18
www.kar-el.com.tr 215 KONTAK DURUMU N O : Normalde Açık N C : Normalde Kapalı SİEMENS TELEMECANQUE Takılabilir Yardımcı Blok MOELLER Takılabilir Yardımcı Blok HYUNDAI Takılabilir Yardımcı Blok N O N C OAPO:BOBİN 220V 5 5 3TH 43 55 OAPO 2 2 3TH 40 22 OAPO LA1 – KN 22 DILA – XH 122 HAB 22 / HIAB 22 4 3TH 40 40 OAPO LA1 – KN 40 DILA – XH 140 HAB 22 / HIAB 22 3 1 3TH 40 31 OAPO LA1 – KN 31 DILA – XH 131 HAB 22 / HIAB 22 1 3 3TH40 13 OAPO LA1 – KN 13 DILA – XH 113 HAB 22 / HIAB 22 4 3TH 42 04 OAPO LA1 – KN 04 DILA – XH 104 HAB 22 / HIAB 22 4 4 3TH 42 44 OAPO 7 1 3TH 42 71 OAPO 6 2 3TH 42 62 OAPO 5 3 3TH 42 53 OAPO 8 3TH 42 80 OAPO TERMİK ROLE SIEMENS TELEMECANIQUE 3UA 59 RAP TİPİ 3 UA50 3 TF40 – 41 K : SERİSİ LR2 – K03 D SERİSİ LRD 08/LC1–D09 0,25 – 0,40 0,1 – 0,16 0,11 – 0,16 0,10 – 0,16 0,4 – 0,63 0,16 – 0,25 0,16 – 0,23 0,16 – 0,25 0,63 – 1 0,25 – 0,4 0,23 – 0,36 0,25 – 0,40 1 – 1,6 0,4 – 0,63 0,36 – 0,54 0,40 – 0,63 1,6 – 2,5 0,63 – 1 0,54 – 0,80 0,63 – 1 2,5 – 4 1 – 1,6 0,80 – 1,2 1 – 1,7 4 – 6,3 1,6 – 2,5 1,2 – 1,8 1,6 – 2,5 6,3 – 10 2,5 – 4 1,8 – 2,6 2,5 – 4 10 – 16 4 – 6,3 2,6 – 3,7 4 – 6 16 – 25 6,3 – 10 3,7 – 5,5 5,5 – 8 25 – 40 8 – 12,5 5,5 – 8 7 – 10 40 – 57 10 – 14,5 8 – 11,5 9 – 13 50 – 63 3 UA – 52 3TF 42 – 43 10 – 14 12 – 18 3UA61 – 62 12 – 16 16 – 24 55 – 80 6,3 – 10 23 – 32 80 – 110 10 – 16 30 – 38 110 – 135 12,5 – 20 37 – 50 120 – 150 16 – 25 48 – 65 135 – 160 3 UA 55 3 TF 44 – 45 55 – 70 150 – 180 63 – 80 160 – 250 2,5 – 4 80 – 104 200 – 320 4 – 6,3 95 – 120 250 – 400 6,3 – 10 110 – 140 320 – 500 10 – 16 LR9 – F73 400 – 630 16 – 25 60 – 100 20 – 32 90 – 150 25 – 36 132 – 220 32 – 40 200 – 330 36 – 45 300 – 500 380 – 630 PNOMATİK ZAMAN BLOKLARI Kontaktörlerin üzerine takılır. Kontaktör çektiğinde ayarlanan saniyeye göre gecikmeli kapar kontaktör açtığında kontağını gecikmeli açar. ZAMAN GECİKMESİ Türü Zaman Aralığı 0,1 ile 3 sn 0,1 ile 30 sn Çekmede 10 ile 180 sn 1 ile 30 sn 01 ile 3 sn Düşmede 0,1 ile 30 sn 10 ile 180 sn

215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

  • Upload
    others

  • View
    9

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr 215

KONTAK DURUMUN O : Normalde Açık

N C : Normalde KapalıSİEMENS

TELEMECANQUETakılabilir

Yardımcı Blok

MOELLERTakılabilir

Yardımcı Blok

HYUNDAITakılabilir

Yardımcı BlokN O N C OAPO:BOBİN 220V – – –

5 5 3TH 43 55 OAPO – – –

2 2 3TH 40 22 OAPO LA1 – KN 22 DILA – XH 122 HAB 22 / HIAB 22

4 – 3TH 40 40 OAPO LA1 – KN 40 DILA – XH 140 HAB 22 / HIAB 22

3 1 3TH 40 31 OAPO LA1 – KN 31 DILA – XH 131 HAB 22 / HIAB 22

1 3 3TH40 13 OAPO LA1 – KN 13 DILA – XH 113 HAB 22 / HIAB 22

– 4 3TH 42 04 OAPO LA1 – KN 04 DILA – XH 104 HAB 22 / HIAB 22

4 4 3TH 42 44 OAPO – – –

7 1 3TH 42 71 OAPO – – –

6 2 3TH 42 62 OAPO – – –

5 3 3TH 42 53 OAPO – – –

8 – 3TH 42 80 OAPO – – –

TERMİK ROLESIEMENS TELEMECANIQUE

3UA 59RAP TİPİ

3 UA503 TF40 – 41

K : SERİSİLR2 – K03

D SERİSİLRD 08/LC1–D09

0,25 – 0,40 0,1 – 0,16 0,11 – 0,16 0,10 – 0,160,4 – 0,63 0,16 – 0,25 0,16 – 0,23 0,16 – 0,250,63 – 1 0,25 – 0,4 0,23 – 0,36 0,25 – 0,401 – 1,6 0,4 – 0,63 0,36 – 0,54 0,40 – 0,63

1,6 – 2,5 0,63 – 1 0,54 – 0,80 0,63 – 12,5 – 4 1 – 1,6 0,80 – 1,2 1 – 1,74 – 6,3 1,6 – 2,5 1,2 – 1,8 1,6 – 2,56,3 – 10 2,5 – 4 1,8 – 2,6 2,5 – 410 – 16 4 – 6,3 2,6 – 3,7 4 – 616 – 25 6,3 – 10 3,7 – 5,5 5,5 – 825 – 40 8 – 12,5 5,5 – 8 7 – 1040 – 57 10 – 14,5 8 – 11,5 9 – 1350 – 63 3 UA – 52

3TF 42 – 4310 – 14 12 – 18

3UA61 – 62 12 – 16 16 – 2455 – 80 6,3 – 10 – 23 – 3280 – 110 10 – 16 – 30 – 38110 – 135 12,5 – 20 – 37 – 50120 – 150 16 – 25 – 48 – 65135 – 160 3 UA 55

3 TF 44 – 45– 55 – 70

150 – 180 – 63 – 80160 – 250 2,5 – 4 – 80 – 104200 – 320 4 – 6,3 – 95 – 120250 – 400 6,3 – 10 – 110 – 140320 – 500 10 – 16 – LR9 – F73400 – 630 16 – 25 – 60 – 100

– 20 – 32 – 90 – 150– 25 – 36 – 132 – 220– 32 – 40 – 200 – 330– 36 – 45 – 300 – 500– – – 380 – 630

PNOMATİK ZAMAN BLOKLARI

Kontaktörlerin üzerine takılır. Kontaktör

çektiğinde ayarlanan saniyeye göre

gecikmeli kapar kontaktör açtığında

kontağını gecikmeli açar.

ZAMAN GECİKMESİ

Türü Zaman Aralığı

0,1 ile 3 sn

0,1 ile 30 sn

Çekmede 10 ile 180 sn

1 ile 30 sn

01 ile 3 sn

Düşmede 0,1 ile 30 sn

10 ile 180 sn

Page 2: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr216

JENERATÖR GÜCÜ HESABI

Şebeke elektriği bulunmayan veya elekt-riğin güç ve kalite yönünden yetersiz oldu-ğu veya sık sık uzun süreli elektrik kesintileri nedeniyle pompanın kullanılmadığı durumlar-da dalgıç pompa sistemin bir jeneratör vasıta-sıyla beslenmesi tavsiye edilmekte ve zaman zaman kaçınılmaz olmaktadır.

İlk çalışma anında elektrik motorunun yeterli kalkış torkuna ulaşabildiğinden emin olmak için, motorun kalkışı esnasında jene-ratörün nominal voltajın en az %65'ini sağ-layabilecek güçte seçilmiş olması gerek-mektedir.

Jeneratör voltajı kadar önemli bir diğer kri-ter de jeneratör frekansıdır. 50 Hz yerine 48 veya 49 Hz bir frekansta çalıştırılan pompa karakteristik eğrisini karşılamayacağı gibi, 51 veya 52 Hz bir frekansta çalıştırılan pompanın motoru aşırı yüklenerek yanabilir.

Yandaki tabloda monofaze veya trfaze uygulamalar için tavsiye edilen jeneratör güçleri tipik 80°C sıcaklık yükselmesinde sürekli çalışabilen, maksimum voltaj düşmesi %35 olan jeneratörlere göre düzenlenmiştir. Özellikle büyük güçlerdeki jeneratörlerin seçiminde jeneratör üretici firmasının tavsi-yelerine uyulması gerekmektedir.

Elektrik beslemesi jeneratör tarafından sağlanan dalgıç pompalarda önce jeneratör sonra motor çalıştırılmalı ve önce motor sonra jeneratör durdurulmalıdır. Motor durdurulmadan jene-ratörün durdurulması durumunda motorun eksenel yük taşıyıcı yatağının hasar görme olasılığı yük-sektir. Aynı durum jeneratörün yakıtının bitmesi durumunda da ortaya çıkabilir. Bu nedenle dalgıç pompa uygulamalarında kullanılan jeneratörlerin yakıt bitmesi vb. nedenlerle durmaması için gerekli tedbirlerin alınması, elektrik motorunun sağlıklı çalışabilmesi için son derece önem-lidir.

Trifaze Dalgıç Motorlarında Aşırı Yük Koruması

Dalgıç motorlarının özellikleri standart motorlarla farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle aşırı yük ve blokaja karşı yeterli korumayı sağlayabilmek için aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir.

Koruma sistemi soğuk durumda iken 5 x IN motor akımında 10 saniyeden kısa bir sürede dev-reye girmelidir.

Faz kesilmeleri ve faz dengesizliklerine karşı koruma sağlanmış olmalıdır.

Koruma sistemi 1.2 x IN motor akımında koruma sağlamalı ve çevre sıcaklığından etkilenme-yecek şekilde sıcaklık düzeltme sistemine haiz olmalıdır.

Direkt kalkışlı motorlarda termik koruma motor etiketinde belirtilen nominal akımın %90'ından büyük olmamak üzere pompa çalışma noktasındaki akım değerine ayarlanmalı, YD kalkışlı motorlarda ise bu değerin %58'ine ayarlanmalı ve termik koruma D kontaktörün güç devresi-ne bağlanmalıdır.

Motor AnmaGücü

Jeneratör MinimumAnma Gücü

kW / HP kW kVA

0.25 / 0.32 1.5 1.9

0.37 / 0.5 2.0 2.5

0.55 / 0.75 3.0 3.8

0.75 / 1.0 4.0 5.0

1.1 / 1.5 5.0 6.25

1.5 / 2.0 7.5 9.4

2.2 / 3.0 10.0 12.5

3.0 / 4.0 12.5 16

3.7 / 5.0 15.0 18.75

4.0 / 5.5 15.0 18.75

5.5 / 7.5 20.0 25.0

7.5 / 10 30.0 37.5

Page 3: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr 217

DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Elektrik mesleğinde; bu kadar değişkenin bir arada olduğu bir konu yoktur. Bu zorluğundan dola-

yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar azdır. Bu konuyu bilen

elemanlar da jeneratör seçerken her firma kendine göre kabuller almaktadır. Bu kabullerde bazen

ticari düşünce ağır basmakta olduğu için seçim yaparken en kötü şarta göre değil de en iyi şarta

göre, en küçük ve ucuz olan jeneratör seçilebilmektedir. Bu konuyu işlediğim dönemde bir imalat-

haneye ait kurulu güç planına göre aynı çalışma sistemini istememe rağmen bu imalathane için üç

ayrı jeneratör firması tarafından 70,94 ve 125 KVA gibi üç ayrı güçte jeneratör seçilerek üç ayrı tek-

lif alınmıştır.

Burdan da anlaşıldığı gibi bu gücün hesaplanmasını iyice anlayabilmemiz için birkaç örnek çöze-

lim.

Hesap işlemlerine başlamadan önce sistemin otomatik mi yoksa manuel mi olduğuna karar ver-

mek gerekir. Birtek alıcıya enerji veren jeneratörün otomatik veya manuel olması jeneratör gücü

yönünden farketmeyecektir. Bir fabrika veya binanın jeneratör beslemesi otomatik veya manu-

el olduğunda seçilen güç çok farklı olmaktadır. Bina veya fabrikanın ceryanı kesilip otomatik ola-

rak jeneratör yeniden sistemi beslemeye başladığında tüm aydınlatma sistemi makinalar asansör-

ler çalışır durumda stop ettiği için bu yüklerin hepsi aynı anda demeraj akımlarıyla devreye girer ve

jeneratörden yüksek bir güç çekilir işte bu yükü karşılayacak jeneratörün de gücü yüksek olmakta-

dır. Bazı binalarda kat tablolarındaki yükler ikiye ayrılarak tüm binayı değil istenilen kısımları acil yük-

ler kabul edilerek jeneratörden besleme yapılır. Tüm bu fabrikaları göz önünde bulundurarak jene-

ratörün gücü tespit edilir.

Şayet güç tesbiti yapılacak bina veya işletme çalışır halde ise sistemin kofresinden veya tablo-

sundan pens ampermetre ile ölçüm yapılarak geçen akım ölçülerek güç tespiti yapılmaktadır.

S = 3 . U . I VA formülünden 3 . U = 1,73 x 380 = 660 sabitesini ampermetreden geçen

akımla çarparsak sistemin kurulu görünüm gücünü hesaplamış oluruz. Ölçülen akım 29 Amper ise

S = 29 x 660 = 19.140 VA jeneratördür. Verimi de % 80 kabul edilirse

, ,,

.S

VA0 80 0 80

19 14023 925= = bulunur.

Bu bulunan değer jeneratörün gücüdür. Bu gücün toleranslı olabilmesi için k = 1,15 ∼ 1,25 gibi

bir sayıyla çarpılmaktadır. Biz bu örnekte motor için 1,25 alırsak 23,925 x 1,25 = 29,903 VA = 29,90

kVA ≅ 30 kVA jeneratör gücü hesaplanmış olur.

PRATİK HESAPLAR

Bir sistemin akımını ölçtüğümüzde ölçülen akım değerini 380 V trifaze sistemlerde

,. ,

kWI kW I

0 5270 527(= = Aktif güç

,. ,

kVAI kVA I

0 6580 658(= = Görünengüç bulunur.

Örnek Olarak: Ölçülen akım değeri 50 Amp ise

I . 0,527 = 50 x 0,527 = 26,35 kW aktif kurulu güç olduğu

I . 0,658 = 50 x 0,658 = 32,90 kVA görünür kurulu güç olduğu

Page 4: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr218

Jeneratör hesabında yukarıda olduğu gibi jeneratör verimi η değeri ile aydınlatma sistemlerin-

de k = 1,15 motor yoğunluklu atölye ve fabrikalarda k = 1,25 değerlerini unutmamamız gerekir.

Jeneratör gücü 32,90 / 0,8 x 1,25 = 51,40 kVA bir jeneratör seçilir. Dahada pratikleştirirsek

ÖLÇÜLEN AKIM (A) ≅ JENERATÖR GÜCÜ (KVA)

Ölçülen Akım 50 Amp = Jeneratör Gücü 50 kVA gibi seçildiğinde tek motorlu veya küçük sistem-

lerde çok büyük yanılgıya düşmemiş oluruz.

MONOFAZE SİSTEMDE

U = 220 V.

Monofaze motorlarda η ≅ 0,65 Cosϕ = 0,8 IK / IA = 3,2 ∼ 4,3 dür.

P = 220 x I x η x Cosϕ Watt

S = 220 (IK / IA x I) = 0,22 x 3,5 x I kVA

ÖRNEK: 1,1 kW 1,5 HP dalgıç pompası normal yükte 9,6 Amp çekmekte bu motoru besleye-

cek jeneratör gücü kaç kVA’dır.

S = 0,22 (3,5 x 9,6) = 7,39 kVA Jeneratör gücü 7,39 / 2 = 3,69 kVA

Jeneratör verimi ve k çarpanı S = 3,69 / 0,8 x 1,25 S = 5,75 kVA

MOTOR GÜCÜ (HP) X 4,0 ≅ JENERATÖR GÜCÜ (kVA)

Motor Gücü 1,5 HP x 4,0 = Jeneratör Gücü 6,0 kVA gibi

ÖRNEK: Bahçe sulamasında kullanılan 4" dalgıç pompa motoru etiket değerlerinden motor

gücü: 5,5 kW (7,5 HP) normal akım In = 13,3 A motor verimi η = % 80 Cosϕ = 0,75 motor kısa devre

akım oranı IK / IA = 4,5 (Kısa devre akımının, normal yükte devir halindeki akıma oranı)

P = 3 . I . U . η . Cosϕ (kW)

P = 1,73 x 13,3 x 400 x 0,80 x 0,75 (W)

P = 5500 W

P = 5,5 kW

Burada motora ilk enerji verildiğinde rotor sabit durumda olduğu için kısadevre bir trafo gibi

primer devreden (statorden) yüksek bir akım geçer. Dalgıç pompalarda rotor uzun olduğu için kalkış

(demeraj) akımları diğer motorlara göre biraz düşüktür. Diğer motorlarda bu kalkış akımı 6-7 misli

olabilmektedir.

Motorlarda kalkış anında Cosϕ : 0,30 değerlerine kadar düşmektedir.

P = 3 . U . ( I ) . Cosϕ . η I = (IK / IA x In)

P = 1,73 x 0,380 (4,5 x 13,3) . 0,30 . 0,80 = 9,44 kW

Bu durumda dizel-jeneratörün dizel gücü enaz 9,44 kW olmalıdır. Diğer bir hususta dizel jener-

atörler de motorlar gibi % 50 aşırı yükte iki dakika müddette dayanabilmelidir. % 100 yük ise 15 sn

müddetle dayanabilirler. Ancak emniyet için % 50 aşırı yüklenmeyi seçmek daha doğru olur.

Page 5: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr 219

S = 3 (4,5 x 13,3) x 0,380 = 31,47 kVA

31,47 / 2 = 15,73 kVA gücü bulunur. Bu gücü karşılayacak jeneratör gücü randımına bölünerek

k katsayısı ile çarpılır.

,,

, ,x kVA0 8

15 731 25 24 57=

Pratik olarak Dalgıç ve Asansör motorlarında motor

MOTOR GÜCÜ (HP) x 3 ≅ JENERATÖR GÜCÜ (kVA)

Motor gücü 7,5 HP x 3 = JENERATÖR GÜCÜ 22,5 kVA seçilir.

Diğer tezgah motorlarında aynı güç motor için IA = 10,5 kısa devre akım oranı IK / IA = 6 olduğu

için jeneratör gücü P = 3 . (6 x 10,5) x 0,380 = 41,41 kVA

41,41 / 2 = 20,70 kVA gücü bulunur. Bu gücü karşılayacak jeneratör gücü randımana bölünerek

k kat sayısı ile çarpılır.

,,

, ,x kVA0 8

20 701 25 32 34=

MOTOR GÜCÜ (HP) x 4 ≅ JENERATÖR GÜCÜ (kVA)

Tezgah motor gücü 7,5 HP x 4 = JENERATÖR GÜCÜ 30 kVA seçilir.

ÖRNEK: 11 kW bir torna tezgah motoruna yıldız-üçgen yol verilecektir. Bu motoru besleyecek

jeneratör gücünün hesaplanması. Yıldız-üçgen yol verilen motorlar şebekeden kalkış (demaraj)

akımı IK / IN oranı 1,8 ~ 2,25 gibidir.

MOTOR GÜCÜ = 11 kW 15 HP dir.

Motor normal akımı = 22 Amp

Yıldız-üçgen yol verme akım katsayısı k = 2,25

S = 3 . 0,380 . (2,25 x 22) ≅ 32,55 kVA

Jeneratörler 15 sn müddetçe %100 yükte çalışmaya dayanabildiği için jeneratör gücü

P = 32,55 / 2 = 16,28 kVA

S ≥ 17 kVA dır. η ≅ Jeneratör randımanı (0,8) K = 1,25

Jeneratör Gücü = ,

, ,S

x k x0 817

1 25 26 56ηkVA = = kVA bulunur.

Yıldız-üçgen motor için jeneratör gücü

MOTOR GÜCÜ (HP) 1,80 = JENERATÖR GÜCÜ (kVA)

Motor Gücü 15 HP x 1,80 = Jeneratör Gücü 27 (kVA) gibi

Page 6: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr220

ÖRNEK BİR İMALATHANENİN JENERATÖR HESABI

ÖRNEK: Yerleşim planındanda görüleceği üzere önce kurulu gücü tespit edelim.

L = 2000 mm Torna gücü = 4 kW

L = 1750 mm Torna gücü = 4 kW

Dik freze gücü = 5,5 kW

Planya gücü = 5,5 kW

CNC Otm. Tezgah gücü = 12 kW

Rovervel gücü = 6 kW

L = 400 mm λ/D Torna gücü = 11 kW

Aydınlatma 60 x 40 = 2,4 kW 50,4 kW kurulu güç

Normal şartlarda motor diversitesi 11 ad. motor için % 80 ile % 40 arasında değişmektedir. Bu tip bir imalat hanede her makinanın başında bir teknik eleman bulunacağı için jeneratör otomatik-te olsabile enerji yeniden geldiğinde çalışan personel makinalarını sırayla büyükten başlayarak dev-reye alırlar.

İmalat bant sistemi olsaydı durum değişecekti, o takdirde motorların hepsi aynı anda çalışırlardı.

Biz hesabımızı en kötü şartlı duruma göre hesaplamak istersek, 10 adet direk kalkışlı motor çalı-şır durumda iken, 11 kW yıldız-üçgen motorun devreye girmesi, diğer motorların normal akımına ila-veten demeraj akımını da karşılaması durumudur.

10 adet motorun normal çalışma durumunda 39,4 kW kurulu güçte motorların hepsininde devre-de olduğunu ve normal çalışma rejiminde olduğu, kabul edildiğinde jeneratörden çekilen güç

,,

,S kVA0 839 4

49 25= = güç etmektedir.

Mevcut güce ilaveten 11 kW yıldız-üçgen motoruda demeraj akımıyla karşılayabilmesi için jene-ratör 11 kW 15 HP motor için pratik olarak motorgücü (HP) x 1,8 önceki sayfadan 15 x 1,8 = 27 kVA bu gücüde mevcut jeneratör gücüne ilave edersek 49,25 + 27 = 76,25 kVA buna yakın bir üst değer jeneratör seçilir. Yalnız bu arada mevcut küçük motorlardanda durup kalkma olabileceği düşünülür-se tüm motorların çalışır durumda çektiği akımı bulursak veya pens ampermetre ile ölçersek

Page 7: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr 221

1,73 . 380 .,

,. .

IP

CosAmp

U Cos3

50 495 83

ϕϕ= = = burdanda

ÖLÇÜLEN MOTOR AKIMI (A) ≅ JENERATÖR GÜCÜ (kVA)

eşitliğinden jeneratör gücü 100 kVA alınır.

Örnekteki 11 kW 15 HP motorunda üçgen beslendiğini (direk) kabul edersek tekrar kontrol edelim.

11 kW tezgah motoru IK / IA = 6 olduğu için

Motor gücü (HP) x 4 ≅ Jeneratör gücü (kVA) eşitliğinden motor gücü 15 HP x 4 = 60 kVA bulunur.

Bu değer diğer 10 ad. motor normal çalışırken ihtiyaç duydukları güç ile toplanırsa

49,25 kVA + 60 kVA = 110 kVA bulunur.

ÖRNEK: 7 katlı belediye binasında asansör + kazan daire + hidrofor bulunmaktadır. Binanın katla-rı (400 m2)dir. Aydınlatma ihtiyacı ve her katta 110 W soğutucu bulunmaktadır. Bina komple jenera-törle otomatik beslenecektir. Aydınlatma da m2’ye 12 W kabul edilerek her katta 10 bilgisayar oldu-ğu kabul edilmiştir.

Asansör 7,5 kW

Brolar 0,75 kW

Sirkülasyon 0,75 kW

Hidrofor 2,2 kW

Soğutucu 0,77 kW

Aydınlatma 33,6 kW (400 x 12 x 7 kat)

Bilgisayar 28,0 kW (400 W x 10 x 7 kat) 73,57 kW Asansör motorlarında HP x 3 = kVA eşitliğinden

Motor güçleri toplamı: ,,,

, ,HP x kVA11 970 8

11 9414 96 3 47 88= = =

Aydınlatma ve bilgisayarlar: ,. ,,

, , ,kWCos

x kW x kVA61 60 8

61 645 5 1 15 88 55

ϕ= = =

Toplam kVA = 47,88 + 88,5 = 136 kVA nın hemen üzerindeki değer seçilir.

PRATİK KABULLER

1. Enkendesan aydınlatma = ısıtma devrelerinde Cosϕ = 1 olduğu için k = 1,15

PkW x 1,15 ≅ S (kVA) kabul edilir.

2. Kurulu güç ampermetre ile ölçülebiliyorsa jeneratör gücü

Ölçülen akım (A) ≅ Jeneratör gücü (kVA)

3. Monofaze 220 V motorlarda jeneratör gücü

Motor gücü (HP) x 4 ≅ Jeneratör gücü (kVA)

4. Dalgıç ve Asansör motorlarında jeneratör gücü

Motor gücü (HP) x 3 ≅ Jeneratör gücü (kVA)

5. İnşaat makinaları, tezgah motorlarında jeneratör gücü

Motor gücü (HP) x 4 ≅ Jeneratör gücü

6. Yıldız-üçgen yol verilen motorlarda jeneratör gücü

Motor gücü (HP) x 1,8 ≠ Jeneratör gücü

Page 8: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr222

GÜÇ TESBİTİNDE GEREKLİ BİLGİLER

MUHTELİF EV ALETLERİ SÜREKLİ GÜÇ İHTİYACI (WATT)İLK ÇALIŞMA ESNASINDA EK GÜÇ

İHTİYACI (WATT)

Aydınlatma Ampul üzerinde mevcut 0

Blender 300 200

Bulaşık Makinesi 750 1400

Buzdolabı / Dondurucu 700 2200

Çamaşır Makinesi 750 1200

Elekrikli Ocak 2100 0

Fritöz 1300 0

Kahve Makinesi 1750 0

Kat Hidroforu 400 0

Kat Kaloriferi 250-400 0

Klima 10.000 BTU 1500 2200

Klima 20.000 BTU 2500 3300

Klima 24.000 BTU 3800 4950

Mikrodalga Fırın (625 W) 625 0

Mikser 150-450 0

Radyo 50-200 0

Su Isıtıcısı 3000 0

Saç Kurutma Makinesi 1300 300

Televizyon 300 0

Video-DVD 100 0

İNŞAAT MAKİNALARIAğaç kesme (2 Hp) 1100 0

Daire Testere 1400 2300

Dalgıç Pompa (1/2 Hp) 1050 2150

Dalgıç Pompa (1/3 Hp) 800 1300

El Matkabı (1/2 inch) 600 0

Hava Kompresjrü (1 Hp) 1500 4500

Tezgah Taşlama (8 inch) 1400 2500

Tezgahlı Daire Testere (10 inch) 1800 4500

Yüksek Basınçlı Yıkama Makinesi 1200 3600

TARIM MAKİNALARIElektrikli Tel Örgü (40 km) 250 0

Taşınabilir Isıtıcı (Gazyağı - Dizel)

50.000 BTU 400 600

90.000 BTU 500 725

150.000 BTU 625 1000

Süt Sağma Makinası (2 Hp) 1000 2300

Süt Soğutucu 1100 1800

OFİSFaks Makinesi 600-800 0

Lap Top (Diz Üstü) 200-250 0

Masaüstü (Bilgisayar Donanım) 600-800 0

Monitör 200-2500 0

Printer (Yazıcı) 400-600 0

Telefon Santrali 400 0

Toplam gücü 0,8 e bölerek en yakın üst değerdeki jeneratörü seçiniz.

Page 9: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr 223

BAZI ELEKTRİKLİ CİHAZLARIN GÜÇ SARFİYATI

• Elektrikli cihazların güç ihtiyaçları yaklaşık olarak aşağıda sunulmuştur.

• Özel cihazların watt ihtiyaçları kendi etiketleri üzerinden kontrol edilmelidir.

• Jeneratör gücü seçilirken cihazların start akımları göz önünde tutulmalıdır toplanan watt değer-leri 0,8’e bölünerek jeneratörün görünen gücü kVA tesbit edilir.

Cihazlar Güç (W)

Beton Mikseri

Biley Makinesi

125 mm Çap

180 mm Çap

230 mm Çap

12 ın. Çap

Basınçlı Yıkama

2, 4, 9 Pm

Cila Makinası

Daire Testere

Kesme Makinası

12 ın. Çap

Oyma Testere

Kompresör 6 cfm

14 cfm

Dalgıç Pompa

Matkap

Isıtıcı Fan

Şahmerdanlı Matkap

Taş kesme Makinası

Vakum Pompa

Zemin Fırçalama Makinası

Zemin Zımparalama Makinası

1300 W

1050 W

2000 W

2200 W

2400 W

3000 W

950 W

1800 W

2400 W

550 W

2200 W

6000 W

1000 W

400-850 W

3000 W

1150 W

1050 W

1500 W

1000 W

2000 W

ENDÜSTRİYEL

Cihazlar Güç (W)

Zincir Testere

Daire Testere

Çift Makası

Çim Biçme Makinesi

12 in Silindir

12 in Kanad

Çim Tırmığı

300 W

1200 W

500 W

280-400 W

900-1150 W

400 W

BAHÇE

Cihazlar Güç (W)

Klima

Bilgisayar

Derin Dondurucu

Bulaşık Makinası

Elektrikli Battaniye

Elektrikli Izgara

Fırın

Floresan Lamba

Mikser

Saç Kurutucu

Ütü

Lamba

Mikro Dalga

Fotokopi

Printer

Radyo / Hi-Fi

Toaster

TV (Renkli)

Video

Yıkama Makinesi (En Az.)

Su Isıtıcı

Karavan / Kamping Soğutucu

TV (Taşınır) S-Beyaz

TV (Taşınır) Renkli

2500 W

400 W

1000 W

2500 W

50-150 W

1500 W

50 W

60 W

450 W

1000-1500 W

1500 W

100 W

1500 W

1600 W

350 W

40-200 W

750-1500W

650 W

100 W

4000 W

3000 W

110 W

50 W

100 W

EV ve OFİS

Page 10: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr224

BÜYÜKLÜK MONOFAZE MOTORLAR TRİFAZE MOTORLAR

Şebekeden Çekilen Güç (Aktif) [kW]

Motordan Alınan Güç [kW]

Çekilen Akım [A]

Güç Faktörü (cosϕ) [%]

Nominal Tork [kgm]

Motor Verimi [%]

Senkron Devir Hızı [d/dakt]

Kayma Miktarı [%]

. .

. . .

. .

.

.

.

cos

cos

cos

cos

PU I

PU I

IU

P

U I

P

1000

1000

1000

1000

ϕ

ϕ η

ϕ η

ϕ

a

rM

M

r

a

=

=

=

=

1,73 . . .

1,73 . . . .

1,73 . . .

.

, . .

.

cos

cos

cos

cos

PU I

PU I

IU

P

U I

P

1000

1000

1000

1 73

1000

ϕ

ϕ η

ϕ η

ϕ

a

rM

M

r

a

=

=

=

=

, .

.

.

› ›.

– .

Mn

P

P

P

nskutup say s

f

Sns

ns n

1 027

1000

100

120

100

η

Nr

Ma

r

=

=

=

=^ h

ELEKTRİKLİ MOTORLARININ BESLEMESİ İÇİN JENERATÖR SEÇİMİ

ALTERNATİF AKIM ELEKTRİK MOTORLARI TEMEL FORMÜLLERİ

DİREKT KALKIŞLI ELEKTRİK MOTORLARI

Elektrik Motoru Gücü Jeneratör Gücü

kW HP kW kVA

2,2 3 6 7,5

3 4 8 10

4 5,5 10 12,5

5,5 7,5 12,5 15,6

7,5 10 15 18,8

9,2 12,5 18,8 23,5

11 15 22,5 28

13 17,5 26,4 33

15 20 30 38

18,5 25 40 50

22 30 45 57

26 35 52 65

30 40 60 75

37 50 75 94

45 60 90 112

51 70 105 131

59 80 120 150

66 90 135 170

75 100 150 190

92 125 185 230

110 150 210 260

λ/D KALKIŞLI ELEKTRİK MOTORLARI

Elektrik Motoru Gücü Jeneratör Gücü

kW HP kW kVA

– – – –

3 4 6 7,5

4 5,5 8 10

5,5 7,5 10,8 13,5

7,5 10 14 17,5

9,2 12,5 17,2 21,5

11 15 20,5 25,5

13 17,5 23,6 29,5

15 20 27 34

18,5 25 33 42

22 30 40 50

26 35 45 57

30 40 52 65

37 50 65 81

45 60 77 97

51 70 90 112

59 80 102 128

66 90 115 144

75 100 128 160

92 125 158 198

100 150 190 237

Page 11: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr 225

* Kullanılan kablo kesitleri kablonun toprakta taşıdığı akım kapasitesine göre seçilmiştir.

TİPİK JENERATÖR PLANI

Jeneratörün basit bağlantı şeması gösterilmiştir.

OTOMATİK KONTROL SİSTEMİ

Şehir şebeke enerji fazlarından biri, ikisi veya tamamının kesilmesi ya da belirtilen limitlerin dışına çıkması

durumlarında, jeneratör grubunun 7 - 10 sn. içerisinde devreye girmesini ve sistemin jeneratörden beslenmesini

sağlar.

JENERATÖR GÜCÜ kVATAVSİYE EDİLEN KABLO

KESİTİ mm

4 - 11

16,5

20 - 30

33

46

66 - 78

83 - 96

109 - 114

146

173 - 206

4 x 2,5

4 x 4

4 x 6

4 x 10

4 x 16

3 x 25 / 16

3 x 35 / 25

3 x 50 / 25

3 x 95 / 50

3 x 120 / 95

JENERATÖR GÜCÜ kVATAVSİYE EDİLEN KABLO

KESİTİ mm

229 - 278

336 - 360

401 - 415

450 - 562

717

880

1000

1400

1800

2264

2 x 70 / 50

2 x (3 x 120 / 70)

2 x (3 x 150 / 70)

3 x (3 x 120 / 70)

3 x (3 x 180 / 95)

3 x (3 x 240 / 120)

4 x (3 x 150 / 70)

5 x (3 x 185 / 70)

6 x (3 x 240 x 120)

7 x (3 x 240 / 120)

Not: Jeneratör çıkışına üretilen enerjinin tesbiti için sayaç konacaktır.

kwh

GNORMAL ŞEBEKEBESLEMESİ

ŞEBEKEAYIRICISI

JENERATÖR

SAYAÇ

ŞEMA - 1

TRANSFER PANOSUBİRİ AÇIKKENDİĞERİ KAPALI

MÜŞTERİ DAĞITIM PANOSU

AC

İL O

LMAY

AN

KLE

RA

CİL

KLE

R

MÜŞTERİ DAĞITIM PANOSU

AŞIRI AKIMKORUMASI

Page 12: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr226

JENERATÖR TEKNİK ÖZELLİKLERİ

JENERATÖR GRUBU ODA BOYUTU (min) RADYATÖRSıcak Hava Çıkış

Penceresi PanjuruEKZOST

Çap D(İnch)

SES SEVİYESİ

MO

TOR

MO

DEL

İ GÜÇStand

BykVA

JENERATÖR BOYU E F G1 MT 7 MT 15 MT

Boy (mm)

En(mm)

Yük.(mm)

Boy (mm)

En(mm)

Yük.(mm)

A(mm)

B(mm)

PER

KIN

S

GPR 10GPR 15GPR 23GPR 33GPR 50GPR 66GPR 71GPR 88GPR 110GPR 150GPR 207GPR 229GPR 250GPR 275GPR 350GPR 400GPR 450GPR 500GPR 550GPR 635GPR 700GPR 800GPR 900GPR 1125GPR 1401GPR 1656GPR 2264

10152333506671881101502072292502753504004505005506357008009001125140116562264

180018001800180018001800180025002500260026002600260028002800280028003500350033003300400040004800520065006500

90090090090090090090010001000100010001000100010001000100010001300130016001600220022001900205022002200

1230125012601300132013601400145015001800185019001950200021002150224026002600200023000270028003000300032003280

480018001800180018001800180055005500560056005800560058005800580058006500650063006300700070007800820095009500

290029002900290020002900290030003000300030003000300030003000300030003300330038003600420042003900405042004200

243024502460250025202560260026502700300030503100315032003300335034403800380032003500390040004200420044004460

550550550550800800850750800900900900

100010001100110018001800180018001800180018002000200025003200

500500500500750750800800750950950950

100010001200120017001700170017001700170017001900190022002200

333344444444445555555557

101012

50,453

54,154,255,756

57,667,479,380,678,579,680,382,178,179,479,279,180,480,680,981,280,882

82,282,784,2

4244,245,145,246,446,748

56,288,167,265,466,366,968,465,166,266

65,967

67,267,467,767,368,368,568,970,2

29,430,931,631,632,532,733,639,346,3

4745,846,446,847,945,646,346,246,146,947

47,247,447,147,848

48,249,1

MO

TOR

SA

ZAN GMS 22

GMS 30GMS 50

223050

180018001800

900900900

130013201300

480048004800

290029002900

250025202500

550550800

1500500750

334

54,154,255,7

45,145,246,4

31,631,632,5

MW

M

GMW 33GMW 45GMW 70GMW 94GMW 102GMW 125GMW 154

33457094102125154

1800180025002600260026002600

90090010001000100010001000

1320133514001500150015001600

4800480055005600560056005600

2900290030003000300030003000

2520253526002700270027002800

550800850750800800900

500750800800750750950

3444444

535456

87,480,681,182

434446

58,267,267,667

303233

39,347

47,346

VOLV

O P

ENTA

GVP 94GVP 109GVP 142GVP 167GVP 205GVP 226GVP 278GVP 305GVP 358GVP 412GVP 450GVP 506GVP 559GVP 630

94109142167205226278305358412450506559630

25002500260026002600260028002800280028002800350035003500

10001000100010001000100010001000100010001000130013001300

14001400150015001840187521002110214021552240235025002600

55005500560056005600560058005800580058005800650065006500

30003000300030003000300030003000300030003000300030003000

26002600270027003040307533003310334033553440355037003800

600600700700

1100110011001100110011001100120012001200

700700700700

1000100010001000100010001000120012001200

44444444444444

80,881,181,782

82,480,983,882,182,682,8848484

85,2

67,367,668,168,368,767,469,868,4686970707071

47,147,347,747,848,147,248,947,947,648,3494949

49,7

Page 13: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr 227

Page 14: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr228

Page 15: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr 229

Page 16: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr230

Page 17: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

www.kar-el.com.tr 231

NOT: ELEKTRİK İÇ TESİSAT PROJELE-

RİNDE BU LİSTEDE BULUNAN İŞARETLER

KULLANILMALIDIR. BU LİSTEDE BULUNMA-

YAN AYGIT VE DÜZENLERE İLİŞKİN SEM-

BOLLER PROJE DOSYASINDAKİ İŞARET

LİSTESİNDE BELİRTİLMEK KOŞULU İLE

KULLANILABİLİR.

Page 18: 215kar-el.com.tr/UserFiles/file/ELEKTROMEKANİK KİTABI/215-232... · JENERATÖR GÜCÜ HESABI ... yı da jeneratör hesabı yapabilen teknik eleman sayısı da yok denecek kadar

GÜNCELTESİSAT MALZEME FİYATLARI

(www.kar-el.com.tr)’de

Not: Her fiyat sayfasının altında iskontomuzu görebilirsiniz. İskon-tomuzu görebilmek için en alt satırın altını seçerek tarayınız.

Adres : Aski Arkası Hamit Kaplan Sokak No: 1/A Ulus - ANKARA

Tel : (0312) 311 24 44 (pbx) Fax : (0312) 311 74 31