Festiwal pod patronatem:

Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego

Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego Piotra Całbeckiego

Prezydenta Miasta Torunia Michała Zaleskiego

Dwór Artusa

VISBY

MORZE BAŁTYCKIE TALLINN

HELSINKI

WILNO

KOWNO

TORUŃ

ŁÓDŹDREZNO

GDAŃSK

LWÓW

RYGA

MOSKWA

ROSTÓW NAD DONEM

PROBALTICA 2017

6

By dojść do źródła, trzeba płynąć pod prąd

Stanisław Jerzy Lec

Przygotowując tegoroczną edycję Festiwalu sięgnęliśmy po motyw rzeczny - jako inspirację kompozytorów i alegorię dziejów muzycznej twór-czości narodów bałtyckich.

W ramach ustanowionego uchwałą Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej Roku Rzeki Wisły po-staramy się zainspirować wszystkich słuchaczy tematem rzecznej żeglugi. Naszą muzyczną podróż zainauguruje w dniu 1 maja Orkiestra Symfoniczna z Łodzi, której towarzyszyć będzie błyskotliwy niemiecki skrzypek Albrecht Menzel. Drugiego dnia zaprosimy Państwa na wiślane nadbrzeże, gdzie na pływającej barce, zacumowanej nieopodal Bramy Mostowej, wystąpi najbardziej umuzykal-niony f lisak Dniestru Oleksandr Bozhyk ze swoim zespołem. Następnie na naszej scenie na barce, w naturalnej scenografii, niczym w osadzie ludu wiślanego, zabrzmi koncertowe wykonanie Opery Flis Stanisława Moniuszki.

In order to get to the source you have to go against the current

Stanisław Jerzy Lec

After 24 for years of getting to know the music of the nations living around the Baltic, we decided that this year’s edition of the Festival would celebra-te rivers. They have often been sources of inspira-tion for composers and for nations with turbulent histories rivers meandering towards an open sea have often been important national symbols.

The Vistula and other rivers have traditionally been main routes for trade and cultural exchan-ge which have contributed to the magnificence of Toruń in the past. After the Polish parliament declared this year to be the Year of the Vistula we decided to celebrate it also during our Festival. Our musical journey will be inaugurated on 1 May by the Łódź Symphony Orchestra accompanied by brilliant German violinist Albrecht Menzel. On the second day Oleksandr Bozhyk will perform with his band on a barge on the Vistula near the Bridge Gate. Afterwards, our stage on the barge will be

PROBALTICA 2017 7

Na tegoroczną PROBALTICĘ zaprosiliśmy do Torunia, dawnego portu morskiego, artystów pochodzących z 8 krajów: Polski, Niemiec, Fin-landii, Rosji, Estonii, Łotwy, Litwy i Ukrainy Będą Państwo mieli przyjemność uczestniczenia w kon-certach m.in. zespołu grającego muzykę z XIII-XV wiecznych manuskryptów - Rondellus z Estonii, praktykującej z maestrią styl cross-over Dagamby z Łotwy i wirtuozowskiego duetu akordeonowego z Rostowa nad Donem w Rosji.

Z okazji tegorocznych obchodów 100 rocznicy proklamowania niepodległości Finlandii usłyszymy pierwszy w historii Probaltici koncert muzyki pop na tradycyjnym fińskim instrumencie kantele - w wykonaniu Idy Eliny. Festiwal zakończy występ światowej sławy Narodowego Kowieńskiego Chóru z Litwy pod dyrekcją Petrasa Bingelisa, której 100 rocznicę niepodległości będziemy świętować w przyszłym roku.

Życząc sentymentalnego żeglowania po bałtyc-kich nurtach muzycznych, zapraszam na tegorocz-ne koncerty!

Henryk Giza

pomysłodawca, twórca i dyrektor artystyczny Festiwalu Probaltica

given to the artists performing Stanisław Moniusz-ko’s Raftsman opera.

This year the PROBALTICA Festival has invited to Toruń, an old maritime port, artists from 8 countries, including the Rondellus from Estonia performing 13th and 14th-century music, the brilliant cross-over virtuosi Dagamba from Latvia and the renowned accordion duet from Rostov-on-Don. Moreover, in order to celebrate 100 years of the declaration of independence of Finland, we will have a unique opportunity to enjoy the first pop music concert given by Ida Elina on the traditional Finnish instrument kantele. Our musical journey will end with the performance of the world famous Kaunas State Choir led by Petras Bingelis.

I cordially welcome you to all the concerts, espe-cially those on the river.

Henryk Giza not a violinist but a double bass player

creator and artistic director of the PROBALTICA Festival

na zdjęciu toruński flisak Adam Siebers

8

TORUŃ

1.05PN.

18:00 Koncert Prezydencki, inauguracja festiwaluORKIESTRA SYMFONICZNA FILHARMONII ŁÓDZKIEJ IM. ARTURA RUBINSTEINAdyrygent MARIUSZ SMOLIJ, solista ALBRECHT MENZEL – skrzypce, NiemcyCKK Jordanki

2.05WT.

18:00 OLEKSANDR BOZHYK skrzypce i jego BIG BAND (Lwów, Ukraina)pod patronatem przewodniczącego Rady Miasta Torunia Marcina Czyżniewskiegoscena plenerowa na Wiśle, Bulwar Filadelfijski, okolice tarasu widokowego przy Bramie Mostowej

3.05ŚR.

18:00 Koncert Marszałkowski OPERA „FLIS” Stanisława Moniuszki w wykonaniu ORKIESTRY FESTIWALOWEJ, CHÓRU I SOLISTÓW pod dyrekcją PIOTRA WAJRAKA scena plenerowa na Wiśle, Bulwar Filadelfijski, okolice tarasu widokowego przy Bramie Mostowej

5.05PT.

19:00 ALEKSANDR POELUEV, ANNA KRYSHTALEVA duet akordeonowy z Rostova nad Donem (Rosja)Ratusz Staromiejski

6.05SOB.

17:00 DAGAMBA, koncert CrossOver (Łotwa) scena plenerowa na Wiśle, Bulwar Filadelfijski, okolice tarasu widokowego przy Bramie Mostowej

7.05ND.

18:00 koncert kompozytorów toruńskich w wykonaniu orkiestry i chóru CAPPELLI GEDANENSISRatusz Staromiejski

9.05WT.

19:00 Zespół Muzyki Dawnej RONDELLUS (Estonia) Ratusz Staromiejski

10.05ŚR.

19:00 Koncert z okazji obchodów 100 rocznicy proklamowania niepodległości Finlandii pod patronatem Konsula Honorowego Finlandii Tadeusza Pająka IDA ELINA – kantele (Finlandia) pierwsza artystka na świecie grająca na kantele muzykę popwystawa prac artystów fińskichRatusz Staromiejski

12.05PT.

19:00 TORUŃSKA ORKIESTRA SYMFONICZNA dyrygent JOUZAS DOMARKAS (Litwa), solistka MONIKA ORŁOWSKA-SKRUSZEWICZ – skrzypce, CKK Jordanki

13.05SOB.

19:30 NARODOWY CHÓR LITEWSKI Z KOWNA pod dyrekcją PETRASA BINGELISA (Litwa) Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny

PROBALTICA 2017 9

Koncert Prezydencki Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina (Polska)

dyrygent Mariusz Smolij

solista: Albrecht Menzel skrzypce (Niemcy)

w programie: Feliks Nowowiejski (1887-1946) – Uwertura do Opery „Legenda Bałtyku”Aram Chaczaturian (1903-1978) – Koncert na skrzypce i orkiestrę symfoniczną Roman Maciejewski (1910-1998) – Suita orkiestrowa „Widoki znad morza”Claude Debussy (1862-1918) – „Morze”

01.05

Albrecht Menzel urodził się w 1992 roku. Zaczął grac na skrzypcach w wieku czterech lat, a zadebiutował mając lat 13 na Festiwalu Muzycznym w Dreznie. W wieku 19 lat występował wraz z Lipską Orkiestrą Symfoniczną pod dyrekcją Kurta Masura na Festiwalu Mendelsohna wykonując Koncert Skrzypcowy Feliksa Mendelsohna op. 64, w którym jak pisał Leipziger Volkszeitung „ zachwycił publiczność mistrzowskim brzmieniem, zapierającym dech w piersiach tempem i porywająca, żywą interpretacją Koncertu Mendelsohna, którą nie często można usłyszeć na salach koncertowych całego świata”.

Jako solista Albrecht występował między innymi z Orkiestrą Radiową w Mo-nachium, Państwową Orkiestrą Branden-burgii, Państwową Orkiestrą Symfoniczną Nowej Rosji i orkiestrą del Carlo Felice Genova. Albrecht Menzel występował jako solista wraz z Anne-Sophie Mutter w Filhar-monii w Berlinie, Philharmonii Luksembur-

10

delssohn Festival 2011. “…Albrecht Menzel charmed his audience with virtuoso sounds, breathtaking tempos and a rousing, lively interpretation of the Mendelssohn Violin Concerto op.64, which is heard not often in great concert halls in the world…” (Leipziger Volkszeitung 2011)

Albrecht Menzel played as a soloist together with Anne-Sophie Mutter at the Philharmonie Berlin, Philharmonie Luxem-bourg, Palau de la Musica Barcelona, Aix-en--Provonce Grand Theatre and toured in the USA, Canada and Europe with Anne-Sophie Mutter for concerts at Carnegie Hall, Kenne-dy Center Washington, Chicago Symphony Center, Roy Thomson Hall Toronto. Albrecht Menzel performed at Schleswig Holstein Music Festival, Rheingau Music Festival, Dresden Music Festival, George Enescu Festival, International Eilat Music Festi-val Israel, Festival Moscow meet Friends, Sommets Musicaux Gstaad Switzerland and has performed at Laeiszhalle Hamburg, Prinzregententheater Munich, Muziekgebo-uw Eindhoven Netherland, House of Music Moscow, Teatro Carlo Felice Genova, Musi-kverein Vienna and Gasteig Munich.

He won the 1st Prize at the Interna-tional Louise Henriette Competition 2004, the 1st prize at the International Kocian Competition 2006 in the Czech Republic and the 1st National Prize at the compe-tition “Jugend musiziert’’ in 2007 and is prize winner at the International David Oistrakh Violin Competition Moscow 2010, at the Competition for Music by the Cultural Circle of German Industry 2012 and the at the renowned Premio Paganini Competition in Genova 2015. His Album “thoughts” with famous works “The last rose” and “Erlkönig” by Heinrich Wilhelm Ernst and sonatas by Robert Schumann was released in 2015 by the label OehmsClassics in a production with Radio Berlin Brandenburg.

Albrecht Menzel plays a violin by Anto-nio Stradivari (1709), on loan by the German Music Foundation Hamburg.

In 2016 he won the Grand Prix and 1st prize at the International Torun Violin Com-petition Poland 2016

ga Palau de la Musica Barcelonie i Stanach Zjednoczonych z koncertami w Carnegie Hall, Kennedy Center Washington, Chicago Symphony Center. Podczas zaledwie kilku ostatnich lat występował na festiwalach Mecklenburg Vorpommern Festival, Schle-swig Holstein Music Festival, Dresden Music Festival, International Eilat Music Festival w Izraelu, Festiwalu Moskwa Wita Przyjaciół, Sommets Musicaux w Szwajcarii i wielu innych.

Zdobył pierwszą nagrodę w Między-narodowym konkursie Louise Henriette w 2004 roku oraz pierwsza nagrodę w Mię-dzynarodowym Konkursie Kociana w 2006 roku w Czechach. Albrecht wygrał również Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy Da-vida Oistrakha w 2010 roku i uznany Kon-kurs Premio Paganini w Genui w 2015 roku. Jego debiutancki album zawiera wybitne dzieła „The last rose” i „Erlkonig” Heinricha Wilhelma Ernsta. Wydał również wspólnie z OehmsClassics w styczniu 2015 roku sona-ty Roberta Schumanna, wspólnie z Radiem Berlin Brandenburg.

W 2016 roku został zwycięzcą IV Mię-dzynarodowego Konkursu Skrzypcowego w Toruniu

Albrecht Menzel gra na skrzypcach Antonio Stradivariego z 1709 roku. Zostały one wypożyczone z Niemieckiej Fundacji Muzycznej w Hamburgu.

Albrecht Menzel, born 1992, started to play violin at age of 4 and played his solo debut at the age of 13 at the Music Festival Dresden. He was educated by the renowned violin pedagogue professor Boris Kuschnir at the University of Music and Performing Arts Graz and studies with Professor Julian Ra-chlin at the University Vienna Conservatory.

As soloist Menzel played among others with the Radio Orchestra Munich, Frankfurt Brandenburg State Orchestra, State Symphony Orchestra New Russia and Orchestra del Carlo Felice Genova. Conduc-ted by Maestro Kurt Masur the nineteen years old Albrecht Menzel played the violin concerto by Mendelssohn op. 64 with the Symphony Orchestra Leipzig at the Men-

PROBALTICA 2017 11

Mariusz Smolij jest jednym z najwy-bitniejszych dyrygentów prowadzących orkiestry w Stanach Zjednoczonych i Euro-pie. Opinię tę potwierdzają zarówno krytycy muzyczni po obu stronach Atlantyku, jak i American Symphony Orchestra League, prestiżowa organizacja z siedzibą w No-wym Jorku, zrzeszająca wszystkie orkiestry symfoniczne w Ameryce Północnej, która wy-różniła jego nazwisko na prestiżowej liście najwybitniejszych mistrzów batuty.

Mariusz Smolij jest absolwentem Akademii Muzycznej w Katowicach w klasie skrzypiec. Wraz z założonym przez siebie Kwartetem Smyczkowym im. Krzysztofa Pendereckiego, wyjechał do USA. Kontynu-ował tam studia m.in. w prestiżowej East-man School of Music w Rochester, w stanie Nowy Jork. W 1998 roku z ramienia tej insty-tucji otrzymał stopień doktorski. Mariusz Smolij od wielu lat związany jest stałymi kontraktami z wybitnymi instytucjami mu-zycznymi w USA. W Stanach Zjednoczonych pełni funkcję Dyrektora Artystycznego orkie-stry kameralnej Riverside Symphonia w New Jersey oraz Acadiana Symphony Orchestra w Luizjanie. W latach 1994 – 1997 był drugim dyrygentem New Jersey Symphony Orche-stra, a w okresie 2000 – 2003, na zaproszenie Christofa Eschenbacha, pracował jako stały dyrygent w Houston Symphony Orchestra. Pomiędzy 1996 – 2000 zajmował pozycję profesora dyrygentury na Northwestern Uni-versity w Chicago – Evanston, będąc w tym czasie najmłodszym wykładowcą dyrygen-tury pośród wszystkich czołowych uczelni amerykańskich.

Dyrygował ponad 120 orkiestrami w 27 krajach, na pięciu kontynentach występu-jąc na najbardziej prestiżowych estradach koncertowych świata, m. in. nowojorskiej Carnegie Hall, nowojorskim Lincoln Center, Kimmel Center w Filadelfii, ABC Hall w Jo-hannesburgu, Narodowym Centrum Kultury w Pekinie, Sali Concertgebouw w Amsterda-mie, Tonhalle w Zurichu, Salle Gaveau w Pa-ryżu oraz narodowych centrach kulturalnych Polski, Czech, Słowacji, Bułgarii, Niemiec, Austrii, Węgier, Włoch, Meksyku, Kolumbii, Boliwii i Korei Płdn. Na liście prowadzonych

przez niego orkiestr znajdują się między in-nymi: Atlanta Symphony Orchestra, Detroit Symphony Orchestra, Houston Symphony, Rochester Philharmonic, New Jersey Sym-phony Orchestra, Indianapolis Symphony, Orchestra of the Lyric Opera Chicago, Mis-souri Symphony, St. Louis Philharmonic, Symphony of Nova Scotia (Kanada), Johan-nesburg Philharmonic Orchestra (RPA), Je-rusalem Symphony, Israel Symphony Orche-stra, Israel Chamber Orchestra, Rotterdam Chamber Orchestra, Orchestra di San Remo, Orchestre Lamoureux Paris (Francja), Bern Sinfonieorchester, Sinfonieorchester Basel (Szwajcaria), Kiel Philharmonie (Niemcy), Brandenburgisches Staatsorchester Frank-furt, Budapest Symphony Orchestra, Filhar-monia Narodowa w Warszawie, Sinfonia Varsovia, Bułgarska Filharmonia Narodowa w Sofii, Serbska Filharmonia Narodowa w Belgradzie, Narodowa Filharmonia Boli-wii, Kolumbii, Meksyku i wiele innych.

W Polsce dyrygent często współpracuje z Polską Orkiestrą Kameralną oraz orkiestrą Sinfonia Varsovia, z którą dokonał szeregu nagrań (Naxos, CDAccord) i którą prowadził podczas tournee koncertowych w Japoni, Francji oraz USA. Artysta dyrygował gościn-nie większością polskich zespołów filhar-

12

monicznych i radiowych, m.in. Filharmonią Narodową w Warszawie podczas festiwalu Forum Lutosławskiego. W latach 2002 – 2004 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Filharmonii Wrocławskiej oraz Festiwalu Wratislavia Cantans.

W swoim dorobku posiada kilkadziesiąt nagrań płytowych dla Hungaroton, Universal Poland oraz Narodowego Radia USA (NPR). Od 2004 roku regularnie współpracuje z mię-dzynarodową wytwórnią NAXOS, z którą wydał 10 płyt, często prezentują-cych światowe premiery nagraniowe. Płyta z muzyką Andrzeja Panufnika nagrana wspólnie z Polską Orkiestrą Kameralną, była wyróżnione w Londynie przez prestiżową „London Evening Standard”. Kolejna płyta, z Filharmonią Poznańską, poświęcona była muzyce Tadeusza Szeligowskiego. Siedem ostatnich płyt z muzyką węgiersko/amery-kańskich kompozytorów (M. Rozsa, E. Zador) nagrane zostały z Budapesztańską Orkiestrą Symfoniczną. Nagranie muzyki Grażyny Bacewicz z Capella Bydgostiensis otrzymało w 2015 roku nagrodę ”Fryderyka” i doskonałe recenzje międzynarodowych krytyków.

Mariusz Smolij is considered one of the most exciting conductors of his generation. A frequent recording artist for Naxos Inter-national, he has been consistently gaining international critical acclaim, including praise from The New York Times for “com-pelling performances.” The American Sym-phony Orchestra League in New York City named Maestro Smolij to its prestigious list of the most promising young conductors in America and featured him during its special Conductors Preview.

Born near Katowice, Poland, Maestro Smolij is an accomplished violinist. Founder of the internationally recognized Penderecki String Quartet, he performed and recorded with this ensemble in Poland, Germany, France, Italy and the United States. After studies in Europe he studied conducting in the United States, earning a doctoral degree from the Eastman School of Music.

Maestro Smolij has led over 120 or-chestras in 27 countries on five continents,

appearing in some of the world’s most prestigious concert halls. In North America, he has conducted (among many others) the Houston Symphony, the New Jersey Sympho-ny, the Orchestra of the Chicago Lyric Opera, the St. Louis Philharmonic, the Rochester Philharmonic, the Indianapolis Symphony, the Indianapolis Chamber Orchestra, the New Orleans Philharmonic, the Hartford Symphony and Symphony Nova Scotia. Inter-nationally, he enjoys a notable reputation, appearing with important symphonic ensem-bles in Germany, Italy, France, Switzerland, Holland, Israel, South Africa, Bulgaria, Hun-gary, the Czech Republic, the Slovak Republic and Poland. His engagements have included collaborations with the Berner Symphony and Sinfonieorchester Basel in Switzerland (recording a CD and leading a series of concerts at the Tonhalle in Zürich with the latter), performances with Sinfonia Rotter-dam, the Florence Chamber Orchestra, the Israel Symphony Orchestra, the Jerusalem Symphony, Orchestre Lamoureux in Paris, the Jena and Kiel Philharmonics in Germany, the Belgrade Philharmonic, the Budapest Symphony Orchestra, the Sofia Philharmo-nic, the Bogota (Colombia) Philharmonic, the Johannesburg Philharmonic in South Africa, and all the leading orchestras in his native Poland—including Sinfonia Varsovia, the Lutoslawski Philharmonic and the Warsaw National Philharmonic.

Maestro Smolij is currently in his tenth year as Music Director of the Acadiana Sym-phony Orchestra in Lafayette, Louisiana, and in his 17th season as Music Director of the River-side Symphonia in New Jersey. He is a former artistic director of the Lutoslawski Philharmo-nic in Wroclaw (Breslau), as well as the Interna-tional Festival Wratislavia Cantans in Poland.

Maestro Smolij has been a permanent conductor with several acclaimed orchestras and musical institutions in the United States and Europe. Between 2000 and 2003, at the invitation of Maestro Christoph Eschenbach, he served as Resident Conductor of the Ho-uston Symphony, where he led the orchestra in over one hundred concerts, presenting an impressively wide spectrum of orchestral re-

PROBALTICA 2017 13

pertoire. He was also assistant conductor of the New Jersey Symphony Orchestra, where he led the ensemble in over one hundred and twenty performances, receiving the highest accolades from critics and public alike.

Maestro Smolij served on the faculty of the School of Music at Northwestern Uni-versity in Chicago-Evanston as a professor of conducting and director of the chamber orchestra from 1996 to 2000. At that time, he was the youngest full-time conducting facul-ty member among the top conservatories and universities in North America.

In Europe, Maestro Smolij has been clo-sely associated with one of Eastern Europe’s oldest and most renowned orchestras, the Wroclaw (Breslau) Philharmonic in Poland. He is credited with restructuring the orche-stra’s operations and its artistic season, and with introducing innovative artistic concepts and new repertoire. He has not only conduc-ted this orchestra in Poland, but success-fully led it during foreign tours in Germany (Rheingau Music Festival), the Czech Repu-blic (Janacek May Festival), France (opening concerts in Strasbourg for “The Year of Polish

Culture”) and during its first historic tour of the United States (concerts in New York’s Lin-coln Center and Philadelphia’s Kimmel Cen-ter, among others). Between 2002 and 2004 he presided over the International Festival Wratislavia Cantans.

The artist records for Hungaroton, CD Accord, and NPR. He has been regularly col-laborating with NAXOS since 2004. His 2006 album featuring Andrzej Panufnik’s music, recorded in collaboration with the Polish Chamber Orchestra, which was released by the label, received a distinction from London Evening Standard, as well as very positive reviews in Europe and United States. The fol-lowing album, recorded with the Orchestra of the Poznań Philharmonic was dedicated to Tadeusz Szeligowski was released in October 2007. Next two discs with music by Miklós Rózsa, and two discs with music by Euge-ne Zádor (all with the Budapest Symphony Orchestra). Last recording with music by Grażyna Bacewicz with Cappella Bydgostien-sis received “Fryderyk” award and met with high accolades from international critics.

14

Orkiestra na 102!Orkiestra Symfoniczna Filharmonii

Łódzkiej im. Artura Rubinsteina jest jedną z najstarszych orkiestr w Polsce, jej proto-plastą była działająca od 1915 roku Łódzka Orkiestra Symfoniczna, założona i pro-wadzona przez Tadeusza Mazurkiewicza. Zespół od początku występował pod batutą wybitnych dyrygentów: Hermanna Aben-drotha, Grzegorza Fitelberga, Sergiusza Kusewickiego, Emila Młynarskiego, Stani-sława Skrowaczewskiego. W ostatnich latach zespół prowadzili m.in. Muhai Tang, Jan Krenz, Krzysztof Penderecki, Carlo Montana-ro, Michael Zilm, Simon Gaudenz, Vladimir Kiradjiev, Jerzy Maksymiuk, Shlomo Mintz,

Splendoru orkiestrze dodają również nazwiska solistów, którzy z nią występowa-li. Byli to m.in.: Dawid i Igor Ojstrachowie, Światosław Richter, Mścisław Rostropowicz, Grażyna Bacewicz, Witold Małcużyński, Henryk Szeryng, Imre Ungar, Krystian Zimerman, a w ostatnich latach: Lang Lang,

Piotr Anderszewski, Midori, Elina Garanča, Maria Guleghina, Ivo Pogorelich, Rafał Ble-chacz, Sergej Krylov, Alexei Volodin, Markus Schirmer, Avri Levitan, Jonathan Plowright, Natalie Clein, Julian Rachlin, Natalia Gut-man, Garrick Ohlsson.

Szczególnie pielęgnowana jest pamięć o koncertach z udziałem patrona Filhar-monii, pianisty Artura Rubinsteina, który wystąpił między innymi podczas obchodów 60-lecia Filharmonii w 1975 roku.

Za „tłuste lata” Filharmonii Łódzkiej uważa się okres, kiedy stanowisko dyrek-tora artystycznego piastował Henryk Czyż (1957–1960 oraz 1972–1980) – charyzmatyczny dyrygent, kompozytor i popularyzator muzy-ki. Prowadził telewizyjne cykle programów „Nie taki diabeł straszny” oraz „I co dalej, laureacie?”, dzięki którym twarze łódzkich filharmoników stały się znane telewidzom. W latach 1971–1987, a więc w znacznej czę-ści razem z Czyżem, z Filharmonią Łódz-ką związany był, jako dyrygent i zastępca

PROBALTICA 2017 15

dyrektora do spraw artystycznych, Zdzisław Szostak. Ten znakomity dyrygent i kompo-zytor zasłynął zwłaszcza jako twórca muzyki filmowej, którą nagrywał z udziałem łódz-kich filharmoników.

Zespół odbył wiele zagranicznych tour-nées. W ostatnich latach odwiedził Austrię, Belgię, Holandię, Niemcy, Norwegię, Szwajca-rię i Włochy, występując w tak prestiżowych salach koncertowych, jak Tonhalle w Zurychu, Salle de Musique w La Chaux-de-Fonds, Sala Królowej Elżbiety w Antwerpii, Filharmonia w Kolonii, Sala Verdiego w Konserwatorium w Mediolanie, czy głównej siedzibie Filharmo-nii w Rotterdamie – De Doelen.

Obok klasycznego repertuaru orkiestra często wykonuje również muzykę współcze-sną (Krzysztof Penderecki, Gija Kanczeli, Sofia Gubaidulina, Ivan Fedele, Pēteris Vasks, Joep Franssens, Marta Ptaszyńska, Paweł Mykietyn, Philip Glass, Andrzej Kwieciński, Paweł Szymański). Podczas obchodów stule-cia dokonała m.in. premierowego wykonania utworów Musica festiva na dwoje organów i orkiestrę symfoniczną Krzysztofa Meyera oraz La città futurista na orkiestrę symfonicz-ną i zespół wykonawców-amatorów autor-stwa Artura Zagajewskiego.

The Arthur Rubinstein Philharmonic Orchestra (ARPO) is one of the oldest orche-stras in Poland: its predecessor was the Łódź Symphony Orchestra established in 1915 by Tadeusz Mazurkiewicz, who was also its first conductor and director.

The orchestra works on a regular basis with its First Guest Conductor Kai Bumann and Artist-in-Residence, cellist and conduc-tor, Ivan Monighetti.

Over the past several years, the ARPO has been led by such conductors as: Muhai Tang, Karel Mark Chichon, Peter Hanke, Car-lo Montanaro, Jan Krenz, Krzysztof Pende-recki, Łukasz Borowicz, Michael Zilm, Simon Gaudenz, Vladimir Kiradjiev, Jerzy Maksy-miuk, Shlomo Mintz, Michał Nesterowicz, Michael Sanderling, Andrzej Straszyński

Michał Dworzyński, and Krzysztof Urbański.The ARPO is also proud to have perfor-

med with many renowned soloists, including: Lang Lang, Midori, Elina Garanča, Maria Guleghina, Evelyn Glennie, Kevin Kenner, Piotr Anderszewski, Rafał Blechacz, Sergej Krylov, Alexei Volodin, Ivo Pogorelich, Simon Trpčeski, Markus Schirmer, Avri Levitan, Jonathan Plowright, Natalie Clein, Julian Ra-chlin, Natalia Gutman, Sharon Kam, Elżbieta Chojnacka, Aleksandra Kurzak, Mariusz Kwiecień, and Garrick Ohlsson.

The Arthur Rubinstein Philharmonic is one of the few institutions of this type in Poland that can boast a mixed chorus along-side a symphony orchestra. The chorus was established in 1959 and comprises only of professional vocalists. Currently, its reperto-ire encompasses approximately 130 famous oratorios and cantatas as well as many small compositions in a variety of styles.

The Arthur Rubinstein Philharmonic Orchestra and Chorus have made over a dozen recordings, and at the end of 2013 a CD with Witold Lutosławski’s works for voice and orchestra was released under the DUX label.

The ARPO has made many international tours. It has recently visited Austria, Bel-gium, the Netherlands, Germany, Norway, Switzerland, and Italy, giving concerts at such prestigious concert halls as the Ton-halle in Zurich, the Salle de Musique in La Chaux-de-Fonds, the Queen Elisabeth Hall in Antwerp, the Cologne Philharmonic Hall, the Verdi Hall at the Milan Conservatory, and De Doelen (home of the Rotterdam Philhar-monic Orchestra). The ARPO has also given performances in other Polish cities.

Along with a classical repertoire, the ARPO often plays contemporary music, e.g., by Krzysztof Penderecki, Giya Kancheli, Sofia Gubaidulina, Ivan Fedele, Peteris Vasks, Joep Franssens, Marta Ptaszyńska, Paweł Mykietyn, Philip Glass, Andrzej Kwieciński, and Paweł Szymański.

16

Oleksandr Bozhyk skrzypce i jego Big Band (Lwów, Ukraina)

w programie: E. Grieg – W grocie króla gór

AC/DC – Thunderstruck arr O. BozhykP. de Lucia – Tico tico arr O. Bozhyk

M. Theodorakis – Sirtaki, Taniec ZorbyO. Bozhyk - Air it’s You...

A. Vivaldi – LatoJ. Brahms – Taniec węgierski nr 5

K. Gardell – Tango, Zapach kobiety R. Lovland – Tajemniczy ogród

V. Monti – Czardasz H. Zimmer – Piraci z karaibów

A. Piazzolla – LibertangoJ. Bock – Skrzypek na dachu

O. Bozhyk – Bajka, Taniec Irlandzki, Kolomyika, Cztery żywioły (klasyczny medley)

02.05

PROBALTICA 2017 17

Oleksandr Bożyk wirtuoz skrzypiec i kompozytor jest rodowitym Lwowianinem. Zasłynął grając muzykę z filmu Requiem dla snu jednocześnie na 4 skrzypcach. Naukę gry rozpoczął w szkole muzycznej imienia Salomei Kruszelnickiej, początkowo w klasie Włodzimierza Shurhota a następnie w klasie Jurija Holda. W 1999 roku rozpoczął studia w Narodowej Akademii Muzycznej im. M.Łysenki we Lwowie w klasie profesor Lidii Shutko. Jeszcze będąc studentem pierwszego roku zostaje zastępcą koncertmistrza orkie-stry kameralnej „Academia”, a później kon-certmistrzem Lwowskiej Filharmonii, Opery we Lwowie, orkiestry kameralnej „Leopolis”, i zespołu „Wioska-Lwów”. Po zakończeniu studiów koncertuje po całej Europie, a także w Turcji, Korei Południowej i Zjednoczonych Emiratach Arabskich.

W tym samym czasie zaczął ekspery-mentować tworząc nowe metody wydoby-wania dźwięków ze skrzypiec, dzięki czemu powstają niezwykłe spektakle muzyczne. W latach 2009-2010 uczestniczył w słynnym projekcie Hansa Liberga wykonując 150 kon-certów w Holandii, Belgii, Anglii, Niemczech, Szwajcarii i Austrii.

Prawdziwy przełom w karierze Alek-sandra nastąpił w 2010 roku po jego udziale w Programie „Ukraina ma Talent”, w którym zdobył II nagrodę. Jego udział w tym pro-gramie wpłynął na zmianę podejścia bardzo wielu osób do muzyki klasycznej, która w jego wydaniu okazała się niezwykle nowoczesna i interesująca. Jednocześnie udowodnił, że skrzypek o klasycznym wykształceniu może być również wielkim showmanem. W tym samym roku został finalistą popularnego rosyjskiego programu „Moment of Glory”.

Aleksander Bożyk jest założycielem i dyrektorem kreatywnym orkiestry smycz-kowej „Bravissimo” a w 2012 roku powstaje z jego inicjatywy nowy projekt muzyczny - tym razem o rockowym charakterze - „Bożyk Band”, który narodził się na scenie Filhar-monii Lwowskiej. W ramach tego projektu powstają aranżacje utworów klasycznych w rockowym stylu, oraz utwory rockowe w klasycznych aranżacjach. W czerwcu 2012 Aleksander Bożyk wraz z zespołem „Bożyk

Band” otworzył oficjalną część Euro-2012 we Lwowie. W skład zespołu wchodzą profesjo-nalni muzycy specjalizujący się w klasycznej wersji stylu cross-over. Dzięki nowatorskie-mu przedstawieniu dzieł uznanej klasyki wykorzystujące elementy charakterystyczne dla jazzu czy rocka i mistrzowskiemu warsz-tatowi wykonawców powstają niepowtarzal-ne programy koncertów. W 2014 Oleksandr Bozhyk wraz z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Lwowskiej zainaugurował 22 edycję PROBALTICI, tym razem wystąpi na scenie na Wiśle.

Oleksandr Bozhyk is virtuoso violinist, composer that knows a thing about combi-ning unsurpassable performing and spec-tacular show. He is equally good at classics, rock, pop, and ethnic music. In December 2012 came the Book of Records of Ukraine. He layed simultaneously on four violins me-lody from the movie “Requiem for a Dream”. He conquers violin holding it on his head, knee, in the outstretched arm…

Oleksandr Bozhyk was born in Lviv. He studied in Lviv specialized music school named after Solomiya Krushelnytska. At first he mastered violin in the class of Volodymyra Shurhot and then in the class of Yuri Hol-da. In 1999 he entered Lviv National Music Academy named after M. Lysenko (class of professor Lidiya Shutko). During first year of studying he became a deputy concertmaster in the chamber orchestra “Academia” headed by people’s artist of Ukraine, professor Artur Mykytka. Oleksandr worked in numerous orchestras as concertmaster and deputy concertmaster, in particular in Lviv Philhar-monic, in the orchestra of Opera studio at Lviv National Music Academy named after M. Lysenko, in chamber orchestra “Leopo-lis”, in orchestra “Trembita”, in international orchestras “INSO-Lviv”, in the orchestras of Opera House, as well as in the orchestras of Magdeburg, Kyiv, Yalta…

Apart from studying Oleksandr gave numerous concerts, went for tours in the countries of Europe and Asia, in particular in France, Italy, the Netherlands, Belgium, En-gland, Germany, Switzerland, Austria, Hun-

18

Bozhyk Band:Bozhyk Oleksandr – skrzypce Bozhyk Yuliya – fortepian Vovk Roman – trąbka Porada Ihor – trąbka Kushnir Taras – puzon Maksymenko Dmytro – saksofon Onatsko Yuriy – saksofon

gary, Slovenia, Slovakia, Poland, Lithuania, Czech Republic, Russia, Turkey, South Korea, United Arab Emirates. At the same time he started experimenting with his violin, ma-king up new methods of playing it, creating unusual performances. During 2009-2010 he went with tours to European countries toge-ther with famous European showman Hans Liberg (they gave more than 150 concerts in the Netherlands, Belgium, England, Germa-ny, Switzerland, and Austria).

A real breakthrough in the career of Oleksandr Bozhyk occurred after his par-ticipation in show Ukrayina maye talant!-2 (“Ukraine has the talent!-2”) on STB channel. In 2010 the violinist won second prize in this project. The program items that enslaved the hearts of the audience included playing two violins simultaneously, performance when the strings on the violin are cut one by one until single string is left, nevertheless the melody continues. In order to demonstrate

his talent to whole Ukraine he terminated his contract with Hans Liberg and left his cre-ative work in the Netherlands. Thanks to his participation in show Ukrayina maye talant! Bozhyk managed both to change the attitude of many people to the classical music that may sound unusual, modern and interesting, and to prove that a violinist with conservato-ry education is capable of being a successful showman as well.After Ukrayina maye talant became a finalist of popular Russian show Khvylyna slavy (“Moment of glory”). Olek-sandr Bozhyk is the founder and creative manager of string orchestra “Bravissimo”. And in 2012 he launched new musical project – group “Bozhyk Band”. Within the frames of this project he plays classical works in rock variants, experiments with styles and compo-sitions together with professional musicians (guitar, bass, drums, keyboard instruments). On 7 June 2012 Bozhyk and “Bozhyk Band” opened official fan area of Euro-2012 in Lviv.

Voznyak Volodymyr – gitara Tikhonov Denys – gitara basowa Bednarsky Roman – instrumenty perkusyjne Yashchuk Andrii – instrument klawiszowe

PROBALTICA 2017 19

Stanisław Moniuszko Opera „FLIS”

libretto - Stanisław Bogusławski

dyrygent - Piotr Wajrak

Chór i Kapela Flisacza

Adam Zaremba – Antoni, zamożny rybakKrystyna Nowak – Zosia, córka rybakaMaciej Musiał –Franek, młody flisakSzymon Rona –Feliks, młody flisakWojciech Dyngosz – Jakub, fryzjer, fircyk z miastaJanusz Lewandowski – Szóstak, były żołnierz

03.05

Flisacy, oryle i szyprowie podczas kilku-setletniej swojej działalności, która zapewniła rozwój nadwiślańskich miast wytworzyli, dla siebie charakterystyczne obyczaje, jak rów-nież muzykę i pieśni będące również źródłem natchnienia kolejnych twórców. Jednym z najsłynniejszych był Stanisław Moniuszko, którego opera Flis zabrzmi w wykonaniu spe-cjalnie powstałej na tą okazję Kapeli i Chóru Flisaków. Po raz pierwszy wystawiona w War-szawie w dniu 24 września 1858 roku cieszyła się wielkim powodzeniem, którego wyrazem było wielokrotne wywoływanie brawami kompozytora na scenę. Choć ówcześni recen-zenci chwaląc walory muzyczne dzieła mocno wytykali tuzinkowość libretta.

Akcja rozgrywa się w XIX wieku w sce-nerii nadwiślańskiej wsi, w chwilę bo burzy, a bohaterami kompozycji są f lisacy, wiejska społeczność oraz przybysz z miasta. Głów-nym tematem jest konf likt rozgrywającego się pomiędzy młodym f lisakiem Frankiem a przybyłym do wsi miejskim fircykiem fryzjerem Jakubem, starających się jednocze-śnie o rękę Zosi, córki zamożnego wiślanego rybaka Antoniego. Ten przyrzeka ją Jakubowi nie bacząc na uczucie łączące Franka i Zosię. Nieszczęśliwy Franek postanawia ruszyć w świat aby wszystkie siły przeznaczyć na

20

poszukiwania brata, z którym w dzieciństwie został nieszczęśliwie rozdzielony. Szczęśliwie okazuje się jednak, że brat znalazł się sam. Jest nim jego rywal Jakub, który w obliczu szczę-śliwego odnalezienia się brata i widząc, jak wielka miłość łączy Zosię i Franka, ustępuje bratu miejsca.

Wśród zalet opery wskazuje się liczne nawiązania melodyczne do popularnego re-pertuaru wiejskiego, a w zakresie rytmiki - do polskich tańców narodowych. Pojawiają się zatem we „Flisie” kujawiaki jak „Płyną tratwy po Wiśle...” i krakowiak „Ej, przybywaj, miły f lisie”. Jednak jak głosi legenda powtarzana przez pierwszych badaczy życia i twórczości kom-pozytora opera powstała w ciągu czterech dni upalnego lata, kiedy zamknął się on w paryskim hotelu w czerwcu 1858 roku. Prawdopodobnie nie dowiemy się, jak było naprawdę, jednak z pewnością pisząc Flisy, jak brzmiał pierwotny tytuł utworu Moniuszko przelał na papier emo-cje towarzyszące podróży z nurtem Wisły.

During hundreds of years of their acti-vity which contributed to the development of towns along the Vistula River, raftsmen and skippers have created unique customs as well as music and songs that have inspired the following generations of artists. One of the most famous was Stanisław Moniuszko, whose opera Flis has never been fully presen-ted in Toruń, and now will be performed by the Raftsmen Band and Choir, established especially for the purpose. It is formed not by folk players but by professional musicians from symphony orchestras from Toruń and Bydgoszcz.

Flis was first performed in Warsaw on 24 September 1858. The press noted that it was a great success and the composer was applauded by the audience many times. The

reviewers praised the music, although they criticised the banality of the libretto. The plot is set in a 19th-century village by the Vistula River after a tempest and the protagonists are raftsmen, the village community and a visitor from the town. The main theme of the opera is the conf lict between Frank, a young raftsman, and Jacob, a young dandy hairdres-ser who comes to the village from the town. Both of them are courting Zosia, the daughter of a wealthy fisherman, Antoni. The father promises his daughter to Jacob, disregarding the feelings between Frank and Zosia. Unhap-py Frank decides then to leave the village in order to find his brother, from who he had been unhappily separated in the past. Luckily, it turns out the brother finds himself – it is his rival Jacob, who, rejoicing that he has rega-ined his brother and seeing the power of love between Zosia and Franek, decides to give up Zosia and thus allow the two lovers to be reunited.

What seems particularly appealing in the opera are the melodic references to the popular country repertoire and rhythmical allusions to Polish national dances. Therefo-re, in Flis we can appreciate kujawiaks such as Płyną tratwy po Wiśle... (Rafts down the Vistula come...) and the krakowiak Przybywaj, miły f lisie (Come, dear raf tsman). However, accor-ding to the legend told by the first scholars investigating the composer’s life and music, the opera was created on an extremely hot summer, when Moniuszko locked himself in a Paris hotel for four days in June of 1858. Probably, we will never find out the truth, however, when the composer was writing the Flisy (Raftsmen), which was the original title of the opera, he managed to convey in this work the emotions accompanying a trip on the Vistula River.

PROBALTICA 2017 21

Artur TrapszycFLISACY NA WIŚLE

Niemal do początku XX wieku najwięk-sze rzeki Polski stanowiły wciąż podstawowe arterie komunikacyjne kraju, po których przemierzały statki, łodzie i tratwy. Dzięki transportowi wodnemu, głównie wiślanemu, przywożono do nas wszelkie dobra, na jakie tylko było zapotrzebowanie. Tą samą drogą, przez największy port w Gdańsku, następował wywóz towarów z Polski, które sprzedawano za granicę. Proceder ten od wieków nazywano spławem lub f lisem, a zajmujących się nim ludzi, spławnikami lub f lisakami (f lisami).

Naszym głównym surowcem ekspor-towym przez okres wielu stuleci było zboże i drewno. Bogaty w lasy kraj, miał go więcej niż Holandia, Anglia czy Niemcy. Stąd popyt na polski las i jego przetwory, stanowił o spe-cjalizacji naszego handlu, do czasu otwarcia pierwszych linii kolejowych, opierającego się głównie na transporcie wodnym.

Wśród szerokiej grupy wodniaków wy-różniali się oryle, obsługujący spław drewna. Była to najliczniejsza i najniżej usytuowana w hierarchii zawodowej grupa spławników. Najczęściej wywodzili się oni z wiejskiej biedoty, byli słabo opłacani, a ich praca należała do najcięższych. Powszechnie też

nimi pogardzano, stąd nazwa oryl stała się określeniem obelżywym, kojarzonym z ta-kimi cechami jak grubiaństwo, chamstwo, prostactwo. Dopiero w 2 poł. XIX wieku, gdy z rzek poczęły zanikać statki i barki, f lisa-kami zaczęto nazywać także spławiających drewno. Z czasem to właśnie do nich przy-lgnęła nazwa f lisacy.

Transport drewna prowadzono tra-twami. Jej podstawową jednostkę stanowiła taf la (tablica, płytka, matacka), złożona z kilku lub z kilkunastu związanych bali (kloców) nieokorowanego drewna. Co najmniej kilka taf li spiętych jedna za drugą, tworzyły tzw. pas (pierwsza taf la zwana była głową, druga zagłówkiem, środkowe buchtą, a ostatnia calem). Dopiero powiązane ze sobą pasy stanowiły właściwą tratwę (traftę). Ich zestawy często przegradzały niemal całą rzekę, powodując spore utrudnienia w żegludze.

Pnie wiązano w taf le na tzw. bindugach, czyli w specjalnie wybranych miejscach na rzece, do której po pochyłym zboczu staczano składowane wcześniej drewno. Taf le wiązano na wodzie i transport ruszał w dół rzeki.

Spławy zaczynały się najczęściej na mniejszych rzekach. Droga (ryza), jaką mu-siano pokonać, czasem trwała zaledwie kilka dni. W takim przypadku mówimy o spławach krótkodystansowych. Najważniejsze spławy

22

to spławy długodystansowe, trwające kilka tygodni, czasem nawet ok. dwóch miesięcy. Drewno docierające do Torunia, Bydgoszczy, Gdańska, a nawet do Berlina, płynęło górnymi dopływami Wisły i pochodziło z komplek-sów leśnych położonych daleko na południu i wschodzie Polski. Wędrujące Bugiem i Na-rwią tratwy, często swoją drogę rozpoczynały jeszcze dalej, na Polesiu, w puszczach nadpry-peckich, naddnieprzańskich lub nadniemeń-skich.

Do kierowania tratwami używano sterów w kształcie dużych wioseł zwanych drygawka-mi, mocowanych na pierwszej i ostatniej taf li. Do ich zatrzymania służył ostro zakończony, długi (1,5-2 m) drąg (artful), przywiązywany grubą liną na końcu zestawu. Flisacy wyrzuca-li go na brzeg i wbijali w ziemię. Na większych rzekach do hamowania stosowano przeważnie tzw. szreki, tj. dwa, większej długości pale, które mocowano na taf lach między balami i wbijano w dno rzeki.

Wisła i inne polskie rzeki zapełniały się tratwami już wczesną wiosną, a ostatnie transporty zawijały do portów późną jesienią (w Toruniu był to Port Drzewny). Tu je rozwią-zywano, załadowywano na statki i wywożono za granicę. Flisackie tratwy zniknęły z naszych wód w połowie XX wieku. Spław drewna naj-dłużej utrzymał się na niektórych mniejszych rzekach i na jeziorach do lat 70. minionego stulecia.

Flisacy to jedna z ciekawszych grup zawodowych dawnej Polski. Wędrując przez cały kraj, zadziwiali swą odmienną kulturą, zwłaszcza statecznych mieszkańców miast. W związku z nadgranicznym położeniem Torunia w okresie zaborów, mieścił się tu (od 1826 r.) główny urząd celny i kontrola przewo-zu drewna. Stąd i obowiązek postoju zespołów f lisackich w Toruniu, który stał się celem wielu spławów długodystansowych. Ten obowiązkowy postój w grodzie Kopernika,

bardzo szybko przerodził się w tradycję. Grupy f lisaków zwyczajowo zatrzymywa-ły się m.in. w gospodzie „Pod Turkiem” na Starym Rynku gdzie przy figurze „Grubej Maryny” odbywały się słynne libacje i fryco-wanie, czyli pasowanie nowicjusza ( fryca) na f lisaka. Ulubionym miejscem odpoczynku ludzi z tratew były ławki pod pomnikiem Mikołaja Kopernika. Wyróżniające się od statecznych mieszczan, swym wyglądem, obyczajem i językiem, grupy niechlujnie ubranych mężczyzn, stanowiły też o specy-fice Torunia. Można powiedzieć, że f lisacy stali się elementem folkloru miasta, wpraw-dzie napływowym, ale poprzez regularność i uprawomocnienie swoich postojów, niejako „oswojonym”. Wyrazem tej adaptacji może być odsłonięta w 1914 r., rzeźba f lisaka, która urosła do jednego z wizualnych symboli Torunia.

Folklor f lisacki, z prostą pieśnią, gwarą i zwyczajami, był też natchnieniem dla wielu przedstawicieli świata sztuki, którzy poświę-cili f lisakom sporo miejsca w swej twórczości. Jednym z takich artystów był Wilhelm Stry-owski, autor licznych obrazów, na których uwiecznił barwne, f lisackie życie.

Patronką f lisaków była św. Barbara. Brać f lisacka oddawała jej cześć w licznych miej-scowościach, gdzie znajdowały się kościoły z ołtarzami i sztandarami tej patronki. Jednym z takich miejsc były nadwiślańskie Sartowice. Obrazy św. Barbary do dziś zdobią m.in. ko-ścioły w Nieszawie i podtoruńskiej Złotorii.

Po zakończeniu spławu f lisacy robili zakupy, a upominki i zarobione pieniądze przywozili do swych domów. Wśród nich było jednak sporo „hultai”, dla których f lis to przede wszystkim przygoda i okazja do alter-natywnego spędzania czasu. Ci, co zarobili, to najczęściej zostawiali w karczmach i gospo-dach zimę spędzając w oczekiwaniu na kolejną ryzę.

PROBALTICA 2017 23

Piotr Wajrak Dyrygent Opery Nova w Bydgoszczy,

dyrektor artystyczny Filharmonii Warmińsko--Mazurskiej w Olsztynie (2004-2008), zwią-zany z Teatrem Wielkim - Operą Narodową w Warszawie (1995-2006). Dyrygent gościnny w Operze Krakowskiej i Teatrze Wielkim w Łodzi, w latach 2002-2003 w Teatrze Wiel-kim w Poznaniu i Operze Bałtyckiej w Gdań-sku. Pracował z orkiestrami słynnego Teatro La Fenice w Wenecji i Teatro Carlo Felice w Genui. Prowadził serię spektakli w Teatro de Bellas Artes w Bogocie (Kolumbia). Nagrywa płyty – Haydn, Mozart, Beethoven, Stojow-ski, Twardowski, Bach&Vivaldi, Wieniawski, Duranowski oraz „O sole mio” z Bogusławem Morką (płyta platynowa), a także dla Polskiego Radia i TV Polonia.

W Operze Nova inaugurował Bydgo-ski Festiwal Operowy: XIV (Pan Twardowski - 2007), XX (Halka - 2013 - która przyniosła uznanie i pochwały krytyki), XXI (Księżnicz-ka czardasza - 2014) i XXIII (Don Carlos - 2016 - opisany entuzjastycznymi recenzjami). Wielokrotnie dyrygował Toruńską Orkiestrą Symfoniczną, w tym dwukrotnie witał z toru-nianami Nowy Rok.

W latach 1992-2001 nauczyciel-dyrygent PSM w Lublinie, a 1999-2015 w PSM im. J. Elsnera w Warszawie. Doktor habilitowany, profesor nadzwyczajny w Akademii Muzycz-nej w Bydgoszczy: prowadzi orkiestrę, zespoły operowe i klasę dyrygentury.

Pierwsze zainteresowania dyrygenturą rozwijał pod opieką prof. Adama Natanka.

Studiował w klasie prof. Bogusława Madeya w warszawskiej Akademii Muzycznej (dyplom z wyróżnieniem). Odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Zasłużony dla kultury polskiej). Absolwent podyplomo-wych studiów zarządzania kulturą w Szkole Głównej Handlowej, oraz zarządzania oświa-tą. Trener biznesu w Instytucie Skutecznego Działania (2008-13) – współtwórca i realizator autorskiego programu szkoleniowego „Budo-wa zespołów doskonałych” m. in. w toruńskiej Wyższej Szkole Bankowej.

Piotr Wajrak is a graduate of Prof. Bogu-sław Madey’s class at the Academy of Music in Warsaw.

In the years 1995-2006, he worked as an assistant and conductor at Teatr Wielki – Na-tional Opera in Warsaw. He records albums, conducts philharmonic orchestras and con-certs broadcast by the mass media e.g. The Opera Gala during the jubilee 50th Festival them. Jan Kiepura in Krynica with the parti-cipation of distinguished soloists, the Choir of the Polish Radio and Polish Orchestra Sinfonia Iuventus in the summer 2016..

In the years 2004-2008, he was Artistic Director of the Olsztyn Philharmonic Orche-stra. He has collaborated with the Venetian Teatro la Fenice, the Teatro Carlo Felice di Genova and the Teatro de Bellas Artes of Bo-gota. He has inaugurated the opera festival in Bydgoszcz Opera Nova: XIV (Pan Twardowski - 2007), XX (Halka - 2013 - which brought reco-gnition and approbation of opera critics), XXI

24

(Csardasfürstin - 2014) and XXIII (Don Carlos - 2016 - enthusiastic reviews). The Acte Prealable issued CDs recorded under his button works of Twardowski (AP179), Stojowski (AP221), Ouverture and Symphonie of J. Wieniawski (AP331) and Duranowski (AP360). Under the auspices of the National Center of Culture released a Mozart’s Requiem (DUX 1210).

He conducts as a guest at the Krakow Opera since 2010 and Łódź Opera since 2014. He made performances in the natural surro-undings of the Castle Sucha Beskidzka, and on the 50th anniversary of the Moniuszko

Festival in Kudowa-Zdrój. In February of 2015 he prepared the premiere of the comic opera La belle Helene by J. Offenbach. The Krakow au-dience could see this work for the first time in the history of this scene. In Łódź Opera House he realized The Haunted Manor by Moniuszko directed by a famous actress Krystyna Janda (2014).

Piotr Wajrak is an Associate Professor at The Music Academy in Bydgoszcz, leads the orchestra, opera vocal ensembles and conduc-ting class.

Wojciech Dyngosz – baryton Urodzony 11.04.1971 w Kwidzynie. Edu-

kację muzyczną rozpoczął w wieku 8 lat w PSM w Kwidzynie. Na scenie operowej debiutował, bedąc na I-szym roku studiów, partią Świstosa w Krakowiakach i Góralach W. Bogusławskiego i J. Stefaniego. Za swój prawdziwy debiut uważa jednak występ w partii Pinga w operze Turandot G. Pucci-niego na inauguracyjnym spektaklu III-go Bydgoskiego Festiwalu Operowego w 1996 roku. W tym samym roku ukończył, z wyróż-nieniem, studia na Wydziale Wokalno-Ak-torskim Akademii Muzycznej w Bydgoszczy w klasie prof. Macieja Witkiewicza.

Od 1997 stale współpracuje z Operą Nova w Bydgoszczy (do roku 2002 jako pracownik etatowy). Poza tym współpracuje m. in. z Fil-harmonią Pomorską w Bydgoszczy , Toruń-ską Orkiestrą Symfoniczną , Filharmoniami w Płocku, Koszalinie, Opolu, Jeleniej Górze , Olsztynie, Słupsku . Współpracował również z Operą Śląską w Bytomiu oraz Operą Dolno-śląską we Wrocławiu.

Współpracował z wieloma reżyserami i choreografami.Uczestniczył m. in. w Festi-walu im. Stanisława Moniuszki w Kudowie--Zdroju, Festiwalu Muzyki Współczesnej im. Grażyny Bacewicz w Koszalinie, Festiwalach Młodych Organistów i Wokalistów w Byd-

PROBALTICA 2017 25

goszczy, Festiwalu Probaltica w Toruniu i Warszawie, oraz kursach mistrzowskich Janusza Monarchy, Jadwigi Gadulanki w Za-kopanem oraz Marii Fołtyn i Włodzimierza Zalewskiego w Busku Zdroju. Brał udział w tournee na terenie Niemiec, Francji oraz Holandii.

W 1994 r. na konkursie wokalnym w Dusznikach-Zdroju otrzymał wyróżnienie w kategorii operowej. W 1995 r. na Konkursie im. Ady Sary w Nowym Sączu otrzymał rów-nież wyróżnienie.

Od 1999 r. jest asystentem na Wydziale Wokalno-Aktorskim Akademii Muzycznej w Bydgoszczy w klasie prof. Macieja Wit-kiewicza. W 2014 r. uzyskał stopień doktora sztuki w dziedzinie sztuki muzyczne, dyscy-plinie artystycznej wokalistyka.

Maciej Musiał, tenor, absolwent wydzia-łu wokalno-aktorskiego Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, w klasie prof. Macieja Witkiewicza. Swoje umiejętności doskonalił na wielu kursach mistrzowskich w kraju i za granicą. W latach 2004-2005 pobierał naukę w Universität für Musik und Darstellende Kunst Wien. Następ-nie w latach 2006-2008 pracował w Operze Wrocławskiej. Obecnie współpracuje z Operą Nova w Bydgoszczy.

Szymon Rona– tenor Urodzony 27 stycznia 1987 roku w Byd-

goszczy. W 2014 roku ukończył Wydział Wokalno-Aktorski Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie prof. Hanny Michalak.

Od 2014 jest solistą Opery Nova w Byd-goszczy, z którą współpracę rozpoczął już na studiach, w 2012 r. Na scenie wykonywał już ponad 20 różnych partii operowych, ope-retkowych i musicalowych. Z powodzeniem wykonuje muzykę oratoryjno-kantatową. Współpracuje m.in. z Teatrem Wielkim w Po-znaniu, Filharmonią Pomorską w Bydgoszczy, Toruńską Orkiestrą Symfoniczną, Filharmo-nią Warmińsko-Mazurską w Olsztynie, Pol-ską Filharmonią Sinfonia Baltica w Słupsku.

W latach 2011-2012 zdobywał wyróżnie-nia na Międzynarodowym Konkursie Wokal-

nym „Złote Głosy” w Warszawie. Jest finalistą Konkursu Wokalnego im. J. E. J. Reszków w Częstochowie z 2013 roku. W latach 2011-2013 był stypendystą Ministra Kultury i Dzie-dzictwa Narodowego oraz Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Krystyna Nowak, sopran jest absolwent-ką Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akade-mii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, w klasie śpiewu solowego prof. Urszuli Jankowiak. Podczas studiów uczest-niczyła w kursach wokalnych, między innymi: Mistrzowskich Kursach Wokalnych Maestry Teresy Żylis-Gary w Radziejowicach, kursach wokalnych Anity Garancy, Paula Estwooda, prof. Włodzimierza Zalewskiego, w kursach kameralistyki wokalnej prowadzonych przez prof. Ewę Pobłocką i Tomasza Zagórskiego oraz kursie francuskiej liryki wokalnej Mi-chela Lehmana. Począwszy od występuje jako solistka w Operze Nova w Bydgoszczy. Od tego czasu wystąpiła w kilkunastu premie-rach operowych występując w partii sopranu począwszy od Musetty w La Boheme po Gilde w Rigoletcie, a także Mszy Koronacyjnej W. A. Mozarta czy Stabat Mater G. B. Pergole-siego.

Janusz Lewandowski, bas absolwent Wydziału Dyrygentury Chóralnej i Edukacji Muzycznej oraz Wydziału Wokalno-Aktor-skiego w klasie M. Moździerza Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. Swoje kwalifikacje rozwijał m.in. u: H. Łazarskiej, M. Fołtyn, J. Artysza, B. Ładysza, R. Karczykowskiego oraz W. Maciejowskiego. Od września 2001 r. chwili obecnej śpiewak-solista Opery na Zamku w Szczecinie. Od sezonu 2006/2007 solista Opery Nova w Bydgoszczy. Debiuto-wał w Amadeuszu P. Schaffera w reżyserii J. Machulskiego. Laureat Srebrnej Ostro-gi 2003 - specjalnej nagrody Towarzystwa Przyjaciół Szczecina dla wyróżniającego się młodego artysty teatru. Dwukrotnie nomi-nowany do „Bursztynowego Pierścienia”, na-grody w plebiscycie Kuriera Szczecińskiego w kategorii aktor sezonu za role Zachariasza w Nabucco Verdiego oraz Figara w Weselu Figara Mozarta.

26

Aleksandr Poeluev, Anna Kryshtalyova

duet akordeonowy z Rostowa nad Donem (Rosja)

05.05

w programie: D. Scarlatti - Sonata A durF. Couperin - les Rozeaux

J.F. Ramo - les rappel des oiseaux N. Paganini - F.List – Polowanie

P.I. Tchaikovsky – Pory Roku, Październik P.I. Tchaikovsky – Marsz, Trepak – z baletu Dziadek do Orzechów

A. Archipovsky - A. Poeluev – Kopciuszek R. Galliano – Tango pour Cloude

V. Semionov – Guilder rose R. Vurtner – lack eyes

V. Vlasov – Basso-OstinatoV. Vlasov – Mołdawskie wakacje

V. Semionov – Don Rhapsody (final)V. Novikov – Mołdawskie wesele

V. Novikov – Samba - carnival Al. Bano – Felicita

Alexander Poeluev urodził się w Rosto-wie nad Donem (skąd pochodził Jerzy Żuraw-lew - polski pianista, rektor Konserwatorium Warszawskiego, inicjator Międzynarodowego Konkursu im. F. Chopina w Warszawie). Już w wieku 6 lat rozpoczął naukę gry na akorde-onie w Muzycznym Studium A.S. Shachneva, którą kontynuował w Szkole Muzycznej im. P. Czajkowskiego i Rostowskiej Akademii Sztuki. Następnie kształcił się w Instytucie Muzycznym im. A. Schnittke w Moskwie pod kierunkiem znanego wirtuoza akordeonu, kompozytora i pedagoga Viatcheslav’a Se-mionov’a. Swoje umiejętności w kolejnych latach doskonalił w Muzycznej Akademii im. M. Gnessina w Moskwie. W wieku 16 lat został podwójnym zwycięzcą ogólnorosyjskie-go konkursu akordeonowego w Biełogorodzie w Rosji, a w 2002 roku w wieku lat 21 wygrał na Międzynarodowym Konkursie Akorde-onistów “Coupe Mondiale” w Kopenhadze. W 55-tej edycji konkursu zwyciężył w dwóch kategoriach – Senior Coupe Mondiale i Coupe

PROBALTICA 2017 27

Mondiale International. W 2006 roku został laureatem pierwszej nagrody na międzynaro-dowym konkursie muzycznym w Szanghaju.

Alexander koncertował w Nowej Ze-landii, Australii, Stanach Zjednoczonych, Chinach, Holandii, Słowieni, na Węgrzech, Serbii, Chorwacji, Bośni i Hercegowinie, Buł-garii, Francji, we Włoszech, Finlandii, Danii, Szwecji, na Litwie, Łotwie i Ukrainie. W jego repertuarze możemy odnaleźć dzieła kom-ponowane od czasów baroku, aż do współ-czesnej muzyki rozrywkowej, w tym jego oryginalne aranżacje utworów nie napisanych w oryginale na akordeon. Prowadząc aktyw-ną działalność koncertową, podejmuje kolejne wyzwania. W swoim rodzinnym Rostowie zainicjował organizację międzynarodowego festiwalu muzycznego “Accordion Plus”, a jako dyrektor artystyczny Międzynarodowego Centrum Muzyki “Harmonia” zorganizował Międzynarodowy Konkurs Akordeonistów “Coupe Mondiale” w Rostowie nad Donem. Dzięki jego staraniom w 2016 roku po raz pierwszy w swojej 80-letniej historii konkurs zawitał do Rosji.

W 2013 roku ukazał się pierwszy al-bum płytowy artysty, wypełniony starannie wyselekcjonowanymi dziełami różnych stylów i epok, który został zarejestrowany w sali koncertowej Taganrog, Novocherkassk. W 2014 roku podczas piątej edycji festiwalu „Accordion Plus” odbyła się światowa pre-miera utworu - znakomitego ukraińskiego kompozytora Victor’a Vlasov’a - dedykowana Alexandrowi, zatytułowana Spacer na nar-tach wodnych, wykonana z udziałem artysty przez New-Cetropezn Jazz Quartet.

Alexander Poeluev was born in Rostov--on-Don. Already at the age of six he started to learn to play the accordion at the A.S. Shachnev Music Studio and later continued his education at the P. Tchaikovsky Music School and the Rostov College of Arts. He

studied under famous accordion virtuoso, composer and teacher Viatcheslav Semionov at the A. Schnittke Moscow State Institute of Music. Alexander Poeluev perfected his skills at the Gnessin Russian Academy of Music in Moscow. At the age of sixteen he was a double winner at the Russian national accordion competition in Belgorod, in 2002 at the age of 21 he won the International Accordion Com-petition “Coupe Mondiale” in Copenhagen. In the 55th edition of the competition he won in two categories, Senior Coupe Mondiale and Coupe Mondiale International. In 2006 he was awarded the First Prize at the internatio-nal competition in Shanghai.

Alexander has performed in New Zealand, Australia, USA, China, Holland, Slovenia, Hungary, Serbia, Croatia, Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, France, Ita-ly, Finland, Denmark, Sweden, Lithuania, Latvia and Ukraine. His repertoire comprises compositions ranging from Baroque pieces to contemporary music, including his own arrangements of compositions not written for the accordion. Apart from being an active performer, he has also initiated the “Accor-dion Plus” international music festival in his native Rostov-on-Don and, as artistic director of the International Music Centre “Harmony”, he organized the International Accordion Competition “Coupe Mondiale” in Rostov-on--Don. Thanks to his persistence the compe-tition with a history of 80 years was held in Russia for the first time.

In 2013 Alexander Poeluev released his first album with carefully selected compo-sitions of various periods and styles; it was recorded in the Taganrog Concert Hall. In 2014, during the fifth edition of the “Accor-dion Plus” Festival, eminent Ukrainian com-poser Victor Vlasov’s Walking on Water Skis, dedicated to Alexander, was first performed by the artist himself with the New-Cetropezn Jazz Quartet.

28

Anna Kryshtaleva urodziła się w 1996 roku w Armavirze nad rzeką Kubań, gdzie rozpoczęła swoją edukację muzyczną pod kierunkiem zasłużonego artysty Kubania - Michała Bojko. W 2014 rozpoczęła studia na Rostowskiej Akademii Sztuki pod kierunkiem Yurija Shishkina. W jej repertuarze znajdują się nie tylko dzieła Griega, Mendelsohna, Ku-sakova i tradycyjne rosyjskie pieśni ludowe, ale również standardy muzyki popularnej. Jest laureatką Grand Prix na Międzynarodo-wym Konkursie „Accordion Plus” w Rostovie nad Donem w 2012 roku oraz innych między-narodowych konkursów, takich jak Citta di Castelfidardo w 2015, czy II Międzynarodo-wego Konkursu Akordeonowego w Portugalii.

Anna Kryshtaleva was born in 1996 in Armavir on the Kuban river, where she started her music education under renow-ned Kuban artist Michail Boiko. In 2014 she started studies at the Rostov College of Arts under Yurij Shiskin. Her repertoire comprises not only compositions of Grieg, Mendelsohn, Kusakov and traditional Russian folk songs but also popular music standards. In 2012 she won the Grand Prix at the “Accordion Plus” International Competition in Rostov-on-Don. She has also been awarded prizes at other in-ternational competitions, such as the Citta di Castelfidardo in 2015 or the 2nd International Accordion Competition in Portugal.

PROBALTICA 2017 29

DAGAMBA (Ryga, Łotwa)

Valters Puce – wiolonczela,

Antons Trocjuks – wiolonczela,

Dainis Tenis – fortepian,

Hamidreza Rahbaralam – instrumenty perkusyjne, daf, setar, śpiew,

Arturs Jermaks – kajon, perkusja

w programie: Camille Saint-Saens – Aquarium - aranż. Valters Pūce, Dainis Tenis Valters Pūce – Przełamując zasady J. S. Bach / Valters Puce – Bach jedzie do Iranu - Valters PūceG. F. Handel – Irlandzka sarabanda – aranż. Valters Pūce, Dainis Tenis W. A. Mozart, Radiohead – Paranoiczny Amadeusz – aranż. Valters Pūce, Dainis Tenis Edward Greig / Valters Pūce – Pieśń Solveig – aranż Valters Puce, Dainis TenisValters Pūce – Nowe życieJohn Williams – Gwiezdne Wojny – aranż. Valters Pūce Valters Pūce – KrągLed Zeppelin – Pieśń imigrantów - aranż. Valters Pūce Bedrich Smetana, Pērkons, Valters – Ok to Łotwa ! - aranż Valters Puce, Dainis TenisSergiusz Prokofiev / Valters Pūce – Nocny rycerz, aranż Valters Puce, Dainis TenisL.V. Beethoven / Valters Pūce – Oda do radości - aranż Valters Puce

06.05

30

DAGAMBA łącząc muzykę różnych kultur tworzy niepowtarzalne i mocne brzmienie. Odkry-wa nieeksplorowane dotychczas terytoria muzycz-ne, proponując barwną, dynamiczną i oryginalną muzykę. Zespół brzmi równie dobrze wykonując utwory Beethovena co Led Zeppelin.

Zespół założyli w 2011 roku wysokiej klasy muzycy: wiolonczelista Valters Puce oraz jego kolega z dzieciństwa Anton Trocjuk. Ekspery-mentowanie z różnymi gatunkami i pasja do mu-zyki sprawiły, że przyłączyli się do nich irański perkusista Hamidreza Rahbaralam oraz litewski pianista Dainis Tenis. Dlatego reprezentując Litwę, zespół brał udział w Konkursie Piosenki Eurowizji 2012, a Łotwę występując na „Zelta Mikrofons” 2012 (Łotwa). Koncerty zespołu moż-na było usłyszeć m.in. na Wileńskim Tygodniu Muzycznym (Litwa); Glastonbury Festival (UK), Festiwalu WAVES Vienna (Austria); Christopher Summer Festival (Litwa). DAGAMBA jest laure-atem Międzynarodowego Konkursu Muzycznego Terem Crossover (Rosja) oraz Międzynarodowe-go Konkursu na Tekst Piosenki (USA).

VALTERS PUCE – wiolonczela studiował w Królewskim Konserwatorium Muzycznym w Brukseli, w Łotewskiej Akademii Muzycznej imienia J.Vitolsa, na Uniwersytecie muzycznym i teatralnym „Felix Mendelssohn Bartholdy” w Lipsku (w klasie profesora P.Brunsa) oraz w muzycznej szkole średniej im. Emils Darzins. Brał udział w kursach mistrzowskich u takich sław jak: Natalia Gutman, Gary Hoffman, Frans Hel-merson, Misha Maisky, Maksim Utkin, Bernard Greenhouse, Tilman Vik.

Zdobył nagrodę na Concertino Praga (Cze-chy), a także na festiwalach K. Davidova, A.Do-mbrovska (Łotwa) i Konkursie Wiolonczelowym Królewskiego Konserwatorium Muzycznego w Brukseli (Belgia)

Valters Puce brał udział w organizowanych w Kronberg Academy kursach mistrzowskich legendarnego wiolonczelisty Bernarda Green-house’a. Występował z gruzińskim zespołem etno-jazzowym The Shin, triem wiolonczelowym Melo-M, zespołem Marana, uczestniczył również w projektach z dyrygentami takimi jak Normund Shne czy Andris Veismanis.

ANTONS TROCKJUKS – wiolonczela studiował na Łotewskiej Akademii Muzycznej imienia J. Vitolsa oraz Sankt-Petersburskim

Państwowym Konserwatorium im. M. Rimskie-go-Korsakowa. Zdobył nagrody w następujących konkursach: Talants Latvijai (Mam talent Łotwa), Konkurs imienia Igora Mrawinskiego (Rosja), Konkurs Młodych Wiolonczelistów im. J.F. Do-cauera (Niemcy), Konkurs im. Karla Davidowa (Łotwa), Międzynarodowy Konkurs Wirtuozi XXI wieku (Rosja), Międzynarodowy Konkurs Muzyczny (Niemcy), Konkurs dla Muzyków Wszystkich Instrumentów (Włochy) oraz na wielu innych.DAINIS TENIS – fortepian studio-wał na Łotewskiej Akademii Muzycznej imienia J. Vitolsa. Brał udział w kursach mistrzowskich u takich sław jak: Dominique Merlet (Francja), Victor Goldberg (Izrael), Dmitrij Baszkirow (Rosja), Julian Martin (USA), Jerome Lowenthal (USA). Zdobył nagrody na następujących konkur-sach: Musica Insieme (Wenecja, Włochy), Citta di Barletta (Barleta, Włochy), Łotewskie Talenty 2007 (Łotwa), “Mezina’rodni’ klavi’rni’ prehli’d-ka” (Czechy), Szósty Międzynarodowy Konkurs Fortepianowy im. Jazepsa Vitolsa (Łotwa) i wielu innych. Co roku Dainis jest jednym z jurorów w konkursie Torre Rak (Włochy), gdzie również występuje jako solista.

HAMIDREZA RAHBARALAM – studiował na Uniwersytecie Teherańskim. Zdobywał nagro-dy w konkursach w Iranie, Turcji, Indiach, Anglii, na Łotwie i w innych krajach bałtyckich. Gra nie tylko na dafie, bo potrafi oszałamiająco zagrać na wielu orientalnych instrumentach takich jak setar czy tambur. Hamidreza występował z ta-kimi zespołami jak „Sama dar Atash”, „Tanbour navazane Biston”, „Boys” i „Dosar”.

Arturs Jermaks - kajon, instrumenty perku-syjne, perkusja elektroniczna.

Kształcił się pod kierunkiem Raimondsa Kalninsa, Eliny Endzele, a następnie J. Medins w Accademia Musicale di Firenze we Florencji. Uczestniczył w kursach mistrzowskich prowa-dzonych przez Maxa Klotsa w Rosji, Akira Jimbo w Japonii, Benny Greba w Niemczech oraz Thomasa Pridgena i Dava Weckls w Stanach Zjednoczonych. Swoją muzyczną karierę roz-począł od występowania z orkiestrami klasycz-nymi grając na kotłach, marimbie, ksylofonie i innych instrumentach perkusyjnych. Później rozpoczął współpracę z zespołami rockowymi, a od ubiegłego roku rozpoczął swoją przygodę z DAGAMBĄ.

PROBALTICA 2017 31

DAGAMBA fuse the musical cultures to form a unique and powerful sound. Exploring previously unchartered musical territory, they create a vivid and inimitable dynamics perfor-mance. Their music is equally impressive whe-ther they are playing Beethoven or rocking out to Led Zeppelin.Special sound and unforgettable vitality, academic education and rebellious spirit, masterly possession of classical instruments and spectacular rhythms – DAGAMBA invite you to enjoy a nontraditional music performance.

International band DAGAMBA based in Latvia was established in 2011 by highly skilled academic musicians, Valters Puce, cello player, and his childhood friend Anton Trocjuk (cello). Their creative experiments with different kinds of genres as well as passion for music attracted Iranian percussionist Hamidreza Rahbaralam (daf, setar, voice) and Lithuanian pianist Dainis Tenis (piano) to join.

The ensemble, representing Latvia, partici-pated in the 2012 Eurovision Song Contest; also at the Music annual awards „Zelta Mikrofons” 2012 (Latvia); Vilnius Music Week, (Lithuania); Glastonbury festival, (UK); WAVES Vienna festival (Austria); Christopher Summer Festival (Lithuania).

DAGAMBA is a laureate of the Terem Crosso-ver International Music Competition (Russia) and International Songwriting Competition (USA).

VALTERS PUCE – cello, studied at the Royal Conservatory of Brussels (M.M.), the J. Vitols Latvian Music Academy (B.M.), the University of Music and Theatre “Felix Mendelssohn Bartholdy” Leipzig (Professor P. Bruns’ classes) and the Emils Darzins Music Secondary School. He has parti-cipated in master classes with Natalia Gutman, Gary Hoffman, Frans Helmerson, Misha Maisky, Maksim Utkin, Bernard Greenhouse, Tilman Vik.

Valters Puce has won awards at the Concerti-no Prague (Czech Republic), the K. Davydov and A. Dombrovska Competitions (Latvia), the Brussels Royal Academy Cello Competition (Belgium). He has also taken part in the Kronberg Academy masterclasses of the legendary cello performer Bernard Greenhouse. Valters Puce has performed with the Georgian ethno-jazz band the Shin, cello trio Melo-M, band Marana, and has participated in projects with conductors Normund Shne or Andris Veismanis.

ANTONS TROCJUKS – cello, studied at the J. Vitols Latvian Academy of Music and the N.A. Rimsky-Korsakov Saint Petersburg State Conservatory. He has won awards at: Talants Latvijai (Talent for Latvia), the Igor Mravinski Competition (Russia), the J.F. Docauer Young Cel-lists Competition (Germany), the Karl Davydov Competition (Latvia), the International Compe-tition Virtuosos of the 21st century (Russia), the International Music Tournament (Germany), the Competition for Musicians of All Instruments (Italy) and many more.

DAINIS TENIS – piano, studied at the J. Vitols Latvian Academy of Music. He has parti-cipated in master classes with Dominique Merlet (France), Victor Goldberg (Israel), Dmitri Bash-kirov (Russia), Julian Martin (USA), Jerome Lo-wenthal (USA). Dainis Tenis has won numerous awards, e.g. at the Musica Insieme (Venice, Italy), Citta di Barletta (Barleta, Italy), Latvian Talents 2007 (Latvia), “Mezina’rodni’ klavi’rni’ prehli’dka” (Czech Republic), 6th International Jazeps Vitols Piano Competition (Latvia) and many more.

Every year Dainis is one of the judges at the Contest Torre Rak (Italy) where he also performs as a soloist. His first domestic solo concert took place in the House of Latvia Society in 2011.

HAMIDREZA RAHBARALAM – setar, daf, tambur, studied at the University of Teheran (M.M.). He has won awards in contests in Iran, Turkey, India, England, Latvia and other Baltic States. Besides the daf, he can stunningly play such oriental musical instruments as the setar, the tambur, the Jumbo and other. Hamidreza has performed with such groups as the „Sema in Fire” („Sama dar Atash”), „Biston tanbour players” („Tanbour navazane Biston”),”Boys” („Goran”) and „Dosar.

ARTURS JERMAKS – drumset, kajon, elec-tronic drums, he studied at Accademia Musicale di Firenze in Florence, Italy under J. Medins and has participated to masterclasses with Max Klots in Russia, Akira Jimbo in Japan, Benny Greb in Germany, Thomas Pridgen and Dave Weckl in USA. He started his musical career as a classical music percussionist and performer in orche-stra on instruments like marimba and timpani. Later performed as a drummer in Rock, Jazz and electronic music acts. Since last year he has been playing with DAGAMBA.

32

Koncert Kompozytorów ToruńskichChór i Orkiestra

Cappella Gedanensis

dyrygent - Rafał Kłoczko

w programie: Magdalena Cynk (1968 - ) – Kujawiak

Tomasz Cywiński (1967 - ) – Poza Eden do słów Marii Pawlikowskiej-JasnorzewskiejJan Michał Wieczorek (1904 - 1980) – Dwa tańce kaszubskie op. 9

Rafał Kłoczko (1987 - ) – Pięć piosenek dla dzieci: Kolumb (sł. Natalia Usenko), Kołysanka (sł. Alicja Patey-Grabowska), Mole foce (sł. Jan Brzechwa), Mama ma jakieś zmartwienie

(sł. Danuta Wawiłow), Szybko (sł. Danuta Wawiłow) Mateusz Ryczek (1986 - ) – Słodko-gorzko

Piotr Perkowski (1901-1990) – Dwie pieśni ludoweMagdalena Cynk (1968 - ) – Cykl Pieśni do słów Juliana Tuwima: Okulary, Warzywa, Głupi

Gabryś

07.05

PROBALTICA 2017 33

Pomorskie Towarzystwo Muzyczne zostało powołane 18 marca w  1921 na wniosek Konfraterni Artystów. Zawsze zajmowało się organizowaniem wydarzeń kulturalnych, po-szerzaniem oferty muzycznej w regionie oraz edukacją. Do jej najważniejszych zasług należy założenie Konserwatorium Muzycznego, obec-nego Zespołu Szkół Muzycznych w Toruniu. Wtedy było to wydarzeniem na miarę krajową. Dzięki utworzeniu Konserwatorium Toruń urósł do roli ważnego ośrodka kultury muzycz-nej w kraju. PTM organizowało koncerty w To-runiu i w innych miastach Pomorza, na których wykonawcami byli wybitni muzycy. Przez wiele lat działała symfoniczna i kameralna orkiestra PTM, którą dyrygowali Adam Kuryłło, zało-życiel Towarzystwa i jego członek honorowy. Tradycją były koncerty uczniów i nauczycieli. Pierwszy taki koncert miał miejsce 8 maja 1921.Po wojnie kontynuowano tradycje koncertowe, zwłaszcza międzyszkolne popisy. Towarzystwo jednak zawiesiło swoją działalność w 1998. Po 15-letniej przerwie w listopadzie 2012 powróci-ło do tradycji organizowania koncertów i dzia-łalności edukacyjnej. Zaproponowało też stały cykl koncertów towarzyskich, których istotą i głównym celem jest kształtowanie muzycznej tożsamości melomanów i muzyków regionu

w oparciu o związek z regionem, tradycją i twórczością współczesną. Wielkim zaintere-sowaniem cieszą się koncerty wspomnieniowe (In memoriam) poświęcone wybitnym posta-ciom życia muzycznego w Toruniu..

Duże znaczenia mają koncerty poświę-cone muzyce współczesnej, w której prezen-towane są utwory toruńskich twórców. Są to koncerty z udziałem muzyków Toruńskiej Or-kiestry Symfonicznej oraz Cappelli Gedanensis, z którymi to zespołami PTM nawiązało stałą współpracę. Podczas tych wieczorów wykony-wane są utwory mające istotny związek z re-gionem, kompozytorów znanych i uznanych w świecie muzycznym, niektórych wcześniej związanych z PTM. Po tych koncertach zostają w Towarzystwie cenne partytury, m. in. Suita POMERANIA, napisana w 2014 roku przez pięciu kompozytorów specjalnie dla Towa-rzystwa. PTM prowadzi również działalność edukacyjną. W Ośrodku UMK w Bachotku oraz w Górznie organizuje warsztaty instrumental-ne w ramach Muzycznych Wakacji z Pasją dla dzieci i młodzieży z naszego regionu. Współor-ganizuje również koncerty carillonowe podczas Święta Województwa Kujawsko- Pomorskiego w ramach letniego festiwalu Tour de Carillon.

Rafał Kłoczko sztuki dyrygenckiej uczył się pod okiem m.in. R. Delekty, W. Michniew-skiego, J. Przybylskiego, M. Guidariniego, J. Kaspszyka, C. Mettersa. Jest zdobywcą

m.in. pierwszego wyróżnienia na konkursie dyrygenckim w Białymstoku czy II miejsca na konkursie w Londynie. Został laureatem prestiżowych programów Instytutu Muzyki i Tańca, jak „dyrygent-rezydent” i „kompozytor--rezydent”. Współpracuje na stałe z Teatrem Wielkim w Łodzi, Pomorskim Towarzystwem Muzycznym, zespołem Cappella Gedanensis i or-kiestrą symfoniczną TUTTA FORZA. Poprowa-dził dziesiątki koncertów z wieloma orkiestra-mi w Polsce i za granicą, a także wiele premier operowych, jak Eros i Psyche L. Różyckiego, Tryptyk G. Pucciniego Cosi fan tutte W.A. Mo-zarta, czy Francesca da Rimini S. Rachmanino-wa. Jest wielokrotnych stypendystą Prezydenta Torunia, Prezydenta Gdańska, Marszałka Woj. Pomorskiego i Kujawsko-Pomorskiego, a także Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jeszcze jako student otrzymał w roku 2011 tytuł najlepszego studenta Trójmiasta, a rok później

34

tytuł najlepszego studenta Polski w kategorii „sztuka”. Za jedno z najważniejszych osiągnięć uznać należy fakt, iż pełnił funkcję asystenta maestro Franza Welser-Mösta przy Filharmo-nikach Wiedeńskich w ramach najsłynniejsze-go festiwalu operowego na świecie Salzburger Festspiele 2016. Od kwietnia 2017 r. odbywa

staż artystyczny w wiedeńskiej Staatsoper, a także studia podyplomowe na Wiedeńskim Uniwersytecie Muzycznym, a od sezonu 2017/2018 współpracę z Teatrem Wiekim-Operą Narodową w Warszawie jako asystent dyrygen-ta. Więcej informacji o artyście pod adresem: www.rafalkloczko.pl

Magdalena Cynk jest rodowitą toru-nianką. Pisze kompozycje solowe, kameralne, orkiestrowe i chóralne, które wykonywane są na wielu festiwalach i koncertach w miastach regionu, Polski i Europy, m. in. w Kłajpedzie, na Gotlandii, w Szwajcarii, na Węgrzech, Ukrainie, Holandii, Belgii, a także w Stanach Zjednoczonych, Brazylii i ostatnio w Kuwej-cie. Najważniejszymi utworami w jej twór-czości wydają się być kompozycje wokalno--instrumentalne, nawiązujące tematyką do kultury i historii Torunia, jak np. „Sinfonietta f lisacza”, „Uwertura Toruńska”, „Jarmark Katarzyński”, „Kantata inkorporacyjna na cześć hołdu toruńskiego 1454” czy „Orato-rium o życiu bł. ks. Stefana Wincentego Frelichowskiego” .

Magdalena Cynk jest absolwentką Aka-demii Muzycznej w Bydgoszczy . Studiowała naukę gry na carillonie w Akademii Muzycz-nej w Gdańsku oraz w Królewskiej Szkole Carillonowej w Mechelen w Belgii. Wystę-puje na Festiwalu „Tour de Carillon”, które-go jest pomysłodawczynią i kierownikiem artystycznym.. W Zespole Szkół Muzycznych w Toruniu prowadzi zajęcia teoretyczne oraz unikatowe lekcje z kompozycji. Organizuje koncerty kompozytorskie pn. „Szkolna par-tytura” oraz „Pięciolinia dla Papieża”, a także „Koncerty Towarzyskie”, odbywające się w różnych miejscach województwa kujaw-sko- pomorskiego. Jest inicjatorem warszta-tów dla dzieci i młodzieży oraz ogólnopol-skich konkursów kompozytorskich.

Jej działalność została wielokrotnie wyróżniona prestiżowymi nagrodami Mar-szałka Województwa i Prezydenta Miasta

Torunia. Za aktywność twórczą otrzymała również Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury. Jest trzykrotną stypendystką Pre-zydenta Miasta Torunia, laureatką Nagrody Prezydenta za działalność pedagogiczną oraz Medalu Thorunium za zasługi w dziedzinie kultury. Rok temu napisała operę lalkową dla najmłodszych „Tuba Dei i Anioły” w ramach programu Instytutu Muzyki i Tańca „Zamó-wienie Kompozytorskie”.

Magdalena Cynk jest członkiem Związ-ku Kompozytorów Polskich oraz Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego. Z jej inicjaty-wy w 2012 reaktywowane zostało Pomorskie Towarzystwo Muzyczne, którego została prezesem.

PROBALTICA 2017 35

Mateusz Ryczek - kompozytor, uro-dzony w 1986 roku. W roku 2011 ukończył z wyróżnieniem studia magisterskie w AM we Wrocławiu pod kierunkiem Graży-ny Pstrokońskiej-Nawratil (kompozycja), Cezarego Duchnowskiego (kompozycja komputerowa) oraz Zbigniewa Karneckiego

(muzyka teatralna i filmowa).Jest laureatem wielu konkursów kompozytorskich, sty-pendystą Ministra Kultury oraz Marszałka Dolnośląskiego.Utwory Mateusza Ryczka były wielokrotnie wykonywane w kraju i za granicą (Niemcy, Hiszpania, Portugalia, Bel-gia, Turcja, Włochy, Węgry, Czechy, Wiel-ka Brytania, Białoruś, Rosja, Szwajcaria, Austria, USA, Ukraina), m.in. na festiwalach takich jak Warszawska Jesień (koncerty Koła Młodych ZKP), Musica Polonica Nova, Musica Electronica Nova, Poznańska Wio-sna Muzyczna, Festiwal Dialogi (Mińsk), World Music Days 2014, Kyiv Contemporary Music Days. Uczestniczył również w takich kursach kompozytorskich jak Ostrava Days czy Composer Collider z Ensemble Musik-Fabrik. Jest autorem muzyki do wielu sztuk teatralnych oraz muzyki do filmu „Lag Island” Tomka Tryzny. W latach 2006-2011 był członkiem Koła Młodych, a aktualnie jest członkiem Związku Kompozytorów Pol-skich. W 2013 r. nakładem Domu Wydaw-niczego For Tune Records ukazała się jego monograficzna płyta PLANETONY.

Piotr Perkowski to jeden z najwybit-niejszych kompozytorów przedwojennych czasów. Urodził się w  1901 w miejscowości Oweczacze (Ukraina), zmarł 1990 w Otwoc-ku. W latach 1923-25 studiował kompozycję w klasie Romana Statkowskiego w Konser-watorium w Warszawie i prywatnie u Ka-rola Szymanowskiego. W latach 1936-39 był profesorem i dyrektorem Konserwatorium oraz Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego w Toruniu, które wtedy mieściło się w Dwo-rze Artusa. Wtedy to Konserwatorium prze-żywało prawdziwy rozkwit. Współorganizo-wał i został pierwszym prezesem Związku Kompozytorów Polskich, współorganizato-rem i również pierwszym prezesem Kra-kowskiego Towarzystwa Operowego. Działał przy organizacji Filharmonii Wrocławskiej, był też profesorem Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, dyrektorem i kierownikiem artystycznym Filharmonii Krakowskiej i Wielkiej Orkiestry Symfonicz-nej Polskiego Radia w Katowicach.

Przez całe życie był ideowym społecz-nikiem i organizatorem życia muzycznego. Człowiekiem ogromnej pracy i wielkim przyjacielem młodzieży. Pełnił wiele funkcji społecznych. W 1946 został członkiem honoro-

36

Jan Michał Wieczorek to toruński kompozytor. Urodził 1904r. w Zwiniarzu koło Lubawy, uczęszczał do Konserwatorium Muzycznego Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego w Toruniu, gdzie uczył się gry na wiolonczeli. Naukę kontynuował u Feliksa Nowowiejskiego w Poznaniu. Dzięki stypen-dium miał możliwość doskonalenia swojego

Tomasz Cywiński skrzypek i kompozy-tor urodzony w Toruniu.

Jako aranżer współpracował z Toruńską Orkiestrą Symfoniczną. Jego opracowania muzyki, zarówno tej zwanej poważną, jak i utworów lżejszych - muzyki filmowej i rozrywkowej, znalazły się w repertuarze m. in. toruńskiego kwartetu Copernicus Brass, gdańskiego kwintetu Hevelius Brass, kwarte-tu Wezner Ensemble, kwartetu smyczkowego Infinito. Współpracował również z Tomkiem Kamińskim i jego zespołem.

Jego transkrypcje, często na nietypowe składy instrumentalne, usłyszeliśmy pod-czas festiwalu Tour de Carillon, jak również w ramach Koncertów Towarzyskich orga-

warsztatu w Pradze. Po studiach powrócił do Torunia, gdzie poświęcił się dydaktyce w Pry-watnym Pomorskim Instytucie Muzycznym i w Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika. Dyrygował także orkiestrą symfoniczną Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego oraz chórem męskim „Dzwon”. Aktywnie działał w Konfraterni Artystów, był nauczycielem śpiewu w I Liceum Ogólnokształcącym w Toruniu. Przyczynił się także do założenia Męskiego Chóru Akademickiego na UMK. Wraz z prof. Łucjanem Kamieńskim uczest-niczył w akcji zbierania folkloru na Kaszu-bach, był cenionym popularyzatorem folkloru kaszubskiego, opracowywał pieśni ludowe dla Młodego Torunia. W swoim dorobku oprócz muzyki kameralnej, utworów symfonicz-nych, ma także zbiór 50 pieśni kaszubskich i 60 mazurskich, warmińskich i morskich. Za swoją pracę otrzymał wiele nagród i wyróż-nień. Zmarł 2 lipca 1980 r. i pochowany jest na cmentarzu św. Jerzego w Toruniu.

Rękopisy jego utworów znajdują się w Zbiorach muzycznych Biblioteki UMK, tam też zostały znalezione Tańce Kaszubskie.

wym Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego, w 1949 Związku Kompozytorów Polskich, w 1973 Warszawskiego Towarzystwa Muzycz-nego. Jego uczniami byli m. In. Piotr Moss oraz Tadeusz Baird, Jerzy Maksymiuk.

Piotr Perkowski otrzymał wiele nagród i odznaczeń. W jego dorobku twórczym znaj-dują się utwory orkiestrowe m. in. Szkice to-ruńskie, muzyka teatralna, filmowa i radiowa.

PROBALTICA 2017 37

nizowanych przez Pomorskie Towarzystwo Muzyczne, a także w ramach Koncertów Pod Gwiazdami organizowanymi przez Centrum Kultury Dwór Artusa. Jest autorem muzyki teatralnej (współautor muzyki do mono-dramu ,,Gracz” wg F. Dostojewskiego w reż. A. Bubienia), oraz szeroko pojętej muzyki ilustracyjnej (m. in. do Misterium Męki Pań-

skiej w Grębocinie). Wyróżniony w Konkursie Kompozytorskim Fides et Ratio (2009) oraz w Międzynarodowym Konkursie Kompozy-torskim Muzyka Ogrodowa Wrocław-Kraków (2010/11). Laureat II nagrody w Ogólnopol-skim Konkursie Kompozytorskim na Chóral-ny Utwór Liturgiczny (2011).

Cappella Gedanensis to zespół powstały w roku 1981 dzięki inicjatywie Aliny Kowal-skiej-Pińczak. Założeniem była kontynuacja działającej od XVI wieku Kapeli Rady Miejskiej w Gdańsku. Po raz pierwszy w historii na jego czele stanęła kobieta jako siedemnasty kapel-mistrz, co uznać można za signum temporis naszych czasów. Jednocześnie wskazuje na niezwykłą otwartość Cappelli Gedanensis na wyzwania repertuarowe. Początkowo jako Ze-spół Muzyki Dawnej skupiał się na twórczości mistrzów związanych z Pomorzem (K. Forster, J.V. Meder, M.D. Freisslich i in.) i spuścizną wielkich mistrzów z J.S. Bachem i A. Vivaldim na czele. Rok 1992 to ważny moment w historii zespołu, od tego momentu stał się on Samo-rządową Instytucją Kultury Miasta Gdańska. Uświetniał uroczystości związane z wizytą ważnych osobistości jak papież Jan Paweł II, Margaret Thatcher czy Książę Karol, a także 1000-lecia Chrztu Polski czy nadanie tytułu Honorowego Obywatela Miasta Gdańska. Od tego czasu nastąpił również niezwykły rozwój artystyczny Cappelli Gedanensis. W krótkim czasie wystąpił w większości krajów Europy, w Ameryce Północnej i Azji. Prezentował się na znaczących festiwalach muzycznych, m.in. Vra-tislavia Cantans, Royal Music Festival w Sztokhol-mie, Festiwal Radiowy WDR w Herne, Festiwal Muzyki Sakralnej w Abu-Gosh w Izraelu czy na

Międzynarodowym Festiwalu PROBALTICA. Każ-da ważna scena polska stała się również miej-scem występów Cappelli Gedanensis, w tym Filharmonia Narodowa w Warszawie, sale koncertowe w Toruniu, Wrocławiu, Krakowie czy Poznaniu. Nagrany został szereg płyt (Pory Roku A. Vivaldiego, Nowy Rok u Ojca Świętego, Stabat Mater L. Boccheriniego i in.), które doce-nione zostały nagrodami, w tym nominacją do Fryderyka 2008. Minione kilka lat działalności to absolutny rozkwit zespołu. Wspomnieć moż-na choćby podjęcie stałej współpracy z K.A. Kulką (który od roku 2012 jest Konsul-tatem Artystycznym Cappelli Gedanensis), Paulem Eswoodem, G. Carmignolą, M. Ortegą, Ł. Długoszem, W. Wiłkomirską czy N. Kennedym. Z ostatnim z wymienionych zespół odbędzie w roku 2017 trasę koncertową po Polsce. Dodtkowo dzięki wsparciu Mini-strerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego zakupione zostały instrumenty dawne, dzięki Instytutowi Muzyki i Tańca odbywają się prawykonania dzieł młodych polskich kompo-zytorów, a podejmowanie kolejnych wyzwań artystycznych poprzez wykonywanie muzyki od Renesansu po współczesność sprawiła, że Cappella Gedanensis jest zespołem rozpozna-walnym nie tylko na Pomorzu, w Polsce, ale pojawia się w świadomości melomanów całej Europy.

38

Zespół Muzyki Dawnej Rondellus (Estonia)

Maria Staak – śpiew, instrument perkusyjne, katarynkaJohanna Maria Jaama – skrzypce, fidel, instrument perkusyjne

Johannes Christopher Staak – śpiew. kobza Robert Staak – lutnia, instrumenty perkusyjne

w programie: “Farewell, dear love” Żegnaj droga ukochana - pieśni miłosne, muzyka ze sztuk Szekspira

z okresu XIII-XVI wiekuCantigas de Santa Maria Pieśni dla Świętej Marii (XIII w., Hiszpania) - „Virgen Santa Maria”

(No. 47), „Quen a omagen” (No. 353), „Que por al non devess” (No. 295), „Quen a festa” (No. 195),

Anonymous (XV w., Francja) - „C’est a ce jolly mois de may“Guillaume de Machaut (ok. 1300 – 1377) - „Ay mi! Dame de valour”, „Comment qu’a moy

lontainne”, „Dou mal qui ma longement”Anonymous (Cancionero de Palacio, XVI w., Hiszpania) - „Ay Santa Maria”

Juan de Encina (1468 – 1529/30?) - „Pues que tu, Reyna del cielo”, „Mas vale trocar”Anonymous (XVI w., Włochy) - Galliarda la gamba

Diego Ortiz (ok. 1510 – ok. 1570) - Recercada No. 1Anonymous (XVI w., Francja) - „Mes pas semez”

Robert Jones (ok. 1577 – 1617) - „Farewell dear love” Anonymous - „O mistress mine”, „Canario”

Filippo Azzaiolo (XVI w.) - „Qui passa per ‘sta strada” Anonymous - „Peg o’Ramsey” / „Morris dance”

Jacobus Clemens non Papa (ok. 1510/15 – 1555/56) - „Jouons beau jeu tout en riant”Anonymus (XVI w.) - „Quand je bois du vin clairet”

Anonymus (XV w.) - „Bon vin cler”

09.05

PROBALTICA 2017 39

Mija ponad 20 lat od kiedy zespół Ron-dellus koncertuje w całej Europie, zdobywając coraz większe uznanie krytyki. Zarówno śpie-wacy, jak i instrumentaliści, grający na dokład-nie odwzorowanych kopiach instrumentów z epoki średniowiecza i renesansu, mogą pochwalić się doświadczeniem zdobytym pod-czas wcześniejszej współpracy z najlepszymi zespołami muzyki dawnej w Estonii.

Czwarte nagranie płytowe zespołu, które ukazało się pod tytułem Sabbatum - w uznaniu dla twórczości Black Sabbath - zdobyło w 2003 roku Estońską Nagrodę Muzyczną za najlepszą płytę w kategorii muzyki klasycznej i zyskało światowe uznanie.

Zespół został założony w Tallinnie przez Marię i Roberta Staak, w celu rozpowszechnia-nia i promowania muzyki średniowiecza i re-nesansu. W jego repertuarze znalazły miejsce zarówno utwory muzyki sakralnej, jak i świec-kiej, począwszy od chorałów gregoriańskich po piosenki miłosne, pijackie oraz instrumen-talno taneczne, włączając muzykę trubadurów i truwerów, a obok nich dzieła Hildegardy von Bingen, Guillaume Machaut, Francesco Landi-ni, Guillaume Dufay, Gilles Binchois, Des Prez i wielu innych.

Koncertów zespołu Rondellus można było wysłuchać w krajach nadbałtyckich, skandy-

nawskich, na Węgrzech, w Czechach, Polsce, Niemczech, Szwajcarii, Francji, we Włoszech, Hiszpanii, Irlandii, Portugalii, Rosji oraz Sta-nach Zjednoczonych.

Rondellus has been performing througho-ut Europe to ever-increasing critical acclaim for almost 20 years. The singers and instru-mentalists, who perform on period instrument replicas, have years of experience performing with Estonia’s finest early music ensembles. Their fourth recording, Sabbatum, won the 2003 Estonian Music Award for the Best Classi-cal CD and received worldwide critical acclaim.

Founded in the old city of Tallinn, Estonia by Maria and Robert Staak, the ensemble was created to perform and promote medieval and renaissance music. The repertoire includes both sacred and secular music ranging from

Gregorian chant to love and drinking songs and instrumental dances, including music of the trouveres and troubadours, works by Hildegard von Bingen, Guillaume Machaut, Francesco Landini, Guillaume Dufay, Gilles Binchois, Des Prez and others.

RONDELLUS has performed in the Baltic States, Scandinavia, Poland, Hungary, Czeck Republic, Germany, Switzerland, France, Italy, Spain, Ireland, Portugal, Russia and USA.

40

Ida Elina - kantele (Finlandia) Koncert z okazji obchodów 100 rocznicy proklamowania

niepodległości Finlandii pod patronatem Konsula Honorowego Finlandii Tadeusza Pająka

w programie „Hello world” - przeboje muzyki pop oraz ludowe pieśni fińskie w aranżacji na kantele:

Konevitsan kirkonkellot, Myrskyluodon Maija, Laivat, Carry me, Hyvyyden voima, Tyhjä, Hello world, Life is easy, Billie jean, Something to make your day, Africa,

Happy, Ei avata saa, Skyfall

10.05

PROBALTICA 2017 41

Finlandia jest krajem nordyckim leżą-cym w północno-wschodniej części Europy, którego jedna czwarta terytorium leży poza kręgiem polarnym. Finlandia jest państwem tysięcy jezior. Znajduje się tu ich 188 tysię-cy, które pokrywają 10% powierzchni kraju. Jest także zaliczana do krajów o największej liczbie wysp. Powierzchnia Finlandii pokryta jest w około 70% lasami, a tereny podmokłe są w większe niż w jakimkolwiek innym kraju. Finlandia ma klimat umiarkowany chłodny, lecz jest on łagodniejszy niż można wniosko-wać z północnego położenia kraju. Tempera-turę podnosi Morze Bałtyckie, wody śródlą-dowe i wiatry zachodnie. Na północy wielkie mrozy dochodzą do -50°C.

Kultura otoczona jest w Finlandii szcze-gólnym szacunkiem. Charakter sztuki fińskiej ukształtował się pod wpływem twórczości ludowej, która swoje korzenie ma w surowej naturze tego kraju. Finlandia jest krajem no-woczesnej architektury, w którym tylko 10 % budynków pochodzi sprzed XX wieku. Współ-czesna architektura fińska nawiązuje do tradycji miejscowego budownictwa, głównie drewnianego i dąży do syntezy form z kra-

Finland is a Nordic country placed in the North-Eastern part of Europe, which one fourth of the territory is beyond the Polar circle. Finland is a country of thousands of lakes. You can find 188.000 of them and they cover 10% of the area of the country. Finland is also credited as one of the countries with the highest amount of the islands. Finland’s area is covered in circa 70% by forests and the wetlands are bigger than in any other country. Finland has got moderate temperature clima-te, but it is milder than you can suspect from the northern placement of the country. The temperature is raised by the Baltic Sea, inland waters and the west winds. Freezing cold on the North goes down to -50°C.

The culture in Finland is treated with special respect. The character of the Finnish art was shaped by the inf luence of the Folk art., which roots can be found in the raw nature of the country. Finland is a country of modern architecture in which only 10% of the buildings are dated before the 20th century. The contemporary Finnish architecture makes up to the tradition of the local construction, mostly wooden, and drives to the synthesis of

42

jobrazem. Wykorzystuje najnowocześniejsze rozwiązania konstrukcyjne i przestrzenne: nowatorskie zestawienie cegły, kamienia, szkła i metalu z powszechnie stosowanym drewnem. Finowie stworzyli własny typ wzornictwa, oparty na tradycyjnym rzemio-śle, wykorzystaniu naturalnych materiałów i prostych, czystych formach, co było zgodne z ideą „pięknych przedmiotów codziennego użytku”. Właściwy rozkwit muzyki fińskiej nastąpił w XIX wieku. Fińską sztukę kom-pozytorską wyniósł na szczyty Jean Sibelius. W swej twórczości nawiązywał do fińskiego folkloru, czerpał także inspirację z poezji i li-teratury narodowej. Komponował utwory na skrzypce, wiolonczelę, fortepian oraz poema-ty symfoniczne.

Koncerty Idy Eliny łączą tradycję z no-woczesnością. Artystka jest pierwszym na świecie muzykiem grającym współczesne utwory na tradycyjnym fińskim instrumencie, który jest uznawany przez Finów za symbol narodowy.

Honorowy patronat nad koncertem spra-wuje Konsul Honorowy Finlandii w Toruniu - Tadeusz Pająk

the form and the landscape. It uses the most up-to-date construction and space solutions: Innovative combination of the brick, rock, glass, metal with commonly used wood. The Fins have created their own pattern type based on the traditional craftsmanship, the use of natural materials in their simple and pure forms which was compliant with the idea of “beautiful things of everyday use”. The real bloom of the Finnish music took place in the 19th century. The Finnish composing art reached the top thanks to Jean Sibelius. In his creations he came back to the Finnish Folk art. He took his inspirations from the poetry and national literature. He composed his songs for violin, cello, and piano. He also wrote symphonic poems.

Ida Elina’s concerts combine the tradi-tions with modernity. The artist is the first in the world musician who plays contemporary music on a traditional Finnish instrument that is thought by the Fins to be the national symbol.

The honorary patronage over the concert is performed by the Honorary Consul of Finland in Torun - Tadeusz Pająk

PROBALTICA 2017 43

Ida Elina jest piosenkarką, autorką tek-stów i jedną z najlepszych kantelistek (mu-zyków, grających na kantele) w Finlandii. Jej oryginalny styl rozwinął się dzięki obserwacji mistrzowskich gitarzystów, aranżujących na swój instrument każdy utwór muzyczny. Dzięki temu została pierwszą na świecie artystką grającą na kantele muzykę pop! Podczas jej koncertów publiczność ma możli-wość doświadczyć wszechstronności współ-brzmienia jednego instrumentu ze śpiewem - przeżyć jak dźwięki dawnej muzyki ludowej, klasycznej i dzisiejszej muzyki pop podążają razem niemal ręka w rękę - i zostać zainspiro-wana historią, jak żyć pełnią szczęścia.

W 2011 roku Ida Elina wygrała I Mię-dzynarodowy Konkurs Gry na Kantele, a w 2015 została laureatką nagrody Kantele Roku. Jest to coroczna nagroda przyznawana przez Kantele Organization w Finlandii i jest ona symbolem dokonań w muzyce kantele. Artystka koncertuje regularnie w rodzinnej Finlandii, ale także w Szwecji, Norwegii, Japonii, Niemczech i Stanach Zjednoczonych, z których powróciła tuż przed inauguracją tegorocznej Probaltici w Toruniu. W bieżącym roku będzie koncertowała jeszcze w Norwegii,

Szwecji i Chinach. Począwszy od 2016 roku Ida współpracuje z Konserttikeskus – Fińskim Centrum Koncertowym, którego zadaniem jest organizowanie różnorodnych koncertów wysokiej klasy muzyków na terenie całej Finlandii, głównie w szkołach publicznych oraz przedszkolach, w ramach programów edukacji muzycznej finansowanej ze środków Ministerstwa Edukacji i Fińskiej Fundacji Muzycznej.

Artystka wydała trzy solowe albumy płytowe. Pierwszy Pieśni wolności ukazał się w 2012, następny Valoisaa Joulua Świetliste Święta w 2013 i Hello World w 2015, którego utwory wypełnią drugą część naszego kon-certu.

Ida Elina is a singer-songwriter, one of the leading kantele performers in Finland and a groundbreaking artist. Her unique style de-veloped after seeing some virtuoso slap guitar playing and now she is being the first ever po-pkanteleplayer in the world. In her concerts the audience will experience the versatility of just one instrument and voice – how the old ancient folk tunes, classical music and pop music of today go hand in hand – and be inspired by her story to live a fearless life.

Ida Elina received the Kantele of the Year -award in 2015. The award is an annual award to recognize significance in kantele achieve-ments as assessed by the Kantele Organization in Finland. Ida Elina is also the winner of the I International Kantele Competitions in 2011.

Ida Elina has performed in Finland, Sweden, Norway, Japan and Germany with her instrument and has just returned from tour in USA. Since 2016 Ida Elina has also been colla-borating with Konserttikeskus (Concert Centre Finland), whose aim is to arrange tours of high--quality concert programs in a wide variety all over Finland, mainly in public schools and kin-dergartens. Konserttikeskus is funded by the Finnish Ministry of Education and the Finnish Music Foundation (MES). In her discography You could find three records Songs of Freedom (2012), Valoisaa Joulua Bright Christmas (edi-tion 2013 and 2016) and Hello world (2015).

44

Galeria Probaltici - artyści z Finlandii

Sirpa Lappalainen

Elizabeth Tyler

PROBALTICA 2017 45

Erkki Hirvelä

Anna-Maija Bergman

46

Raimo Kanerva

PROBALTICA 2017 47

Toruńska Orkiestra Symfoniczna

dyrygent Juozas Domarkas (Litwa)

solistka Monika Orłowska-Skruszewicz skrzypce

w programie „Nadbałtyckie pejzaże”: V. Montvila - Poemat GotyckiS. Prokofiev - II Koncert skrzypcowy g-moll op. 63J. Sibelius - V Symfonia Es-dur op. 82

Koncert w ramach nagrody pozaregulaminowej w IV Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym - Toruń 2016,ufundowanej przez Konsula Honorowego Finlandii w Toruniu - Tadeusza Pająka.

12.05

48

Toruńska Orkiestra Symfoniczna w roku 2017 obchodzi swoje XXXVIII urodziny Założona jako Toruńska Orkie-stra Kameralna w sezonie artystycznym 1978/79, pod zarząd Miasta Toruń przeszła w 1990 roku. Utrzymywana jest przez Mia-sto Toruń i jemu zawdzięcza dynamiczny rozwój. W lutym 2006 roku zmieniła nazwę na Toruńską Orkiestrę Symfoniczną. Na przestrzeni swojej ponad trzydziestolet-niej działalności orkiestra wykonała około dwóch tysięcy koncertów we wszystkich znaczących miastach Polski oraz w wielu krajach Europy (m.in. Belgia, Szwajcaria, Czechy, Słowacja, Niemcy, Dania, Wielka Brytania, Włochy, Francja, Białoruś, Litwa), a także na prestiżowych festiwalach. Ostat-nio Orkiestra może się również poszczy-cić miesięcznym tournee w Chinach oraz uczestnictwem w Gali Operowej w Pamplo-nie. W październiku 2010 roku Toruńska Orkiestra Symfoniczna zagrała koncert w Cirque Royal w Brukseli. Znaczącym wy-darzeniem w historii Toruńskiej Orkiestry jest organizowanie od 1997 roku Międzyna-rodowego Letniego Festiwalu Toruń – Mu-zyka i Architektura, którego 19 edycja odbyła się latem 2015.

Orkiestra brała udział w licznych fe-stiwalach krajowych i europejskich, ma na swym koncie nagrania dla Polskiego Radia i Telewizji oraz Radia Suisse Romande. W 1996 roku, jeszcze jako Toruńska Orkiestra Kameralna, nagrała pod kierunkiem Jerzego Salwarowskiego CD „Słynne miniatury kla-syczne”, rok później CD monograficzny z mu-zyką F. Mendelssohna-Bartholdy’ego. Kolejne nagrania płytowe orkiestry z muzyką W.A. Mozarta powstały w Danii w latach 1997, 1999 i 2001. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat z Orkiestrą współpracowali najlepsi dyrygen-ci: T. Bugaj, M. J. Błaszczyk, J. Domarkas, D. Gimenez, J. Kaspszyk, K. Missona, M. Pijarowski, J. Salwarowski, J. Swoboda, K. Stryja, T. Wojciechowski oraz wybitni soli-ści: A. Bauer, R. Blechacz, V. Brodski, K. Danczowska, A. Hiolski, E. Indjic, J. Jako-wicz, K. Jakowicz, M. Jaszwili, K. Kenner, U. Kryger, K. A. Kulka, P. Kusiewicz, W. Ma-licki, J. Mechliński, I.Monighetti, P. Paleczny,

P.Pławner, J. Rappe, B. Ringeissen, K.Suska, W. Wiłkomirska, A. Zdunikowski. W lipcu 2010 roku zespół Toruńskiej Orkiestry Sym-fonicznej towarzyszył Jose Carrerasowi pod-czas jego występu na toruńskiej Motoarenie. 

Dyrektorem Toruńskiej Orkiestry Sym-fonicznej jest Marek Czekała

W grudniu 2015 roku Orkiestra zainau-gurowała otwarcie nowej sali koncertowej Centrum Kulturalno-Kongresowego Jordanki w Toruniu.

In 2017, the Toruń Symphony Orche-stra will celebrate its 38th anniversary. It was founded as the Toruń Chamber Music Orchestra in the artistic season of 1978/79 and performed under the auspices of the City of Toruń since 1990. The orchestra receives the funding for its activities from the City of Toruń, to which it owes its dynamic deve-lopment. Since February 2006 it is officially named as the Toruń Symphony Orchestra.

The orchestra has gained a firm stan-ding among many other cultural institutions in our town. This is due to the concerts performed in Toruń as well as at numerous tourneés, both in Poland and abroad. In the course of thirty-five years of their artistic activity, the orchestra played in most of Po-lish cities, in many European countries (e.g. Belgium, Switzerland, Czech Republic, Slova-kia, Germany, Denmark, Great Britain, Italy, France, Belarus, Lithuania), at many presti-gious festivals. The orchestra is especially proud of a one-month tourneé in China, two concerts at the Opera Gala in Pamplona, as well as the concert at the Cirque Royal in Brussels (in October 2010).

Among the significant achievements of the Toruń Orchestra is the International Summer Festival ‘Music and Architecture’ (organized every year since 1997). Every July and August, the concerts at the festival ga-ther large audiences in the historic interiors of Toruń monuments and present the art of eminent conductors and extraordinarily talented soloists.

In July 2010, the Toruń Symphony Orchestra accompanied José Carreras at his performance in the Toruń Motoarena. The

PROBALTICA 2017 49

orchestra has performed at a number of Po-lish and European festivals and recorded for the Polish Radio and Television and for the Radio Suisse Romande. In 1996, still as the Toruń Chamber Music Orchestra, the orche-stra recorded the album ‘Famous Classical Miniatures’ conducted by Jerzy Salwarowski and in 1997, a monography of the music by Felix Mendelssohn-Bartholdy. Also in 1997, the orchestra recorded the Great Mass in C minor (KV 427) by Wolfgang Amadeus Mozart (conducted by Knud Vad in Soroe, Denmark). In 1999, also in Soroe, the orche-stra recorded Mozart’s Requiem in D minor (KV 626), Ave verum corpus (KV 618) and Lau-date Dominum (KV 339). In 2001, in Soroe, the orchestra recorded two works by Ludwig van Beethoven: Leonora Overture No. 2 (Op.

72a) and the oratory ‘Christ on the Mount of Olives’ (Op. 85) with the Soranus Choir and the Copenhagen Academic Choir (Knud Vad – conductor, Ann Petersen – soprano, Adam Zdunikowski – tenor, Ole Stovring Larsen – baritone).

Another aspect of the artistic activities of the orchestra is the musical education for children and youth not only in Toruń, but also in the region (Cuiavian-Pomeranian Vo-ivodeship). For many years, the orchestra – in collaboration with the Szymanowski Music School in Toruń – has organised special concerts to provide opportunities for young talented artists to perform as soloists.

The general director of the Toruń Symphonic Orchestra (currently gathering 61 musicians) is Marek Czekała.

Juozas Domarkas, dyrektor artystycz-ny i główny dyrygent Litewskiej Narodowej Orkiestry Symfonicznej, jeden z najbardziej doświadczonych wykładowców dyrygentury. Rozpoczął swoją edukację muzyczną od gry na klarnecie w Litewskim Konserwatorium Muzycznym, który w 1957 roku zamienił na batutę dyrygenta, stając się dyrygentem Wi-

leńskiej Orkiestry Dętej. Kolejnym stopniem w edukacji było ukończenie Konserwatorium w Petersburgu, gdzie studiował dyrygenturę operową i symfoniczną u prof. I. Musina. Dzięki jego rekomendacji w 1963 roku został wybrany spośród 16 młodych dyrygentów pochodzących z całego Związku Radzieckie-go aby wziąć udział w 4 miesięcznym kursie

50

dyrygenckim prowadzonym przez światowej sławy francuskiego kompozytora i dyrygenta I. Markevitcha. Podczas ostatniego roku stu-diów w Sankt Petersburgu został zaproszony do objęcia stanowiska dyrygenta Litewskiej Narodowej Orkiestrę Symfonicznej, którą kieruje od 50 lat. W 1969 roku odbył swoje pierwsze zagraniczne tournee koncerto-we w Polsce. Po odzyskaniu niepodległości przez Litwę w 1990 roku tournee koncertowe orkiestry pod jego dyrekcją objęły niemal całą Europę oraz Japonię, a sam Juozas Domarkas dyrygował znakomitymi orkie-strami w Polsce, Rosji, Czechach, Niemczech, Finlandii, Turcji i Wenezueli. Był członkiem jury Międzynarodowych Konkursów im. G. Fitelberga w Katowicach w latach 1991, 1995 i 2003 oraz I i II Międzynarodowych Konkur-sów im. S. Prokofiewa w Petersburgu (1993, 1996). Ma na swym koncie liczne nagrania płytowe z wieloma orkiestrami. Dedykowano mu wiele kompozycji współczesnych. Arty-styczna działalność zapewniła Juozasowi Domarkasowi uznanie krytyki w Czechach, Polsce, na Litwie, w Rosji i innych krajach. Z Litewską Narodową Orkiestrą Symfoniczną występował w Niemczech, Anglii, Hiszpanii, Francji, Wielkiej Brytanii i Japonii. Koncerto-wał w wiedeńskiej Musikverein, londyńskim Barbican Center, warszawskiej Filharmonii Narodowej oraz na festiwalach takich jak Praska Wiosna czy w Szleswiku-Holsztynie. Kieruje Wydziałem Dyrygentury Litewskiej Akademii Muzycznej. W 1998 roku otrzy-mał Order Giedymina I i Nagrodę Rządu Litewskiego za zasługi dla kultury litewskiej. W 2001 roku został laureatem litewskiej Nagrody Państwowej. W 2006 roku za rozwój kontaktów kulturalnych między Litwą a Pol-ską przez prezydenta RP, Lecha Kaczyńskiego odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Juozas Domarkas artistic director and chief conductor of the Lithuanian National Symphony Orchestra, one of Lithuania’s most experienced and inf luential conducting teachers and an accomplished performer having developed a distinctive manner of in-terpretation Juozas Domarkas having started

his musical education in Klaipėda, he first studied clarinet at the Lithuanian State Con-servatory. He switched from clarinet to baton in 1957, when he became conductor with the Vilnius Wind Orchestra. Aspiring to pursue conducting career and broaden his musical knowledge he went on to study conducting at the St Petersburg Conservatory with Prof. Ilya Musin, a renowned teacher and founder of the modern Russian school of conducting. It was on his recommendation that Domar-kas was chosen, in 1963, among the sixteen young conductors from all over the Soviet Union to have a unique opportunity to par-ticipate in the four-month master course in Moscow with the world-famous French con-ductor and composer Igor Markevitch. In his last year of studies at St Petersburg Conse-rvatory Domarkas was invited to conduct and direct Lithuania’s prime symphony orchestra, the LNSO. In 1969, the LNSO embarked on their first international tour in Poland. The ability of the young maestro and his orche-stra to perform the most complex symphonic scores was recognised internationally in the 1970s when they began receiving numerous invitations to perform at the prestigious concert halls in Moscow and St Petersburg as well as abroad. In the 1980s they performed to wide acclaim at two contemporary music festivals in St Petersburg. After Lithuania regained independence in 1990, their concert routes have expanded even more, to inclu-de most of Europe, Japan, major European festivals and halls, such as Vienna’s Musikve-rein, London’s Barbican Centre, Philharmo-nie Köln and Amsterdam’s Concertgebouw. Domarkas has been frequently invited to per-form with major orchestras of Russia, Poland, the Czech Republic, Slovakia, Germany, Esto-nia, Venezuela, Turkey and Finland. Several memorable productions in musical theatre may also testify to his artistic versatility. He also served as a jury member at the interna-tional competitions for conductors, including Fitelberg (1991, 1995 and 2003) in Katowice, Poland, and Prokofiev (1993 and 1996) in St. Petersburg, Russia. Juozas Domarkas became the last Lithuanian artist to be awarded with the People’s Artist of the Soviet Union title

PROBALTICA 2017 51

Monika Orłowska-Skruszewicz ukończyła z wyróżnieniem studia w Akade-mii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie dra hab. Bolesława Siarkiewicza. Swoje umiejętności doskonaliła u wielu szeroko cenionych artystów takich, jak prof. Jadwiga Kaliszewska, prof. Bar-tosz Bryła, prof. Marcin Baranowski, prof. Krzysztof Śmietana, prof. Jaqueline Ross.. Jest stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dwukrotną stypendystką Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Jest laureatką wielu konkursów skrzypcowych i kameralnych, m.in. I na-grody w kategorii duetów oraz I nagrody w kategorii solowej w Międzynarodowym Konkursie „Citta’ di Barletta’’ we Wło-szech, II nagrody w XII Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Juliusza Zaręb-skiego w Warszawie, wyróżnienia w Ogól-

nopolskim Konkursie Młodych Skrzypków w Poznaniu im. Eugenii Umińskiej, wyróż-nienia w Międzynarodowym Konkursie Muzycznym w Kownie. W 2016 roku została laureatką trzech nagród pozaregulamino-wych w IV Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym w Toruniu.

Prowadzi ożywioną działalność kon-certową w kraju, jak i poza jego granicami. Jej repertuar obejmuje wiele znaczących dzieł solowych i kameralnych, od baroku do współczesności. Koncertowała jako solistka z Orkiestrą Akademii Muzycznej w Bydgosz-czy, z Orkiestrą Filharmonii Pomorskiej pod dyrekcją Jerzego Swobody oraz z zespołem kameralnym MULTICAMERATA. Etatowo związana z Toruńską Orkiestrą Symfoniczną.

Obecnie jest studentką studiów dokto-ranckich w Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy.

in 1986. His accomplishments in cultivation of Lithuanian musical culture have garnered him several highest national distinctions: the Lithuanian State Prize (1974), the Lithuanian Government Art Prize (1998), the Officer’s Cross (1994) and the Grand Cross (1998) of the

Order of the Lithuanian Grand Duke Gedi-minas and the Lithuanian National Arts and Culture Prize (2000). In September 2006 he was awarded the Chevalier Cross Order of the Republic of Poland for his contribution into Polish-Lithuanian cultural collaboration.

52

NARODOWY CHÓR LITEWSKI Z KOWNA

dyrygent Petras Bingelis

w programie: Romuald Twardowski (1930-) – Alleluia

Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (1875–1911) – Kyrie, SanctusRandall Thompson (1899–1984) – Alleluia

Vytautas Barkauskas (1961-) – Stabat MaterMaurice Durufle (1902–1986) – Ubi caritas et amor, Op. 10 No.1

Ko Matsushita (1962-) – Jubilate DeoClaude Debussy (1862–1918) – Trois chansons de Charles d’Orleans,

słowa: Charles d’Orleans (1394–1465)Algimantas Bražinskas (1937-) – Upele, šventoj,

słowa: Vytautas Bložė (1939–1916)Vaclovas Augustinas (1959-) – Tykus, tykus, Anoj pusėj Dunojėlio

Teofil Klonowski (1805–1876) – Gaude Mater PoloniaJuozas Naujalis (1869–1934), Julius Juzeliūnas (1916–2001)

– Lietuva brangi, słowa: Maironis (1862–1932)

Podziękowania dla ks. Wojciecha Niedźwieckiego, proboszcz parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu za bezpłatne udostępnienie kościoła.

13.05

PROBALTICA 2017 53

PETRAS BINGELIS, dyrektor artystyczny i dyrygent

Petras Bingelis w 1969 roku ukończył Litewską Akademię Muzyki i Teatru otrzy-mując dyplom dyrygenta muzyki chóralnej i w tym samym roku założył Kowieński Chór Państwowy, którym kieruje do dnia dzisiej-szego. W latach 1975-1976 doskonalił swoje umiejętności w Konserwatorium w Lipsku pod kierunkiem Rolfa Reutera i Kurta Ma-sura.

Jeszcze podczas swoich studiów roz-począł współpracę z Wileńskim Męskim Chórem Varpas, w roli kierownika chóru w kolejnych latach będąc również jego dy-rektorem artystycznym. W 1970 roku Pe-tras Bingelis zostaje dyrygentem Festiwalu Pieśni, następnie w 1990 roku dyrektorem artystycznym i dyrygentem Litewskiego Na-rodowego Festiwalu Pieśni, a w latach 1994 i 1998 Festiwalu Pieśni Litwinów z całego świata. W latach 1977 – 79 był założycielem, a następnie liderem Kowieńskiej Orkiestry Kameralnej.

Począwszy od 1980 roku P. Bingelis jest wykładowcą na Departamencie Chóralnym Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru, od 1996 jako profesor dyrygentury chóralnej.

Obecnie jest wykładową Akademii Muzycznej Uniwersytetu Witolda Wielskie-go oraz dyrektorem artystycznym Paža-islis Music Festival. Kolejną jego pasją jest, której oddaje się z sukcesami od wielu lat jest dyrygentura orkiestrowa. Wielokrotnie dyrygował Narodową Symfoniczną Orkie-strą Litewską, Litewską Orkiestrą Kame-ralną i Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii w Odessie podczas wykonywania takich dzieł jak „Msza h-moll” J. S. Bacha czy „Pasja św. Mateusza”, jak również przedstawień operowych wielu tytułów Mozarta, Rossinie-go i Verdiego Prawdopodobnie najbardziej charakterystyczną cechą Piotra Bingelisa jest jego nieograniczona energia, zdecydowanie do podejmowania ryzyka i dążenie naprzód do celu pomimo wszelkim przeciwnościom, dzięki którym prowadzony przez niego kowieński chór wykonał ponad 3000 koncer-tów na 4 kontynentach.

Artystyczna działalność Petrasa Binge-lisa została doceniona wieloma nagrodami. W 1993 roku dyrygent został uhonorowany Litewską Nagrodą Narodową w dziedzinie kultury i sztuki. W 1994 otrzymał Medal Ho-noru Wielkiego Księcia Gedymina, a w 2003 medal “Za zasługi dla Litwy”. W roku 2008 artysta otrzymał Honorowe Obywatelstwo Miasta Kowna, a w roku 2013 nominowany do odznaczenia Jasnego światła i wiary „za podejmowanie inicjatyw dla kultywowania i rozwijania kultury litewskiej, które inspi-rują społeczność do pozytywnych działań i kreowanie artystycznej, duchowej atmos-fery”.

Petras Bingelis graduated from Lithu-anian Music and Theatre Academy in 1969 obtaining a diploma of Choir Conductor and the same year organized Kaunas State Choir that is led by him till now. In 1975-1976 maestro perfected professional skills in the Conservatoire of Leipzig supervised by Rolf Reuter and Kurt Masur.

Even during the years of studies he started working as a choirmaster of Vilnius male choir ”Varpas“. In 1971-1973 he was an art director and conductor of ”Varpas“. Since 1970 P. Bingelis is a senior conductor of Song

54

Kowieński Chór Państwowy profesjo-nalną działalność artystyczną zaczął 23 paź-dziernika 1969 roku. Od początku po dzień dzisiejszy chórowi przewodniczy laureat Litewskiej Nagrody Narodowej – profesor Petras Bingelis.

Chór wykonał ponad 150 obszernych wokalno-instrumentalnych utworów mu-zycznych należących do światowej skarbni-cy muzyki klasycznej od średniowiecznej aż po współczesną muzykę: oratoria, kantaty, msze, pasje, opery w wersjach scenicznych i koncertowych.

W Europie Zachodniej chór zasłynął z wykonania symfonii „Wiosennej“ Nr. 7. Mikisa Theodarakisa w Paryżu w 1984 roku, która później pod dyrekcją Herberta Kegela została wykonana i nagrana w berlinskiej sali koncertowej „Schauspielhaus“.

Po odzyskaniu przez Litwę Niepodle-głości, kiedy otworzyły się drogi na Zachód,

Festivals, art director and senior conductor of Lithuanian National Song Festival (1990), Song Festivals of the Lithuanians from all over the world (1994, 1998) and a jury mem-ber of choir competitions. In 1977-1979, he organized a Chamber Orchestra in Kaunas and was its’ leader. In 1988-1989 was a direc-tor of Kaunas State Musical Theatre.

Since 1980 P. Bingelis has been a senior lecturer in the Department of Choir leading in Lithuanian Music and Theatre Academy, since 1996 – professor of Choral leading department in Kaunas faculty of Lithuanian Theatre and Music Academy. At the moment, he is lecturing in Music Academy of Vytau-tas Magnus University. P. Bingelis is also an art director of Pažaislis Music Festival.

P. Bingelis does not limit himself by the work with Kaunas State Choir – he also conducts the National Symphonic Orche-stra of Lithuania and Lithuanian Chamber Orchestra when large-scale vocal-instrumen-tal compositions, such as J. S. Bach’s ”Messe h-moll“ and ”Matthäus-Passion“, G. Verdi’s ”Requiem“, L. van Beethoven’s oratorio ”Christus am Ölberge“, F. Mendelssohn’s- Bartholdy ”Elias“, Saint-Saën’s ”Le Déluge“

and opera ”Tancredi“ by G. Rossini and many others are performed. P. Bingelis has collaborated with the Odessa Philharmonic Symphony Orchestra, conducted G. Ver-di’s ”La Traviata“ and W. A. Mozart’s ”Don Giovanni“. Possibly, the conductor’s most outstanding features were and still remain his boundless energy, resolution to take risks and move forward even in the most challen-ging moments. The choral art that he creates is expressive, bold and assertive rather than intimate.

P. Bingelis creative activity has gained highest estimations. In 1993 the conductor was awarded a National culture and art prize of Lithuania, in 1994 he was rewarded with the Medal of Honour of Great Duke Gediminas, in 2003 – with the Medal ”For the merits to Lithuania“, in 2008 he was elected a Citizen of Honour of Kaunas city. In 2013 P. Bingelis was presented the Sign of Honour ”Bring light and believe“ by the Ministry of Culture for ”Ideas and initiatives for the culture of Lithuania that inspire the community to act positively, keep a personal position and responsibility creating a cultu-ral and spiritual atmosphere“.

a zwłaszcza po rozpoczęciu współpracy kowieńskiego chóru z legendą muzyki XX wieku – skrzypkiem i dyrygentem – Lordem Yehudi Menuhinem (1916-1999), działalność koncertowa stała się szczególnie aktywna. W roku 1992 zespół brał udział w festiwalu w Hiszpanii - „Stare i nowe drogi do Indii” poświęconym upamiętnieniu 500 rocznicy odkrycia Ameryki. Koncertowe i teatrali-zowane wykonania oratorium G. F. Hän-dela „Mesjasz” pod dyrekcją Y. Menuhina cieszyły się uznaniem słuchaczy Francji, Włoch, Hiszpanii, Niemiec, Egiptu i Ro-sji, Argentynie i Chile. Liczne europejskie gazety o Kowieńskim Chórze Państwowym pisały wtedy jako o największym muzycz-nym odkryciu roku. Chór został zespołem śpiewaków szeroko znanym w całej Europie. W pierwszych latach niepodległościowych Kowieńczycy zaczęli współpracować z nie-mieckim pianistą i dyrygentem – Justusem

PROBALTICA 2017 55

Frantzem. Pierwsze wspólne koncerty miały miejsce latem 1992 roku w Wilnie oraz na festiwalu w Szlezwik-Holsztynie w Niemczech, a w latach 1995-1997 - na sylwestrowych festiwalach w Maspalomas (Wyspy Kanaryjskie). 1996 roku z inicjatywy dyrygenta zorganizowano występy gościnne w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. II Symfonię Gustawa Mahlera usłyszeli wielbiciele muzyki w Warszawie, Budapesz-cie, Bratysławie, Pradze i Moskwie.

Silna twórcza przyjaźń powstała również między Kowieńskim Chórem, a Mścisławem Rostropowiczem (1927-2007). Maestro bardzo wysoko cenił sobie mistrzo-stwo i profesjonalizm chóru, uważał iż jest to jeden z najlepszych zespołów z którymi przyszło mu pracować. Współpraca rozpo-częła się w 1998 roku w Kolonii w Niemczech gdzie została wykona kantata S. Gubaiduli-ny „Pieśń słońca” na perkusję, chór i wiolon-czelę.

Na przełomie wieków zawiązała się znajomość Kowieńskiego Chóru Państwo-wego z polskim kompozytorem Krzysztofem Pendereckim: 17 września 1999 roku w War-szawie chór wykonał jego „Te Deum”, w roku 2001 w Petersburgu podczas festiwalu „Białe Noce” pod dyrekcją samego kompozy-tora – oratorium „Siedem bram Jerozolimy”, a latem 2003 roku podczas festiwalu muzyki kościelnej w Schwäbisch Gmünd (Niemcy) – „Pasję według Łukasza”.

Począwszy od1989 roku Kowieński Chór Państwowy stale otrzymuje zaprosze-nia na festiwale muzyczne „Wiosna w Bor-deaux”, „Wybrzeże Śródziemnomorskie” we Francji, w Szlezwik-Holsztynie (Niemcy), w Turku (Finlandia) oraz w krajach Europy Środkowej. Francuscy słuchacze podziwiali chór w paryskiej sali koncertowej „Pleyel” oraz w paryskiej katedrze Notre Dame, włoscy – w Akademii Narodowej Świętej Cecylii w Rzymie. Zespół odniósł wielki sukces w teatrze „Colón” w Buenos Aires, w teatrach opery w Santiago, Genui, Bolonii, Kairze, Warszawie; wielokrotnie koncer-tował z orkiestrami symfonicznymi: Lon-dyńską BBC, Narodową Akwitańską z Bor-deaux, Lipską „Gewandhaus”, orkiestrami

Filharmonii w Moskwie i Sankt Petersburgu oraz innymi. Śpiewał razem z Iriną Archi-povą (1925-2010), Sergejem Larinem (1956-2008), Montserrat Caballé, Violetą Urmaną, Dmitrijem Chvorostovskim oraz innymi solistami. Chór wykonywał utwory pod dyrekcją Dmitrija Kitajenko, Cyrila Diederi-cha, Yana Pascala Tortelier, Johna Axelroda, Włodzimierza Spivakova, Valerija Gergijeva i innych wybitnych dyrygentów.

12 stycznia 2003 roku w berlińskiej sali koncertowej „Am Gendarmenmarkt” Kowieński Chór Państwowy brał udział w uroczystym koncercie przeznaczonym upamiętnieniu postanowienia UNESCO o wpisaniu rękopisu Symfonii L. van Beethovena na listę dokumentów świato-wego dziedzictwa („Memory of the World”). Chórowi towarzyszyła orkiestra symfonicz-na „Filharmonii Narodów” pod dyrekcją J. Frantza. W tym samym roku chórzysci śpie-wali w Rzymie na otwarciu jednego z naj-większych centrum muzycznych na świecie – „Auditorium Parco della Musica” gdzie wspólnie z innymi muzykami z zagranicy i Symfoniczną orkiestrą Akademii świętej Cecylii, pod dyrekcją Myung-Whun Chung wykonali VIII Symfonię Gustawa Mahlera.

Kowieński Chór Państwowy wykonał ponad 3000 koncertów na Litwie i daleko poza jej granicami. Wykonania oratorium C. Orffa „Carmina Burana” w berlińskim stadionie słuchało ponad 75 tys. osób; ora-torium „Mesjasz” G. F. Händela chór zaśpie-wał ponad 80 razy.

W salach koncertowych na Litwie zespól znany jest najlepiej jako wykonawca premier utworów zagranicznych i litewskich kompozytorów. Wraz z najwybitniejszymi dyrygentami – Jonasem Aleksą (1939-2005), Sauliusem Sondeckisem (1928-2016), Juoza-sem Domarkasem, Gintarasem Rinkevi-čiusem i kierowanymi przez nich Litewską Narodową Orkiestrą Symfoniczną, Litewską Państwową Orkiestrą Symfoniczną, Orkie-strą Symfoniczną Opery Narodowej Litwy chór przygotował ponad 250 premier.

Chór honoruje przybywających na Litwę wysokich gości. W czasie pielgrzymki apostolskiej w 1993 r. śpiewu kowieńskich

56

chórzystów słuchał Ojciec Święty – Jan Paweł II, w 2008 roku w Trokach chór kon-certował dla królowej Holandii – Beatrycze, w 2009 roku muzyka wykonana przez chór brzmiała dla monarchów i władców państw europejskich na uroczystościach inaugu-racji Pałacu Władców Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Do najważniejszych z dokonanych przez chór nagrań należą: z Y. Menuhinem - „Me-sjasz” G. F. Händela, „Stworzenie świata” J. Haydna, IX Symfonia L. van Beethovena, Msze As-dur i C-dur F. Schuberta), z Litew-ską Państwową Orkiestrą Symfoniczną pod dyrekcją G. Rinkevičiusa - Symfonia Nr. 2 („Zmartwychwstania”) G. Mahlera, nagrane opery – „Zaczarowany f let” W. A. Mozarta, „Otello” G. Verdiego. Szczególne miejsce w dyskografii zespołu zajmują utwory muzy-ki chóralnej kompozytorów litewskich: M. K. Čiurlionisa, J. Naujalisa, Č. Sasnauskasa, B. Dvarionasa, J. Juzeliūnasa, B. Kutavičiusa.

The Kaunas State Choir came into being in October 1969. Led by Professor Petras Bingelis, a winner of the Lithuanian National Prize, the choir went forward step by step, actively and determinedly from folk songs, and compositions by Lithuanian composers to the first performance of Mozart’s Requ-iem in 1971. The Kaunas State Choir was first acknowledged internationally in 1982, after performing Mikis Theodorakis’ Spring Sym-phony in Berlin and Paris. After Lithuania regained its independence and the Iron Cur-tain fell, the choir’s concert life became even more active and eventful, especially when its collaboration with the legendary violinist and conductor Lord Yehudi Menuhin began. The year 1992, when the New and Old Ways to In-dia Festival, dedicated to the 500th anniver-sary of the discovery of America, took place, was an important year for the choir. Many European newspapers called the Kaunas Sta-te Choir the greatest musical discovery of the year. The theatrical performances of Handel’s Messiah, with Lord Yehudi Menuhin on the conductor’s podium, have toured France, Ita-ly, Spain, Germany, Egypt, Russia, and other countries. The concert version of the oratorio

has been performed also in Argentina and Chile and the Kaunas State Choir soon found itself among the most outstanding choirs of Europe.

In the first years of independence, the collaboration with the renowned German pianist, conductor Justus Frantz began. He first conducted the choir in the summer of 1992 in Vilnius. Later they appeared together at the Schleswig-Holstein Festival in Germa-ny, and at the New Year Festival in Maspa-lomas (the Canary Islands). One of the most significant performances of the choir was that with the Lithuanian National Symphony Orchestra under the baton of Justus Frantz at the Berlin Stadium, where it was applauded by an audience of 75,000. In 1996, during a concert tour in East European post-socialist countries, Mahler’s Second Symphony was performed in Moscow, Warsaw, Budapest Bratislava, Prague, and elsewhere.

At the turn of the century, the collabo-ration between the Kaunas State Choir and the celebrated Polish composer Krzysztof Penderecki began. Under the baton of the author, the choir performed Penderecki’s Seven Gates of Jerusalem in St Petersburg in 2001, and, in the summer of 2003, Te Deum at the Colmar Festival (France) and St. Luke Passion at the Festival of Europe-an Church Music in Schwäbisch Gmünd (Germany).

The Kaunas State Choir has establi-shed a creative friendship with the famous cellist and conductor Mstislav Rostropovich. Their collaboration began in 1998 in Colo-gne, Germany, with the performance of So-fia Gubaidulina’s Sonnengesang (Sun Songs) for percussion, choir and cello. After that, the choir was invited to perform Beetho-ven’s Ninth Symphony in the French resort town of Evian. Together with the celebrated musician, they appeared also in Gstaadt (Switzerland), where alongside Beethoven’s Ninth Symphony they sang Carl Orff’s Car-mina Burana. On 8 January 2001, the choir gave a concert at the Théâtre des Champs d’Elisèes in Paris.

On 12 January 2003, at the UNESCO Gala in the Gendarmenmarkt Concert Hall

PROBALTICA 2017 57

in Berlin, the Kaunas State Choir was awar-ded a special diploma for the performance of Beethoven’s Ninth Symphony, which has been included in the Memory of the World Register.

In February 2003, the choir appeared in Rome, at the opening ceremony of one of the world’s largest concert venues, Auditorium Parco della Musica. The opening concerts in the Sinopoli Hall featured the Kaunas State Choir performing, together with the Acade-mia di Santa Cecilia Symphony Orchestra and other guest performers, Gustav Mahle-r’s Eighth Symphony in E f lat major under the baton of the Korean conductor Myung--Whung Chung.

The Kaunas State Choir has participa-ted in many international music festivals,

including the Bordeaux Spring and Medi-terranean Sea festivals, festivals in Reims and Strasbourg (France), the New and Old Ways to India (Spain), the Schleswig-Hol-stein Festival and the Festival of the Coun-tries of Middle Europe (Germany), festivals in Turku (Finland), Bergen (Norway), and Maspalomas (the Canary Islands). It has collaborated with many famous orchestras, from Paris, Bordeaux, Poland, Moscow, St. Petersburg, the Colon Theatre Orchestra, and many others. It has performed under the direction of many outstanding conduc-tors, including Lord Yehudi Menuhin, Justus Frantz, Ivo Raichev, Dmitri Kitayenko, Vladimir Fedoseyev, Yuri Bashmet, Juozas Domarkas, Saulius Sondeckis and Gintaras Rinkevičius.

58

SPONSORZY FESTIWALU PROBALTICA 2017

Dyrektor Naczelny i Artystyczny Festiwalu Henryk Giza

Organizatorzy: Fundacja Europejskiej Akademii Sztukiul. Szosa Chełmińska 50e-mail: Henryk.Giza@probaltica.art.plwww.probaltica.art.pl

Zespół Kameralny MULTICAMERATA

Współpraca:Marek Czekała, dyrektor Toruńskiej Orkiestry SymfonicznejMarek Rubnikowicz, dyrektor Muzeum Okręgowego w ToruniuMagdalena Cynk, prezes Pomorskiego Towarzystwa MuzycznegoGrzegorz Grabowski, prezes zarządu Centrum Kulturalno-Kongresowego JordankiKrystian Kubjaczyk, dyrektor Toruńskiej Agendy Kulturalnej ks. Wojciech Niedźwiecki, proboszcz parafii WNMP w Toruniu

Tłumaczenia na język angielski: Anna i Wojciech Kallas

Zdjęcia: Jani Laukkanen, Piotr Giza, Annika Miettinen, Daniel Pach (s. 4-5) oraz archiwa zespołów

Autor projektu plakatu i okładki: Andrzej Siewierski

Projekt i skład: Agencja Reklamowa GALL, Toruń, ul. Szosa Chełmińska 50

Druk: P. W. “FORMATOR” sp. z o.o., 87-100 Toruń, ul. Grudziądzka 163

Organizatorzy pragną podziękować:

Piotrowi Całbeckiemu Marszałkowi Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Michałowi ZaleskiemuPrezydentowi Miasta Torunia

Jerzemu Janczarskiemu Dyrektorowi Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Edycie Macieja-MorzuchDyrektorowi Departamentu Promocji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Zbigniewowi Derkowskiemu Dyrektorowi Wydziału Kultury Urzędu Miasta Torunia

62

DOJRzeWAlOdo t ego

znakomite . . . BY STAC SIEBY STAC SIE

www.kopernik.com.pl

Dążenie do doskonałości wymaga konsekwencji w działaniu. To dlatego wszystkie nasze pierniki wypiekamy wyłącznie z długodojrzewającego cia-sta, które przygotowujemy według naszej spraw-dzonej, niezmiennej od lat, receptury.

FESTIWAL FINANSOWANY PRZEZ

SPONSORZY

PATRONAT MEDIALNY WSPÓŁPRACA MEDIALNA

HOTELE FESTIWALOWE PRZEWOŹNIK FESTIWALOWY

ZŁOTY SPONSOR

OFICJALNYSPONSOR

www.probaltica.art.pl