: ukipen pantailak dituen aukerak,ahalbideak eta abantailak ezagutzea, hainzuzen ere.

Hasieran, eginda dauden jarduerak beha-tuko ditugu. Ondoren, CDaren edukiakaztertu, programak instalatu eta berehalamateriala sortzera murgilduko gara. Ezahaztu ikastaroa zeharo praktikoa izangodela.

Lehenengo lana irudiak aukeratzea etagrafiko programa batekin egokitzea (neu-rria eta artxibo mota, batez ere) izango da.

Bigarren lana soinua sortzea izanen da. Material horrekin gure proiektua egiteari

ekingo diogu. Eta honako hauek landukoditugu: Neobook liburuaren ezaugarriak,orrien berezkotasunak, irudien kokapena,testuak, hondoak, soinuak, gif bizidunak,sinboloak, botoiak, loturak, ekintzak, mul-timedia... Amaieran lantxo pare bat eduki-ko dugu esku artean, ekintza berriak egite-ko trebetasuna lorturik.

Hurrengo irudi hauek lanaren mamiansartzeko eta eginkizunak nondik nora doa-zen jakiteko baliagarriak izango dira.

Ipui

nak

bizi

-biz

ian

Ipuinak bizi-bizian

Uztailak 1 Uztailak 2 Uztailak 38:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldiaJarraian:Adibide batzuen bitartez, ikusi zer egin

daitekeen epe labur baten barne programahauekin, “gogo erabilketa” kontuan hartuz:

- Macromedia director- Powerpoint- KlikDatu-base bat nola egiten den ikasi eta

fitxategiak prestatu.Numerizazioari buruzko urrats beha-

rrezkoenak erakutsi eta apuntatu.Hotsen hartzeko teknika aurkeztu eta

gomendioak egin.Ipuinak hautatu taldeka (kondairako

protagonisten kopurua gogoan, baita ereikastaldiko epe laburra; dena den, norberakberea egiten ahalko du ipuin laburra hauta-tzen baldin badu).

* Mixel JORAJURIA. Lehen Hezkuntza-ko irakaslea Iparraldeko sail elebidunean.Informatikaria.

9:00Lehenik gogoratu bezperan gomendatuak.

Gero, lanari lotu, hiru tailerretan aldizkatuz:

- Hotsen hartzen .

- Irudiak prestatzen.

- Diaporama abiatzen Macromedia, Klic edoPower Point-ekin, “gogo erabilketa” gogoan.

* Mixel JORAJURIA.

9:00 - Goragoko programa horiei buruzko jaki-

tatea berriz gogoratu eta labur bildu.

- Diaporama ondu.

- Lanak CD-ROM batean ezarri.

- CD- ROM hori kopiatu bakoitzak ukai-teko gisan.

* Mixel JORAJURIA.

14:00 BAZKARIA



Irudia, ahotsa eta musika saguklik baten menean.

Ikastaro honetan ikasle bakoitzak ipuinmultimedia baten eraikuntzan parte hartu-ko du eta ipuin erabilgarri batzuk etxeraeramaten ahalko ditu CD-ROM batean.Ipuin horiek prest ezarriko dira ordenagai-luan ikusteko eta entzuteko gisan.

Erabiltzailea jaun eta jabe izanen da: nahiduenean klikatuz entzun edota ikusiko duipuinaren segida.

Zati batzuk gogoz ikasteko erraztasunaeskainiko da; “Gogo Erabilketa”ri buruzkogogoeta bat hasiko da azken parte hau egi-terakoan.

Nola?Ekoizpenaren ontzeko, programa hauek

erabiliko dira, jendeak nahi duenaren arabera:- Macromedia director- Power Point- KlikBeren funtzio arruntenetan erabiliko

dira, edozein heinetako parte-hartzaileriegokia izanen zaion moduan.

Iturriak:Ipuinak osatzeko hainbat iturri erabiliko

dira:

Irudiak:- Parte-hartzaileei aitzinetik eskaneatuta-

ko zenbait ipuin proposatuko zaizkie,Xirristako ipuin batzuk edo Gexan Lantzi-rirenak.

- Parte-hartzaileak bereak landu nahi bal-din baditu, ekar ditzala, bertan erabakikoda nola moldatu eskanerren eta astiaren ara-bera.

Irudiak lantzeko PhotoShop programa-ren funtzio arruntenak erabiliko dira.

tekeen ikusiko dugu “Gogo erabilketa”(Gestion mentale) kontuan hartuz eta pro-grama hauekin: Macromedia director,Power Point eta Klik.

Datu base bat nola egiten den ikasi etafitxategiak prestatuko ditugu. Eta baitazenbaketari buruzko urrats beharrezkoenakerakutsi eta apuntatu ere.

Era berean, hotsen hartzeko teknika aur-keztu eta gomendioak egingo dira. Ondo-ren, ipuinak hautatuko ditugu taldeka(kondairako protagonisten kopurua gogo-an, baita ere ikastaldiko epe laburra; denaden, norberak berea egiten ahalko du ipuinlaburra hautatzen baldin badu.).

Bigarren egunean lehenik bezperangomendatutakoak gogoratuko ditugu.Gero, lanari lotuko gatzaizkio eta hiru taile-rretan aldizkatuz arituko gara hotsen har-tzen , irudiak prestatzen, “diaporama” abia-tzen Macromedia, Klik edo Power Pointekin,beti “gogo erabilketa” gogoan.

Hirugarren egunean ikusitako programahoriei buruzko jakitatea berriz gogoratu etalaburbilduko dugu: diaporama ondu, lanakCD-ROM batean ezarri eta CD-ROM horikopiatu, bakoitzak ukaiteko gisan.

Ipuinak bizi-bizian

Soinua:- Xirristako ipuinak, jadanik grabatuak,

eskumenean izanen dira;ordenagailuan sartu eta zatitu egin behar-

ko dira gero datutegian gordetzeko.- Parte-hartzaileak nahi badu, Lantzirire-

nak edo norberaren ipuinak grabatuko ditu.Horretarako, Wave studio edo Sound

Forge erabiliko dira.Lehen egunean, adibide batzuen bitartez,

epe labur baten barne zer egiten ahal litza-

Mixel JORAJURIAInformatikaria

Lehen Hezkuntzako irakaslea Iparraldekosare elebidunean

Baiona Paueko IUTko DUTIC diplomaduna


Ale

xand

er

tekn

ika

Alexander teknika


8:00 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldiaJarraian: 9:00 9:00

F.M.Alexanderrek (1869-1955) ahotsaren arazoak gainditu ahal izateko teknika hau sortu zuen bere buruarekin erlatasun arazoa azter-tu zuenean. Hasieran, bere teknikari "Arnasketa eta bokale berrezierako metodo berria" izena eman zion.

- Ikastaro hau lantzeko moduan arnasketa-bokale berreziketan oinarrituko gara.- Horretarako, talde eta bakarkako klaseen bidez, Alexander Teknikako printzipioak aurkeztu eta ahotsa-arnasketarekin erlazionaturik

dauden prozedurak landuko dira. Ezaguera praktikoak esperientzia sentsorialaren bidez ulertuko dira.- Kontrol Primarioaren ezaguera; hau da, burua-lepoa eta bizkarrezurraren artean dagoen erlazio horren ezaguera eta kontrol primario-

aren erabileraren hobetzea ahotsa eta arnasketa indirektoki hobetu ahal izateko.- Ikastaroaren egitarauan printzipalki ahotsaren erabileran oinarrituko gara, kontrol primarioa hobetzeko helburuarekin. - Taldeko eta bakarkako lanean tentsioak landuko ditugu kontrol kontzientearekin batera Alexander Teknikako prozedura zehatzen

bidez.

* Anne LANDA. Alexander Teknikako irakaslea. Amsterdamgo Alexander Teknikako zentroan diplomatua.

14:00 BAZKARIA


Lekua: Pedagogia Fakultateko 2.5 gela


Alexander Teknikak gizakiarenerabilera lantzen du. Gure mekanis-mo psikofisikoaren erabilera onabada, funtzionamendua ere ona

izango da.

Ikastaro honen helburu nagusia ikaslea-ren kontrol kontzientea hobetzean oinarri-tuko da, bere gorputzaren erabilera hobetuahal dezan. Hori lortzeko, irakaslearenlaguntzaz ikasleak hainbat prozedura ikasiahal izango ditu bere erabilera eta besteenerabilera aztertuz oreka eta mugimenduenaskatasuna lortu ahal izateko. Kontrol kon-tzientea eta pertzepzio argia edukitzeabeharrezkoak dira arnasketa, ahotsa eta gor-putzaren erabilera naturala berreskuratuahal izateko.

Alexander teknika

Anne LANDAAlexander Teknikako irakaslea

Pla

stik

a ad

iera

zpen

a

Plastika adierazpena


Uztailak 1 Uztailak 2 Uztailak 38:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldiaJarraian:

Inprimaketa teknika eta txotxongiloak.

* Bea ARREGI. HUHEZIko irakaslea.

9:00Txotxongiloak eta papera.

* Bea ARREGI.

9:00 Txotxongiloak eta papera.

* Bea ARREGI.

14:00 BAZKARIA


Inprimaketa teknikakInprimatzea zera da: marrazki, motibo

edo konposizio bat berregitea objekturenbaten laguntzaz (belaki, zigilu...) eta horre-tarako, markatzeko, aukeratu dugun mate-riala eskuz edo mekanikoki prentsatuz. Aleaskotan marrazki berdina edo antzekoa lor-tzeaz aparte, inprimaketak adierazpideahalmena zeharo hedatzen du. Inprimatzenari den haurrak, nerabeak edo nagusiakaldaketak asmatzen gozatzen du. Kasualita-teak eta bakoitzaren ahalmen sortzaileakbatera mugarik gabeko esperientziak sor-tzen ditu. Edozein material gainetan inpri-ma daiteke: biltzeko paperean, marrazkipaperean, egunkarian, kartoian, kortxoan,beiran, metalean, buztinean, ehunean...

Pinturak euskarriaren arabera aukera-tuko ditugu:

- Gouatxea, dagoen bezala edo uretangesaldua, paper, kartoi, kortxo, egur edoehun gainean ere erabil daiteke; materialhori garbitzen ez den bitartean, noski.

- Tinta mateaz edo tipografikoaz, urazhondatzen ez diren erreprodukzioak lortzendira.

Aholku teknikoak ondo inprimatzeko: - Paper gainean inprimatzeko mahai

arrunta erabil daiteke, baina gehiegi ezzikintzeko beharrezkoa dugu mahaia egun-kariz estaltzea.

- Pintura tutu edo poteek ongi itxitaegon behar dute pintura lehor ez dadin.

- Pintzelak, brotxak eta rodilloak erabi-liaz bat garbitu egin behar dira.

- Inprimaketa sinpleenak ez du inongomaterialik behar, atzamarren arrastoaz egi-ten da. Sistema honi esker ezagutzen ditugugizonaren lehen pintura adierazpenak, leize

sentsoriala, komunikazioa, borondatea, fan-tasia, behaketa, kontzentrazioa, artearenzentzua, norberaren onarpena, azterketamatematikoa eta psikologikoa, dialektika,musika, erritmoa, harmonia, ahotsa, hizkun-tza eta koordinazioa; hitz batean esanda, sor-mena, edo gauza bera dena, espresioa. Hor-taz, txotxongiloak egingo ditugu etahorretarako hainbat teknika landuko ditugu.

PaperaHaurrak ariketa ugari egin dezake pape-

rarekin: atzamarrekin edo guraizeekin eba-ki, marraztu, pintatu, itsatsi, zulatu, batabestearen gainean jarri, konbinatu... Ikasta-ro honetan hainbat gauza egingo dugu:maskarak, jaietarako apaingarriak, girlan-dak, postalak, egindako irudiak zutik jar-tzeko zenbait sistema... Hartara, paperabezain material sinple eta merkearekin jar-duera asko eta interesgarriak ateratzeko gaiizango gara.

Plastika adierazpena

zuloetako hormetan lur gorriz zikindutakoeskuak ezarriz egindakoak. Era berean, hau-rrari ere, txiki-txikitatik, bere esku etaoinen arrastoak hondarretan, lokatzetannahiz elurretan uztea gustatzen zaio. Gusta-tzen zaio bere hatzen arrastoa paperean edohormetan ezartzea ere. Teknika honetarakopintura lehor samarra erabiltzea komeni dahatzetako arrastoa hobeto antzeman dadin.

Erabilpen arrunteko objektuak ere erabilditzakegu inprimatzeko: botila kortxoak,kartoia, espartzua, esponja, ezabagoma, tor-lojuak, fruituak, barazkiak, hortz-eskuilaeta abar.

Irakasleak lan egiteko eskura daukanedozein material sar dezake jarduera plasti-korako programan, baita bere teknika pro-pioak sortu ere. Material eta baliabideenmugak inoiz ezin dira aitzakia izan ekintza-programa ona ez izateko; izan ere, sarri,muga horiek akuilu dira sormen lan inte-resgarriagoetara iristeko.

TxotxongiloakTxotxongiloen bitartez hainbat alderdi

estimulatuko dugu: motrizitatea, alderdi

Bea ARREGIHUHEZIko irakaslea


Eusk

al d

antz

ak

Euskal dantzak

9:00 Dokumentazioaren banaketaeta sarrera ekitaldia

9:30 9:00 9:00

- Baztango IRRI DANTZAK- Txulalai- Sorgin dantza- Zapatari dantza- Zazpi jauzi- Luzaideko martxak- ...

* Jon MAYA. Dantzaria.

14:00 BAZKARIA



Lekua: Ekintza ikastolako musika gela

Ikastaro honen hartzaileak hau-rrekin jarduten duten irakasleak

direla kontuan hartuta, ikastaroa-ren helburu nagusia haiei haurrekin

lantzeko oso erabilgarriak direndantza, mugimendu eta jolas ezber-dinak aurkeztea izango da. Propo-satutako ariketa horiek denek eus-

kal folklorean dute oinarria.

Haurrak musikaren hezkuntzan abiatzendirenean ohikoa da haiekin erritmoa, mugi-mendua eta koordinazioa lantzeko ikasgaiakbarneratzea. Irakasleek ere sarritan jotzendute argitaratuta dauden mugimendu etajolas metodo ezberdinetara, ikasgai hauekantolatzeko ereduen bila. Baina horiek aurki-tzeko ez dugu zertan urrutira joan behar,Euskal Herriko folkloreak berak ikasgaihorietarako oso baliagarriak diren jolas etadantzak biltzen baititu. Horregatik, ikastarohonen helburu nagusia irakasle multzo horrieduki horiek guztiak aurkeztea eta haien era-bilpenerako gonbitea egitea da.

15 orduko ikastaro honetan landukoditugun dantza horiekin bi helburu lortukoditugu, batez ere. Batetik, haurrarekin psi-komotrizitatea, erritmoa, arintasuna etaabar landuko ditugu. Heziketa fisikoko edosoinketako eskolatan jorra ditzakegun alorhorietan guztietan egin dezakegu lan. Bes-tetik, euskal kulturaren alor batekin lehe-nengo harremanak hasiko ditugu. Dantza-rekiko zaletasuna piztea, euskal kulturazein folklorearekin ezagutza bultzatzea...Haurraren kultur heziketaren lehenengourratsak abiatzen has gaitezke, eta dantzaedota folklorearen mundua modu naturale-an jasotzen has gaitezke. Oro har, esan dai-teke balio fisiko zein kulturalek bat egin

2- Zenbait dantzen irakastea:- Baztango irri dantza: - Katadera dantza

- Esku dantza- San Petiti qui danse

- Txualalai- Jauzien hastapenak: Zazpi jauziak,

Zapatagin dantza- Abaltzisketako txantxoak- Sorgin dantza- Luzaideko martxak- Lantzeko zortzikoa

3- Baliagarria izan daitekeen materiala-ren azalpena:

- Bideoak- Liburuak- DiskoakOro har, ikasgai praktikoa izan da eskole-

tan erabili ahal izateko material eta ezagu-tzak zuzen-zuzenean aurkeztu dituena.

Euskal dantzatradizionalak

dezaketela jarduera honetan.Jorratuko dugun egitarauan bereiziki

haurrekin lantzeko oso interesgarriak direndantzak topatuko ditugu, dantzak izanarren jolas izaera dutenak. Dantza moduhonen multzorik esanguratsuenetakoa Baz-tango irri dantzak dira, baina Euskal Herri-ko beste lurraldeetan ere badira jolas izaerahori mantentzen duten beste zenbait dan-tza. Bestalde, dantza jolas horiekin batera,plazako dantzetara sarrera txiki bat ereegingo dugu. Izan ere, dantza horiek erra-zak dira ikasteko, eta edozein euskal herri-tarrek dantzatzeko aukera du edozein jaiedo festetan.

Euskal folklorearen zati txiki baina abe-rats honen ezagutza eta bertan biltzen direndantzen irakaskuntza izan da ikastaroarenhelburu nagusia. Hori guztia kontuan har-tuta, modu honetan antolatu dugu ikasta-roa:

1- Euskal folklorearen baitan haurrentzatinteresgarriak izan daitezkeen elementuenazalpena:

- Dantza sozialak- Dantza jolasak

Jon MAYADantzaria


Ant

zerk

ia

Antzerkia


Uztailak 1 Uztailak 2 Uztailak 38:30 Dokumentazioaren banaketa

Pedagogia Fakultatean9:00 Sarrera ekitaldia Pedagogia

FakultateanJarraian Zurriola ikastolan:

- Beroketa ariketak. Jokoak.

- Sudurrarekin ariketak. Sarrerak. Ikuslee-kiko kontaktua.

* Joserra FACHADO. Aktorea, irakaslea.Zurriola Antzerki Eskolako koordinatzailea.7 urtetan Lehen Hezkuntzako ikasle eta gaz-teekin Klown-a lantzen aritua.

9:00- Beroketa ariketak.

- Inprobisazioak. Banaka, binaka eta tal-dean.

- Testuen lanketa.

* Joserra FACHADO.

9:00 - Beroketa ariketak.

- Inprobisazioetan oinarritutakoantzezlan txikia.

- Testuen oinarritutako antzezlan txi-kia.

* Joserra FACHADO.

14:00 BAZKARIA

Lekua: Zurriola ikastola

Klown ikastaroa egin nuen lehe-nengo aldian liluratua sentitu nin-tzen. Aurretik aktore moduan, bes-te estilo asko jorratuta neuzkan,

baina klownak ireki dizkidan bideakizugarriak izan dira. Hasteko, bakoi-tzaren izaeratik ateratzen da per-tsonaia, eta beraz lan naturala da,eta estiloa ezagutu eta gero izuga-rrizko tresna da emozioak eta ego-era ezberdinak sentitzeko eta adie-

razteko. Zer gehiago eskadiezaiekegu gure ikasleei?

Ikasleekin klowna lantzen duen inor ezdudala ezagutzen aitortu behar dut, etaberez arlo horretan nahiko autodidakta izannaizela ere bai. Baina urtero ikusten ditutnire ikasleak, estilo hori landu eta gero,desinhibituak, inongo lotsarik gabe aktua-tzen, benetako egoerak sentitzen, emozioakindar bereziz adierazten.

Ez naiz oso teorikoa, are gehiago, geropraktikara eramatea ezinezkoa bada, ez zaitinteresatzen. Horregatik, ikastaroa osopraktikoa izatea nahi dut, zuek gero, bakoi-tzak bere mailan, ikasleekin lantzeko.

Badakit hiru egun gutxi direla, bainagutxienez lehenengo kontaktua izango da,oinarri zehatz eta garbi batzuekin, gerozuek beste urratsa batzuk emateko, besteikastaro batzuk egiteko, edo agian, ikastur-tean elkartzeko eta gure esperientziak tru-katzeko.

Klown estiloa lantzen hasiko gara, zerezaugarri dituen aztertzen eta garrantzi-tsuena: esperimentatzen. Horretarako bero-ketak, jokoak, ariketak… egingo ditugueta egoera desberdinetan klownak jartzen,

litzaidake, horrela, hirugarren egunean ari-keta batzuk egin ondoren, antzerkitxobatzuk egiteko prest egoteko. Azken fine-an, euskara, rolak, pertsonaiak eta abarklownetik ere landu ditzakegula konturatu-ko gara, eta baita gazteei axola zaien edo-zein gai ere ikus dezakegula.

Askotan pailazoa haur bat bezalakoa delaesaten da, eta iritzi horrek nahiko arrazoiadauka. Klownaren munduan haurrarenezaugarri asko daude. Esate baterako, haientxantxak, erantzunak, umore aldaketak,bat-batekotasuna. Guri gehien interesatzenzaiguna haurrek jolasteko eta esperimenta-tzeko duten gogoa da. Horregatik, espe-rientzia honetan sinesten dut, eta ikastole-tan, eskoletan, aisialdiko taldeetan edotaantzerkiko tailerretan erabil daitekeela ustedut.

Mesedez, ez beldurrik izan ikastaro hauegiteko, gure klowna ezagutzeko abenturaalai eta askatzailea burutuko dugu. Ez duguasko exijituko, jolasteko gogoa izatea etasentikor izatea baino ez. Animo.

Antzerki klown-a

ikusleekin kontaktua sortzen, bakarkakosarrerak egiten, bikotean lantzen… aritukogara. Horrela, bakoitzak bere barrukoklowna ateratzea lortuko dugu. Bigarrenegunean oraindik beroketa eta joko batzukegingo ditugu, eta arropa desberdinak jan-tziko ditugu. Segur aski bat-bateko saiobatzuk egiteko prestatuta egongo gara. Tes-tu sinple batzuk ere lantzea gustatuko

Joserra FACHADOAktorea eta irakaslea


Eusk

araz

arit

zeko

kant

ak e

ta jo

lasa

k

Euskaraz aritzeko

kantak eta jolasak

Uztailak 1 Uztailak 2 Uztailak 39:00 Dokumentazioaren banaketaeta sarrera ekitaldia9:30:

Ikastaroaren aurkezpenaJolasaren ezaugarriak eta garrantziaOhiko jolasak:- Aurkezpen eta girotze jolasak- Esku, behatz eta txalokako jolasak- Goma jolasak- Itsuka jolastekoak

* Jaime ALTUNA. Urtxintxa Eskolakokidea.

9:00

Txantxibiri kaminoren eguna

Euskara eta jolasaEuskaraz jolasteko esamoldeak- Ezkutaketa jolasak- Harrapaketa eta korrika- Sokasaltokoak- Trebetasun jolasak (tortoloxak, intxaur

jokoak, trikila, txapak...)- Bidaia jolasak

* Jaime ALTUNA.

9:00

Juana Joxepa Tronpetaren eguna

Euskarazko jolas berriakJolas tailerra- Animazio eta mimika jolasak- Korro jolasak- Lerrokakoak- Baloi jolasak- Txingoka

* Jaime ALTUNA.

14:00 BAZKARIA


Lekua: Ekintza ikastolako goiko aterpea

Etxekolanak partikularraksolfeoa ingelesa

do re mi fa sol kortxea bemoltable da mahaia, table, mesahainbeste ordu eta ardureksortzen digula estresajolaserako denborarik ezhau da bizitza aldrebesa!

Guraso maite entzun (e)zazuezein den gure interesa...

Eskolako jolas orduetan ohikoa bihurtuzaigu haurrak erdaraz jolasten entzutea,jolasen abestiak eta jolasteko erabiltzendiren esamoldeak inork ez baitizkie eraku-tsi. Gure helburua hizkuntzaren transmi-sioan eten den katenbegia osatzea da: hau-rrei euskaraz jolasteko tresnak ematea.Erabat dinamiko eta parte-hartzaile denikastaro honen bidez, jolas zaharrak eta jolasberriak lantzen ditugu.

Jolasak, hizkuntzaren normaliza-ziorako tresna

Jolasa, ekintza askea izateaz gain, ezagu-tzak oharkabean jasotzeko tresna ezin hobeada, hizkuntza (euskara) barneratzeko tresna,besteak beste. Alde batetik, hizkuntza for-mala lantzeko erabil daitekeen teknika da,baina, batez ere, hizkuntza ez formala susta-tzeko baliagarria da. Hau da, jolasa euskarakalera ateratzeko modu bat da: abestiak,esamoldeak, hiztegia… jolasa dibertigarriadelako eta haurrek denbora asko pasatzendutelako jolasean.

Nabarmentzekoa da jolasaren bitartezhizkuntzaren erabilera ludikoa ahalbidetzendela, eta honek ere berebiziko garrantzia duhizkuntzaren normalizazio prozesuan. Hau-rrarentzat jolasa dibertigarria da. Euskarazjolas egiten ondo pasako du haurrak, gustu-

Euskaraz jolasten

Jaime ALTUNAUrtxintxa eskolako kidea


ra sentituko da, eta euskara jarduera diber-tigarriarekin lotuko du. Euskara gauzaaspergarriak ikasteko baino zerbait gehia-gorako izan daitekeela ikusiko du oharka-bean.

Euskarak, bere normalizazio prozesuan,bizitzaren hainbat arlotan ohiko presentziabehar du, baita jolasetan ere. Haurrak ikusibehar du bere bizitzako hainbat esparrutanerabil dezakeela euskara, ez duela zertanerdal erregistroetara jo, normalean erdarazesaten dituen esamoldeak edo esaerak eus-karaz ere, egon, badaudela.

Jolasak, kulturaren transmisiora-ko tresna

Jolasteko moduan herri baten identitateatransmititzen da; haurren artean kultur sor-men eta transmisio handiena jolastuz egitenda. Euskal jolasek Euskal Herriko ohiturakezagutzeko aukera ematen dute: garai bate-an zertan eta nola jolasten zen, zein baliabi-de erabiltzen zituzten… Adibidez, krista-lezko kanikarik ez zenean, fruituekin egitenziren gaur egun kanikekin egiten direnjolasak. Honela, joko asko daude intxaurre-kin egiten direnak (intxaurreta, botxo…).

Beste hainbeste esan daiteke jolas jarduerahorietan erabiltzen ziren esaera eta esamol-deei buruz, abesti, dantza eta ipuinei buruz,horietako asko egun erdaraz erabiltzen bai-tira.

Jolasen gizarte balioa Hainbat arrazoi medio (gutxiago jolasten

dute haurrek herri edo auzoetako karriketan,jostailuen merkataritzaren eragin basatia,lehiakortasun akademikoen gizartea dela-koa…), jolas librearen edo bat-batekoarenjarduna gutxituz joan da. Honela, EuskalHerrian orain dela denbora gutxi arte erabil-tzen ziren jolasak galtzen joan dira, transmi-sio naturalaren katea eten da (familia, kalea),gehienak oso gune zehatzetan eta ozta-oztamantendu dira.

Produktibitatea helburu dugun gizartehonetan, helburua produktua ez duen besteedozein jarduera denbora galtze gisa ikusiizan da. Hauxe da aisialdiak eta jolasakbereziki apurtu nahi duen uste okerra; aregehiago, jolasa denbora irabazteko bitarte-ko bat dela aldarrikatu nahi dugu.

Beraz, euskarazko jolasa lozorroan dagoenaltxortzat jo dezakegu eta berarekin jolase-rako espazioa eta denbora berreskuratzea etajolasak sortzeko gaitasuna sustatzea landunahi dugu.

...Baloia(re)kin jolastupilotan aritu

joko berrik asmatuabenturak sortu

kale(e)tako paretakgraffitiz margotuondo pasa ta ikasiegunero uztartugure astialdiagehiago maitatu

Jola

s ko

oper

atib

oak

Jolas kooperatiboak


9:00 Dokumentazioaren banaketaeta sarrera ekitaldia9:30 9:00 9:00

- Esku-hartze programen oinarri teorikoa.- Jolas kooperatiboen programen ezaugarriak.- Taldean ezartzeko prozedura.- Metodologia eta programak ebaluatzeko baliabideak.- Esku-hartze programen baliozko azterketa enpirikoak.

* Maite GARAIGORDOBIL. EHUko Psikologia Fakultateko irakaslea. (Gaztelaniaz)* Ainhoa DURÁ. Haur psikologoa.

14:00 BAZKARIA


Lekua: Ekintza ikastolako bideo gela eta gimnasio txikia


Ikastaro honetan jolas kooperati-bo eta sortzaileetan oinarritutakointerbentzio psikohezitzailearen

adar bat aurkeztuko dugu. Beronenhelburua garapen soziala, afektibo-emozionala eta haurren sormena

bultzatzea da.

80ko harmarkadatik hona Haur etaLehen Hezkuntzako hainbat taldetan ezarridugun proposamen honen oinarri teorikoaikerketako hiru korronte handiren ondorio-etan datza. Lehenengo eta behin, haurrenjolasen inguruko ikerketen ondorioak; gizagarapenerako aktibitate funtsezkoa da, hau-rraren garapen integralean eraginkor-tasunez eragiten baitu, hau da, haurrarengarapen psikomotriz, intelektual, afektibo-emozional eta sozialean. Bigarrenik, portae-ra sozialaren aldeko ikerketen ondorioetanoinarritzen da; hortik atera dira garapenpertsonal eta sozialaren hainbat faktoretannolako onurak dituen heziketaren testuin-gurutan kooperatzeak versus lehiatzeak. Etahirugarrenik, sormenaren gaineko ikerke-tak daude; ikerketa horiek haurraren sorme-naren garapenean entrenatzeak duen era-ginkortasuna baieztatzen dute.

Jolas kooperatibo eta sortzaileen progra-metako aktibitateek bi helburu nagusidituzte. Lehenengo, beren hazkundean ara-zorik ez duten haurren garapen integralabultzatu nahi da, bereziki alderdi sozio-emozionaletan eta sormenaren garapeneaneraginez. Bigarrenik, programa honek fun-tzio terapeutikoa dauka, jolasaren esperien-tziaren bitartez lagunekin interakzio arazo-ak eta beren garapenean bestelako arazoakdituzten haurrak sozialki integratzen dire-lako. Bi helburu nagusi horiez gain, bestehainbat zehatzago ere biltzen ditu progra-mak.

bidez haurrak taldekideekin positiboki etaera konstruktiboan arituz ondo pasa deza-ten ahalegintzen gara.

Programak hainbat dimentsiotan (ahoz-koa, dramatikoa, plastiko-konstruktiboaeta grafiko-figuratiboa) komunikazioa,gizartearen aldeko portaera eta sormenaestimulatzeko 60 jolasez osatuta daude-Programako ekintzak bi modulu edo taldehanditan banatzen dira:

1- Komunikazioa eta gizartearen aldekojarrera jolasak

2- Sormen jolasakPrograma hau gelan ezartzeak hiru fase

inplikatzen ditu: testaren aurreko ebalua-zioa, jolas programaren ezarpena eta testa-ren ondoren ebaluazioa.

Egin diren ikerketek enpirikoki frogatudute jolas kooperatiboek eta sortzaileekgarapenean duten garrantzia. Izan ere, hau-rraren sormena eta garapen sozio-emozio-nalerako baliagarri diren interbentziopsikohezitzailerako tresna ludikoak siste-matizatzen ditu.

Jolas kooperatiboak

Oro har, programako jolasek komunika-zioa, kohesioa, konfiantza eta sormenarengarapena estimulatzen ditu. Eta horrenazpian elkarrekin jolastuz eta asmatuz onar-tzeko, errespetatzeko eta partekatzeko ideiadago.

Programa honetarako sailkatutako jola-sek egiturazko bost ezaugarri dituzte:

1- Parte-hartzea: jolas hauetan taldekoguztiek parte hartzen dute, ez da inoiz inorkanporatzen eta ez du inork irabazi edo gal-tzen. Xedea da taldeko helburuak lortzeaeta horretarako taldekide bakoitzak beha-rrezkoa den eginkizuna du jolasaren barruan.

2- Komunikazkoa: jolas guztiek taldebarruko komunikazio prozesuak egitura-tzen dituzte.

3- Kooperazioa: jolas gehienek harremandinamika estimulatzen dute. Horrek talde-ko helburua lortzeko elkarri laguntza ema-tea dakar.

4- Fikzioa eta sormena: errealitatea edoegia “balitz bezala” jolasten da, hots, elefan-teak, hegazkinak, piratak edo artistak...bagina bezala, eta elementu berriak sortze-ko estimuluak ere konbinatzen dira.

5- Dibertsioa, ondo pasatzea: jolas hauen

MaiteGARAIGORDOBIL

EHUko Psikologia Fakultateko irakaslea

Ainhoa DURÁHaur psikologoa

Psi

kom

otriz

itat

ea

Psikomotrizitatea



Parte-hartzaileen nahiak, beharrak etajakituria kontuan izanik, garapenaren psi-kologiaren eta psikomotrizitatearen oina-rrizko kontzeptuak gogoratuz lanari hasieraemango diogu.

* Elena HERRAN. Irakaslea, psiko-motrizista eta psikologoa. Bilakaera etahezkuntzaren psikologiaren irakasleaEHUn. Psikomotrizisten LanbideElkarteko (APP) kidea.

* Rikardo ACEBO. Hezkuntza bere-ziko laguntzailea, psikomotrizitateterapeuta. Psikomotrizisten LanbideElkarteko (APP) kidea.

9:00

Bideo eta diapositiben bidez psikomotrizi-tate saioen bilakaera aztertuko dugu: espazioa,denbora, materiala, haurren produkzioak, psi-komotrizistaren parte-hartzea eta abar.

* Elena HERRAN.* Rikardo ACEBO.

9:00

Kasu zehatzak edota norberaren esperien-tzien ondoriozko bizipenak, aurkikuntzak,zalantzak eta abar jorratzeko aukera izangodugu.

* Elena HERRAN.* Rikardo ACEBO.

14:00 BAZKARIA


Ikastaro honetan proposatukodugun ibilbide didaktikoa psikomotrizi-tate prestakuntzaren ardatz pertsona-lean, teorikoan eta praktikoan oinarri-

tzen da. Iaz alde pertsonala landubaldin bazen, aurten haur garapena

ulertzeari eta laguntzeari ekingo dio-gu. Beste modu batera esanda, lagun-tzaren baldintza ulertzea da: haurrengarapena (alde teorikoa), haurren adie-razpena (alde praktikoa) eta norbera-ren harremanetarako joerak (alde per-

tsonala) ulertzea, hain zuzen ere.

Ikastaro honetako hausnarketaren abiapun-tua parte-hartzaileen aniztasuna izango da,horrela lana aberasgarriagoa izango baita.Beraz, norberaren aurretiko ideietatik abiatukogara: eskarmentuak, jakin-minak, kezkek,usteek eta abarrek emango diote gure proposa-menari forma ikastaro osoan zehar.

Garapenaren psikologiaren arabera, haurra-ren bilakaera bere ezaugarriek, bere inguruaketa berarekiko harremanak aldatzeko gaitasu-nak baldintzatzen dute. Hasieran gorputzarenmugimendua erreflexu soila izan ohi da.Ondoren, sei hilabetetik aurrera, emozioakagertzen direnean, haurraren jarduerarik fun-tsezkoena tonu muskularraren ezarpena da.Urtebete inguruan, aurreko jarduera emozio-nalari sentsoriala eta motorra gehitzen zaizkio,batez ere oinez hasten denean eta atxikitzekogaitasuna lortzen duenean. Hautemateariesker, haurrak ekintza kontziente bihurtzen dueta ingurua arakatzeari ekiten dio. Arakatzehonetatik ezagutzarako eta sailkapenerako gai-tasuna sortzen da, hizkuntzaren zeregin nagu-sia dena. Hiru portaera edo aldi hauetan norta-sunaren garapena ere gauzatuz doa.

Behaketa oso tresna garrantzitsua da psiko-motrizitatean. Alde teorikotik praktikora iga-

Eguneroko jarduera hezitzaileak sortzen diz-kigun zailtasunen artean, batzuk maiztasunezedota intentsitatez nabarmentzen dira, etahaietaz ere arituko gara. Esate baterako, agresi-bitateari, autoritatearekiko portaerari eta inhi-bizioari arreta jarriko diegu, sakoneko esa-nahiaz jabetzeko asmoz. Parte-hartzaileekekarritako kasuak ere aztertzeko aukera izangodugu, etorkizuneko esku-hartzea egokitzekohelburuarekin.

Psikomotrizitatea eskolako haurren arteanospe handiko zeregina da, oso ondo pasatzendute eta. Hori ulertzeko proposatzen dugu lanhau eta proposamena, itxura serioegia izanarren, atsegina eta dibertigarria izatea esperodugu.

Psikomotrizitateareninguruan

rotzeko behaketaz baliatuko gara, eta saio errealbaten grabaketaren bidez psikomotrizitate saiobat bere osotasunean aztertuko dugu: antola-kuntza, espazioak, materialak, haurren produk-zioak, gure esku-hartzea eta abar. Horren oste-an, diapositiba saio birtual bat eskainiko duguaurreko guztia sakonago ulertzeko.

Saioen antolakuntzaren oinarrizko egituraikusi eta gero, adin desberdinetako haurrenbideoak ikusi eta aztertzeko txanda izango da.Haurraren adierazpena eta saioko gertakizunenbilakaera ondo uztartu ahal izateko, psikomo-trizistaren jarrerak ezin du edonolakoa izan.Horrela bada, aurrerakoia eta laguntzailea iza-teko bete behar dituen ezaugarriak aztertukoditugu.

Elena HERRANIrakaslea, psikomotrizista eta psikologoa

Rikardo ACEBOHezkuntza Bereziko laguntzailea,

psikomotrizitate terapeuta


Hau

rren

tzak

om

asaj

ea

Haurrentzakomasajea


9:00 Dokumentazioaren banaketaeta sarrera ekitaldia9:30 9:00 9:00

- Masajea nola eman, zergatik eta zertarako.

- Masajea ukipen premiak asetzeko lagungarri.

- Masajeak haurraren osasunari eta garapen fisiko zein emozionalari zein onura ekarriko dizkion aztertuko dugu.

- Autoerrealizaziora emandako jarraibideak aztertuko ditugu.

- Familia-ekosistema, oinarrizko prebentzioa, gorputzaren eskema, eta gorputz-kontrola aztertuko ditugu; hau da, psikomotrizitatea-ren oinarriak.

- Ukitzea, sentitzea eta emaitza kokatzea landuko ditugu: ukitu + sentitu = kokatu

* Ramon MADUIT. Psikologoa eta prebentzioan aditua.

14:00 BAZKARIA


Lekua: Ekintza ikastolako gimnasioa

Laztanduak izan, sehaskan kulun-katuak izan, ukituak izan, masajeajaso: horiek guztiak haur txikien eli-

kagai dira.

Haurra inguratzen duen giroak erabatekoeragina izango du bere garunaren garapene-an.

Gaur egun badakigu, jakin ere, jaioberriaez dela izaki pasiboa, eta haurraren gaitasu-nak lo egitearen eta jatearen mugak gaindi-tzen dituela. Jaiotze-unetik beretik, baitalehenagotik ere, ezin susmatu ezin direngaitasunak erakusten ditu.

Jaioberriaren larruazal-sentimena ez-ohi-koa da. Heldu batek jasotzen dituen sentsa-zioak jaso ditzake, eta hotz-beroak, goxota-suna eta gogortasuna, leuntasuna etalaztasuna, itsaskorra eta irristakorra, denakbereiz ditzake, baita presioaren xamurtasu-na ere.

Haur baten ukimen-sentsazioaren sus-pergarririk hoberena larruazalaz elkar uki-tzea da. Amak haurra, bere bularraren kon-tra jarrita, laztantzen duenean, berehalaetorriko zaio haurrari lasaitasuna.

Haur bat laztandu, edo masajea emangobadiogu, eskuaren presioa zenbatekoa izanbehar den ikasi behar dugu. Laztan eztie-giek jaioberria asper dezakete. Haurrek laz-tan leun baina energetikoak nahiagodituzte.

Reich-ek elkarrekiko mendekotasunazdioenaren arabera, haurrak lehenengo masa-jeak umetokiaren barnean bertan jasotzenditu; ukitzailea, aldi berean, ukitua da.

Ukimena da garatzen den lehenengo zen-tzumena (Ashley Montabu), eta, halaber,komunikazio bitarteko nagusia haurraren-tzat. Haur guztiek sumatzen dute ukituaketa mugituak izateko modua. Haurrak sen-

an dagoenean, erlaxatuta egoteko gaitasunahobetuz.

Haurtxoari maiztasunez masajea emateakhura hobeto ezagutzeko, nola dagoen jaki-teko, eta ezerosotasuna, mina nahiz tentsioasorrarazi ohi dioten gorputz atalak ezagu-tzeko aukera emango dizue.

Haurtxoa lau hankatan edo oinez hastendenerako, masajea ematen zertxobait jakiteaoso baliagarria izango zaigu haurtxoak har-tuko dituen kolpeak eta ikarak modu azkareta eraginkor batez arintzeko.

Nola egunez, hala gauez, txupeteak,manta bero eta leunek, eta haurrak besarka-tzen dituen jostailuek beren balioa dute;baina, egia esan, giza ukipen bero eta xamu-rraren, eta haurrak beharrezkoa duen kon-painiaren ordezko eskasak dira.

Praktikarekin, masajea zuen seme-alabe-kiko ukipen premiak asetzen lagundukodizuen eginkizun intuitiboa bihurtuko da.Gainera, haurraren osasunari eta garapenfisiko zein emozionalari onura asko ekarrikodizkie.

Haurrak bere inguruarekiko izangodituen trukatze guztiak harremanen mus-kulatura ildaskatuan oinarrituko dira, etahorren arabera, gizakiak bere kortikalidadeaegituratzen du (Arnold Cessel).

Muskulatura ildaskatu horretan, garapenbatekiko bilakaera historiko osoa erakustenduen gihar babesa sortzen da. WilhemReich-ek garapen ontogeniko hori kontuanhartu zuen. Guk autoerregulaziorako emanzituen jarraibideak aztertuko ditugu.

Familia-ekosistema, oinarrizko preben-tzioa, gorputzaren eskema, eta gorputz-kontrola aztertuko ditugu; hau da, psiko-motrizitatearen oinarriak.

Ukitzea, sentitzea eta emaitza kokatzealanduko ditugu.

Ukitu + sentitu = Kokatu

Ukitu-sentitu-kokatu

tsazio fisikoa lortzeko beharrezkoa den den-bora hartzea gurasoek beren seme-alaba eza-gutzeko modurik agerikoena da. Helduekingertatzen den bezalaxe, pentsatzen eta sen-titzen dugunaren zati handi bat gureeskuen bitartez adierazten dugu. Konfian-tza eta segurtasuna modu irmo baina lasaibatez helduz eta ukituz adierazten ditugu;aitzitik, segurtasunik eza eta antsietateabeso zurrunaz eta gogor helduz. Berenseme-alabekin ukimena garatzen eta kon-taktu fisikoa lantzen duten gurasoek elka-rrenganako aisetasuna sortzen dute hasiera-tik beretik, eta askoz ere zailtasun gutxiagodituzte ttipitxoa baretzen. Beti daude hau-rrarekin ukipenean eta horrek segurtasuna,konfiantza eta mendetasunik eza ematendizkio haurrari, eta hori bere nortasuneaneta besteekiko harremanean islatuko da.

Masajeak zirkulazio eta immunologiasistemak suspertzen ditu, eta, halaber,bihotz taupadei, arnasketari eta digestioarilaguntzen die. Haurtxoaren garapena sus-pertzen du eta, indartzen eta bere koordina-zioa hobetzen doan neurrian, oreka ezinhobea ematen dio. Era berean, giharrenelastikotasuna eta erresistentzia areagotzenditu, jardunean dagoenean, nahiz atsedene-

Ramon MADUITPsikologoa eta prebentzioan aditua


Mus

ika

hezk

untz

a-re

n ha

stap

enak

Musika hezkuntzarenhastapenak

herri kulturetan


Lekua: Ekintza ikastolako plastika gela

Uztailak 1 Uztailak 2 Uztailak 39:00 Dokumentazioaren banaketaeta sarrera ekitaldia9:30

Herri musika zer da? Berezko musikakizateko baldintzak. Haurtzaroko hots jostai-lu eta joko musikal batzuen aurkezpen oro-korra.

* Juan Mari BELTRAN. HM HerriMusikaren Txokoako arduraduna.

9:00

Gure inguru naturaletatik hartutako mate-riala erabiliz hots jostailuak egin eta era musi-kala, entretenigarri eta sortzailean praktikabatzuk egin.

* Juan Mari BELTRAN.

9:00

Hots jostailuekin jarraitu.

Herri Musikaren Txokoan bisita gidatua.Euskal Herriko eta munduko beste tokieta-ko soinu tresnak ezagutu. Berezkotasuna etaunibertsaltasuna herri kultura eta herrimusikaren osagaiak.

* Juan Mari BELTRAN.

14:00 BAZKARIA

Beste arloetan bezala, herri kultu-rek musika ikasteko bideak jartzendituzte. Sistema horiek belaunaldiz

belaunaldi osatu eta transmititu egindira. Hasieratik, loarazteko kantuak,musikarekin egindako lehen jolasaketa hots jostailuak izan dira jaiobe-rriak zuzen-zuzenean musika infor-

mazioa jasotzeko izan dituen tresne-tako batzuk.

Gaur egun, eta batez ere mendebaldekoherrialdeetan, kulturaren zabaltze sistemak askoaldatu dira. Jadanik desagertu dira belaunaldienarteko komunikazioa ahalbidetzen zuten baldin-tzak. Egun, informazioa beste bide batzuetatikjasotzen da (idatzia, irratia, telebista, musika gra-bazioak...) eta ugariagoa eta zabalagoa da, nazioa-ren mugak berberak ere gainditzen dituelarik.

Horren eraginez, besteak beste, musikanitxura estetikoak gero eta uniformeagoak bihur-tu dira. Eta horrekin batera, herriaren parte-har-tze aktiboa eta zuzena ere gutxitu egin dira.Horregatik, azkenaldian hainbat eta hainbatmusika hizkuntza berezi galdu egin dira, etahorrek eragin du herri askotako ondarearen hainatzerakada nabarmena.

Bizitzeko, harremanak izateko eta komunika-tzeko erak izan dituen aldaketak galerak ekarriditu aurreko ohiturekin loturiko zenbait ele-mentu kulturalen eraginkortasunean (hala noladantzetan, abestietan eta, nola e,z horiei bizitzaematen zieten soinu tresnetan).

Musikan jadanik lehenengo urratsak ez dirazuzenean ematen, lehen bezala, ahotsak etainguruko soinu-tresnak entzunez.

Sehaskan dagoen haurra lasaitzeko edo moti-batzeko erabiltzen ziren abestiak, disko eta kase-te komertzialek baztertu dituzte.

Gaur egun, gure inguruan, haurrak ez dira garaibatean bezala, ama-amonaren besoetan hazten.

Ama-amonaren besoetan hazi den haurrak,zuzen-zuzenean entzun dituen kantuen bitartez,bestela lortuko ez lukeen zenbait balioren gara-pena lortzen du (intonaziorako, erritmorako,

Hots jostailuakHots jostailuek hainbat funtzio garrantzitsu

bete dituzte eta betetzen dituzte mundukoherrietan eta haurren hezkuntzan.

Jolastea eta entretenitzea izan da hots jostailuekbete duten funtzio horietako bat. Irudimena etasormena lantzeko benetan oso tresna egokiak dira.

Gorputzaren psikomotrizitatea eta trebetasu-na lantzea da beste funtzio bat. Hots jostailuakerabiltzerakoan, eskuak, hatzak, arnasketa etagorputzaren beste zatiak era egoki eta koordina-tuan erabiltzen ikasten da. Zein hots jostailuerabiltzen den, era bateko edo besteko mugime-duak egitea eskatzen du; igurtzi, kolpatu edoastindu. Haize tresnak badira, hori guztia arnas-keta egokiarekin koordinatu beharko da.

Herri kulturan hots jostailu asko urtarozurtaro inguruan lurrak emandako landare etafruituekin egiten dira. Horrela, hots jostailubakoitza dagokion garaian egiten eta erabiltzenda, eta beste garaietan ezin da. Urtaro barnean,kontuan hartu behar da ilargiak landareenganduen eragina. Bide batez, hots jostailuen bidez,eguzkiaren eta ilargiaren zikloak ezagutzen dira,eta baita landareek urtean zehar egiten dutenaere. Udaberrian esnatu eta ilgoran izerdiak sus-traietatik gora jotzen duenean, makila azalekinegiten diren zenbait txilibiten garaia da. Udanzenbaiten fruitu eta zuztarrekin egiten direnak.Udazkenean, fruitu lehorrekin edo arto makile-kin. Eta neguko ilbeheran moztuko duguhamaika motatako txilibita eta turutak egitekokanabera.

Baina hots jostailuek betetzen duten funtzionagusietako bat musikarekin loturik dago.Horien bidez, benetako soinu tresnak nola fun-tzionatzen duten ikasten da, zeren kasu gehiene-tan jostailu hauek soinu tresnen prototipoakbaitira eta guztietan hauek bezala sailka baiti-tzakegu beraien ezaugarri akustikoen arabera.Bestalde, musika era aktibo eta sortzailean egi-ten da, esaldi erritmikoak eta melodikoak egi-nez.

Musika hezkuntzaren hastapenak herri kulturetan

dantzarako... gaitasuna). Hori guztia, abestera-koan egiten diren gorputz mugimenduen, kan-tu monodiko edo polifonikoen eta abarren bitar-tez lortzen da. Nabarmena da, hau guztiamantentzen den herrietako haurren musikarakoahalmena handiagoa dela. Gure inguruan gal-durik dago, eta horrek haurrengan duen eraginezkorra argi ikusten da.

Haur jolasak ez dira parte-hartzaileek abestu-riko doinuen bidez egiten. Jadanik ez da egitenerritmo, tinbre eta linea melodikoak ezagutzenhasteko soinuzko jostailurik. Aldaketa horiekinbatera galerak jasan dira psikomotrizitateareneta gorputz trebetasunaren garapenean, abeste-ko eran, materialen eta beren soinu ezaugarrieneta soinu tresnen erabileraren ezagutzan.

Gazteek, berriz, ez dute, lehen bezala beren festaeta bileratxoetan abesten; orain, gehienetan, graba-turik dagoen musika entzutera mugatzen dira.

Garbi dago transmisio sistemak asko galdudirela. Orain eskola da funtzio hori betetzenduen gune nagusietako bat. Horregatik, irakas-leek gure herri kulturaren alde hau ongi ezagu-tu beharko lukete.

Horixe da, hain zuzen ere, ikastaro honen hel-burua. Gai hau era zabalean ezagutaraztea, etabereziki, hots jostailuak: nola egin, nola erabili,bakoitzak eskaintzen dituen aukerak ezagutueta zein helburu (musikala, psikomotrizitatea,landareen bizitzaren ezagutza edo bestelakoak)lor ditzakegun jakin.


Juan Mari BELTRANHM Herri Musikaren Txokoako arduraduna

Gus

tura

irak

urtz

ea

Gustura irakurtzea



– Ahozko narrazioa, ikaskuntzarako esperientzia bizia.– Prozesu narratiboan gogoan hartu beharreko elementuak: espazioa, taldea, saioaren egitura, sintonia, hitza erraminta bizibezala, jolasa.– Haurtzaroko lehen urteen garrantzia. Haurrentzako hitz-jokoak, abestiak, errimak... euskaraz.– Ipuinen mundura hurbiltzen: Sara C. Bryant, Azkue, Barandiaran, Andersen, Grimm...– Euskal idazleen ipuinak eta kritikaren eragina.– Nola piztu haurrarengan irakurzaletasuna.– Nolako irakurketak eskain ditzakegu? Eredu batzuk.

* Pep TORT. Kataluniako ipuin kontalaria.* Iñaki ZUBELDIA. Idazlea eta Hizkuntzaren Pedagogian lizentziatua.

14:00 BAZKARIA



Izenburuak dioen bezala, ahozkonarrazioa eta ahozko hizkuntza

izango dira haurra hizkuntzarekineta sorkuntza literario eta poetiko-arekin zaletzeko erabiliko ditugun

bitartekoak.

Hasieran haurrak maitasun komunikaziobat nabaritzen du gurasoen eta familiakobeste kideen aldetik eta badaki komunika-zio hori laztan, musu, besarkatze eta kon-taktu fisikoaz haratago zabaltzen dela, hitzsolte, esaldi labur, onomatopeia, errimagoxo eta haur kanta ezti eta samurretarahedatuz.

Komunikazio hasiera berezi hau oso atse-gina eta pozgarria da haurrarentzat. Hasie-ran entzun egingo ditu maitasunez esatenzaizkion hots goxoak, baina gero bera eresubjektu aktibo bihurtuko da, antzekohotsak eta doinuak sortzen ahaleginduz.Lehenengo hotsak ahoskatzen hasten dene-an, zerbait ulertzen diotela konturatzenbada, haurrak izugarrizko garaipena etapoza sentituko du, ahozko komunikazioaezartzeko gai dela sentitzen hasiko baita...

Pixkana-pixkana entzungo dituen hitzjokoak, aho korapiloak, abestiak... ikastenjoango da eta hau dena beretzat atsegin itu-rri agortezin bihurtuko da.

Hona hemen hainbat eta hainbat hitzjoko: Etorri gara txin, anglo manatxin...,Honek txotxak bildu..., Arre, arre, manda-ko..., Txintxilin bonba..., Eragiozu esku-txoari..., Akerra burdu-burdu..., Behinemen zan zantar bat...., Arriola, marriola,kin, kuan, kin...., Bilin bolo bolaixo...,

Xixixli putxili...., Xia, xia...., Baga, biga,higa..., Haurtxo txikia sehaskan dago...

Haurrak hitz egiten ikasten dueneanhainbat kanta-istorio ere abesten zaizkio:Bat eta bi, hiru eta lau..., Elurra mara-maraari du..., Dira, dira, zezenak dira..., Arre-arre, zalko-zalko..., Pintto, Pintto...,Uztaiak gora gora..., Jon Brown...., Txan-txibirin, txintxibirin...

Kanta hauek ipuin oso laburrak ere badi-ra, barruan istorio xume bat baitaramate.Eta hemendik modu naturalean egin daite-ke saltoa ipuin labur eta errazetara. Etahauetatik ipuin miresgarrietara: Txanogo-rritxu, Errauskine, sorginak, Tartalo,lamiak, jentilak... Oso baliagarri izangozaizkigu Perrault, Grimm, Andersen,Barandiaran, Azkue, Satrustegi eta bestehainbat biltzailek jasotako herri-ipuinak etakondairak.

Gero, badaude hain klasiko izan gabe

Ahozko narraziotikabiatuta pozik etagustura irakurtzera

euskal idazleek idatzi dituzten ipuin zora-garriak. Eta hauek ere haurren eskura jarri-ko ditugu aurreiritzirik gabe. Eta hemenkritikaren eragin negatiboa saihestu behar-ko dugu, hainbat eta hainbat autore eta lanbikain baztertuta geratzen baitira kritikaofiziala eta irakasle axolagabe batzuk direlamedio. Haurrari eskaintza zabala eta anitzaemango diogu, haurrak berak osatu beharbaitu irakurketarako bere gustu propioa.

Iñaki ZUBELDIAIdazlea eta Hizkuntzaren Pedagogian

lizentziatua


60ko hamarkadaren amaieranIrakasle ikasketak egiten ari nin-tzen eta Hizkuntza ikasgairako lanbat egiteko ikastetxe bateko gelabateko haurrei ipuin bat kontatu

behar nien. Esperientzia oso atsegi-na izan zen niretzat, entzuleak

narrazioan murgildurik egon baitzi-ren, hitzen eta keinuen bulkadei

erabateko arreta jarrita.

Beranduago irratian esperientzia berabizi izan nuen, egunero ipuin bat kontatzenbainuen irrati kate batean edo batzuetan,edota Servei d´Ensenyament del Catalá-rentzat (SEDEC) hizkuntz normalkuntzakanpainetan lan egiten nuenean.

Gaur egun “ipuinen kontura bizi naiz”;irakasleei grabatu, idatzi eta hitzaldiak etaikastaroak ematen dizkiet eta eskoletan,liburutegietan, antzokietan eta abarretansaioak egiten ditut.

Ikastetxeetan narrazioa zikloka lantzekoaukera izaten dut, hau da, saioa bere formaneta mamian eta bere garapenean eta edukie-tan antolatuz, betiere haurren adina kon-tuan izanik.

Ipuinak kontatzeko modu ugari daudeeta helburuak ere askotarikoak dira. Ni, etaagian irakasle naizelako izango da, gusturagelditzen naiz arreta jartzea eta aldi bereankomunikatzea eta ereitea lortzen badut.Mediku batek zioen bezala: “entzulearibihotzeko edo adimeneko txertaketa bategiten diot”.

Narrazio prozesu batean ezer ez da doan,eta horregatik, beharrezkoa da puntu haue-

- Taldea espazioan definitzea eta kokatzea(saioan publiko aktiboa).

- Adin eta saio eredu bakoitzari dagokiondinamika egokitzea.

- Ahotsa lantzea narrazioan sartutako ere-du espresiboak imitatuz.

- Keinuaren bidez arreta bereganatzea.- Keinua, ahotsa eta espresioa uztartzea.- Narrazioa edo ipuina adinaren eta saio

motaren arabera aukeratzea.Metodologia: bizituz esperimentatzea

gero teorizatuz justifikatuko duguna.

Ahozko narrazioa,ikasketaren esperientzia

bibentziala

taz mintzatzea:- Espazioa- Taldea- Saioaren egitura- Sintonia- Hitza tresna bibentzial bezala- Jolasa- Ekintzaren amaiera

HelburuakXedea da ahozko narrazioaren saioetan

forman eta mamian sakontzea haurren adi-naren arabera:

- 3-4-5 eta 6-7 urte: ahozkotasunarenprotagonista izatearen plazera.

- 8-9 urte: entzuteko gustuan parte har-tzea.

- 10-11 urte: balio ludikoaren eta hitza-ren ikasketaren lekuko izatea.

- Narratzailea espazioan definitzea etakokatzea (hitza erreminta bezala).

Pep TORTKataluniako ipuin kontalaria

Ipuinak konta-tzeko modu ugaridaude eta helbu-

ruak ere askotari-koak dira. Ni, eta

agian irakaslenaizelako izangoda, gustura gel-

ditzen naiz arretajartzea eta aldi

berean komunika-tzea eta ereitea

lortzen badut.

Gus

tura

irak

urtz

ea


hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ-NAN ......................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

30 euro

hik hasiEuskal

heziketarakoaldizkaria

Errekalde hiribidea, 59Aguila eraikina 1. solairua

20.018 DONOSTIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 14 08Faxa: 943/ 37 21 54

hik hasikzure parte-hartzea

ezinbestekoa duharpide zaitez!

30 eur30 euro uro urteantean10 aldizkari eta prezio bereziak topaketetan eta argitaratzen ditugun gainontzeko materialetan

www.hikhasi.com

Lite

ratu

r tx

okoa

Literatur txokoa

Koordinatzailea: Xabier Mendiguren


- Ramon Saizarbitoria

Saizarbitoriaren obra, baina batez ereazken aldikoa, aztertuko da: kontaketarenabentura eta abenturaren kontaketa, ironia-ren erabilera eta beste hainbat alderdi jakin-garri.

* Mari Jose OLAZIREGI. Filologiandoktorea eta EHUko irakaslea.

* Lurdes OTAEGI. Batxilergoko insti-tutuko katedraduna.

9:00

- Gabriel Aresti

XX. mendean euskal literaturan iraultzarikhandiena ekarri zuen poetaren ekarpena zertandatzan ikusiko dugu: haren hizkuntza, poesi-bideak, sentiberatasun berezia, bizirik irauna-razten duen gaurkotasuna.

* Iñigo ARANBARRI. Idazlea, Filologianlizentziatua eta Bigarren Hezkuntzako irakas-lea.

* Koldo IZAGIRRE. Idazlea edo gidoigilea.

9:00

- Xabier Montoia

80ko hamarkadan euskal poesiari berrituon bat eman zion (“Anfetamiña” eta beste),eta 90etik gaur arte euskal kontalari sendoe-netakoa bihurtu da Montoia, bai ipuinlaribai nobelagile moduan.

* Harkaitz CANO. Idazlea.

* Edorta MATAUKO. Itzultzailea, eus-kara eta literaturako irakaslea IRALEn.

14:00 BAZKARIA



Ikastaro honen lehen egunarenhelburua Ramon Saizarbitoriareneleberrigintzaren bilakaera azter-tzea eta zenbait testuren irakurke-

ta gaurkotua egitea da.

Hasteko, testuingurua eta biografia zer-tzeladak ikusiko ditugu, eta era berean, egi-learen poetika eta bilakaera literarioa ezagu-tuko ditugu.

Obra eta ezaugarriakJarraian obra osoaren aurkezpenak egingo

dira honako bi etapetan banaturik:1. 70eko hamarkadako eleberrigintza:

Egunero hasten delako (1969), Ehun metro(1976) eta Ene Jesus (1976).

2. 90eko hamarkadako narratiba.Hamaika pauso (1995); Bihotz bi: Gerrakokronikak (1996); Gorde nazazu lurpean(2000) eta Kandinskyren tradizioa (2003).

Testu azterketakObra osoak ikusi ondoren, Saizarbitoria-

ren bi lanen testu azterketak egingo dira:1. Asaba zaarren baratza: irakurketa lite-

rario eta ideologiko-sinbolikoa.2. Rossettiren obsesioa: irakurketa konpara-

tu eta psikoanalitikoa.

Bibliografia - Olaziregi, M.J.: Ramon Saizarbitoriaren

unibertso literarioa, Labayru, Bilbo, 2001.- Otaegi, L., “Asaba zaharren baratzaz

orainik. R. Saizarbitoriaren Gorde NazazuLurpean irakurtzeko modu bat” in Egan, 1-2 (2002), 59-79, eta “Escenarios literarios”in Cuandernos de Alzate (2002), 137-164.

Ramon Saizarbitoria

Mari Jose OLAZIREGIEHUko irakaslea

Lurdes OTAEGIBatxilergoko Institutuko katedraduna



Testuinguru historikoa1950eko eta 1960ko hamarkadak: - Egoera soziala- Hizkuntzaren egoera- Gerraondoko joera literarioak- Bilbo eta bertako zirkulu literarioak- Garai haietako azpiegitura literarioa:

Eusko Gogoa, Olerti...

Gabriel Aresti euskaldunberria - Bilbo euskal literaturan ordura arte.- Gabriel Arestik euskaldun izan nahi du:

bakardadea, liburuak.- Euskaldunberriaren bertsolarienganako

miresmena.- Gabriel Aresti euskara batuaren aitzin-

dari: intuizio linguistikoa.- Arestiren lanak eta haserreak Euskal-

tzaindian: batuaren inguruko eztabaidak.

Arestiren mandatua Literatura bat bersortu beharra:- Artikulugintza- Hitzaldiak- Abestiak- Antzerkiak- Eztabaida literarioak/Basarri

Gabriel Aresti poeta- Maldan Behera- Bizkaitarra- Harri eta Herriren interpretazio batera-

ko: sinbolismotik errealismora- Harriaren zikloa

Gabriel Aresti

Munduaren neurria

Nire buruaz mintzatzen naiz, naizelakomunduaren neurria.Barka bezaidate.Nork bere begiekin ikusten ditu gauzak.Eta nork diost niri Laudioko kanpandorreakeztakusala? Nork?Nire buruaz mintzatu behar dut, hura delako (ninaizelako)hobekien ezagutzen dudana.Nire bularra labirintu bat da, dedalo bat,eta bertako kale kantoi guztiak ezagutzen ditut:Bertatik ibiliko naiz nola komodatik ohera,arimaren begiak itsutzen dizkidaten egunean ere.Dena dela, ni naiz mintzatzen naizena,eta mundua diot,nire zihorraz neurtu behar dut mundua,beste neurririk ezin baitarabilkit.Nire bularraren gainean zer dagoen,hori bakarrik jakin nahi dut.Mintzatzen naiz nire buruaz.

Lite

ratu

r tx

okoa

Iñigo ARANBARRIIdazlea, Filolgoian lizentziatua eta

Bigarren Hezkuntzako irakaslea

Koldo IZAGIRREIdazlea eta gidoigilea


Hogei urte bete dira aurtenXabier Montoiaren lehen liburuak

argia ikusi zuela. Anfetami a (1983)poema liburuak ildo berriak irekizituen hizkuntza zuzena eta urba-noa euskal poesiara ekarriz eginzuen ahaleginean. Garai hartako

editoreek argitaratzeko ausardiarikizan ez zutenez, Susa aldizkariakliburuak ateratzeko erabakia hartuizanaren errudun nagusia ere izan

zen liburu hau.

Poesiaren bidetik etorri ziren Montoiarenlehen lanak (Anfetamiña liburuari Likantropoeta Narraztien mintzoa bildumek jarraituzioten). Bere liburuei izenburu zorrotz etaerakargarriak jartzen dizkien autore batenaurrean gaude. Komunikatzeko gaitasunhori literaturan ez ezik musikan ere garatudu Montoiak, Hertzainak taldearen hasta-penetan izan baitzen, bere proiekturik per-tsonalenak M-ak taldean nahiz bakarkaegindako diskoetan ondu baditu ere. Letra-gile eta musikari bezala egindako ibilbide-ak izango zuen, ziur aski, eraginik bere poe-sian, berak noizbait kantuen letrek etapoemek zerikusirik ez dutela aipatu duenarren.

Azken urteotan ordea, prosara lerratu daMontoia. Non dago Stalin? (1991) nobela–komikiaren tradiziotik asko edaten zuena–izan zuen estreinako lana narratiban. Sal-mentetan best-seller kalifikazioa lortu zuenlehen euskal liburuetakoa izaki, aske zebi-len Montoia liburu horretan, kanon litera-rio tradizionaletatik urrun eta haiei barreeginez ere bai, esango genuke. Emakumebiboteduna (1992) ipuin bilduma inflexiopuntu inportantea izan zen. Liburu horreta-tik aurrera, bere literatura aintzakotzat har-tu ez zuten askok aitortu zuten kontatzeko

Xabier Montoia

istorioak izateaz gain, istorio horiek nolakontatu bazekien norbait zegoela lumaharen atzean. Ez dira ipuin gozoak, ez. Ziki-nak dira. Zartadak ematen dituzte eta min-garriak dira tarteka, literatura anglosaxo-niarretik eta bereziki tradizio amerikarretikedaten duten istorioak. Emakume bibotedunaliburuan ale ederrik baldin bazen, bost urteberanduago lortuko du bere ipuin bil-dumarik koherente eta –agian– ederrena:Gasteizko hondartzak. Geroztik, eta liburuhonen ildotik, etorri da Baina bihotzak dioipuin bilduma –Montoia samurrago battopatzen dugu azken urteotan, ez otzanduabaina bai epeltasun printza bat ematen die-na bere idatziei–.

Nobelak ere jorratu ditu, oso diferenteakjorratu ere: Hezur gabeko hilak (1999) GerraHandian kokatutako soldaduen istoriominimalista bezain efektiboa (amerikarrekhain landua, hemen hain estilo ahaztua) etabaita Hanif Kureishi bezalako autoreenbide bertsuan egon daitekeen Denborarenizerdia bere azken nobela ere, erabat garaiki-dea eta euskal soziologiaren nahiz bikoteharremanen erradiografia gupidagabea

Harkaitz CANOIdazlea

Edorta MATAUKOItzultzailea, Euskara eta Literaturako

irakaslea IRALEn

dena. Denak ezin eta, narratibari dagokio-nez, ipuingintzari lotuko gatzaizkio berezi-ki, eta gehiago zehaztuz, Gasteizko hondar-tzak liburuari erreferentzia eginez batez ere,ipuin ederrak izateaz gain, liburu bildumabatek nola izan dezakeen batasun bat–monotono izan gabe– erakusten duen adi-bide zoragarria den heinean.

Aukera izango dugu, halaber, bere lanpoetikoaren sintesi gisa, azken aldiko argi-taratu gabeko zenbait olerki ezagutzeko,baita bere kantagintzaren ale batzuk entzu-teko ere.

Idaz

kera

“tx

arra

”?Ez

, esk

errik

ask

o

Idazkera “txarra”?Ez, eskerrik asko


- Eroso idazteko aurrebaldintzakezagutzen (ezkertientzat eta eskuien-tzat):

+ aulkia, mahaia, gorputz jarrera,orria, idazteko tresna…

- Grafomotrizitatea. Zer da ezagutzea.

* Irune IBARRA. Psikologoa eta grafo-loa. EHUko irakaslea. UEU kidea.

9:00 - Idazkera harmonikoek ahalbidetzen

dituzten parametroen azterketa: + letren forma, orriaren antolaketa, letren

neurria, letren arteko lotura, makurdura,lerroen norabidea, presioa, abiadura… oreka-tuenak.

* Irune IBARRA.

9:00- Idazkerak “txar” bilakatzen dituz-

ten elementuak identifikatzen.- Idazkera “txarrak” bideratzeko tresna

eraginkorrak barneratzen.

* Irune IBARRA.

14:00 BAZKARIA



Ikastaro honetan gustura eskuzidazteko baldintza egokienak zeindiren zehaztuko dugu: mahai etaaulkien berezitasunak, orriaren

posizioa adinaren eta ezkerra edoeskuina izatearen arabera, gorpu-tzaren jarrera atalez atal (sorbal-da, besagaina, ukondoa, eskumu-rra ), idazgailu motak eta hauek

eroso heltzearen garrantziaIdaztearen ekintzan parte hartzenduten osagai horiekin era harmo-nikoan eta ergonomikoan zelan

jokatu azalduko da.

Ondoren, idazkera “txarrak” aurrehar-tzeko grafomotrizitatea lantzearengarrantziaz ariko gara. Eskuaren etabegiaren koordinazioa, formaren kons-tantzia, atzamar-eskuen lantzea, erritmografomotorea… hori guztia eskolaurreaneta 8 urte ingurura arte jorratzea fun-tsezkoa da haurrak idazketa era erosoanlor dezan.

Idazkera harmonikoak ahalbidetzekooso garrantzitsua da letren arteko lotu-rak zelan egin irakastea, espazioen anto-laketaren esanahiaz konturatzea, lerroenhorizontaltasuna barneratzea… Harmo-nia ikusi eta gero, harmonia hori apur-tzen duten elementuak identifikatukoditugu: idazkera oso txikiak, irregula-rrak, zikinak, desordenatuak… diraidazkera “txarrak”. Horietako bakoitzakzergati eta konponbide berezia dauka.Kaligrafiarik egin gabe nola bideratzendiren ikusiko dugu gardenki eta bideobidez.

Idazkera “txarra”? Ez,eskerrik asko

Ikastaro honetangustura eskuz

idazteko baldintzaegokienak zeindiren zehaztuko

dugu

Irune IBARRAFilologoa, grafologoa, EHUko irakaslea

eta UEUko kidea


Hiz

kunt

zare

ntr

ebak

eta

Ahozko hizkuntzaren trebaketa prebentiboa


- Ahozko Hitzaren Askabidea

1. Mintzaketa Programa

- Uztartze jolasak: hizkuntza emozionala

- Antolatze jolasak: hizkuntza funtzionala

- Argudiatze jolasak: hizkuntza arrazionala

* Aitor ZENARRUZABEITIA. Ira-kaslea, logopeda eta psikomotrizista.

9:00 - Ahozko Hitzaren Onurabidea2. Arnasketa Programa

- Sudur-aireztatze jolasak- Birika-oxigenatze jolasak- Masajea eta Erlaxatze jolasak

3. Entzuketa Programa- Isiltze jolasak- Arreta eta entzute jolasak- Hots-bereizte jolasak- Entzumen oroitze jolasak

4. Ahosketa Programa- Jolas fonoglotikoak- Mihi, ezpain eta masailezurrerako

Glotisgaineko jolasak- Ebakitze jolasak:- Bokalezko sistema- Kontsonantezko lehen sistema- Kontsonantezko bigarren sistema- Talde fonikoak

* Aitor ZENARRUZABEITIA

9:00- Ahozko Hitzaren Egiturabidea

5. Hiztegiaren eraiketa programa

- Izendatze jolasak

- Jorratze lexiko-semantikozkojolasak

- Kontzeptu argitze jolasak

6. Hitzaldiaren josketa programa

- Narrazio-testuinguratze jolasak

- Morfosintaxi-testualizatze jolasak

* Aitor ZENARRUZABEITIA

14:00 BAZKARIA



Jolas-tailer praktiko honetan sar-tu bezain laster ziur gauza batekharrituko zaituela: irakasleak ez

duela hitz egiten. Ikastaroz nahas-tu zarela irudituko bazaizu ere,

murgilduta aurkituko zaren komuni-kazio giro dinamiko eta erakarga-rriak geratzera bultzatuko zaitueta zergatik ere argituko dizu:

ahozko hizkuntzaren %65 ez delakoahozkoa.

“Mutua”ren fama irabazteaz gain, zer ondoriodakar estrategia didaktika honek eskolan? Bate-tik haiek ere isiltzen direla. Beno, aldi berekoitzultzaileren bat salbu: altzatzeko esan du...Bestetik gorputz semiotika areagotzen dela:begiradaz, jarreraz, mugimenduz, mimikaz...elkar komunikatuz. Hau lasaitasuna haur isileneta gero eta gehiago datozkigun atzerritarrena!Dena ulertzen dute. Ulermena ari gara lantzen.

Zuzenketa analogiko hau, gainera, oso era-ginkorra da: keinuz, piktogramen bidez, gita-rraz edo bloke logikoz praxiak kodifikatuz etataldegramez baliaturik, berehalaxe geratzen damuntaturik sozioegitura interaktiboa, hizkuntzahazteko laborategia, beraiek ere txandaz zuzendezaketena.

Alabaina, trebeki mintzatzeko, sabeletik aho-ra hitzak dagien neurobidea onuratu beharreangaude, hots, neuroegitura logopediko prebentiboagelarik gela 3 urtetik 7 urtetara egunero eta sis-tematikoki jorratu. Lau geltoki ditu ahozkota-sunaren %28 hartzen duen neurobidaia honek.

1- Arnas mekanismoa eta aireztatzeneuroegitura. Jaio eta lehendabizi pizten zai-gun mekanismoa da, harrezkero automatikoanjarri eta gutxi zaintzen duguna. Badugu, alabai-na, alor honetan premiazko zereginik. Lehenahigienea: zenbait jolas egingo ditugu sudurramaitatzeko eta garbi mantentzeko. Bigarrenasudur arnasa eta sabeleko arnasa menderatzea.

Ahozko hizkuntzarentrebaketa prebentiboa

Horretarako erlaxazioa kontaktuan landukodugu batik bat, oso jolas bitxiak gozatuz. Hiru-garrena putz egitean trebatzea da fonemak ongiaiereztatzeko. Benetako zirkoa muntatzen dahonekin, materialek (tururetak, burbuilak, txi-libituak, haizagailuak…) hartara eramaten gai-tuztelarik.

2- Ahots mekanismoa eta neuroegiturafonikoa. Mundu zirraragarria da ahotsena.Ahoa itxiz (MMMM) eta aho irekiz (AAAA)fonobibrazioa orekatuko dugu burezurrak bateginda, edo talde baten erdian kulunka edotadutxa foniko bat jasoz. Era berean, eta beti jolasinteraktiboen bidez, ahotsaren kokapena araka-tuko dugu; kokapen propiozeptiboa gorputzean(inpostazioa) eta kokapen esterozeptiboa espa-zioan (proiekzioa). Honen ondorioz ahotsmodulatua eta erakargarria izango dute gurehaurrek eta, bide batez, guk geuk irakasleok.

3-Ahoskatze mekanismoa eta neuroe-gitura artikulatoria. Hauxe dugu, beharbada,gehien kostatzen zaigun trebezia. Funtsean,hitzak ebakitzea ahoari mugak jartzea baino ezda eta egungo familiok ez ditugu egiturazkomugak erabiltzen, ez omen dakigu ezetz esaten.Testuinguru permisibo honetan aerobic bizko-rra eskaintzen diogu guk mihiari, ezpainei,

AitorZENARRUZABEITIA

Irakaslea, logopeda eta psikomotrizista


masailezurrari eta masailei. Tonizitate ona(eutonia) hartzeko aurpegi masajea landukodugu binaka material desberdinekin (hatzekin,kremarekin, lastotxoarekin, pintzelarekin...).Oroitzeko eta gurasoak ere inplikatzeko praxia-ipuinak eta praxia-irudiak eskainiko dira.

4- Entzun mekanismoa eta neuroegitu-ra akustikoa. Haurrak bizi duen asetzeakusti-koa –normalean 7.ean egiten digu kasu- desko-lokatu egingo dugu feltrozko mozorroakjantzita soinu iturriak kokatuz, bereiztuz etasekuentziatuz. Radarraz bilakatuko gara, isilta-sunaren jabe izaki. Ondorioz, belarri fina izangodu haurrak hizki-kateekiko, ezinbesteko trebe-zia, ongi dakigunez, dislaliak disortografiak ezakatzeko.

Arraioa! Hainbeste txorakeria analogikorenondoren propio hitz egiten hasiko ote gara,bada? Hitz digitala nahi dut nik, %7a. Lasai,ikastaro honetan ere hitzontziak bilakatuko garaahozko talde dinamikak barra-barra praktika-tuz.

Lehenik elkar ezagutzeko jolasak egingo ditu-gu, hizkuntz afektibo-emozionalaren poderiozelkarren arteko harremanak uztartuz. Mintzaeramota berezi hau mintzaira hunkiorra deitzen da.

Bigarrenik elkarrekin jarduteko jolasak egingoditugu hizkuntz operatiboa dela medio auzola-neko ekintzak antolatuz. Mintzaira eraginkorra-ren aurrean gaude, eguneroko eskuzko betebe-har kooperatiboak erregulatzen dituena.

Eta hirugarrenik elkar eztabaidatzeko jolasak,hizkuntz formala edo kontzeptuala (honen espe-roan nengoen ni, alafede) bermatzen dutenak,elkarren aurkako argudioka arituko garelarik.Mintzaira arrazoikorra dugu hau, gure barnelanabes mentala. Askok mentalés deitzen dutena.

Eta irakurri baino, hau dena bizi nahi bazenu,ongi etorria. Ea denon artean frogatzen dugunahozko hizkuntza, giza hizkuntza naturala,eskolako arlo guztien euskarri eta lanabes dugu-la; harremana, jarduera eta pentsaera egituratzenduena, eguneroko bizitzan bezalaxe.

Her

iotz

a he

zike

tan

Heriotza heziketan:galerak zentzu hezitzailean

Uztailak 1 Uztailak 2 Uztailak 38:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia

Jarraian: Doluaren prozesuareneskema. Dolu normala, dolu patologikoa.Doluaren bilakaera onuragarri baterakoelementu etentzaileak eta erraztaileak(edo gomendioak). Bizipenezko ariketapraktikoren bat edo besterako astia erehartuko dugu.* Maria Antonia PLAXATS. Psikoterapeu-

ta. Kataluniako “Rosa Sensat”eko kidea (Gaztela-niaz).

Arratsaldez, 16:00etan:

Tailer praktikoa: Hezitzailea dolu eta galeraegoeren aurrean.

Krisi egoeretan hezitzaileak izan dezakeenpapera bizitzen lagundu ahalko diguna.

* Maria Antonia PLAXATS.

Goizez, 9:00etan:Dolua bezain gai bereziari heltzerakoan

zein izan beharko lukeen guraso eta hezi-tzaileen papera aztertuko dugu: hezkuntzaildoak, mitoak eta sinesmen faltsuak, kri-siari aurre egiteko errekurtsoak, taldelana,adinkako garapen kognitiboa eta galerakonartzeko gaitasuna. Zenbait kasu praktikolanduko ditugu era parte-hartzaile etadinamikoan.* Patxi IZAGIRRE. Psikoterapeuta. Ekintza

ikastolako psikologoa.

Arratsaldez, 16:00etan:

Tailer praktikoa: Agurrak egoki lantzearengarrantzia.Geratzen diren kulpa sentimenduak garbitzeko

eta amaitu gabe geratu diren kontuak bukatzekoegin daitezkeen saiakerak lantzeko ariketa prakti-koa.

* Patxi IZAGIRRE.

Goizez, 9:00etan:Kasuen azterketa. Nola esku-hartu

heziketa testuinguruan. Desbideratzeprotokoloa.

Beste galera mota batzuk eta beraienerabilera emozionala: banaketak, agu-rrak... Adin txikikoaren garapen eboluti-boan duen eragina eta krisiei aurre egite-ko bitartekoak sortzeko beharra.

* Patxi IZAGIRRE.

14:00 BAZKARIA




Hirugarren aldiz zuen arteanegongo naiz Hik Hasiren UdakoTopaketak direla eta. Oraingoanere oraindik orokorrean, eta hez-kuntza arloan ere bai ondorioz,

zailtasun handiak dituen gai bateninguruko hausnarketa egitera ani-

matu nahi zaituzte.

Galera esanguratsuen aurrekodolu prozesuen gainean hausnartzenjarraituko dugu. Galera orokor horienartean heriotzak leku berezia hartu ohi du.

Ez da gauza berria onartzea gaur egun-go mendebaldeko gizartean oraindik zailasuertatzen zaigula haurrei eta nerabeeidoluan laguntzea.

Zergatik lantzen da sexualitateahezkuntzan eta ez galerak eta herio-tza? Balioak, jarrerak, sentimenduak,sufrimenduaren inguruko ekintzak, gale-ra, heriotza edo dolua oso gutxi aztertzendira giza errealitateko beste dimentsioe-kin alderatuz gero. Pertsonen artekoharremanetan eragiten duten sustraihumanistikoko zenbait ikasketetakocurriculumetan alboratu egiten dute. Esa-te baterako magisteritzan, pedago-gian, psikologian, psikopedago-gian...

Gure lan taldea ikuspegi holistikoanoinarritzen da; mundua ulertzeko ikus-puntu global eta integratzailea da. Siste-ma biologiko, psikologiko eta sozial guz-tiak elkarren artean lotuta dauden

gunean mina sentitzen dugu. Gogoarenmina da, eta beraz, hunkiberatasuna: tris-tura, beldurra, kulpa, haserrea, inbidia...

Modu horretan, kontzienteki edo inkon-tzienteki, pertsona batek galera balora-tzen duen dolu horretara iristen gara.Doluaren prozesuan galera baten aurreanbat-batean gara daitezkeen prozesu arra-zionalak, emozionalak, erlaziozkoak etaizpiritualak aurkitzen dira.

Noski, beharrezkoa da dolua konplika-tzea ekiditea, eta horregatik, pertsonalkigure taldean doluaren eraldaketa osa-suntsua deitzen diogu horretara bidera-tu behar dugu. Zauri hunkigarria orbain-tzeko bitarteko egokiak jartzea esan nahidu horrek.

Era berean, galera esanguratsu bakoitzaeraldaketa sortzaile baterako aukera izandaiteke, prozesuan dauden aldagai bio-psiko-sozialak integra baldin baditzake-gu.

Hil ala biziko garrantzia duten bestegauzekin gertatzen den bezala, haur edonerabe batek galera esanguratsu batenaurrean dituen erreakzioak aldagai ugari-ren pilaketaren baitan egongo dira: nera-bearen garapen egoera, bere izaera, bereingurunearen lehenaldiae eta orainaldia(familiakoa, kulturala, azpikulturala, bereerreferentziazko taldea...) pertsona bezalagaratzen ari den heinean galera, sufrimen-dua eta heriotzaren inguruan jaso ditueneta jasotzen ari den mezu inplizituak etaesplizituak.

Bizitzarako hezi:galera, heriotza etadoluarenpedagogiarantz

azpisistemekin osatuta daudela ulertzendu, eta guztiek zatien batuketa baino han-diagoa den osotasuna osatzen dute. Ikus-pegi hori gure gaira egokituz zera esannahi du: pertsona batek galera bat sufri-tzen duenen, bere adina dena delako iza-nik ere, normalean bere dimentsio guztie-tan eraginda gelditzen dela.

Galera: zergatik sentitzen dugu hain-beste galera? Gizakia erlazionatu egitenda eta afektibitate maila desberdina dutenloturak sortzen ditu, zeinak aldi bereanloturaren balorazio positiboa edo negati-boa inplikatzen duen. Balorazioa aldagaiarrazionalen, emozionalen eta soziokultu-ralen multzo batean oinarritzen da. Horre-la, zentzu subjektiboan galera bat dauka-

M. Antonia PLAXATSPsikoterapeuta eta “Educar para la vida,

educar para la pérdida, la muerte y elduelo en la escuela” mintegiaren

koordinatzailea Rosa Sensaten


Doluaz hitz egiten duguneanheriotzaz eta bere inplikazio psiko-logikoaz gogoratu ohi gara batez

ere. Bi urte daramatzagu topaketahauetan gai horiek nola landu haus-nartzen, eta iaz San Telmo Museoanegindako maleta didaktikoa ere iku-

si genuen.

Aurten urrats bat gehiago ematekoasmoa dut, eta horretarako, azken saioanbeste galera motei nola heldu ikusiko dugu.Batez ere gurasoen banaketen eta horiekhaurrengan duten inplikazioaren inguruanhausnartuko dugu. Dolu egoera bateanlehen helburua bizitzari zentzu berri bataurkitzea dela esaten dugu. Era berean, aita-rekin edo amarekin banaka egoteak erefrustrazioa eta sufrimendua sor ditzake.

Kasu konkretuak aztertzea gustatukolitzaidake, modu horretan eguneroko jardu-nean topatzen ditugun zailtasunak batera-tuz.

Porrotaren eta nahi dugun hura lortu ezi-nak sortzen duen frustazioaren ideia barne-ratu behar dugu, nahiz eta gauzak ondoegin eta logikaz zoritxar batek ez zukeengertatu behar. Bizitzak bi aurpegi ditu etabakarrari so egiteak, politenari, gure orien-tazio zentzua atrofiatzen du minaren etaetsipenaren aurrean. Gure ikasleen galdereientzuten baldin badiegu eta bizitzan inte-gratzen baldin baditugu, frustrazioei aurreegiteko prestatuko ditugu.

Esperientziak trukatzeko gogoz eta moti-batuta dagoen taldearekin topo egitea espe-ro dut denok aberas gaitezen. Talde dinami-kak egingo ditugu bakoitzaren intimitateaosoki errespetatuz.

Porrotaren etanahi dugun huralortu ezinak sor-

tzen duen frustra-zioaren ideia bar-

neratu behardugu

Beste galera motak

Patxi IZAGIRREPsikoterapeuta eta Ekintza ikastolako

psikologoa

Her

iotz

a he

zike

tan

ErEraman eaman ezazu etxerzazu etxera a ipuiipui n bildn bild uma!uma!

Goza ezazue zuen haurrekin batera Xalto ta Brinko pailazoenabenturez inguruko txoko, pertsonaia eta istorioak ezagutuz.

Bilduma hiru urtetan zehar kaleratuko da,urtean lau ipuin, urtaro bakoitzean bat. Eginezazue harpidetza ORAIN 36 eurogatik eta

ipuinak zuen buzoietan jasoko dituzue

Harpidetza egiteko eta informazio gehiago jasotzeko:

KORRI, XALTO TA BRINKO PAILAZOAK943 340 975 eta 646 329 441

[email protected]

Berria!Berria!

Uztailean kalean !Uztailean kalean !

Harpidetza osoa

Harpidetza osoa(12 ipuin): 36 €

(12 ipuin): 36 €Sei ipuinak: 21 €

Sei ipuinak: 21 €

Mat

emat

ikar

en

hist

oria

eta

filo

sofia

Matematikaren historia eta filosofia




Matematikaren historia:- Matematikaren historiaurrea.- Matematika antzinako kulturatan: Babilonia, Egipto, India, Txina eta Ertamerika- Matematika Grezian.- Matematika aro helenistikoan.- Matematika eta Islam.- Matematika berpizkunde garaian Europan.- Matematika aro modernoan.

Matematikaren filosofia:- Matematika zientzia izan baino lehen.- Matematika naturaren hizkuntza bezala.- Matematika sistema axiomatiko-deduktibo bezala.- Matematika eta logizismoa.- Matematika XIX. mendeko krisia eta gero.

* Jesus Mari GOÑI. EHUko irakaslea eta ikasliburu egilea.

14:00 BAZKARIA



Matematikaren historia etafilosofia.

Interdiziplinarietatea hobetzekourratsa.

Eskolan erakusten diren gaiak sailkatze-ko unean ohikoa da "Letrak" eta "Zientziak"kategoriak erabiltzea. Sailkaketa horrenondorioa horren da sakona irakasleekberaiek beraien buruak atal bateko zein bes-tekoren parte ikusten dituztela. Hamaikabider egokitu zait entzun behar izatea:"Aizu barkatu, ni letrasekoa naiz" Matema-tikarekin zerikusia zuen kuestioren bat ate-ra bezain pronto. Adierazpen horren bidezgiza-jakintza guztiz dauden isolaturik bimunduen artean banatu egiten dela dagoenuste hedatua bideratzen da.

Baina banaketa hau berria da, 200 urtebaino gehiago ez ditu, eta zientzien kasuanarrazoi punturen bat du ere (XVII mendea-ren geroztik Zientziak hartzen duen bideaeta orduarte zuena guztiz bait dira desber-dinak) Matematikaren kasuan ez du inolakozentzurik.

Ezagutza matematiko oinarrizkoa oso daaintzinakoa eta azaldu zenetik oso gutxi (iaezer) aldatu egin da. Baina ez hori bakarrik,ezagutza horren justifikazioa (teorizazioa)urte asko ditu. Matematika “maiuskulare-kin” sortu zutenak beraien burua filosofo-tzat (egiaren zaleak) zuten eta gaurko ikus-pegitik begiratuz “letrasekoak” ziren.Thale, Pitagora, Plato, Arsitotele, Euklide,Arkimede horra hor kultur grekoaren gai-lur ezagunenak. Den denak “matema-zale-ak” ziren eta kasu askotan gaur erakustenditugun ezagutzaren sortzaile zuzenak. Bai-na ez da hor zerrenda bukatzen eta, ezazu-genenak bakarrik aipatze arren, izen ospe-

duelako; hots; jakintza matematikoa kulturjakinen barruan eman egiten dela eta kulturmolde horietatik kanpo ulertzea ezinezkoadela ohartarzi egiten digulako. Gizartejakin batek Matematikari buruz jakin due-na ezagutu gabe nekez baiezta daiteke berekultur ondarea ezaguna zaigula. Matemati-kariak gizarte ondore kulturala zabalduduten pertsonak dira eta, gorago esandugun bezala, zaila da oso kultur bat ezagu-tzea pertsonai hauen aportazioak ezagutugabe.

Matematikaren historia eta filosofia eza-guztea komenigarria da Matematika hobeerakusteko; baina ez horretarako bakarrik.Matematikaren historia eta filosofia ezagu-tzea komenigarria da filosofia eta historiabera hobe erakusteko. Matematikaren his-toria eta filosofiaz jardutea bilgune egokiaizan daiteke bestela horren mundu isolatue-tan bizi diren “letraseko· eta ·zientzietako”irakasleentzat.

Matematikaren historia eta filosofia

tsu gehiago aipatzea ez da zaila: Galileo,Descartes, Newton, Leibniz, Laplace, ........Zaila da oso Matematika ezagutzea nolasortu zen eta zein funtsa teorikoan oinarri-tzen den jakin gabe.

Gaur egun ohikoa da esatea Matematika-ren irakaskuntzaren helburu nagusienaikasleek problemak ebazteko duten gaitasu-na garatzea dela. Baina esan ohi ez denabide hori bera izan dela Matematikarenberaren garapenak bultzatu egin duena .Matematika garatu egin bada, neurri handibatean bederen, problemak ebazteko beha-rra eranginda izan da. Matematikaren histo-riak interesa du, ikuspegi horretatik begira-tua, kultur desberdinetan izan dituztenproblemen aurrean zer-nolako erantzunakaurkitu dituzten erakusten digutelako.Matematikaren historia, hortaz, garrantzi-tsua da gutxienez bi arrazoiengetik: a)Matematika bera, era esanguratsu batez,ikasteko asko lagun dezakeelako ( dakigunanondik datorren esaterakoan zein proble-maren erantzuna den argituko digulako) eta;b) giza-kulturaren barruan kokatzeko balio

Jesus Mari GOÑIEHUko Hezkuntza Zientzien Fakultateko

irakaslea

Gog

o er

abilk

eta

Gogo erabilketa



Gogo erabilketaren aurkezpena.Gogoratzea nola egiten da? Ariketaketa teoria.

* Mikel ERRAMOUSPE. BaigorrikoBiletxea kolegioan irakasle. Pariseko “Insti-tut International de Gestion Mentale”koGestion Mentale Sailean diplomatua.

9:00

Ohartzea eta memorizatzea nolagaratu?

* Mikel ERRAMOUSPE.

9:00

Ulertzea, gogoetatzea eta irudika-tzea.

* Mikel ERRAMOUSPE.

14:00 BAZKARIA



Gogo erabilketa: ikasteko gogo-aren pizteko .

Irakasle guziek badakite zoin neke dengela batean ikasle guziek denbora bereangauza bera ikastea. Batzuek aise ulertzendute, beste batzuek baietz ulertu dutelaesan arren, zer ulertzen dute? Azkenbatzuek ez dutela deus ulertzen erakustendute. A zer komedia! Alta, badakigu gureikasleak ez direla tontoak. Gai bateangaizki ibilirik ere, ez dira azkenak eskula-netan adibidez, edo kiroletan. Haurbakoitzak zerbait lortzen du. Zerbaitbadaki egiten. Baina gure eskoletan ezdirelakotz ondo ibiltzen, edo porroteandaudelakotz, hor daude irakasleak haue-kin zer egin jakin ezinik.

Ni ere hontan nengoen duela zenbaiturtera arte, gogo erabilketa pedagogiaezagutu arte. Hortarik goiti ez ditut ikas-leak begi berekin ikusten eta pedagogiahorrek ene irakasteko gogoa berpiztu due-la aitortzen dut. Porrota ez da fatalismobat, ez da ezinbertzekoa. Mirakuilurik ezbada egiten ere, konturatzen gara ikaslebakoitzak bere gogoaren berri jakinezberriz ikasteko gogoa eta plazera biltzenahal duela. Horrek erran nahi du gubakoitzaren gogoa nola erabil dela giltza.

Gogo erabilketaren sortzaile Anto-nie de La Garanderie frantses filoso-foa

Antonie de La Garanderiek ongi dakizertan ari den. Ikasteko zailtasunak berakbizi izan baititu haurra zenean. Kolegiokoeta lizeoko urte anitz errepikatu zituennorbait entzumen arazo bat zuela kontu-ratu arte. Orduan, bere irakasleek beregortasuna kontuan harturik, idatzizkodokumentuak eman zizkioten, eta Biolo-

bost zentzuen bitartez egiten da: begiekikusiz, belarriek entzunez, ahoak dasta-tuz, sudurrak usainduz, gorputzak ukituz,haztatuz...

Gogoratzea, aldiz, berak dioen bezala,gorputzeko bost zentzuek gogo-rat ekar-tzen dute pixkanaka eta gogoan biziaraz-ten dute. Lan hori kontzientzia osoan egi-ten da gai mental bat bilakatu arte.Gogoratzea, pertzepzioaz aparte egiten da.Adibidez, nire begien bistan dudan etxeagogoan ematen dudalarik, begiak itxitaere hor dago bizirik nire gogoan. Errandaiteke norberak bere-gana-tzen duela.

Pedagogia horren berezitasuna hor da:bakoitzaren gogoa lanean harraraztea etahorren garatzea. Hala nola, arretaren gara-tzeko eta baita ere memorizatzea nola eginikasteko. Horrekin batera lantzen diragogoetatzea eta ulertzea. Quebecen askogaratu den gogo erabilketa hori deitzendut orthopedagogia, erran nahi baituzuzen ikastea.

Teoria eta praktika eskuz eskuIkastaldi denboran teoria eginen da,

baina denbora gehiena pasatuko dugu ari-ketak egiten irakasle bakoitza konturadadin berak nola erabiltzen duen beregogoa zerbaiten ikasteko edo buru lan bategiteko.

Ikastaldi honetan irakasleek beraiekasmatuko dituzten beren ikasleekin era-maten ahal dituzten ikasgai praktikobatzuk.

Beraz, pedagogian interesa duenak aur-kituko du gogo erabilketan bere irakas-kuntzaren berritzeko bai edukia eta baigogoa.

Gogo erabilketa

giako eta Filosofiako goi mailako ikaske-tak egin zituen. Bere haur denborako zail-tasunak gogoan, ikerketa sakonak eginzituen jakiteko zergatik batzuek ondoikasten duten eta beste batzuek ez. Batzuekjitea dutelako eta besteek ez? Batzuekalferrak direlako eta besteak langileak?Alferrikako arrazoiak horiek denak!

Antonie de La Ganderieri iduritu zaiobadela beste arrazoirik: batzuek berengogoa behar bezala erabiltzen dutela etabeste batzuek gaizki. Erabiltze hori des-kriba eta irakats daitekeela iruditu zitzaioneta ikastearen oinarrizko lege batzuk azal-du ditu. Horiek dira gestion mentaleedo gogo erabilketaren izenburuarekinaipagai direnak eta irakasleen prestakun-tzarako azaltzen direnak.

Gogo erabilketaren lehen legeamentalizatzea edo gogo-ra-tzea

Gogo erabilketak pedagogiari hiru aldiematen dizkio oso bereziak: mezuaren(ikasgaiaren) hartzea, gogoratzea eta azke-nik, berriz mezua ematea.

Hartzea edo pertzepzioa gorputzeko

Mikel ERRAMOUSPEBaigorriko Biletxea kolegioko irakaslea

Pariseko “Institut International deGestion Mentale”an dipomatua

His

toriar

entx

okoa

Historiaren txokoa

Uztailak 1 Uztailak 2 Uztailak 39.00 Dokumentazioaren banaketaeta sarrera ekitaldia9:30

- Historiaurreko tailua

- Behe Paleolitoa

- Erdi Paleolitoa eta Goi Paleolitoa

- Paleolito ondorengo tailua

- Parte-hartzaileen esperimentazioa

* Fran ZUMALABE. Historiaurrelariaeta arkeologoa.

* Mertxe URKIOLA. Historian lizen-tziatua eta Ekintza ikastolako irakaslea.

9:00

- Sua

- Kolpaketa

- Igurzketa

- Parte-hartzaileen esperimentazioa

* Fran ZUMALABE.

* Mertxe URKIOLA.

9:00

- Tiraketa esperientziak

- Arkuak prestatu eta gezi eta azagaientiraketa egin.

- Hezur tailua (ahal izanez gero)

* Fran ZUMALABE.

* Mertxe URKIOLA.

14:00 BAZKARIA


Lekua: Ekintza ikastola

Koordinatzailea: Mertxe Urteaga

Askotan entzun behar izaten ditu-gu Historiako irakasleok gure ira-kasgaiaren inguruan abstraktua,teorikoa, urrutikoa eta antzerako

loreak eta hor ibiltzen gara baliabi-de didaktikoen bila irakasgaia uler-

garriagoa, gertukoa, konkretua,erakargarria eta abar izan dadin

ahaleginetan. Askotan zaila izatenda eraginkortasuna, plangintzazabalak, prozedurak eta gogoan

eduki beharreko bestelako ezauga-rriak gaiari eskaintzen zaion esko-lako denbora laburrean uztartzea,ahaztu gabe, beti ere, Giza Zien-

tzietako arloaren barruan ari garelaeta honek, historiaz gain, beste

esparru batzuk lantzeko aukera edobeharra eskaintzen duela.

Ikastaro honetan, Historiaren irakaskun-tzaren baliabide didaktiko moten arteanesperimentazioa eta ikaslearen jarrera akti-boa eta ikertzailea lantzeko aukera ematenduen proposamen zehatza eskaini nahidugu. Hain zuzen, Arkeologiaren eskutikHistoriaurreko gaiarekin bat egingo dugueta garai haietako gizakiek bere egunerokobizimodurako sortzen zituzten tresnakaztertuko ditugu. Ikasliburu guztietakoirudietan ikusten ditugun harrizko, egu-rrezko edo hezurrezko tresnak bereizi etahaien erabilera zehatza esperimentatukodugu. Horretarako, garai desberdinetakotresnen ezaugarriak, lehengaiak eta erai-kuntza teknikak aztertuko dira. Eta aipatuesperimentazioari erantzunez, ikastaroko

esperientziak trukatzeko, kezkak bideratze-ko, zailtasunen inguruan elkarrizketa sor-tzeko eta informazio trukea bideratzekoaukera ezin hobea izango da.

Historiaren txokoa:arkeologia etahistoriaurrea bideetan

partaideek Paleolitoko teknikak aplikatuztresnak sortuko dituzte ondoren, eta ahalden neurrian, haien erabilera frogatuz.

Garaiko egoeran kokatzen lagundukodiguten oinarrizko azalpen teorikoez gain,ikastaroa hiru atal praktiko nagusitan bana-tuko da:

Tailua: Aro Paleolitokoko garai desber-dinetan, eta ondoren, garatzen den tailua-ren eboluzioa, lehengaiak eta tresnak azter-tuko dira eta haiekin esperimentatuko da.

Sua: sua egiteko antzinako teknikak etalehengaiak aurkeztuko dira eta haiekinesperimentatuz Historiaurreko teknikez suapizten saiatuko gara.

Tiraketa: arkuak egingo dira eta, haiekerabiliz, gezi eta azagaien jaurtiketarekinesperimentatuko da.

Bide batez, "Historiaren txokoa" izenpe-an aurkezten den ikastaro hau, Hik HasikoUdako Topaketetan Historiari eskaintzenzaion lehen topalekua izanik, arlo honetanirakasten saiatzen garen irakasleon artean

Fran ZUMALABEHistoriaurrelaria eta arkeologoa


Mertxe URKIOLAHistorian lizentziatua eta Ekintza

ikastolako irakaslea

Argazkia: Arkeolan Ikerketa Zentroa.

Art

eare

n tx

okoa

:O

teit

za

Artearen txokoa: Oteitza

Koordinatzailea: Josu Txapartegi


- Jorge Oteitzaren esperientzi estetikoahezkuntzan

- Oinarri teorikoak Oteitzaren obra etapentsamenduan zehar

- Funts teorikoak hezkuntzan

- Jorge Oteitzaren hezkuntza esperien-tziak

- Ondorio gisa

- Bibliografia

* Jaione APALATEGI. Jorge OteitzaFundazio-Museoko kidea. NUPeko irakas-lea.

9:00- Jorge Oteitza, nazioarteko abangoardia

atistikoaren paradigma. Ezaugarriak.

- Oteitzaren lan esperimentalaren ibilbidea.Arrazoiak.

- Praktikarantz. Oteitzaren lan egiteko erarahurbiltzen.

* Pilar DEL VALLE DE LERSUNDI.Artearen Historialaria. Jorge Oteitza Funda-zio-Museoko kontserbatzailea.

9:00- Aplikazio praktikoak

* Pako SERRAS. Zarauzko ikastolakoirakaslea.

* IKERTZE elkartea. Donostia.

14:00 BAZKARIA



Oteizaren ikerlanetan etengabeagertzen diren zenbait kontzeptuenzehaztasun terminologikoak (esteti-ka, esperientzia estetikoa; lengoaiaartifizialak eta lengoaia naturalak;komunikazioa; arau estetikoak etasorkuntza arauak; estetika funtzio-nala, aldaketaren legea, partaide-tza; eta abar) ezinbestekoak diraulertzeko nolako ekarpenak ondo-riozta daitezkeen Oteitzaren lane-tatik hezkuntza, haurra eta hezi-

tzailea delakoari begira.Oteitzaren esperientzia estetikoa,garaien araberako helmuga berri

bat izanen da, eta gure kasuan, hiruerrealitate horiek garatu behardituen misio bereziaren baitan,

betiere.

Oteitzak dio, eskola leku dogmatiko batbezala agertzen dela gehienetan eta ez espe-rimentatzeko eta sortzeko leku bezala.Ondorioz, oso kezkatuta agertzen da, berta-tik irteten diren belaunaldiengan nabariduen energia faltagatik eta gizartea bizibe-rritzeko duten ahuldadeagatik.

Baieztapen hauek, gehienetan, gizartea-ren estamentu desberdinetatik garatu nahidiren norabideen aurka jartzera eramandute Oteitza, Hezkuntza eremua horietakobat izanik.

Oteitzak bere burua konstruktibistatzatdauka, eta fede handia du Europan beregaraian gertatu zen eskolagintzaren leher-ketaren fenomenoagatik, uste baitzuen bere

Bestalde, gogoratuko dugu, Jorge Otei-tzak jorratzen duen “Estetika Funtzionala”deiturikoa, Estetika Linguistikoaren ikus-pegi Holistiko bat dela. Holistika hau, JanChristian Smuts-ek (1870-1950) ulertzenduen antzera erabiliko du, hots: aztertutakoprozesuaren sintesi sortzaile bezala, etaharen helburua gizataldeek dituzten arazo-ak ebazteko baliagarria izatea da. Hemenhezkuntzak euskara bere jatorritik erreku-peratzeko ezinbestekoak diren ibilbideakekarriko ditugu gogora.

Honi guztiari erantzuteko artean oinarri-tutako Aldaketaren Legea aplikatzeko saia-kera eskainiko du.

Ariketa praktikoa: Jorge Oteitzak beregaraian egin zituen proposamenak gaurkoegoerarekin alderatzea izango da.

Jorge Oteitzaren erantzukizunahezkuntzarekin

bitartez heda zitekeen hezkuntzak gizarteberri bat eraikitzeko ahalmena izan zezakela.Baina honetarako, ezinbestekoa izango zenirakaslearen heziketa estetikoaz arduratzea.

Jaione APALATEGIJorge Oteitza Fundazio-Museoko kidea

NUPeko irakaslea



Oteitzak, artea, lehenik eta behin,bere burua ulertzeko erabiltzen du.Aldi berean, errealitatearekin erla-zionatzeko eta bereziki, eskultura-ren bitartez bere herriari eta garaia-ri dagokion jokabide estetikoaikertzen du, euskal pizkunderakobaliagarriak izan daitezken aurki-kuntzak eskainiz. Jokabide hau,Errusiar Konstruktibisten antzera,iraultzan oinarritzen da, non artis-tek beren ikerketa estetikoak gizar-tearen alor desberdinen zerbitzurajarri zituzten: zinean, diseinuan,janzkeran, antzerkian, industrian,hezkuntzan eta abar.

Oteitza, euskal historiaurrean murgiltzenda, benetako kulturaren sustraien bila,modernitatea adierazteko balio dutenak.Bereeskulturan aurkitzen duen “hutsa”, antzina-ko euskal kulturan ere agertzen dela dio. Etaestetikaren alorretik, euskal hizkuntza ereikertzen du. Eskultura hizkeraren bitartezlortzen dituen ondorioak, beste hizkerabatzuetan aplikatzeko baliagarriak direlaeusten du, hots: hezkuntzan. Horrela, bereobraren formulazioaren abiabuntutik sortzenduen Aldaketetarako Legeak, mundu zabale-ko artearen historia, kulturaren prozesuak etahezkuntza bera ulertzeko balioko du.

Oteitzak “hutsa” esperimentatzera sentsi-bilitatzen gaitu. “Hutsa” hori ez da leizebat, ekintzarako prestatzen gaituen geruzabat baizik. Haseran , “hutsa”, sakratua etaespirituala da, ondoren mundu profanorapasa behar da, baliagarria bihurtu eta mate-

Jorge Oteitza eskultorea:bilakaera eta bere

proposamenak

rializatu egin behar da, gizaki berri bat sor-taraziz.

Diogun hau azaltzeko, hau da, JorgeOteitzaren obra eta pentsamendua ulertze-ko, garatu zituen urratsak agertuko ditugu:bere haurtzaroko esperientzia estetikoa;erligio-krisia eta artista izateko erabakia;euskal gizartearen berpizkunderako kon-promisoa aurrekolonbiar megalitika eta artegaraikidearen ikerketetan oinarrituz; zien-tzia eta filosofia erabiliz, izaki estetikoarenformulazio bat aurkitzea; zientziak materiaeta energiari buruz diona berak eskultura-ren esperimentazioaren bitartez aurkitzendu, hizkera-esperimentalen konbinaketa etakontrolerako funtsezko unitateak definitzenditu, “hutsa” harkor batera iritsi arte.

Gure saioari praktikotasuna emateko,Jorge Oteitzaren esperientzia estetikoaguregan sentiarazteko balioko diguten ari-keta batzuk egingo ditugu.

Pilar DEL VALLE DELERSUNDI

Artearen historialariaJorge Oteitza Fundazio-Museoko

kontserbatzailea

Eskultura hizkerarenbitartez lortzen dituen

ondorioak, beste hizkerabatzuetan aplikatzeko

baliagarriak direla eustendu, hots: hezkuntzan. Horrela, bere obraren

formulazioaren abiapuntu-tik sortzen duen Aldake-

tetarako Legeak, besteakbeste, hezkuntza beraulertzeko balioko du.

Art

eare

n tx

okoa

:O

teit

za


Bar

atze

ekol

ogik

oa

Baratze ekologikoa


Lekua: Zizurkilgo Fraisoro Nekazaritza Eskola

9:00 Dokumentazioaren banaketaeta sarrera ekitaldiaJarraian: 9:00 9:00

- Eskola Baratze Ekologikoa, Ingurumen Hezkuntzarako baliabidea

- Baratzearen antolaketarako faktoreak

- Lurzorua, izaki bizia

- Ongarriztapen ekologikoa: konposta

- Laboreen elkarteak eta errotazioak

- Izurrite eta gaixotasunen aurkako borroka biologikoa

- Baratzearen erabilpen didaktikoa: ikastetxe baten esperientzia

* BIOLUR Gipuzkoa. Nekazaritza Ekologikoaren Aldeko Elkartea

* CEIDA Gipuzkoa. Ingurumenarekiko Irakasbideen H ezkuntza eta Ikerketarako Ikastegia.

* Zumaia Institutuko baratzeko irakasle arduradunak.

14:00 BAZKARIA


Ikastaro honen bitartez Bara-tze Ekologikoa ikastetxean mar-txan jartzeko oinarrizko ezagupe-nak azalduko dira, beti ere erarikpraktikoenean, saio batzuk bara-tzean bertan aurrera eramanez

eta ikastetxe bateko esperientziaezagutuz.

Lehendabizi Eskola Baratze Ekologikoaikastetxean martxan jartzeko arrazoiakaztertuko ditugu. Baratze EkologikoaIngurumen Hezkuntza garatzeko baliabi-de bikaina da zalantzarik gabe, ikastetxe-ak ikasleei euren natur inguruneari buruz-ko esperientzia ugari bizitzen laguntzendielako, ingurunearekin ditugun harre-manak eta menpekotasunak ulertzeko,eta baita Baratze Ekologikoa ingurumena-ren aldeko ekintza aparta delako.

Eskola Baratze Ekologikoa ardatz har-turik, zenbait gai landu daitezke ikastetxebatean, hala nola, kontsumoa, elikadura,hondakinak eta birziklapena, osasuna etaherrien garapena. Balioak ere lantzenditugu, besteak beste: bizitzeko era guz-tiak estimatzea, beste pertsonekiko etaLurrarekiko zuzentasuna eta elkartasuna,eta baita elkarbizitza, autonomia eta lan-kidetza.

Baratze ekologikoaren bidez lurrarenbizitza eta emankortasuna babestu etaugaltzen da eta ekosistemaren oreka erres-petatzen da, airean, lurrean eta uretan ezda kutsadurarik sortzen, eta sortzen direnelikagaiek kalitate nutritibo egokia etaberezko konposizio orekatua gordetzendute. Nekazaritza Ekologikoaren ezauga-rriak ezagutzeaz gain, ohiko nekazaritzaeta nekazaritza integratuaren ezaugarrie-kin konparatuko ditugu. Horrela, gurekontsumorako ereduek gure osasunean eta

- Laboreen babesa, laboreen elkarteeneta errotazioen bidez

- Lan egiteko tresnak eta lan egitekoerak: Baratze Ekologikoan lurzorua babes-tea oinarrizkoa denez, tresna gutxi batzue-kin lan egin dezakegu.

- Izurrite eta gaixotasunen aurkakoborroka biologikoa: fauna mesedegarriaeta baratzeko bat-bateko landaredia eza-gutuko ditugu, baita Eskola Baratze Eko-logikoan beharrezkoak izan daitezkeentratamenduak ere.

Baratzearen erabilpen didaktikoariburuz, ikastetxeetan gaur egun garatzendiren hainbat antolaketa aukera aztertukodira: tailerra, inguruneko ikasgaiko jar-duera, diziplinarteko gune tematikoa…eta horien abantailak eta desabantailak.Zumaia Institutuko Baratzeko irakaslearduradunek beraien esperientzia ere azal-duko dute.

Azpimarragarria da ikastaro honetanCEIDAko teknikari eta ikastetxeko ira-kasleez gain, BIOLURreko teknikari etanekazariek ere parte hartuko dutela, gauregun gure artean Nekazaritza Ekologikoaerrealitatea bihurtu dela baieztatuz.

Eskola baratzeekologikoa

ingurumenean dituzten elkarreraginak ereikusiko ditugu.

Hiru egunetan Baratze Ekologikoamartxan jartzeko alderdi garrantzitsuenakaztertuko dira:

- Orientazioa eta klima- Lurzoruaren garrantzia eta bere ezau-

garriak: saiakera praktikoen bidez.- Ongarriztapena konpostaren bidez:

konposta egiteko jarraitu beharreko pau-soak eta konpostaren garrantzia lurzorua-rentzat.

Edurne HUESACEIDAko aholkularia


Irak

asle

aren

rol

alda

keta

Irakaslearen rolaldaketa


Gure lanaren hiru kontestuak.Bigarren zirkuitu komunikatiboa.Teknikoa: Burnout sindromea.Talde operatiboak/Formazioa: lan taldea-

ren ezaugarriak.

* IZARTXULOK taldea.

9:00

- Antsietatea kudeatzeko hainbat jarrera.Antsietate defentsiboa (naturalizatu, areago-

tu, saihestu) versus Antsietate seinalea (elabora-tu).

Impasse egoerak // “posiblea denaren artea”Narzisismoa // autoestimua.Antsietate nahasmengarria, jazarpenezkoa,

depresiboa eta erreparatorioa.


9:00

- Rola berrian kokatzeko erreferenteak.Sintoman oinarrituriko ereduak versus

subjektuaren osotasunean eta harremanetanoinarritutakoak.

Aprendizaia programetan oinarritzendiren teoria ebolutiboak versus loturan etaharremanean oinarritzen diren garapen pro-zesuak.

Arauetatik eta errezetatik egindako esku-harmena versus prestakuntzatik, subjektibi-tatetik eta inplikaziotik egindako esku-har-mena.

Arbitrarietatean eta uniformizazioanoinarritutako ereduak versusbaliabidetan/mugetan, mutualitatean etaaniztasunean oinarritutakoak.


14:00 BAZKARIA



Objektua egin izan baninduteobjektiboa izango nintzatekeen, bai-

na subjektua egin ninduten .

Jose Bergamin

Irakaskuntzan edozein proiektu berekonplexutasunean aurrera eramateko taldelana, taldeen sormena, ezinbestekoa da. Bai-na horretarako eta lehenago, subjektubakoitzaren sormena, norberaren lan pertso-nala ezinbestekoa da gero taldea eduki fun-tzionalez hornitzeko. Talde operatiboak(zeregin baten inguruan sortzen direnak)osatzen duten subjektuen ekarpenetan oina-rritu behar dira: taldeak, taldea izateagatiksoilik ez du ezer eraikitzen, nahiz eta gero,norberak ekartzen diona gainditu eta heda-tu. Hau da bere balioa: taldea subjektuenparte-hartze aktibotik jaiotzen da eta ondo-ren hazi egiten da guztion probetxurako.Baina ekarpenik egiten ez duenak ezin izan-go du ezer jaso, ez baitu bere egin proiektukomunitarioa.

Horregatik uste dugu ikasgai magistra-lek ez dutela balio: norberaren ekimena,gozamena, sormena, eraikitzeko aukera etaahalmenak ezabatzen dituztelako. Baitalanaren gogobetetzea eta plazera. Sorpresekteknikoaren zalantza baretzen dute, bainaazken finean, pentsamendu mekaniko etametodologikoa da bultzatzen dena eta hor-taz, errezeta sinplifikagarriak eta itxiak,esku-hartze zurruna, analisiaren falta etaegoera berriei erantzun eza sortzen da. Horiez da zientzia ikasteko modua, erantzunberriak bilatzeko bidea itxita geratzen bai-

sortzen diren hainbat arazo eta egoeragatazkatsuri irtenbideak bilatzea.

Edukiak

- Nola definitu testuinguru egokiak?

- Nola egituratu eta zehaztu testuingu-rua?

- Nola eragotzi testuinguruen nahasketa?

- Nola bereiztu zein diren esku-hartzeegokiak?

- Nola kokatu behaketarako jarrera ego-kian?

* Mobilizaziotik partaidetzara: esku-harmen guztiek bere balioa dute modu ego-kian kokatuak/ulertuak baldin badira. Talde-an ez daude batzuk liluratzeko eta bestebatzuk liluratuak izateko, batzuek hitz egite-ko eta besteak entzuteko.

* Diferentzia kontuan hartu: norbe-rak duen onena eskain dezake, norberakikusten duen moduan azaldu behar du, nor-berak markatzen duen erritmoarekin. Ezgara ez-berdingabetasunaz oinarritzen:denok abiadura berdina...

* Mutualitatea: bestea ikustea/onartzea.Subjektuen arteko aliantzak sortzeko beha-rrezkoak diren ezaugarriak kontuan hartu etapraktikan jarri ,eta ez norgehiagokan ibililekua konkistatzeko.

* Desnaturalizatzea: bigarren adieraz-lea agerraraztea. Gauzak ez dira diruditenbezalakoak eta gure lanean naturalizatzekojarrera ugari aurkitzen dugu. Naturalizatze-ak antsietatea gutxitzen du, baina ez dusubjektuaren edo taldearen arazoa konpon-tzen.

Gaurko eskola sistemaeta irakaslearen rolaldaketa

ta, eta zientzia galderen aurrean hazten da.Gu giza zientziareen osagarriak eta sortzai-leak gara egunero errealitatearen, benetakoerrealitatearen aurrean kokatuta eta murgil-duta gaudelako. Ikastetxe bakoitza, maisu-maistra bakoitza mugimendu horren par-taide, protagonista eta etekina da, etahorretarako gure analisi eta esku-hartzeestilo propioa garatu behar dugu.

Eta horretan datza lanaren gozamena etaplazerra: gure bilaketak ematen digungogobetetzea eta zerbait propioa eraikitzenari garenen ziurtasuna. Testu berri batekbeti gure mugen aurrean jarriko gaitu, bai-na lantzeak, borrokatzeak, kontzeptu batulertu eta kokatu dugula jakiteak etabatzuetan zailak diren bideak jorratzeakmerezi duela erakusten digu. Gauza berberaeguneroko lanarekin. Are gehiago ikasi etaulertu dugun hori gure eguneroko prakti-kan onartzen dugula ohartzen garenean, etagainera, gure praktika horren aurreanlasaiago eta operatiboago egoteko baliodigunean.

Gure proposamena:

1. Harreman pedagogikoa aztertzekogune bat sortzea:

1. 2. Zirkuitu komunikatiboa.

2. Interakzio eta harreman pedagogikoa-rekiko estrategiak bilatzea, aztertzea etabaliozkotzea eskolako praktikan operatibo-ak izan daitezen.

3. Aniztasunaren ikuspuntutik, taldetan

IZARTXULOK taldea


Eusk

al k

ultu

ratr

adiz

iona

la

Euskal kultura tradizionala



– Euskararen kokapena hizkuntz aniztasunaren historian eta hari buruzko azken teoriak.– Hizkuntzaren iraupena historian zehar.– Etxea: gizarte antolaketaren muina, etxaldea, eginkizunak, maiorazgoa, euskal zuzenbidean barnean, deiturak. Etxe egituraren

ondorioak Euskaran.– Bizitzaren pasarteak ospatzeko erritoak: jaiotza, gaztaroa, ezkontza eta heriotza.– Denboraren neurria: urtea, urtaroak, hilabeteak eta egunak. Haiei loturiko erritoak.– Ahozko literatura: berdintasunak/ezberdintasunak eta abantailak/desabantailak literatura idatziarekin. – Ahozko literatura… literatura? Bere funtzioak gizartean.– Mundu magikoa: animismoa, erritoak, sinesmenak.– Mitologia: izaki mitologikoak, sinesmenak, naturarekiko harremanak– Dantza eta festa tradizionalen mundua: bakarrik denborapasa gizartean?– Dantzak eta inauteriak: mundu sinbolikoa gizarte beldurrak uxatzeko– Herri kirolak… kirolak? – Ikusitakoaren ondorioak eta balizko aplikazioak irakaskuntzan.– Irakaskuntzaren mugak hizkuntz transmisioan eta motibazioak pizterakoan edota mantentzerakoan.

* Xamar. Irakaslea eta dibulgazio liburuen egilea. 14:00 BAZKARIA




Ikastaro labur honetan, euskalkulturari buruzko aski zabaldurikdauden topiko tipiko zenbait deu-seztuko ditugu. Hori da, bederen,

helburua.

Gutxitua dagoen zernahi gizarteak betibarneratzen du, lehenago edo berantago,kultura eta gizarte menperatzailearen balioeta aurreiritzi oro, horiek “normalak” direlapentsatuz. Gisa honetan, azpiratutakogizarteak bere buruari buruz –bere kultura-ri buruz, alegia– lortzen duen pertzepzioakultura nagusiaren aurreiritzietan oinarri-tuta dago. Honek sortzen duen gutxiagota-sun konplexua lehenbiziko urratsa da jato-rrizko kulturaren balio guziak bazterzeko,“zaharrak” edo “modaz kanpokoak” direla-koz. Agerian denez, muturreko kasuetan,kultura horren oinarria den mintzoa eredesagertzen da, jadanik “bizi modernorakobalio ez duelakoz”.

Azaldu dugun prozesua ber-bera da gauregun mundu guzian, bai eta normaldutakohizkuntzetako kasuetan ere. Frantses edoespainol kulturen, adibidez, anglosaxoi–yanki– ereduetako morrontza gero etanabarmenagoa da.

Aipatutako guziak eragin zuzena dauka,jakina, (zernahi) hizkuntzari eusteko, atxi-kitzeko behar den motibazioan. Are gehia-go, era diglosikoan, ez normaldua dagoenbatean, gurean, alegia.

Bizi garen egoeraren ez ikusiarena egite-ko joera nabarmena da gutartean, alegia,normalak bagina bezala aritzeko. Hau askoznabarmenagoa da irakaskuntza munduan,alta irakasleria bizi den azpiratutako gizar-tearen parte da, indarrean dauden aurreiri-

Euskal kulturatradizionalareninguruan

tzi, topiko eta lelo guziak barneraturikdituena gehienetan.

Ikusi nahi ala ez, onartu ala ez, euskalkulturari buruz –oro har– dugun ezagutzaaski eskasa da eta, gehienetan, gutxi horitopiko tipikoetatik ez da ateratzen, ahalkezbetetakoa ez delarik. Bistan denez, laneanari diren irakasle askok ez du bere garaianbehar den (in)formazioa izan, bertze gauzenartean, ia ez delakoz izan plangintza seriobat gure kultura serioski erakusteko, ez etahorretaz arituko diren irakasleei ere.

Honengatik guziagatik, ikastarotxohonetan gure jatorrizko kulturaren oina-rrizko ideia batzuk ditugu aztertuko etalanduko, norberaren ezagutzatik hasita,ondorio –askotan– berrietara iristeko, ikus-pegi berritua eta motibatzailea barneratze-ko asmoz.

Hori lortzeko, hasteko, zertan dagoengaur egun Euskarari buruzko jakintza iku-siko dugu, nondik heldu den (nonbaitetiketorri bada), zergatik iraun duen, funtsean,zer dagoen gaiaren inguruan.

Gizarte antolakuntzan oinarri den etxe

XamarIrakaslea eta dibulgazio liburuen egilea

tradizionala aztertuko dugu, eginkizunaketa beharrak, dituen ondorio guziekin:mintzairan, gizartean, zuzenbidean…mundu ikuskera propioan.

Bizitzaren aroak, denborarenak eta perso-nalak, nola neurtu eta bizitu diren ikusikoditugu, hala nola haiei loturiko erritoak ere.

Ahozko literaturaren inguruan gogoetaeginen dugu; literatura honen edukiez bai-no, gizartean zituen funtzioei buruz aritukogara, gaur egungo egoerarekin konparatuz.

Mitologia eta magia munduaz ere aritukogara: sinismenak, erritoak…

Festa tradizionalen funtzioei buruzkoazterketa txikia eginen dugu, hala nola dan-tza munduaz, ihauteriaz eta kirolaz ere,denborapasa baino haratago zer den ikuste-ko edo, bederen, susmatzeko.

Finitzeko, ondorioak aterako ditugu,kultura tradizionalari buruzko ikuspegiberritua lortu dugun ala ez ikusteko. Ondo-ren, honek guziak irakaskuntzan izan leza-keen aplikazioaz mintzatuko gara, berezikihizkuntzarekiko motibazioan eragiteko.


Documents

aurkibidea · 2017-06-23 · du, eta plastikako saioak hainbat trebezia lantzeko bidea ireki-tzen du. Atsedena nahi duenarentzat, berriz, masajeak eta Ale-xander teknikak eskaintzen