Τα λίπη ανάλογα με τα χημικά χαρακτηριστικά τους διακρίνονται σε κορεσμένα, μονοακόρεστα & πολυακόρεστα.

Τα κορεσμένα λίπη είναι τα ουσιαστικά βλαβερά συστατικά του διαιτολογίου μας. Περιέχονται γενικά στα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα & στα κρέατα. Συστήνεται να μην υπερβαίνουν το 10% των ημερησίων αναγκών σε θερμίδες.

Στα μονοακόρεστα λίπη (ελαιόλαδο) έχουν αποδοθεί, σε ορισμένες δοσολογίες, ευεργετικές ιδιότητες.

Τέλος τα πολυακόρεστα λίπη διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: στα ω3 (EPA-εικοσιπεντανοϊκό οξύ και DHA- δοκοσανεξανεϊκό οξύ) & στα ω6 λιπαρά οξέα. Παράγονται ενδογενώς από ένα απαραίτητο λιπαρό οξύ, το α-λινολενικό οξύ (ALA), αλλά σε πολύ μικρό ποσοστό. Το ALA βρίσκεται κυρίως στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στους ξηρούς καρπούς, στους σπόρους και στα σπορέλαια. Για να αποκτήσουμε το μέγιστο όφελος, πρέπει να συμπεριλάβουμε στη διατροφή μας λιπαρά ψάρια, που έχουν υψηλά επίπεδα από προ-σχηματισμένα DHA και ΕΡΑ. Τα ω6 βρίσκονται στους σπόρους τροφών του φυτικού βασιλείου ενώ τα ω3 έχουν ως κύρια πηγή τα λιπαρά ψάρια και όχι όλα τα ψάρια όπως ρέγκα, σολομός, σκουμπρί, κολιός, γαύρος, τόνος και θαλασσινά αν και έχουν βρεθεί και φυτικές πηγές (λιναρόσπορος, λινέλαιο, αντράκλα, σογιέλαιο, καρύδια, αμύγδαλα, φυστίκια, λάδι της plukenetia).

Τα σημαντικότερα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα

Προσοχή στις ελληνικές ονομασίες των διαφόρων ω-3 και ω-6 λιπαρών οξέων

Απαιτείται προσοχή στην ελληνική απόδοση των αντίστοιχων ξενόγλωσσων ονομασιών πολλών από τα ω-3 και ω-6 οξέων που σε πολλές ιστοσελίδες αποδίδονται λανθασμένα. Από παρανόηση "συνενώνεται" ο αριθμός των ατόμων ανθράκων με τον αριθμό των διπλών δεσμών, έτσι π.χ. το eicosapentaenoic acid στα ελληνικά αποδίδεται λανθασμένα ως εικοσιπεντανοϊκό οξύ, ονομασία που δηλώνει κορεσμένο αλειφατικό οξύ με μόριο αποτελούμενο από 25 άτομα άνθρακα, ενώ η σωστή απόδοση είναι εικοσα-πεντα-εν-οϊκό οξύ, ονομασία που σωστά δηλώνει ότι πρόκειται για πολυακόρεστο αλειφατικό οξύ, με μόριο αποτελούμενο από 20 άτομα άνθρακα (μητρικός κορεσμένος υδρογονάνθρακας: το εικοσά-νιο), που περιλαμβάνει 5 διπλούς

Επίσης, λανθασμένα αποδίδεται και το docosohexanoic acid ως δεκαεξανοϊκό οξύ, που δηλώνει κορεσμένο αλειφατικό οξύ με μόριο αποτελούμενο από 16 άτομα άνθρακα, ενώ η σωστή απόδοση είναι εικοσιδυα-εξα-εν-οϊκό οξύ, που σωστά δηλώνει πολυακόρεστο αλειφατικό οξύ με μόριο αποτελούμενο από 22 άνθρακες (docoso: σύμπτυξη του δυο+είκοσι), που περιλαμβάνει 6 διπλούς δεσμούς.

Ονομασία (αγγλική ονομασία,

συντομογραφία)Χημικός τύπος Πηγές - Ιδιότητες

[18:3] α-Λινολενικό οξύ

(α-linolenic acid, ALA, 9Z,12Z,15Z-

octadecatrienoic acid)

Κύριο συστατικό (55%) του λινέλαιου (linseed ή flaxseed oil). Σε μικρότερα ποσοστά (8-10%) στο κραμβέλαιο (rapeseed oil) και στο σογιέλαιο (soybean oil).

Διατροφικώς απαραίτητο. Μερική υδρογόνωσή του δίνει επικίνδυνα trans-λιπαρά οξέα.

[20:5] Εικοσα-πεντα-εν-οϊκό οξύ

(5Z,8Z,11Z,14Z,17Z-eicosapentaenoic

acid, EPA)

Βρίσκεται σχεδόν αποκλειστικά στα ιχθυέλαια. Σολωμός, σαρδέλες, μπακαλιάρος θεωρούνται ως τροφές πλούσιες σε EPA.

Διατροφικώς απαραίτητο.

Πρόδρομη ένωση της προσταγλανδίνης-3, που αποτρέπει τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων.

[22:6] Εικοσιδυα-εξα-εν-οϊκό οξύ

(4Z,7Z,10Z,13Z,16Z,19Z-

docosahexaenoic acid, DHA)

Βρίσκεται κυρίως στα ιχθυέλαια. Προϊόν μεταβολισμού του EPA. Πιθανολογείται ότι η απουσία του από τον οργανισμό του ανθρώπου συνδέεται με τη νόσο Alzheimer.

Ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρά οξέα και υγεία του ανθρώπου

Αυτά τα ακόρεστα λιπαρά οξέα επανήλθαν στην επικαιρότητα λόγω πρόσφατων αποτελεσμάτων επιδημιολογικών ερευνών, εκδόσεων βιβλίων και δημοσιεύσεων στον καθημερινό και στον επιστημονικό τύπο. Ιδιαίτερα για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, φαίνεται ότι η κατανάλωση ψαριών με πλούσια λιπαρά σε ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα έχει ευεργετικές συνέπειες10,14. Οι περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι τα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα έχουν αντιοξειδωτικές και αντι-φλεγμονώδεις ιδιότητες γεγονός που τα καθιστά σημαντικούς παράγοντες προστασίας από τις χρόνιες ασθένειες, όπως τα

κακοήθη νεοπλάσματα, ο διαβήτης, νευροεκφυλιστικές ασθένειες, η ασθένεια Alzheimer και η αρθρίτιδα14 .

Έχουν πραγματοποιηθεί και μελέτες σχετικά με την επίδραση στην υγεία της αναλογίας (ω-6):(ω-3) στη διατροφή. Οι μελέτες αυτές έδειξαν ότι υψηλή αναλογία (ω-6):(ω-3) μπορεί να έχει επιβαρυντικές επιπτώσεις στο καρδιοαγγειακό σύστημα. 'Εχει εκτιμηθεί ότι η μέση αναλογία (με βάση τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων των ΗΠΑ) είναι 10:1 έως 30:1, ενώ ιδανικά θα έπρεπε να βρίσκεται στην περιοχή 1:1 έως 4:1. Πρέπει να σημειωθεί ότι η πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων από τα μαγειρικά έλαια είναι περιορισμένη λόγω της ευαισθησίας αυτών των λιπαρών οξέων στη θέρμανση.

Για τον λόγο αυτό συχνά συνιστώνται διατροφικά συμπληρώματα πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα και τα οποία συχνά αναφέρονται και ως "καλά" ωμέγα οξέα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα ω-6 είναι "κακά" ωμέγα οξέα, αφού και οι δύο τύποι είναι απαραίτητοι. Απλά πρέπει να τηρείται μια περιοχή αναλογιών (ω-6):(ω-3) και η συνήθης διατροφή κατά κανόνα παρουσιάζει έλλειμμα σε ω-3. Έτσι, έχει π.χ. εκτιμηθεί ότι μια μικρή κουταλιά λινέλαιου την ημέρα μετατοπίζει την αναλογία (ω-6):(ω-3) στη σωστή περιοχή. Αναφέρεται ακόμη ότι η Μεσογειακή δίαιτα παρέχει αναλογία (ω-6):(ω-3) πλησιέστερη προς την ιδανική. 09

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ ΜΕ ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΟΥ PAF

Platelet activating factor - a molecular link between atherosclerosis theoriesConstantinos A. Demopoulosa, Haralabos C. Karantonisa, Smaragdi Antonopouloub

a Faculty of Chemistry, National and Kapodistrian University of Athens, Athens, Greeceb Department of Science of Nutrition-Dietetics, Harokopio University, Athens, Greece

Παράγοντας ενεργοποίησης των αιμοπεταλίων (PAF) - ένας μοριακός σύνδεσμος μεταξύ των θεωριών περί αρτηριοσκλήρωσης

Η ερευνητική μας ομάδα έχει αναπτύξει μια νέα θεωρία σχηματισμού των αθηρωματικών πλακών (αθηρωγένεση), μέσα από την οποία δίνεται και η βιοχημική εξήγηση της προστατευτικής δράσης που ασκεί η Μεσογειακή δίαιτα έναντι των καρδιοπαθειών.

Τον τελευταίο καιρό, η ιατρική κοινότητα βρέθηκε σε δίλημμα ως προς το κατά πόσο η προτροπή για κατανάλωση ψαριών είναι ορθή ή όχι, εξ αιτίας της παρουσίας τοξικών ρύπων (διοξίνες, χλωριωμένα διφαινύλια, υδράργυρος κ.α.) σε θαλάσσιους οργανισμούς, που έγινε και ευρύτερα γνωστή μέσω σχετικών ανησυχητικών ρεπορτάζ των ΜΜΕ. Πρόσφατη έρευνα εξέτασε τα υπέρ και τα κατά μέσω της διεθνούς βιβλιογραφίας και εκτιμήθηκαν τόσο οι ωφέλιμες πλευρές, όσο και η επικινδυνότητα (risk assessment). Η έρευνα έδειξε ότι οι ευεργετικές συνέπειες στην υγεία από την κατανάλωση ψαριών και άλλων θαλασσινών εδεσμάτων, είναι σημαντικότερη σε σχέση με τον σχετικά μικρότερο κίνδυνο από αυτούς τους ρύπους, παρ'όλη τη βιοσυσσώρευση πολλών από τους ρύπους αυτούς. Μάλιστα, προτείνουν στις εγκύους να αυξήσουν την κατανάλωση θαλασσινών λόγω των ευεργετικών συνεπειών στη νευροφυσιολογική ανάπτυξη των εμβρύων (από τα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα) και τις καρδιαγγειακές λειτουργίες, αλλά με φρέσκα ψάρια15. Παρά τις ευεργετικές ιδιότητες των ω-3 και ω-6 λιπαρών οξέων έχουν γίνει και έρευνες για πιθανές επιβλαβείς επιπτώσεις σε περιπτώσεις υψηλής κατανάλωσης ψαριών16 ,20 .

Η θεωρία αυτή, μέσα από μια νέα προσέγγιση στο θέμα, ενοποιεί τις υπάρχουσες θεωρίες της φλεγμονής, της οξείδωσης και της κατακράτησης. Υποδεικνύει σαν αίτιο για την αθηρωμάτωση και την αρτηριοσκλήρυνση το φλεγμονώδη παράγοντα που είναι υπεύθυνος για την πρόκληση της αθηρωμάτωσης (ο οποίος είναι ο Παράγοντας Ενεργοποίησης των Αιμοπεταλίων, Platelet-Activating Factor, PAF) και συμπληρώνει την υπάρχουσα γνώση, ώστε να είναι δυνατή η εξήγηση των σχετικών πειραματικών δεδομένων της διεθνούς βιβλιογραφίας, χωρίς τα κενά που παρουσίαζαν οι μέχρι σήμερα αποδεκτές θεωρίες.

Το μόριο του PAF ανακαλύφθηκε και διαλευκάνθηκε η δομή του το 1979 από τον Κ.Α.Δημόπουλο1. Αξίζει να αναφερθεί ότι κάθε 4 χρόνια γίνεται Παγκόσμιο Συνέδριο με αποκλειστικό και μόνο θέμα τον PAF. Ο προτεινόμενος βιοχημικός μηχανισμός σχηματισμού αθηρωματικών πλακών, συνδυάζει νέα δικά μας πειραματικά δεδομένα με τα υπάρχοντα πειραματικά αποτελέσματα της διεθνούς σχετικής βιβλιογραφίας. Η γενικευμένη αυτή θεωρία μας2 που προέκυψε από το συνδυασμό των παραπάνω ερευνητικών δεδομένων, εξηγεί επίσης – με βιοχημικό τρόπο – τη γνωστή στατιστική και επιδημιολογική παρατήρηση ότι η Μεσογειακή δίαιτα προστατεύει από το σχηματισμό αθηρωματικών πλακών, την αρτηριο-σκλήρυνση και τις καρδιαγγειακές παθήσεις.

Ο προτεινόμενος, μηχανισμός (που δίνεται και με κινούμενες εικόνες) είναι ο εξής: Η οξείδωση της LDL (Low Density Lipoprotein, της λιποπρωτεΐνης που είναι πλούσια σε χοληστερόλη), είναι μια διεργασία που λαμβάνει χώρα στο αίμα του ανθρώπου και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως τη διατροφή (αντιοξειδωτικά στη τροφή), τον τρόπο ζωής (κάπνισμα, άσκηση) κ.λπ. Κατά την διαδικασία αυτή παράγεται ανεξέλεγκτα PAF, τον οποίον απομονώσαμε και πιστοποιήσαμε με βιολογικές δοκιμασίες και με χημικές μελέτες32. Τα επίπεδα του PAF στον οργανισμό βρίσκονται πάντα κάτω από αυστηρό έλεγχο με τη βοήθεια ρυθμιστικών μηχανισμών.

Όταν όμως τα επίπεδα του PAF αυξάνονται ανεξέλεγκτα από την οξείδωση της LDL ή για παθολογικούς λόγους (π.χ. διάφορες ασθένειες), τότε ο PAF - πλην των άλλων - προκαλεί τοπική φλεγμονώδη αντίδραση στο αγγείο, με αποτέλεσμα την καταστροφή του ενδοθηλίου (που καλύπτει το εσωτερικό του αγγείου) και αύξηση της διαπερατότητας αυτού, οπότε εισέρχονται στον υπενδοθηλιακό χώρο κύτταρα και οξειδωμένη LDL, σχηματίζονται τα "αφρώδη κύτταρα" (τα οποία είναι το χαρακτηριστικό εύρημα του πρώτου σταδίου της ανάπτυξης της αθηρωματικής πλάκας) και προκαλείται υπερπλασία των λείων μυϊκών κυττάρων. Όλες οι παραπάνω επιμέρους διεργασίες αποτελούν γνωστές βιολογικές ιδιότητες του PAF. Τα αφρώδη κύτταρα μαζί με τα αιμοπετάλια, τα λεία μυϊκά κύτταρα, καθώς επίσης λιποειδή (χοληστερόλη) και άλλα συστατικά του αίματος σχηματίζουν ένα σύμπλεγμα που αποτελεί την αθηρωματική πλάκα.

Δεχόμενοι λοιπόν - σύμφωνα με τη θεωρία μας - ότι ο PAF αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία της αθηρωμάτωσης, η ερευνητική μας ομάδα αναζήτησε αναστολείς του PAF σε τρόφιμα που συμπεριλαμβάνονται στη Μεσογειακή δίαιτα, αφού η Μεσογειακή δίαιτα παίζει προστατευτικό ρόλο στη δημιουργία της αθηρωμάτωσης.

Το πρώτο τρόφιμο που εξετάσαμε ήταν το ελαιόλαδο4. Πράγματι διαπιστώσαμε την ύπαρξη λιποειδικής φύσης ενώσεων που εμφανίζουν in vitro (σε πλυμμένα αιμοπετάλια κουνελιού) σημαντική ανασταλτική δράση έναντι του PAF (σαν αναστολείς ή ανταγωνιστές), αν και περιέχονται στο ελαιόλαδο σε πολύ μικρές ποσότητες. Ίδιες ενώσεις πιστοποιήσαμε και στον ελαιοπυρήνα. Παρουσία παρόμοιων ενώσεων διαπιστώσαμε και στα σπορέλαια, αλλά σε ελάχιστες ποσότητες σε σχέση με το ελαιόλαδο. Τη δομή των κυριοτέρων από τις βιολογικά δραστικές αυτές ενώσεις από τις παραπάνω πηγές μελετήσαμε και διαλευκάναμε 34,35.

Άλλα τρόφιμα που εξετάστηκαν στο πλαίσιο αυτής της μελέτης, ήταν το μέλι36, το γιαούρτι8, το κρασί38,39,40,42, ψάρια42,43,44,45 και διάφορα θαλασσινά17. Σε όλα τα παραπάνω τρόφιμα απομονώσαμε, μελετήσαμε και πιστοποιήσαμε λιποειδικής φύσης ενώσεις, οι οποίες δρουν ως αναστολείς ή ανταγωνιστές του PAF. Ανάλογης δράσης ενώσεις βρήκαμε και σε φυτά18. Επιπλέον, διαπιστώσαμε ότι η βιταμίνη E, ένα αντιοξειδωτικό των φυτικών τροφίμων το οποίο όπως αναφέρθηκε θεωρείται ότι παρουσιάζει αντιαθηρωματική δράση, εμφανίζει και αυτό ανασταλτική δράση έναντι του PAF45. Μελέτες Ευρωπαίων ερευνητών έδειξαν την ύπαρξη αναστολέων του PAF στο σκόρδο και στο κρεμμύδι, που - όπως είναι γνωστό - περιλαμβάνονται στα τρόφιμα της Μεσογειακής δίαιτας.

Βιβλιογραφικές πηγές

1. McMurry J: "Οργανική Χημεία, τόμος ΙΙ. Βιομόρια: λιπίδια", Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, σ. 1345-1369.2. McMurry J: "Οργανική Χημεία, τόμος ΙΙ. Βιομόρια: λιπίδια. Χοληστερόλη και καρδιακές παθήσεις", Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, σ. 1371-1372.3. (α) Δημόπουλος ΚΑ, Αντωνοπούλου Σ: "Βασική Βιοχημεία", Αθήνα 2000, σ.187. (β) Δημόπουλος ΚΑ, Ανδρικόπουλος ΝΚ: "Διατροφή", Εκδ. Α. Μπιστικέας, Αθήνα, 1996: Παραδόσεις Διατροφής στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κεφάλαιο: "Ρόλος των Λιπαρών Υλών στη Διατροφή" (βλέπε και: http://www.chem.uoa.gr/courses/Undergraduate/Diatrofi/Post_Diatrofi.htm). 4. Lipworth L, Martinez ME, Angell J, Hsieh CC, Trichopoulos D: "Olive oil and human cancer: An assessment of evidence", Prev. Med. 1997, 26:181-190.5. Allport S: "The Queen of Fats: Why omega-3s were removed from western diet and what we can do to replace them", University of California Press, Los Angeles, CA, 2006.6. Medlook (20/3/2002): " Μουρουνέλαιο: Ευεργετικές δράσεις για τις αρθρώσεις" .7. Bang HO, Dyerberg J: "Lipid metabolism and ischemic heart disease in Greenland Eskimos", in: Draper H, ed. "Advances in Nutrition Research", Plenum Press, New York, 1980: 1-22.8. Wikipedia: Omega-6 fatty acids (http://en.wilipedia.org/wiki/Omega-6_fatty acid)9. University of Maryland Medical Center: "Omega-3 fatty acids" και ""Omega-6 fatty acids"10. Hu FB, Bronner L, Willett WC, et al.: "Fish and omega-3 fatty acid intake and risk of coronary heart disease in women", JAMA 287:1815-1821, 2002 [PubMed].11. Kang J: "Balance of Omega-6/Omega-3 essential fatty acids is important for health", In: Simopoulos AD, ed. "Nutrition and Fitness: Mental Health, Aging, and the Implementation of a Healthy Diet and Physical Activity Lifestyle", Karger, 2005, pp. 93-102.12. Breslow JL: "n-3 fatty acids and cardiovascular disease", Am. J. Clin. Nutr. 83 (Suppl. 6): 1477S-1482S, 2006 [PubMed].13. Schwalfenberg G: "Omega-3 fatty acids: beneficial role in cardiovascular health", Can. Fam. Physician 52:734-740, 2006 [PubMed].

14. Kapoor R, Huang YS: "Gamma linoleic acid: an antiinflammatory omega-6 fatty acid", Curr. Pharm. Biotechnolo. 7:531-534, 2006 [PubMed].15. Center for Food Safety and Applied Nutrition, US Food and Drug Administration, Seafood Information and Resources (http://www.cfsan.fda.gov/seafood1.html (accessed January 2007).

Ευεργετικές και επιβλαβείς επιπτώσεις των ω-3 και ω-6 οξέων στη δίαιτα

16. Mozaffarian D, Rimm EB: "Fish intake, contaminants, and human health. Evaluating the risks and the benefits", JAMA 296:1885-1899, 2006 [PubMed].17. Wolk A, Larsson SC, Johansson J-E, Ekman P: "Long-term fatty fish consumption and renal cell carcinoma incidence in women", JAMA 206:1371-1376, 2006 [PubMed].18. Hooper L, Thomson RL, Harrison RA, et al.: "Risks and benefits of omega-3 fats for mortality, cardiovascular disease, and cancer: Systematic review", Br. Med. J. 332:752-760, 2006 [PubMed].19. Simopoulos AP: "Evolutionary aspects of diet, the omega-6/omega-3 ratio and genetic variation: nutritional implications for chronic diseases", Biomed. Pharmacother. 60:502-507, 2006 [PubMed].20. Siddiqui RA, Harvey KA, Zaloga GP, Stillwell W: "Modulation of lipid rafts by omega-3 fatty acids in inflammation and cancer: implications for use of lipids during nutrition support", Nutr. Clin. Pract. 22:74-88, 2007 [PubMed].21. Tufts University Nutrition/Infection Unit: "Omega-3 fatty acids".22. Panayiotou A, Samartzis D, Nomikos Tz, Fragopoulou E, Karantonis HC, Demopoulos CA, Zabetakis I: "Lipid fractions with aggregatory and antiaggregatory activity toward platelets in fresh and fried cod (Gadus morhua): Correlation with platelet-activating factor and atherogenesis", J Agric Food Chem 48:6372-6378, 2000 [PubMed].23. Nomikos T, Karantonis HC, Skarvelis C, Demopoulos CA, Zabetakis I: "Antiatherogenic properties of lipid fractions of raw and fried fish", Food Chem 96:29-35, 2006.24. Nasopoulou C, Nomikos T, Demopoulos CA, Zabetakis I: "Comparison of antiatherogenic properties of lipids obtained from wild and cultured sea bass (Dicentrarchus labrax) and gilthead sea bream (Sparus aurata)", Food Chem 100:560-567 2006.

Επιβλαβείς επιπτώσεις των trans-λιπαρών οξέων

25. (α) Mozaffarian D, Katan MB, Ascherio A, Stampfer MJ, Willett WC: "Trans fatty acids and cardiovascular disease", New Engl. J. Med 354:1601-1613, 2006. (β) The New York Department of Health and Mental Hygiene: "Healthy heart - Avoid trans fat".26. Zambonin L, Ferreri C, Cabrini L, Prata C, Chatgilialoglu C, Land L: "Occurrence of trans fatty acids in rats fed a trans-free diet: a free radical-mediated formation?", Free Radic. Biol. Med. 40:1549-1556, 2006 [PubMed].27. Lemaitre RN, King IB, Mozaffarian D, et al.: "Plasma phospholipid trans- fatty acids, fatal ischemic heart disease, and sudden cardiac death in older adults: the cardiovascular health study", Circulation 114:209-215, 2006 [PubMed].28. Harvard University, Department of Nutrition (1999): "trans- Fatty acids and coronary heart disease" (an update, 2006).

29 Platelet-Activating Factor. Evidence for 1-0-alkyl-2-acetyl-sn-glyceryl-3-phosphoryl- choline as the active component. (A new class of lipid chemical mediators). J. Biol. Chem. (1979) 254, 9355C.A.Demopoulos, R.N.Pinckard and D.J.Hanahan

30 Platelet activating factor- a molecular link between atherosclerosis theories.Eur. J. Lipid Sci. Technol. (2003) 150, 705C.A.Demopoulos, H.C.Karantonis and S.Antonopoulou.

31 Platelet-Activating Factor formation during oxidative modification of low-dencity lipoprotein when PAF-acetylhydrolase has been inactivated.Biochim. Biophys. Acta (1994) 1212, 353T.A.Liapikos, S.Antonopoulou, S.-A.Karabina, D.C.Tsoukatos, C.A.Demopoulos and A.D.Tselepis

32 PAF antagonists in food: Isolation and identification of PAF antagonists in virgin olive oil.Revue Francaise des Corps Gras (1994) 9/10, 323S.G.Koussissis, Ch.E.Semidalas, S.Antonopoulou, V.M.Kapoulas, C.A.Demopoulos and V.Kalyvas

33 Antithrombotic lipid minor constituents from vegetable oils. Comparison between olive oils and others.J. Agric. Food Chem., (2002) 50, 1150H.C.Karantonis, S.Antonopoulou and C.A.Demopoulos

34 Antiatherogenic properties of lipid minor constituents from seed oils.J.Sci. Food Agric. (2003) 83, 1192.H.C.Karantonis, I.Zabetakis, T.Nomikos and C.A.Demopoulos

35 PAF antagonists in food: Isolation and identification of PAF antagonists in honey and wax.Revue Francaise des Corps Gras (1994) 5/6, 127S.G.Koussissis, Ch.E.Semidalas, E.C.Hadzistavrou, V.Kalyvas,S.Antonopoulou and C.A.Demopoulos.

36 Platelet-Activating Factor (PAF) antagonists in foods. A study of lipids, with PAF or anti-PAF like-activity, in cow's milk and yoghurt.J. Agr Food Chem., (1996), 44, 3047.S.Antonopoulou, Ch.E.Semidalas, S.Koussissis and C.A.Demopoulos

37 Separation of biologically active lipids from red wine.J.Agricultural Food Chemistry(2000) 48, 1234.E.Fragopoulou, T.Nomikos, S.Antonopoulou, C.A.Mitsopoulou and C.A.Demopoulos

38 Biological activity of total lipids from red and white wine/must.J. Agric. Food Chem., (2001) 49, 5186E.Fragopoulou, T.Nomikos, N.Tsantila, A.Mitropoulou, I.Zabetakis and C.A.Demopoulos.

39 Biologically active lipids with antiatherogenic properties from white wine and must.J.Agric.Food Chem. (2002) 50, 2684.E.Fragopoulou, S.Antonopoulou, and C.A.Demopoulos

40 Structure elucidation of phenolic compounds from red/white wine with antiatherogenic properties.Biochim. Biophys. Acta (2003) 1632, 90.E. Fragopoulou, S.Antonopoulou, T.Nomikos and C.A.Demopoulos

41 Biologically active lipids from Scomber scombrus.Exp. Med. Biol. (1996) 416, 65J.Rementis, S.Antonopoulou, D.Argyropoulos and C.A.Demopoulos

42 Identification and study of gangliosides from Scomber scombrus muscles.J. Agric. Food Chem., (1997) 45, 611J.Rementis, S.Antonopoulou, D.Argyropoulos and C.A.Demopoulos

43 Lipid fractions with aggregatory and antiaggregetory activity toward platelets in fresh and fried cod (Gadus morhua): Correlation with platelet-activating factor and atherogenesis.J. Agric. Food Chem. (2000) 48, 6372A. Panayiotou, D. Samartzis, T. Nomikos, E. Fragopoulou, H.C.Karantonis, C.A.Demopoulos and I.Zabetakis

44 Antiatherogenic properties of lipid fractions of raw and fried fish.Food Chemistry (2006) 96, 29T. Nomikos, H.C.Karantonis, C.Skarvelis, C.A.Demopoulos, and I.Zabetakis

45 Biologically active lipid fractions in fish and cephalopods of the Mediterranean diet.45th Intern. Conf. On the Bioscience of Lipids, March 31, 2004 Ioannina, Greece. (Abstract in Chem. Phys. Lipids, Vol.130, p63, 2004)C. Nasopoulou ,T. Nomikos ,J. Rementzis ,C.A. Demopoulos ,I. Zabetakis

46 Lipid separation from Urtica dioica. Existence of Platelet-activating factor (PAF).J. Agric. Food Chem., (1996), 44, 3052.S.Antonopoulou, C.A.Demopoulos and N.K.Andrikopoulos

47 On the Mediterranean Diet.INFORM, (1997) 8, 776S.Antonopoulou, and C.A.Demopoulos

48 Μελέτη ενώσεων με βιολογική δράση ανάλογη του PAF και αναστολέων του PAF ζωικής, φυτικής και συνθετικής προέλευσης.Διδακτορική Διατριβή (1994), Αθήνα.Σ.Αντωνοπούλου.

49 In vivo antiatherogenic properties of olive oil and its constituent lipid classes in hyperlipidemic rabbits.Nutr. Metab. Cardiovas. (2006) 16, 174H. C. Karantonis, S. Antonopoulou, D. N. Perrea, D. P. Sokolis, S. E. Theocharis, N. Kavantzas, D. G. Iliopoulos and C. A. Demopoulos

50 Biological effects of lipids from olive oil and olive pomace, in early atherosclerosis development. Implication of Platelet Activating Factor (PAF). 2nd Intern. Conf. Traditional Mediterranean diet: Past, Present and Future. April 2005, Athens, Greece.H.C.Karantonis, N.Tsantila, S.Antonopoulou, D.N.Perrea, S.E.Theocharis, F.Kavantzas, D.G.Iliopoulos, D.P.Sokolis and C.A.Demopoulos

51 Επίδραση των συστατικών του ελαιολάδου στο σχηματισμό και θεραπεία των αθηρωματικών πλακών. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ελευθέρων Ριζών και Οξειδωτικού Στρες, 28 Σεπτεμβρίου, 2006, Καρδαμύλη Μεσσηνίας, Ελλάδα. Ν. Τσαντίλα, Χ.Χ. Καραντώνης, Δ.Ν. Περρέα, Δ.Γ. Ηλιόπουλος, Σ.Ε. Θεοχάρης, Χ. Ιατρού, Σ. Αντωνοπούλου και Κ.Α. Δημόπουλος.

52 In vitro και in vivo αντιαθηρογενετική δράση μικροσυστατικών του ελαιόλαδου του πυρηνελαίου και παραπροϊόντων της ελαιουργίας κατά την παραγωγή του πυρηνελαίου.Συμπόσιο των Ομάδων Εργασίας, Παθοφυσιολογία της Αθηροσκλήρωσης, Ελληνική Εταιρεία Αθηροσκλήρωσης, 3 Δεκεμβρίου 2005, Αθήνα.Χ.Καραντώνης, Ν.Τσαντίλα, Γ.Σταματάκης, Δ.Π.Σοκόλης, Σ.Ε.Θεοχάρης, Δ.Ν.Περρέα, Σ.Αντωνοπούλου και Κ.Α.Δημόπουλος .

53 Effect of Traditional Greek Mediterranean Meals on Platelet Aggregation in Normal Subjects and in Patients with Type 2 Diabetes MellitusJ Med Food (2006) 9, xxx–xxxS. Antonopoulou, E. Fragopoulou, C. H. Karantonis, E. Mitsou, M. Sitara, J. Rementzis, A. Mourelatos, A. Ginis, and C. Phenekos

54 Effect of fast-food Mediterranean-type diet on type 2 diabetics and healthy human subjects’ platelet aggregation. Diabetes Res. Clin. Pr. (2006) 72, 33H. C. Karantonis, E. Fragopoulou, S. Antonopoulou, J. Rementzis, C. Phenekos and C. A. Demopoulos

55 Antiatherogenic properties of red/white wine, musts, grape-skins, and yeasts.45th International Conference on the Bioscience of Lipids, 25-29th May 2004, Ioannina, Greece. (Abstract in: Chemistry and Physics of Lipids, Vol. 130, Issue 1, June 2004).E.Fragopoulou, S.Antonopoulou, A.Tsoupras, N.Tsantila, A.Grypioti, G.Gribilas,

H.Gritzapi, E.Konsta, E.Skandalou, A.Papadopoulou, M.Samiotaki, G.Panayotou, and C.A.Demopoulos

56 Comparison of antiatherogenic properties of lipids obtained from wild and cultured sea bass (Dicentrarchus labrax) and gilthead sea bream (Sparus aurata).Food Chem (2007) 100, 560.C. Nasopoulou, T.Nomikos, C.A. Demopoulos and I. Zabetakis

57 Μεσογειακή διατροφή: Η συνεισφορά της χημείας τροφίμων στην πρόληψη της δημιουργίας της αθηρωμάτωσης και των καρδιοπαθειών.16ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χημείας, 5-8 Δεκεμβρίου, 1995, ΑθήναΣ.Αντωνοπούλου και Κ.Α.Δημόπουλος

58 A biochemical approach of the antiatherogenic properties of olive oil and its protective role against coronary heart diseases.93rd AOCS Annual Meeting & Expo, May 5-8, 2002 Montreal, Canada.H.C.Karantonis, S.Antonopoulou and C.A.Demopoulos

59 Biologically active lipids from olive oil with antiatherogenetic action.71st Eur.Atherosclerosis Soc. Congr. May, 1999, Kos, GreeceC.A.Demopoulos, S.Antonopoulou and T.N.Nomikos

60 Functional crosstalk between Platelet –Activating Factor (PAF) and atherogenesis –cardiovascular disease. A new approach to an old disease. http://www.athero.org/nutrition.asp , (commentary, 2002).S.Antonopoulou, H.C.Karantonis and C.A.Demopoulos.

61 Antiatherogenic effects of olive oil lipids.45th International Conference on the Bioscience of Lipids, 25-29th May 2004, Ioannina, Greece. (Abstract in: Chemistry and Physics of Lipids, Vol. 130, Issue 1, June 2004).C. A. Demopoulos

62 Antiatherogenic properties of olive oil. Commentary based on: In vivo antiatherogenic properties of olive oil and its constituent lipid classes in hyperlipidemic rabbits.Nutrition, Metabolism & Cardiovascular Diseases 2006;16:174-185.H.C.Karantonis, S.Antonopoulou, D.N.Perrea, D.P.Sokolis, S.E.Theocharis, N.Kavantzas, D.G.Illiopoulos and C.A.Demopoulos. http://www.athero.org/nutrition.asp , (commentary, 2006).