5. SINIF SOSYAL BİLGİLER

2.ÜNİTE DERS NOTU

KONU: KÜLTÜR VE MİRAS

sosyalbilgilerdefterim

Anadolu ve MezopotamyauygarlıklarınıDoğal varlıklar ile tarihîmekânların, nesnelerin veeserlerin neler olduğunuKültürel ögeleringeçmişten günümüzeözelliklerini

1.

2.

3.

Neler

öğreneceğiz?

MİLAT

Hz. İsa'nındoğumudur.

Takvimde 0 (sıfır)olarak kabul edilir.

UYGARLIKLARI ÖĞRENİYORUM

İlgili kavramlar

Anadolu ve Mezopotamyabölgelerinde kurulan uygarlıklar,edindikleri bilgiler ve yaptıkları

faaliyetlerle insanlık tarihine birçokkatkıda bulunmuşlardır. Şimdi bu

uygarlıkları ve onların insanlık tarihineolan katkılarını öğrenelim

ÇAĞ

benzer sosyal vesiyasal olayların

yaşandığıdönemlere denir.

MEZOPOTAMYA

Fırat ve Diclenehirleri

arasında kalantopraklara denir.

YÜZYIL

Yüz yıllık zamandilimine denir.

sosyalbilgilerdefterim 1 sosyalbilgilerdefterim

• Başkentleri, Gordion (Polatlı-Ankara)• En önemli kralları Midas'tır..• Tarım ve hayvancılıkla uğraştılar.• Tarımı ve hayvancılığı korumak için sert kanunlar yaptılar. (Öküz öldüren ve saban kıranın cezası ölümdü.)• Kibele, en büyük toprak ve bereket tanrıçası olarak kabul edilir.• Fibula denilen çengelli iğneyi yaptılar.• Hayvanları konu alan fabl türü masallar yazdılar.• Tapates adı verilen halı ve kilimleri vardır.• Krallar için tümülüs adı verilen mezarlar yaptılar.

ANADOLU UYGARLIKLARI

• Başkentleri, Hattuşaş (Çorum)• Devleti yöneten kraldır.• Kraldan sonra en yetkili kişi "Tavananna" adı verilen kraliçedir.• Yönetim işlerinin görüldüğü meclisin adı Pankuş'tur.• Krallar, Tanrılarına hesap vermek amacıyla anal adı verilen yıllıklar yazdılar. (İlk defa tarihyazıcılığını başlattılar.)• Tarihteki ilk yazılı antlaşma olan Kadeş Antlaşması'nı Mısırlılarla imzaladılar

1-HİTİTLER

2-FRİGLER

sosyalbilgilerdefterim sosyalbilgilerdefterim2

• Başkentleri, Sardes (Sart-Manisa)• Parayı icat ettiler. (Takas usulü ortadan kalktı.)• Tarihteki ilk ticaret yolu olan Kral Yolu'nu yaptılar ve ticaretle uğraştılar.• Orduları paralı askerlerden oluştuğu için kısa sürede yıkıldılar.

Belli bir başkentleri yoktur. Şehir devletleri olarak yaşadılar. (İzmir, Efes, Foça)• Demokratik yönetim anlayışı vardır.• Özgür düşünce ortamı vardır.• Tales, Pisagor, Hipokrat gibi önemli bilim adamları vardır.• Dünya'nın yedi harikası arasında gösterilen Artemis Tapınağı'nı inşa etmişlerdir.

3-LİDYALILAR

4-URARTULAR• Başkentleri, Tuşpa (Van)• Taş işçiliğinde oldukça gelişmişler ve eserlerini taştan yapmışlardır.• Ölümden sonra yaşama inandıkları için oda mezarlar yaptılar.• Tarımı geliştirmek için bentler ve Şamran adı verilen su kanalı yaptılar

5-İYONLAR

3 sosyalbilgilerdefterimsosyalbilgilerdefterim

Başkentleri, Ninova• Ticaretle uğraştılar.• Anadolu'ya yaptıkları ticaretle yazıyı Anadolu'ya taşıdılar.• Dünyanın ilk kütüphanesini kurdular

Şehir devletleri halinde yaşadılar. (Ur, Uruk, Kiş, Lagaş)• Şehirleri Ensi veya Patesi denilen rahip krallar yönetirdi.• Ziggurat adı verilen çok katlı tapınaklar yaptılar. İbadet dışında, okul ve gözlemeviolarak kullandılar.• Ay yılı esaslı takvimi bulmuşlardır.• Yazıyı icat ettiler.• Tarihte ilk yazılı kanun olan Urugakina Kanunları'nı yaptılar.• Tekerleği icat ettiler.

2-ASURLAR

MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI

1-SÜMERLER

Başkentleri, Babil• En önemli kralları Hammurabi• Tarihteki bilinen ilk anayasa, Hammurabi Yasaları'nı yaptılar.• Babil'in Asma Bahçeleri ve Babil Kulesi bu dönemin önemlieserleri arasında yer alır.

3-BABİLLER

4 sosyalbilgilerdefterimsosyalbilgilerdefterim

DOĞAL VARLIK TARİHİ ESERDoğada insan eli

değmeden oluşan, gezilip görülebilecek

eşsiz güzellikteki yerlerve unsurlar doğal varlık

olarak nitelendirilir.

Geçmiş uygarlıklardankalan, insan eliyleyapılmış kalıntı ve

eserlere verilen addır.Tarihi eserler koruma

altındadır.

TARİHİ NESNEGeçmişten bizlere

kalan ve tarihî değertaşıyan eşyalar tarihî

nesne olarakadlandırılır

GÜZEL ÜLKEM

AĞRI / İSHAKPAŞA SARAYI

TRABZON /SÜMELA

MANASTIRI

KARABÜKSAFRANBOLU

EVLERİ

İSTANBULTOPKAPISARAYI

ANTALYAMANAVGATŞELALESİ

AKSARAYIHLARA VADİSİ

BOLUYEDİ GÖLLER

DENİZLİPAMUKKALE

sosyalbilgilerdefterim 5 sosyalbilgilerdefterim

Cağ Kebabı – ErzurumTantuni – MersinMantı - KayseriKünefe – HatayKaymak - Afyonİskender Kebap - BursaDondurma - KahramanmaraşLahmacun - Şanlı Urfa

Nevşehir – ÇömlekçilikAfyon – Mermercilik

Gaziantep – BakırcılıkAdıyaman – Kilimcilik

Isparta – HalıcılıkKütahya – Çinicilik,

Porselen

sosyalbilgilerdefterimsosyalbilgilerdefterim

Binlerce yıllık geçmişe sahip olması ve birçok medeniyete ev sahipliği yapmasınedeniyle ülkemizde kültürel özellikler çeşitlilik göstermektedir. Bir toplumda nesildennesile aktarılarak yaşatılan gelenek, görenek, inanış, düşünce ve sanat varlıklarınıntümüne kültür adı verilir.

MİLLî BAYRAMLAR• 19 Mayıs Atatürk'ü AnmaGençlik ve Spor Bayramı

• 23 Nisan Ulusal Egemenlik veÇocuk Bayramı

• 29 Ekim CumhuriyetBayramı

• 30 Ağustos Zafer Bayramı• 15 Temmuz Demokrasi

ve Millî Birlik Günü

KÜLTÜREL ZENGİNLİĞİMİZ

YEMEKLERİMİZ

EL SANATLARIMIZ HALK

OYUNLARIMIZ

BAYRAMLARIMIZ

UNUTMAYIN!Pizza, hamburger, vb.

yemekler kültürümüzüyansıtmaz.

Ege’de Zeybek,Karadeniz’de Horon,

G.D. Anadolu’da Halay, Trakya’da Hora,

Ankara’da Misket, Artvin’de Atabarı,

Edirne’de Karşılama, Erzurum’da Bar,

MEVSİMLİKBAYRAMLAR

• Nevruz (21 Mart- Bahar

Bayramı)• Hıdırellez (6 Mayıs)

DİNî BAYRAMLAR• Ramazan Bayramı• Kurban Bayramı

6

Türkülerimiz ve Halk Ozanlarımız

Kültürümüzün zenginliği türkülerimizde de kendini göstermektedir. Her bölgenin heryörenin türküsü çalgısı değişiklik göstermektedir. Yaşanan olumlu veya olumsuz

olaylar türkülere konu olmuştur. Türküleri seslendiren ünlü halk ozanlarımız tanıyalım

ESKİDEN

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KÜLTÜRÜMÜZ

AŞIK VEYSELDADALOĞLU KÖROĞLU NEŞET ERTAŞ

TeknolojiKitle iletişim araçlarının yaygınlaşmasıSanayinin gelişmiş olmasıKültürel etkileşimin hızlı yaşanması gibi faktörler etkili olmuştur.

İnsanlar, yaşadıkları toplumun kültürel unsurlarını zaman içinde öğrenirler. Öğrenilendeğerler gelecek nesillere aktarılarak korunmaya ve sürdürülmeye çalışılır. Örneğin;bayramlarda aile büyüklerinin elini öpme geleneği geçmiş dönemlerden bize aktarılankültürel bir değerdir. Kültürün nesilden nesile aktarılması, toplumu oluşturan her yaştanbireyi birbirine yakınlaştırır.Kültür, geçmişten günümüze aktarılırken zaman içinde değişimlere uğrayabilir. Geçmiştengelen kültür mirasını alan yeni nesil, yaptığı yeniliklerle kültürün gelişmesine katkı sağlar.Bazı kültürel unsurlar zaman içinde yerini yepyeni değerlere bırakabilir.Bu değişimin nedenleri arasında;

Çoğunlukla yer sofrasındayemek yenirmiş

GÜNÜMÜZDE

Düğünler günlerce sürermiş. Kötortasında yada mahalle arasında

yapılırmış

Düğün salonlarında 3-4 saatsürüyor.

Yöresel kıyafetler giyilirmişTüm dünyada benzerlik gösteren

moda kıyafetler

Gelen misafire ayran ikramedilirmiş

Şimdi ise çay veya kavre ikramedilir.

Günümzde ise hemen hemen herevde yemek masaları kullanılıyor.

7sosyalbilgilerdefterim sosyalbilgilerdefterim