3 ยุทธศาสตร์สหรัฐฯ 41-78asia.tu.ac.th/journal/EA_Journal52_2/A03.pdf · ทวิภาคี ตั้งแต่หลังสงครามโลกครั้งที่

41

ยทธศาสตรสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ประภสสร เทพชาตร


ประภสสร เทพชาตร* รองศาสตราจารยประจำคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

บทคดยอ

วตถประสงคของงานวจยน เพอศกษายทธศาสตรของสหรฐตอภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ผลของการวจยพบวา ยทธศาสตรหลกของสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตม 3 ประการ ไดแก ยทธศาสตรการครองความเปนเจา ยทธศาสตรการสกดกนการขยายอทธพลของจน และยทธศาสตรการทำสงครามตอตานการกอการราย จากยทธศาสตรดงกลาว สหรฐฯ ไดดำเนนนโยบายเพอบรรลยทธศาสตร โดยผาน 2 ชองทาง ชองทางแรก คอ ความสมพนธทวภาค ตงแตหลงสงครามโลกครงท 2 มาจนถงปจจบน สหรฐไดสรางเครอขายพนธมตรทางทหารทวภาคกบประเทศตางๆ ในภมภาค โดยเฉพาะกบพนธมตรทง 5 ซงไดแก ญปน เกาหลใต ฟลปปนส ไทย และ ออสเตรเลย ยทธศาสตรนเรยกวา ยทธศาสตร hub and spokes คอ ยทธศาสตรทสหรฐฯ เปนดมลอ และความสมพนธกบพนธมตรเปนซลอ และอกทางชองทางหนงในการดำเนนนโยบายของสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต คอ ชองทางพหภาค ซงมความสำคญรองลงมาจากชองทางทวภาค โดยสหรฐพยายามครอบงำ APEC อยางไรกตาม ความสมพนธกบอาเซยน ยงไมแนบแนนเทาทควร เหนไดชดเจนเมอเปรยบเทยบความสมพนธอาเซยน – จน ซงไดกระชบแนนแฟนขนเปนอยางมากในชวงไมกปทผานมา โดยถงแมสหรฐฯ ยงคงครองความเปนเจา ในมตทางดานการทหาร แตในมตทางดานการเมอง การทตและเศรษฐกจนน จนไดดำเนนนโยบายในเชงรก และอทธพลของจนกเพมขนเปนอยางมาก เหนไดจากการจดทำเขตการคาเสรอาเซยน – จน จากบรบทดงกลาวขางตน ไทยควรจะดำเนนนโยบายอยางไรตอสหรฐฯ ? บทความน เสนอ keywords ทสำคญสำหรบอนาคตความสมพนธไทย – สหรฐฯ คอ ผลประโยชนรวมกน ความสมดล หรอ ดลยภาพแหงความสมพนธ และนโยบายสายกลาง จาก keywords ทง 3 สามารถแปลออกมาเปนนโยบายไทยตอสหรฐฯ ได 2 ระดบ คอ ระดบทวภาคและระดบพหภาค ในระดบทวภาค นโยบายไทยตอยทธศาสตรการครองความเปนเจาของสหรฐฯ นน ไทยคงจะ

* ผรบผดชอบบทความ

นพนธตนฉบบ

42วารสารเอเชยตะวนออกศกษา

Journal of East Asian Studies

ไมมทางเลอกทจะตองคงความเปนพนธมตรกบสหรฐฯ และรวมมอกบสหรฐฯ สำหรบนโยบายไทยในการตอบสนองตอยทธศาสตรการสกดกนและปดลอมจนของสหรฐฯ นน ไทยควรจะดำเนนนโยบายอยางระมดระวง โดยไทยควรดำเนนนโยบายสายกลาง สรางดลยภาพแหงนโยบาย และรกษาระยะหางอยางเทาเทยมกนระหวางความสมพนธไทย – สหรฐฯ กบ ความสมพนธไทย – จน สำหรบยทธศาสตรการตอตานการกอการรายนน ไทยจะตองระมดระวงในความรวมมอกบสหรฐฯ สงทไทยควรทำคอ การสรางสมดลของนโยบายทเปนนโยบายสายกลาง โดยรวมมอกบสหรฐฯ แตขณะเดยวกนกไมชกศกเขาบาน ไมทำใหไทยเปนเปาของการกอการราย และไมเปนศตรกบโลกมสลม สำหรบนโยบายไทยตอสหรฐฯ ในระดบพหภาคนน เปาหมายสำคญ คอ การสรางดลยภาพแหงอำนาจในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต และในเวทพหภาคตาง ๆ โดยเฉพาะอาเซยนซงกำลงเสยดลยภาพ โดยอทธพลของจนไดเพมขนอยางรวดเรว ในขณะทอทธพลของสหรฐฯ กกำลงลดลงอยางรวดเรว ดงนน ไทยควรดงสหรฐฯ ใหกลบเขามาเพมบทบาทในเวทอาเซยนเพอถวงดลจน ไทยควรผลกดนใหสหรฐฯ จดการประชมสดยอดกบอาเซยน จดทำเขตการคาเสรอาเซยน – สหรฐฯ รวมทงผลกดนใหอาเซยนกบสหรฐฯ มความเปนหนสวนทางยทธศาสตรระหวางกน คำสำคญ : ยทธศาสตรสหรฐอเมรกา ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ความสมพนธไทย –

สหรฐฯ

43



U.S. Strategy for Southeast Asia

Prapat Thepchatree

Abstract The objective of this research is to study US strategy towards Southeast Asia. The research findings is that there are 3 main objectives of US strategy towards Southeast Asia : strategy to maintain US regional hegemonic role, strategy to hedge or contain Chinese influence, and strategy on the war on terror. US implements this strategy through two channels. The first channel is bilateral relations. Since the end of World War II until the present time, US has established network of bilateral military alliances with countries in the region, particularly with 5 traditional alliances, namely, Japan, South Korea, the Philippines, Thailand, and Australia. This strategy is called “hub and spokes” strategy. The second channel that US uses to implement its strategy is multilateral channel. US is dominating APEC. However, US relations with ASEAN is not close enough, particularly, if compared with ASEAN-Chinese relations. Although US still maintains its hegemonic role in the military front, but in the political, diplomatic, and economic fronts, China has come up with pro-active policy towards ASEAN and Chinese influence is rapidly increasing. This research recommends 3 keywords for future Thai – US relations : mutual interest, balanced relations or equilibrium and middle-of-the-road policy. These 3 keywords can be translated into 2 levels of Thai policy towards US : bilateral and multilateral levels. At the bilateral level, concerning Thai policy towards US hegemonic role strategy, Thailand has no choice but to maintain its alliance with US. As regards Thai response to US hedging strategy towards China, Thailand should formulate middle-of-the-road policy, balance engagement and equi-distant policy towards US and China. Thailand should be careful concerning cooperation with US on the war on terror. Again, the recommended policy is to strike a balance by cooperating with US but, at the



same time, avoiding to put Thailand as the target for terrorism. At the multilateral level, Thai primary objective is to push for a healthy balance of power or equilibrium in Southeast Asia. But ASEAN is losing equilibrium status because of rapid rise of Chinese influence and the rapid decline of American influence. Therefore, Thailand should engage US and encourage US to increase its profile in ASEAN to counter balance Chinese influence. Thailand should push for ASEAN – US summit, ASEAN – US FTA, and ASEAN – US strategic partnership. Keyword : U.S. strategy, Southeast Asia, Thai relationship - the United States

45



1. บทนำ สหรฐอเมรกาเปนประเทศทมความสำคญทสดในดานความสมพนธระหวางประเทศ เพราะสหรฐฯ เปนอภมหาอำนาจอนดบหนง ทงทางดานการทหารความมนคง และเศรษฐกจ นโยบายตางประเทศของสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต จะสงผลกระทบอยางมากตอความเปนไปตอความสมพนธระหวางประเทศในภมภาค ดงนน นโยบายตางประเทศของสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต จงเปนเรองสำคญ ทควรจะไดมการศกษา คนควา วจย อยางกวางขวางและลกซง บทความนจะพยายามช ให เหนวา ยทธศาสตรใหญของสหรฐฯตอภมภาค ทสำคญทสด คอ ยทธศาสตรการครองความเปนเจาซงการจะบรรลยทธศาสตรดงกลาวได สหรฐฯจะตองปองกนไมใหมคแขงขนมาแยงความเปนเจาของสหรฐฯในภมภาค และจะตองปองกนไมใหอทธพลของสหรฐฯลดลงไป ดงนนยทธศาสตรการสกดกนการขยายอทธพลของจน ซงกำลงมศกยภาพทจะผงาดขนมาเปนคแขงของสหรฐฯ จงเปนยทธศาสตรทมความสำคญอยางยง นอกจากน สหรฐฯ ยงมยทธศาสตรในการทำสงครามตอตานการกอการรายและยทธศาสตรทางดานผลประโยชนทางเศรษฐกจ อยางไรกตาม ในชวงหลายปทผานมา อทธพลของจนในภมภาคอาเซยนไดเพมขนอยางรวดเรว ถงแมวาสหรฐฯจะยงคงครองความเปนเจาทางการทหาร แตจนไดดำเนน

นโยบายในเชงรกและไดเพมบทบาทขนอยางมากทางดานการทตและทางดานเศรษฐกจ โดยยทธศาสตรทสำคญของจนคอ การเสนอการจดทำเขตการคาเสรกบอาเซยนในป ค.ศ. 2001 และหลงจากนน จนไดทมเททกสงทกอยาง เพอทจะซอใจอาเซยน ซงอาจจะกลาวไดวา จนประสบความสำเรจอยางงดงาม โดยในปจจบนอาเซยนไดใกลชดกบจนมากขนเรอยๆ โดยไดมการประชมสดยอดกนทกป และการเจรจา FTA ไดคบหนาไปมาก นอกจากนน จนยงไดจดทำปฏญญาการเปนหนสวนทางยทธศาสตรกบอาเซยน จนจงเปนประเทศแรกทมสถานะเปนหนสวนทางยทธศาสตรกบอาเซยน นอกจากน ยงมพฒนาการในกรอบใหญคอ กรอบอาเซยน+3 ซงเปนกรอบความรวมมอระหวางอาเซยนกบ จน ญปน เกาหลใต ซงเปาหมายระยะยาวจะพฒนาไปเปนประชาคมเอเชยตะวนออก ซงแนวโนมน จะทำใหอทธพล ของสหรฐฯ ลดลง และจะทำใหสหรฐฯ ถกกดกน ออกไปจากภมภาคเอเชยตะวนออก จากแนวโนมดงกลาวขางตน ในชวง 2-3 ปทผานมา สหรฐฯ จงคงจะไดขอสรปแลววา หากสหรฐฯอยเฉยๆ อทธพลของจนจะเพมมากขนเรอยๆ ในขณะทอทธพลของสหรฐฯ กจะลดลงเรอยๆ ซงจะกระทบตอยทธศาสตรใหญของสหรฐฯ นนคอ การครองความเปนเจาในภมภาค ดงนน ในชวงไมกปน จงไดเหนสหรฐฯ เรมเคลอนไหว จากในอดตทสหรฐฯ ไมเคยใหความสำคญตออาเซยน แตในปจจบนนโยบายกเปลยนแปลงไปมาก



และเหนไดชดเจนวาสหรฐฯ ไดกลบมาใหความสำคญตออาเซยนมากขนเรอยๆ ซงบทความนจะไดศกษาในรายละเอยดตอไป 2. ยทธศาสตรสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชย

ตะวนออกเฉยงใตในสมยรฐบาล Bush

2.1 ภาพรวม ในสมยรฐบาล Bush ในชวงกอนเหตการณ 11 กนยา Bush ไมไดประกาศนโยบายตอเอเชยอยางเปนทางการ แตอาจวเคราะหแนวนโยบายทางออมไดจากขอเสนอของ Rand1 ซงมประเดนสำคญดงน 2.1.1 ประเดนปญหา ปญหาทใหญทสด คอ จน สาเหตสำคญคอ จนกำลงเตบใหญขนมา กำลงจะกลายเปนมหาอำนาจ ทจะกลายเปนคแขงสหรฐฯ ในอนาคต สหรฐฯมองจนดวยความหวาดระแวง กลววาจนจะกลายเปนคแขงจะมาแยง “number one” ในโลกน แตวาอก 20 ป 50 ป สกวนหนง จนจะใหญขนมา ในระยะยาว number one ในโลกนอาจจะไมใชสหรฐฯ อาจจะเปนจน เพราะฉะนน วนาทน สหรฐฯจะทำอยางไร สงทสำคญทสด คอวา จนตองใหญขนมา แตวาอยางนอย ขอตออาย ขอใหเปน number one ใหยาวนานทสด อกประเทศหนงทสหรฐฯ คอนขาง จะหวาดวตก คอ เกาหลเหนอ ซงมแนว

นโยบายทไมเปนมตรตอสหรฐฯ พยายามทจะสรางอาวธนวเคลยร เพราะฉะนนสหรฐฯ กลววา สกวนหนงเกาหลเหนอจะสามารถสรางอาวธนวเคลยรขนมาได แลวอาจจะยงถลมสหรฐฯกได ประเทศทสามทสหรฐฯ คอนขางจะหวง และเปนปญหาทสหรฐฯ จะตองขบคดและกำหนดออกมาเปนนโยบายในอนาคต คอ อนเดย อนเดยเชนเดยวกบจน ตอนนยงเปนยกษทยงหลบตาอย แตวาเมออนเดยตนขนมา อนเดยจะเตบใหญขน เพราะวาขนาดของประเทศ จำนวนคนเปนพนลานเหมอนกน เพราะฉะนน อนเดยในอนาคตจะขนมาเปนมหาอำนาจ เหมอนกน ตอมาเปน ญปน ญปนนน อเมรกาไมคอยหวงเทาไรนก เพราะเปนพนธมตรกบสหรฐฯ แตอยางไรกตาม กไมถงกบจะไววางใจได 100% Pearl Harbor ยงอยในความทรงจำของคนอเมรกนอย เพราะฉะนน สหรฐฯ ยงระแวง ยงไมคลาดสายตาญปนอย ญปนเอง ในระยะหลงๆ พยายามทจะเพมบทบาททางดานการทหารมากขน สหรฐฯ กปลอยใหเพมบทบาท ถาเพมบทบาทในลกษณะทสามารถรวมมอกบสหรฐฯ ไดด แตถาเพมบทบาทไปแลว กลายมาเปนบทบาททจะมาเปน “พระเอก” คนเดยว กอาจจะเปนอนตรายตอสหรฐฯ หรอตอภมภาคได อกประเทศหนง คอ รสเซย ในสมยหลงสงครามเยน สหภาพโซเวยตลมสลาย ลทธ

1 Rand Corporation, US Strategy for a Changing Asia (California : Rand Corporation, 2001) <www.rand.org>

47



คอมมวนสตในสหภาพโซเวยตลมสลาย เพราะฉะนนรสเซย จากทเคยเปนอภมหาอำนาจ ยงใหญ ตอนนบทบาท อำนาจลดลงไปมาก เศรษฐกจกไมดถงขนาดตองไปกเงนจาก IMF อยางไรกตาม รสเซยในระยะหลงๆ พยายามทจะเพมบทบาทขนมาในเอเชยเหมอนกน โดยประธานาธบด Putin ไดเดนทางมาเอเชย มาเยอนเกาหลเหนอ มาเยอนเวยดนาม มการทำสนธสญญาดานสนตภาพระหวางจนกบรสเซย จนกบรสเซยพยายามรวมตวกนเพอทจะมาสกบสหรฐฯ นเปนแนวโนมทสหรฐฯ จะตองจบตามองอยางใกลชดถงบทบาทของรสเซยในภมภาค สำหรบเอเชยตะวนออกเฉยงใต สหรฐฯ ไมคอยหวงเทาไรนก ไมมปญหาอะไรทจะทำใหสหรฐฯตองหวาดวตก หรอกงวลใจ นอกจากน เปนเรองปญหาไตหวน และเรองปญหาหมเกาะ Spratly ซงเปนชนวนสำคญทจะทำใหเกดความขดแยงกบจนได ทงสองปญหานถอเปนจดอนตรายซงอาจทำใหเกดสงครามได จนบอกแลววา ถาไตหวนคดจะประกาศตวเองเปนเอกราช จนจะใชกำลงกบไตหวน และ Spratly กแยงกนอย จนเคยรบกบเวยดนามมาแลว 2.1.2 วตถประสงค 1) วตถประสงคทสำคญทสด คอ การปองกนไมใหมการเกดขนของเจาในภมภาค กลาวงายๆ คอ ปองกนไมใหจนขนมาเปนใหญ ขนมาครอบงำภมภาคซงจะขจดหรอลดอทธพลของสหรฐฯลงไป ถงแมในขอเสนอของ Rand จะไมไดเขยนไวอยางชดเจน แตถาอานลกลง

ไปในตรงน กคอ การปองกนไมใหประเทศใดประเทศหนง โดยเฉพาะอยางยง จน ขนมาเปนคแขงกบสหรฐฯ ได สหรฐฯจะตองครอบงำเอเชยอยตอไป 2) วตถประสงคประการทสอง คอ การดำรงไวซงเสถยรภาพความมนคงในภมภาค 3) วตถประสงคอกประการหนง คอ การเขาไปมบทบาทในความเปลยนแปลงของเอเชย เขาไปมบทบาทในการแกปญหาตางๆ ทอาจจะเกดขน ปญหาไตหวน ปญหาหมเกาะ Spratly และปญหาในคาบสมทรเกาหล เปนตน 4) วตถประสงคอกประการหนง คอ จะตองดำรงไวและเพมการเขาถงทางดานเศรษฐกจของสหรฐฯ ในภมภาค สหรฐฯ จะตองสามารถเขาไปลงทนในเอเชยตอไป และจะตองสงสนคาเขามาในเอเชยได 2.1.3 ยทธศาสตร ในสวนทแลวไดวเคราะหถงวตถประสงค ของนโยบายสหรฐฯ ตอเอเชยไปแลว ในสวนนจะมาวเคราะหตอถงยทธศาสตร (strategy) ของสหรฐฯ ในการทจะบรรลถงวตถประสงคของนโยบายตอเอเชยซงมอย 5 ขอทเปนยทธศาสตรหลกๆ 1) อเมรกาจะตองดำรงไวซงความเปนผนำของโลก เพอทจะปองกนการเกดขนของเจาในภมภาคทจะมาทาทายอทธพลของสหรฐฯ 2) จะตองกระชบความสมพนธกบพนธมตรหลกๆ ของสหรฐฯ ในภมภาค กระชบความสมพนธใหแนนแฟนยงขนกบพนธมตร



หลกๆ ทมอยแลว โดยเฉพาะอยางยงกบญปน เกาหลใต และออสเตรเลย ซงถอเปนพนธมตรหลกของอเมรกา สหรฐฯไดเสนอความรวมมอทางดานการทหารกบออสเตรเลยในรปแบบคลายๆ NATO และนอกจากนน ตองขยายจำนวนพนธมตรออกไปเพอทจะทำใหสหรฐฯ มพวก มเพอนมากขน ในการทจะมาปดลอมหรอคานอำนาจจน เพราะฉะนน พนธมตรทสำคญรองลงมาจะม ฟลปปนส ไทย และทจะเพมขนมาจากสมยกอนทมหาพนธมตรในสมยสงครามเยน ตอนนมเพมขนมาอกประเทศหนง คอ สงคโปร สงคโปรเปนจดยทธศาสตรทสำคญ ในการเปนทาเรอ ทเรอรบของสหรฐฯ จะมาจอด มาแวะได 3) การดำเนนยทธศาสตรดลแหงอำนาจ (Balance of Power Strategy) หมายถง สหรฐฯ จะตองถวงดลอำนาจใหเกดสภาวะของการไดดล (equilibrium) สหรฐฯ จะตองเลนเกมถวงดลอำนาจในภมภาค โดยมตวแสดงสำคญ คอ จน อนเดย และรสเซย ญปนนน เปนพวกกบสหรฐฯ ชดเจนแลว ถอวาเปนพวกเดยวกนมากกวา การเลนเกมถวงดลอำนาจหมายถงวา สหรฐฯ จะตองพยายามไมใหประเทศใดประเทศหนง คกคามตอความมนคงในภมภาค แตทสำคญทสด ในยทธศาสตรของสหรฐฯ ในภมภาคเอเชยในอนาคตคอ การปองกนไมใหเกดการรวมกลมกนของประเทศเหลาน แลวมาตอตานสหรฐฯ คอ ตองพยายามไมใหจน อนเดย และรสเซยจบมอกนเปนพนธมตรกน แลวมาตอตานสหรฐฯ ขณะน จนกบรสเซยกำลงใกลชดกน

มากขนทกขณะ รวมพลงกน เพอทจะมาตอตานสหรฐฯ เพอทจะมาถวงดลกบสหรฐฯ เพราะฉะนน สหรฐฯจะตองพยายามไมใหสงเหลานเกดขน 4) สหรฐฯ จะตองเขาไปมบทบาทในการแกไขปญหาตางๆ ในภมภาค คอ ตองเขาไปมบทบาทอยางสำคญในการแกไขปญหาไตหวน เขาไปมบทบาทในการแกไขปญหาหมเกาะ Spratly 5) สงเสรมใหมเวทหารอทางดานความมนคงในภมภาค (Security Dialogue) ตวอยางเชน เวทการหารอของอาเซยน (ASEAN Regional Forum) อยางนอยกเปนเวททจะมาคยกนได แตวากเปนยทธศาสตรในระดบรองๆ ลงมา ทสหรฐฯจะไมใหความสำคญมากนก ทใหความสำคญมากทสด คอ เรองของการสรางพนธมตร เรองของการถวงดล อำนาจ นนคอนโยบายหลกของสหรฐฯ ในภมภาค 2.1.4 นโยบายดานการทหาร จากยทธศาสตรเหลาน สหรฐฯ จะดำเนนนโยบายทางดานการทหารอยางไร รปแบบหรอบทบาทของทหารสหรฐฯ จะเปนอยางไร ในการทจะบรรลยทธศาสตรตางๆ ขางตน สหรฐฯ จะตองเปลยนแปลงเคลอนยายกองทพของสหรฐฯ ใหม ในสมยสงครามเยนกำลงทหารของสหรฐฯ ไปอยทางตอนเหนอของเอเชย คอ อยทญปน และอยทเกาหลใต เพอทจะตอตานสหภาพโซเวยต กบเกาหลเหนอ แตขณะนปญหาของสหรฐฯ

49



และประเดนปญหาสำคญกำลงเคลอนมาอยทางใต คอ มาอยทจน อนเดย หมเกาะ Spratly ไตหวน มาอยทเอเชยตะวนออกเฉยงใต อนโดนเซย เพราะฉะนน สหรฐฯ จะตองพยายามเคลอนยายกองทพจากทางเหนอลงมาทางใตมากขน อยางไรกตาม สหรฐฯ ยงคงตองรกษาไวซงฐานทพและการเขาถง (to maintain-access) ในเกาหลใต ญปน ขณะนสหรฐฯมทหารในเกาหลใตประมาณ 30,000 กวาคน และมอยอก 40,000 กวาคนทเกาะโอกนาวา ทญปน ถงแมวาในภาพรวม สหรฐฯ จะตองพยายามเคลอนยายกองกำลงทหารจากทางเหนอลงมาทางใตมากขน แตวากยงจำเปน ทจะตองรกษาไวซงฐานทพในเกาหลใตและญปนอยตอไป กำลงมความหวาดกลวกนวา ถาเกาหลใตกบเกาหลเหนอคนดกน สามารถรวมชาตกนได ทหารอเมรกาทอยในเกาหลใตกไมมความจำเปน เพราะทหารทมไวอยกเพอปองกนเกาหลเหนอบกเกาหลใต แตตอนนเกาหลใตกบเกาหลเหนอมการเจรจากน ความสมพนธเรมดขนเปนลำดบ มการกลาวไปถงวาจะรวมชาตกนไดหรอไม เพราะฉะนน ใน อนาคตฐานทพอเมรกาในเกาหลใตจะมปญหา ถาเผอสองเกาหลคนดกนได สหรฐฯ อาจถกกดดนใหถอนทหารออกจากเกาหลใต ถาถอนจากเกาหลใตแลว ทญปน ทโอกนาวา จะมแรงกดดนมากขน ทจะใหทหารอเมรกน

อาจจะตองถอนทหารออกจากญปนไปดวย จะตองกระชบความสมพนธทางดานการทหารกบประเทศตางๆ เหลาน คอ ฟลปปนส ไทย สงคโปร และอกประเทศทสหรฐฯ มองวาเปนจดยทธศาสตรใหมในการทจะถวงดลอำนาจจน คอ เวยดนาม สประเทศนสหรฐฯ จะตองกระชบความสมพนธ ทางดานการทหาร จะตองเจรจาในการทสหรฐฯ จะเขาไป ใชทาเรอ ฐานทพ หรอเอาเรอรบไปจอด ไปซอม ในเรองอนๆ ทเกยวกบการทหารได บทบาทของเกาะกวม สหรฐฯกำลงจะพฒนาเกาะกวมใหเปนศนยกลางทางดานการทหารในภมภาค2 เปนเพราะทอนจะมปญหาคอ เกาหลใตอาจจะไลทหารสหรฐฯออกไป หรอทญปน โอกนาวา สกวนหนงญปนอาจไมอยากใหทหารอเมรกนอย แตถาอยทเกาะกวม กวมเปนของสหรฐฯ ยงไงสหรฐฯ กอยได ดงนนกวมจงจะเปนฐานทพทสำคญของสหรฐฯในการคานอำนาจ ในการปดลอมจนในอนาคต 2.1.5 ย ท ธ ศ า ส ต ร ใ น ย ค ห ล ง

เหตการณ 11 กนยาฯ ลำดบตอไป จะไดกลาวถงนโยบายของ Bush ตอเอเชยในยคหลงเหตการณ 11 กนยาฯ โดยตอนแรกๆ หลงเกดเหตการณ 11 กนยาฯ อเมรกาเรยกรองใหประเทศตางๆ รวมมอกบอเมรกา อเมรกาบอกวา “ถาคณไมเปนพวกเรากเปนพวกเขา” ตองเลอกขาง

2 Ibid.; see also B. Catley, “The Bush Administration and Changing Geopolitics in the Asia-Pacific Region,”

Contemporary Southeast Asia 23,1 (April 2001).



ประเทศไทยประกาศวา สนบสนนอเมรกา ตอตานการกอการราย ฟลปปนสออกมาเตมท ในการสนบสนนอเมรกา สวนมาเลเซย อนโดนเซยเปนประเทศมสลม ทาทออกในทำนองทวาตอตานการกอการราย แตวาไมชอบและตอตานทอเมรกาไปถลมอฟกานสถาน ทาทของอาเซยน โดยรวมสนบสนนการตอตานการกอการราย ทาทของอาเซยนเปนทาททสอดคลองกบ APEC และสหประชาชาต3 ในตอนแรกๆ ยงไมมขาวมากนก ในเรองของขบวนการกอการรายในเอเชยตะวนออกเฉยงใต อยางไรกตาม หลงจากทอเมรกาถลมอฟกานสถาน แลวขบวนการ เครอขาย Al Qaeda แตกสลายไปในระดบหนง เรมมขาววา Al Qaeda ยายฐานมาทเอเชยตะวนออกเฉยงใต ขาวททำใหทกคนตะลงคอ ขาวทรฐบาลสงคโปรจบกมขบวนการกอการราย 13 คน ทกำลงมแผนการกอวนาศกรรมสถานทตและสงกอสรางทเปนของอเมรกาในสงคโปร มการจบกมกลม เจมมาอสลามยา มการวเคราะหกนวา กลมดงกลาว ไดเคยไปฝกการกอการรายในคาย Al Qaeda ในอฟกานสถาน4

ในมาเลเซย มการจบกมกลมเจมมาอสลามยา เชนเดยวกนในฟลปปนส มขบวนการแบงแยกดนแดนทเรยกวา อาบซายาฟ และ

ขบวนการ Moro Islamic Liberation Front ในอนโดนเซย กลมขบวนการแบงแยกดนแดนใน Aceh และ Irian Jaya สำหรบประเทศไทย เปนทางผาน คอมการเขาๆ ออกๆ ผานไปผานมาของขบวนการการกอ การราย และมขบวนการแบงแยกดนแดนใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต ขบวนการกอการรายจะแบงออกไดเปน 2 กลมใหญ กลมท 1 คอ กลมแบงแยกดนแดน ซงมเปาหมายจำกด คอ ตองการแบงแยกดนแดน ตองการลมลางรฐบาลประเทศนนๆ แตไมมความสามารถและเปาหมายทจะคกคามมหาอำนาจสหรฐฯ และทำสงครามศาสนาระดบโลก (global Jihad) แตทอเมรกากลว คอกลมท 2 คอกลม Al Qaeda ซงเปนขบวนการการกอการรายในระดบโลก เปาหมายคอ การทำลายลางอเมรกา ทำลายลางตะวนตก ประกาศสงครามศาสนากบตะวนตก5

เมออเมรกาหนมามองเอเชยตะวนออก-เฉยงใตวา กำลงจะเปนแนวรบทสองในสงครามตอตานการกอการราย อเมรกาจงเคลอนไหว เขามามบทบาททางดานการทหาร เพอทจะทำลายเครอขายการกอการรายดงกลาว จดเรมตน คอ การทอเมรกาไดสงทหาร

3 ประภสสร เทพชาตร, “1 ปเหตการณ 11 กนยาฯ : ผลกระทบและแนวโนม,” มตชนรายวน 10 กนยายน 2545 : 7; see also Asean-United Sates of America Joint Declaration for Cooperation to Combat International Terrorism www.aseansec.org; S.P.Limaye “Minding the Gaps:The Bush Administration and U.S.-Southeast Asia Relations” Contemporary Southeast Asia 26,no.1(2004): 73-93.

4 J. Rosenthal, op.cit.: 479-493. 5 Ibid.

51



650 คน ไปชวยฟลปปนสรบกบอาบซายาฟ สำหรบไทย มการซอมรบกบอเมรกาทกป ทเรยกวา Cobra Gold ในอดตการซอมรบ Cobra Gold จะมการสมมตวา มการรกรานจากประเทศเพอนบาน และทหารอมรกากบทหารไทยกรวมมอกนรบกบศตรทมาจากขางนอก แตวา Cobra Gold ในยคหลง 11 กนยาฯ มการเนนวา ทหารไทยและทหารอเมรกาจะรวมมอกนตอตานการกอการราย สำหรบประเทศอน กกำลงถกอเมรกาบบกดดนทจะใหดำเนนการในการปราบปรามขบวนการกอการราย อยางไรกตาม หลายๆประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ยงมความรสกไมอยากใหอเมรกาเขามามบทบาททางดานทหาร ยกเวนฟลปปนส สำหรบไทย ไมอยากใหเปนเรองโดดเดนมากนก เคยมปญหามาแลวในตอนสงครามอฟกานสถาน ตอนนนอเมรกามาใชสนามบนอตะเภา มการประทวงโดยเฉพาะจากชาวมสลม รฐบาลไทยจงอยในสภาวะทตองพยายามดำเนนนโยบายทไมกระทบกระเทอนตอความรสกของชาวไทยมสลม แตในขณะเดยวกน กตองพยายามรกษาความสมพนธอนดกบอเมรกาไว อเมรกากำลงหารอกบออสเตรเลย มาเลเซย สงคโปร และอนโดนเซย เพอเพมความรวมมอทางดานการทหารในการตอตานการกอการราย สภา congress ไดออก

กฎหมายสนบสนนโครงการฝกอบรมดานการตอตานการกอการรายสำหรบเจาหนาทจากเอเชยตะวนออกเฉยงใต CIA กกำลงฝกทมตอตานการกอการราย และงานดานขาวกรอง ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต6

2.1.6 สรปภาพรวม ในชวงกอนเหตการณ 11 กนยาฯ ยทธศาสตรของสหรฐฯ ตอเอเชยตะวนออก เปาหมายหลกคอ การถวงดลอำนาจจน เปาหมายทสำคญทสดของอเมรกาในภมภาค คอการปดลอมจน แตการปดลอมจนนน ไมใชการปดลอมจนอยางเตมรปแบบ เพราะอเมรกายงมผลประโยชนทางดานเศรษฐกจทมาขวางอย ไมสามารถทำใหสหรฐฯ ปดลอมจนไดอยางเตมรปแบบ สหรฐฯ นนมองวา จนมศกยภาพมากขนเรอยๆ ในการทจะเปนคแขง เปนศตร และจะมาแยงความเปนอนดบหนงของอเมรกาในอนาคต ถาดจากสถตตางๆ จะเหนไดอยางชดเจนวา ในอก 20 ปขางหนา เศรษฐกจของใครจะใหญทสดในโลก จนจะกลายเปนประเทศทมขนาดเศรษฐกจทใหญทสดในโลกภายในป ค.ศ. 2025 หรออาจจะเรวกวานน เพราะฉะนน ถาจะมประเทศใดทจะขนมาเปนคแขงของอเมรกา จะทาทายอทธพลของอเมรกาในโลกน คอจน เพราะฉะนนนโยบายของอเมรกาทจะนำไปสนโยบายในเรองอนๆ ไมวาจะเปนนโยบายตอคาบสมทรเกาหล นโยบายตอญปน ตอไตหวน นโยบายตออาเซยนนน โยงไปกนหมด โยงไปสเปาหมายเดยวกน คอ

6 ประภสสร เทพชาตร, “1 ปเหตการณ 11 กนยาฯ : ผลกระทบและแนวโนม,” อางแลว.



เปาหมายในการถวงดลอำนาจจน นโยบายนเปนนโยบายหลกของอเมรกา และประเทศตางๆ ในเอเชย กตองเลนตามเกมของอเมรกาไปดวยในระดบหนง อยางไรกตาม พอเกดเหตการณ 11 กนยาฯ ประเทศเหลาน กตองเลนตามเกมของอเมรกาอก คอเกมของการทำสงครามตอตานการกอการรายในภมภาค โดยจะเหนไดวา อาเซยนเองตองรบจดทำปฏญญาในเรองตอตานการกอการรายในการประชมสดยอดอาเซยนทบรไนเมอปลายป ค.ศ. 2001 อเมรกากำลงกลบเขามาในภมภาคนอกครงหนง โดยสงทหารเขาไปในฟลปปนส และกระชบความสมพนธทางดานการทหารกบประเทศในภมภาค อเมรกาใชกระสนนดเดยว ยงไดนก 3 ตว นกตวแรกคอ อเมรกาจะไดเขามาทำลายเครอขายการกอการรายในภมภาคน นกตวทสองคอ อเมรกาจะไดใชโอกาสดงกลาวนขยายบทบาททางดานการทหารในภมภาค ซงจะนำไปสนกตวทสามคอ การทจะถวงดลอำนาจและปดลอมจนไปดวย จากการท Bush เดนทางมาเยอนเอเชยในป ค.ศ. 2002 เหนไดวา สนทรพจนของ Bush ทกลาวทประเทศญปน ชดเจนวา อเมรกาขณะนกำลงสรางความสมดลในเรองของการปดลอมจนบวกการตอตานการกอการราย ปดลอมจนอยางไร จะเหนไดจาก 6 ประเดนท Bush ประกาศ เปนประเดนนโยบายเดมๆ ทอเมรกาดำเนนมาโดยตลอด

ประเดนแรก คอ การจะคงกองกำลงทหารในภมภาคนไว ประเดนท 2 คอ อเมรกาจะปกปองคมครองพนธมตรของอเมรกาในภมภาค ทสำคญคอ ออสเตรเลย ฟลปปนส และไทย ประเดนท 3 คอ การตอตานการรกรานตอเกาหลใต คอการสรางภาพเกาหลเหนอใหกลบมาเปนผรายใหม ประเดนท 4 คอ พนธมตรระหวางสหรฐฯ กบญปนนน คอ เสาหลกของความสมพนธของอเมรกาดานความมนคงในภมภาค ประเดนท 5 คอ อเมรกามพนธกรณทจะปกปองไตหวน ประเดนท 6 เกยวกบจน ซงพดเปนกลางๆ วา อเมรกาจะยนด ถาจนจะมเสถยรภาพและมสนตภาพกบเพอนบาน7

สหรฐฯ กำลงดำเนนนโยบายในเชงรกอยางหนก สงท เหนชดเจนทสดคอ การดำเนนนโยบายเนนทางดานการทหารในภมภาค ซงสอดคลองกบยทธศาสตรเปาหมายหลกของสหรฐฯ ทงสามดงกลาวขางตน ไดแก 1) การครองความเปนเจา 2) ปดลอมจน และ 3) การตอตานการกอการราย จะเหนไดจากการท Bush มาเยอนเอเชยในชวงการประชมสดยอด APEC ทกรงเทพฯ เมอเดอนตลาคม ป ค.ศ. 2003 Bush ไดเยอน 6 ประเทศในเอเชย ซงถอวามากทสดครงหนงในการเยอนเอเชยของประธานาธบดสหรฐฯ Bush ไปทไหนกจะเนนเรองการ

7“Bush predicts ‘Pacific century’,” The Nation February 20, 2002 : 10A.

53



ทหาร ไปญปนกเนนพนธมตรทางทหารกบญปน วาญปนตองมบทบาทในการเขาไปฟนฟอรก ทฟลปปนส Bush กลาววาจะชวยปรบโครงสรางกองทพฟลปปนส และมอบสถานะการเปนพนธมตรนอก NATO ให ซงสหรฐฯไดมอบสถานะนใหญปน เกาหลใต และออสเตรเลยไปแลว ฟลปปนสสนบสนนอเมรกาในการสงกองกำลงไปชวยอเมรกาในอรกดวย สำหรบไทย ตอนท Bush มาทกรงเทพฯ ไดกลาวสนทรพจนทกองบญชาการทหารบก และมอบสถานะ พนธมตรนอก NATO ใหไทยเชนเดยวกน8

2.2 การประกาศนโยบายของ Eric

John ตอมา ไดมการเผยแพรคำแถลงของ Eric John รองอธบดกรมกจการเอเชยตะวนออกและแปซฟก กระทรวงตางประเทศสหรฐฯ ตอคณะอนกรรมการเอเชยและแปซฟกของสภา congress เมอวนท 21 กนยายน 2005 โดย John ไดแถลงเกยวกบนโยบายของสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ในอดตสหรฐฯ ไมคอยไดประกาศนโยบายตอ

ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต บทความนจะไดวเคราะหคำแถลงดงกลาว ซงสามารถแบงเปนหวขอใหญๆ ไดดงน9

2.2.1 ยทธศาสตรและเปาหมายหลก John ไดกลาววา ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมความสำคญอยางยงตอสหรฐฯ เพราะการคา ระหวางสหรฐฯ กบภมภาคน ในปทแลวมถง 136,000 ลานเหรยญสหรฐฯ ถอวาเปนตลาดใหญอนดบ 5 ของสหรฐฯ การลงทนของสหรฐฯ ในป ค.ศ. 2003 มจำนวนถง 90,000 ลานเหรยญ นอกจากนแลว เอเชยตะวนออกเฉยงใต ยงมความสำคญดานยทธศาสตร ทมความสำคญอยางยงตอผลประโยชนของสหรฐฯ โดย John ไดสรปวา เปาหมายของสหรฐฯ ในภมภาคม 3 เรองคอ ความมนคง ความมงคง และเสรภาพ ผเขยนมขอสงเกตดงนคอ ในการวเคราะหนโยบายตางประเทศนน เราจะตองแยกแยะระหวางนโยบายทประกาศกบนโยบายทไมไดประกาศ นโยบายทประกาศนน มกจะเปนการใชภาษาทางการทตทสวยหรและดด แตอาจจะไมใชนโยบายทแทจรง แตสำหรบนโยบายทไมได ประกาศนน อาจจะเปนเปาหมายทแทจรง ซงมกจะเรยกกนวา “วาระซอนเรน” เปาหมายทแทจรงของสหรฐฯ ตอภมภาคน

8 U.S. Embassy. Bangkok, “Fact Sheet : Major Non-NATO Ally (MNNA) Status for Thailand.” Press Release

043/03 October 31, 2003. 9 U.S. Government “The United State and Southeast Asia : Developments, Trends, and Policy Choices”,

Statement by Deputy Assistant Secretary Eric G.John Bureau of East Asian and Pacific Affairs Before the

House Subcommittee on Asia and the Pacific September 21, 2005.



นน ซงไมไดประกาศมอยดวยกน 4 เรอง คอ การครองความเปนเจา การปดลอมและสกดกนอทธพลของจน การตอตานการกอการราย และการตกตวงผลประโยชนทางเศรษฐกจ 2.2.2 การตอตานการกอการราย John ไดกลาววา เอเชยตะวนออกเฉยงใต ยงคงเปนพนททมความเคลอนไหวของขบวนการกอการราย ทเชอมโยงกบ Al Qaeda อาท กลมเจมมา อสลามยา และอาบ ซายาฟ ปญหาการกอการรายในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ถอวาเปนปญหาของภมภาค ทสหรฐฯ จะตองสรางความรวมมอในระดบภมภาค และในระดบทวภาค โดยจะมแผนงานการตอตานการกอการรายระหวางสหรฐฯกบอาเซยน (US-ASEAN Counter-terrorism Work Plan) เปนแผนงานหลกของความรวมมอในเรองดงกลาว นอกจากนสหรฐฯ ยงสนใจความมนคงปลอดภยของชองแคบมะละกา ทอาจจะถกกอวนาศกรรมจากขบวนการกอการรายได ในประเดนนผ เขยนมความเหนวา เรองปญหาการกอการรายนน จะเปนการเปดโอกาสใหสหรฐฯ ใชอางในการพยายามเพมบทบาททางการทหารในภมภาค ทงนกเพอทจะบรรลเปาหมายหลกของสหรฐฯ ตามทไดกลาวมาแลว คอ การดำรงการครองความเปนเจา การปดลอมจน และการกำจดขบวนการกอการรายในภมภาค

2.2.3 อทธพลของจนใน เอ เช ยตะวนออกเฉยงใต

Johnไดกลาววา ปจจยสำคญตอ

สหรฐฯ ในภมภาคน กคออทธพลของจน ขณะนกำลงมการถกเถยงกนในเอเชยวา การผงาดขนมาของจนทางดานเศรษฐกจ จะกอใหเกดการเปลยนแปลงทางดานการเมองและภมรฐศาสตรมากนอยเพยงใด John เชอวา จนมความสนใจทจะขยายอทธพลทงทางดานเศรษฐกจและการเมองเขามายงภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ผเขยนมความเหนวา ถงแม John จะไมไดประกาศ แตวาระซอนเรนสำคญของสหรฐฯ ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตกคอ การปดลอมและสกดกนอทธพลของจน สหรฐฯ เรมหวาดวตกวาจนจะเปนคแขง ทจะมาทาทายการครองความเปนเจาของสหรฐฯ ในอนาคต รฐบาล Bush มองวาจนกำลงจะเปนภยคกคามมากขนทกท และมองวาเปาหมายหลกของจนคอการกาวขนมาเปนเจาในภมภาค โดยลำดบแรกคอเจาในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ดงนนขอสรปของยทธศาสตร ตอจน กคอนโยบายปดลอมและสกดกนการขยายอทธพลของจน โดยการคงกองกำลงทหารและถามโอกาสกเพมบทบาททางทหารในภมภาค สหรฐฯ จงมความพยายามอยางยงทจะกระชบความสมพนธทางดานการทหารกบประเทศหลกๆ ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยเฉพาะอยางยงกบฟลปปนส ไทย สงคโปรและเวยดนาม และในตอนท Donald Rumsfeld รฐมนตรกลาโหมสหรฐฯ มากลาว สนทรพจนทสงคโปร ในสนทรพจนดงกลาว Rumsfeld กไดกลาวโจมตจน โดยกลาวหาวาจน เพมงบประมาณทางดานการทหาร และเพม

55



แสนยานภาพทางดานการทหารขนอยางมาก ทงๆ ทบรรยากาศทางการเมองในภมภาคในขณะนกไมไดมความขดแยงอะไร ดงนนจงอาจตความไดวา จนเพมบทบาททางดานการทหารกเพอตองการขยายอทธพลครอบงำภมภาคนในอนาคต 2.2.4 ปญหาพมา John กลาววา พมาเปนประเทศในภมภาค ทมแนวโนมเคลอนไหวไปในทศทางทขดแยงกบสหรฐฯ รฐบาลทหารพมา ยงคงเปนเผดจการและกดขขมเหงประชาชนพมามากขนทกท สหรฐฯ กำลงหาหนทางทจะบรรเทาสถานการณดงกลาว โดยเมอเดอนมถนายน สหรฐฯ ไดพยายามหยบยกเรองพมาขนหารอ ในคณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาต ขณะนสหรฐฯ กำลงแสวงหาความรวมมอจากพนธมตร ในการผลกดนใหเรองพมา อยในระเบยบวาระการประชม ของคณะมนตรความมนคง ในเดอนตลาคม ผเขยนมความเหนวา ถงแมเรองพมาจะเกยวของกบเรองการละเมดสทธมนษยชน ซงกมความชอบธรรมทสหรฐฯ และประชาคมระหวางประเทศ จะตองหามาตรการเพอหยดยงการกระทำดงกลาว อยางไรกตาม สหรฐฯอาจมวาระซอนเรน ในการผลกดนเรองพมาเปนพเศษ วาระซอนเรนนนกคอ การหาเรองทจะสรางความชอบธรรม ในการเพมบทบาทของสหรฐฯ ในภมภาค โดยเฉพาะบทบาททางดานการทหาร ซงกจะโยงไปสการบรรลเปาหมายใหญ นนกคอการดำรงการครองความเปนเจา และการปดลอมและสกดกน

อทธพลของจน เปนททราบกนดวา ปจจยหนงททำใหพมาแขงขนตอตะวนตก กคอการทมจนหนนหลงอย 2.2.5 อาเซยน John กลาววา เปนผลประโยชนแหงชาตของสหรฐฯ ทจะตองรวมมอกบอาเซยน เมอตอนเดอนตลาคมป ค.ศ. 2002 ประธานาธบด Bush กไดประกาศนโยบายใหมตออาเซยนคอ Enterprise for ASEAN Initiative โดยเนนการกระชบความสมพนธทางดานเศรษฐกจกบอาเซยน อยางไรกตาม ถงแมความสมพนธกบอาเซยนจะราบรน แตสหรฐฯกตองการใหอาเซยน เพมประสทธภาพมากขน โดยเฉพาะในกรณท เกยวของกบพมา สหรฐฯมความเหนวา อาเซยนยงทำนอยเกนไป ในการทจะสงเสรมประชาธปไตยในภมภาค โดยเฉพาะการสงเสรมประชาธปไตยในพมา สำหรบในเรองยทธศาสตรของสหรฐฯตอสมาคมอาเซยนนน ผเขยนมความเหนวา ลกๆ แลว สหรฐฯ ไมตองการใหความสำคญกบอาเซยน วาระซอนเรนของสหรฐฯ กคอ ความพยายามทจะไมใหประเทศในเอเชย สมหวรวมกลมกน ซงจะทำใหเอเชยมอำนาจการตอรองสงขน ยทธศาสตรทสหรฐฯ ใชกบเอเชยมาตลอด กคอการแบงแยกและปกครอง อยางไรกตาม จากแนวโนมในปจจบนทจนกำลงเพมความสมพนธกบอาเซยนมากขนทกขณะ จงทำใหสหรฐฯ จำใจจะตองใหความสำคญตออาเซยนมากขน ทงนเพอสกดกนอทธพลของจน แตถงแมสหรฐฯจะใหความสำคญตออาเซยนมากขน ความสมพนธกบ



อาเซยนกยงเทยบไมไดกบความสมพนธอาเซยน-จน โดยสามารถดไดจาก ความตกลงระหวางอาเซยนกบสหรฐฯ นนมนอยมาก ปฏญญาความรวมมอในการตอตานการกอการราย ระหวางสหรฐฯ กบอาเซยน เปนความตกลงแรกและความตกลงเดยวระหวางสหรฐฯ กบอาเซยน Bush เองถาไมจำเปนจรงๆ กไมอยากพดถงอาเซยน สหรฐฯ กบอาเซยนยงไมมการประชมสดยอด ทงๆ ทในขณะนมหาอำนาจตางๆ กมการประชมสดยอดกบอาเซยนแทบทงนน ไมวาจะเปนจน ญปน และอนเดย ในปนกจะมการประชมสดยอด อาเซยน-รสเซยเปนครงแรก นอกจากนสหรฐฯ กยงไมมขอตกลง FTA กบอาเซยนทงกลม ในขณะทอาเซยนมการเจรจา FTA กบจน ญปน และอนเดย ดงนนเมอเปรยบเทยบในลกษณะนกจะเหนไดวา นโยบายทสหรฐฯ ประกาศวา จะใหความสำคญกบอาเซยน ดจะขดแยงกบความเปนจรง 2.2.6 ฟลปปนส John กลาววา ประเทศทสหรฐฯ ใหความสมพนธเปนพเศษกคอ พนธมตรทาง การทหารกบสหรฐฯ ไดแก ฟลปปนสและไทย อกประเทศหนงไมไดเปนพนธมตรทางทหาร แตเปนหนสวนทเปนพเศษกบสหรฐฯ นนกคอ สงคโปร และประเทศทเปนไพใบใหมของสหรฐฯ ทจะตองจบตามองกนใหด กคอเวยดนาม สำหรบฟลปปนสนน ความสมพนธกบสหรฐฯ กกระชบแนนแฟนมากขน โดยเฉพาะอยางยงตงแตหลงเหตการณ 11 กนยาฯ โดย

สหรฐฯ ไดกระชบความสมพนธทวภาคกบฟลปปนส ในสงครามตอตานการกอการราย ฟลปปนสกเปนประเทศแนวรวมแรกๆ ทสงกองกำลงทหารเขาไปในอรก ในป ค.ศ. 2003 สหรฐฯ กไดมอบสถานะพนธมตรนอกนาโตใหกบฟลปปนส 2.2.7 ประเทศไทย สำหรบประเทศไทยกเชนเดยวกน John กไดกลาววา ความสมพนธทวภาคกกระชบแนนแฟน เพมมากขน โดยเฉพาะอยางยงตงแตหลงเหตการณ 11 กนยาฯ ในสงครามตอตานการกอการรายนน ประเทศไทยกไดเปนพนธมตรหลก และไดสงกองกำลงรวมกบกองกำลงนานาชาต ทงในอฟกานสถานและในอรก ไทยกบสหรฐฯ ยงมการซอมรบรวม COBRA GOLD เปนประจำทกป ซงถอไดวาเปนการซอมรบรวมทใหญทสดในเอเชย ประเทศไทยกไดรบมอบสถานะพนธมตรนอกนาโต และขณะนกกำลงเจรจาขอตกลงเขตการคาเสรกบสหรฐฯ อยดวย สำหรบสถานการณความรนแรงในภาคใตนน สหรฐฯ จะจบตาและตดตามสถานการณและพฒนาการความรนแรงอยางใกลชด อยางไรกตาม John กลาววา มปญหาหนงทไทยกบสหรฐฯ มความเหนไมตรงกน นนกคอนโยบายตอพมา John อางวา ยทธศาสตรปฏสมพนธของไทยตอพมาไมประสบความคบหนา ดงนนสหรฐฯ จะกดดนประเทศไทยตอไป เพอทจะใหไทยกดดนรฐบาลทหารพมา เพอใหมการเปลยนแปลงทางการเมองในทางบวก

57



2.2.8 สงคโปร John กลาววา เมอเดอนกรกฎาคม ประธานาธบด Bush กบนายกรฐมนตร Lee ของสงคโปร ไดลงนามในกรอบความตกลงทางยทธศาสตร Strategic Framework Agreement โดยสหรฐฯ เนนวา สงคโปรเปนประเทศทสนบสนนใหสหรฐฯ คงบทบาททางดานความมนคง ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต และกรอบความตกลงยทธศาสตรดงกลาวกจะครอบคลม ความเปนหนสวนทงทางดานความมนคงและเศรษฐกจ ระหวางประเทศทง 2 สงคโปรและสหรฐฯ ไดลงนามในขอตกลง FTA ไปแลว สงคโปรจงเปนประเทศแรกในเอเชยตะวนออกเฉยงใตทม FTA กบสหรฐฯ John ไดกลาวสรปวา ความสมพนธระหวางสหรฐฯ และสงคโปร ถอไดวาเปนความสมพนธทดทสดความสมพนธหนงของประเทศในเอเชย ผเขยนอยากจะตงขอสงเกตวา สงคโปรรดวาเปนประเทศเลก จงมความเปราะบางทางดานความมนคง ยทธศาสตรของสงคโปรจงตองพยายามดงเอามหาอำนาจนอกภมภาค มาถวงดลกบมหาอำนาจในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต สงคโปรจงพยายามอยางมากทจะใกลชดกบสหรฐฯ และขณะนกอาจจะกลาวไดวาสงคโปร ในทางพฤตนยไดกลายเปนพนธมตรประเทศท 3 กบสหรฐฯในภมภาคนไปแลว 2.2.9 เวยดนาม ประเทศสดทาย ซงถอไดวาเปนไพใบใหมของสหรฐฯ กคอ เวยดนาม John ได

กลาววา เมอเดอนมถนายน การเยอนสหรฐฯ ของนายกรฐมนตรเวยดนามและการพบปะกบประธานาธบด Bush ถอไดวาเปนเครองบงชใหเหนถงความรวมมอทเพมมากขนระหวาง 2 ประเทศ ไดมการลงนาม ในขอตกลงการอบรมและการศกษาทางดานการทหารระหวางสหรฐฯ และเวยดนาม ซงเปนการสะทอนใหเหนถงความตองการของเวยดนามทตองการจะมความสมพนธทางดานการทหารกบสหรฐฯ ทใกลชดกนมากขน สหรฐฯ กกำลงสนบ สนนใหเวยดนามเขาเปนสมาชกของ WTO John ไดสรปวา เวยดนามกำลงจะกลายเปน ผเลนสำคญในภมภาค ซงความพยายามดงกลาวของเวยดนามจะมความสำคญอยางยงตอผลประโยชนของสหรฐฯ ในภมภาค ผเขยนขอสรปสนๆ วา เวยดนามกำลงเปนไพใบใหมของสหรฐฯ สหรฐฯ รดวาเวยดนามมประวตศาสตรอนขมขนกบจนมานบพนป เวยดนามจงมความหวาดระแวงจนและไมชอบจนมาโดยตลอด เวยดนามจงมศกยภาพทจะเปนหมากอกตวหนงในการสรางแนวรวมของการปดลอมจน 2.3 การประกาศนโยบายของ Bush

ทสงคโปร ในชวงระหวางการเดนทางมาเยอนในป ค.ศ. 2006 ของประธานาธบด Bush เพอเขารวมประชม APEC ทเวยดนามนน Bush ไดแวะกลาวสนทรพจนทสงคโปรซงถอวาเปนสนทรพจนทสำคญเพราะเปนการประกาศนโยบายของสหรฐฯ ตอเอเชย จะได



สรปและวเคราะหสนทรพจนดงกลาวโดยแบงออกเปนขอๆ ไดดงน10

2.3.1 ภาพรวม ในสนทรพจนดงกลาว Bush ไดกลาวถงบทบาทของสหรฐฯ ในภมภาคตงแตหลงสงครามโลกครงท 2 คอเปนเวลากวา 60 ปแลว ทสหรฐฯ ดำเนนนโยบายเปดประตใหกบสนคาของเอเชย และคงกองกำลงทหารในภมภาคเพอกอใหเกดเสถยรภาพ โดย Bush อางวา จากการดำเนนนโยบายดงกลาว สหรฐฯ ไดมสวนชวยใหเอเชยพฒนาขนมาไดในปจจบน สำหรบในศตวรรษท 21 น สหรฐฯจะยงคงบทบาทในเอเชยไว ทงนเพราะการคากบประเทศในแปซฟก ขณะนมปรมาณมากกวาการคาของสหรฐฯ กบประเทศในแอตแลนตก และในศตวรรษท 21 น เราไดเหนภยคกคามในรปแบบใหมโดยเฉพาะการกอการรายและการแพรขยายของอาวธรายแรง ทามกลางการทาทายตางๆ เหลาน ไดมเสยงเรยกรองใหสหรฐฯ ถอนตวและปดประตใหกบประชาคมโลก นคอแนวคดโดดเดยวนยมและการปกปองทางการคาซงสหรฐฯ ตองปฏเสธแนว คดดงกลาว 2.3.2 เศรษฐกจ สำหรบนโยบายทางดานเศรษฐกจนน Bush ไดกลาวเนนในหลายเรองดวยกน ดงน 2.3.2.1 WTO สหรฐฯ จะยงคงผลกดนใหการเจรจา

WTO รอบโดฮาประสบความสำเรจ อยางไรกตาม ขอตกลงโดฮาตองมการเปดตลาดอยางจรงจง ทงนเพอจะนำไปสเปาหมายการพฒนาและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ สหรฐฯ หวงเปนอยางยงวา ประเทศตางๆ ในภมภาคเอเชยแปซฟกจะชวยผลกดนใหการเจรจา WTO กลบมาเดนหนาตอไปได 2.3.2.2 เขตการคาเสร (FTA) Bush กลาววา ขณะนสหรฐฯ ไดมการเจรจา FTA กบหลายๆ ประเทศในภมภาค โดยไดมการลงนามในขอตกลง FTA กบสงคโปรและออสเตรเลยไปแลว โดยในขณะน สหรฐฯ กำลงเจรจา FTA กบมาเลเซยและเกาหลใตอย ประเดนเรอง FTA น ผเขยนอยากจะตงขอสงเกตวา เปนทนาสนใจวา Bush ไมไดกลาวถงประเทศไทย คอ พดแตเพยงวากำลงเจรจา FTA กบมาเลเซยและเกาหลใต แตไมมไทย จงทำใหคาดการณวา การเจรจา FTA ไทยกบสหรฐฯ คงจะประสบปญหา อาจถงขนยตการเจรจา แตความเปนไปไดอกทางหนง คอ การเจรจาอาจยงคงดำเนนตอไป แตการท Bush ละเวนไมพดถงประเทศไทยนน อาจจะเปนการสงสญญาณใหรฐบาลในตอนนนทเปนรฐบาลทมาจากการทำรฐประหาร ตระหนกถงความไมพอใจของสหรฐฯ และถอเปนการลงโทษรฐบาลไทย และอาจจะเพอเปนการบบรฐบาลพลเอกสรยทธใหรบเรงใน

10 U.S. Government, President Bush Visits National Singapore University, University Cultural Centre Theatre,

National Singapore University Singapore, November 16, 2006 ; ประภสสร เทพชาตร “บชประกาศนโยบายตอ

เอเชย” ไทยโพสต 24 พฤศจกายน 2549 : 4.

59



การเดนหนากลบคนสระบอบประชาธปไตยโดยเรว 2.3.2.3 APEC สำหรบ APEC นน Bush ไดกลาววามความสำคญเปนอยางมาก โดยตงแตป ค.ศ. 1994 ในการประชมทโบกอร (Bogor) อนโดนเซย APECไดบรรลถงขอตกลงทจะเปดเสรการคาและการลงทนในภมภาคภายในป ค.ศ. 2020 ขณะนไดมขอเสนอทจะใหมการจดทำเขตการคาเสรสำหรบ APEC (Free Trade Area of the Asia-Pacific) ซง Bush ไดประกาศวา แนวคด FTA น นาจะไดรบการพจารณาอยางจรงจง นอกจากน สหรฐฯ ยงยำวาจะทำให APEC เปนองคกรทมความเขมแขงมากขน เกยวกบเรองนโยบายสหรฐฯ ตอ APEC น ผเขยนมความเหนวา สหรฐฯ ยงคงพยายามจะครอบงำและใชประโยชนจาก APEC ตอไป โดยมแนวโนมทจะพยายามผลกดน APEC ใหเปนองคกรทมความสำคญทสดในภมภาค โดยจะเนนทงเรองเศรษฐกจและความมนคง สำหรบเรอง FTA นน ในระหวางการประชม APEC ทฮานอย สหรฐฯพยายามผลกดนเตมท แตกไมประสบความสำเรจ วาระซอนเรนของสหรฐฯ คอ การจะให FTA APEC มาเปนตวกนไมใหประเทศในเอเชยรวมกลมกนโดยไมมสหรฐฯอยดวย 2.3.2.4 การใหความชวยเหลอทาง ดานเศรษฐกจ Bush ประกาศวา รฐบาลสหรฐฯ ไดมการรเรมแนวนโยบายตางประเทศใหม ซงเปน

ความคดรเรมในการใหความชวยเหลอทางเศรษฐกจซงโครงการนมชอเปนภาษาองกฤษวา Millennium Challenge Account โดย Bush ไดประกาศวา ไดมการทำขอตกลงกบฟลปปนสไปแลว และกำลงจะมการลงนามในขอตกลงกบอนโดนเซย เกยวกบเรองน ไมมขอมลวา ในกรณของไทยไดมการเจรจาขอตกลงกบสหรฐฯ หรอไม แตบรรยากาศการเมองในขณะนน คงจะเปนการยากทสหรฐฯ จะเจรจาขอตกลงดงกลาวกบไทย 2.3.3 ความมนคง 2.3.3.1 การกอการรายและอาวธ รายแรง สหรฐฯ ยงคงใหความสำคญกบการกอการรายและอาวธรายแรง โดย Bush ไดกลาวยำวา ภยอนตรายทยงใหญทสดสำหรบโลกเรา คอการทขบวนการกอการรายจะสามารถมอาวธรายแรงอยในครอบครอง (อาวธรายแรงคอ อาวธนวเคลยร อาวธเคม อาวธชวภาพ และอาวธกมมนตภาพรงส) 2.3.3.2 เกาหลเหนอ สำหรบในภมภาคน ปญหาการแพรขยายของอาวธรายแรงทสำคญทสดมาจากเกาหลเหนอ แตจดยนของสหรฐฯ คอ การถายโอนอาวธนวเคลยรและวตถดบนวเคลยรจากเกาหลเหนอสประเทศอนหรอสผกอการรายจะถอวาเปนภยคกคามอยางมากตอสหรฐฯ และเกาหลเหนอจะตองรบผดชอบตอผลทจะตามมา ดงนน จงมความจำเปนอยางยงทประเทศตางๆ ในภมภาคจะตองสงสญญาณใหเกาหลเหนอตระหนกวา การแพรขยายของอาวธนวเคลยรจะเปนสงทยอมรบไมได



หลงจากท เกาหล เหนอไดทดลองอาวธนวเคลยรไป และตอมาคณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาตไดมมตลงโทษควำบาตรเกาหลเหนอ สหรฐฯ จะยงคงรวมมอกบประเทศตางๆ ในกรอบประชม 6 ฝาย และจดยนของสหรฐฯ ทแนชดคอ เกาหลเหนอจะตองยตโครงการพฒนาอาวธนวเคลยร 2.3.3.3 พนธมตรทางทหาร Bush ไดกลาววา อเมรกาใหความสำคญอยางยงตอการเพมความรวมมอทางทหารในภมภาคเอเชยแปซฟก โดยเฉพาะกบพนธมตรหลกๆ ของสหรฐฯ • โดย Bush ไดกลาวถงญปน วาขณะ

นกำลงรวมมอกนในการสรางระบบปองกนการโจมตจากขปนาวธ

• สำหรบเกาหลใต สหรฐฯ รวมมอกบเกาหลใตในการเพมขดความสามารถในการปองปราม

• กบออสเตรเลย มความรวมมอกนในการฝกอบรมรวม และรวมมอกนทางดานขาวกรอง และการวจยการปองกนการโจมตจากขปนาวธ

• สำหรบฟลปปนส สหรฐฯ กำลงเขาไปชวยกองทพฟลปปนสเพมศกยภาพในการตอสกบขบวนการกอการราย

• กบอนเดย ไดมการจดทำขอตกลงขยายความรวมมอทางดานการทหาร

• กบเวยดนาม กไดมความรวมมอทางทหารมากขน

• และกบสงคโปร สหรฐฯ ไดลงนามในกรอบความตกลงทางยทธ-ศาสตรซงเนนการซอมรบรวมและความรวมมอในการวจยและการพฒนาทางทหาร

ผเขยนขอตงขอสงเกตวา ในอดตนน ในสนทรพจนของผนำสหรฐฯ เวลากลาวถงพนธมตรในเอเชย สหรฐฯ จะกลาวถง 5 พนธ-มตรหลก คอ ญปน เกาหลใต ออสเตรเลย ฟลปปนสและไทย แตในสนทรพจนของ Bush ในคราวน Bush ไมไดพดถงไทยเลย คดวาคงจะเปนความจงใจของสหรฐฯ ทตอง การสงสญญาณใหฝายไทยเหนวา สหรฐฯ ไมพอใจตอการทำรฐประหารและตอรฐบาลพลเอกสรยทธของไทย เทากบเปนการขวาสหรฐฯ กำลงจะลดระดบความสำคญความสมพนธทางดานการทหารระหวางไทยกบสหรฐฯ 2.4 การประกาศนโยบายของ Bush ทกรงเทพฯ11

เมอวนท 7 สงหาคม ค.ศ. 2008 Bush ไดเดนทางมาเยอนไทย และไดกลาวสนทรพจนประกาศนโยบายตอเอเชย ทศนยประชมแหงชาตสรกต ในสวนนจะไดวเคราะหเกยวกบสนทรพจนดงกลาว โดยจะแบงเปน 2 หวขอหลก คอ นโยบายทประกาศ กบนโยบายทไมไดประกาศ

11 U.S. Government, “President Bush’s Remarks in Bangkok, Thailand : Bush celebrates the 175th anniversary

of U.S.-Thailand relations” August 7,2008 <www.america.gov>

61



2.4.1 นโยบายทประกาศ เรมตนมา Bush กไดกลาวชนชมประเทศไทยวา เปนพนธมตรทเกาแกทสดของสหรฐฯ ในเอเชย ซงมมายาวนานถง 175 ป การททง 2 ประเทศใหความสำคญกบ การเปดกวาง และ เสรภาพ นำไปสการเปนพนธ-มตรทเหนยวแนน เหนไดจาก ทหารสหรฐฯและทหารไทยไดรวมเปนพนธมตรกน ทงในสงครามเกาหล สงครามเวยดนาม เรอยมาจนถงสงครามในอฟกานสถานและอรก Bush กลาวชนชมไทยเปนอยางมากวา ในโอกาสครบรอบ 175 ป ความสมพนธไทย-สหรฐฯ สหรฐฯมองไทยวา เปนผนำในภมภาค และเปนหนสวนกบสหรฐฯ ทวโลก Bush ไดกลาววา เรองราวของประเทศไทย กคอเรองราวของภมภาคน นนคอ ตลอดเวลา 60 ปทผานมา ในยคหลงสงครามโลกครงท 2 เอเชยไดเปลยนแปลงไปอยางมาก จากภมภาคทมแตความยากจน ขณะนกลายเปนภมภาคทมพลวตรทสงมาก และ Bush กกลาววา อเมรกามบทบาทสำคญอยางยงตอการเปลยนแปลงดงกลาวของเอเชย โดยเฉพาะการคงกองกำลงทหารของสหรฐฯทำใหเกดเสถยรภาพในเอเชย การมปฏสมพนธทางการทต และการเปดตลาดสหรฐฯ เพอรองรบสนคาสงออกจากเอเชย สนทรพจนของ Bush ในครงน เปน การกลาวถงความสำเรจของนโยบาย Bush ตอ เอเชย โดย Bush ไดกลาววา เมอเขาไดเขามาเปนประธานาธบด กเชอวา จำเปนอยางยงทจะตองมปฏสมพนธกบเอเชยใหมากขน ดงนน

ในชวง 7 ปทผานมา สหรฐฯ จงไดดำเนนนโยบายเพอบรรลเปาหมาย 4 ประการดวยกน ประการแรกคอ การกระชบความสมพนธกบพนธมตรทง 5 ประการทสองคอ การสรางความสมพนธใหมกบประเทศตางๆ ประการทสามคอ การดำเนนนโยบายทางดานเศรษฐกจ และประการทสคอ การเผชญกบสงทาทายรวมกน สำหรบเปาหมายประการแรกคอ การกระชบความสมพนธกบพนธมตรทง 5 นน Bush บอกวาสหรฐฯ มพนธมตรทมสนธสญญาทางทหารกบสหรฐฯ อย 5 ประเทศ ไดแก ญปน เกาหลใต ไทย ฟลปปนส และออสเตรเลย สหรฐฯ ใหความสำคญกบพนธมตรทง 5 เปนอยางมาก โดยไดมการลงนามสนธสญญาฉบบใหมกบออสเตรเลยเพอกระชบความรวมมอทางดานการทหาร สหรฐฯ ไดชวยเพมสมรรถภาพทางทหารของฟลปปนส และกระชบความสมพนธทางทหารกบไทย เกาหลใตและญปน เปาหมายประการท 2 คอ การกระชบความสมพนธกบประเทศอนๆ ทไมใชพนธ-มตร แตมคานยมรวมกบสหรฐฯโดยเฉพาะประเทศประชาธปไตย โดย Bush ไดเนนวา ในสมยของเขา สหรฐฯ ไดกระชบความสมพนธกบอนเดย ซงเปนประเทศประชาธปไตยทใหญทสดในโลก นอกจากน ความสมพนธระหวางสหรฐฯ กบอนโดนเซย ซงเปนประเทศมสลมทใหญทสดในโลกกเปลยนแปลงไปอยางมาก สหรฐฯ ไดกระชบความสมพนธกบประเทศสมาชกอาเซยน และไดรวมกบประเทศ



ประชาธปไตยในภมภาค จดตงองคกรใหมขนมา เรยกวา Asia Pacific Democracy Partnership ซงเปนองคกรเดยวในภมภาค ทเนนการสงเสรมสถาบนและคานยมประชาธปไตยในเอเชย สำหรบเปาหมายท 3 คอเรองการคา Bush ไดใหความสำคญอยางมากตอ FTA โดยไดกลาววา ในตอนทเขามารบตำแหนงใหมๆ สหรฐฯ ม FTA กบประเทศตางๆ เพยง 3 ประเทศเทานน แตขณะนเพมเปน 14 ประเทศ ซงในเอเชยคอ FTA กบสงคโปร และออสเตรเลย นอกจากน สหรฐฯยงไดเจรจา FTA กบเกาหลใตเสรจเรยบรอยแลว ตอนนอยในชวงการเสนอตอสภา สหรฐฯ ไดเรมเจรจา FTA กบมาเลเซย และเจรจาสนธสญญาการลงทนกบเวยดนาม Bush ไดเนนในสนทรพจนวา หวงเปนอยางยงวา การเจรจา FTA ไทย-สหรฐฯคงจะเดนหนาตอไปได สำหรบเปาหมายประการสดทายของนโยบายสหรฐฯตอเอเชย คอ การเผชญหนากบสงทาทายรวมกน สำหรบ Bush มสงทาทายอย 4 เรอง ดงน เรองแรกคอ การเผชญหนากบภยคกคามจากการกอการราย โดย Bush ไดกลาวโออวดวา สหรฐฯ ไดรวมมอกบพนธมตรในภมภาค และประสบความสำเรจในสงครามตอตานการกอการราย โดยไดจบกมและสงหารผกอการรายเปนจำนวนมาก และกำลงรวมมอกนในการตอสกบอดมการณมสลมหวรนแรง โดยสหรฐฯ สนบสนนประเทศไทย อนโดนเซย และมาเลเซย ในความพยายามท

จะตอสกบแนวคดหวรนแรง ภยคกคามอกเรองหนงคอ ภยคกคามจากเกาหลเหนอ ประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงเหนอกำลงรวมมอกบสหรฐฯ เพอปองกนไมใหเกาหลเหนอคกคามภมภาคดวยอาวธนวเคลยร อเมรกาไดรวมมอกบประเทศในภมภาคจดการประชม 6 ฝาย และกำลงประสบความสำเรจในการบบใหเกาหลเหนอ ยตการพฒนาอาวธนวเคลยร สงทาทายเรองท 3 คอ ความพยายามทจะยตระบอบเผดจการในพมา สหรฐฯ เรยกรองใหรฐบาลทหารพมา ปลอยตวนางออง-ซาน ซจ และสหรฐฯจะรวมมอกบประเทศตางๆ ในภมภาคเพอแสวงหาเสรภาพใหแกชาวพมาใหได และสดทายท Bush มองวาเปนสงทาทายคอ อนาคตของจน อยางไรกตาม สนทรพจนของ Bush กไม ได โจมตจนมากมายนก มลกษณะประนประนอมและเปนภาษาทางการทตคอนขางมาก โดยพยายามบอกวา สหรฐฯ และจนมผลประโยชนรวมกนหลายเรอง โดยเฉพาะผลประโยชนทางเศรษฐกจ โดยการผงาดขนมาของจนทางเศรษฐกจ จะทำใหจนเปนตลาดใหญสำหรบการสงออกจากทวโลก แต Bush กไมวายทจะสงสอนจนวา จนจะตองยดมนกบกฎระเบยบของเศรษฐกจโลก สหรฐฯ สนบสนนจนใหเปนสมาชก WTO แต Bush กกลาววา รสกผดหวงทการเจรจารอบ Doha กำลงสะดดหยดลง และพดเปนทำนองเหมอนกบจะโยนความผด

63



ใหกบจน โดยกลาววา จะพยายามผลกดนใหจนชวยทจะใหการเจรจาประสบความสำเรจ Bush ยงกลาวถงปญหาในเรองของคาเงนหยวน และการละเมดทรพยสนทางปญญาของจน Bush กลาวในทำนองสงสอนจนตอวา การทจนจะกลายมาเปนผนำเศรษฐกจโลกนน สงทตามมาคอ จะตองมหนาทและความรบผดชอบตอประเดนปญหาตางๆ ของโลก และในตอนทาย Bush กหวนกลบมาโจมตจนในเรองการละเมดสทธมนษยชน Bush บอกวา กคงขนอยกบจนวา จนจะตดสนใจอยางไรกบอนาคตของจน แตสำหรบอเมรกากพรอมสำหรบความเปนไปไดทกรปแบบ 2.4.2 นโยบายทไมไดประกาศ12

จากทไดกลาวขางตน เปนการสรปสนทรพจนท Bush กลาวทกรงเทพฯ ซงถาจะใหประเมนแลว คดวา กไมไดเปนสนทรพจนทกลาวนโยบายอะไรใหมทนาตนเตน ดแลวไมมอะไรใหม เปนเพยงการตอกยำจดยนเดมของสหรฐฯ และเปนการประเมนความสำเรจในรอบ 7 ปของ Bush ในเอเชยเสยมากกวา สนทรพจนของ Bush ในครงน มลกษณะการพดจาภาษาดอกไมมาก ทงนเพอลดกระแสตอตานรฐบาล Bush ทงในสหรฐฯ และในประชาคมโลก Bush กำลงจะประคองรกษาฐานเสยงเพอชวย John McCain ผสมครจากพรรครพบลกน พรรคเดยวกบ Bush นอกจากน นโยบายท Bush ประกาศ

ทกรงเทพฯ กคงไมมความสำคญ เพราะ Bush คงจะไมมเวลาทจะเอานโยบายนไปสานตอใหเกดผลได เพราะเหลอเวลาอกไมกเดอน Bush กจะลงจากตำแหนงแลว สนทรพจนของ Bush เปนนโยบายทประกาศ ซงเปนภาษาดอกไม แตทสำคญกวาคอนโยบายทไมไดประกาศ ซงเปนวาระซอนเรนของสหรฐฯตอเอเชย ยทธศาสตรหลกของสหรฐฯ ทไมไดประกาศและเปนวาระซอนเรนทสำคญคอ ยทธศาสตรการครองความเปนเจา ยทธศาสตรการปดลอมจน และยทธศาสตรการปองกนการรวมกลมของประเทศในเอเชย สำหรบยทธศาสตรการครองความเปนเจานน เปนยทธศาสตรทสำคญทสด โดยสหรฐฯ จะพยายามทกวถทางทจะครองความเปนเจาทงในระดบโลก และในระดบภมภาคตอไป ใหไดยาวนานทสด แตสงทอเมรกากลวทสดคอ การทจะมประเทศทผงาดขนมาทาทายความเปนเจาของสหรฐฯ และจะมาแยงตำแหนงอนดบ 1 ไปจากอเมรกา ในอนาคต เศรษฐกจของจนจะแซงหนาสหรฐฯ อเมรกาจงเรมกลววา จนจะผงาดขนมาทาทาย และเปนคแขงสหรฐฯ อทธพลของจนจะขยายออกไป และในระยะยาว เอเชยตะวนออกเฉยงใตจะตกอยภายใตอทธพลของจน สหรฐฯ จงกำลงดำเนนยทธ-ศาสตรปดลอมจน และยทธศาสตรสกดกนการขยายอทธพลของจน โดยพยายามดงเอาประเทศตางๆ ในภมภาค มาเปนพนธมตรกบ

12 ประภสสร เทพชาตร “Bush ประกาศนโยบายตอเอเชยทกรงเทพฯ” ไทยโพสต 14 สงหาคม 2551 : 4



สหรฐฯเพอปดลอมจน สำหรบวาระซอนเรนอกเรองหนงคอ ยทธศาสตรการปองกนไมใหประเทศในเอเชยรวมกลมกน ซงจะเหนไดจากทาทของสหรฐฯตอพฒนาการของกรอบอาเซยน+3 ซงเปน กรอบความรวมมอของอาเซยนกบ จน ญปน เกาหลใต ซงเปาหมายระยะยาว จะพฒนาไปเปนประชาคมเอเชยตะวนออก ซงหากกลมนสามารถรวมกนไดจรง จะกลายเปนกลมทมอทธพลและจะทาทายการครองความเปนเจาของสหรฐฯ เปนอยางมาก จะทำใหอทธพลของสหรฐฯ ลดลง และจะทำใหสหรฐฯ ถกกดกนออกไปจากภมภาค สหรฐฯ จงมแนวโนมทจะคดคาน และตอตานการรวมกลมดงกลาวมากขนเรอยๆ 2.4.2.1 ยทธศาสตรการครองความ เปนเจา สำหรบยทธศาสตรการครองความเปนเจานน เปนยทธศาสตรทสำคญทสด โดยสหรฐฯ จะพยายามทกวถทางทจะครองความเปนเจา ทงในระดบโลก และในระดบภมภาคตอไป ใหไดยาวนานทสด และยทธศาสตรน กเปนยทธศาสตรท Bush ไมมทางกลาทจะประกาศ ระบบโลกขณะน เปนระบบ 1 ขวอำนาจ ทมสหรฐฯเปนอภมหาอำนาจเพยงหนงเดยว ถาเปรยบระบบโลกเปนประมด อเมรกากอยบนยอดประมดเพยงผเดยว และทกประเทศกตองยอมสยบใหอเมรกา ตองรวมมอกบอเมรกา

2.4.2.2 ยทธศาสตรการปดลอมจน สงทอเมรกากลวทสดคอ การทจะมประเทศทผงาดขนมาทาทายความเปนเจาของอเมรกา และมาแยงตำแหนงอนดบ 1 ของโลกไปจากอเมรกา ในป ค.ศ. 2025 มการคาดการณวา เศรษฐกจของจนจะใหญเทากบอเมรกา อเมรกาเรมกลววาจนจะผงาดขนมาทาทายและเปน คแขงของสหรฐฯ อทธพลของจนจะขยายออกไป เอเชยตะวนออกเฉยงใตในระยะยาวจะตกอยภายใตอทธพลของจน สหรฐฯ จงพยายามสกดกนการแผขยายอทธพลของจนในจดตางๆ ในคาบสมทรเกาหล การเปนพนธ-มตรกบญปน ไตหวน ความพยายามทจะแขงกบจนในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยการพยายามดงเอาประเทศตางๆ อาท ฟลปปนส ไทย สงคโปร เวยดนาม ใหมาเปนพนธมตรกบอเมรกา สวนทางเอเชยใต อนเดยกไมอยากใหจนใหญขนมา เพราะฉะนน อนเดยจงเปนอกประเทศหนงทจะแขงกบจนในระยะยาว ทางตะวนตกของจนในขณะน อเมรกากเขาไปแลว ในอรก อฟกานสถาน และเอเชยกลาง แตยทธศาสตรการปดลอมจนของสหรฐฯ ปจจบนนน จะไมเหมอนกบยทธ-ศาสตรการปดลอมคอมมวนสตในสมยสงครามเยน ทงนเพราะอเมรกายงหวงผลประโยชนทางเศรษฐกจจากจน โดยเฉพาะดานการคาและการลงทน การปดลอมจนจงเนนทางดานการทหาร แตทางดานเศรษฐกจยงคงเปดชองปฏสมพนธกน ดงนน ยทธศาสตรจ งมลกษณะกงปดลอม กงปฏสมพนธ หรอปดลอมทางทหาร แตปฏสมพนธทางเศรษฐกจ

65



2.4.2.3 ยทธศาสตรสงครามตอ ตานการกอการราย หลงเหตการณ 11 กนยาฯ แนวโนมการปะทะกนทางอารยธรรม (Clash of Civiliza-tions) โดยเฉพาะความขดแยงระหวางตะวนตกกบอสลามกำลงทวความรนแรงมากขน สหรฐฯ จงดำเนนยทธศาสตรสงครามตอตานการกอการราย โดยสหรฐฯ มองวา การครองความเปนเจาของสหรฐฯ ขณะน กำลงถกทาทายอยางมากจากขบวนการกอการรายมสลมหวรนแรง อเมรกาไดฉวยโอกาสจากการประกาศสงครามตอตานการกอการราย ในการเพมบทบาททางทหารในภมภาค โดยสงทหารเขาไปในฟลปปนส และกระชบความสมพนธทางทหารกบประเทศตางๆ ในภมภาค อาจกลาวไดวา อเมรกาใชกระสนนดเดยว ยงไดนก 3 ตว นกตวแรกคอ อเมรกาจะไดเขามาทำลายเครอขายการกอการรายในเอเชยตะวนออกเฉยงใต นกตวท 2 คอ อเมรกาจะไดใชโอกาสดงกลาวขยายบทบาททางทหารในภมภาค และครองความเปนเจาตอไป ซงจะนำไปสนกตวท 3 คอ การปดลอมจนไปดวย 2.4.2.4 ยทธศาสตร Hub & Spoke จากยทธศาสตรดงกลาวขางตน สหรฐฯ ไดดำเนนนโยบายเพอบรรลยทธศาสตรดงกลาวโดยผานชองทาง 2 ชองทาง ชองทางแรกคอ ความสมพนธทวภาค ซงมความสำคญอยางมากตอยทธศาสตรของสหรฐฯ โดยในชวงตงแตหลงสงครามโลกครงท 2 เปนตนมาจนถงปจจบน สหรฐฯ ไดสราง

เครอขายพนธมตรทางดานการทหารทวภาคกบประเทศตางๆ ในภมภาค โดยเฉพาะกบพนธมตรทง 5 ซงไดแก ญปน เกาหลใต ฟลปปนส ไทยและออสเตรเลย ยทธศาสตรนเรยกวา Hub and Spoke หรอ ยทธศาสตรทสหรฐฯ เปนดมลอ และความสมพนธกบพนธมตรเปนซลอ นอกจากน อเมรกาไดพยายามเพมบทบาททางทหารกบประเทศทไมไดเปน 5 พนธมตรดวย ไมวาจะเปนเอเชยตะวนออกเฉยงใต เอเชยใตและเอเชยกลาง อาท อนเดย ปากสถาน อซเบกสถาน สงคโปร อนโดนเซย มาเลเซย และเวยดนาม กำลงมความสมพนธทใกลชดกนทางทหารมากขนเรอยๆ เพราะฉะนน ในเอเชยเกอบทงหมด เปนพนธมตรหรอมความสมพนธทางทหารกบสหรฐฯและความสมพนธเกอบทงหมด กดเหมอนจะรอบลอมจน หรอปดลอมจน เพราะฉะนน ในเอเชยมไมกประเทศทไมมความสมพนธทางทหารกบสหรฐฯ คอ เกาหลเหนอ ลาว จน พมา และเนปาล นอกนนเปนพวกอเมรกาหมด จะเหนไดวา ยทธ-ศาสตร Hub & Spoke ทำใหอเมรกาครองความเปนเจาอยางชดเจน 2.4.2.5 ยทธศาสตรพหภาค อกชองทางหนงในการดำเนนนโยบายของสหรฐฯ คอ ชองทางพหภาค ซงมความสำคญรองลงมาจากชองทางทวภาค ในระยะหลงๆ สหรฐฯพยายามใชประโยชนจาก APEC อยางไรกตาม สำหรบความสมพนธกบอาเซยนนน ยงไมแนบแนนเทาทควร ทงนจะเหนได



ชดเจนเมอเปรยบเทยบกบความสมพนธอาเซยน-จน ซงไดกระชบแนนแฟนขนอยางมากในชวงไมกปทผานมา ดงนน ถงแมสหรฐฯ จะยงคงครองความเปนเจาในมตทางดานการทหาร แตในมตทางดานการเมอง การทต และเศรษฐกจนน จนไดดำเนนนโยบายในเชงรก และอทธพลของจนกเพมขนอยางมาก โดยเหนไดจากการจดทำเขตการคาเสรอาเซยน-จน และการจดทำขอตกลงการเปนหนสวนทางยทธ-ศาสตรระหวางอาเซยนกบจน นอกจากน ยงมพฒนาการในกรอบใหญคอ กรอบอาเซยน+3 ซงเปนกรอบความรวมมอระหวางอาเซยนกบ จน ญปน เกาหลใต ซงเปาหมายระยะยาว จะพฒนาไปเปนประชาคมเอเชยตะวนออก ซงแนวโนมน จะทำใหอทธพลของสหรฐฯ ลดลง และจะทำใหสหรฐฯ ถกกดกนออกไปจากภมภาคเอเชยตะวนออก ประชาคมเอเชยตะวนออกจงทาทายอำนาจของสหรฐฯ มากขนเรอยๆ และสหรฐฯ มแนวโนมทจะมทาทคดคาน และตอตานการรวมกลมดงกลาวในอนาคต จากแนวโนมขางตน สหรฐฯ จงคงจะไดขอสรปแลววา หากสหรฐฯ อย เฉยๆ อทธพลของจนจะเพมมากขนเรอยๆ ในขณะทอทธพลของสหรฐฯจะลดลงเรอยๆ ซงจะกระทบตอยทธศาสตรใหญของสหรฐฯ คอ การครองความเปนเจาในภมภาค ดงนน จงไดเหนสหรฐฯเรมเคลอนไหว จากในอดต ทสหรฐฯ ไมเคยใหความสำคญตออาเซยน แต

ในปจจบน นโยบายกเปลยนแปลงไป และเหนไดชดเจนวา สหรฐฯ ไดกลบมาใหความสำคญตออาเซยนมากขนเรอยๆ ทงน เพอทจะบรรลยทธศาสตรการสกดกนอทธพลของจนในภมภาคนนเอง 3. ยทธศาสตรสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชย

ตะวนออกเฉยงใตในสมยรฐบาล Obama13

3.1 ภาพรวม นโยบายตางประเทศของ Obama นน เปนไปตามแนวเสรนยมทเนนการมองโลกในแงด เนนการสรางความรวมมอระหวางประเทศ เนนสนตภาพและไมนยมการใชกำลง สำหรบในเอเชยนน Obama มองวาควรจะปฏรปนโยบายใหม โดยเนนการพฒนาสถาบนความรวมมอในเอเชย ในอดต สหรฐฯ เนนความสมพนธทวภาคมากเกนไป Obama ไดโจมตนโยบายของ Bush ตอเอเชยวา เปนแนวคดทลาสมย ใหความสำคญกบเรองสงครามตอตานการกอการรายและอาวธรายแรงมากเกนไป ทำใหเอเชยไดสญเสยความเชอมนในการเปนผนำของสหรฐฯ สงครามอรกไดทำใหสหรฐฯ ไมสามารถใหความสำคญกบเอเชยเทาทควร Obama เชอวา สหรฐฯควรจะกลบมาสงเสรมพนธมตรและสถาปนาเวทพหภาค และกอบกชอเสยงของสหรฐฯ กลบคนมาโดยจะตองมการปรบเปลยนนโยบายเพอสอดรบกบการเปลยนแปลงใน

13 “U.S. Presidential Candidates’ Views on Relations with Asia” Comparative Connections October 2008.

67



เอเชย โดยเฉพาะการผงาดขนมาของจนและอนเดย และแนวโนมพฒนาการของสถาบนในภมภาค 3.2 จน Obama มองจนในแงบวก และมองวาการผงาดขนมาของจน จะทำใหจนมบทบาทความรบผดชอบตอโลกมากขน Obama มองวา จะตองมการปรบนโยบายใหมตอจนซงจะตางจากนโยบายของ Bush ในชวง 8 ปทผานมา สหรฐฯ กบจนสามารถรวมมอกนไดในหลายๆ เรอง อยางเชน ความรวมมอในการเจรจา 6 ฝาย ในปญหาเกาหลเหนอ ปญหาภาวะโลกรอนกตองการความรวมมอระหวาง 2 ประเทศเปนอยางยง เพราะทงจนและสหรฐฯ กลายเปนประเทศทปลอยกาซเรอนกระจกมากทสด Obama ยงมองวาจะสรางความรวมมอกบจนในการปองกนการพฒนาอาวธนวเคลยรของอหราน ความรวมมอในการยตการฆาลางเผาพนธในดารฟ และการสงเสรมประชาธปไตย 3.3 ญปน Obama ใหความสำคญกบพนธมตรสหรฐฯ – ญปน แตกลบโจมตรฐบาล Bush วากลบไปใหความสำคญกบเรองอนๆ (อาท สงครามอรก) จนละเลยความสมพนธกบญปน Obama มองวาความรวมมอระหวางสหรฐฯ กบญปน ควรเปนในเชงบวก โดยรวมมอกนเผชญกบสงทาทายตางๆ ของโลก

3.4 เกาหลเหนอ สำหรบในการพฒนาอาวธนวเคลยรของเกาหลเหนอนน จดยนหลกของ Obama คอการเนนการเจรจาและสนตวธ โดยมองวาการทรฐบาล Bush ไดตดสนใจถอนเกาหลเหนอออกจากรายชอประเทศทสนบ สนนการกอการรายนนเปนสงทถกตอง และมองวาในชวง 8 ปทผานมา ไดชใหเหนถงความจำเปนทจะเผชญกบภยคกคามจากเกาหลเหนอดวยการทตทงพหภาคและทวภาค 3.5 การคา สำหรบ Obama นน มทาทตอตาน FTA มากขน โดยมองวา FTA สงผลกระทบในทางลบตอคนงานในสหรฐฯ และประกาศตอตานเขตการคาเสรอเมรกาเหนอ หรอ NAFTA เพอเปนการเอาใจคนงานอเมรกนซงเปนฐานเสยงสำคญของพรรคเดโมแครต Obama เนนวา หากสหรฐฯจะเจรจา FTA ตอ กควรเปน FTA ทมคณภาพ และควรมเนอหาเชอมโยงการคากบมาตรฐานแรงงานและสงแวดลอมดวย 3.6 เอเชยตะวนออกเฉยงใต สำหรบนโยบาย Obama ตอเอเชยนน ในชวงหาเสยงเลอกตง Obama ไดเนนวาจะใหความสำคญกบเวทพหภาคของเอเชยมากขน แตในชวง 100 วนทผานมา ยงไมไดเหนอะไรทเปนรปธรรมของนโยบายใหมของสหรฐฯ ตอเอเชย ทจะดนาสนใจ คอ การท Hillary Clinton รฐมนตรตาง



ประเทศสหรฐฯ เลอกทจะเดนทางมาเยอนเอเชยเปนภมภาคแรกหลงจากรบตำแหนง โดยไดเดนทางไปเยอน ญปน เกาหล จน และอนโดนเซย ซงนาจะเปนการเรมตนทด ของการกระชบความสมพนธกบเอเชย นอก จากน Clinton ยงไดเดนทางไปเยอน สำนกเลขาธการอาเซยนซงนาจะเปนการเยอนเปนครงแรกของรฐมนตรตางประเทศสหรฐฯ และไดพบปะกบ ดร.สรนทร พศสวรรณ จงอาจจะเปนการสงสญณาณวา สหรฐฯ กำลงจะใหความสำคญกบอาเซยนมากยงขน 4. บทสรป และ ขอเสนอแนะนโยบาย

ไทยตอสหรฐฯ 4.1 บทสรปยทธศาสตรสหรฐฯ ตอเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต : ผลกระทบตอไทย ในอนาคต นโยบายไทยตอสหรฐฯ ควรจะเปนไปในทศทางใด กอนทจะตอบคำถามนนได จะตองวเคราะหถงบรบทเสยกอน บรบทของความสมพนธไทย-สหรฐฯ นนมอย 3 ประเดนหลก โลกระบบ 1 ขว (Unipolarism) ซงหมายความวา ระบบโลกในปจจบนมสหรฐฯ เปนอภมหาอำนาจหนงเดยวในโลก การผงาดขนมาของจน ซงเปนบรบทสำคญอยางยงตอความสมพนธไทย-สหรฐฯในอนาคต การปะทะกนระหวางอารยธรรม (Clash of Civilizations) คอแนวโนมในอนาคตทระบบโลกจะเกดความขดแยงระหวางอารย-

ธรรม โดยเฉพาะอยางยงระหวางอารยธรรมตะวนตกกบอสลาม จากบรบททง 3 ประการดงกลาว ไดแปลมาเปนยทธศาสตรหลกของสหรฐฯ 3 ประการตอภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงยทธศาสตรหลกทง 3 นนไดแก 1) ยทธศาสตรการครองความเปนเจา ซงถอวาเปนยทธศาสตรทสำคญทสด โดยสหรฐฯ จะตองพยายามทกวถทางทจะครองความเปนเจาทงในระดบโลก และในระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงตอไปใหไดยาวนานทสด 2) ยทธศาสตรการสกดกนการขยายอทธพลของจน ซงเกยวของกบยทธศาสตรท 1 หมายความวา การทสหรฐฯ จะครองความเปนเจาอยไดนน จะตองพยายามสกดกนไมใหมคแขงทจะมาทาทายการครองความเปนเจาและแยงตำแหนงอนดบ 1 ของสหรฐฯ ไป ซงแนวโนมในขณะนคอ จนกำลงจะผงาดขนมาเปนคแขงทสำคญทสด 3) ยทธศาสตรการทำสงครามตอตานการกอการราย เชนเดยวกนและเกยวเนองกบ ยทธศาสตรท 1 คอ การครองความเปนเจาของสหรฐฯในขณะนกำลงถกทาทายอยางมากจากขบวนการกอการรายมสลมหวรนแรง จากยทธศาสตรดงกลาวขางตน สหรฐฯ ไดดำเนนนโยบายเพอบรรลยทธศาสตรดงกลาวโดยผานชองทาง 2 ชองทาง ชองทางแรกคอ ความสมพนธทวภาคซงมความสำคญอยางมากตอยทธศาสตรของสหรฐฯ โดยในชวงตงแตหลงสงครามโลกครง

69



ท 2 เปนตนมาจนถงปจจบน สหรฐฯ ไดสรางเครอขายพนธมตรทางดานการทหารทวภาคกบประเทศตางๆ ในภมภาค โดยเฉพาะกบพนธมตรทง 5 ซงไดแก ญปน เกาหลใต ฟลปปนส ไทยและออสเตรเลย ยทธศาสตรน เรยกวา Hub and Spoke หรอ ยทธศาสตรทสหรฐฯเปนดมลอ และความสมพนธกบพนธมตรเปนซลอ อกชองทางหนงในการดำเนนนโยบายของสหรฐฯ คอ ชองทางพหภาค ซงมความสำคญรองลงมาจากชองทางทวภาค ในระยะหลงๆ สหรฐฯ พยายามใชประโยชนจาก APEC อยางไรกตาม สำหรบความสมพนธกบอาเซยนนนยงไมแนบแนนเทาทควร ทงนจะเหนไดชดเจนเมอเปรยบเทยบกบความสมพนธอาเซยน-จน ซงไดกระชบแนนแฟนขนอยางมากในชวงไมกปทผานมา ดงนนโดยสรป ถงแมสหรฐฯ จะยงคงครองความเปนเจาในมตทางดานการทหาร แต ในมตทางดานการเมอง การทต และเศรษฐกจนน จนไดดำเนนนโยบายในเชงรกและอทธพลของจนกเพมขนอยางมาก โดยเหนไดจากการจดทำเขตการคาเสรอาเซยน-จน และการ จดทำขอตกลงการเปนหนสวนทางยทธศาสตรระหวางอาเซยนกบจน 4.2 ขอเสนอแนะนโยบายไทยตอ

สหรฐฯ จากบรบทดงกลาวขางตน ไทยควรจะดำเนนนโยบายอยางไรตอสหรฐฯ ? ผ เขยนขอเสนอวา keyword ท

สำคญสำหรบอนาคตความสมพนธไทย-สหรฐฯคอ 1) ผลประโยชนรวมกน 2) ความสมดลหรอดลยภาพแหง ความสมพนธ 3) นโยบายสายกลาง จาก keyword ทงสาม สามารถแปลออกมาเปนนโยบายไทยตอสหรฐฯ ได 2 ระดบ คอ ระดบทวภาคและระดบพหภาค 4.2.1 ระดบทวภาค ความสมพนธในระดบทวภาค ไทย- สหรฐฯ ควรตงอยบนพนฐานของผลประโยชนรวมกน และการมสมดลและดลยภาพแหงความสมพนธ นโยบายไทยตอยทธศาสตรการครองความเปนเจาของสหรฐฯ นน ไทยคงจะไมมทางเลอกทจะตองคงความเปนพนธมตรกบสหรฐฯ และรวมมอกบสหรฐฯ เพอหวงผลประโยชนทจะได อยางไรกตาม ในระยะยาวมความเปนไปไดวา ระบบหนงขวอำนาจจะแปรเปลยนเปนระบบหลายขวอำนาจ และอทธพลของสหรฐฯ ในระยะยาวจะลดลงเรอยๆ ดงนน ไทยควรจะตองเตรยมนโยบายเพอรองรบตอความเปลยนแปลงดงกลาวในระยะยาว สำหรบนโยบายไทยในการตอบสนองตอยทธศาสตรการสกดกนหรอการปดลอมจนของสหรฐฯนน ไทยควรทจะดำเนนนโยบายอยางระมดระวง โดยสงทไทยควรทำทสดคอ การดำเนนนโยบายสายกลาง และการสรางดลยภาพแหงนโยบาย การรกษาระยะหางอยางเทาเทยมกนระหวางความสมพนธไทย-จนกบความสมพนธไทย-สหรฐฯ



สำหรบยทธศาสตรการตอตานการกอการรายนน ถงแมวาในประเดนนจะดเหมอนกบวา ไทยกบสหรฐฯ จะมภยคกคามรวมกนกตาม แตถาดลกลงไป ไทยจะตองระมดระวงในการรวมมอกบสหรฐฯ ทงนเพราะอาจจะทำใหไทยเขาไปเปนสวนหนงของความขดแยงระหวางอารยธรรม สงทไทยจะตองดำเนนนโยบายคอ การสรางสมดลของนโยบายทเปนนโยบายสายกลางโดยรวมมอกบสหรฐฯ แตขณะเดยวกนกไมเปนการชกศกเขาบานไมทำใหไทยเปนเปาของการกอการรายและไมเปนศตรกบโลกมสลม 4.2.2 ระดบพหภาค สำหรบนโยบายไทยตอสหรฐฯ ในระดบพหภาคนน เปาหมายทสำคญคอ การสรางดลยภาพแหงอำนาจในภมภาคและในเวทพหภาคตางๆ ซงไทยกบสหรฐฯ นาจะมผลประโยชนรวมกน ในลกษณะเปน win-win game ประเดนสำคญคอ เวทพหภาคโดยเฉพาะอาเซยนกำลงเสยดลยภาพโดยอทธพลของจนไดเพมขนอยางรวดเรว ในขณะทอทธพลของสหรฐฯ กำลงลดลงอยางรวดเรว โดยเฉพาะทางดานการทตและเศรษฐกจ ดงนน

แนวนโยบายทไทยควรจะดำเนนคอ การดงสหรฐฯ ใหกลบเขามาเพมบทบาทโดยเฉพาะทางดานการทตและเศรษฐกจในเวทอาเซยนเพอถวงดลอำนาจจน ซงในทสดจะนำไปสการสรางดลยภาพแหงอำนาจในภมภาคโดยรวม ดงนน ไทยควรจะผลกดนใหสหรฐฯจดประชมสดยอดกบอาเซยน จดทำเขตการคาเสรอาเซยน-สหรฐฯ รวมทงผลกดนใหอาเซยนกบสหรฐฯ มความเปนหนสวนทางยทธศาสตรเหมอนกบทจนไดทำกบอาเซยนไปแลว อยางไรกตาม ขอจำกดสำคญทจะเปนอปสรรคตอการเพมบทบาทของสหรฐฯ ในภมภาค คอ กระแสการตอตานสหรฐฯ โดยเฉพาะอยางยงในสายตาของคนไทยโดยทวๆ ไป ความรสกของคนไทยจำนวนไมนอยทมองวาสหรฐฯ กำลงสญเสยสงทภาษาองกฤษเรยกวา soft power หรออำนาจทางดานวฒนธรรม และความชอบธรรมในการเปนผนำโลกของสหรฐฯ ไดตกตำลงอยางมาก มคนไทยจำนวนไมนอยทไมอยากใหรฐบาลใกลชดกบสหรฐฯ โดยเฉพาะถารฐบาลถกมองวาเปนลกไลสหรฐฯ กจะเสยทนท ซงกเคยเกดมาแลวในอดต

71



ภาษาองกฤษ ASEAN, ASEAN-United States of

America Joint Declaration for Cooperation to Combat Inter-national Terrorism, Bandar Seri Begawan, August 1, 2002. <http://www.aseanaec.org>

______. Joint Vision Statement On ASEAN – US Enhanced Partnership <http://www.aseansec. org>

______. Joint Press Statement on Follow-Up to The ASEAN-U.S. Enhanced Partnership November 17, 2006.

______. Joint Media Statement of the Consul ta t ions be tween the ASEAN Economics Ministers and the United State Trade Representative (AEM-USTR) Kuala Lumpur, August 25, 2006.

“ASEAN to implement the ASEAN –U.S. Enhanced Partnership” <http://www.aseansec.org>

Abuza, Z . “Tentacles of Terror: Al Qaeda’s Southeast Asian Network” Contemporary Southeast Asia, 24, 3 (12/2002)

______. “Learning by Doing : Al

Qaeda’s Allies in Southeast Asia” Current History April 2004 : 171-176.

Badgley, H.J. “Strategic interests in Myanmar” NBR Analysis 15,1 (3/2004) : 13-27.

Bhatia, Karan K., U.S. – ASEAN Business Counci l Annual Dinner, Washington D.C., July 11, 2006.

Bergsten, C.F. “The New Asian Challenge” Institute of Inter-national Economics, 2000 <http://www.iie.org>

______. “China and Economic In-tegration in East Asia : Im-plications for the United States” Policy Brief in International Economics no. PB07-3 (3/2007), Institute for International Eco-nomic <http://www.iie.org>

______. “Toward a Free Trade Area of the Asia Pacific” Policy Briefs in International Econo-mics No. PB07-2 (2/2007) : 1-13.

Berstein, R. and R.H. Munro “The Coming Conflict with America” Foreign Affairs 76, 2 (1997) : 18-32. 6.

บรรณานกรม



Bert, W. The United States, China and Southeast Asian Security, Palgrave Macmillan: 2003.

Booth, K. and T. Dunne, eds, Worlds in Col l i s ion , New York : Palgrave Macmillan, 2002.

Byman, D. “U.S. Policy Options Toward an Emerging China,” Pacific Review 12, 3 (1999) : 421-451.

“Bush predicts ‘Pacific century’,” The Nation February 20, 2002 : 10A.

“Bush seeks pressure on Burma” Bangkok Post November 19, 2006 : 6.

Catley, B. “The Bush Administration and Changing Geopolitics in the Asia-Pacific

Region,” Contemporary Southeast Asia 23, 1 (April 2001).

Christoffersen, G. “China and the Asia-Pacific,” Asian Survey, 36,11 (11/1996)

Cossa, R. “East Asian Community and the United States” Paper presented at The Japan – U.S. Asia Dialogue “An East Asian Community and the United States” Tokyo Japan June 22, 2006.

“China’s appeal overshadows US”,

The Nation, June 29, 2004 : 6B.

“China replacing US as world’s

leading consumer” Bangkok

Post, March 6, 2005 : 5.

“China overtakes US as biggest con-

sumer” Bangkok Post, February

18, 2005 : B7.

Dillon, R. “The Shape of Anti-

Terrorist Coalitions in Southeast

Asia” The Heritage, Heritage

Lecture No.773 (January 17,

2003), <http:// www.heritage.

org.>

Donnelly, T. and C.Monaghan. “The

Bush Doctrine and the Rise of

China” National Security

Outlook AEI Online, April 30,2007

<http:// www.aei.com>

Economy, E. “China’s Rise in

Southeast Asia: Implications for

Japan and the United States”

Council on Foreign Relations <

http://www.cfr.org>

Gates, Robert M. International In-

stitute for Strategic Studies :

Singapore, June 1, 2007.

______. International Institute for

Strategic Studies : Singapore, May

31, 2008.

73



______. The Indonesian Council on World Affairs : Jakarta, Indo-nesia, February 25, 2008.

______. “America’s Security Role in the Asia-Pacific”,The 8th IISS Asia Security Summit, Shangri-La Dialogue, Singapore, 30 May 2009.

Glipin, R. The Challenge of Global Capitalism, Princeton : Princeton University Press.

Ikenberry, G. J. “America’s Imperial Ambition,” Foreign Affairs, 81, 5 (2002) : 49-55.

Kaufman, S. “Chinese Mil i tary Buildup : a Source of Interest and Concern” USINFO, Bureau of International Information Pro-grams, U.S. Department of State, March 8, 2007.

Khalizad, Z. et al., The United States and a Rising China, California : Rand Coperation, (1999) : ch.4.

Krause, S. “U.S.,ASEAN Sign Trade and Investment Framework Agreement” U.S INFO August 25,2006 Bureau of International Programs, U.S. Department of State. <www. usinfo.state.gov>

Kohout, J. III “Alternative Grand Strategy Options for the United

States,” Comparative Strategy, 14 (1995) : 361-420. Kugler, J. “Power Transitions and

Alliances in the 21st Century,” Asian Perspective, 25, 3 (2001) : 5-29.

“KL vows to help wipe out piracy” Bangkok Post, June 7, 2004: 6.

Lake, A. “From Containment to Enlargement,” Remarks at the Johns Hopkins Univers i ty School of Advanced Inter-national Studies, Sept. 21, 1993.

Limaye, S.P. “Minding the Gaps : The Bush Administration and U.S.-Southeast Asia Relations” Contemporary Southeast Asia 26, 1(2004) : 73-93.

Luft, G. and A. Korin. “Terrorism Goes to Sea” Foreign Affairs, 90, 6 (11-12/2004) : 61-70.

McMahon, R. “The Rise in Bilateral Free Trade Agreements” Council on Foreign Relations, June 13, 2006 <www.cfr.org>

Mr. X. “The Sources of Soviet Conduct,” Foreign Affairs, (7/1947) : 572-582.

Nathan, J. and R. Ross, The Great Wall and the Empty Fortress, N.Y. : W.W. Norton.



Negroponte, J. “Annual Threat As-sessment of the Director of National Intelligence for the Senate Select Committee on In-telligence”, February 2, 2006.

Nye, J.S. “Does Increasing Demo-cracy Undercut Terrorists?” Foreign Affairs, 87, 3 (2003) : 57-68.

______. “U.S. Power and Strategy After Iraq” Foreign Affairs, 82, 4 (2003) : 60-73.

Pan, E. “New Focus On U.S. – Southeast Asia Military Ties” Council on Foreign Relations <http://www.cfr.org>

Porth, J. S. “U.S. Seeks More Trans-parency from China on Defense Issues” USINFO, Bureau of International Information Pro-grams, U.S. Department of State, February 2, 2007 <http://www. usinfo.state.gov>

Oudraat, C. “The Role of the Security Council” in J. Bouden and T. Weiss (eds.) Terrorism and the UN Before and After September 11, Indiana University Press : 158-164.

Rabasa, A. “Southeast Asia After 9/11: Regional Trends and U.S.

Interests” Testimony presented to the Subcommittee on East Asia and the Pacific House of Representatives Committee on In te rna t iona l Rela t ions on December 12, 2001., Rand CT -190 <http://www.rand.org>

Rand Corporation, US Strategy for a Changing Asia, California : Rand Corporation, 2001 <http://www.rand.org>

Ravenhill, J. “US Economic Relations with East Asia” in Mark Beeson (ed.) Bush and Asia : America’s evolving relations with East Asia, London : Routledge, 2006 : 42-63.

Rice, C. “How to Pursue the National Interest,” Hoover Digest, 2 (2000) <http://www.hoover.stanford.edu>

Robert, R.S. “China and the Stability of East Asia,” in Robert S. Ross, ed., East Asia in Tran-sition, Armonk, N.Y. : M.E. Sharpe, 1995.

Rosenthal, J. “Southeast Asia : Archipelago of Afghanistans?” Orbis (Summer 2003) : 479-493

Ross, R.S. “Beijing as a Conservative Power” Foreign Affairs, 76, 2 (1997) : 33-43.

75



Roy, D. “Rising China and U.S. In-terests: Inevitable vs. Contingent Hazards,” Orbis (winter/ 2003) : 126-137.

______. “The ‘China Threat’ Issue,” Asian Survey 36, 8 (8/ /1996) : 759-760.

Rumsfeld, Donald. “The U.S. and Asia’s Emerging Security Architec-ture, Shangri-La Dialogue, U.S. Embassy, Singapore, June 3, 2006.

Simon, S. W. “Military Relations Restores with Indonesia, While U.S. Passes on the First East Asia Summit” Comparative Connections, 2006.

Soong-Bum Ahn, “China as Number One,” Current History (09/2001).

Strauss, S.D. World Conflicts. In-dianapolis: Alpha, 2002.

Segal, G. “Does China Matter?,” Foreign Affairs, 78, 5 (10-11/ 1999) : 24-36.

Tkacik, J. “Hedging Against China” Heritage Foundation , April 17, 2006.

______. “A Chinese Military Super-power?”, Heritage Foun dation, March 8, 2007.

______. “Hedging Against China” Heritage Foundation, April 17, 2006.

“Treasury Will Send Financial Re-presentative to Southeast Asia” U.S. INFO Bureau of Inter-national Programs , U.S. De-partment of State<http://www. usinfo.state. gov>

“Thai air patrols over the Straits” Bangkok Post, September 14, 2005 : 10.

“U.S.,ASEAN Sigh Partnership Deal” AFP July 28, 2006.

U.S. Government, The National Security Strategy for a New Century. Washington, D.C. : The White House, 1999.

______. “Remark by Secretary of Sta te Condoleezza Rice at Sophia University” : Tokyo Japan, March 19, 2005.

______. “The Uni ted Sta te and Southeast Asia : Developments, Trends, and Policy Choices”, Statement by Deputy Assistant Secretary Eric G. John, Bureau of East Asian and Pacific Affairs Before the House Subcommittee on Asia and the Pac i f ic , September 21, 2005.



______. Assistant Secretary Chri-stopher R.Hill Statement to the Asia and the Pacific Subcom-mittee of the House Interna-tional Relations Committee on “East Asia in Transi t ion : Opportunities and Challenges for the United State”, March 8, 2006.

______. Pres iden t Bush Vis i t s National Singapore University, Univers i ty Cul tura l Cent re Theatre, National Singapore University Singapore, November 16,2006.

______. “President Bush’s Remarks in Bangkok, Thailand : Bush celebrates the 175th anniversary of U.S.-Thailand relations”, August 7, 2008 <www.america. gov>

______. The Nat iona l Secur i ty Strategy of the United States of America, September 2002.

______. The Nat iona l Secur i ty Strategy of the United States of America, March 2006.

______. “Fact Sheet : Enterprise for ASEAN Initiative” October 2002. <www.whitehouse.gov>

______. The National Security to

Combat Terrorism. February 2003.

______. Remarks of the President on the war on Terror_ October 6, 2005 . the Ronald Regan Building and International Trade Center, Washington, D.C.

U. S. Embassy, Bangkok, “Fact Sheet : Major Non-NATO Al ly (MNNA) Status for Thailand.”

Press Release 043,03 (10/2003). U.S. Embassy, Singapore “The U.S.

and Asia’s Emerging Security Architecture by U.S. Secretary of Defense Donald Rumsfeld, Shangri-La Dialogue, Singapore, June 3, 2006.

U.S. Department of Defense, “Annual Report to Congress” Military Power of the People’s Republic of China 2006.

______. Annual Report to Congress, Military Power of People’s Republic of China 2007.

______. Quadrennial Defense Review Report, February 6, 2006.

U.S. Department of State “U.S. Outlines Realignment of Military Forces” , August 16, 2004.

______. “Bush Announces Largest U.S. Force Restructuring in 50 Years”August 16,2004.

77



“US forces in Asia to be streng-thened” The Nation, June 5, 2004 : 4A.

“US offers free trade pacts to speed up ASEAN reforms” Bangkok Post, October 28, 2002 : 1A.

“US urged to boost ties with SE Asia” Bangkok Post February 20, 2003: 4.

“US losing its scientific edge” Bangkok Post, May 4, 2004 : 7.

Wesley, M., “The dog that didn’t bark : The Bush administration and East Asian regionalism” in Mark Beeson (ed.) Bush and Asia, London Routledge 2006.

Zagoria, D.S. “The United States and the Asia-Pacific Region in the Post-Cold War Era” in R.S. Ross , (ed) . , Eas t Asia in Transition . Armonk, N.Y., M.E. Sharp 1995 : 160-179.

Zissis, C. “Crafting a U.S. Policy on Asia”, Counci l on Foreign Rela t ions , Apr i l 10, 2007. <http://www.cfr.org>

Zoellick, R. “A Republican Foreign Policy,” Foreign Affairs 79, 1 (1-2/ 2000) : 63-78.



ภาษาไทย ประภสสร เทพชาตร. (2543) นโยบาย

ตางประเทศของไทย : จากยควกฤตเศรษฐกจสสหสวรรษใหม กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543.

_____. (2544, ธนวาคม, 18). โลกในยคหลง-หลงสงครามเยน?. กรงเทพธรกจ.

_____. (2548, เมษายน, 7). รฐบาล Bush 2: ผลกระทบตอโลก ตอเอเชย และตอไทย. ไทยโพสต. น. 4.

_____. (2545, กนยายน, 10). 1 ปเหตการณ 11 กนยาฯ : ผลกระทบและแนวโนม. มตชนรายวน. น. 7.

_____. (2548 มนาคม, 24). ยทธศาสตรสหรฐตอเอเชย ไทยโพสต. น. 4.

_____. (2549, พฤศจกายน, 24). บชประกาศนโยบายตอเอเชย ไทยโพสต. น. 4.

_____. (2551, สงหาคม, 14). Bush ประกาศนโยบายตอเอเชยทกรงเทพฯ ไทยโพสต น. 4.

_____. (2543, พฤษภาคม, 25). ยทธ-ศาสตรสหรฐฯ ตอจน : ปดลอมหรอปฏสมพนธ?. กรงเทพธรกจ น. 4.

_____. (2549, มกราคม 13). จน สหรฐฯ. และเอเชยตะวนออกเฉยงใต ไทยโพสต. น. 4.

_____. (2549, มถนายน, 30-กรกฎาคม, 6). ประชาคมเอเชยตะวนออกกบทาทของสหรฐฯ. สยามรฐสปดาหวจารณ. น. 82.

_____. (2550, มนาคม 9-15). เขตการคาเสรเอเชยแปซฟก. สยามรฐสปดาหวจารณ. น. 80.

_____. (2547, พฤษภาคม, 20). ปญหาการกอการราย. ไทยโพสต. น. 4.

Documents

3 ยุทธศาสตร์สหรัฐฯ 41-78asia.tu.ac.th/journal/EA_Journal52_2/A03.pdf · ทวิภาคี ตั้งแต่หลังสงครามโลกครั้งที่