29.03.2014._OSNOVI_KRIMINALISTIKE.pptx

8/11/2019 29.03.2014._OSNOVI_KRIMINALISTIKE.pptx

http://slidepdf.com/reader/full/29032014osnovikriminalistikepptx 1/107

PANEVROPSKI UNIVERZITET APEIRON

FAKULTET PRAVNIH NAUKA

BANJA LUKA

OSNOVI KRIMINALISTIKE

Doc.r Goran Gajid



LITERATURA

• KRIMINALISTIKA

Branislav Simonovid,Uroš Pena

• KRIMINALISTIKA

Živojin Aleksid,Milan Škulid

•

KRIMINALISTIKABerislav Pavišid,uško Moli • KRIMINALISTIKA –TAKTIKA

Branislav Simonovid,Mile Matijevid

• KRIMINALISTIČKA TAKTIKA

Milan Žarkovid • ISTRAŽIVANJE KRIVIČNIH JELA

Neža Korajlid



SADRŽAJ PREAVANJA

• POJAM I PODJELA KRIMINALISTIKE

• PREDMET I ZADATAK KRIMINALISTIKE

• METODE KRIMINALISTIKE

•ODNOS KRIMINALISTIKE I DRUGIH NAUKA

• NAČELA KRIMINALISTIKE

• NAČINI SAZNANJA ZA KRIVIČNA JELA

• ZLATNA PITANJA KRIMINALISTIKE

• OSNOVI I OSNOVANA SUMNJA

• INDICIJE



POJAM I PODJELA KRIMINALISTIKE



1.POJAM KRIMINALISTIKE

• Kriminalistika je nauka koja se bavi

izučavanjem metoda otkrivanja i istraživanja

krivičnih djela i njihovih učinilaca kao i

razvojem strategije suprostavljanja

kriminalitetu.



1.1.POJAM KRIMINALISTIKE

• Kriminalistika se kod nas oređuje kao naukakoja proučava,pronalazi i usavršava naučne ina praktičnom iskustvu zasnovane metode i

sredstva,koja su najpogodnija da se otkrije irazjasni krivično djelo,otkrije i privedekrivičnoj sankciji učinilac,obezbijee i fiksirajusvi dokazi radi utvrđivanja (objektivne)

istine,kao i da se spriječi izvršenje buudih planiranih i neplaniranih krivičnih djela.(definicija V.Voinelid)



1.2.POJAM KRIMINALISTIKE

• Kriminalistika je nauka o tehnici,taktici i

metodici operativnih,istražnih i drugih sudskih

radnji, kao i o sprečavanju kriminaliteta.

• Hans Gros-otac kriminalistike (Krivična istraga-

1893g.)

• Poznati kriminalisti sa prostora bivše SFRJ:

Vladimir Voinelid, Živojin Žika Aleksid,uško

Modli, Vladimir Krivokapid



2.PODJELA KRIMINALISTIKE

• Kriminalistička tehnika

•

Kriminalistička taktika

• Kriminalistička metoika

• Kriminalistička strategija



2.1.KRIMINALISTIČKA TEHNIKA

• Kriminalistička tehnika proučava,razvija i iz tehničkih iprirodnih nauka preuzima najpodesnija sredstva kojasluže za pronalaženje,obezbjeđenje,fiksiranje iispitivanje tragova krivičnih djela(npr.tehnička sredstva

za izazivanje latentnih tragova,fotografsketehnike,mikroskopi);za formiranje baza kriminalističkih informacija(o učiniocima,krivičnim jelima,tragovima,oružjima i sredstvima izvršenja), kaoi za sprječavanje izvršenja i prevenciju krivičnih djela

(alarmni sistemi,kamere za video nadzor itd.)• Kriminalistička trasologija-disciplina koja izučava

tragove fizičke,hemijske i biološke prirode...



2.2.KRIMINALISTIČKA TAKTIKA

• Kriminalistička taktika se bavi oblicima u kojimase mogu pojaviti krivična djela,motivima iciljevima njihovog izvršenja (kriminalna,delikventska tehnika i taktika); stručnim znanjima,

vještinama običajima, shvatanjima, načinom života i psihologijom izvršilaca krivičnih djela(kriminalna fenomenologija); usavršava sva onaosnovna pravila i radne metode koji služe

otkrivanju i razjašnjavanju izvršenih ispriječavanju buudih krivičnih djela, a nisutehničke prirode i organski povezuju tehničke itaktičke načine rada.



2.3.KRIMINALISTIČKA METOIKA

• Kriminalistička metodika je disciplinakriminalistike. Dok kriminalistička taktikaproučava i razrađuje osnovna pravila i radne

metode tipične za otkrivanje, istraživanje irazjašnjavanje svih vrsta krivičnih djela bezrazlike, dakle opšte i zajeničke,kriminalistička metodika istražuje i proučava

posebnosti (specifičnosti), ono što je važede samo za otkrivanje, istraživanje irazjašnjavanje oređene vrste krivičnih djela.



2.3.KRIMINALISTIČKA METOIKA

• Kriminalistička taktika izučava opšte principe za

vršenje uviđaja,a kriminalistička metodika se bavi

uviđajima kod pojedinih tipova krivičnih djela

(imovinski delikti,krvni delikti idr.)

• Kriminalistička taktika izučava opšta uputstva koja

se odnose na saslušanje osumnjičenog, a

kriminalistička metodika specifičnosti saslušanja osumnjičenog kod pojedinih krivičnih djela.



2.4.KRIMINALISTIČKA STRATEGIJA

• Kriminalistička strategija u širem smislu riječi, sastoji se u operacionalizovanju kriminalno-

političkih koncepata suzbijanja kriminala u

cjelini ili pojedinih formi, ali primjenom

kriminalističkih mjera i od strane nosilaca

kriminalističkih aktivnosti.

• Postoji zakonodavna, socijalna, ekonomskastrategija suzbijanja kriminala





2.4.KRIMINALISTIČKA STRATEGIJA-VRSTE

3. Specijalna kriminalistička strategija bavi se

strategijom implementacije ili optimiziranja

pojedinih kriminalističkih mjera. Na primjer

šta učiniti da bih se prosječno vrijeme izlaska

interventne ekipe na lice mjesta smanjilo sa

petnaest na pet minuta.



PREDMET I ZADATAK KRIMINALISTIKE



PREDMET I ZADATAK KRIMINALISTIKE

• Kriminalistika je samostalna nauka koja ima jasnooređen premet izučavanja, precizno efinisanezaatke i osoben spektar metoa kojima se služi.

•Pripada grupi krivičnih nauka, s obzirom na to daobjekat njenog naučnog i praktičnog istraživanja čini kriminalitet.

• Kriminalistika nije pravna nauka jer ne istražuje

pravnu stranu krivičnog ogađaja, ved ječinjenična nauka jer se bavi realnom stranomkrivičnog postupka



1.PREDMET KRIMINALISTIKE

• Otkrivanje, istraživanje i proučavanje zakonomernosti nastanka, trajnosti, prikupljanja(fiksiranja), ispitivanja i korištenja operativnih i

dokaznih informacija o krivičnom djelu i učiniocu u krivičnom ogađaju.

• Izučavanje,analiza i uopštavanje delikventskeprakse (taktike i tehnike izvršenja i prikrivanja

krivičnih djela), kako bih se uočile zakonomernosti, opšte i tipične (kriminalistička metodika).



1.PREDMET KRIMINALISTIKE

• Proučavanje (istraživanje) operativne, istražne i sudskeprakse.

• Izučavanje primjene u praksi postojedih kriminalističko-strategijskih, preventivnih, taktičkih mjera i tehničkih sredstava (npr. alarmni sistemi).

U predmet kriminalistike spada i utvrđivanje zakonomernosti-međusobne veze i međusobno dejstvomaterijalnih objekata kao i fizičko djelovanje ljudi (sfera

kriminalističke tehnike).

Uzajamne reakcije između ljudi ulaze u predmetizučavanja kriminalistike (pet oblasti)



2.ZADATAK KRIMINALISTIKE

• Gnoseološki-spoznaje zakonitosti koje ulaze upremet njenog izučavanja.

• Konstruktivni-pronalazi nove metode

strategijskog i taktičkog postupanja i usavršava tehnička sredstva kako bih se unaprijedilaoperativna, sudska praksa i prevencijakriminaliteta

• Komunikativni-naučne rezultate pretočene umodele najoptimalnije praktične djelatnostiprenosi praktičarima, studentima i građanima.



METODE KRIMINALISTIKE



METODE KRIMINALISTIKE

Metode koje se primjenjuju u kriminalistici dijele

se po mjestu nastanka na:

• Metode formirane u drugim naukama,

preuzete u kriminalistici.

• Izvorno kriminalističke metode (one koje je

formirala kriminalistika kako bi mogla da

ostvari svoje zadatke)



1.METODE IZ DRUGIH NAUKA PREUZETE U

KRIMINALISTICI

1.Opštenaučne, univerzalne metede koje se

primjenjuju u svim naukama:

a)logičke metode (analiza, sinteza, indukcija,

dedukcija, analogija, učenje o hipotezama,

uopštavanje, apstrakcija)

b)metode posmatranja, opisivanja, mjerenja,

upoređivanja, eksperimenta

c)matematičke, kibernetičke i statističke metode



1.METODE IZ DRUGIH NAUKA PREUZETE U

KRIMINALISTICI

2.Posebne metode (karakteristične za grupu,popravilu srodnih nauka).

3.Specijalne metode (metode koje su formirane

u oređenoj nauci ili u jednoj njenoj grani).Kriminalistika preuzima metode humanističkih i

prirodno-tehničkih nauka ali to ne čini

mehanički,ved ih najčešde modifikuje iprilagođava svojim potrebama(npr.psihološki interviju,laseri,optiča sredstva).



2.IZVORNO KRIMINALISTIČKE METOE

1.Kriminalističko–taktičke, odnosno metode

optimalnog postupanja u oređenoj kriminalističko taktičkoj situaciji

(npr.planiranje istrage, metode izazivanjauševnog potresa radi dobijanja priznanja,

metode suočenja saokrivljenih kako bih se

spriječilo međusobno dogovaranje).



2.IZVORNO KRIMINALISTIČKE METOE

2.Kriminalističko-tehničke metode otkrivanja,

fiksiranja, ispitivanja materijalnih (fizičkih) kriminalističkih informacija (npr. kriminalistička

identifikacija učinioca po otiscima prstiju, glasu,trasologija, kriminalistička balistika i dr.). Pored

toga kriminalistička tehnika pronalazi i usavršava

savremena tehnička sredstva, aparate i uređaje

koji služe za otkrivanje, fiksiranje i ispitivanja

materijalnih kriminalističkih informacija.



ODNOS KRIMINALISTIKE I DRUGIH NAUKA



1.KRIMINALISTIKA U OKVIRU SISTEMA

KRIVIČNIH NAUKA

• Kriminalistiku i druge krivične nauke povezujepostojanje istog opšteg objekta naučnog istraživanja, a to je krivični ogađaj kao mogude krivično djelo.

• U okviru krivičnih nauka treba praviti razlikuizmeđu krivično-pravnih nauka (karakteriše ihpravni metod), u koje ulaze krivično i krivično procesno pravo, i krivično nepravih (vanpravnih

nauka) kojima pripadaju kriminologija,sudskamedicina, sudska psihologija, sudska psihijatrija,kriminalistika i druge.



1.1.ONOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE IKRIVIČNOG PRAVA

• Krivično pravo je pravna nauka koja izučava

bida krivičnih djela, uslove krivične

odgovornosti i krivične sankcije, prelažudi u

krivičnom zakonodavstvu poboljšanja iliizmjene krivičnopravne regulative.

• Oređivanjem krivičnih djela krivično pravo

usmjerava kriminalistiku na krivična djela kojatreba otkriti.







1.2.ONOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE I KRIVIČNOPROCESNOG PRAVA

• Najtješnja veza između kriminalistike i krivično

procesnog prava je u okviru rada sa dokazima

(dokaznog prava). Krivično procesno pravo

izučava i propisuje samo formalnu stranu radasa dokazima (subjekti koji ih mogu prikupljati,

pod kojim uslovima i u kom postupku), a

kriminalistika izučava realnu informaciono-gnoseološku stranu nastanka, korištenja i

vrednovanja dokaznih informacija.



1.3.ONOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE IKRIMINOLOGIJE

• Najtješnja veza između kriminologije ikriminalistike je u okviru kriminalnefenomenologije, zato što se i jedna i druga naukabave pojavnim vidovima kriminaliteta. I jedna idruga nauka proučavaju uzroke kriminaliteta iviktimološki aspek (ali sa drugim ciljevima).

• Kriminologija i kriminalistika se razlikuju po

postavljenim zadacima, strategijskom pristupuproblemu kriminaliteta i spektru korištenih metoda.



1.3.ONOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE IKRIMINOLOGIJE

• Kriminologija predstavlja sociologiju kriminaliteta i imaza cilj upoznavanje i objašnjavanje kriminaliteta kaoindividuane i masovne pojave.

• Kriminalistika se bavi zakonitostima nastanka

kriminalističkih informacija, metodama otkrivanja,razjašnjavanja i presuđivanja krivičnih djela.

• Neke metode koje su formirane u kriminologijipreuzela je i prilagodila svojim potrebamakriminalistika (npr. Teoriju o geografskoj

rasprostranjenosti kriminaliteta preuzela jekriminalistika i formirala metodu otkrivanja učinilaca naosnovu geografskog profilisanja.





1.5.ONOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE I SUSKEMEDICINE

• Kriminalistika i sudska medicina se dopunjuju uoblasti krvnih i seksualnih delikata.Sudskameicina ima za premet izučavanjauzrokenasilne, sumnjive, neznane smrti, kao i poručje

tjelesnih povreda.• Da bih se izvršila analiza nekog krvnog i

seksualnog delikta neophodno je da kriminalistapraktičar ima osnovna znanja iz sudske medicine.

• Medicinska kriminalistika je pomodna naukasudske medicine i kriminalistike koja proučava granična poručja ovih dviju nauka.





2.ODNOS KRIMINALISTIKE I

OSTALIH(IZVANKRIVIČNIH)NAUKA

• Kriminalistika permanentno prati razvoj

prirodno-tehničkih i ruštvenih nauka i sva

njihova ostignuda preuzima,primjenjuje i

prilagođava svojim potrebama i zadacima.



NAČELA KRIMINALISTIKE

• Zakonitosti

• Metoičnosti i planiranja

• Kritičnosti isamokritičnosti

• Brzine iiznenađenja(operativnosti

• Temeljitosti i upornosti

• Objektivnosti

• Jeinstvenog rukovođenjaoperativno –taktičkim iistražnim ranjama

• Koordinacije i saradnje

• Čuvanja službene tajne

• Proaktivnogkriminalističkogpostupanja i razvijanja

kriminalističke prevencije • Međunarone

kriminalističke saranje



1.NAČELO ZAKONITOSTI

• Osnovno načelo u radu suova,tužilaštava ipolicije.

• Prilikom primjene kriminalističko-taktičkih itehničkih metoda i načina postupanja moraju se

poštovati pozitivni propisi (ustav, zakon okrivičnom postupku, krivični zakon, uputstva,pravilnici i dr.).

• Mjere ograničenj slobode i prava osumničenog i

mjere prinude prema njemu ne mogu biti vede nego što je to oređeno ustavnim i zakonskimpropisima.



1.1.NAČELO ZAKONITOSTI

• Načelo zakonitosti (član 3.KZ BiH)

1.)Krivična djela i krivičnopravne sankcijepropisuju se samo zakonom.

2.)Nikome ne može biti izrečena kazna ili drugakrivičnopravna sankcija za djelo koje, prijenego što je učinjeno, nije bilo zakonom ilimeđunaronim pravom propisano kaokrivično djelo i za koje zakonom nije bilapropisana kazna.




• Princip zakonitosti (član 2.ZKP RS) 1.)Pravila utvđena ovim zakonom treba da obezbijede da niko

nevin ne bude osuđen,a da se učiniocu krivičnog djelaizrekne krivična sankcija pod uslovima koje previđa Krivični zakon Republike Srpske i drugi zakoni u kojima supropisana krivična djela u granicama koje oređuje Krivični zakon i zakonom propisanom postupku.

2.)Prije onošenja pravosnažne presude osumnjičeni,nosno optuženi može biti ograničen u svojoj slobodi i drugimpravima samo pod uslovima koje oređuje ovaj zakon.

3.)Krivičnu sankciju može učiniocu krivičnog djela izredi samonaležni sud, odnosno sud kome je sud BiH prenio vođenje postupka.




• Zakonitist dokaza (član 10.ZKP RS i BIH)

1).Zabranjeno je od osumnjičenog,optuženog ili od bilokojeg drugog lica koje učestvuje u postupku iznuđivati priznanje ili kakvu drugu izjavu.

2).Sud ne mož zasnivati svoju odluku na dokazimapribavljenim povredama ljudskih prava i slobodapropisanih Ustavom i međunaronim ugovorima,koje je ratifikovala BIH,niti na dokazima koji su pribavljenibitnim povredama ovog zakona.

3).Sud nemože zasnivati svoju odluku na dokazima koji sudobijeni na osnovu dokaza iz stava 2.ovog zakona.

• Npr(oslobađajuda presuda-dvostruko ubistvo Pale)



2.NAČELO METOIČNOSTI I PLANIRANJA

• Nalaže da se cjelokupna djelatnost istrage odpočetka do kraja sistematski i kontinuiranoplanira.Lica koja primjenjujukriminalistiku(osl.,tužioci,suije) moraju od

početka da efinišu pitanja na koja treba dobitiodgovore,planirati verzije,odreditipravce,strategiju i taktiku svoje djelatnosti.

• Planiranje istrage obezjeđuje metoičnost u

postupanju,disciplinuje,osigurava kritiku isamokritiku,omogudava blagovremeno uačavanje nedostataka i unošenje korekcija u djelatnost.



3.NAČELO KRITIČNOSTI I SAMOKRITIČNOSTI

• U najužoj je vezi sa načelom metoičnosti iplaniranja.

• Načelo kritičnosti nalaže operativnom radniku ali itužiocu da u okviru misaonog postupka kultiviše

princip sumnje pri rješavanju kriminalističkih zadataka.Nerjetko se iza lakog priznanja krivičnog djela krije teško djelo;iza predusretljivog svjedokalukavi krivac.

• Načelo samokritičnostinalaže kriminalisti da uradu bude veoma oprezan prema svojimzaključcima i ne donosi prebrze zaključke.



4.NAČELO BRZINE IIZNANEĐENJA(OPERATIVNOSTI)

• Nalaže da se čitava djelatnost otkrivanja irazjašnjavanja krivičnih ogađaja, pronalaženja iprivođenja učinioca, kao i dokazivanja njegovekrivice organizuje brzo i efikasno. Ukoliko to

nije,tragovi de biti uništeni (usled kiše, snijega,odstrane učinioca), svjedoci očevici de napustiti licemjesta pa ih je kasnije teško pronadi ili de zaboraviti detalje zbog proteka vremena.

•

Radnje dokazivanja ili operativno taktičke radnjene trpe odlaganje (npr., uviđaj, saslušanje svjedoka, vještačenja) i njih treba hitno preduzeti.



5.NAČELO TEMELJITOSTI I UPORNOSTI

• Težnja za brzinom nesmije da dovede do

površnosti u radu.Potrebno je sa jednakom

pažnjom proanalizirati i ispitivati sve dokaze.

• U kriminalistici ne postoje sitnice.Često se ešava da činjenice koje su u istrazi procjenjene kao

beznačajne sitnice, i zbog toga nisu fiksirane na

valjan način,na glavnom pretresu se pokažu od

presunog,kruncijalnog,značaja ali ih je više

nemogude utvrditi.



6.NAČELO OBJEKTIVNOSTI

• Nalaže kriminalisti a u rau sa strankamaisključi simpatije i antipatije.

• Jenaku pažnju treba posvetiti prikupljanjuokaza koji terete i iu u korist osumnjičenomili okrivljenom.





8.NAČELO KOORINACIJE I SARANJE

• Ovo načelo postaje sve značajnije s obzirom da seuspješna borba protiv kriminaliteta nemože ograničiti samo na lokalni, jer se kriminalci sarazličitih teritorija sve više povezuju na ržavnom

ili međunaronom nivou.• Koordinacija i saradnja ostvaruje se:neposrednim

kontaktima,preko zamolnica i međusobnom razmjenom informacija o stanju kriminaliteta.

• Npr.(epeše,akti,zamolnice za međunaronu pravnu pomod, akti ICTY-a, sastanci tužilaca ipolicija).



9.NAČELO ČUVANJA SLUŽBENE TAJNE

• Nalaže a organi u krivičnom postupku čuvajupoatke o kojih su ošli vršedi svoju službenuužnost.

• Pozitivnim zakonskim propisima je regulisano šta

se smatra službenom tajnom. • Operativno taktčke ranje moraju biti iskretne. • Istraga se sprovodi bez prisustva javnosti.

• Zakon o zaštiti tajnosti poataka BiH,stepenitajnosti(vrlo tajno, tajno, povjerljivo i interno).

• KD-oavanje službene tajne (čl.355 KZ RS).

10 NAČELO PROAKTIVNOG KRIMINALISTIČKOG



10.NAČELO PROAKTIVNOG KRIMINALISTIČKOGPOSTUPANJA I DOSLEDNOG RAZVIJANJA

KRIMINALISTIČKE PREVENCIJE

• U svjesti svih subjekata krivičnog postupka treba dabude usađeno shvatanje da je bolje i jeftinije djelovatipreventivno, u predpolju kriminaliteta i spriječiti krivična djela nego djelovati ,,post festum” odnosnorepresivno.

• Treba uočavati tendencije kriminaliteta i pokušati ihpresjedi u početku.

• Važno je organizovati kontakte policije igrađana,eukovati građane o neophodnosti saradnje sa

policijom i drugim ržavnim organima, uključiti građane u izradu strategije.

• Rad policije u zajednici,anti korupcioni zakoni i dr.

Č Č



11.NAČELO MEĐUNARODNE KRIMINALISTIČKE

SARADNJE

• Promjene u sferi kriminaliteta i uvođenje novihtehnologija,uslovili su da kriminalitet više nijemogude sagledati i uspješno suzbijati bez tjesne imnogostruke međunarone kriminalističke

saradnje.• Krajem XX i početkom novog veka organizovani

kriminalitet je dobio sasvim nove kvalitativneforme koje se ogledaju u međunaronoj

povezanosti organizovanih kriminalaca,korištenju sofisticirane tehnologije, sticanju ogromnogprofita koji prelazi ržavne granice .

Č Č



11.NAČELO MEĐUNARODNE KRIMINALISTIČKE

SARADNJE

• Organizovani kriminalitet u vezi sa drogom,

trgovinom ljudima, finansijski kriminalitet, pranje

novca, međunaroni terorizam, kompjuterski

kriminal, su forme teških oblika krivičnih djela saizraženom međunaronom komponentom.

• Kao odgovor na ekspanziju ovih oblika

kriminaliteta intenzivirana je međunarona

kriminalistička saradnja (Interpol, Europol,SECI,

SEPCA, FSS, FATF, Ermont grupa i dr.)



11.1.INTERPOL-MEĐUNARONA ORGANIZACIJAKRIMINALISTIČKE POLICIJE

• Osnovan je 1923.godine, članice su 186 ržava, sjeište je u Lionu-Francuska. Ispostava za Aziju nalazi se uBankoku-Tajland, a za Južnu Ameriku Buenos Aires,Abižan-zapadna i centralna Afrika, Harare- južna

Afrika, Najrobi-istočna Afrika, San Salvador-C.Amerika.• Organi Interpola: 1.Generalna skupština- čine je ržave

članice, 2.Izvršni komitet-kontrolni organ, 3.generalnisekretarijat-međunaroni centar, 4.Centralni nacionalni

biroi-nalaze se u svim ržavama članicama.• U BiH saradnja se odvija preko Direkcije za koordinaciju

policijskih tijela.





Č



11.3.REGIONALNI OBLICI KRIMINALISTIČKESARADNJE

• U svijetu se osnivaju i oblici regionalne policijskesaradnje sa zadatkom da koordiniraju borbuprotiv raznih oblika kriminala koji posebnougrožavaju pojedine regione.

• 2003.godine pod pokroviteljstvom OEBS-aosnovana je policijska asocijacija koja okupljaržave jugoistočnog Balkana-SEPCA (BIH, Srbija,Crna Gora, Hrvatska, Makedonija, Slovenija,

Albanija, Bugarska, Rumunija) sa zadatkom dakoordinira borbu protiv organizovanogkriminaliteta(akcija Besa).



11 5 BILATERALNI OBLICI KRIMINALISTIČKE



11.5.BILATERALNI OBLICI KRIMINALISTIČKESARADNJE

• Najstariji vi međunarone policijske saranje.

• Odvijaju se prije svega na operativnom nivoupri organizovanju potraga za odbjeglim

učiniocima krivičnih djela i otkrivanjumeđunaronih kriminalaca.

• U posljednjoj deceniji ovi oblici saradnje seproširuju.

• Npr.(saradnja MUP-a R. Hrvatskе i R. Srbije-slučaj ubistva Ive Pukanida, predmet Šarid)



NAČINI SAZNANJA ZA KRIVIČNA JELA I

PROBLEME KOJI MOGU UZROKOVATI KRIMINAL



NAČINI SAZNANJA ZA KRIVIČNA JELA

Krivični ogađaji su takve ruštvenoštetne iruštvenoopasne pojave za koje postoji sumnja da bi semogli pripisati umišljaju ili nehatu nekog lica.

Načini saznanja za krivični ogađaj su:

• Aktivnost organa unutrašnjih poslova

• Javno pogovaranje

• Iz sredstava javnog informisanja

•

Prijave (1.samoprijave, 2.anonimne i pseudonimneprijave, 3.prijave oštedenog i drugih svjedoka, 4.prijaveržavnih, privrednih i ruštvenih subjekata).

1 AKTIVNOSTI ORGANA UNUTRAŠNJIH POSLOVA



1.AKTIVNOSTI ORGANA UNUTRAŠNJIH POSLOVANA SAZNAVANJU ZA KRIMINALITET

• Aktivnosti organa unutrašnjih poslova u

organizovanju strategijskih uslova za efikasnu

kontrolu kriminaliteta.

• Aktivnosti organa unutrašnjih poslova u

organizovanju kriminalističke informativne

djelatnosti.

1.1.AKTIVNOSTI ORGANA UNUTRAŠNJIH POSLOVA U



OS O G U U Š J OS O UORGANIZOVANJU STRATEGIJSKIH USLOVA ZA

EFIKASNU KONTROLU KRIMINALITETA

• U okviru kriminalističkih instituta, ili priministarstvima unutrašnjih poslova u razvijenimržavama svijeta formiraju se ekspertske radnegrupe za pradenje i strategijsku analizu pojedinihformi kriminaliteta. Na taj način na osnovustrategijskog analitičkog procesa prave seprognoze buudih izvršenja krivičnih djela, uslovai uzroka kriminaliteta. Prema njima se organizujuspecijalni programi prevencije, kontrole i nadzorana strategijskom i operativnim nivoima.






ORGANIZOVANJU STRATEGIJSKIH USLOVA ZA


• Kroz ove oblike saradnje dolazi se do informacijana osnovu kojih se organizuje kriminalistička kontrola i obrada.

• Prema konceptu proaktivne policijske djelatnosti

policija u svom svakodnevnom radu treba dabude okrenuta ka dva cilja: 1.treba da saznaje irješava probleme koji mogu da dovedu dokriminala, 2.policija treba da proširi saradnju sa

građanima koko bih se što efikasnije raznjenjivalemeđusobne informacije. Navedeno se realizujekroz rad policije u zajednici.




ORGANIZOVANJU STRATEGIJSKIH USLOVA ZA


• Policija organizuje razne oblike kriminalističke kontrole sa ciljem da vrše nadzor nad mjestima,punktovima, grupama ljudi za koje postoji opšta sumnja da mogu vršiti krivična djela ili da se natim mjestima mogu vršiti krivična djela.

• Primjenjujudi u okviru kriminalističke kontrolepojedine operativno taktičke radnje (patroliranje,

zasjedu i dr.) može se saznati za postojanjekrivičnog djela i tako što de se učinilac zatedi nasvježem činu.





1.2.1.INFORMANTI

• Informanti su lica koja organima unutrašnjihposlova daju obavještenja o krivičnim djelima zakoja su slučajno ili prigodno saznali zahvaljujudi svojoj profesiji ili nekim drugim kontaktima sa

pojedinim licima iz kriminalnih sredina (npr.rođačke, prijateljske, ljubavne veze, mjestostanovanja)

• Za informante su posebno podobni, npr.

recepcionеri, portiri, konobari, taksisti.• Informanti ne daju obavještenja o krivičnim

djelima stalno ved kada za njih saznaju.



1.2.1.INFORMANTI

• Najčešdi uslov informanata je da se na sudu nepojavljuju kao svjedoci.

• Motivi informanata za pružanje obavještenja

policiji mogu da budu različiti:a)idealni-poštenje, želja da se spriječi krivično

djelo, prijateljstvo sa policajcem.

b)materijalni-očekuju protivuslugu, ošteden krivičnim djelom.

c) egoistički-osveta , zavist, zloba.



1.2.2.INFORMATORI

• Informatori su lica koja organima unutrašnjih poslova daju povjerljiva obavještenja o krivičnim djelim i njihovim učiniocima.

•

Sve policije svijeta organizuju plansko isistematsko prikupljanje informacija iz samihkriminalnih sredina, formirajudi mrežu informatora.

•Informatori se djele na: 1)pouzdanike (garante);2)vigilante i 3)agente provokatore.

• Posebnu grupu čine prikriveni policijski izviđači.



1.2.2.INFORMATORI

1. Pouzdanici (garanti)su lica koja uže vrijeme i potajnošalju podatke policiji o protivzakonitim aktivnostima.To su neporočna lica i koja za svoj rad dobijajunagradu.

2. Vigilanti su lica koja pripadaju kriminalnoj sredini, vrše krivična djela ili su vršila i istovremeno obavještavaju policiju o kriminalnim aktivnostima svojih saradnika.

3. Agenti provokatori su lica koja pripadaju policiji i čiji je

cilj lišenje slobode organizovanih teških kriminalaca.Oni stupaju u kontakt sa delikventima.

1 2 3 PRAVILA O UPOTREBI INFORMATORA I



1.2.3.PRAVILA O UPOTREBI INFORMATORA I

INFORMANATA

1. Angažuju se u fazi kriminalističke obrae. 2. Angažovanje odobrava policijski starješina.

3. Identitet informatora zna samo policijski

službenik koji ga je angažovao i starješina.4. U spisima se koristi pseudonim ili šifra .

5. Ne pojavljuje se na sudu kao svjedok.

6. Prije angažovanja treba detaljno provjeriti lice.

7. O kontaktima sa informatorom sastavlja seslužbena zabilješka.

1 2 3 PRAVILA O UPOTREBI INFORMATORA I



1.2.3.PRAVILA O UPOTREBI INFORMATORA I

INFORMANATA

8.Kontakte sa informatorom treba oržavati vanslužbenih prostorija(posebni stanovi,lokali).

9.Stalne informatore treba potajno nadzirati.

10.Svaku informaciju pribavljenu od informatoraili informanta treba obavezno provjeriti.

• U okviru policijskih agencija u BiH usvajaju se

,,uputstva o radu sa informantima” kaointerni akti kojima se regulišu gore navedenipostupci.

2 JAVNO POGOVARANJE KAO NAČIN SAZNANJA



2.JAVNO POGOVARANJE KAO NAČIN SAZNANJAZA POSTOJANJE KRIVIČNIH OGAĐAJA

• Pod javnim pogovaranjem u kriminalistici sepodrazumjeva pronošenje vijesti da je izvršeno oređeno krivično djelo za koje se goni poslužbenoj užnosti,ili da je oređeno lice izvršilac

nekog krivičnog djela,a da se pri tome ne zna da li je to tačno i od koga vijest potiče.(npr.širenje vijesti da NN lice siluje žene u liftovima ili daoređeni profesor prima mito)

•

Ukoliko se ustanovi da je javno pogovaranjetačno,ne treba tragati za izvorom,ako se utvrdi da je netačno treba nastojati otkriti izvor i motiv.

3 SAZNAVANJA ZA KRIVIČNE OGAĐAJE IZ



3.SAZNAVANJA ZA KRIVIČNE OGAĐAJE IZSREDSTAVA INFORMISANJA

• Zakrivične ogađaje može se saznati iz srestava javnog informisanja (televizija, časopisi).

• Iz rubrika oglasa se može saznati za mnogaplanirana i izvršena krivična djela. U oglasnom

djelu gdje se prodaju stvari često ima ukradenihpredmeta, preko oglasa se vrbuju žene za vršenje prostitucije u inostranstvu, namamljuju se žrtve za razne prevare (prodaje stanova, zapošljavanje

u inostranstvu, ulaganje novca u raznešteionice).• Npr. (lažna prijava o ubistvu na obali Vrbasa).

4 PRIJAVE KAO IZVOR SAZNANJA ZA POSTOJANJE



4.PRIJAVE KAO IZVOR SAZNANJA ZA POSTOJANJE

KRIVIČNOG DOGAĐAJA

1. Samoprijava kao izvor saznanja za postojanjekrivičnog ogađaja.

2. Anonimna i pseudonimna prijava kao izvor saznanjaza postojanje krivičnog jela.

3. Prijava oštedenog i rugih svjeoka kao izvor saznanjaza postojanje krivičnog ogađaja. 4. Prijava ržavnih, privrenih i rugih subjekata kao

izvor saznanja zapostojanja krivičnog ogađaja. • Prijavljivanje k.. o građana (član 222 ZKP-RS).

• Prijave se ponose tužiocu pismeno i usmeno(čl.223,stav1.ZKP RS).

4 1 SAMOPRIJAVA KAO IZVOR SAZNANJA ZA



4.1.SAMOPRIJAVA KAO IZVOR SAZNANJA ZA

POSTOJANJE KRIVIČNOG OGAĐAJA

• Samoprijava je način saznanja kojom neko liceprijavljuje sebe za izvršenje krivičnog djela koje segovi po službenoj užnosti.

• Samoprijave mogu biti:

1.Istinite: podnose ih primarni krivci koji su krivično djelo izvršili iz nehata,u afektu ili iz strasti i toodmah nakon izvršenja djela. Podnose je i okorjeli

kriminalci iz racionalnih razloga (da prikriju teže k.d. ili da samoprijava bude olakšavajuda okolnostpri kažnjavanju).

4 1 SAMOPRIJAVA KAO IZVOR SAZNANJA ZA



4.1.SAMOPRIJAVA KAO IZVOR SAZNANJA ZA

POSTOJANJE KRIVIČNOG OGAĐAJA

2.Nesvjesno neistinite: postoje kada lice prijavisebe za krivično djelo misledi da ga je izvršilo (npr. u toku svađe muž je stegao ženu za vratnakon čega je ona umrla, te prijavi sebe za

ubistvo, a obdukcijom se utvrdi da je smrtnastupila uslijed infarkta.

3.Lažne samoprijave.Njihovi motivi mogu bitirazličiti: plemeniti-otac prijavi sebe za k.d. koje

je izvršio sin, racionalni-prijavi se nepostojede k.d. da bih se prikrilo stvarno, samoprijaveuševnih bolesnika (šizofrenija, paranoja i dr.).

4 2 ANONIMNA I PSEUDONIMNA PRIJAVA KAO IZVOR



4.2.ANONIMNA I PSEUDONIMNA PRIJAVA KAO IZVOR

SAZNANJA ZA POSTOJANJE KRIVIČNOG JELA

• Anonimna prijava nema potpis, dok pseudonimnaima potpis ali lažan.

• I jedna i druga mogu biti istinite i lažne.

1.Istinite podnose građani koji se boje osvete

učinioca krivičnog djela (npr. kriminalna org.)2.Lažne se podnose iz različitih motiva (mržnja, osveta)

Ako se utvrdi da je saržaj anonimne i pseudonimneprijave istinit ne treba tragati za prijaviocem,međutim ako je saržaj lažan treba preduzetimjere na otkrivanju podnosioca i utvrđivanju k.d.

4.3.PRIJAVE OŠTEDENOG I RUGIH SVJEOKA KAOČ



IZVOR SAZNANJA ZA POSTOJANJE KRIVIČNOGOGAĐAJA

• Prijave oštedenog su jedan od najčešdih načina saznanja za izvršenje krivičnog djela ipredstavljaju jedan od najpouzdanijih načina saznanja za izvršrnje krivičnog djela.

• Međutim postoje i lažne prijave (radi naplateosiguranja i oslobađanja od poreza,nanošenja štete licu koje se prijavljuje-lažna prijava

silovanja).• Npr. (fingirane saobradajne nezgode, teške krađe,

požari sa velikom materijalnom štetom)

4.4.PRIJAVE RŽAVNIH,PRIVRENIH I RUŠTVENIH



SUBJEKATA KAO IZVOR SAZNANJA ZA POSTOJANJE

KRIVIČNOG OGAĐAJA

• Kao posebno značajan izvor saznanja zapostojanje krivičnih djela su krivične prijave kojepodnose razne inspekcijske službe, poreskauprava, uprava za indirektno oporezivanje,

zdravstvene ustanove i dr., s obzirom da u okvirusvoje redovne djelatnost dolaze do podataka okrivičnim djelima.

• Treba ukazati na važnost medicinskih ustanova

kada je riječ o saznanju za izvršenje krivičnih djela(pružajudi pomod povređenim licima).

• Obaveza prijavljivanja k.d.član(221 ZKP-RS).



ZLATNA PITANJA KRIMINALISTIKE




• Analiza činjeničnog stanja je početna fazakriminalističkog misaonog procesa. Ona počinje nakon pribavljanja prvih informacija o krivičnom djelu i sprovedenih radnji prvog zahvata(uviđaj,

saslušavanje svjedoka-očeviaca, obdukcja kodkrvnih delikata i dr.)

• Analizom krivičnog djela pokušavaju serekonstruisati pojedine faze njegovog nastanka

(faza koja prethodi kriminalnoj radnji, fazaneposrednog izvršenja i faza napuštanja licamjesta).




• Analiza postojedeg činjeničnog stanjapodrazumjeva pokušaj dobijanja odgovora nadevet glavnih, zlatnih pitanja kriminalistike.

• Ako se na njih odgovori iscrpno i tačno istina jeutvrđena. Zlatna pitanja kriminalistike čine cjelinui tek odgovorom na sva pitanja osigurava se dakrivično djelo bude u potpunosti razjašnjeno.

•Na objektivnu stranu k.d. Ukazuju (šta, kada, gdje,kako, koga i čime), a na subjektivnu stranu k.d.(zašto, ko, skime)

S




1. ŠTA (se esilo)? 2. KO (je izvršilac)?

3. KAA (je izvršeno)?

4. GJE(je izvršeno)? 5. KAKO (je izvršeno)?

6. ČIME (je izvršeno)?

7. S KIM (je izvršeno)?

8. ZAŠTO (je izvršeno)?

9. KOGA ILI ŠTA?

1 ŠTA SE ESILO



1.ŠTA SE ESILO

• Ukazuje na potrebu postavljanja kriminalističko-taktičke diferencijalne dijagnoze. Odgovorom na ovopitanje utvrđuje se da li u konkretnom slučaju postojikrivično djelo, prekršaj, disciplinski prestup, zades.

• Od odgovora na ovo pitanje zavisi dali de biti pokrenutaistraga odnosno krivični postupak.

• Treba planirati verzije o dokazima koji mogu da dajuodgovor na to zlatno pitanje (npr. o mogudnostima

pronalaženja još nepoznatih svjedoka,materjalnihdokaza, tragova koji ukazuju na način izvršenja).

2 KO JE IZVRŠILAC



2.KO JE IZVRŠILAC

• Ovo pitanje se nerijetko može riješiti tek na kraju.• Kod krivičnih djela sa nepoznatim izvršiocem

ubistva,razbojništva i dr.) u traganju za učiniocem može se podi samo od posledice (na osnovu izvršenja može s

zaključiti o fizičkim i psihičkim osobinama izvršioca, sposobnostima i stručnim znanjem)

• Na osnovu analize činjeničnog stanja treba analiziratina koje pretpostavke o učiniocu ukazuju poznate

činjenice: Da li je učinilac bio rutiniran ili neiskusan? Dali se mogu sačiniti verzije koje ukazuju na specifičnosti ličnosti učinioca? Da li je mogude sačiniti njegov profil?

2 KO JE IZVRŠILAC



2.KO JE IZVRŠILAC

• Na osnovu indicijalne metode sastavlja se listaosumnjičenih po raznim kriterijama, naprimjer: Ko je mogao da ima motiv za izvršenje krivičnog djela? Ko posjeduje posebna znanjaili sposobnosti za izvršenje djela? Da li jekonkretno krivično djelo moglo da ostavipsihičke ili fizičke posledice na učiniocu, npr.

povrede, psihički šok? Da li neke osobepokazuju indiciju vinosti (tj.indiciju psihičkog dejstva krivičnog djela na učinioca).

3 KAA JE IZVRŠENO



3.KAA JE IZVRŠENO

• obijanjem ogovora na ovo pitanje utvrđuje sevrijeme izvršenja krivičnog jela. • Preciziranjem vremena izvršenja može se suziti

broj mogudih izvršilaca.

• Samo ako se tačno zna vrijeme izvršenja može seprovjeravati alibi koji nude osumnjičena lica.

• Pri odgovoru na ovo pitanje treba ustanovitividljivost i vremenske prilike u vrijeme izvršenja

krivičnog djela.• Vrijeme izvršenja ponekad ulazi u modus

operandi (npr. kod provalnih krađa).



5 KAKO JE IZVRŠENO KRIVIČNO DJELO



5.KAKO JE IZVRŠENO KRIVIČNO DJELO

• Ukazuje na način izvršenja krivičnog djela.• Analizom načina izvršenja krivičnog djela može se

prikupiti mnogo važnih podataka o nepoznatomučiniocu (navike, stručna znanja, psihičke karakteristike

ličnosti). Uvijek kada nešto radi (pa i kada čini k.d.)čovjek ostavlja snažan pečat ličnost.

• Na osnovu analize načina izvršenja,kriminalistika jerazradila metode traganja za nepoznatim

učiniocima,prije svega onima koji ponavljaju izvršenje krivičnih djela (učenje o modus operandi sistemu isastavljanju personalnog profila).

6 ČIME JE KRIVIČNO JELO IZVRŠENO



6.ČIME JE KRIVIČNO JELO IZVRŠENO

• Upuduje na srestvo izvršenja.

• Treba ukazati na tjesnu vezu između: a)sredstva

izvršenja i zanimanja učinioca; b)sredstva

izvršenja i hobija (uruđa i oružja koja seupotrebljavaju pri upražnjavanju hobija, nerjetko

se koriste i za izvršenje krivičnih djela);

c)sredstava izvršenja i osobina ličnosti (podmukla

osoba koristi otrov za izvršenje ubistva;

d)sredstava izvršenja i fizičkih osobina ličnosti.



7 S KIM JE KRIVIČNO JELO IZVRŠENO



7.S KIM JE KRIVIČNO JELO IZVRŠENO

• Ukazuje na nužnost planiranja verzije osaučesnicima.

• Na osnovu analize tragova i načina izvršenja

procjenjuje se da li je krivično djelo izvršio jedan ili više saizvršilaca.

• U koliko je u izvršenju krivičnog djelaučestvovalo više lica teoretski uvijek postoji

veda vjerovatnoda da se isto rasvijetli negokada je jedan izvršilac.

8 ZAŠTO JE KRIVIČNO JELO IZVRŠENO



8.ZAŠTO JE KRIVIČNO JELO IZVRŠENO

• Objašnjava mogude motive izvršilaca. • Na osnovu verzije o motivu olazi se o mogudih

učinilaca. • Veoma je značajno kod krivičnih djela sa nepoznatim

učiniocem da operativni radnik postavi sebi pitanje; Kosve može da ima koristi od izvršenja krivičnog djela? Nakoje motive ukazuje način izvršenja krivičnog djela? Dali u konkretnom slučaju postoji više motiva?

• Treba imati u vidu da se motivi nerjetko fingiraju, a da

se patološki motivi nemogu razumjeti ako seprimjenjuje ,,zravorazumska” logika. (npr. k.d. ubistvoizvršeno u Banja Luci od strane bolesnog lica MŠ- ).









• Odgovor na zlatna pitanja kriminalistike može se dobiti jedino detaljnom, preciznom i

potpunom analizom činjeničnog stanja.

Problem kriminalističkog rada je postojanjemalog broja činjenica sa kojima se raspolaže.

• Istragu karakteriše po pravilu informacioni

deficit. Za pravazilaženje tog problema odnajvedeg značaja je učenje o planiranju verzija.



OSNOVI I OSNOVANA SUMNJA





• Svako kriminalističko istraživanje započinje sa niskimstepenom sumnje, koja se u našem pravnom sistemu unekim izvorima opisuje kao osnovi sumnje,a u nekimsamo kao sumnja.

• Kao uslov za započinjanje istrage su prema procesnomzakonodavstvu potrebni osnovi sumnje.

• Za nastavak krivičnog postupka u staiju optuživanja jepotrebna osnovana sumnja..

• Između osnova i osnovane sumnje postoji razlika u

kvantitetu (broju indicija sa kojima se raspolaže) ikvalitetu (saržini veze između činjenica koje ih grade ikrivičnog djela).

1 OSNOVI SUMNJE



1.OSNOVI SUMNJE

• Osnov sumnje (osnovi podozrenja) je svaka onaokolnost koja između izvjesnog lica i krivičnog djelastoji u tako tjesnoj vezi da se, bespristrasno suedi ponjoj kao vjerovatno uzeti može da je isto lice učinilo krivično djelo ili učestvovalo u krivičnom djelu za koje

se okrivljuje.• Osnov sumnje je okolnost ili činjenica koja ne ulazi u

bide krivičnog djela ved stoji van njega. On po pravilune daje onaj stepen izvjesnosti koji mi zovemo dokaz,ved samo jedan neznatniji stepen vjerovatnode, koji seoznačava kao podozrenje, sumnja, vjerovatnoda.

• Predstavlja osnov za preduzimanje istražnih radnji.

2 OSNOVANA SUMNJA



2.OSNOVANA SUMNJA

• Osnovana sumnja je sistem međusobno povezanih, neprotivrječnih kriminalističkih informacija (orjentaciono eliminacionih indicija iiskaza lica koja su bili očevici izvršenja krivičnog

djela) koje ukazuje na to da je oređeno lice upogledu kojeg se sprovodi kriminalistička obraa(osumnjičeni) vjerovatni izvršilac krivičnog djela u pogledu kojeg se sprovodila kriminalistička

obrada.

• Osnovana sumnja znači vedi stepen vjerovatnode.



INDICIJE

INDICIJE (POJAM)



INDICIJE (POJAM)

• Indicije, osnovi sumnje, osnovi podozrenja,činjenice su koje ukazuju na postojanje krivičnog djela, na bližu ili dalju vezu između tog djela inekog lica, na osnovu kojih se može sa manjom ili

vedom vjerovatnodom zaključiti da li je krivično djelo izvršeno ili nije, kakva je veza između oređenog (oređenih) lica i krivičnog djela, kao ina druge okolnosti značajne za razjašnjavanje krivične stvari.

• Kriminalistička djelatnost nezamisliva je baz radasa indiciijama.

2 INDICIJE(PODJELA)



2.INDICIJE(PODJELA)

1. Prema okolnostima na koje usmjeravajukriminalističku djelatnost.

2. Prema svojoj prirodi.

3. Po vremenu nastanka.

4. Po vrijednosti koju imaju u kriminalističkoj

djelatnosti.



Documents

29.03.2014._OSNOVI_KRIMINALISTIKE.pptx