3-1 Putna Administracija i Zastita Puteva

Bosna i Hercegovina

Sarajev

DIREKCIJA CESTA FEDERACIJE BiHSarajevo

Javno preduzee PUTEVI REPUBLIKE SRPSKE Banja Luka

SMJERNICE ZA PROJEKTOVANJE, GRAENJE, ODRAVANJE I NADZOR NA PUTEVIMA

KNJIGA III: ODRAVANJE PUTEVA

DIO 1: PUTNA ADMINISTRACIJA I ZATITA PUTEVA

Sarajevo/Banja Luka 2005

Odravanje puteva

Putna administracija i zatita puteva

SADRAJ1 UVOD......................................................................................................................... 3 1.1 1.2 2 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 PRAVNE OSNOVE .....................................................................................................3 UPOTRIJEBA POJMOVA.............................................................................................7 NADZOR NAD STANJEM PUTEVA ............................................................................. 10 BAZA PODATAKA O PUTEVIMA ................................................................................ 11 Oznaavanje javnih puteva.......................................................................... 11 Voenje evidencije o javnim putevima i objektima; naini prikupljanja podataka....................................................................................................... 13 2.2.2.1 2.2.2.2 2.2.2.3 2.2.2.4 2.2.3 2.3 3 3.1 3.2 3.2.1 Baza tehnikih i drugih podataka o javnim putevima (baza podataka o putevima/cestama, BPP, BCP) ..............................................................13 Sadraj baze podataka; izvjetavanje i raspolaganje podacima ...................14 Baza podataka o ulaganjima u javne puteve............................................17 Baza podataka o upotrebi javnih puteva .................................................18

PUTNA ADMINISTRACIJA ......................................................................................... 9

Odravanje baze podataka .......................................................................... 19 GODINJA NAKNADA ZA UPOTREBU PUTEVA ........................................................... 20 KONTROLA DIMENZIJA VOZILA I OSNOG OPTEREENJA........................................... 21 AKTIVNOSTI U ZATITNOM POJASU JAVNOG PUTA ILI U PUTNOM POJASU .............. 22 Saglasnost/dozvola u zatitnom pojasu puta ............................................. 22 3.2.1.1 3.2.1.2 3.2.1.3 Aktivnosti prije otpoinjanja upravnog postupka ......................................22 Upravni postupak ...............................................................................23 Aktivnosti po zavretku upravnog postupka.............................................24

ZATITA PUTEVA..................................................................................................... 21

3.2.2

UPUTSTVA za postupke pri izdavanju saglasnosti za prikljuenje na javne puteve........................................................................................................... 24 3.2.2.1 3.2.2.2 3.2.2.3 3.2.2.4 3.2.2.5 Opte odredbe za ureenje prikljuka na javni put ...................................24 Postupak izdavanja odobrenja ..............................................................25 Prostorno planiranje ...........................................................................25 Zahtjev za izdavanje saglasnosti ...........................................................25 Postupak pripreme miljenja, uslova i saglasnosti.....................................26

3.2.3 3.2.4

UPUTSTVA za pripremu prijedloga za postavljanje turistike i druge obavjetajne signalizacije............................................................................ 27 SMJERNICE za postavljanje panela za obavjetavanje i oglaavanje du javnih puteva................................................................................................ 30 3.2.4.1 3.2.4.2 3.2.4.3 3.2.4.4 3.2.4.5 3.2.4.6 Oglaavanje na otvorenom prostoru, reklamiranje, usmjeravanje ................31 Objekti za oglaavanje ........................................................................31 Vizuelno ometanje uesnika u saobraaju ...............................................31 Oblik i dimenzije panela za oglaavanje i obavjetavanje ...........................32 Sadraj znakova i panela za oglaavanje i obavjetavanje ..........................32 Struno-tehnike osnove za izdavanje saglasnosti ....................................33

3.3 3.4 3.4.1 3.4.2 3.4.3

DOZVOLA ZA VANREDNI PREVOZ ............................................................................ 35 OBUSTAVA SAOBRAAJA ........................................................................................ 36 Zahtjev za izdavanje dozvole za obustavu saobraaja ............................... 36 Sadraj elaborata o obustavi saobraaja .................................................... 37 Drugi uslovi za obustavu saobraaja ........................................................... 39knjiga III - dio 1 strana 1 od 74

RS-FB&H/3CS DDC 433/04


Odravanje puteva

3.4.4 3.4.5 3.4.6 3.4.7 3.5 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10 4.11 4.12 4.13

Dopuna zahtjeva za obustavu saobraaja ...................................................39 Registracioni obrazac za obustavu saobraaja............................................40 Obustava saobraaja u primjeru radova odravanja...................................42 Obustava saobraaja u primjeru elementarnih nepogoda ..........................42 INSPEKCIJSKI NADZOR ...........................................................................................43 IZVJETAJ O IZDACIMA U PUTEVE...........................................................................45 IZVJETAJ O SAOBRAAJNOM RADU........................................................................46 ZAHTJEV ZA POVRAT GODINJE NAKNADE ZA UPOTREBU PUTEVA ............................47 ZAHTJEV ZA OSLOBAANJE OD PLAANJA NAKNADE ZA UPOTREBU PUTEVA .............49 ZAHTJEV ZA IZDAVANJE DOZVOLE/SAGLASNOSTI ....................................................50 ZAHTJEV ZA DOBIJANJE PROJEKTNIH USLOVA .........................................................51 SAGLASNOST ZA REKONSTRUKCIJU KUE ................................................................53 ZAHTJEV ZA IZMJENU NAMJENE, UREENJE SAOBRAAJA ........................................55 DOZVOLA ZA RADOVE NA ODRAVANJU/POLAGANJU KOMUNALNIH VODOVA.............56 SAGLASNOST I DOZVOLA ZA IZGRADNJU .............................................................58 PROJEKTNI USLOVI.............................................................................................59 VANREDNI PREVOZI............................................................................................61 REGISTRACIONI OBRAZAC OBUSTAVE..................................................................74

PRILOZI ...................................................................................................................45

strana 2 od 74

knjiga III - dio 1


Odravanje puteva


1 UVODUpravljanje putevima i njihova zatita predstavljaju ne samo organizaciju slubi ve i izvravanje zadataka neophodnih za obezbjeenje nesmetanog i bezbjednog odvijanja saobraaja na javnim putevima. Jednako vaan cilj je obezbijediti, da finansijska sredstva koja su namijenjena za izgradnju, obnavljanje i odravanje puteva budu efikasno, i to je jo vanije, opravdano upotrebljena. itav proces bi se najprikladnije mogao opisati kao gospodarenje putevima koje se sastoji od aktivnosti planiranja, projektovanja, finansiranja, izgradnje, upravljanja, zatite i odravanja puteva. S obzirom da su putevi Zakonom o javnim putevima definisani kao javno dobro, ovaj vid upravljanja se zasniva na vlasnitvu javnog dobra. Njegova specifinost se odraava u specifikaciji ciljeva gospodarenja putevima, koji su definisani kao takva izgradnja i upravljanje putevima, da ih svi korisnici mogu, ukoliko potuju saobraajne propise i posebne uslove za odvijanje saobraaja, bezbjedno koristiti.

1.1

PRAVNE OSNOVE

Na podruju Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske trenutno je na snazi ili je u pripremi sljedee zakonodavstvo, koje se odnosi na upravljanje i zatitu puteva: Zakon o cestama ("Slubene novine Federacije BiH'', broj 6/02, 18/02) Zakon o javnim putevima ("Slubeni glasnik RS", broj 3/04) Zakon o osnovama bezbjednosti saobraaja na javnim putevima ("Slubeni list SFRJ" br. 50/88, 63/88, 80/89, 24/90 i 11/91); o sa novim izmjenama ("Slubeni list SRBiH" br. 2/92, 13/94 i 2/96) i o sa novim izmenama (SRJ 34/92, 13/93, 24/94, 41/94) Zakon o osnovama sigurnosti prometa na cestama u BiH (Nacrt, Sarajevo, juni 2004) Zakon o prevozu u unutarnjem cestovnom prometu ("Slubeni list FBiH" br.23/98) Zakon o prevozu u drumskom saobraaju ("Slubeni glasnik RS", broj 4/00-85, 26/01-567, 85/03-12) Zakon o meunarodnom i meuentitetskom drumskom prevozu ("Slubeni glasnik BiH", broj 1/02), Zakon o komunalnim delatnostima (Sl. list RS 11/95) Odluka o utvrivanju magistralnih puteva ("Slubeni list SFRJ" br.39/94 i 4/87) Odluka o utvrivanju regionalnih puteva ("Slubeni list SRBiH" br.8/91 i 29/91) Zakon o ratifikaciji Evropskog sporazuma o glavnim meunarodnim saobraajnim arterijama ("Slubeni list SFRJ", Meunarodni ugovor br. 5/80) Zakon o upravnom postupku ("Slubeni list FBiH" br.1/98 i 48/99) Zakon o administrativnoj slubi u upravi Republike Srpske ("Slubeni glasnik Republike Srpske", broj 16/02 i 62/02 Uredba o kancelarijskom poslovanju organa uprave i slubi za upravu FBiH ("Slubeni list FBiH" br.20/98) Uredba o uvjetima i nainu polaganja strunog upravnog ispita slubenika organa uprave i slubi u upravi ("Slubeni list FBiH" br.24/98, 12/00, 2/02, 59/03) Uredba o strunom ispitu za rad u upravi Republike Srpske (Sl.l. RS br. 02/1-0201105/02)RS-FB&H/3CS DDC 433/04 knjiga III - dio 1 strana 3 od 74


Odravanje puteva

Zakon o arhivskoj grai FBiH ("Slubeni list FBiH" br.45/02) Uredba o organiziranju i nainu vrenja arhivskih poslova u organima uprave i slubama za upravu ("Slubeni list FBiH" br.22/03) Zakon o administrativnoj slubi u upravi Republike Srpske ("Slubeni glasnik Republike Srpske", broj 16/02 i 62/02 Uredba o strunom ispitu za rad u upravi Republike Srpske ("Sl.l.RS" br. 02/1-0201105/02) Pravilnik o odravanju javnih puteva, Pravilnik o odravanju javnih cesta (Sl. Novine FBiH br. 48/2003) Pravilnik o minimalnim tehnikim uslovima za projektovanje i ureivanje autobusnih stanica (Sl. Novine FBiH br. 48/2003) Pravilnik o utvrivanju uslova za projektovanje i izgradnju prikljuaka i prilaza (Sl. Novine FBiH br. 48/2003) Zakon o konstituiranju novih opina u FBiH ("Slubeni list FBiH" br.6/98) Zakon o utvrivanju naseljenih mjesta i o izmjenama u nazivima naseljenih mjesta u odreenim opinama ("Slubeni list SRBiH 24/86, 33/90, 32/91 i FBiH" br.14/04) Pravilnik o evidenciji o javnim putevima i objektima na njima, kao i o tehnikim podacima za te puteve (Sl.l. SFRJ br. 52/83) Pravilnik o saobraajnim znakovima na putevima ("Slubeni list SFRJ", br 48/81, 59/81 i 17/85) Uputstvo o jedinstvenom nainu obrauna za povrat sredstava to se plaaju pri registraciji motornih vozila (Sl. Novine FBiH 48/03) Uputstvo za povrat sredstava koja se plaaju pri registraciji motornih i prikljunih vozila Pravilnik o postavljanju reklama i drugih natpisa pored javnih cesta ("Sl. list SRBiH" br.2/76 i 1/77, FMPK broj: 01-050-212-1/77 od 06.02.1997. god.) Pravilnik o postavljanju znakova informacija na cestama i naknada za ceste (Sl. Novine FBiH 52/02) Pravilnik o vanrednim prevozima ("Sl. list SRBiH" br.40/75) Pravilnik o utvrivanju uslova za obavljanje vanrednog prijevoza i visinu naknade za vanrednu upotrebu cesta (SL.novine FBiH 52/02, 20/03 i 49/03) Odluka o o visini plaanja naknade za koritenje zemljita u putnom pojasu, naknada za postavljanje natpisa na cestovnom pojasu, kao i naknada za vanrednu upotrebu magistralne ceste (vanredni prevoz), ("Slubene novine FBiH" br.14/97) Odluka o visini i nainu plaanja naknade za korienje zemljita u cestovnom pojasu i drugog zemljita koje pripada javnim cestama (Sl. Novine FBiH 52/02 i 4/05) Odluka o posebnom ogranienju saobraaja za motorna vozila (u zimskim uvjetima), ("Slubeni list SRBiH" br.40/75) Pravilnik o kategorizaciji autobuskih stanica ("Sl. glasnik RS", broj 23/00-581) Pravilnik o saobraajnim znakovima na putevima nacrt Uredba o regulisanju visine naknade za korienje zemljita koje pripada putu ("Slubeni glasnik RS", broj 19/99-458) Uredba o regulisanju visine naknada za vanredne prevoze na putevima RS ("S.g. RS" br.: 19/99-458 i 33/03-1) Uredba o regulisanju visine naknade za lokaciju i izgradnju objekata u zatitnom pojasu puta, koji se prikljuuje na magistralne ili regionalne puteve. ("S.g. RS" br.: 19/99-460)knjiga III - dio 1 RS-FB&H/3CS DDC 433/04

strana 4 od 74

Odravanje puteva


-

Uredba o regulisanju visine naknade za postavljanje natpisa u zatitnom pojasu puta ("S.g. RS" br.: 19/99-461) Odluka o visini godinje naknade za puteve, koja se plaa pri registraciji vozila na motorni pogon i raspodjeli sredstava od te naknade izmeu Direkcije za puteve i nadlenog organa koji upravlja putevima ("S.g. RS" br.: 26/98-689 i 1/02-8) Odluka o vrenju kontrole naplate naknade za puteve koja se plaa pri registraciji motornih i prikljunih vozila ("S.g. RS" br.: 26/98 i 1/2; 37/03-3) Rjeenje o godinjoj naknadi koja se plaa pri registraciji motornih vozila (Sl.novine FBiH 8/96) Mjerila za utvrivanje prekomjerne upotrebe javne ceste (Sl. Novine FBiH 52/02) Prostorni plan Bosne i Hercegovine za period od 1981. do 2000. godine (preieni tekst) 15/89-389

Navodimo neke znaajne definicije i druge pasuse iz vaeeg zakonodavstva: Zakon o osnovama sigurnosti prometa na cestama u Bosni i Hercegovini (nacrt) Poglavlje II Ceste, od l. 10 do 23. Zakon o cestama Federacije BiH Poglavlje II. Upravljanje cestama 10. lan Vlada Federacije Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Osniva) osniva Direkciju cesta Federacije Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Direkcija cesta). Direkcija cesta je jedini menader magistralne cestovne infrastrukture u Federaciji. Predmet poslovanja Direkcije cesta je: osiguranje materijalnih i drugih uvjeta za odravanje, zatitu, rekonstrukciju, izgradnju i upravljanje magistralnim javnim cestama, te osiguranje tehniko-tehnolokog jedinstva sistema javnih cesta. 35. lan Nadleni kantonalni organi vre odravanje, zatitu, rekonstrukciju, izgradnju i upravljanje regionalnim i lokalnim cestama, te osiguranje tehniko-tehnolokog jedinstva sistema javnih cesta. 57. lan Poslovi upravljanja autocestama i cestovnim objektima za iju se upotrebu plaa cestarina, u smislu ovog zakona su: 1. graenje autocesta i objekata sa naplatom; 2. redovno i vanredno odravanje autocesta i objekata s naplatom; 3. izrada strunih podloga za pripremu i dodjelu koncesije; 4. davanje u zakup prateih objekata ili lokacije za pruanje usluga korisnicima autoceste; 5. nadzor nad koritenjem i upravljanjem autoceste i objekata s naplatom; 6. struno-tehniki nadzor nad graenjem autocesta i objekata s naplatom. IV - ZATITA CESTA I UVJETI OBAVLJANJA PROMETA NA CESTAMA lanovi od 59 do 84 lan 83. Ovim zakonom Federalno ministarstvo prometa i komunikacija prenosi javno ovlatenje na Direkciju cesta.RS-FB&H/3CS DDC 433/04 knjiga III - dio 1 strana 5 od 74


Odravanje puteva

Direkcija cesta, odnosno nadleni kantonalni organ u upravnom postupku donose rjeenja kada izdaju: odobrenja za vanredni prijevoz iz lana 60. ovog zakona, odobrenje za izgradnju prikljuka odnosno prilaza na javnu cestu iz lana 66. ovog zakona, posebne uvjete za izgradnju objekata i instalacija iz lana 68. ovog zakona, saglasnost za radnje i aktivnosti na javnoj cesti i njenom zatitnom pojasu iz lana 64. ovog zakona, odobrenje za postavljanje znakova informacija iz lana 81. ovog zakona. Protiv upravnih akata iz stava 1. ovog lana moe se podnijeti alba federalnom ministru prometa i komunikacija odnosno nadlenom kantonalnom ministru. V - FINANSIRANJE JAVNIH CESTA lan 85. Finansijska sredstva za odravanje, zatitu, obnovu, rekonstrukciju i izgradnju javnih cesta osiguravaju se: 1. godinjim naknadama za upotrebu cesta to se plaaju pri registraciji za motorna i prikljuna vozila, kao i zaprena kola; 2. naknadama za ceste iz maloprodajne cijene nafte i naftnih derivata; 3. posebnim naknadama za upotrebu javnih cesta, autocesta i odreenih objekata na cestama (most, vijadukt, tunel i sl.); 4. naknadama za ceste na inozemna motorna i prikljuna vozila; 5. posebnim naknadama za slubu "Pomo - informacije na cestama" 6. naknadama za ceste to se plaaju za vanrednu upotrebu javnih cesta (vanredni prijevoz); 7. naknadama za ceste to se plaaju za prekomjernu upotrebu javnih cesta zbog optereenja i uestalosti vozila; 8. naknadama za koritenje cestovnog zemljita 9. naknadama za koritenje objekata na osnovu dobivene koncesije; 10. donatorskim sredstvima; 11. sredstvima domaih i stranih ulagaa; 12. sredstvima ostvarenim od prateih djelatnosti; 13. kreditnim sredstvima iz domaih i inozemnih izvora; 14. sredstvima federalnog budeta i budeta kantona; 15. sredstvima meunarodnih organizacija (SFOR i dr.); 16. drugim sredstvima osiguranim po posebnim propisima. Specifinosti oko godinjih naknada definisane su u lanovima do 93. Zakon o javnim putevima Republike Srpske (navodimo samo one odredbe koje se znatno razlikuju od gore navedenih) lanovi 10 i 11. Upravljanje, graenje, odravanje i zatitu mree magistralnih i regionalnih puteva vri Javno preduzee Putevi Republike Srpske. Upravljanje, graenje, odravanje i zatitu mree auto puteva vri Javno preduzee Auto putevi Republike Srpske.

strana 6 od 74

knjiga III - dio 1


Odravanje puteva


16. lan Predmet poslovanja Javnog preduzea Republike Srpske je: 1. operativni poslovi ostvarenja tehniko-tehnolokog jedinstva mree magistralnih i regionalnih puteva prema usvojenoj strategiji, kroz prostorna, saobraajna, tehnika i ekonomska istraivanja i analize; 2. priprema i predlae godinje i srednjorone planove za odravanje, zatitu, rekonstrukciju i izgradnju magistralnih i regionalnih puteva i objekta na njima; 3. organizacija planiranja i projektovanja kao i izgradnje magistralnih i regionalnih puteva; 4. organizuje finansiranje, izgradnju, rekonstrukciju, odravanje i zatitu ..; 5. voenje jedinstvene baze podataka o putevima i katastra objekata; 6. obavjetavanje javnosti o stanju prohodnosti magistralnih i regionalnih puteva, vanrednim dogaajima, kao i meteorolokim uslovima znaajnim za bezbjednost odvijanja saobraaja; 7. organizuje i sprovodi projekte zatite okoline od uticaja saobraaja na putevima; 8. preduzima mjere i aktivnosti na unapreenju bezbjednosti saobraaja na putevima; 9. praenje saobraajnog optereenja i saobraajnih tokova na javnim putevima; 10. ostali poslovi upravljanja Poglavlje V. od 37. do 52. lana govori o zatiti javnih puteva 37. lan Pod zatitom javnih puteva u smislu ovog zakona podrazumijeva se: 1. zatita od oteenja trupa puta 2. zatita putnih, graevinskih objekata i opreme javnog puta 3. zatita saobraajne signalizacije 4. zatita opreme puta i drugih objekata koji slue putu 5. kontrola teine, osovinskog optereenja i dimenzija vozila i tereta prilikom obavljanja vanrednog prevoza 6. spreavanje bespravne izgradnje u trupu i zatitnom pojasu javnog puta 7. obavjetavanje korisnika javnih puteva o stanju i prohodnosti Pravilnik o saobraajnim znakovima na putevima (nacrt) S obzirom da pravilnik o saobraajnim znakovima detaljno ne odreuje turistiku i drugu obavjetajnu signalizaciju, predlae se posebna uputstva koja se odnose na postavljanje navedenih znakova, kao i na oglaavanje uz putevime kao poseban problen dananjeg vremena.

1.2

UPOTRIJEBA POJMOVA

Upravlja puteva:Institucija, koja je po Zakonu o javnim putevima nadlena za upravljanje javnim putevima Projektni uslovi:uslovi koji se odnose na pripremu projektne dokumentacije, odreuje ih ovlateni organ za izdavanje saglasnosti na osnovu uslova postavljenih u izvoakom aktu prostornog planiranja kao i na osnovu zakona i propisa; Saglasnost:saglasnost izdaje ovlateni organ za izdavanje saglasnosti, kojom potvruje da je projektna dokumentacija u skladu sa uslovima koje je navedeni organ prethodno postavio.


knjiga III - dio 1

strana 7 od 74


Odravanje puteva

strana 8 od 74

knjiga III - dio 1


Odravanje puteva


2 PUTNA ADMINISTRACIJAUopteno govorei, putna administracija odnosno upravljanje putevima predstavlja usko specijalizovano struno podruje koje povezuje funkciju vlasnitva puta sa funkcijom izvoenja zadataka u sklopu izgradnje, odravanja i zatite puteva. Za uspjeno upravljanje putevima veoma je bitno imati na raspolaganju sve podatke koji omoguavaju realizaciju postavljenih ciljeva sistema gospodarenja putevima kao i procjenu moguih alternativa odravanja i zatite puteva kao osnova za racionalno planiranje izvoenja radova. Osnovu za raspodjelu obaveza koje se odnose na upravljanje putevima predstavlja odgovarajua kategorizacija javnih puteva. Nekategorisani putevi se smatraju privatnim putevima na koje se ne primjenjuju propisi koji se odnose na puteve i bezbjednost saobraaja. Upravljanje i odravanje navedenih puteva vre njihovi vlasnici. To znai, da moe put i zatvoriti za saobraaj ili staviti na njega saobraajni znak vozite na vlastitu odgovornost. Ako se nekategorisani put stavi u javnu upotrebu (primjer zatvorenih tgovakih centara) onda na putevima unutar takvih podruja vai zakon o saobraajnoj bezbjednosti a ne i zakon o javnim putevima. Takva zaokruena jedinica moe biti po noi i zatvorena sa rampom. Osnovni zadaci organa ovlatenog za upravljanje javnim putevima su: nadzor nad stanjem puteva nadzor nad saobraajnim ureenjem puteva izvoenje postupaka javnog nadmetanja za radove na gospodarenju puteva prikupljanje godinje naknade za koritenje puteva i putnog zemljita i drugih naknada i prihoda Zakona i javnih putevima ekspropriacija za javne puteve analizira prihode i pokree inicijativu za poveanje prihoda obezbjeenje redovnog voenja zemljino-knjinih podataka o putevima; otkupljivanje zemljita i plaanje nadoknade u sluaju ranijih neizmirenih obaveza prema vlasniku nepokretnosti na koje je uticala izgradnja puta osiguranje puteva tehniko-strateki i razvojni zadaci istraivanja i razvoj priprema raznih studija priprema planova razvoja i odravanja puteva organizacija revizije projektne dokumentacije prikupljanje podataka i voenje evidencije u skladu sa propisima; brojanje saobraaja; arhiviranje projekata izvedenog stanja i druge dokumentacije koja se odnosi na upravljanje putevima; pregledi objekata (redovni, povremeni i glavni); pregledi puteva (periodini, nakon otapanja snijega, itd.); nabavka i odravanje opreme potrebne za mjerenje i kontrolu puteva, te izvoenje kontrolnih ispitivanja i mjerenja; obavjetavanje javnosti o stanju na putevima i odvijanju saobraaja na putevima izdavanje dozvola i saglasnosti prema propisima za zatitu puteva i bezbjednost saobraaja priprema strunih osnova za izradu smjernica i tehnikih specifikacija za projektovanje, graenje i odravanje puteva uee u meunarodnim organizacijama i projektimaRS-FB&H/3CS DDC 433/04 knjiga III - dio 1 strana 9 od 74


Odravanje puteva

struni zadaci za izvoenje upravnih zadataka. Upravlja puteva mora nuno prikupljati veliku koliinu podataka. Zadatak osoblja Upravljaa koje je zaposleno na prikupljanju podataka je, da prui podrku organima upravljanja prilikom donoenja odluka kao i da povea produktivnost. Klju efikasnosti informacionog sistema Upravljaa puteva je u referentnoj strukturi lokacija, koja korisniku omoguava da pronae vrijeme i mjesto za svaki podatak. Na primjer, informacioni sistem puteva sadri podatke o konfiguraciji putne mree (prema funkcionalnoj i upravnoj kategorizaciji), o susjednim podrujima, fizikim karakteristikama putnih veza, o kolovoznim konstrukcijama, zgradama, saobraaju, saobraajnim nesreama, primjenjenim mjerama, kao i druge elemente neophodne za upravljanje putevima; ove informacije se redovno mijenjaju i auriraju. Meutim, navedeni podaci ne bi bili optimalno upotrebljivi, ukoliko se ne bi mogli tano odrediti u vremenu i prostoru. Informacioni sistem obino slui vienamjenskim ciljevima Upravljaa puteva, npr. potrebama planiranja i ulaganja u puteve, potrebama regionalnih uprava u pogledu organizacije redovnog odravanja. Ovakva sloenost vienamjenskih ciljeva takoe namee vie zahtjeva za informacioni sistem. Za posebne potrebe na raspolaganju je irok izbor sistema, koji obuhvataju i programsku opremu i ureaje. Dobri informacioni sistemi korisniku omoguavaju prijatan nain unoenja i traenja podataka, kao i razvrstavanje i organizovanje svih vrsta podataka koje korisnik prikuplja ili prati Rezultati dobro ureenog sistema upravljanja putevima mogu se vidjeti u primjerenom odravanju putne mree, a naroito utiu na: - nivo usluga odnosno stanje na putevima - razvoj podruja, socijalno-ekonomske faktore, trokove korisnika puta - nivo bezbjednosti saobraaja kao i trokove saobraajnih nesrea - degradaciju okoline - trokove upravljanja putevima (vea vrijednost investiranih finansijskih sredstava i nia vrijednost trokova odravanja). Trokove loeg upravljanja putevima i neprimjerenog finansiranja puteva snose uglavnom korisnici puteva. Dalje u tekstu navodimo neke vanije zadatke iz oblasti upravljanja:

2.1 NADZOR NAD STANJEM PUTEVANadzor prohodnosti i upotrebljivosti puteva jest u jednom djelu obuhvaen u Pravilniku o odravanju javnih puteva. U tom poglavlju navodimo drugi aspekt, a to je onaj nadzor nad stanjem puteva, koji omoguava Upravljau primjereno gospodarenje sa putevima u svojoj nadlenosti. Praenje stanja puteva se sastoji od postupaka pomou kojih se utvruje kako se uslovi puta i njegova okolina tokom vremena mijenjaju (npr. poveanje oteenja na kolovozu, klimatski uslovi, promjene u saobraaju, mjere odravanja, itd.). Dogovoreni naini mjerenja zavisni su od prakse u upravljanju, raspoloive mjerne i informacione tehnologije, kao i strune osposobljenosti osoblja kod Upravljaa puteva. U savremenoj putnoj upravi mjerenje stanja puteva se vri pomou brze, automatizovane opreme, pomou koje se istovremeno mjeri nekoliko parametara, koji za lociranje mjernih postupaka u prostoru koriste sistem GPS (Global positioning system-sistem lociranja pomou satelita). Praenje stanja razliitih parametra moe da se razlikuje prema tanosti, uestalosti, koliine prikupljenih podataka, dijelova putne mree koje obuhvata, predviene upotrebe podataka, nivoa automatizacije, podrke bazi podataka i mogunosti prenoenja podataka za donoenje odluka u politici i planiranju.

strana 10 od 74

knjiga III - dio 1


Odravanje puteva


Prikupljeni podaci su namjenjeni za prethodna ispitivanja i studije, upotrebu u optimizaciji metoda, projektovanje i izvoenje radova na odravanju i sanaciji. Najznaajniji podaci o stanju putne mree, koji omoguavaju izradu analize o procjeni stanja, koja je neophodna za gospodarenje putevima su: podaci o stanju kolovoza: o redovni i sezonski pregledi o oteenja (vizuelna ocjena stanja: pukotine, pohabanost, udarne rupe, zakrpljenost, kolotrazi, stanje spojeva na betonskom kolovozu) metoda MSI o trenje koeficijent trenja o uzduna i poprena ravnost, bunost, osvjetljenje o nosivost o preostali vijek trajanja podaci o stanju objekata za premoavanje (mostova, viadukta, podvonjaka, nadvonjaka, tunela i galerija,....): o podaci o tehnikim elementima o podaci o redovnim i glavnim pregledima podaci o stanju potpornih konstrukcija: o podaci o tehnikim elementima o podaci o redovnim i glavnim pregledima podaci o stanju opreme i signalizacije podaci o tehnikim elementima puta (geometrija, odvodnjavanje, kosine,....) i sporednim aktivnostima (servisne povrine, zahvati u putnom pojasu, itd.) podaci o saobraaju i saobraajnom radu podaci o ulaganjima u puteve Nadzor nad stanjem puteva se vri putem izvoenja: tekuih pregleda redovnih pregleda vanrednih pregleda Upravlja puteva moe pod-ugovoriti izvoenje radova pregledanja i mjerenja sa drugim organizacijama koje posjeduju struno osoblje i opremu za izvoenje navedenih radova. V ovom poglavlju nije obuhvaen nadzor nad neprovoenjem zakona i pravilnika iz oblasti cestogradnje i sigurnosti saobraaja, jer je takozvani inspekcijski nadzor kao i policijski nadzor kao i sankcionisanje, obuhvaeno u podrunim propisima.

2.2 BAZA PODATAKA O PUTEVIMAS obzirom na injenicu da je Pravilnik o evidenciji javnih putevima i objekata na njima, kao i o evidenciji tehnikih podataka za te puteve (Ur.l. SFRJ 52/83) jo na snazi u Bosni i Hercegovini, preporuujemo uvoenje novog pravilnika koji e se zasnivati na sljedeem:

2.2.1 Oznaavanje javnih putevaJavni putevi se oznaavaju identifikacionim brojevima, u zavisnosti od kategorije puta, te se na osnovu identifikacionog broja puta lako moe utvrditi i njegova kategorija. Identifikacioni broj odreenog javnog puta se odreuje na osnovu iste odluke koja se primjenjuje za kategorizaciju puteva. Navodimo primjer mogueg oznaavanja puteva identifikacionim brojevima:


knjiga III - dio 1

strana 11 od 74


Odravanje puteva

Kategorija javnih puteva Auto-put (AP) Brzi auto-put (sa vie saobraajnih traka) (BP) Magistralni put I. reda (M1) Magistralni put II. reda (M2) Regionalni put I. reda (R1) Regionalni put II. reda (R2) Regionalni put III. reda (R3) Lokalni put (LP) Javne staze (JS) Glavna gradska ulica (GU) Sabirna gradska ulica (SU) Pristupna gradska ulica (PU)

Identifikacioni broj javnog puta A1 - A9 H1 - H9 1 - 99 101 - 199 201 - 399 401 - 599 601 - 999 001xxx - 499xxx 501xxx - 999xxx 001xxx - 499xxx 001xxx - 499xxx 001xxx - 499xxx

Javni putevi se mogu podijeliti na nekoliko dionica koje su razdvojene raskrem dva ili vie kategorisanih puteva, ili u izuzetnim sluajevima, nekom drugom karakteristinom razdjelnom takom (npr. dravna granica, prelaz, eljeznika stanica, raskrsnica sa nekategorisanim putem, itd.). Dionice dravnih puteva su oznaene etvorocifrenim brojevima. Oznaavanjem dionica brojevima stvara se mogunost utvrivanja vrste dionice i kategorije puta na osnovu broja dionice. Dionice optinskih puteva su oznaene estocifrenim brojevima; prve tri cifre predstavljaju brojanu oznaku optine, druge dvije cifre oznaavaju optinski put, dok posljednja cifra oznaava poloaj dionice na navedenom putu. Navodimo primjer mogueg oznaavanja dionica brojevima:Kategorija javnih puteva Auto-put (AP) Brzi auto-put (sa vie saobraajnih traka) (BP) Magistralni put I. reda (M1) Magistralni put II. reda (M2) Regionalni put I. reda (R1) Regionalni put II. reda (R2) Regionalni put III. reda (R3) Lokalni put (LP) Javne staze (JS) Glavna gradska ulica (GU) Sabirna gradska ulica (SU) Pristupna gradska ulica (PU) Identifikacioni broj javnog puta Xxxx Xxxx Xxxx Xxxx Xxxx Xxxx Xxxx 001xxx - 499xxx 501xxx - 999xxx 001xxx - 499xxx 001xxx - 499xxx 001xxx - 499xxx

Dionice dravnih puteva, kao i njihove identifikacione brojeve odreuje Direkcija za puteve. Dionice optinskih puteva i njihove identifikacione brojeve odreuje Direkcija za puteve u saradnji sa optinskim vlastima. Direkcija za puteve vodi registar javnih puteva. Ujednaen sistem oznaavanja potrebno je obezbijediti na dravnom nivou. Stacionaa dionice javnog puta poinje sa km 0,000 u razdjelnoj taki izmeu dvije dionice i poveava se u smjeru toka javnog puta, koji je utvren odlukom o kategorizaciji. Svaka naredna dionica javnog puta ponovo poinje sa stacionaom 0,000 km.

strana 12 od 74

knjiga III - dio 1


Odravanje puteva


Stacionaa dionice javnog puta mora biti oznaena na terenu propisanim stacionanim znakom (u skladu sa propisima o saobraajnim znakovima), i to najmanje jedan na svakih 500 m. Na znaku mora biti napisana oznaka puta, broj dionice kao i tekui kilometar na datom mjestu. Na granici izmeu optina dravni put mora biti obiljeen znakom. U gornjem dijelu znaka treba da bude ispisano ime optine u koju vozila ulaze na tom mjestu, a u donjem dijelu znaka treba da bude ispisana stacionaa puta na granici izmeu optina. Ovi znakovi su potrebni za utvrivanje organa koji je nadlean za upravljanje i odravanje puta. Objekti na dravnim putevima, iji je isti pravougani raspon 5 m ili vei, moraju biti obiljeeni znakom koji sadri identifikacioni broj puta, broj dionice, tekui kilometar na toj dionici, kao i vrstu i identifikacioni broj objekta. Direkcija za puteve odreuje nazive i identifikacione brojeve objekata na dravnim putevima.

2.2.2 Voenje evidencije o javnim putevima i objektima; naini prikupljanja podatakaBaza podataka za sve javne puteve treba da sadri sljedee podatke o javnim putevima i objektima na istim: tehnike podatke o javnim putevima i objektima, ukljuujui: o tehnike podatke o javnim putevima; o tehnike podatke o objektima na javnim putevima; podatke o izdacima za javne puteve; podatke o upotrebi javnih puteva. Direkcija za puteve mora da bude zaduena za voenje cjelokupne baze podataka za sve javne puteve. To je potrebno prije svega zbog jedinstvenog naina podnoenja izvjetaja za potrebe slubenih statistika, te kao osnova za raspodjelu optinama sredstava za odravanje puteva. 2.2.2.1 Baza tehnikih i drugih podataka o javnim putevima (baza podataka o putevima/cestama, BPP, BCP) Baza podataka sadri opisne, numerike, grafike, slikovne i druge podatke o javnim putevima i objektima na istim. Njena svrha je da obezbijedi: pregled stanja javnih puteva i objekata na istim; podatke potrebne za upravljanje, graenje, odravanje i zatitu javnih puteva i saobraaja na njima; podatke potrebne za slubene statistike, upravnih organa i drugih ustanova i pojedinaca. Baza podataka sadri obavezne i preporuene podatke. Obavezni podaci se moraju prikupljati i unositi neprekidno, dok se preporueni podaci mogu prikupljati neprekidno ili samo za posebne analize stanja puta i objekata na njima, kada su takve analize neophodne za izvoenje zadataka koji su navedeni u prva dva stava iz prethodnog paragrafa. Unos podataka u bazu potrebno je vriti na moderan, prije svega kompjuterizovan nain, kako bi se obezbijedio brz pristup podacima, obrada, analiziranje i podnoenje izvjetaja, u skladu sa namjenom njihove obrade ili analize. Direkcija za puteve obezbjeuje softver za voenje baze podataka. (Optine imaju pravo na besplatno koritenje istog, ukoliko prethodno upute pismeni zahtjev) Tehnike podatke o stanju novoizgraenih javnih puteva i objekata na njima, kao i podatke o izmjeni navedenih puteva i objekata usljed rekonstrukcije daje investitor ili osoba (pravna ili fizika) koju je investitor ovlastio da u njegovo ime daje navedene podatke.RS-FB&H/3CS DDC 433/04 knjiga III - dio 1 strana 13 od 74


Odravanje puteva

Podaci se prikupljaju na osnovu projektne dokumentacije i projekta izvedenog stanja, osnovnih topografskih karata u razmjeri 1:5000 ili 1:10000 i drugih slubenih kartografskih izvora, slikovnog materijala, filmova i video zapisa, posebnih mjerenja i posebnih obrazaca o stanju javnih puteva i objekata na njima koje je odredila Direkcija za puteve. Projekat izvedenog stanja predstavlja sastavni dio baze tehnikih podataka o javnim putevima i objektima na istim. 2.2.2.2 Sadraj baze podataka; izvjetavanje i raspolaganje podacima Baza tehnikih podataka o javnim putevima mora da sadri najmanje podatke koji su oznaeni kao obavezni (O) za odreenu kategoriju puta, ali takoe moe da sadri i podatke koji su oznaeni kao preporueni (P):Podaci o dravnim i optinskim putevima AP Oznaka puta Oznaka dionice Oznaka poetka i kraja dionice Duina dionice Vrsta dionice: - dionica puta, - pristupni put; Dozvoljeno osno optereenje: - u normalnim vremenskim uslovima, - za vrijeme otapanja snijega; Minimalni svijetli profil puta: - irina, - visina; Optinske granice Granice izmeu izvoaa redovnog odravanja puta Granice demografski ili razvojno ugroenih podruja Naselja (lokacija naselja, oznaena saobraajnim znakom i broj stanovnika) Kolovozna konstrukcija puta (dimenzije, vrste materijala, godina izgradnje/sanacije,) Horizontalne krivine Uzduni tok puta (visinske kote nivelete) Propusti, mostovske i druge konstrukcije iji je isti pravougaoni raspon manji od 4.99 m (vrsta, lokacija, dimenzije, materijal) Objekti za premoavanje, tuneli, galerije i drugi objekti iji isti pravougaoni raspon iznosi 5.00 m ili vie (vrsta, lokacija, dimenzije, materijal) PGDP (podaci o redovnom i povremenom brojanju saobraaja, ankete,...) Broj voznih traka irina voznih traka Vozne trake za spori saobraaj Vozne trake za ubrzavanje Vozne trake za usporavanje vozila Posebne trake: - trake za prinudno zaustavljanje vozila, - trake za parkiranje, - trake za bicikliste, - trake za pjeake; Razdjelne trake O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O OP P P P O O O O

Kategorija javnog puta BP O O O O O M1 O O O O O M2 O O O O O R1 O O O O O R2 O O O O O R3 O O O O O LP O O O O O JS O O O O O GU O O O O O SU O O O O O PU O O O O O O O O O O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O O O O O O O O O

O O O O O O O O O

O O O O O O O O O

O O O O O O O O O

O O O O O O O O O

O O O O O O O O O

O O O O O O O O O

O O O O O O P P O

O O O O O O P P O

O O O O O O O O O

O O O O O O P P O

O O O O O O P P O

O O O O O O O

O O O O O O O

O O O O O O O

O O O O O O O

O O O O O P P

O O O O O P P

O O O O O P P

O P O O O P P

O P O O O P P

O O O O O O O

O P O O O P P O O O O O

O P O O O P P O O O O O

O

O

strana 14 od 74

knjiga III - dio 1


Odravanje putevaPodaci o dravnim i optinskim putevima AP Ivine trake Bankina (lokacija, dimenzije, zastor) Staze za bicikliste (irina, duina, lokacija, zastor) Trotoari (irina, lokacija, zastor) Pjeaka ostrva Objekti za odvodnju meteorne vode sa puta (prema vrsti odvodnje) Autobuske stanice i terminali (na kolovozu ili pored kolovoza) Raskrsnice (po vrsti i opremi raskrsnice) Ukrtanja (po vrsti ukrtanja i saobraajnici) Prikljuni put (javni put, nekategorisani put, pristupni) Saobraajna signalizacija (horizontalna signalizacija, saobraajni znakovi, turistiki znakovi, druga obavjetajna signalizacija, ostala sredstva i ureaji) Putna oprema (razdjelni smjerokazi, stubii za snijeg, ogledala, rampe na eljeznikim prelazima, odbojne i druge ograde, itd.) Objekti za vaganje vozila Oprema na putevima i ureenja na putevima za zatitu od snjenih lavina, snjenih nanosa, buke, zaslijepljivanja, jakog vjetra, poplava, itd. Potporne i nosee konstrukcije (lokacija, vrste, dimenzije, materijal) Zimska sluba (prioritet ienja snijega, snjene lavine, snjeni nanosi, poledica, ukupna visina snjenog pokrivaa, uestalost , itd.) Zatita javnih puteva (izdata dozvoljenja, saglasnosti i miljenja koja se odnose na zatitu puta) Obaveze (naknade) susjedima (odvodnjavanje, postavljanje zatite puta, itd.) Pregledna zaustavna razdaljina Kosine puta Putni pojas Polje preglednosti (pregledni trougao, pregledna berma) i obaveze prema susjedima Preglednost puta vea od 450 m iskazana kao procenat duine dionice Opskrbne stanice na putu (pratei i usluni objekti) Komunalna infrastruktura u putu i du puta (podzemna, vazduna) Prosjena brzina vonje Oprema na putevima i ureenja na putevima (telekomunikaciona i elektro oprema, oprema za regulisanje i kontrolu saobraaja, oprema za daljinsko obavjetavanje, objekti i oprema za naplatu putarine, itd.) O O P BP O O P

Putna administracija i zatita putevaKategorija javnog puta M1 O O O O P P M2 O O O O P PO O O O O

R1 O O O O P PO O O O O

R2 O O O O P PO O O O O

R3 O O O O P PO O O O

LP O O O O P PO O O O

JS O O O O P PO O O O

GU O O O O P PO O O O O

SU O O O O P PO O O O

PU O O O O P PO O O O

O O O

O O O

O O O O O

P

P

P

P

P

O O O

O O O

O O O

O O O

O O O

O O O

PO

PO

PO

O O O

PO

PO

PO

PO

PO

PO

PO

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O O

O O

O O

O O

O O

O O

O O

O O

O O

O O

O O

O O

P P P P P P P P

P P P P P P P P

P P P P P P P P

P P P P P P P P

P P P P P P P P

P P P P P P P P

P P P P P P P P

P P P P P P P P

P P P P P P P P

P P P P P P P P

P P P P P P P P

P P P P P P P P

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

Baza podataka za objekte za premoavanje, tunele i galerije sa istim pravougaonim rasponom od 5 m ili vie treba da sadri najmanje sljedee: podatke iz tabele; podatke o arhivi investicione, projektne i druge dokumentacije; osnovnu topografsku kartu koja obuhvata put na kojem se konstrukcija nalazi; izvjetaje o sanaciji konstrukcije; izvjetaje o pregledima konstrukcije, na obrascima koje je odredila Direkcija za puteve; podatke o mogunosti obilaska objekta u sluaju ruenja.


knjiga III - dio 1

strana 15 od 74


Odravanje puteva

Podaci o objektima na dravnim i optinskim putevima AP Identifikacioni broj objekta Identifikacioni broj puta Identifikacioni broj dionice Stacionaa poetka objekta na dionici Ime mjesta u kojem se objekat nalazi Naziv prepreke koja se premoava (vodotok, dolina, eljeznica, saobraajnica itd.) Vrsta objekta (most, vijadukt, podvonjak, nadvonjak, tunel, itd.) Vrsta nosee konstrukcije Materijal nosee konstrukcije Ugao ukrtanja ist pravougaoni raspon Raspon u smjeru stacionae Broj otvora irina kolovoza i trotoara Godina izgradnje Godina rekonstrukcije Godina sanacije Nosivost Optina u kojoj se objekat nalazi (ili poetna stacionaa ukoliko objekat prelazi optinske granice) Mogunost obilaska, ukoliko je objekat uniten O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O OO

Kategorija javnog puta BP O O O O O M1 O O O O O M2 O O O O O R1 O O O O O R2 O O O O O R3 O O O O O LP O O O O O JS O O O O O GU O O O O O SU O O O O O PU O O O O O

O O O O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O

O O O O O O O O O O O O O O

O OO


O O O O O O O O O O O O







O O O O O O O O O O O

O O

Baza podataka za objekte na dravnim i optinskim putevima iji isti pravougaoni raspon iznosi najmanje 3.00 m ali ne vie od 5.00 m treba da sadri najmanje: podatke iz tabele podatke o arhivi investicione, projektne i druge dokumentacije; podatke o mogunosti obilaska objekta. Baza podataka o kolovoznim konstrukcijama mora sadrati najmanje: Br. puta Br. dionice Stacionaa poetka (m) - svake promjene Stacionaa kraja (m) - svake promjene Funkcija (sloj) - ifrant Sastav ugraenog materiala - ifrant Frakcije silikatnih estica Vezivo Debljina cm Vrsta gradnje - ifrant Datum ugradnje Lokacija (vrsta saobraajne trake) - ifrant

strana 16 od 74

knjiga III - dio 1


Odravanje puteva


Pored navedenog potrebno je kod novoizgraene kolovozne konstrukcije ili obnove iste, izvesti nulto mjerenje nosivosti. Baza podataka o stanju kolovoznih konstrukcija zavisi od vrste mjernih sredstava i naina mjerenja oteenja. Upravlja puteva definira vrste oteenja, koje e se mjeriti u projektnom zadatku. Izvoa mjerenja duan je dostaviti pismenu i elektronsku verziju izmjerenih podataka i to sva merenja ili na homogenim dionicama prema kriterijumima iz projektnog zadatka. Baza podataka o saobraajnim nesreama po pravilu vodi Policija. Policija i Direkcija za puteve trebali bi sinhronizirati zapisnik o saobraanoj nesrei u djelu, gdje se navodi lokacija (br. puta, br. dionice, stacionaa). Jedinice za izvjetavanje moraju dostaviti izvjetaj o novim i rekonstruisanim javnim putevima i objektima na istim odmah nakon tehnikog prijema ili prije putanja saobraaja na novi ili rekonstruisani javni put i objekte na istom. Jedinice za izvjetavanje moraju, najkasnije 30 dana nakon zavretka radova, na zahtjevanim obrascima dostaviti podatke o promjenama stanja javnih puteva i objekata na njima koje su nastale kao rezultat sanacije ili redovnog odravanja ili kao rezultat drugih mjera. Podaci o stanju puteva i objekata na njima, koji se prikupljaju na osnovu posebnih mjerenja, moraju se dostaviti odmah po zavretku mjerenja ili nakon obrade podataka dobijenih mjerenjem. Ukoliko Direkcija za puteve, optinska uprava ili koncesionar izdaju naloge u vezi sa prikupljanjem svih ili dijela podataka za bazu podataka o putevima izvoau redovnog odravanja javnih puteva, ili drugoj struno osposobljenoj organizaciji ili instituciji, obim, te naini prikupljanja, uvanja i zatite podataka, kao i rokovi dostavljanja podataka i ispunjavanja drugih obaveza bie utvreni ugovorom u skladu sa odredbama pravilnika. Direkcija za puteve obezbjeuje softver potreban za prikupljanje i uvanje onih podataka koje je mogue uvati u raunaru. Za potrebe sveobuhvatnog gospodarenja putevima organ koji je zaduen za upravljanje mora vriti stalne monitoringe pojedinih dijelova puta i objekata na njima, ili monitoringe cjelokupne putne mree. Nain monitoringa (sadraj i uestalost, izvoa i oprema) odreuje organ uprave na osnovu interne odluke, ukoliko ne postoji drugi propis. Na taj nain se u nekoliko godina moe prikupiti dovoljno podataka potrebnih za struan model upravljanja putevima. Znaajne su sljedee vrste stalnog monitoringa (nadgledavanja): Vizuelna ocjena stanja kolovoza Geotehnika i hidrogeoloka opaanja Monitoring podruja pored puta (kosina) Monitoring opreme (ograde za spreavanje prodora buke, odbojne ograde i zatitne ograde) Monitoring odpadnih voda Redovni godinji pregledi u okviru redovnog odravanja 2.2.2.3 Baza podataka o ulaganjima u javne puteve Voenje evidencije o ulaganjima u puteve je, izmeu ostalog zahtijevano Odlukom Vijea EEZ 1108/70, od 4. juna 1970, o uvoenju raunovodstvenog sistema za infrastrukturne trokove u oblasti eljeznikog, putnog i vodenog saobraaja, kao i Odlukom broj 2598 za implementaciju Odluke broj 1108/70, kojom se detaljno utvruje sadraj rauna iz Priloga I. Odluke. Stoga je uvoenje takve baze podataka poeljno odmah, u cilju pribliavanja ulasku u EU. Baza podataka o trokovima javnih puteva treba da sadri sljedee podatke:RS-FB&H/3CS DDC 433/04 knjiga III - dio 1 strana 17 od 74


Odravanje puteva

1. Investicione trokove, podijeljene na: - trokove izgradnje; - trokove sanacije. 2. Tekue trokove, podijeljene na: 1. trokove redovnog odravanja; 2. trokove upravljanja. 3. Trokove policijske kontrole saobraaja; 4. Opte trokove (trokove upravljanja, rada, inspekcije). Potrebno je naznaiti naine, rokove i zahtjeve za podnoenje izvjetaja. Nekoliko definicija: Investicioni trokovi obuhvataju sve trokove koji se odnose na izgradnju i sanaciju (investiciono odravanje) puteva i dijelova puta, ukljuujui nepredviene trokove i trokove istraivanja za navedene radove koji zadravaju ili uveavaju vrijednost puteva. Ovi trokovi obuhvataju sve trokove radne snage, proizvoda i usluga tree strane koji se odnose na izgradnju i investiciono odravanje puteva. Meutim, rate za otplaivanje namjenskih kredita, kao i kamate na navedeni kredit za izgradnju i investiciono odravanje su iskljuene iz investicionih trokova i vode se posebno. Tekui trokovi obuhvataju sve trokove redovnog odravanja i upravljanja putevima kao to su: redovno ljetno i zimsko odravanje, obnavljanje saobraajne opreme i signalizacije, naprave za odvodnju vode, manje opravke zidova, krpanje, zaljevanje pukotina i pukotina, itd. Obuhvataju trokove radne snage, proizvoda i usluga tree strane koji se odnose na redovno odravanje i upravljanje putevima. Rate za otplaivanje kredita kao i kamate na kredit za redovno odravanje i upravljanje putevima nisu ukljuene u tekue trokove. Za dravne puteve investicioni i tekui trokovi se obraunavaju posebno za dionice pojedinih kategorija dravnih puteva. Takoe, obraun se vri posebno za dijelove puteva koji se nalaze u naseljenim mjestima i dijelove puteva izvan naseljenih mjesta. Opti trokovi obuhvataju zajednike trokove subjekata koji su angaovani na upravljanju, strunoj kontroli i inspekciji puteva. Opti trokovi takoe obuhvataju sve trokove koji se ne odnose direktno na izgradnju, odravanje ili upravljanje putevima, kao i sve opte administrativne trokove i trokove plata. Ovi podaci se zbirno navode u vidu godinjih iznosa, koji obuhvataju sve trokove koji su obino podijeljeni po kategorijama puteva. Trokovi policijske kontrole saobraaja obuhvataju zajednike trokove policijskih usluga do kojih je dolo prilikom vrenja kontrole saobraaja, kao i trokove radne snage, opreme i vozila. Ovi trokovi mogu takoe da obuhvate trokove relevantnog ministarstva, ukoliko se odnose na navedene naloge za kontrolu saobraaja. Evidenciju moe voditi i Policija. U prilogu 1 navodimo primjer obrazaca za izradu izvjetaja o ulaganjima u puteve. 2.2.2.4 Baza podataka o upotrebi javnih puteva Ova baza treba da sadri podatke o saobraaju po vrstama motornih vozila na onim dijelovima dionica dravnih puteva koji se nalaze izvan naseljenih mjesta. Podatke treba prikupljati za izveden saobraajni rad, izraen u milionima preenih kilometara te godine, za sljedee kategorije motornih vozila: 1. putnika vozila sa manje od 10 sjedita; 2. laka dostavna vozila, ija maksimalna dozvoljena teina ne prelazi 3 t; 3. teretna vozila; 4. teretna vozila sa prikolicom;strana 18 od 74 knjiga III - dio 1 RS-FB&H/3CS DDC 433/04

Odravanje puteva


5. tegljai sa poluprikolicom; 6. autobusi; 7. druga motorna vozila. Primjer obrazaca za podnoenje izvjetaja o saobraajnom radu pojedinih vrsta motornih vozila na putevima, koji se nalaze izvan naseljenih podruja nalazi se u prilogu 2.

2.2.3 Odravanje baze podatakaZa potrebe odravanja baze podataka o tehnikim elementima puta i objektima na njima, preporuuje se uvoenje jedinstvenih obrazaca za pripremu podataka. Navedeni obrasci, u skladu sa odgovarajuim propisima, mogu biti sastavni dio tenderske dokumentacije za izvoenje pojedinih mjera na putevima i objektima na njima. Obrasci za evidentiranje stanja javnih puteva i objekata na njima se sastoje od obrazaca za evidentiranje sastavnih elemenata puta i njihovog poloaja u prostoru kao i od obrazaca za evidentiranje sistema saobraajne signalizacije i putne opreme. Navodimo spisak moguih obrazaca za evidentiranje sastavnih elemenata puta i njihovog poloaja u prostoru: obrazac pregledni uzduni profil javnog puta (sa podacima najmanje o: geometriji puta, poprenom profilu, objektima za odvodnju vode, naseljima uz put, i slino) obrazac putni objekat raspona > 5,00 m Uopti podaci Dimenzije i kolovozna konstrukcija Nosivost to se premoava Konstrukcija Dilatacije i leita Hidroizolacija i odvodnja Oprema Intalacije na objektu Zahvati na objektu Slike o obrazac stanje utvreno pregledom putnog objekta o obrazac izvjetaj o sanaciji putnog objekta obrazac mali putni objekat iji raspon iznosi od 3,00 do 4,99 m (analogno kao prije) obrazac potporne i nosee konstrukcije (min. tip konstrukcije, max. i min. visina, duina, povrina) obrazac za objekte za odvodnju: propusti, jarci, rigole, ... obrazac kosine (na. pr.: relief, nadm. visina, poprean nagib, ekspozicija, matina osnova, prisutnost erozijskih procesa, opis vegetacije povrina, stanje, izvedeni zahvati, i slino) obrazac kolovozne konstrukcije Obrasci za evidentiranje saobraajne signalizacije i putne opreme obuhvataju: obrazac vertikalna signalizacija na javnom putu; obrazac horizontalne uzdune oznake na javnom putu; obrazac horizontalne poprene oznake na javnom putu; obrazac oprema zatitne ograde na javnom putu; obrazac oprema za zatitu od buke obrazac lokacija raskraRS-FB&H/3CS DDC 433/04 knjiga III - dio 1 strana 19 od 74


Odravanje puteva

obrazac raskre horizontalna signalizacija uzdune oznake obrazac raskre horizontalna signalizacija poprene (ostale) oznake Sadraj i naini mjerenja i evidentiranja podataka treba da budu navedeni u uputstvu za popunjavanje obrazaca.

2.3 GODINJA NAKNADA ZA UPOTREBU PUTEVAGodinje naknade za upotrebu puteva su utvrene Zakonom o javnim putevima i drugim pravnim oblicima izvedenim na toj osnovi. Tko i na koji nain je duan platiti godinju naknadu za upotrebu puteva je istotako definisano u zakonu o javnim putevima. Posebnim propisima se odreuju tani iznosi naknade. Pored navedenog u zakonu o javnim putevima predlae se i sledee dopune: Vlasnik motornog vozila ili prikolice obavezan je da plati godinju naknadu za upotrebu puteva prije podnoenja zahtjeva za produenje saobraajne dozvole. Naknada se plaa za period od 12 mjeseci. Ukoliko je vozilo: - prodato - uniteno u saobraajnoj nesrei ili - ukradeno moe se izvriti povrat srazmjernog dijela godinje naknade. Predlae se nekoliko obrazaca za izvravanje zadataka koji se odnose na prikupljanje godinje naknade za upotrebu puteva koji se nalaze u prilozima 3 i 4

strana 20 od 74

knjiga III - dio 1


Odravanje puteva


3 ZATITA PUTEVAZatita javnih puteva je podruje koje se odnosi na: ogranienja upotrebe javnih puteva; pojam zatienog podruja javnog puta, koje je odreeno kako bi se sprijeili tetni uticaji aktivnosti u podruju oko puta, na sam put i saobraaj koji se na njemu odvija; polaganje podzemnih ili nadzemnih vodova, kablova ili postavljanje ureaja; radovi na putu (prekopavanje, potkopavanje kao i drugi radovi); radovi du puta ili pored puta; vanredni prevozi i nadzor nad njima; izvoenje opskrbne djelatnosti du puta; prikljuivanje na put; utvrivanje zatitnih uma i bujica du puta; izgradnja iara iznad puta; eksploatacija kamenoloma du puta; ogranienja aktivnosti izvan zatienog podruja puta; zabrana ugroavanja dravnog puta i saobraaja na njemu; dodirne povrine na tokovima vozila; obaveza susjeda dravnih puteva; kao i na sprovoenje mjera koje se odnose na navedene oblasti, kao to su: izdavanje dozvola za zatvaranje puta; polje preglednosti; saobraajni znakovi na putu; obavjetavanje i oglaavanje du puta; izvoenje aktivnosti du puteva izvan naseljenih mjesta.

3.1 KONTROLA DIMENZIJA VOZILA I OSNOG OPTEREENJAKontrola (i mjerenje) osnog optereenja, ukupne mase, dimenzija teretnog vozila i teine u vonji se vre u svrhu gospodarenja putevima odnosno zatite puteva od prekomjernog optereivanja i time oteivanja. Izvode ih, po pravilu, organizacije koje su osposobljenje za vrenje kontrole i mjerenja, izvan upravnog organa ili izvan Upravljaa puteva, pri emu oprema koja se koristi moe biti u vlasnitvu Upravljaa puteva ili organizacije koja je izvoa radova. Kontrola osnog optereenja i ukupne mase se vri odgovarajuim vagama koje moraju imati certifikat. S obzirom da vaganje moe da ima za posljedicu kaznenu odgovornost vozaa ili prevoznika, oprema mora da ima vaee potvrde o usklaenosti sa propisima, izdate od strane nadlene kancelarije za standardizaciju i mjerenje. Organizacija koja izvodi mjerenja duna je da vage stalno odrava u ispravnom stanju. Kontrola dimenzija vozila se vri upotrebom odgovarajuih metara (trakastog, teleskopskog, itd.), koji moraju biti badareni od strane kancelarije za standardizaciju i mjerenje. Izvoa mjerenja mora uvati dokaze (certifikate) o ispravnosti koritene opreme. Vaganje vozila u vonji se vri upotrebom odgovarajueg sistema za vaganje u vonji (WIM system), koji mora u skladu sa Evropskim specifikacijama za WIM mjerenja (COST 323, verzija 3.0, 1999) ispunjavati postavljene uslove. Kontrola (vaganje) se vri na odreenim (posebno izgraenim) prostorijama za vaganje. Prostorije moraju moraju biti zatiene (10 saobraajnih kupa po ekipi).RS-FB&H/3CS DDC 433/04 knjiga III - dio 1 strana 21 od 74


Odravanje puteva

Za vrenje kontrole izvoa treba da pripremi program vaganja (spisak lokacija, uestalost i trajanje vaganja), koji mora biti usklaen sa policijom. Obim rada i lokacija vaganja zavise od uslova puta, godinjeg doba, vremenskih uslova i saradnje sa policijskim snagama. Sankcioniranje nepotivanja naredbi o dimenzijama vozila i ukupnih masa i iskljuivanje vozila iz prometa, definisano je u zakonu o putevima.

3.2 AKTIVNOSTI U ZATITNOM POJASU JAVNOG PUTA ILI U PUTNOM POJASU3.2.1 Saglasnost/dozvola u zatitnom pojasu puta U zatitnom pojasu javnog puta postoje sljedee aktivnosti: izgradnja komunalne infrastrukture du ili preko javnog puta legalizacija postojeeg komunalnog voda ili drugih objekata postavljanje ograda izgradnja, rekonstrukcija ili uklanjanje zgrada (stambenih, poslovnih, benzinskih stanica, autobuskih stanica, itd.) izmjena predviene namjene objekta, poveanje kapaciteta, itd. izgradnja ili rekonstrukcija puta ili prikljunog puta saobraajno ureenje Faze izdavanja saglasnosti su sljedee: projektni zahtjevi za pripremu projektne dokumentacije dopuna projektnih zahtjeva smjernice za pripremu prostorne dokumentacije miljenje o/saglasnost na prostornu dokumentaciju saglasnost na projektna rjeenja saglasnost/dozvola za izvoenje aktivnosti u zatitnom pojasu puta popravna saglasnost (radi produenja roka) Aktivnosti koje se odnose na izdavanje saglasnosti u zatitnom pojasu puta i u putnom pojasu se izvode u sljedeim koracima: aktivnosti prije otpoinjanja upravnog postupka upravni postupak aktivnosti po zavretku upravnog postupka. 3.2.1.1 Aktivnosti prije otpoinjanja upravnog postupka Investitor moe dobiti strune podatke ili prethodne informacije i smjernice putem izvoenja sljedeih aktivnosti: komisijske posjete lokacije koordinacionih sastanaka javne rasprave obezbjeenja strunih smjernica revizije projektnih rjeenja Izvoenje ovih aktivnosti organizuju optine, projektne organizacije ili investitori u saradnji sa strunjacima Upravljaa puteva. Upravlja puteva uestvuje kao budui organ koji e izdati saglasnost.

strana 22 od 74

knjiga III - dio 1


Odravanje puteva


3.2.1.2 Upravni postupak Za veinu aktivnosti u zatitnom pojasu puta vodi se poseban upravni postupak, u skladu sa Zakonom o upravnom postupku. Postupak se pokree evidentiranjem zahtjeva u sjeditu Upravljaa puteva. Sluba za izdavanje saglasnosti vri provjeru podnesenog zahtjeva, kako bi utvrdila da li je potpun. Potpunim zahtjevom smatra se onaj koji sadri sljedee priloge: za dokumentaciju o prostornom planiranju: nacrti ili planske osnove situacija, tekstualni dio, situacija toka saobraaja, usklaenost sa planovima Upravljaa puteva ili pravilima saobraajnog sistema za lokacijsku ili projektnu dokumentaciju: o o za autobuske stanice: lokacijska dokumentacija sa potvrdom o izvrenoj reviziji i izvjetajem o izvrenom pregledu lokacije; za druge objekte (trotoari, benzinske stanice, trgovinski objekti, itd.): lokacijska dokumentacija ukljuujui situaciju predvienih objekata u razmjeri 1:500, potvrdu o izvrenoj reviziji, izjavu da nee doi do ulaenja u gabarit javnog puta (za zahtjevne objekte); za prikljune puteve: lokacijska dokumentacija (urbanistiko-tehniki uslovi) sa preglednom situacijom, situacija u razmjeri 1:500 ili 1:100, popreni presjeci puta, za zahtjevnije prikljune puteve takoe potvrda o izvrenoj reviziji projektne dokumentacije; za komunalne vodove: lokacijska dokumentacija sa preglednom situacijom, kojom se prikazuje kako vodovi tangiraju javni put, situacija sa predvienim uzdunim i poprenim prekopima, navedena tana lokacija (stacionaa puta); za radove izvan zatienog podruja puta: lokacijska dokumentacija kojom se prikazuje ili opisuje uticaj predvienih aktivnosti na javni put; za sisteme nesaobraajne signalizacije: kopija mape i zemljino-knjini izvadak, osnova boje znaka, dimenzije znaka i predvieni sadraj, navedena tana lokacija (stacionaa puta), razlozi postavljanja znaka, saobraajno optereenje u okviru podruja uticaja. za autobusku stanicu: Projekat za dobijanje graevinske dozvole (PGD), Izvoaki projekat (IP)-(revidovan); za druge objekte: u zatitnom pojasu puta (benzinska stanica, trgovinski objekti, itd.): Projekat za dobijanje graevinske dozvole (PGD), Izvoaki projekat (IP) sa mapom obaveznog saobraajnog ureenja u razmjeri 1:500 ili 1:250; u putnom pojasu (trotoari, pjeaki prelazi, oprema): Projekat za dobijanje graevinske dozvole (PGD), Izvoaki projekat (IP)(revidovan); za prikljune puteve: Projekat za dobijanje graevinske dozvole (PGD), Izvoaki projekat (IP) - (revidovan za zahtjevnije prikljune puteve), za jednostavnije prikljune puteve: situacija sa poprenim presjecima puta, odvodnjavanje, kopija mape i zemljino-knjini izvadak, mapa saobraajnog ureenja u razmjeri 1:500 ili 1:250; za komunalne vodove: Projekat za dobijanje graevinske dozvole (PGD), Izvoaki projekat (IP) sa navedenim poprenim presjecima i stacionaom;

o

o

o o

Za izgradnju: o o

o

o


knjiga III - dio 1

strana 23 od 74


Odravanje puteva

o o

za radove izvan zatienog podruja puta: tekstualni dio sa slikom ili opisom kojim se objanjava uticaj predvienih radova na javni put; za sistem nesaobraajne signalizacije: kopija mape i zemljino-knjini izvadak, osnova boje znaka, dimenzije znaka i predvieni sadraj, navedena tana lokacija (stacionaa puta), razlozi postavljanja znaka, saobraajno optereenje u okviru podruja uticaja.

Sljedei korak je struna procjena, gdje se uzima u obzir sljedee: prikladnost tehnikih rjeenja predvienih aktivnosti sa aspekta bezbjednosti saobraaja, prikladnost projektnih rjeenja, usklaenost sa investicijama ili planovima Upravljaa puteva, provjera lokacije predvienih aktivnosti kao i postojeeg ureenja puta.

Lice koje vodi upravni postupak moe samostalno izvriti strunu procjenu, ili moe pozvati strunjake iz podruja predviene aktivnosti da oni izvre procjenu. Po zavretku postupka izdaje se pozitivna saglasnost ili dozvola. Ukoliko se utvrdi da e predviena aktivnost negativno uticati na postojee ili planirano stanje puta ili da e prouzrokovati trajno ometanje saobraaja, izdaje se negativna saglasnost/miljenje. 3.2.1.3 Aktivnosti po zavretku upravnog postupka Upravlja puteva u svojstvu organa za izdavanje saglasnosti vri nadzor kako bi se utvrdilo da li investitor (prije, za vrijeme ili nakon izgradnje) ispunjava uslove postavljene u saglasnosti ili dozvoli. Ove aktivnosti obuhvataju: pripremu nagodbe slubenosti nadzor nad radovima u skladu sa uslovima postavljenim u saglasnosti ili dozvoli, tehniki pregled, izjavu o ispunjenju uslova. U prilozima 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 navodimo primjere Zahtjeva za izdavanje saglasnosti kao i nekoliko uzoraka saglasnosti.

3.2.2 UPUTSTVA za postupke pri izdavanju saglasnosti za prikljuenje na javne puteveUputstva su namjenjena za upotrebu u postupcima izdavanja saglasnosti za prikljuenje na javni put i mogu biti korisna prilikom pripreme projektne dokumentacije za navedene prikljuke ako nisu u koliziji sa vaeim zakonom o javnim putevima i pravilnikom o utvrivanju uslova za projektovanje i izgradnju prikljuaka i prilaza, odnosno moe biti osnova za dopunu pravilnika. Namjena uputstava je kao pomoni dokument svim slubama i projektantima koji su ukljueni u postupke rekonstrukcije postojeih prikljuaka na javne puteve kao i izgradnje novih. Sa aspekta bezbjednosti saobraaja, putni prikljuak, bilo da je postojei ili novi predstavlja opasnu taku; stoga je potrebno potovati cjelokupno zakonodavstvo i tehnike propise koji se odnose na javne puteve i bezbjednost saobraaja. 3.2.2.1 Opte odredbe za ureenje prikljuka na javni put Za utvrivanje mogunosti i uslova za izgradnju ili rekonstrukciju prikljuka na javni put, potrebno je provjeriti lokaciju na osnovu odgovarajue projektne dokumentacije i ocjene postojeih i predvienih saobraajnih uslova.

strana 24 od 74

knjiga III - dio 1


Odravanje puteva


Nove prikljuke nije doputeno planirati ukoliko e znatno umanjiti kapacitet puta ili izmijeniti ureenje saobraaja, te ugroziti stabilnost konstrukcijskih elemenata puta. Planirano ureenje prikljuka potrebno je uskladiti sa sadanjim i planiranim elementima javnog puta. Prilikom projektovanja prikljuka potrebno je uzeti u obzir vaee propise. Ne smije se umanjiti horizontalna i vertikalna preglednost. Potrebno je obezbijediti odgovarajue odvodnjavanje kako ne bi dolo do plavljenja javnog puta. Potrebno je obezbijediti eventualno preureenje komunalnih vodova u skladu sa saglasnostima. Povrinom prikljuka u podruju pojasa puta upravlja nadleni organ za upravljanje putevima. Investitor prikljuka duan je da obezbijedi saobraajne znakove i putnu opremu. U sluaju kasnije rekonstrukcije javnog puta, organi zadueni za upravljanje prikljukom ili vlasnik prikljuka obavezni su da izvre rekonstrukciju prikljuka na svoj vlastiti troak. Po zavretku izgradnje, investitor je duan organu za upravljanje putevima predati projekat izvedenog stanja, kopiju upotrebne dozvole kao i novu zemljino-knjinu situaciju. 3.2.2.2 Postupak izdavanja odobrenja Odobrenje (saglasnost) za prikljuak na javni put se izdaje u skladu sa odredbama Zakona o putevima, Pravilnika o prikljunim pitevima i Zakona o optem upravnom postupku, usljed mogunosti konflikta privatnih i javnih interesa. Postupak izdavanja odobrenja (saglasnosti) poinje danom podnoenja potpunog zahtjeva i registracijom zahtjeva. Sluba koja vodi postupak mora slijediti odredbe i uslove zakona. U toku postupka izdavanja odobrenja potrebno je utvrditi tano stanje razmjere na lokaciji prikljuka, te je potrebno potovati sve tehnike injenice koje su relevantne za utvrivanje uslova u saglasnosti. U toku postupka izdavanja dozvole, podnosilac zahtjeva moe zahtijevati strunu arbitrau koja se sastoji od ovlatenog projektanta, organa zaduenog za odravanje i upravljanje putem. 3.2.2.3 Prostorno planiranje Organ za upravljanje dravnim putevima mora biti takoe i organ ovlaten za izdavanje saglasnosti u postupku ozakonjenja raznih vrsta prostorne dokumentacije (planovi i izvoaki aktovi). U postupku prihvatanja navedenih zakona, organ za upravljanje dravnim putevima odreuje uslove za saglasnost na aktivnosti u zatitnom pojasu javnog puta. Analogno vai za nii nivo upravljanja sa javnim putevima. 3.2.2.4 Zahtjev za izdavanje saglasnosti Projektant moe zahtijevati od Direkcije za puteve ili drugog nadlenog upravljaa prethodne uslove koje treba da ispuni kako bi se zagarantovalo kasnije izdavanje saglasnosti na projektnu dokumentaciju. Zahtjev za izdavanje saglasnosti za prikljuenje na javni put mora da sadri sljedee podatke: oznaku puta i broj dionice stacionau lokacije na dionici podatke o lokaciji prikljuka podatke o investitoru i korisniku prikljuka namjenu upotrebe i ocjenu oekivanog saobraaja podatke o zemljinoj parceli (broj parcele i vlasnik) opis postojeeg stanja.RS-FB&H/3CS DDC 433/04 knjiga III - dio 1 strana 25 od 74


Odravanje puteva

Za dobijanje uslova prije poetka pripreme prostorne ili projektne dokumentacije, uz zahtjev je potrebno priloiti: idejno rjeenje prikljuka sa saobraajnim ureenjem u podruju do sljedee raskrsnice. Takoe, potrebno je dodati i saobraajno optereenje. Zahtjev za izdavanje graevinske dozvole mora da sadri projekat za dobijanje graevinske dozvole (PGD) i izvoaki projekat (IP), koji su pripremljeni u skladu sa propisima o projektovanju i sadraju projektne dokumentacije. Uz zahtjev za izdavanje saglasnosti na saobraajno preureenje prikljuka potprebno je priloiti odgovarajuu projektnu dokumentaciju, sa miljenjem ovlatenog strunjaka za saobraajno planiranje. Uz zahtjev za izdavanje saglasnosti za izgradnju autobuskih stanica i trotoara du javnog puta potrebno je priloiti projekat za dobijanje graevinske dozvole (PGD) i izvoaki projekat (IP), koji su pripremljeni u skladu sa propisima o projektovanju i sadraju projektne dokumentacije. Takoe, potrebno je priloiti miljenje relevantne optinske komisije za saobraajnu bezbjednost. 3.2.2.5 Postupak pripreme miljenja, uslova i saglasnosti Prilikom prijema i evidentiranja zahtjeva slubenik mora da slijedi uslove i postupke koji su propisani Zakonom o optem upravnom postupku. Slubenik je obavezan da utvrdi da li je: zahtjev potpun, u skladu sa uputstvima, i projektno rjeenje odgovarajue. Ukoliko se utvrdi da je projektno rjeenje nepotpuno ili sa strunog stanovita neadekvatno, zahtjev moe biti odbijen ili se podnosiocu zahtjeva moe odobriti da u odreenom vremenskom periodu dopuni zahtjev. Ukoliko zahtjev sadri svu potrebnu dokumentaciju, izvrava se provjera tanosti podataka o lokaciji, a zatim se na osnovu eventualnog dobijanja strunog miljenja o vrsti prikljuka, taj razvrstava u jednu od sljedeih grupa (op.p.: predlog DDC): tip prikljuka A dravni put nema dodatnih traka, kolovoz prikljunog puta je sa jednom ili sa dvije trake; tip prikljuka B dravni put nema dodatnih traka, na prikljunom putu se nalazi ostrvo za usmjeravanje saobraaja kako bi se poboljala preglednost i olakao prelazak pjeaka; tip prikljuka C dravni put nema dodatnih traka za skretanje lijevo, sa saobraajnim ostrvom ili smjerokaznim linijama; tip prikljuka D prikljuenje na krunu raskrsnicu; tip prikljuka E prikljuenje sa kanalisanom raskrsnicom koja ima tri ili etiri kraka i semafor; tip prikljuka F raskrsnica sa nadvonjakom i podvonjakom. Za tip A provjerava se samo kapacitet i saobraajna bezbjednost. Za tip B potrebno je miljenje ovlatenog strunjaka za saobraajno planiranje. Za sve ostale vrste prikljuaka potrebno je sljedee: za fazu izdavanja dozvole za lokaciju: struno miljenje za putni i saobraajni dio idejnog projekta; za fazu izdavanja graevinske dozvole: revizija saobraajnog i drugih dijelova projekta; za fazu prostornog planiranja: miljenje slube za planiranje u sklopu Direkcije za puteve ili drugog nadlenog upravljaa puteva; Prije izdavanja saglasnosti potrebno je provjeriti da ne postoji nesklad sa prethodno izdatim saglasnostima.

strana 26 od 74

knjiga III - dio 1


Odravanje puteva


Saglasnost se izdaje na osnovu gore navedenih provjera. U sluaju da investitor predloi rjeenje prikljuka koje odstupa od smjernica datih u uputstvima, dozvoljava se izdavanje saglasnosti ukoliko je predloeno rjeenje opravdano sa tehnikog i investicionog stanovita. Rjeenje takoe mora ispunjavati kriterijume koji se odnose na bezbjednost saobraaja, te u to je mogue manjoj mjeri uticati na odvijanje saobraaja na javnom putu.

3.2.3 UPUTSTVA za pripremu prijedloga za postavljanje turistike i druge obavjetajne signalizacijePredlae se upotrebu Uputstava za pripremu prijedloga za postavljanje turistike i druge obavjetajne signalizacije na magistralnim i regionalnim putevima (u pravilniku o postavljanju znakova i informacija na cestama i naknadama za ceste sl.v.FbiH 52/02 navedeni kao funkcionalni natpisi znakovi informiranja). Na osnovu odredbi Zakona o putevima, navedene prijedloge Direkciji za puteve mogu dostaviti optine, organizacije, preduzea ili pojedinci. Turistika i druga signalizacija za obavjetavanje u Pravilniku o saobraajnoj signalizaciji nije adekvatno prikazana zato je u posebnom poglavlju o tome napisan predlog promjena. I u prvom stavu citirani pravilnik ne definie dovoljno tano to je sve potrebno napraviti, predlae se u daljnjem navedena rjeenja. Klasifikacija turistike i druge obavjetajne signalizacije Prema Uputstvima ovi znakovi se dijele na etiri sljedee grupe: znakovi obavjetenja o kulturnim, istorijskim i prirodnim znamenitostima i spomenicima, znakovi obavjetenja o smjeru u kojem se nalaze kulturne, istorijske i prirodne znamenitosti i spomenici, kao i drugi znaaji objekti unutar podruja znamenitosti, znakovi za iskazivanje dobrodolice u zemlju, kanton, regiju, pokrajinu, optinu, grad, mjesto ili selo, znakovi za pruanje saobraajnih, turistikih i drugih informacija na saobraajnim povrinama izvan kolovoza (npr. odmaralita, parkinzi) kao i na drugim povrinama koje se nalaze pored puta a koje su predviene za izvoenje paralelnih aktivnosti.

Oblik, dimenzije, sadraj i karakteristike turistike i druge obavjetajne signalizacije Oblik, dimenzije i boja turistike i druge obavjetajne signalizacije moraju ispunjavati uslove postavljene u Pravilniku o saobraajnoj signalizaciji i opremi na javnim putevima (dalje u tekstu Pravilnik). Nikakva odstupanja od ovih standarda nisu doputena. Postavljanje turistike i druge obavjetajne signalizacije Prilikom postavljanja turistike i druge obavjetajne signalizacije moraju se potovati odredbe Pravilnika. Turistikom i drugom obavjetajnom signalizacijom smiju unutar naselja biti oznaene samo one znamenitosti, spomenici i objekti za koje je odobrenje dobijeno od lokalnih optinskih organa. Podnoenje zahtjeva za postavljanje turistike i druge obavjetajne signalizacije U naelu, zahtjev za postavljanje turistike i druge obavjetajne signalizacije moe da podnese svako fiziko ili pravno lice koje iskae interese za postavljanje takve vrste signalizacije. Za obezbjeenje jedinstvenog i sveobuhvatnog postupka pri rjeavanju zahtjeva, potrebno je uzeti u obzir sljedee smjernice:


knjiga III - dio 1

strana 27 od 74


Odravanje puteva

Sveobuhvatna obrada problematike Direkcija za puteve ili drug nadlean upravlja puteva poziva zainteresovanu javnost da se realizaciji prijedloga za postavljanje turistike i druge obavjetajne signalizacije pristupi na osnovu sveobuhvatnog spiska ili elaborata, koji mora obezbijediti i odobriti: organ ministarstva turizma za postavljanje predvieni znakova na granicama drave, regije ili pokrajine, optina za postavljanje znakova za oznaavanje granica optina ili naselja, kao i za postavljanje znakova na objekte i naprave unutar naselja, organ koji upravlja zatienim prirodnim podrujem, te kulturnim ili istorijskim ili prirodnim znamenitostima za znakove koji oznaavaju ovu vrstu podruja i objekata, organ nadlean za odreivanje turistikih puteva (vinski putevi, voni putevi, itd.) za oznaavanje turistikih puteva i objekata na njima, podruna turistika organizacija na ijem podruju se nalazi opskrbni prostor ili drugi prostor namjenjen odmoru putnika.

Spisak objekata i elaborata za postavljanje turistike i druge obavjetajne signalizacije Organ ili organizacija koji su navedeni u prethodnom paragrafu moraju pripremiti cjelovit prijedlog za postavljanje znakova. Navedeni prijedlog treba da bude u vidu spiska i da sadri sljedee podatke: preglednu situaciju sa upisanim lokacijama objekata ili podruja koja e biti oznaena predloen im znakovima, oznaku puta, broj dionice, stacionau predviene lokacije znaka, naziv objekta ili podruja, ostale informacije o objektu ili podruju, u skladu sa takom E ovih uputstava. Organ za upravljanje putevima obavezan je da pregleda i odobri spisak. Za podruja ili objekte koji su navedeni na spisku vlasnik ili predlaga mora da pripremi elaborat za postavljanje signalizacije. Elaborat moe biti pripremljen za pojedinani objekat, za grupu objekata ili za cjelokupnu optinu, naselje ili drugo podruje. Elaborat mora da sadri sljedee: preglednu situaciju podruja ili naselja sa oznaenim lokacijama objekata na koje se odnosi prijedlog za postavljanje signalizacije, kao i predvienim lokacijama za postavljanje znakova, tehniki izvjetaj sa spiskom objekata i podacima o objektima i podrujima koji se oznaavaju turistikom ili drugom obavjetajnom signalizacijom; predviene lokacije za postavljanje znakova (oznaka puta, broj dionice i stacionaa), sadraj i kvalitet izrade znakova, kopije odluka o proglaenju objekta ili podruja zatienim prirodnim, kulturnim ili istorijskim mjestom ili objektom, mape i zemljino-knjini izvodi za parcele na kojima e se postavljati novi znakovi, kao i pismena saglasnost vlasnika parcela (nije potrebna ukoliko je vlasnik parcele organ nadlean za upravljanje putevima), nacrte u boji pojedinanih turistikih i drugih obavjetajnih znakova, ukljuujui podatke o dimenzijama znakova,strana 28 od 74 knjiga III - dio 1 RS-FB&H/3CS DDC 433/04

Odravanje puteva


detaljne i statike proraune temelja i noseih konstrukcija, pismene izjave vlasnika ili organa koji upravljaju objektima ili podrujima, kojim potvruju da su saglasni da pored trokova postavljanja snose i trokove odravanja novih znakova.

Nalog za postavljanje saobraajnih znakova Upravlja puteva pregleda i provjerava usklaenost elaborata sa Pravilnikom, odobrenim originalnim prijedlogom i ovim uputstvima. Ukoliko je potrebno, elaborat se vraa predlagau na dopunu. Na osnovu usklaenog elaborata priprema se nacrt naloga za postavljanje znakova. Izmeu ostalog, u nalogu treba da bude navedeno sljedee: postavljanje znakova moe da izvodi samo ovlateni organ za odravanje puteva, ukoliko predlaga sam ne narui znakove, ugovoreni dobavlja e ih izraditi i dostaviti organu za odravanje puteva; cijena znakova se definie na osnovu informativne cijene date u okviru javnog tendera koji je raspisan za odabir dobavljaa saobraajnih znakova za potrebe redovnog odravanja puteva; meutim, znakove takoe moe proizvesti neki drugi osposobljeni proizvoa saobraajnih znakova, rok za postavljanje znakova ne smije biti dui od 30 dana, predlaga pokriva trokove izrade, postavljanja, odravanja i uklanjanja turistike i druge obavjetajne signalizacije, ukoliko predlaga ne nadoknadi trokove odravanja, organ za odravanje puteva e znakove ukloniti a trokove zaraunati organu za upravljanje putevima; ovi trokovi predstavljaju dio redovnih mjesenih trokova za odravanje znakova na putevima; nalog za uklanjanje znakova daje organ za upravljanje putevima nakon prijedloga organa za odravanje puteva. Upis u bazu podataka signalizacije i opreme Po zavretku radova na postavljanju znakova organ za odravanje puteva obavezan je da nove znakove upie u bazu podataka i/ili da poalje izvjetaj organu za upravljanje putevima i predlagau. Posebni zahtjevi i izuzeci Prilikom obrade zahtjeva za postavljanje novih znakova potrebno je uzeti u obzir sljedee posebne zahtjeve. Dozvoljena su takoe i odreena odstupanja. Broj znakova (lamela) na jednoj lokaciji Sugerie se, da se na jednoj lokaciji moe postaviti najvie 7 znakova. Na podruju mjesta (mjesnih optina), najvie se tri grupe navedenih znakova mogu postaviti ispred glavnih raskrsnica (raskrsnice puteva sa tri ili vie traka). Dozvoljeno je postavljanje najvie jedne grupe znakova ispred manjih raskrsnica, kao i ispred raskrsnica u manjim naseljima. Znakovima se mogu oznaavati sljedei objekti: kulturne, istorijske i nacionalne znamenitosti i spomenici, hoteli i moteli, druge vrste prenoita se oznaavaju ukoliko postoji pismena preporuka od strane lokalnog turistikog saveza, ugostiteljski objekti (restorani, gostionice, pivnice, itd.) se oznaavaju ukoliko su im u okviru provjeravanja kategorije dodijeljene najmanje ...... zvjezdice, objekti znaajni za javni prevoz putnika: oznaavaju se samo autobuske i eljeznike stanice, a ne autobuska i eljeznika stajalita, svi zdravstveni objekti oznaavaju se svi zdravstveni objekti (bolnice, apoteke, itd.),knjiga III - dio 1 strana 29 od 74



Odravanje puteva

sportski centri i objekti za rekreaciju (sportske dvorane, klizalita, spremita za amce, objekti za iznajmljivanje bicikla, trim staze, teniski tereni, itd.), trgovinski i centri za kupovinu: oznaavaju se velike grupe prodavnica i trgovinskih centara. Pri oznaavanju se upotrebljava zajedniko ime centra; pojedinane prodavnice i objekti se ne oznaavaju, poslovni objekti se oznaavaju samo ukoliko je u njima zaposleno najmanje 1000 ljudi.

Nain usmjeravanja putnika prema podrujima, objektima i napravama: Nakon postavljanja turistike signalizacije potrebno je napraviti izmjenu postojeih saobraajnih znakova koji vode saobraaj sa susjednih raskra prema podruju, objektu ili napravi koji su oznaeni novim turistikim znakom. Iz svakog smjera se postavlja jedna informaciona tabla, po pravilu najvie 10 km prije podruja, objekta, naprave. Predlaga snosi trokove dopune saobraajnih znakova. Znakovi za oznaavanje prirodnih rezervata ili turistikih puteva mogu se postaviti na svim putevima na granicama podruja na koje se znak odnosi. Kako bi se saobraaj usmjerio na to podruje, smjerokazna signalizacija se postavlja na posljednje raskre izmeu dravnog puta i puta koji vodi direktno prema prirodnom rezervatu ili turistikom putu. U naseljenim podrujima znakovi se obino postavljaju na raskrima dravnog puta sa putem koji vodi do objekta. Znakove koji pokazuju kretanje ravno naprijed treba izbjegavati, osim u sluaju veoma vanih objekata (bolnica, autobuskih i eljeznikih stanica) ili grupa objekata (kao to su hoteli) za koje e na sljedeim raskrima biti postavljeni razdvojeni smjerovi kretanja.

3.2.4 SMJERNICE za postavljanje panela za obavjetavanje i oglaavanje du javnih putevaU posljednje vrijeme dolo je do naglog porasta oglaavanja (reklamiranja) na otvorenom, naroito du auto-puteva, brzih puteva, magistralnih i regionalnih puteva, puteva na ulazima u gradove, kao i na raskrsnicama. Neki od ovih objekata, znakova, postera i panoa su trajnijeg karaktera, mada oglaavanje moe biti i privremenog karaktera, npr. za neke vanije dogaaje. Izuzetno je veliki pritisak zainteresovanih oglaavaa da svoje reklame postave na kljune i najatraktivnije lokacije. Lokalne vlasti i politiari takoe imaju i svoje interese. Osnovna namjena ovih smjernica je da se istakne kako su aktivnosti oglaavanja regulisane zakonom, te na koje je aspekte potrebno posebno obratiti panju. Osobe nadlene za oglaavanje u optinama i upravnim jedinicama, kao i druga zainteresovana lica moraju biti obavijetene o postupcima, kriterijumima i zahtjevima Upravljaa puteva koji se odnose na izdavanje saglasnosti za aktivnosti oglaavanja u podruju mree javnih puteva i njihovog zatienog podruja. Potrebno je istai da se za objekte ovog tipa do sada upotrebljavao naziv nesaobraajna signalizacija. Meutim, ovaj termin nije prikladan. Izvan naseljenih podruja, u zatitnom pojasu puta trebalo bi iz aspekta saobraajne bezbednosti postavljanje takvih znakova zabraniti. Meutim, Upravlja puteva moe izdati saglasnost za njihovo postavljanje u zatitnom pojasu, ukoliko su obavjetajni znakovi potrebni uesnicima u saobraaju a ne postoji odgovarajua saobraajna signalizacija. U naseljenim mjestima dozvoljeno je postavljanje znakova, natpisa i drugih panela za oglaavanje na otvorenom, du dravnih puteva, ali samo izvan podruja du kolovoza puta, tj. izvan podruja u kojem se postavljaju saobraajni znakovi. Dozvolu za postavljanje takvih panela za oglaavanje izdaje nadlena upravna jedinica, koja vodi analogni upravni postupak kojim se uspostavljaju uslovi koji moraju biti ispunjeni kako bistrana 30 od 74 knjiga III - dio 1 RS-FB&H/3CS DDC 433/04

Odravanje puteva


se osiguralo da e postavljanje panela za oglaavanje biti u skladu sa propisima o bezbjednosti saobraaja i puta, kao i uslovi koji se odnose na odravanje i uklanjanje objekata. Ukoliko postoje optinski propisi za oglaavanje, takoe ih je potrebno potovati. Postavljanje drugih objekata i naprava u zatitnom pojasu puta mogue je tek po dobijanju saglasnosti od nadlenog Upravljaa puteva, koja ima zadatak da sprijei tetne uticaje navedenih objekata na dravni put i saobraaj koji se na njemu odvija. Upotreba prostora u zatitnom pojasu puta je ograniena. Stoga je vano istai treba da ima Upravlja puteva potpunu autonomiju da dozvoli ili da odbije postavljanje nesaobraajnih znakova u zatitnom pojasu puta (i u naseljenim kao i u nenaseljenim podrujima). Takoe je za postavljanje objekta obavezno dobiti upravnu dozvolu od nadlene upravne jedinice. Predlae se, da se v smislu gornjih stavova eventualno dopunita pravilnika o postavljanju zankova i informacija na cestama i naknadama za ceste i o postavljanju reklama i drugih natpisa pored javnih cesta. 3.2.4.1 Oglaavanje na otvorenom prostoru, reklamiranje, usmjeravanje Pored tampanih i elektronskih medija veoma su znaajni mediji postavljeni na otvorenom, naroito su lokacije na kojima je saobraaj najfrekventniji veoma prikladne za obraanje ciljnoj grupi. U ovom primjeru se radi o pritisku na prostorni medij, i u uskom (zatitnom pojasu) kao i u irem (vidnom polju) podruju odreenog dravnog puta. Oglasi se mogu klasifikovati prema namjeni, obliku, arhitektonskim i grafikim karakteristikama, vrsti nosee konstrukcije i kvalitetu izrade. 3.2.4.2 Objekti za oglaavanje Paneli za oglaavanje na otvorenom (nosai oglasa) predstavljaju dio urbane okoline. Odluku o uslovima i renti za postavljanje navedenih objekata donosi optina. Za postavljanje navedenog objekta u zatitnom pojasu dravnog puta potrebno je dobiti dozvolu (u skladu sa Zakonom o graenju) od odgovarajue upravne vlasti, kao i saglasnost nadlenoh Upravljaa puta. Prilikom odabira lokacije za odreenu vrstu oglasa potrebno je uzeti u obzir njegovu namjenu, karakter, usklaenost sa okolinom kao i uticaj na saobraajnu bezbjednost. Uopteno govorei, postavljanje navedenih objekata du dravnih puteva dozvoljeno je samo u naseljenim mjestima i izvan podruja u kojem se postavljaju saobraajni znakovi. Saobraajni znakovi koji odreuju poetak ili kraj naseljenog mjesta koriste se za utvrivanje dijela puta koji se nalazi u naseljenom mjestu. U pogledu postavljanja objekata za oglaavanje u zatitnom pojasu dravnog puta izvan naseljenih mjesta, sljedee vrste oglaavanja se uvrtavaju u najvanije: oglasi koji se odnose na saobraajnu bezbjednost i podaci o turistikim, kulturnim i sportskim dogaajima ili drugim kampanjama od nacionalnog znaaja. 3.2.4.3 Vizuelno ometanje uesnika u saobraaju Oglaavanje du puta, kao to je postavljanje panoa, postera, znakova, natpisa, itd., ne smije negativno uticati na bezbjednost saobraaja. Navedeni objekti NE SMIJU odvraati panju vozaa, zasljepljivati uesnike u saobraaju, umanjiti preglednost puta, umanjiti vidljivost naprava koje su znaajne za saobraajnu bezbjednost, pogreno usmjeravati uesnike u saobraaju, ili ometati tok saobraaja.RS-FB&H/3CS DDC 433/04 knjiga III - dio 1 strana 31 od 74


Odravanje puteva

S obzirom da vozaevo opaanje okoline i saobraajnih znakova zavisi od njenih ili njegovih sposobnosti i motivacije, prilikom procjenjivanja vrsta i lokacija za postavljanje panela za oglaavanje potrebno je u obzir uzeti ove aspekte interakcije puta i okoline. Ljudski i fiziki faktori koji utiu na opaanje vizuelnih poruka obuhvataju kvalitet vida, sposobnost itanja, osjetljivost na boje, fiziku sposobnost, sposobnost rjeavanja sloenih umnih procesa, poznavanje saobraajnih znakova, vrijeme potrebno za prepoznavanje saobraajnog znaka u odnosu na vrijeme potrebno za prepoznavanje ili itanje sadraja reklame, tj. oglasa, sposobnost procjenjivanja udaljenosti, gustoa i broj poruka (oglasa), jasnoa oglasa, jaina boje, hijerarhija podataka, brzina vonje, irina vidnog polja, kao i tehnike karakteristike puta. Osnovni princip koji se koristi kako bi se izbjeglo vizuelno ometanje uesnika u saobraaju je izbjegavanje pismenih poruka na oglasnim objektima, a fokusiranje na grafike prikaze. 3.2.4.4 Oblik i dimenzije panela za oglaavanje i obavjetavanje Oblik i dimenzije objekata za oglaavanje i obavjetavanje nemaju znaajan uticaj na njihovu funkcionalnost. Jedinstveni oblici i dimenzije panela za oglaavanje utiu prije svega na estetski izgled puta, dajui mu ureen izgled. Kako bi se postigao ureen i ujednaen izgled puteva, Upravljai puteva treba da donose odluku o izdavanju saglasnosti za tri veliine panoa: VELIKI PANOI (do 12 m2) Izraeni su prema dimenzijama 3 x 4 ili 5 x 2.3 m. U ovu grupu spadaju jumbo panoi, city light panoi (1.16 m x 1.71 m) i svjetlosni displeji. Ova vrsta objekata je prihvatljiva ukoliko je pravilno postavljena u prostoru, s obzirom da je zahvaljujui njihovoj veliini mogue jasno razaznati proizvode i obavjetenja o njima. Natpisi na ovim panoima moraju biti dovoljno veliki kako bi ih voza

Documents

3-1 Putna Administracija i Zastita Puteva