drnh143edu.files.wordpress.com€¦ · 3 (À) –Þð¿ÜìHºÀº ¿Ü Þ_Úß ›ÀßHº M†WÌ Þ_Úß 1 ˆðÉßºÖí Ûºæº 1 (–) Ûºæº –Þı äºHºí 6 (Ú) Ûºæº

¤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıflÌ

√…flÎ÷ flÎF›

√Î_‘Ìfi√fl

’fi—‹ƒHÎ

2010

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎÁ Óÿ›

GUJARATI BHASHASAUNDARY

© ¤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıflÌ

√…flÎ÷ flÎF›

√Î_‘Ìfi√fl — (√…flÎ÷)

Ï’fi - 382010

≠◊‹ ±ÎT≤ÏkÎ — 1993

Ï¶÷Ì› ±ÎT≤ÏkÎ — 2010

w.

’flÎ‹Â˝¿ — ≠Î. ÏhÎ¿‹¤Î¥ fiÎ. ’Àı·

≠¿ÎÂ¿

¤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıflÌ√…flÎ÷ flÎF›

√Î_‘Ìfi√fl — (√…flÎ÷)

Ï’fi - 382010

3

(¿)

±fiø‹ÏHÎ¿Î

ø‹ fi_⁄fl ≠¿flHÎ M≤WÃ fi_⁄fl

1 √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎ 1

(±) ¤ÎÊÎ ±fiı ‰ÎHÎÌ 6

(⁄) ¤ÎÊÎ ±fiı ⁄˘·Ì 8

2 √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ_ K‰Ïfi CÎÀ¿˘ 12

(±) √…flÎ÷Ì‹Î_ ΩıÕHÎÌ-T›‰V◊Î 17

(⁄) ΩıÕHÎÌ ±_√ı Ï‰ÂıÊ 22

3 ±fiV‰Îfl 47

4 ÂOÿCÎÕ÷fl 55

5 √…flÎ÷Ì Á‹ÎÁ-fl«fiÎ±˘ 74

Ï¶fl@÷ - ≠›˘√˘ 82

6 Á_Ï‘ 84

7 √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfi_ ÂOÿ¤_Õ˘‚ 93

(1) V‰Ì¿Ú÷ ÂOÿ˘ 96

(2) Á‹ÎfiÎ◊Ì˝ / ’›Î˝›‰Î«Ì ÂOÿ˘ 98

(3) ±fiı¿Î◊a ÂOÿ˘ 105

(4) Ï‰Ï‰‘Î◊a ÂOÿ˘ 108

(5) ÂOÿÁ‹ÒË ‹ÎÀı ±ı¿ ÂOÿ 112

8 Ï‰flÎ‹Ï«Ë˚fi˘ 120

9 ‰Î@›fl«fiÎ‹Î_ ’ÿø‹ 132

10 √…flÎ÷Ì ‰Î@›fl«fiÎ‹Î_ ’ÿÁ_‰Îÿ 140

11 CÎÀ¿˘ ¤ı√Î_-…\ÿÎ_ ·¬‰Î ±_√ı 152

12 ¿Ëı‰÷˘ 166

13 wÏœ≠›˘√˘ 171

4

(¬)

‰HÎ˝◊Ì ‰Î@› — ‰ÎHÎÌfiÎ_ ¬‚¿÷Î_ ’Òflfi_ ““ ¤ÎÊÎÁ Óÿ›˝ ””

√…flÎ÷Ì flÎ…›fiÌ ≠V◊ÎÏ’÷ ¤ÎÊÎfiÌÏ÷ ±fiÁÎfl ÂÎÁfifi˘ Á‹√ ‰ËÌ‰À

flÎ…¤ÎÊÎ √…flÎ÷Ì‹Î_ ¿fl‰Î‹Î_ ÁËÎ›¿ ◊Î› ±fiı Á‹√ flÎF›‹Î_ Áfl¿ÎflÌ ·ı¬fi‹Î_

‰’flÎ÷Ì ’Ïfl¤ÎÊÎ‹Î_ ±ı¿ÁÒhÎ÷Î …‚‰Î› ÷ı‹ … √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎ ≠›˘…‰Î‹Î_

±Ï‘¿ÎflÌ±˘ ±fiı ¿‹«ÎflÌ±˘fiı ‹Î√ÿÂ¿ ÏÿÂÎÁÒ«fi ‹‚Ì flËı ±ı µtıÂ◊Ì ¤ÎÊÎ

Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıflÌ ‰ËÌ‰À‹Î_ µ’›˘√Ì ◊Î› ÷ı‰Î_ ≠¿ÎÂfi˘ ≠√À ¿fl÷Ì flËÌ »ı.

±Î‹Î_ ““ ¤ÎÊÎÁ Óÿ› ”” ’V÷¿fiÎ µ‹ıflHÎ◊Ì √…flÎ÷Ì¤ÎÊÌ ‰Î«¿˘ ‹ÎÀı ¬Ò⁄ …

µ’¿Îfl¿ ≠¿ÎÂfi ⁄fiÌ flËıÂı.

‰HÎ◊Ì ‰Î@› Á‘ÌfiÎ ÷⁄yÎ‹Î_ ±Î‰÷Ì √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÌ ·ÎZÎÏHÎ¿÷Î Ï‰Âı

±Î ’V÷¿‹Î_ ««Î ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı. …ı‹Î_ ÷IÁ‹, ÷ÿÔ¤‰ ÂOÿ˘, T›Î¿flHÎ Ï‰Ê›¿

‹ÎÏË÷Ì, ΩıÕHÎÌ Ï‰ÂıfiÎ Ïfi›‹˘ ÷◊Î ±fiı¿Î◊a ÂOÿ˘, wÏœ≠›˘√-¿Ëı‰÷ ‰E«ıfiÎı

÷ŒÎ‰÷, ±ı¿‰«fi-⁄Ë‰«fi, Á‹ÎÁ ‰√ıflı ‹tÎfiı ±Î‰flÌ ·¥ ÷ı ±_√ı Ï‰Âÿ ««Î

¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı.

¤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿fiÌ ¿«ıflÌ ¶ÎflÎ Ï⁄fi-√…flÎ÷Ì ±ı‰Î ±Î¥.±ı.±ıÁ ÷◊Î

±Î¥.’Ì.±ıÁ ¿ZÎÎfiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ±˘fiı √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÌ ÷Î·Ì‹ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı.

÷ı ÏÁ‰Î› ’HÎ ±Î ¿«ıflÌ ¶ÎflÎ flÎF›fiÎ …\ÿÎ …\ÿÎ Ï…S·Î‹Î_ √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ

±˘’‰√˘ «·Î‰‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±Î ‰√˘‹Î_ ±Î‰÷Î ÷Î·Ì‹Î◊a±˘fiı ±fiı Ï⁄fi-

√…flÎ÷Ì ±Ï‘¿ÎflÌ±˘fiı ’HÎ ±Î ’V÷¿ ÁÏ‰ÂıÊ µ’›˘√Ì ◊Âı ÷ı‰Ì ±ÎÂÎ »ı. ±Î

’V÷¿ ¿«ıflÌfiÌ Á_Â˘‘fi ÂÎ¬Î‹Î_ ÷›Îfl ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ±Î ’V÷¿ ÷›Îfl ¿fl‰Î

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ ÷…iÎ ±ı‰Î ¤Ò÷’Ò‰ ±K›Î’¿ ±fiı ±Î ¿«ıflÌ ¶ÎflÎ «Î·÷Î √…flÎ÷Ì

5

¤ÎÊÎfiÎ ÷Î·Ì‹ ‰√˘‹Î_ Áı‰Î ±Î’÷Î lÌ ÏhÎ¿‹¤Î¥ fiÎ. ’Àı· ÁÎËı⁄ı ’flÎ‹Â¿

÷flÌ¿ı Áı‰Î ±Î’Ì »ı. ÷ı±˘±ı ¬Ò⁄ … …wflÌ ÁÒ«fi˘ ¿›Î* »ı ±fiı ’V÷¿fiÌ Ï‰Ê›ÁÒÏ«

÷›Îfl ¿flÌ ±ı‹Î_ Â@› ±ıÀ·Ì ‰‘ ÁÎ‹√Ìfiı Á‹Î‰‰ÎfiÎ µtıÂfiı ’Ïfl’ÒHÎ ¿fl‰Îfi˘

±ÎÿÂ ÁıT›˘ »ı. ’ÏflHÎÎ‹V‰w’ ±Î ’V÷¿ ’√À ¿fl÷Î Ë_ ≠Î. ’Àı· ÁÎËı⁄fi˘

¿Ú÷iÎ÷Î’Ò‰¿ ±Î¤Îfl ‹Îfi_ »\_. ±Î ≠¿ÎÂfi Á_⁄Ï‘÷ Ï‰¤Î√˘fiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ÷◊Î

¿‹«ÎflÌ‰√fiı µ’›˘√Ì ’fl‰Îfl ◊Âı ÷ı‰Ì ±’ıZÎÎ »ı.

√…flÎ÷Ì ¿Ï‰ √Î¥ µÃı »ı ¿ı,

““ ·˘ ÂOÿfiÌ ’Î_¬˘ Á∞ ·˘, ¿Î‚ Á˘ ÷_ ∂ÏÕ›ı. ””

‰HÎ◊Ì ‰Î@› ±fiı ‰ÎHÎÌfiÎ_ ÂOÿÁ Óÿ›, ¤ÎÊÎÁ Óÿ›fiı ±Î’HÎı ÁË ±Î‰¿ÎflÌ±ı.

“…› …› √fl‰Ì √…flÎ÷”.

ó ‰flÿflÎ… ’_ÏÕ÷ ¤ÎÊÎ Ïfi›Î‹¿

6

≠¿flHÎ -1

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎ

¤Îfl÷‰Ê˝fiÌ ≠Î«Ìfi Á‹›fiÌ Á_V¿Ú÷, ≠Î¿Ú÷ ‰√ıflı ¤ÎÊÎ±˘ ÷ı‹…

±ı‹Î_◊Ì ¿Î‚ø‹ı µÿ˚¤‰ı·Ì √…flÎ÷Ì, ÏË_ÿÌ. ‹flÎÃÌ, ⁄_√Î‚Ì ‰√ıflı ±‰Î˝«Ìfi

¤ÎÊÎ±˘ ¤Îfl÷Ì› ±Î›˝ÂÎ¬ÎfiÌ ¤ÎÊÎ±˘ »ı. ±Î ¤ÎÊÎ ⁄˘·fiÎfl ≠Ω±ı

·√¤√ ÁÎÕÎhÎHÎ ËΩfl ‰Ê˝ ’Ò‰ı V◊‚Î_÷fl˘ ¿›Î*. …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ Á‹›ı, …\ÿÎ …\ÿÎ

…^◊˘, …\ÿÌ …\ÿÌ ÏÿÂÎ‹Î_ √›Î_. ±ı‹Î_fi_ ±ı¿ …^◊ ¥flÎfifiı flV÷ı ◊¥ ¤Îfl÷

Á‘Ì ’Ë ÓE›_. ±ı‹Î_◊Ì Ï‰¿Áı·Ì “¥flÎfiÌ ¤ÎÊÎ” ±fiı “¤Îfl÷Ì› ¤ÎÊÎ±˘” ±Î

ºÏp ¤Îfl÷-›fl˘’Ì› ¿<‚fiÌ ¤ÎÊÎ±˘ √HÎÎ›.

¤Îfl÷-›fl˘’Ì› ¤ÎÊÎ ⁄˘·fiÎfl ≠Ω‹Î_◊Ì ±ı¿ …^◊ ¥.Á. ’Ò‰ı 1500

¿ı ¿ıÀ·Î¿fiÎ ‹÷ı ¥.Á. ’Ò‰ı 1200fiÌ ±ÎÁ’ÎÁ‹Î_ ¤Îfl÷ ’Ë ÓE›_ …HÎÎ›

»ı. ‹Ò‚ı ⁄ËÎflfiÎ ¿˘¥ ≠ÿıÂ‹Î_◊Ì ¤Îfl÷‹Î_ ±Î‰Ì ‰Áı·_ ±ı …^◊ ±Î› ˝ ÷flÌ¿ı

±˘‚¬Î›_ ±fiı ±ı‹fiÌ ¤ÎÊÎ “¤Îfl÷Ì› ±Î›” ±ı‰Î µ’fiÎ‹fiı ’Î‹Ì. ¤Îfl÷‹Î_

±Î‰Ìfiı ‰Áı·Î ±Î›˘fiÌ ¤ÎÊÎ ±ı ¤Îfl÷Ì› ±Î› ¤ÎÊÎ. ¤Îfl÷ ›fl˘’Ì› ¤ÎÊÎ

’Ïfl‰ÎflfiÌ ¤Îfl÷ ‰Ê˝fiÌ ÂÎ¬Îfiı ¤Îfl÷Ì› ±Î›˝ ±ı‰_ fiÎ‹ ‹Y›_ »ı.

¤Îfl÷Ì›-›fl˘’Ì› ¤ÎÊÎ ’Ïfl‰Îflfi_ ±ı¿ …^◊ ¤Îfl÷‹Î_ ±Î‰Ìfiı ‰V›_

I›Îfl◊Ì … ¤Îfl÷Ì› ±Î›˝ ¤ÎÊÎ±˘fi˘ Ï‰¿ÎÁ ÿÂÎ˝‰‰ÎfiÌ ±ı¿ ≠HÎÎÏ·¿Î »ı.

±Î› ˝fiÌ À˘‚Ì±˘ ¤Îfl÷‹Î_ ≠‰ıÂÌ I›Îflı ¤Îfl÷‹Î_ ƒÏ‰Õ˘ ‰Á÷Î Ë÷Î. ±Î› ˝

±ËŸfiÌ ±ı V◊ÎÏfi¿ ≠ΩfiÎ Á_’¿˝‹Î_ ±ÎT›Î. ’ÏflHÎÎ‹ı ±ı‹fiÌ ‹Ò‚ ¤ÎÊÎ‹Î_

±ıÀ·Î ⁄‘Î_ ’Ïfl‰÷˝fi˘ ±ÎT›Î_ ¿ı ±ı ‹Ò‚ fiÎ‹ı ±˘‚¬Î‰Îfiı ⁄ÿ·ı fi‰Î fiÎ‹ı

- “¤Îfl÷Ì› ±Î›˝” ÷flÌ¿ı-±˘‚¬Î¥. ’Ïfl‰÷˝fi˘fiı ’ÏflHÎÎ‹ı ±ı ¤ÎÊÎ‹Î_◊Ì††…

1

¿Î‚ø‹ı Á_V¿Ú÷, ≠Î¿Ú÷, ±’¤_Â ±fiı µkÎfl ¤Îfl÷fiÌ ÏË_ÿÌ, ⁄_√Î‚Ì, ‹flÎÃÌ,

√…flÎ÷Ì …ı‰Ì ±‰Î˝«Ìfi ¤ÎÊÎ±˘fi˘ Ï‰¿ÎÁ ◊›˘.

Ï‰¿ÎÁfiÌ ºÏp±ı Ï‰¶Îfi˘±ı ¤Îfl÷Ì› ±Î›fiÎ fiÌ«ı ‹…⁄ hÎHÎı¿ ÷⁄yÎ±˘

ÿÂÎ˝T›Î »ı : Á_V¿Ú÷fi˘ µÿ˚¤‰ ±fiı Ï‰¿ÎÁ ÿÂÎ˝‰÷Ì ’Ëı·Ì ¤ÎÊÎ ¤ÒÏ‹¿Îfiı

“≠Î«Ìfi ¤Îfl÷Ì› ±Î›˝” ¿Ëı »ı. ±Î ¤ÒÏ‹¿Î‹Î_ ‰ıÿ˘fiÌ ¤ÎÊÎ, ÏfiI›fiÎ

T›‰ËÎflfiÌ ¤ÎÊÎ ±fiı ÏÂp‹ÎL› ¤ÎÊÎ ±ı‹ hÎHÎ ¤ıÿ˘ ÿÂÎ˝‰÷Ì Á_V¿Ú÷

¤ÎÊÎfi˘ Á‹ÎÔ‰ıÂ ◊Î› »ı.

¤Îfl÷Ì› ±Î›fiÌ ±Î ≠◊‹ ¤ÒÏ‹¿ÎfiÌ ±ı¿ ¤ÎÊÎ ’¿Ì [Á_V¿Ú÷] …ı ÁÎ‹ÎL›

…fi˘fiÎ ‰’flÎÂfiÌ ¤ÎÊÎ Ë÷Ì. ±ıfi˘ Ï‰¿ÎÁ ◊÷Î_ ¿Î‚ø‹ı ±ı‹Î_◊Ì ≠Î¿Ú÷ ¤ÎÊÎ±˘

…L‹Ì. ¤Îfl÷Ì› ±Î› ¤ÎÊÎfiÌ ±Î ⁄Ì∞ ¤ÒÏ‹¿Î. ±Î ¤ÒÏ‹¿Î “‹K›‹ ¤Îfl÷Ì›

±Î›” ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î› »ı. ±Î ¤ÒÏ‹¿Î‹Î_ ’ÎÏ·, ≠Î¿Ú÷, ‹Î√‘Ì, ±’¤_Â …ı‰Ì

¤ÎÊÎ±˘fi˘ Á‹Î‰ıÂ ◊Î› »ı. ±ı ¤ÎÊÎ±˘ ’¿Ì “±’¤_Â” ±‰Î«Ìfi ¤Îfl÷Ì›

±Î› ¤ÎÊÎ±˘fiÎ Ï‰¿ÎÁ ‹ÎÀı ¬Ò⁄ … ‹Ëk‰fiÌ »ı.

¥.Á. 5‹Ì-6ßÌ ÁÿÌ◊Ì ±’¤_Â ±ı¿ ÁÎÏËI›¤ÎÊÎ ÷flÌ¿ı ¬Ò⁄ …

ΩHÎÌ÷Ì »ı. ÁÎÏËÏI›¿ ≠Î¿Ú÷˘fi_ … Ï‰¿ÎÁ ’Î‹ı·_ “¤ÎÊÎw’” ÷ı … ±’¤_Â.

±Î ¤ÎÊÎfi_ ±fiÁ_‘Îfi µkÎfl ¤Îfl÷fiÌ ±‰Î˝«Ìfi ¤ÎÊÎ±˘ …ı‰Ì ¿ı, √…flÎ÷Ì,

ÏËLÿÌ, ‹flÎÃÌ, ⁄_√Î‚Ì ‰√ıflı‹Î_ Ωı¥ Â¿Î› »ı. ±Î◊Ì ±‰Î˝«Ìfi ¤ÎÊÎ±˘fiÎ

Ï‰¿ÎÁfiÌ ºÏp±ı ±’¤_Âfi_ ¬Ò⁄ … ‹Ëk‰ »ı. √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_

±’¤_Âfiı ’Ò‰˝-¤ÒÏ‹¿Îw’ ¤ÎÊÎfi˘ ÿflFΩı ‹Y›˘ »ı.

10‹Î-11‹Î Á¿Î◊Ì Ï‰¿ÎÁ ’Î‹÷Ì ¤ÎÊÎfiı “±’¤_Â” ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î‰Ì

Â¿Î› ÷ı‹ fi◊Ì. ±Î Á‹›√Î‚˘ √…flÎ÷Ì …ı‰Ì ±‰Î˝«Ìfi ¤ÎÊÎ±˘fiÎı

µÿ˚√‹¿Î‚ »ı. ±Î ¤ÒÏ‹¿Î ÷ı ±‰Î˝«Ìfi ¤Îfl÷Ì› ±Î›˝. ±Î ¤ÒÏ‹¿Î‹Î_ …

µkÎfl ¤Îfl÷fiÌ CÎHÎÌ¬flÌ ±‰Î˝«Ìfi ¤ÎÊÎ±˘fi˘ µÿ˚¤‰ ±fiı Ï‰¿ÎÁ ◊›˘ »ı.

±Î ¤ÒÏ‹¿Îfiı ¿ıÀ·Î¿ Ï‰¶Îfi˘ “±’¤_Â˘kÎfl ¤ÎÊÎ”- ¤ÒÏ‹¿Î ÷flÌ¿ı

±˘‚¬Î‰ı »ı. ±ıfi_ ¿ÎflHÎ V’p »ı — ±’¤_Â‹Î_◊Ì Ï‰¿Áı·Ì “√…flÎ÷Ì” …ı‰Ì

¤ÎÊÎfiı ±Î √Î‚Î‹Î_ ¿˘¥ V’p fiÎ‹ ‹Y›_ fi◊Ì. µ’flÎ_÷ ±’¤_Â˘kÎfl ¤ÎÊÎ

2 √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎÁ˙Óÿ›˝

±ı¿ Ï‰ÂÎ‚ ≠ÿıÂfiÌ ¤ÎÊÎ Ë÷Ì. √…flÎ÷, flÎ…V◊Îfi, ‹Î‚‰Î ±◊Î˝IÎ˚

‹◊flÎ◊Ì ‹Î_ÕÌ ¶ÎÏfl¿Î Á‘ÌfiÎ ≠ÿıÂ‹Î_ ±ı ⁄˘·Î÷Ì Ë÷Ì.

±’¤_Â‹Î_◊Ì Ï‰¿Áı·Ì √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfi_ T›„@÷I‰ ⁄_‘Î÷Î_ ÃÌ¿ÃÌ¿

Á‹›√Î‚˘ √›˘ Ë˘‰Î◊Ì ±ıfiı “√…flÎ÷Ì” ±ı‰_ V’p fiÎ‹ ¬Ò⁄ … ‹˘Õı◊Ì,

±◊ÎIÎ ≠ı‹Îfi_ÿfiÎ Á‹›‹Î_ … ‹Y›_ »ı. 11‹Î Á¿Î◊Ì Ï‰¿Áı·Ì ±fiı ±’¤_Â˘kÎfl

¤ÎÊÎ ÷flÌ¿ı ΩHÎÌ÷Ì ±ı ¤ÎÊÎ »ı ÷˘ √…flÎ÷Ì …, ’HÎ ±ıfiı √…flÎ÷Ì ¿Ëı‰Î‹Î_

¿ıÀ·Î¿ Ï‰¶ÎfiÎı ‹Ò_Î›Î »ı. ’ÏflHÎÎ‹ı ±ıfiı …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ fiÎ‹ı ±˘‚¬Î‰‰ÎfiÎ ≠›Ifi˘

◊›Î »ı. √…flÎ÷Ì ‹ÎÀı ±ı ¤ÎÊÎ “√˙…fl ±’¤_Â” ¿ı “fiÎ√fl ±’¤_Â” »ı.

÷˘ ‹Îfl‰ÎÕ ‹ÎÀı ±ı “flÎ…V◊ÎfiÌ” ¤ÎÊÎ »ı. ±ıÀ·ı ÷˘ ÷ıÏVÁ÷flÌ …ı‰Î ¤ÎÊÎÏ‰ÿı

±ıfiı “’flÎfiÌ ’Ïç‹Ì flÎ…V◊ÎfiÌ” ‘Old Western Rajasthani’ ¿ËÌ »ı.

µ‹ÎÂ_¿fl ΩıÂÌfiı √…flÎ÷Ì ±fiı flÎ…V◊ÎfiÌ ¤ÎÊÎ‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ Á‹Îfi ·ZÎHÎ˘

…HÎÎ÷Î_ ±ı‹HÎı ±Î ¤ÎÊÎfiı “‹Îfl-√…fl” ¤ÎÊÎ ¿ËÌ »ı.

¥.Á. 8‹Ì ÁÿÌ◊Ì 11‹Ì ÁÿÌ‹Î_ ±Î…fi˘ √…flÎ÷ ≠ÿıÂ “√…˝flhÎÎ” ¿ı

“√F…flkÎÎ” ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷˘. “√…flkÎÎ” ÂOÿ µ’fl◊Ì … ±Î’HÎÎ ≠ÿıÂfiı

“√…flÎ÷” ±ı‰_ ≠ÿıÂfiÎ‹ ‹Y›_ »ı ±fiı ±ı ≠ÿıÂ fiÎ‹ µ’fl◊Ì … ±ı ≠ÿıÂ‹Î_

⁄˘·Î÷Ì ¤ÎÊÎfiı “√…flÎ÷Ì” fiÎ‹ ‹Y›_ »ı.

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfi˘ ‰ÎV÷Ï‰¿ ≠Îfl_¤ @›Îfl◊Ì ◊›˘ ±ı ±_√ı ¬Ò⁄ … ««Î˝

◊¥ Â¿ı. ±Î‹ »÷Î_, ±Î ⁄Î⁄÷ ·√¤√ Á‰˝V‰Ì¿Ú÷ √HÎÎ¥ »ı ¿ı √…flÎ÷Ìfi˘

≠Îfl_¤ ¥.Á. 10‹Î-11‹Î Áˆ¿Î◊Ì ◊›˘ √HÎÎ›. ¥.Á 1000fiÌ ±ÎÁ’ÎÁ‹Î_

≠Î¿Ú÷-±’¤_Â ¤ÎÊÎ±˘ ⁄˘·Î÷Ì ⁄_‘ ◊¥ √¥ Ë÷Ì. ±ı ¤ÎÊÎ±˘‹Î_◊Ì …

¿ıÀ·Ì¿ V◊ÎÏfi¿ ⁄˘·Ì±˘ Ï‰¿Á÷Ì √¥ Ë÷Ì. ±ı ⁄˘·Ì±˘fiı Á‹› …÷Î_

‹ÎL›÷Î ‹‚Ì ±fiı Á‹›Î_÷flı ±ı‹fiı … “¤ÎÊÎ”fi˘ ÿflFΩı ‹Y›˘ »ı.

±’¤_Â◊Ì fi‰Ì ±ı ¤ÎÊÎfiı …\ÿÌ ’ÎÕ÷Î_ ¿ıÀ·Î¿ ±Î√‰Î_ ·ZÎHÎ˘

ÁÎÏËÏI›¿ fl«fiÎ±˘‹Î_ ⁄Îfl‹Ì ÁÿÌ◊Ì ‹‚ı »ı. ÁÎÏËÏI›¿ fl«fiÎ±˘‹Î_ …HÎÎ÷Î_

±ı‰Î ±Î√‰Î_ ·ZÎHÎ˘ ⁄˘·«Î·fiÌ ¤ÎÊÎ±˘‹Î_ ±ı◊Ì›ı ’Ò‰ı ±Î‰Ì √›ı·Î

‹ÎfiÌ±ı, ÷˘ √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfi˘ ≠Îfl_¤ 12‹Ì ÁÿÌ◊Ì› ’Ò‰ı ◊›˘ Ë˘‰Îfi_

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎ 3

V‰Ì¿ÎflÌ Â¿Î›. À>_¿‹Î_, ±Î…fiÌ √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÌ ’Ò‰˝-’fl_’flÎfi˘ »ıÕ˘ ¿ı

µÿ˚√‹¿Î‚ 12‹Ì ÁÿÌ‹Î_ Ωı≥ Â¿Î›.

±Î Á‹›fiÌ √…flÎ÷fiÌ ÁÌ‹Î±˘ ±Î…fiÎ √…flÎ÷fiÌ ÁÌ‹Î±˘ ¿fl÷Î_

…\ÿÌ Ë÷Ì. ±Î◊Ì … ±’¤_Â˘kÎfl ¤ÎÊÎfiı …\ÿÎ …\ÿÎ fiÎ‹ı ±˘‚¬Î‰‰Îfiı

¿ÎflHÎı √…flÎ÷ÌfiÎ ‰ÎV÷Ï‰¿ ≠Îfl_¤ ±_√ı ‰ÎÿÏ‰‰Îÿ˘ …HÎÎ› »ı. “√…flÎ÷Ì”

±ı‰Î ¤ÎÊÎfiÎ‹fiÌ Ï«_÷Î ¿›Î˝ ‰√fl ±Î’HÎı ±ÎÀ·_ … K›Îfi‹Î_ flÎ¬Ì±ı ¿ı

±’¤_Â˘kÎfl ¤ÎÊÎfiÎ_ ·ZÎHÎ˘ @›Îfl◊Ì ÿı¬Î‰Î ‹Î_ÕuÎ_? ±’¤_Â˘kÎfl ¤ÎÊÎfiÎ

fi‰Ìfi ·ZÎHÎ˘ 11‹Ì-12‹Ì ÁÿÌfiÌ ¤ÎÊÎ‹Î_ V’p’HÎı ÿı¬Î÷Î_ Ë˘‰Î◊Ì ±Î

Á‹›√Î‚Îfiı √…flÎ÷Ìfi˘ µÿ˚√‹¿Î‚ ¿ËÌ Â¿Î›.

À>_¿‹Î_,11‹Î Áˆ¿Î◊Ì ±Î… Á‘Ìfi˘ Á‹›Î‰Ï‘ ±ı √…flÎ÷ÌfiÎ µÿ˚¤‰fi˘

±fiı Ï‰¿ÎÁfi˘ √Î‚˘ »ı.

±’¤˛_Â˘kÎfl (√…flÎ÷Ì) ¤ÎÊÎfiÎ_ fi˘Ó‘’ÎhÎ ·ZÎHÎ˘ :

±Î ¤ÎÊÎ ±’¤_Â ¤ÎÊÎ ¿fl÷Î_ fiÌ«ı …HÎÎ‰ı·Ì ¿ıÀ·Ì¿ ⁄Î⁄÷ı ±·√

÷flÌ ±Î‰ıı »ı. K‰ÏfiÏ‰¿ÎÁ ±fiı w’÷_hÎfiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ¿ıÀ·Ì¿ fi Ó‘’ÎhÎ

fi‰Ìfi÷Î±˘ ¿ı Ï‰ÂıÊ÷Î±˘ ÿÂÎ˝‰ı »ı.

K‰ÏfiÏ‰¿ÎÁfiÌ ºÏWÀ±ı Ωı÷Î_ (1) ±Î ¤ÒÏ‹¿Î‹Î_ ±’¤_ÂfiÎ Á_›@÷

T›_…fi˘ ÁÎÿÎ ¿ı ±ı¿‰ÕÎ ⁄L›Î »ı. ±’¤_Â‹Î_ ¿Q‹, ËJ◊, ⁄M’, ÁkÎ …ı‰Î

Á_›@÷ ±ZÎfl˘‰Î‚Î ÂOÿ˘ √…flÎ÷Ì‹Î_ ∂÷flÌ ±ÎT›Î I›Îflı Á_›@÷ T›_…fi˘‹Î_◊Ì

±ı¿fi˘ ·˘’ ◊›˘. ‹ÎhÎ ±ı¿ … T›_…fi ⁄E›˘. …ı‹ ¿ı, ¿Î‹, ËÎ◊, ⁄Î’, ÁÎkÎ.

Á_›@÷ÎZÎfl˘ ÁÎÿÎ ⁄fi÷Î ’Ò‰˝fiÎ ±ZÎfl˘ ÿÌCÎ˝ ’HÎ ⁄L›Î »ı. ¿Q‹, ËJ◊-‹Î_

¿, Ë fiı V◊Îfiı ¿Î, ËÎ …ı‰Î ÿÌCÎ˝ ±ZÎfl˘ »ı. ±’¤_Â◊Ì √…flÎ÷Ì Á‘Ì ±Î‰÷Î_

¥-µ fi˘ “±” ’HÎ ◊›Î »ı. ’ÏflHÎÎ‹ı ±’¤_ÂfiÎ ±_√Ï·, ¿F…\, ËJ◊, ¿Q‹,

¤Îb, «_«, flÏkÎ …ı‰Î ÂOÿ˘‹Î_◊Ì ≥-µfi˘ ·˘’ ◊÷Î_ ±ı ±Î_√‚, ¿Î…, ËÎ◊,

¿Î‹, ¤ÎHÎ, «Î_«, flÎ÷ …ı‰Î ÂOÿV‰w’ı ÿı¬Î› »ı.

Á_V¿Ú÷‹Î_◊Ì V‰Ì¿Ú÷ ÂOÿ˘‹Î_ ’HÎ ±Î … ‰·HÎ ÿı¬Î› »ı. ±√fl >


±√fl, √fl > √˘fl, ‹‘ > ‹‘, ÷·ÂÌ > ÷‚ÁÌ, ±…fi > ±fl…HÎ, µ’‰ÎÁ

> ±’‰ÎÁ, ›‹fiÎ > …‹fiÎ, µ’Îl› > ±’ÎÁfl˘ ‰.

Á_V¿Ú÷-±’¤_Â‹Î_ fi Ë÷Î ±ı‰Î ⁄ı K‰Ïfi±˘ √…flÎ÷Ì‹Î_ fi‰Î Ï‰¿V›Î

»ı. ’ÏflHÎÎ‹ı V‰fl˘‹Î_ Á_T≤÷-Ï‰T≤÷ ±ı‰Î ¤ıÿ »ı ±fiı ±ı CÎÀ¿˘ ±◊˝¤ıÿ ’HÎ

¿flı »ı. …ıı‹ ¿ı, √˘‚-√Î˜‚, «˘flÌ-«Î˜flÌ, ‹ı·-‹˜·, ‰ıfl-‰˜fl.

…ı‹ K‰ÏfiÏ‰¿ÎÁ‹Î_, ÷ı‹ w’Ï‰¿ÎÁ‹Î_ ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ fi‰÷fl ÷k‰˘ ÿı¬Î

ÿı »ı. …ı‰Î ¿ı,

1. Ï‰¤„@÷fi_ ‹Î‚¬_ Ï‰ÏE»¯Î ◊÷Î_ ±fi√˘fi˘ ‰’flÎÂ ‰‘ı »ı.

2. Ï‰¤„@÷-≠I››˘ ’Ò‰ı fiÎ‹fi_ Ï‰ÏÂp ±_√ Ï‰¿Áı »ı.

3. ¿Î‚ ±fiı ±◊˝fiÎ_ fi‰Î_ w’˘fi˘ Ï‰¿ÎÁ ◊Î› »ı.

4. ÁËÎ›¿Îfl¿ ±fiı Á_›@÷ Ïø›Î’ÿ˘ Ωı‰Î ‹‚ı »ı.

5. ±˘¿ÎflÎ_÷ ±fiı µ_¿ÎflÎ_÷ ±_√˘fi˘ Ï‰¿ÎÁ ◊÷˘ Ωı‰Î ‹‚ı »ı.

6. ⁄Ë‰«fi‹Î_ “±˘” ≠I›› ·√ÎÕ‰˘ Âw ◊Î› »ı.

ÂOÿ¤_Õ˘‚‹Î_ ±fl⁄Ì-ŒÎflÁÌ ±fiı ±_√ı∞ ÂOÿ˘ fi‰Î µ‹ıflÎ› »ı.

µ’flÎ_÷ ’ÿÎL‰›fiÌ flÌÏ÷‹Î_ ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ ŒıflŒÎfl˘ ◊Î› »ı. ¤Îfl÷fiÌ ±L›

¤ÎÊÎ±˘‹Î_◊Ì ’HÎ ÂOÿ˘ V‰Ì¿ÎflÎ›Î »ı.

““ Ωı ¤ÎÊÎ ÿıË »ı, ÷˘ ¤Î‰ ±ÎI‹Î »ı. ±ÎI‹Îfi_ ¿˘¥ w’ fi◊Ì,

÷ı‹ ¤Î‰fi_ ’HÎ ¿˘¥ w’ fi◊Ì. ÿıË ¶ÎflÎ …ı‹ ±ÎI‹ÎfiÌ ±Ï¤T›„@÷

◊Î› »ı ÷ı‹ ¤ÎÊÎ ¶ÎflÎ ¤Î‰fiÌ ±Ï¤T›„@÷ ◊Î› »ı. ÿıË‹Î_◊Ì ±ÎI‹Î

fiÌ¿‚Ì √›Î ’»Ì ÿıËfiÌ Ï¿_‹÷ ¿ıÀ·Ì?

¤Î‰ ÁÎ◊ı ÷Î· fi Ï‹·Î‰÷Ì ¤ÎÊÎfiÌ ’HÎ Ï¿_‹÷ ¿ıÀ·Ì?

ó ‰˛…·Î· µ’ÎK›Î›

SE E


(±) ¤ÎÊÎ ±fiı ‰ÎHÎÌ

¿ıÀ·Ì¿ ‰Îfl ÂOÿ˘fiÎ T›Î‰ËÎÏfl¿ ±fiı ÂÎjÎÌ› ‰’flÎÂ‹Î_ Œfl¿ ÿı¬Î›

»ı. “¤ÎÊÎ” ÂOÿ ±Î ¿˘ÏÀ‹Î_ ±Î‰ı. “¤ÎÊÎ” ÂOÿfi˘ ±Î’HÎı ÏfiI›fiÎ ‰’flÎÂ‹Î_

…ı ±◊˝ ¿flÌ±ı »Ì±ı ±ı‰˘ … ¿˘¥ ±◊˝ ¤ÎÊÎfi_ ÂÎjÎÌ› ±K››fi ¿fl÷Î

Ï‰iÎÎfi‹Î_ fi◊Ì. T›‰ËÎfl‹Î_ ±Î’HÎı “¤ÎÊÎ” ÂOÿfiı CÎHÎÎ Ï‰VI≤÷ ±◊˝‹Î_

›˘∞±ı »Ì±ı. “‹˙fi ±ı VfiıËfiÌ ¤ÎÊÎ”, “’Â’_¬ÌfiÌ ¤ÎÊÎ”, “«ıpÎ ±ı

‹Ò_√ÎfiÌ ¤ÎÊÎ” …ı‰Î ≠›˘√Îı‹Î_ “¤ÎÊÎ” ÂOÿ CÎHÎÎ Ï‰VI≤÷ ±◊˝‹Î_ ≠›˘Ω›˘

»ı. ±ı◊Ì ±ıfiÎ Á«˘À ±◊˝fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ‹Ò_‰HÎ ◊Î› ±ı V‰Î¤ÎÏ‰¿ »ı.

±Î‰˘ … ±Î’HÎfiı Á˙fiı ‹Ò_‰÷˘ ⁄ÌΩı ÂOÿ »ı : “‰ÎHÎÌ”. ±_√˛ı∞‹Î_

‘Language and Speech’ ÂOÿ˘‹Î_ …ı ¤ıÿ »ı ±ı‰˘ … ¿˘¥ ¤ıÿ “¤ÎÊÎ”

±fiı “‰ÎHÎÌ”‹Î_ ’HÎ »ı. ‰ÎHÎÌ ±ıÀ·ı ¤ÎÊÎ ⁄˘·‰ÎfiÌ ±Î¬Ì›ı CÎÀfiÎ,

Á‹√˛ ‰ÎBÎ˚- T›‰ËÎfl. ±Î’HÎÎ ‰ÎHÎÌT›‰ËÎflfiÌ CÎÀfiÎ‹Î_ CÎHÎÌ ⁄‘Ì

⁄Î⁄÷˘fi˘ Á‹Î‰ıÂ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ »ı. ≠I›ı¿ T›„@÷fiÌ ⁄˘·«Î·‹Î_ …\ÿÎ’b_

Ë˘› »ı. ¿˘¥ ¿Õ¿ÕÎÀ, ‰√fl ±À@›ı ⁄˘·ı »ı. ÷˘ ¿˘¥ ±«¿Î÷Î_- ±«¿Î÷Î_

⁄˘·÷Î Ë˘› »ı. ¿˘¥ ¿ÂÌ› ¤Ò· ÏÁ‰Î› ⁄˘·ı »ı, ÷˘ ¿˘¥ ‰E«ı ‰E«ı ◊˘ÕÌ¿

¤Ò·˘ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ⁄˘·ı »ı. ¿˘¥ ±ı¿fiÌ ±ı¿ ‰Î÷fi_ ‰Îfl_‰Îfl ’fiflÎ‰÷˝fi

¿fl÷Î_-¿fl÷Î_ ⁄˘·ı »ı, ÷˘ @›Îflı¿ ±ı¿ … T›„@÷fiÎ ‹fi˘¤Î‰˘ …\ÿÎ …\ÿÎ Ë˘›

I›Îflı ±ıfiÌ ‰ÎHÎÌ‹Î_ ’Ïfl„V◊Ï÷ ±fiÁÎfl …ÿÎ’b_ ÿı¬Î› »ı. T›„@÷ V‰V◊

Ë˘› I›Îflı ¿ı ¤›¤Ì÷ Ë˘› I›Îflı ±ıfiÌ ‰ÎHÎÌ ±ı¿w’ Ë˘÷Ì fi◊Ì. À>_¿‹Î_,

F›Îflı ±Î’HÎı ‰ÎHÎÌ ¶ÎflÎ T›‰ËÎfl ¿flÌ±ı »Ì±ı I›Îflı ±ı‹Î_ ±’Îfl ‰ˆÏ‰K›

≠√À÷_ …HÎÎ› »ı. ‰ÎHÎÌ‹Î_ ±Îl› ÷˘ ¤ÎÊÎfi˘ … ·ı‰Î› »ı, »÷Î_ ±ı‹Î_

“¤ÎÊÎ” ÏÁ‰Î›fiÌ CÎHÎÌ ⁄‘Ì ⁄Î⁄÷˘ Ë˘› »ı. ’ÏflHÎÎ‹ı ¿˘¥ ±ı¿ T›„@÷

±ı¿ … ‰Î@› …\ÿÌ …\ÿÌ flÌ÷ı ⁄˘·ı ÷˘ ±ı‹Î_ ±◊˝ ⁄ÿ·Î÷˘ …HÎÎ› »ı.

“±Î’, ±ËŸ◊Ì …Â˘?” ±ı ‰Î@› Á‹Ω‰À◊Ì ⁄˘·Î›; ‘Ì‹ı ÁÎÿı

⁄Îı·Î›; µ√˛ flÌ÷ı ⁄˘·Î›; ¨«ı ÁÎÿı ⁄˘·Î›; fl˘Ê¤›Î˝ ±‰Î…ı ⁄˘·Î›;


÷ÿfiÁÎfl ±ı‹Î_ ‹Úÿ÷Î, ‰ı‘¿÷Î, µ√˛÷Î, ¿¿˝Â÷Î, ÷˘»ÕÎ’b_ …ı‰Î ¤Î‰˘

±Î‰‰ÎfiÎ …. ‰ÎHÎÌ‹Î_ ±Î‰Ì ±fiı¿ ⁄Î⁄÷˘fi˘ Á‹Î‰ıÂ ◊÷˘ Ë˘› »ı.

‹fiW›fi˘ Á‹V÷ ‰ÎHÎÌT›‰ËÎfl ¤ÎÊÎT›‰V◊Î ÁÎ◊ı ‹ı‚ ‘flÎ‰ı »ı,

±ıÀ·ı ¿ı ÷ıfiÌ ‰ÎHÎÌ Ë_‹ıÂÎ ¤ÎÊÎfiÌ T›TÎV◊Î◊Ì Ïfi›_ÏhÎ÷ ◊÷Ì Ë˘› »ı. T›„@÷

⁄˘·ı »ı ÷ı ‰ÎHÎÌ, ±fiı ±ı … ‰ÎHÎÌ‹Î_◊Ì ¤ÎÊÎfi_ CÎÕ÷fl ◊Î› »ı. ‰ÎHÎÌ‹Î_

µ’fl ÏfiÿıU›Î ±ı‰Î_ ÷k‰˘ ⁄Îÿ ¿flÌ±ı ÷˘ … ¤ÎÊÎfiÌ T›TÎV◊Îfiı V‰Ì¿ÚÏ÷ ‹‚ı

»ı. ‰ÎHÎÌfiı ±ı¿ ºÏp±ı µE«ÎflHÎ≠Ïø›Î ¿ËÌ Â¿Ì±ı. ±Î ≠Ïø›Îfi_ ±fiı ±ıfiÎ

V‰w’fi_ ›◊Î‰IÎ˚ Ï‰U·ıÊHÎ Â@› fi◊Ì. F›Îflı ¤ÎÊÎ ‰ÎHÎÌ‹Î_◊Ì … ≠√À÷Ì

±ı¿ V’p T›‰V◊Î Ë˘¥, ±ıfi_ Ï‰U·ıÊHÎ ◊¥ Â¿ı »ı.

±Î‹, “¤ÎÊÎ” ±fiı “‰ÎHÎÌ” ±ı¿⁄ÌΩ µ’fl ±‰·_⁄fi flÎ¬÷Ì Ë˘‰Î

»÷Î_ ±ı‹fiÎ‹Î_ …\ÿÎ’b_ »ı …. ±Î◊Ì … ¤ÎÊÎfi˘ ±P›ÎÁ ¿flfiÎfl Á˙±ı ±Î

⁄ıfiÌ Ï¤¯Î÷Î ±_√ı K›Îfi flÎ¬‰ÎfiÌ …wfl Ë˘› »ı.

¤ÎÊÎ ±ı¿ Á_¿ı÷T›‰V◊Î »ı. ¤ÎÊÎfiÎ Á_¿ı÷˘ ‰ÎHÎÌ‹› »ı.††“‰ÎHÎÌ” ±ı

Á_¿ı÷T›‰V◊Îfi˘ T›‰ËÎfl‹Î_ Ï‰Ïfi›˘√ »ı.

¤ÎÊÎ Ë_‹ıÂÎ ±ı¿w’ ¿ı ±ı¿ÎI‹¿ Ë˘› »ı, F›Îflı ‰ÎHÎÌ‹Î_ ¤fl’Òfl

‰ˆÏ‰K› Ë˘› »ı. ¤ÎÊÎfi_ V‰w’ ±ı¿ÿ_flı „V◊fl Ë˘› »ı. Ωı¿ı ¿Î‚’Ïfl‹ÎHÎı

±ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ’Ïfl‰÷˝fi˘ ±Î‰ı »ı ¬flÎ. ‰ÎHÎÌ‹Î_ µE«ÎflHÎ˘fi˘ ¤Î√ ¬Ò⁄ …

’Ïfl‰÷˝fiÂÌ· Ë˘› »ı. ¤ÎÊÎ ±˙’«ÎÏfl¿ ÏÂZÎHÎfi˘ Ï‰Ê› ⁄fi÷Ì Ë˘› »ı.

±ÎfiÌ ÷·fiÎ‹Î_ ‰ÎHÎÌ ¿<ÿfl÷Ì ¿ı fiˆÁÏ√˝¿ ·Î√ı »ı. T›„@÷-T›„@÷±ı ±Î√‰Ì

»ÀÎ±˘ ≠√À ¿flfiÎfl˘ ±ııfi˘ T›‰ËÎfl Ë˘› »ı. ‰ÎHÎÌfiÎ ±fiı¿ ’ÎÁÎ_ Ë˘¥

±ıfiıı “⁄Ëw’Ì” CÎÀfiÎ ¿ËÌ »ı.

‰ÎHÎÌfiÌ ÁÎËÏ…¿ Â„@÷ …÷Ì flËı÷Ì fi◊Ì. ¤ÎÊÎ ¿ı‚‰Î›ı·Ì ±Îÿ÷

Ë˘‰Î◊Ì ±ı ‰ÎHÎÌ◊Ì V‰÷_hÎ flÌ÷ı flËÌ Â¿ı »ı. ±ıÀ·ı ÷˘ ·Å≠Î› ◊›ı·Ì

¤ÎÊÎ±˘ ÂÌ¬Ì Â¿Î› »ı.

SE E


(⁄) ¤ÎÊÎ ±fiı ⁄˘·Ì

±Î’HÎı T›‰ËÎfl‹Î_ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Îfl “¤ÎÊÎ” ±fiı “⁄˘·Ì” ±ı ⁄ı ÂOÿ˘

‰’flÎ÷Î ¿ı ⁄˘·Î÷Î ÁÎ_¤‚Ì±ı »Ì±ı ±ıÀ·_ … fiËŸ, @›Î_¿ ±ı‰_ ’HÎ

ÁÎ_¤‚Ì±ı »Ì±ı ¿ı, ±‹¿ Ãı¿ÎHÎı ⁄Îı·Î› »ı ¿ı ±‹¿ ‹ÎHÎÁ˘ ⁄˘·ı »ı ÷ıı

“¤ÎÊÎ” ±fiı ±‹¿ V◊‚ı ⁄˘·Î› »ı ÷ı ⁄˘·Ì. ±Î’HÎÎ Á˙fiÎı ±ı¿ ±fi¤‰

»ı ¿ı ±Î⁄◊Ì ‹Î_ÕÌ ÿ‹HÎ√_√Î Á‘ÌfiÎ Ï‰V÷Îfl‹Î_ ⁄˘·Î› »ı ÷˘ √…flÎ÷Ì

¤ÎÊÎ; »÷Î_ @›Î_¿ ⁄˘·Î÷Ì ¤ÎÊÎfiı ±Î’HÎı “⁄˘·Ì” fiÎ‹◊Ì ±˘‚¬Î‰Ì±ı

»Ì±ı. ÷˘ ±Î‰˘ ¤ıÿ ¿fl‰Î ’Î»‚ ¿›_ ’Ïfl⁄‚ »ı ÷ı ΩHÎÌ±ı.

±Î’HÎı Ωı›_ ¿ı, ±Î⁄◊Ì ÿ‹HÎ√_√Î Á‘Ìfi˘ Ï‰V÷Îfl ¤˙√˘Ï·¿ ºÏp±ı CÎHÎ˘

‹˘À˘ Ï‰V÷Îfl √HÎÎ›. ±Î Ï‰V÷Îfl‹Î_ ‰Á÷Î ·˘¿˘fi˘ ±ı¿ … ¤ÎÊÎ ⁄˘·÷Îı

Á‹Î… »ı. ±ıfiı “¤ÎÊÎÁ‹Î…” ¿Ëı »ı. ¤ÎÊÎÁ‹Î… ‹˘ÀÎ Ï‰V÷Îfl˘‹Î_ Œı·Î›ı·Îı

Ë˘‰Î◊Ì ±ıfiÎ ⁄‘Î … ¤ÎÊ¿˘ ¤ÎÊÎÁ‹Î…fiÌ ⁄‘Ì … T›„@÷±˘ ÁÎ◊ı ±ı¿Áfl¬˘

T›‰ËÎfl flÎ¬Ì Â¿÷Î fi◊Ì. ¤ÎÊ¿˘ ‰E«ı Á_⁄_‘˘fiÌ ¿ı T›‰ËÎflfiÌ ‹ÎhÎÎ ‰‘÷Ì-

±˘»Ì Ë˘‰ÎfiÌ …. ’ÏflHÎÎ‹ı ±ı¿ … ¤ÎÊÎ Á‰˝hÎ ±ı¿w’ı ≠›˘Ω÷Ì fi◊Ì. ±ı¿

… ¤ÎÊÎ ⁄˘·÷Î ¤ÎÊÎÁ‹Î…‹Î_ ’HÎ µE«ÎflHÎ, T›Î¿flHÎ, ÂOÿ¤_Õ˘‚ ‰√ıflı

⁄Î⁄÷˘‹Î_ ÃÌ¿ ÃÌ¿ …\ÿÎ’b_ ÿı¬Î› »ı. Ωı ±Î’HÎı ¤ÎÊÎfiÎ ¿˘¥ ±ÎÿÂ˝fiı ¿ı

‹ÎL› w’fiı fi…fl ÁÎ‹ı flÎ¬Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ±ı, ÷˘ ±ı ±ÎÿÂ˝ ¿ı ‹ÎL› V‰w’◊Ì

…ÿÎ ’Õ÷Î ¤ÎÊÎw’fiı “⁄˘·Ì” ±ı‰_ fiÎ‹ ±Î’Ì±ı »Ì±ı.

±ı¿ … ¤ÎÊÎÁ‹Î…‹Î_ ⁄˘·Î÷Ì ¤ÎÊÎ‹Î_ V◊‚-’Ïfl‹ÎHÎı ¿_¥¿ fiı ¿_¥¿

…\ÿÎ’b_ ÿı¬Î› »ı. ±ı¿ … ¤ÎÊÎ …\ÿÌ …\ÿÌ flÌ÷ı µE«ÎflÎ÷Ì Ë˘› »ı. ±◊Î˝IÎ˚

±ı‹Î_ µE«ÎflHÎ˘fiÌ Ï¤¯Î÷Î Ë˘› »ı. …ı‰Ì ¿ı ¤Ÿ÷-¤ıÓ÷, ‰ŸÀÌ-‰ıÓÀÌ, flÎ‹-flÎ_QÎ.

¿ıÀ·Ì¿ ‰Îfl ±ı¿ … ’ÿÎ◊˝fi_ ÁÒ«fi ¿fl÷Î ÂOÿ˘ …\ÿÎ Ë˘› »ı. …ı‹ ¿ı, ·˘À˘-

¿‚U›˘, ÷√Îfl_-¿÷ıÕ<_-÷⁄Õ¿<_, √˘ÿÕÌ-’Î√flHÎ, ÿ_÷Î‚Ì-’_…ıÀÌ ‰√ıflı. ÷˘ @›Î_¿

T›Î¿flHÎÌ-T›‰V◊Î‹Î_ …\ÿÎ’b_ Ë˘› »ı. ⁄˘·Î›_-⁄˘·Îb_, ¿ÎM›˘-¿Î›’˘, …Âı-

…ÏÂ, ±Î’HÎı-±Î’Õı, ±Î’b_-±Î’Õ<_. ¿ıÀ·Ì¿ ‰Îfl ±ı‰_ ’HÎ ⁄fiı ¿ı ±ı¿ …

¤ÎÊÎ ⁄˘·÷Î ⁄ı ¤ÎÊ¿˘ ±ı¿⁄ÌΩfiı Á‹∞ Â¿÷Î fi◊Ì. À>_¿‹Î_, ¿ıÀ·Î_¿


ÁÎ‹ÎÏ…¿, T›Î‰ÁÎÏ›¿ ±ÎÏÿ ¿ÎflHÎ˘fiı ·Ì‘ı ±ı¿ … ¤ÎÊÎ Ï‰Ï‰‘ V‰w’ı

ÁÎ_¤‚‰Î ‹‚ı »ı.

¤ÎÊÎ ±fiı ⁄˘·Ì ±ı‰Îı ¤ıÿ Á…˝fiÎflÎ_ ¿ıÀ·Î¿ ’Ïfl⁄‚˘ ±Î ≠‹ÎHÎı »ı :

(1) ‰ÎBÎ˚-T›‰ËÎflfiÌ ‰‘÷Ì-±˘»Ì CÎfi÷Î :

¤ÎÊÎÁ‹Î…‹Î_ ±‹¿ T›„@÷±˘ ÁÎ‹ÎÏ…¿ flÌ÷ı ⁄_‘Î›ı·Ì ¿ı Á_¿‚Î›ı·Ì

Ë˘› »ı. ±Î‰Î Á_⁄_‘˘ F›Î_ CÎÏfiWÃ Ë˘› I›Î_ ¤ÎÊÎ ≠‹ÎHÎ‹Î_ ±ı¿w’ Ë˘›.

⁄‘ı … Á_⁄_‘˘ ±ı¿Áfl¬Î Ë˘÷Î fi◊Ì. F›Î_ Á_⁄_‘˘fiÌ CÎfi÷Î ≠‹ÎHÎ‹Î_ ±˘»Ì

I›Î_ ¤ÎÊÎ¤ıÿ˘fiÌ Â@›÷Î ≠‹ÎHÎ‹Î_ ‰‘ Ë˘‰ÎfiÌ. À>_¿‹Î_, ¿˘¥ ’HÎ ¤ÎÊÎÁ‹Î…

¬Ò⁄ … ‹˘ÀÎı Ë˘› I›Î_ ⁄˘·Ì¤ıÿ˘ flËı‰ÎfiÎ ….

(2) ÁÎ‹ÎÏ…¿ ¤ÎÊÎV÷fl˘ :

⁄˘·Ì¤ıÿ Á…˝fiÎfl_ ±Î ’HÎ ±ı¿ ’Ïfl⁄‚ »ı. Á‹Î… ±fiı¿ ¿Îı‹fiÌ

T›„@÷±˘fi˘ ⁄fiı·˘ Ë˘¥ ±ı‹Î_ ⁄˛ÎõHÎ, ‰ÎÏHÎ›Î, ’ÎÀÌÿÎfl, ‰ÎCÎflÌ, ‰˘flÎ …ı‰Ì

±fiı¿ ¿˘‹˘ ±ı¿ ÁÎ◊ı flËı‰ÎfiÌ. ≠I›ı¿ ¿˘‹ ’˘÷ÎfiÌ “¤ÎÊÎ” ¿ı “⁄˘·Ì” ‘flÎ‰ı

…. ±ıÀ·ı ÷˘ ⁄˘·Ìfiı ÁÎ‹ÎÏ…¿ V÷fl ÁÎ◊ı ΩıÕÌ “‰ÎÏHÎ›ÎfiÌ ⁄˘·Ì”, “‰ÎCÎflÌfiÌ

⁄˘·Ì”, “‰˘flÎ±˘fiÌ ⁄˘·Ì” ±ı‰_ ·ı⁄· ·√ÎÕÎ÷_ Ë˘› »ı.

(3) T›Î‰ÁÎÏ›¿ Ï¤¯Î÷Î :

±ı¿ … ¤ÎÊÎÁ‹Î…fiÌ T›„@÷±˘fi˘ T›‰ÁÎ› ’HÎ …\ÿ˘ …<ÿ˘ … Ë˘‰Îfi˘.

·˘¿˘ T›‰ÁÎ› ¿ı ‘_‘Îfiı ¿ÎflHÎı ±ı‹fiÌ ¤ÎÊÎ‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ T›‰ÁÎ›fiı ·√÷Ì

Ï‰„Âp ÂOÿÎ‰Ï·±˘fi˘ ≠›˘√ ¿fl‰ÎfiÎ. ‰¿Ì·˘, Õ˘@Àfl˘, ÏÂZÎ¿˘, «˘fl,

·_ÒÀÎfl_, ‘÷ÎflÎ ’˘÷’˘÷ÎfiÌ Ï‰ÏÂp ÂOÿÎ‰Ï·fi˘ ≠›˘√ ¿flı »ı. “√˛ÎË¿” ‹ÎÀı

‰¿Ì· ±fiı Õ˘@Àfl …\ÿÎ … ÂOÿ˘ ‰Î’flı »ı fiı! ‰¿Ì· ±ıfiı “±ÁÌ·” ±fiı

Õ˘@Àfl ±ıfiı “’ıÂLÀ” ¿Ëı »ı. ‘÷ÎflÎ- ¿Î‚Î⁄ΩÏfl›Î “⁄˘¿Õ˘”, “’ıÀÌ”, “¬˘¬_”,

“‰‘ıflÌ fiÎ¬…ı” …ı‰Î ÂOÿ˘ ≠›˘…ı »ı ±ı ±Î’HÎı ΩHÎÌ±ı »Ì±ı. ±Î‰Ì »^’Ì

¿ı ÁÎ_¿ıÏ÷¿ ⁄˘·Ì±˘ ’HÎ ⁄˘·Î› »ı.


(4) ‹Ω¿ ¿ı ‰ø˘„@÷w’ ≠›˘√˘ :

Ï‰zÎ◊a±˘ ‰√‹Î_ fi ⁄ıÁfiÎfl ‹ÎÀı “√S·Ì ‹ÎflÌ”; ¿˘≥ ±ı¿ÿ‹ Á‹…ı

fiËŸ ÷˘ “Àu⁄·Î≥À fi ◊‰Ì”; ±K›Î’¿ ⁄flÎ⁄fl Á‹Ω‰Ì fi Â¿ı ÷˘ “±ıV≠˘”,

“±ıfiıÏÁfi” ¿ı “⁄Î‹” fiÌ ÁÎ◊ı Áfl¬Î‰Ì ¿ıÀ·Î¿ ÂOÿ≠›˘√˘ ›˘…ı »ı.

(5) ÁÎ‹ÎÏ…¿ ‹ÎL›÷Î±˘-‰Ëı‹˘ :

±Î ’HÎ ⁄˘·Ì¤ıÿ Á…fiÎfl_ ±ı¿ ’Ïfl⁄‚ √HÎÎ›. ‰Ëı‹˘ ±fiı ‹ÎL›÷Î±˘fiı

¿ÎflHÎı ±‹¿ ÂOÿ˘ ÀÎ‚‰Îfi_ ±ı¿ ¬ÎÁ ‰·HÎ ÿı¬Î› »ı. “‰ı’ÎflÌ ÿ¿Îfi ⁄_‘

¿flÌ” ±ı‹ fi ¿Ëı÷Î_ “ÿ¿Îfi ‰‘Î‰Ì” ¿ı “‰V÷Ì ¿flÌ” ±ı‹ ⁄˘·Âı. “⁄_‘” ÂOÿ‹Î_

±ı‹fiı “ÁÿÎfiı ‹ÎÀı ⁄_‘” ±ı‰˘ ‰Ëı‹ ÿı¬Î› »ı. ⁄Ëıfi˘ ⁄_√ÕÌ eÀı I›Îflı

“⁄_√ÕÌ fi_ÿ‰ÎHÎÌ” …ı‰Î ÂOÿ≠›˘√ ¿flı »ı, ¿ÎflHÎ ’Ï÷fiÎ ‹flHÎ ’Î»‚ ⁄_√ÕÌ

Œ˘Õ‰Îfi_ ±ı‹fiı ±ÏfiWÀ ·Î√ı »ı.

±Î‹ ≠ÎÿıÏÂ¿, ÁÎ‹ÎÏ…¿, T›Î‰ÁÎÏ›¿ ±ÎÏÿ Ï¤¯Î÷Î±˘fiı ·Ì‘ı ¿ı ±L›

¿ÎflHÎ˘Áfl ±ı¿ … ¤ÎÊÎ …\ÿÌ …\ÿÌ flÌ÷ı ≠›˘Ω÷Ì ÁÎ_¤‚‰Î ‹‚ı »ı. ±Î‹Î_

…ı ‹˘ÀÎ ¤Î√ı ≠ÎÿıÏÂ¿ ¤ÎÊÎ¤ıÿ Ë˘› ±ıfiı … “⁄˘·Ì” ¿Ëı »ı. “¤ÎÊÎ” ±fiı

⁄˘·Ì ‰E«ı ‹A› ¤ıÿ ¤˙√˘Ï·¿ Ï‰V÷Îflfi˘ … »ı.

¿ıÀ·Î¿ ⁄˘·Ìfiı ‹ÎL› ¤ÎÊÎfi_ Ï‰¿Ú÷, ⁄√Õı·_ ¿ı ¤p w’ √HÎı »ı. ¤ÎÊÎ

@›Îflı› Ï‰¿Ú÷ ¿ı ¤p Ë˘÷Ì fi◊Ì. Ωı¿ı ¤HÎı·Î ±fiı Á_V¿ÎflÌ ‹ÎHÎÁ˘ …ı ¤ÎÊÎ

Ô‰Î’flı »ı ±ıfiÎ ¿fl÷Î_ ±¤HÎ ±fiı √ÎQ›…fi˘fiÌ ¤ÎÊÎ‹Î_ ÷ŒÎ‰÷ Ë˘› »ı.

ÁÏÂÏZÎ÷…fi˘ …ı ¤ÎÊÎ ‰Î’flı ±ı ≠‹ÎHÎ‹Î_ “ÏÂp” Ë˘›; ±¤HÎ ±fiı √Î‹ÌHÎfiÌ

¤ÎÊÎ ±ı‹fiÌ ¤ÎÊÎ ¿fl÷Î_ …\ÿÌ Ë˘›. ±Î◊Ì ¿ıÀ·Î¿ ·˘¿˘ “¤ÎÊÎ” ±fiı “⁄˘·Ì”

‰E«ı ±Î ºÏp±ı ¤ıÿ Ë˘‰Îfi_ ‹Îfiı »ı. ¤ÎÊÎ ±fiı ⁄˘·Ì ‰E«ı ÷Î„k‰¿ º„WÀ±ı

¤ıÿ fi◊Ì. ⁄_fiı ‰E«ı Ωı ¿˘≥ ¤ıÿ Ë˘› ÷˘ ÷ı ±ÎÀ·˘ … »ı:

1. ¤ÎÊÎ Ï‰ÂÎ‚ ¤˙√˘Ï·¿ Ï‰V÷Îfl‹Î_ ⁄Îı·Î÷Ì Ë˘› »ı†; ÷˘ ⁄˘·Ì

fiÎfi¿ÕÎ Ï‰V÷Îfl‹Î_ ¿ı ≠ÿıÂ‹Î_ ⁄˘·Î÷Ì Ë˘› »ı.

2. ¤ÎÊÎ‹Î_ ÁÎ‹ÎÏ…¿ T›‰ËÎflfiÌ Ï‰ÂÎ‚÷Î ¿ı Á‰√Q›÷Î Ω‚‰‰Îfi˘


≠›ÎÁ Ë˘› »ı; F›Îflı ⁄˘·Ì‹Î_ ≠ÎÿıÏÂ@÷Î Ω‚‰‰Îfi˘ ≠›ÎÁ

Ë˘› »ı.

3. ¤ÎÊÎ µ’fl ¿˘≥ ±ı¿ ≠ÿıÂ ÿÎ‰˘ fi ¿flÌ Â¿ı, ±ı ±Î¬Î

¤ÎÊÎÁ‹Î…fiÌ ‹ÎÏ·¿ÌfiÌ »ı; F›Îflı ⁄˘·Ì µ’fl ¿˘≥ ≠ÿıÂ ±ı‰˘

±Î‘Îfl …HÎÎ‰Ì Â¿ı ¿ı ±Î ±‹ÎflÌ ⁄˘·Ì »ı.

4. ‹ÎL›¤ÎÊÎ ±ı¿ ±ÎÿÂ˝ »ı. ±ı Á_V¿ÚÏ÷fiÌ-Ï‰¿ÎÁfiÌ ÁÒ«¿ »ı.

±ıÀ·ı ÷˘ ‹ÎL› ¤ÎÊÎ‹Î_ … ÏÂZÎHÎ ±’Î› »ı, ¿˘À-¿«ıflÌ‹Î_ ±ıfi˘

… ‰’flÎÂ Ë˘› »ı, ÁÎÏËI› ’HÎ ±ı‹Î_ … ÁΩ˝› »ı. Ωı¿ı Ë‹HÎÎ_

Ë‹HÎÎ_ ÁÎÏËI›‹Î_ ≠ÎÿıÏÂ¿ ⁄˘·ÌfiÎ ≠›˘√˘ ◊›Î »ı ¬flÎ.

ÁÎÏËI›fiÎ Ï‰ÂÎ‚ Á…fifiÌ ÁÎ‹ı ±ıfiÌ ‹ÎhÎÎ ±˘»Ì »ı ±ı fi Ó‘‰_

flèÎ_.

5. ¿ıÀ·Î¿ ⁄˘·Ì ±fiı ¤ÎÊÎ ‰E«ı …L›…fi¿fi˘ Á_⁄_‘ …\±ı »ı. ¿˘¥

±ı¿ ¤ÎÊÎ‹Î_◊Ì ⁄˘·Ì …L‹ı »ı, ’»Ì ±ı … ⁄˘·Ì ±Î√‚ …÷Î_

‹ÎL› ¤ÎÊÎ ⁄fiı »ı. ⁄_fiı Á‹¿ZÎ Ë˘≥ ±Î‰Î Á_⁄_‘fiı V◊Îfi

fi◊Ì. ¤ÎÊÎfi˘ µÿ√‹ Á‹Ω‰‰Î ±Î’HÎı ±Î‰Î ÁÎ_ÁÎÏfl¿ Á_⁄_‘fiı

·ZÎ‹Î_ ·≥fiı ¤ÎÊÎ⁄˘·Ì ‰E«ı ±Î‰˘ Á_⁄_‘ Á‹Ω‰Ì±ı »Ì±ı

¬flÎ.

“flÎ…¤ÎÊÎ”fiÌ ¿S’fiÎ ’HÎ “¤ÎÊÎ”fiı … º„WÀ ÁÎ‹ı flÎ¬Ìfiı ◊≥ »ı.

flÎ…¤ÎÊÎ ±ı √…flÎ÷fiÌ ⁄‘Ì … ⁄˘·Ì±˘‹Î_◊Ì «‚Î¥fiı ±Î‰ı·_ ±ı¿ ‹ÎL›

¤ÎÊÎw’ »ı. ±ı … w’ flÎ…‰ËÌ‰À‹Î_ ‰’flÎ÷_ Ë˘≥ flÎ…¤ÎÊÎ ÷flÌ¿ı ΩHÎÌ÷_

◊›_ »ı. ±Î‰_ ◊›_ fi Ë˘÷ ÷˘ ÿÏZÎHÎ √…flÎ÷fi˘ ¿˘≥ ‰ËÌ‰À¿÷Î˝ µkÎfl

√…flÎ÷fiÌ ¿˘≥ T›„@÷fiÌ ¤ÎÊÎ Á‹…‰Î‹Î_ ‹U¿ı·Ì …wfl ±fi¤‰ı.

SE E


≠¿flHÎ-2

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ K‰ÏfiCÎÀ¿˘

‰HÎ˝ ±fiı ±ZÎflfl«fiÎ

¤ÎÊÎ±˘fi_ ±K››fi ±ıfiÎ ⁄_‘ÎflHÎfiÎ_ ÷k‰˘fiı ±Î‘Îflı ◊Î› »ı. ¿˘≥ ’HÎ

¤ÎÊÎfiÎ ⁄_‘ÎflHÎfiÎ_ ‹Ëk‰fiÎ_ CÎÀ¿˘ hÎHÎ »ı : 1. K‰Ïfi±˘ (‰HÎÎ˝ı)

2. K‰Ïfi±˘fiÌ ‹ÿÿ◊Ì Ïfi‹Î˝÷Î w’˘ (T›‰ËÎfl‹Î_ ±Î’HÎı ±ı‹fiı ÂOÿ˘ ¿ËÌ±ı

»Ì±ı) ±fiı 3. w’˘fiÌ ‹ÿÿ◊Ì Ïfi‹Î˝÷Î_ ‰Î@›˘.

¤ÎÊÎ-T›‰V◊ÎfiÎ ±ı¿ CÎÀ¿ ÷flÌ¿ı ¿˘≥ ¤ÎÊÎ‹Î_ ‰’flÎ÷Î K‰Ïfi±˘ @›Î

@›Î »ı ÷ı ΩHÎ‰_ …wflÌ ⁄fiı »ı. ¤ÎÊÎ±˘ µE«ÎflHÎfiı ¿ÎflHÎı … ∞‰_÷ flËı

»ı. T›‰ËÎfl‹Î_ ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÎ_ µE«ÎflHÎ˘-K‰Ïfi±˘ Á_¤‰ı; ’HÎı ±ı ⁄‘Î …

K‰Ïfi±˘fi˘ µ’›˘√ ¤ÎÊÎ‹Î_ ◊÷˘ fi◊Ì. µE«ÎÏfl÷ ◊÷Î K‰Ïfi±˘‹Î_◊Ì ±‹¿

… K‰Ïfi±˘ ¤ÎÊÎ‹Î_ ‰’flÎ÷Î Ë˘› »ı. …ı K‰Ïfi◊Ì ±◊˝¤ıÿ ◊Î› ±ı‰Î …

K‰Ïfifiı ¤ÎÊÎ‹Î_ ±ı¿ CÎÀ¿ ÷flÌ¿ı ‹ÎL›÷Î ‹‚ı »ı. ¤ÎÊÎfiÎ ≠I›ı¿ K‰Ïfi‹Î_

±◊˝¤ıÿ ¿fl‰Îfi˘ √HÎ Ë˘› …. ±Î‰Î ±◊˝¤ıÿ¿ √HÎ‰Î‚Î K‰Ïfi±˘ …

¤ÎÊÎfiÌ T›‰V◊ÎfiÎ_ ±ı¿‹˘ Ë˘› »ı. ¤ÎÊÎfiÌ T›‰V◊ÎfiÎ CÎÀ¿ ÷flÌ¿ı ±Î‰÷Î

K‰Ïfifiı K‰ÏfiCÎÀ¿ ¿Ëı »ı.

K‰ÏfiCÎÀ¿ ¿Â˘¿ K‰Ïfi√HÎ ‘flÎ‰÷˘ ¤ıÿ¿, T›Î‰÷¿ ±fiı ·CÎ÷‹ Ë˘›

»ı. ⁄Ì∞ ⁄‘Ì … ’Ïfl„V◊Ï÷ ±ı¿ Ë˘‰Î »÷Î_ ¿˘¥ ±ı¿ K‰Ïfi◊Ì ±◊‹Î_ ÷ŒÎ‰÷

…L‹ı ±ıfiı … K‰ÏfiCÎÀ¿ ¿ËÌ Â¿Î›. ¿Î‹, √Î‹, CÎÎ‹, «Î‹, Ω‹, ÿÎ‹, ‘Î‹,

…ı‰Î CÎÀ¿˘‹Î_ @, BÎ, CÎ ‰√ıflı K‰Ïfi±˘◊Ì … ±◊¤ıÿ ◊Î› »ı, ±ı◊Ì ⁄‘Î

K‰Ïfi±˘fiı ±◊¤ıÿ¿ √HÎ‰Î‚Î K‰Ïfi±˘ ¿ı K‰ÏfiCÎÀ¿˘ ¿ËÌ Â¿Î›. K‰Ïfi±˘

12

Ï‰Ï‰‘ flÌ÷ı µE«ÎflÎ÷Î Ë˘≥ ±ı Ï‰Ï‰‘ K‰Ïfi√HÎ˘ ‘flÎ‰ı »ı. µ’flfiÎ K‰Ïfi±˘‹Î_

@ K‰Ïfi BÎ K‰Ïfi ¿fl÷Î_ ¿ı EÎ K‰Ïfi … K‰Ïfi ¿fl÷Î_ ¿˘≥ ±ı¿ √HÎfiÌ ⁄Î⁄÷˘‹Î_

…\ÿÎı Ë˘› … »ı.

¤ÎÊÎ‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ K‰Ïfi±˘ ±ı‰Î ’HÎ Ë˘› …ı ⁄ı hÎHÎ flÌ÷ı µE«ÎflÎ›,

’HÎ ±ıfiÎ◊Ì ±◊˝¤ıÿ fi ◊Î›. ¿Î¿ÕÌ ÂOÿfiÎ ⁄ı @˚ …\ÿÌ …\ÿÌ flÌ÷ı µE«ÎflÎ›

»ı, ’HÎ ±ıfiÎ◊Ì ±◊˝¤ıÿ ◊÷˘ fi◊Ì. ±ı ⁄‘Î ±ı¿ … K‰ÏfifiÎ ’›Î˝› »ı.

√…flÎ÷Ì‹Î_ Õ/ Õ$ / Â / Ê / ‰√ıflı ±Î ≠¿ÎflfiÎ K‰Ïfi±˘ »ı. “Õ” K‰Ïfi ÂOÿfiÎ

±Îfl_¤ı ±Î‰ı I›Îflı ±fiı ÂOÿÎ_÷ı ±Î‰ı I›Îflı …\ÿÌ …\ÿÌ flÌ÷ı … µE«ÎflÎ› »ı.

…ı‹ ¿ı, Õ⁄˘, Õ‹fl, / ‰Õ$ / ’Õ$ ‰√ıflı‹Î_ µE«ÎflÎ› »ı ÷ı ‹…⁄.

¿˘≥ ‰Îfl ±‹¿ K‰Ïfi±˘ ‰E«ı ‹@÷ ËıflŒıfl ’HÎ ◊÷Ì Ë˘‰Îfi_ ÿı¬Î›

»ı. √…flÎ÷Ì‹Î_ »˚ / VÎ˚, / …˚, / ˚, / VÎ˚, / Ë˚ K‰Ïfi±˘ ±Î‰Ì ‹@÷ ËıflŒıfl

ÿÂÎ˝‰ı »ı. …ı‹ ¿ı, »ı / Áı; ÁÎ_…-ÁÎ_; ÁÎ«_-ËÎ«_.

√…flÎ÷Ì K‰ÏfiCÎÀ¿˘fiÎ ‹A› ⁄ı ‰√ ˝ »ı — V‰fl ±fiı ÔT›_…fi. V‰fl˘ ±ÎÃ

»ı — ±, ±Î, ≥, µ, ±ı, ±˘, ±˜, ±fiı ±Î˜. ’fl_’flÎ≠ÎÅ V‰fl˘‹Î_◊Ì Ë˚V‰-

ÿÌCÎ˝fi˘ ¤ıÿ ·Å ◊÷Î_ V‰fl˘fiÌ Á_A›Î CÎÀÌ »ı, ÁÎ◊ı V‰fl˘‹Î_ fi Ë÷Î_ ±ı‰Î_

Ï‰T≤÷ V‰fl (±˜, ±Î˜) fiÎ_ CÎÀ¿˘ fi‰Î_ fiÌ’F›Î »ı.

π, ¨, ±_, ±Î_, ±_, ±Î_- ±ı‹ » V‰fl˘ ÁÎfifiÎÏÁ¿ »ı, ÷˘ ÁÎfifiÎÏÁ¿

ÏÁ‰Î›fiÎ ÁÎÿÎ V‰fl˘‹Î_ ±ı‹fiÎ µE«ÎflHÎ‹Î_ CÎÁÎflÎ …ı‰˘ K‰Ïfi Á_¤‚Î› »ı,

±ı◊Ì ±ı‹fiı “‹‹˝fl” ¿Ëı »ı., ‹Îfl_ / QËÎfl_, ÷Îfl_ / IËÎfl_, OËÌ¿, ÿ˚Ëıfl_, QËÒfl÷,

SË˘‰_ …ı‰Î ÂOÿ˘‹Î_ “‹‹˝fl” V‰fl˘ »ı.

¿ıÀ·Ì¿ ‰Îfl V‰fl ±ıfiÎ µE«ÎflHÎfiÌ ’flÎ¿ÎWÃÎ±ı ’Ë ÓEÎ÷˘ fi◊Ì, ±ıÀ·ı

V‰fl T›_…fi …ı‰˘ Á_¤‚Î› »ı. ±Î‰Î K‰Ïfifiı “±‘˝V‰fl” ¿Ëı »ı. “…≥Â_”

ÂOÿfi˘ ≥ µE«ÎflHÎ‹Î_ ’flÎ¿ÎWÃÎ±ı fi ’Ë Ó«ı I›Îflı “…›Â_”‹Î_ »ı ÷ı‰˘ “›˚”

…ı‰˘ Á_¤‚Î› »ı, ·≥ √›˘ ·RÎ˚ √›˘, ¬Î≥ √›˘ > ¬ÎRÎ˚ √›˘, Ë˘≥ > Ë˘›

…ı‰Î ±ÎfiÎ_ µÿÎËflHÎ˘ »ı.


⁄‘Î ‹‚Ì 33 T›_…fi˘ ¤ÎÊÎ‹Î_ ±◊˝¤ıÿ ¿fl÷Î K‰Ïfi±˘ »ı. µE«ÎflHÎ˘fiı

·ZÎ‹Î_ flÎ¬Ì ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ ±ı‹fi_ ‰√a¿flHÎ ±ËŸ ±ÎM›_ »ı.

(¿) V’Â˝-ÏfiflfifiÎÏÁ¿ — ±CÎ˘Ê CÎ˘Ê V’Â

±S’ ‹ËÎ ±S’ ‹ËÎ ±fifiÎÏÁ¿

≠ÎHÎ ≠ÎHÎ ≠ÎHÎ ≠ÎHÎ

¿_Ã› @˚, AÎ BÎ˚, CÎ˚, Õ·

‹Ò‘˝L› À˚, Ã˚, Õ˚, œ˚, HÎ˚

ÿ_I› IÎ, ◊˚, ÿ, KÎ, fi˚,

±˘WÃ› ’˚, N˚, ⁄˚, PÎ˚, QÎ˚,

(¬) V’Â˝Á_CÎÊa— V’Â˝Á_CÎÊa

±fi.

‹ÎhÎ ÷Î·T› V◊ÎfifiÎ EÎ˚, »˚, …˚, ˚, GÎ

≠¿_’Ì ’ÎÏr˝¿ ◊Õ¿ÎflÎ‰Î‚˘

fl˚ SÎ ‚˚

Á_CÎÊa Â˚ (÷Î·T›) Á˚ (ÿ_I›) Ë (¿_Ã›)

±‘˝V‰fl ›˚, TÎ˚

Â / Ê ±ı¿⁄ÌΩfiÎ µ’CÎÀ¿˘ »ı. ±ı‹ ∆˚ ±fiı GÎ ’flV’fl ¤ıÿ¿ fi◊Ì.

±ı◊Ì ±ı ’HÎ µ’CÎÀ¿˘ √HÎÎ› »ı, ∆˚ ±fiı GÎ fiÌ µ’„V◊Ï÷ V◊ÎfiÏfi›÷ »ı,

∆˚ ‹ÎhÎ ¿_Ãu T›_…fi˘ ’Ò‰ı … ±Î‰ı »ı. GÎ ‹ÎhÎ ÷Î·T› T›_…fi˘ ’Ò‰ı … ±Î‰ı

»ı. ±Î◊Ì … T›_…fifiÌ Á_A›Î‹Î_ @›Î_¿ ÷ŒÎ‰÷ ÿı¬Î› »ı.

K‰Ïfi±˘ (‰HÎ ˝) ±fiı ±ZÎfl˘ —

lÎT›÷ÎfiÌ ’flÎ¿ÎWÃÎfi_ ‰Ëfi ¿fl÷Î K‰Ïfifiı … ±ZÎfl ¿Ëı »ı. T›_…fi˘fiÌ

Áfl¬Î‹HÎÌ‹Î_ V‰fl˘ ≠‹ÎHÎ‹Î_ lÎT› Ë˘≥ ±ZÎfl ÷flÌ¿ı ±Î‰Ì Â¿ı »ı. T›_…fi˘

±ı¿·Î (V‰fl ‹ı‚T›Î ÏÁ‰Î›fiÎ) @›Îflı› ±ZÎfl˘ ÷flÌ¿ı ±Î‰Ì Â¿÷Î fi◊Ì.


T›_…fiKTÎÏfi ¿ı T›_…fiTÎHÎ˝fi˘ ±ZÎfl ÷flÌ¿ı µ’›˘√ ¿fl‰˘ Ë˘› I›Îflı ±ı‹Î_ ¿˘≥

fiı ¿˘≥ V‰fl ‹ı‚‰‰Îı … ’Õı. …ı‹ ¿ı, ¿ (±ZÎfl) = ¿˚ + ±, ¿Î (±ZÎfl) =±Î ¿˚ + ±Î. ±Î‹ »÷Î_ T›_…fi‰HÎ˝ ±Õ‘Î ±ZÎfl ÷flÌ¿ı ¿ı ¬˘ÕÎ T›_…fi ÷flÌ¿ı

±Î‰Ì Â¿ı »ı. V‰fl Ï‰fiÎfiÎ T›_…fifiÌ ±Ï¤T›„@÷ ¿fl‰Î T›_…fi Ë_‹ıÂÎ ¬˘Õ˘

… ·¬Î›. …ı‹ ¿ı, ¿˚, ¬˚ ‰√ıflı.

‰ÎBÎ˚T›‰ËÎfl, µÿ˚√Îfl, ’ÏflÊÿ˚ Ï¿_Ï«IÎ˚, Á_Ωı√‰ÂÎ÷˚ …ı‰Î ÂOÿ˘‹Î_ V‰fl

‰√flfi˘ ÔT›_…fi ¬˘Õ˘ … Ë˘›, ±L›hÎ ±ı ⁄ÌΩ K‰Ïfi ÁÎ◊ı ΩıÕÎ≥ ΩıÕÎZÎfl

÷flÌ¿ı T›@÷ ◊Î› »ı. …ı‹ ¿ı, ¿‹˝, ËV÷, ’J◊fl …ı‰Î ÂOÿ˘‹Î_ fl˚, Á˚, ◊˚ ‹Î_

V‰fl fi◊Ì. ÷ı ’Î»·Î T›_…fi ÁÎ◊ı ΩıÕÎ≥fiı … ±ÎT›Î »ı.

±ZÎflfl«fiÎ‹Î_ T›_…fi‰HÎ ¿ı T›_…fiK‰Ïfi ’Ëı·Îı Ë˘›, ’»Ì V‰fl Ë˘›.

…ı‹ ¿ı, ¿ + ±,= ¿ (±ZÎfl) ¿ + ≥, = Ï¿ (±ZÎfl) ¿ + ±˘, = ¿˘ (±ZÎfl).

’fl_’flÎ ‹…⁄ ⁄Îfl V‰fl˘fiÌ ‹ÿÿ◊Ì ±Î’HÎı ≠I›ı¿ T›_…fifiÎ ⁄Îfl

±ZÎfl˘fiÌ fl«fiÎ ¿fl÷Î, …ı ⁄ÎflÎZÎflÌ ¿ı ⁄ÎflÎ¬ÕÌ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î› »ı.

T›_…fi-‰HÎ˝‹Î_ ¿˘≥ ’HÎ V‰fl fi◊Ì ÷ı ÿÂÎ˝‰‰Î T›_…fifiı ¬˘Õ˘ …

·¬Ì±ı »Ì±ı. …ı‹ ¿ı, ‰Î¿˚, ’çÎ÷˚ (¿˚, ÷˚‹Î_ V‰fl fi◊Ì).

T›_…fi-‰HÎ˝‹Î_ “±” V‰fl »ı ÷ı ÿÂÎ˝‰‰Î T›_…fi Ë_‹ıÂÎ ±Î¬˘ … ·¬Î›

»ı. (¿˚ + ±) = ¿, ¬˚ + ± = ¬ ‰√ıflı w’ı.

T›_…fi-‰HÎ˝‹Î_ “±” ÏÁ‰Î›fiÎ ⁄Î¿ÌfiÎ V‰fl˘fiÌ ±Ï¤T›„@÷ V‰flfiÎ_

±·√-±·√ Ï«é˘ …ı‰Î ¿ı, ¿Îfi˘, ‹ÎhÎ ≥¿Îfl, µ¿ÎflfiÎ_ Ï«é˘ Ë˘› »ı, …ı‹

¿ı, ¿Î, Ï¿, ¿Ì, ¿<, ¿>, ¿ı, ¿ˆ, ¿˘, ¿˙, ≥I›ÎÏÿ.

¿˘¥’HÎ ÂOÿ‹Î_ ¿ıÀ·Î ±ZÎfl˘ »ı ÷ıfiÎı ±Î‘Îfl ÂOÿ‹Î_ ±Î‰÷Î V‰fl ¿ı

V‰fl˘ µ’fl Ë˘› »ı. CÎÌ, ŒÌ, …^, ·Ò, - ±ı ±ı¿ … ±ZÎflfiÎ ÂOÿ˘ »ı. “jÎÌ”

ÂOÿ‹Î_ Á˚, ÷˚, fl˚ ±ı hÎHÎ ÔT›_…fi˘ ÁÎ◊ı ¥ V‰fl ±ı¿ … Ë˘¥ ±ı ’HÎ ±ı¿ÎZÎflÌ

ÂOÿ … √HÎÎ›. À>_¿‹Î_, ¿˘¥ ’HÎ ÂOÿ‹Î_ …ıÀ·Î V‰fl˘ Ë˘› ±ıÀ·Î … ±ı

UÎOÿfiÎ ±ZÎfl˘ √HÎÎ›.

±Î‹ »÷Î_, ±Î…fiÌ √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎ‹Î_ ‹K› V◊Îfiı◊Ì “±” V‰flfi˘ ·˘’

◊›˘ Ë˘‰Î◊Ì ±ZÎfl√HÎfiÎfiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ Ï©‘Î ≠‰÷ı »ı. ±ı◊Ì @›Î_¿ ΩıÕHÎÌ‹Î_

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ K‰ÏfiCÎÀ¿˘ ‰HÎ˝ ±fiı ±ZÎflfl«fiÎ 15

ÿ˘Ê √HÎÌ±ı »Ì±ı. √HÎ÷flÌ, ¬Î÷flÌ …ı‰Î ÂOÿ˘ √HÎhÎÌ, ¬ÎhÎÌ w’ı ·¬Î÷Î

Ë˘› ±ı‰_ …HÎÎ›_ »ı.

Á_›@÷ÎZÎfl ¿ı ΩıÕÎZÎfl —

±_I› ÏÁ‰Î›fiÎ V◊Îfiı ±Î‰÷Î T›_…fi˘‹Î_ ¿˘¥ … V‰fl fi Ë˘› I›Îflı

±ı ±ıfiÌ ’»ÌfiÎ T›_…fi ÁÎ◊ı ΩıÕÎ› »ı. ±Î‹, T›_…fi ÁÎ◊ı T›_…fi ΩıÕÎ›

I›Îflı …ı ±ZÎflfiÌ fl«fiÎ ◊Î› ÷ıfiı ΩıÕÎZÎfl ¿ı Á_›@÷ÎZÎfl ¿Ëı »ı.

Á_›@÷ÎZÎfl˘fiÌ ·ı¬fi’©Ï÷◊Ì ±Î’HÎı Á˙ ‰Î¿ıŒ Ë˘≥ ±ıfiÌ Ï‰V÷Îfl’Ò‰¿fiÌ

Ï‰«ÎflHÎÎ ÀÎ‚Ì »ı. ±Î‹ »÷Î_ ·ı¬fi‹Î_ ¿ı ΩıÕHÎÌ‹Î_ Á_›@÷ÎZÎfl ›˘B› flÌ÷ı

fi ·¬Î› ÷˘ ÿ˘Ê ◊Î› »ı ÷ı ±_√ı ΩıÕHÎÌ‹Î_ Ï‰«ÎflHÎÎ ¿flÌ »ı.

±ZÎfl˘ ±ı¿·Î ¿Â˘ … ±◊˝ T›¿÷ fi ¿flı. ±◊˝fiÌ ±Ï¤T›„@÷ ‹ÎÀı ¿ı

±◊˝≠ÎÏÅ ‹ÎÀı ±ZÎfl˘fiı ΩıÕ‰Î ’Õı »ı. ±ZÎfl˘fiÎ ΩıÕÎHÎfiÌ ±ı¿ Á‰˝ÁÎ‹ÎL›

’©Ï÷ Ë˘› »ı ±ıfiı ΩıÕHÎÌ ¿Ëı »ı.

ΩıÕHÎÌ ±ıÀ·ı ±◊ ÿÂÎ‰‰Î ‹ÎÀı ±ZÎfl˘fiı ·¬‰Î-ΩıÕ‰ÎfiÌ ±ı¿ Á‰Á_‹÷

flÌ÷. ΩıÕHÎÌ‹Î_ ËV‰-ÿÌCÎ V‰fl˘ ΩıÕÎ÷Î Ë˘‰Î◊Ì, ÂOÿ‹Î_ ËV‰-ÿÌCÎfiÎ V◊Îfi

±_√ı ¿ıÀ·Ì¿ «˘¿ÁÎ¥ flÎ¬‰Ì ’Õı »ı. ΩıÕHÎÌ ΩH›Î ‰√fl ±Ï¤T›„@÷‹Î_

V’p÷Î ±Î‰÷Ì fi◊Ì. ±ı◊Ì … ΩıÕHÎÌfiı ’HÎ ¤ÎÊÎT›‰V◊Î‹Î_ V◊Îfi ‹Y›_ »ı.

√…flÎ÷ÌfiÌ ΩıÕHÎÌ‹Î_ ÿı¬Î÷Ì ≠‹¬ T›‰V◊Î ±_√ı ‹ÎhÎ ±_√Ï·ÏfiÿıÂ

¿flÌfiı Á_÷˘Ê ‹ÎfiÌÂ_. ±Î ¿«ıflÌ ¶ÎflÎ ΩıÕHÎÌ T›‰V◊Î ÿÂÎ˝‰÷Ì “Áfl‚

ΩıÕHÎÌ” ’„V÷¿Î ≠¿ÎÏÂ÷ ◊¥ ÷ı Ωı¥ ·ı‰Î Ï‰_fi÷Ì.

¤ÎÊÎ ±ı¿ fi¿Â˘ »ı. Ï‰«Îfl˘fi˘, ∞‰fifi˘, ‰ÎV÷Ï‰¿÷Îfi˘

fi¿Â˘ »ı. ÂOÿ ‹fi‹Î_ ±Î‰ı ÷ı ±ı¿·˘ fiËŸ ±Î‰ı, ’HÎ ±Î¬˘ ‰ÎflÁ˘,

±fi¤‰, V‹flHÎ˘, ’ÕCÎÎ±˘, ¥Ï÷ËÎÁ, V’_ÿfi, Á_V¿Îfl, ±◊˝, Á_⁄_‘,

÷ı…’_… ±fiı ±Î¤Î‹_Õ‚ ÁÎ◊ı ·ı÷Îı ±Î‰ı.

SE E


(±) √…flÎ÷Ì‹Î_ ΩıÕHÎÌ-T›‰V◊Î

ΩıÕHÎÌ‹Î_ ‹A› ⁄ı ⁄Î⁄÷˘ ‹Ëk‰fiÌ »ı — (1) Ë˚V‰-ÿÌCÎ˝ ±ZÎfl¤ıÿ ±fiı

(2) ±ı‹fi_ ÂOÿ‹Î_ V◊Îfi.

ÂOÿ‹Î_ ±ı¿ ¿ı ±ı¿ ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı ±ZÎfl˘ ±Î‰÷Î Ë˘‰Î◊Ì @›Î V◊Îfiı ±ZÎfl

ËV‰ Ë˘› ±fiı @›Î V◊Îfiı ÿÌCÎ Ë˘› ±ı Ï‰Âı ΩHÎ‰Î◊Ì ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÌ ΩıÕHÎÌ

±_√ı ΩHÎ¿ÎflÌ ‹‚ı. ±Î‹ ÷˘, ΩıÕHÎÌ‹Î_ ⁄Ì∞ ¿ıÀ·Ì¿ ⁄Î⁄÷˘, …ıfi˘ ±·√

ÏfiÿıÂ ¿›Îı »ı ±ıfi˘ ’HÎ Á‹Î‰ıÂ »ı. ±Î‹ »÷Î_, √…flÎ÷ÌfiÌ ΩıÕHÎÌ‹Î_ ‹A›

‹Ò_‰HÎ ËV‰-ÿÌCÎ ⁄Î⁄÷ı Ë˘¥ ±ı Á_ÿ¤ı ±ËŸ Ï‰«Îfl ¿›˘ »ı.

(¿) fiÌ«ıfiÌ ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ ≥ ¿ı ∂ ⁄Ë‘Î ÿÌCÎ˝ Ë˘›—

(1) ±ı¿ÎZÎflÌ ÂOÿ˘‹Î_

CÎÌ, ŒÌ, ⁄Ì, ∞, VhÎÌ

»>, …^, ◊Ò, ÿÒ, Vø>

(2) ⁄ı ±ZÎfl‰Î‚Î ÂOÿ˘‹Î_ ’Ëı·Î ±ZÎfl‹Î_ ±Î‰÷Î ≥ ¿ı ∂ ’HÎ

‹˘Àı ¤Î√ı ÿÌCÎ˝ Ë˘› »ı.

¥ÿ, ¿ÌÕÌ, ¬ÌHÎ, ÃÌ¿, ÷Ì¬_, fiÌ«_, ’Ÿ»\_, ŒÌ¿<_, ⁄Ì⁄_

∂¤_, ¿>‰˘, ¬ÒHÎ˘, ÃÒÁ, ÷Òfl_, fiÒfl, ’Òfl, eÿ_, ⁄Ò‹

(3) “flıŒ” ’Ò‰ıfiÎ ±ZÎfl‹Î_ ±Î‰÷Î ≥ ¿ı ∂ ’HÎ ‹˘Àı ¤Î√ı ÿÌCÎ˝ Ë˘›

»ı.

¿ÌÏ÷˝, ÂÌÊ˝, ‰Ì›˝, ∂Ï‹˝, ∂Ω˝, «ÒHÎ˝, ÁÒ›˝

¿>‹˝, ’Ò‰˝, ’ÒÏ÷˝, VeÏ÷˝, ‹Ò¬˝, ∂K‰˝, ‹ËÒ÷˝

(4) ÂOÿÎ_÷ı ±Î‰÷˘ ±fiV‰Îfl ‰√flfi˘ ¿ı ±fiV‰Îfl‰Î‚˘ [ ≥/π ]

¥ ÿÌCÎ˝ Ë˘› »ı.

¿Ì¿Ì, ¬Ì·Ì, »ÌHÎÌ, ¬ÒfiÌ, ¬Ò⁄Ì, «ÒÕÌ, »^flÌ, »^ÀÌ

Ï¤V÷Ì, ¿<V÷Ì, ≥VhÎÌ, Ï‹jÎÌ, Ï÷ΩıflÌ, ÏfiÂÎfiÌ, Ï⁄·ÎÕÌ


Ï¬Á¿˘·Ì, dÿflÕÌ, Ï‹…⁄ÎfiÌ, ÏfiÁflHÎÌ, ’fl‰HÎÌ, Ïfl⁄Î‹HÎÌ

±ËŸ, @›ËŸ, F›ËŸ, I›ËŸ, ÿËŸ, fiËŸ, ‹ËŸ

(¬) fiÌ«ıfiÌ ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ ≥ ¿ı µ ‹˘Àı ¤Î√ı Ë˚V‰ Ë˘› »ı —

(1) ÂOÿÎ_÷ı ±fiV‰Îfl‰Î‚˘ ¿ı ±fiV‰Îfl ‰√flfi˘ µ.*

¬ÌÁ_, Ìb_, ÀÌ’_, œÌ·_, ÷Ì¬_, ‘Ì‹_, ‘Ìfl_

∂¤_, ∂fi_, Œ_Òÿ, ⁄Òfl_, ¤Òfl_, ¤ÒÁ_, ÁÒ ¿<_

Ï⁄·ÎÕ<_, «Ì¿b_, ÀÌ’b_, œÌ‹Õ<_, ¤Ÿ√Õ<_, flŸ√b_

µCÎÎÕ<_, ‘÷Îfl_, ∂…‚_, ¿>÷fl_, √Ò‹Õ_, µ√‹b_

±Î⁄, ±Î_Á, ¿Î…\, «Ì¿<, √Îµ, …_÷, Ωÿ

ÀÎ’, ÕÎ¿<, ÕÎCÎ, œ⁄, ⁄Î…, ⁄Îfi, ⁄Î’

* [fi Ó‘ — ±fiV‰Îfl ‰√flfi˘ µ ±_÷ı ±Î‰÷˘ Ë˘› ±ı‰Î ÂOÿ˘fi_ ⁄Ë‰«fi

‹ÎÀıfi_ ⁄Ì…\_ w’ Ë˘› … fiËŸ. ±Î‰Î_ ±_√˘fiı ⁄Ë‰«fifiÎ ¿ı Ï‰¤„@÷fiÎ ≠I››˘

ÁÌ‘Î … ·Î√ı. ]

(2) ΩıÕÎZÎfl ’Ò‰ıfiÎ ±ZÎfl‹Î_ ±Î‰÷Î ≥ ¿ı µ Ë˚V‰ Ë˘›.

Ï¿S·˘, Ï¬VÁ_, Ï«ßÌ, Ï…S·Îı, Ï’V÷_, ÏŒ@¿<_, Ï⁄S·˘, ÏÂV÷

µS·, ¿<V÷Ì, «V÷, …\ß˘, ’A÷, dB√˘, ¤|˘, ‹y˘

≥F…÷, „¿V‹÷, Ï’V÷˘·, Ï⁄V÷fl˘, ÏÁy·, ÏËQ‹÷

µF…Õ, µV÷Îÿ, ÿU‹fi, ‘Q‹Á, CÎQ‹À, ËS·Õ

(3) «Îfl ±ZÎfl˘‰Î‚Î ÂOÿ˘‹Î_ ’Ëı·Î ±ZÎfl˘‹Î_ ±Î‰÷Î ≥ ¿ı µ

Ë˚V‰ Ë˘› »ı.

≥¿˘÷ıfl, ≥…fiıfl, ≥fiÁÎŒ, ≥‹Îfl÷, ≥·¿Î⁄, Ïfi‹c¿

µ¿‚ÎÀ, µΩ√fl˘, µ‘flÁ, µ’flÎ_÷, µ’·¿, µ‹flÎ‰


(4) «Îfl◊Ì ±Ï‘¿ ±ZÎfl˘‰Î‚Î ÂOÿ˘‹Î_ ’Ëı·Î ±ZÎflfiÌ ’Ò‰ıfiÎ

±ZÎfl‹Î_ ≥- µ Ë˚V‰ Ë˘› »ı.

≥ΩflÿÎfl, ≥flÎ›·, ≥Á’√˘‚, Ï√flŒ÷Îfl, Ï«÷flÎ‹HÎ,

Ï’flÁÏHÎ›˘

µCÎflÎÏHÎ›˘, µ÷flÎ‹HÎ, ’fl⁄ËÎfl, ‹Á·‹Îfi, ›flıÏfi›‹, ÁÕ÷Î‚ÌÁ

Á’fl‰Î¥fl, Á’ÏflLÀıLÕıLÀ, ÏÁ‰ÕÎ‹HÎ

(5) “›Ò” ’ÒTÎıfiÎ ±ZÎfl‹Î_ ±Î‰÷˘ ≥ ±_I› ÏÁ‰Î›fiÎ ¿˘¥’HÎ V◊ÎfiıË˚V‰ Ë˘› »ı.

±ÎÏ√›˘, ¿ÏÕ›˘, ¬ÏÕ›˘, CÎ˘ÏÕ›_, œÎÏ‚›_, ŒÎÏ‚›_

±Ï√›Îfl, ¿Ïfl›Îb_, «˘Ï¿›Î÷, fiÎÏfl›ı‚, ‰Ïfl›Î‚Ì

Ë˘Ï‹›˘’◊Ì,

(“≥” ’Ò‰ıfi˘ ¥ ¿ı ∂ ÿÌCÎ˝ Ë˘› »ı ÷ı ’HÎ fi Ó‘˘.)

±ŒÌÏHÎ›˘, ÷ÎflÌÏ¬›_, ’fl⁄ÌÏÕ›_, ÁËÒÏ·›÷

(√) fiÌ«ı ÿÂÎ˝‰ı·Ì ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÌ ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ ÿÌCÎ˝ … Ë˘›.

(1) ‹K›ÎZÎfl‹Î_ ±Î‰÷Î ≥ ¿ı ∂

±¿Ì¿, ±ŒÌHÎ, √flÌ⁄, …‹Ìfi, ‰¿Ì·, »⁄Ì·_

±_√ÒÃ˘, ¬…^fl, …wfl, fiÒfi, fi‹Òfi˘, ‹…^fl

¿ÎflÌ√fl, ¿ÎıÃÌ‹Õ<_, fiÁÌË÷, ‰ËÌ‰À, ¤Î√ÌÿÎfl

¿«Ò‹fl, ¿⁄Ò÷fl, À«Ò¿Õ\_, fl÷Ò‹Õ<_, Ë¿>‹÷

(2) ±_I› ÏÁ‰Î›fiÎ ¿˘¥ ’HÎ V◊Îfiı ÁÎfifiÎÏÁ¿ V‰fl “¨” ÿÌCÎ

¨À, ¨CÎ, ¨Õ<_, ¨‘_. CÎÒ_À, «Ò_¿, ’Ò_Ã, ÁÒ_Ã, ËÒ_Œ

¨«ÎHÎ, ¨ÕÎHÎ, ¬Ò_¬Îfl˘, CÎÒ_CÎÀ, «Ò_ÀHÎÌ, e_ŒÎÕ˘, ·Ò_ÀÎfl˘

‹Ò_‰HÎ, √Ò_«‰HÎ, √Ò_◊Î‹HÎ, ËÒ_ÏÕ›Î‹HÎ


(3) ±_I› ÏÁ‰Î›fiÎ ¿˘¥ ’HÎ V◊Îfiı ÁÎfifiÎÏÁ¿ V‰fl* “π” ÿÌCÎ

±ËŸ, fiËŸ, ÿËŸ, (±_I›)

πÀ, »Ì_¿, ¤Ÿ÷, ¤ŸÁ, flŸ», ‰ŸÀÌ, ‰Ÿ»Ì, ËŸ«, (µ’ÎLI›)

πÀÎ‚˘, œŸ«HÎ, ’Ÿ…HÎ, ·Ÿ’HÎ, ËŸ«¿˘, ËŸÕ˘‚Îı

«Ì_ÿflÕÌ, ’Ì_Ω‹HÎ, ‹Ÿ«Î‹HÎÎ_, (µ’ÎLI›fiÌ ’ÒTÎıfi˘)

** [ fi Ó‘— ÁÎfifiÎÏÁ¿ V‰fl˘fiÌ ±˘‚¬ ±ıÀ·Ì … ¿ı ±fiV‰Îfl‰Î‚Î

V‰fl˘‹Î_ ±fiV‰Îflfiı ⁄ÿ·ı ±fifiÎÏÁ¿ T›_…fi ‹Ò¿Ì Â¿Î÷˘ fi◊Ì, ±L›hÎ ‹Ò¿Ì

Â¿ÎÂı …ı‹ ¿ı, ÏÀ_⁄˘ - ÏÀQ⁄˘, ÏË_ÿ-ÏËLÿ, ¿<_ÿfi-¿<Lÿfi ]

(CÎ) ±‹¿ ’ÏflÏV◊Ï÷fiı ¿ÎflHÎı ΩıÕHÎÌ‹Î_ …\ÿÎ’b__ —

(1) *‹K›ÎZÎfl‹Î_ ËV‰ - ÿÌCÎ ±ZÎfl˘fiı ¿ÎflHÎı ≠◊‹ÎZÎflfiÌ ΩıÕHÎÌ‹Î_

Ë˚V‰-ÿÌCÎ˝ ⁄_fiı ÿı¬Î›.

*‹K›ÎZÎfl Ë˚V‰ ÷ı◊Ì ≠◊‹ÎZÎfl ÿÌCÎ˝

¿Ì«Õ, «Ì‰À, ÕÌ·, ÿÌ¿fl˘, ÿÌ’Õ˘, ·Ì‹Õ˘

¿ÌÏ‹›˘, «ÌÏ’›˘, ‹ÌÏHÎ›_, ’ÌÏ‚›˘, ÀÌÏHÎ›_

∂‘¥, ∂‹fl˘, ¿>¿Õ˘, ¿>◊·Ì, ¬Ò‹«˘, ÁÒfl…

⁄ÒÏœ›˘, wÏ’›˘, ÿÒÏ‘›_, ’ÒÏ‚›_

*‹K›ÎZÎfl‹Î_ ÿÌCÎ˝ ÷ı◊Ì ≠◊‹ÎZÎfl Ë˚V‰

≥fiÎ‹, ≥·Î…, Ï…flÎŒ, Ï÷flÎÕ, Ïfi_¤ÎÕ˘, ÏfiÂÎ‚

≥O·ÌÁ, ≥V÷ÌŒÎ, Ï‹V¿Ìfi

Ï¿«ÒÕ˘, Ï÷⁄ıÀ, Ïÿ‰ı·, ÏÁfiı‹Î, Ïfl‰ıÀ

ÏÀÀ˘ÕÌ, Ï÷ΩıflÌ, Ï·Á˘À˘, ÏÁÁ˘ÀÌ, Ï⁄Ωıfl_

Ï⁄V¿>À, µÁÒ·, ‹ËÒ÷˝, µ¿ı·, µ‹ıÿ, ÷‰ıfl, ÁÕ˘‚


µΩHÎÌ, ¿<ËÎÕÌ, ·ËÎfl, Á◊Îfl, ÁflÎËÌ,

µ‘ı¥, ‘‚ıÀÌ, ÁflÌ·_, µÂÌ¿<_, Œ·ı¿<_

(2) fiÌ«ıfiÎ Á_Ωı√˘‹Î_ Ë˚V‰-ÿÌCÎ˝fi˘ V◊ÎfiŒıfl ◊÷Î_ ΩıÕHÎÌ ⁄ÿ·Î›

Ïø›Î’ÿfiÎ ‹Ò‚ w’ µ’fl◊Ì ≠ıfl¿/¿‹˝ÏHÎ ±_√˘ ÏÁ© ◊÷Î_

‹Ò¿-‹¿Î‰-‹¿Î›,¤Ò· -¤·Î‰-¤Ò·Î›

∂CÎÕ-µCÎÎÕ- µCÎÎÕÎ›, ∂÷fl-µ÷flÎ‰-µ÷ÎflÎ›

(3) fiÌ«ıfiÎ Á_Ωı√˘‹Î_ ‹Ò‚fiÌ ΩıÕHÎÌ fi ⁄ÿ·Î› —

(¿) ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ÂOÿ˘‹Î_ —

∂Ã⁄ıÁ, e·ÎÕ, ÿÌ‰ÎÁ‚Ì, ¤Ò·◊Î’, ·Ì·ÌÁÒ¿Ì

(¬) T›Î¿flHÎÌ ≠I››˘ ’Ò‰ı —

¿>÷flÎ±˘fiÌ, ÿÌ¿flÎ±˘‹Î_◊Ì, ’Ì’‚Î‹Î_, ¬Ì…ÕÎfi_

(√) Ï‰ÂıÊHÎ ’fl◊Ì ⁄fi÷Ì Á_iÎÎ±˘‹Î_ —

ÌHÎ‰À, ∂…‚Î’b_, ÿÒ⁄‚Î’b_, «Ì¿HÎÎÂ

(4) ÁÎfifiÎÏÁ¿ V‰fl˘‹Î_ — “¨” fiı Ï‰¿S’ ±’Î›˘ »ı —

¨CÎ > ™CÎ, ◊Ò_¿ > ◊_¿, CÎÒ_CÎÀ > CÎ_CÎÀ, ‹Ò_‰HÎ > ‹_‰HÎ

*fi Ó‘— Ë‹HÎÎ_ ÷Î…ı÷fl‹Î_ ÏfiW¿Ê˝w’ ΩıÕHÎÌ T›TÎV◊Î‹Î_ ÿÂÎ˝T›Î ‹…⁄ ⁄ı

⁄Î⁄÷˘ K›Îfi‹Î_ ·ı‰ÎfiÌ flËı — (1) ⁄ı ¿ı hÎHÎ ±ZÎflfiÎ ≠Î◊Ï‹¿ ÂOÿ˘fiı ≠I››˘

·Î√÷Î_ ¿ıı ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ⁄fi÷Î_ Ï©fl@÷ ≠›˘√˘‹Î_ ≠Î◊Ï‹¿ ÂOÿ˘ hÎHÎ ¿ı hÎHÎ ◊Ì

‰‘ ±ZÎflfiÎ ⁄fiı I›Î_ ≠Î◊Ï‹¿ ÂOÿ ¿ı ‹Ò‚ ±_√fiÌ ΩıÕHÎÌ Ï‰¿S’ı ¿fl‰Ì …ıı‹¿ı

(¿) flÌÁ - ÏflÁÎ‚, ‹Ò»- ‹»Î‚˘, ¬Ì…- Ï¬Ω‚

ÿÒ‘- ÿ‘Î‚_, CÎÒCÎfl˘ - CÎCÎÏfl›Î‚_, ŒÒ‹÷_-d‹Ï÷›Î‚_

SE E


(⁄) ΩıÕHÎÌ ±_√ı Ï‰ÂıÊ

√…flÎ÷ÌfiÌ ΩıÕHÎÌ‹Î_ ËV‰-ÿÌCÎfiı ‹A› V◊Îfi ±Î’Ì ΩıÕHÎÌ ±_√ı ΩHÎ¿ÎflÌ

±’Î› »ı. ΩıÕHÎÌ‹Î_ ‹ÎhÎ Ë˚V‰-ÿÌCÎ˝ ±ZÎfl˘fi_ ±ı¿·_ V◊Îfi fi◊Ì. ⁄Ì∞ ¿ıÀ·Ì¿

⁄Î⁄÷˘ ’HÎ ΩıÕHÎÌ‹Î_ ÏfiHÎÎ›¿ ⁄fiı »ı. ±ËŸ ±ı‰Ì ¿ıÀ·Ì¿ ⁄Î⁄÷˘ …ı ±◊¤ıÿfi_

ÏfiÏ‹kÎ ⁄fiı »ı ÷ıfiı ±_√ı Ï‰«Îfl‰Îfi˘ µ’ø‹ »ı.

(1) Ë˚V‰-ÿÌCÎ˝ ±ZÎfl˘◊Ì ◊÷˘ ±◊˝¤ıÿ —

±_√fl = fi‰Ì «Î‹ÕÌ ±_√Òfl = ·Ì·Ì ƒÎZÎ

±ÎË÷ = Ë˘‹ı·_ ±ÎËÒ÷ = Ïfi‹_hÎı·_

µfl = Ï‰ÂÎ‚; ‹˘À<_ ∂fl = Ω_CÎ; ÁÎ◊‚

¿<¬ = ÿ¤˝ (¿<Â) ¿>¬ = √¤Î˝Â›

¿<« = jÎÌfiÌ »Î÷Ì ¿>« = ·U¿flÌ ¿‰Î›÷

¿<· = ±ı¿_ÿfl; ‰_Â ¿>· = Ï¿fiÎfl˘

¬Ï«÷ = ⁄ıÁÎÕı·_; …ÏÕ÷ ¬«Ì÷ = ±‰U›

√HÎ = V‰¤Î‰ √ÒHÎ = ¿˘◊‚˘; ⁄˘flÌ

Ï«fl = ·Î_⁄˘ Á‹› «Ìfl = ‰jÎ

Ï…÷ = Ï…÷Î›ı·_ ∞÷ = Œ÷ıË; Ï‰…›

Ï…fi = …› ‹ı‚‰fiÎfl ∞fi = ¤Ò÷— ≠ı÷

Ï…fi = ¿’ÎÁ ·˘Ã‰Îfi_ V◊Îfi ∞fi = ±ı¿ Ω÷fi_ ¿Î’Õ

…\±˘ = fi…fl ¿fl˘ …±˘ = ‹Î◊ÎfiÌ ‰Î‚

À¿ = À<¿Õ˘ À>¿ = À˘«; ÏÂ¬fl

ÿÎfl = ÿı‰ÿÎfl ÿÎw = ‹ÏÿflÎ

‘Ïfi = fiÿÌ ‘ÒfiÌ = ÷fl_√Ì


Ïfi_ÿ‰_ = Ïfi_ÿÎ ¿fl‰Ì fiŸÿ‰_ = fi¿Î‹_ CÎÎÁ ÿÒfl ¿fl‰_

’ÎÏHÎ = ËÎ◊ ’ÎHÎÌ = …‚; fiÌfl

’Ï·÷ = rı÷ ◊›ı·_ ’·Ì÷ = ¤Ò÷; ≠ı÷

Ï’÷Î = ⁄Î’ ’Ì÷Î = ¿Î÷‚Ì;’÷Ì¿<_

’fl = fi√fl ’Òfl = flı·; ≠‰ÎË

’flÌ = fi√flÌ ’ÒflÌ = ±ı¿ ‰Îfi√Ì; Á_’ÒHÎ˝

’_… = œ√·˘ ’Ò_… = ‹ŸÕ<; ±fiV‰Îfl

’Ï÷ = V‰Î‹Ì ’÷Ì = ’ÒHÎ˝ ◊¥

‹fl÷ = ‹ËÒ÷ ‹Òfl÷ = ‹ÒÏ÷˝; «Ëıfl˘

‹flÌÏ« = Ï¿flHÎ ‹flÌ«Ì = ÁÒ›˝

flÏ÷ = ±fiflÎ√ fl÷Ì = «HÎ˘ÃÌ¤Îfl

flŒ = ’·Î›fi fle = ÷ÒHÎÌfiı ÁÎ_‘‰_

flÏ‰ = ÁÒ›˝ fl‰Ì = ÏÂ›Î‚ (’Î¿)

flÎÏÂ = œ√·˘ flÎÂÌ = ¬flÎ⁄

‰‘ = ‰‘Îflı ‰‘Ò = ‰Ë

‰ÎÏfl = ’ÎHÎÌ; …‚ ‰ÎflÌ = ø‹; CÎ˘Õ˘

ÏÂ·Î = ’J◊flfiÌ »ÎÀ ÂÌ·Î = «ÎÏflh›‰Îfi (jÎÌ)

Á÷ = ’hÎ ÁÒ÷ = ÁÎflÏ◊

Áfl = ÿı‰ ÁÒfl = V‰fl; ¿_Ã

Á÷fl = ÁËı·_; Á√‹ ÁÒ÷fl = ¿’ÎÁfi˘ ÷Îfl

Áfl÷ = ±ı¿ ÂËıfl ÁÒfl÷ = «Ëıfl˘, ‹¬Î¿ÚÏ÷

Á÷¿ = ÁÎflÌ ÷¿ ÁÒ÷¿ = ±Î¤Õ»ıÀ


Âfl = ±ı¿ ÎÕ Âw = ≠Îfl_¤; «Î·

Ï‰ÿfl = ±ı¿ T›„@÷ Ï‰ÿÒfl = Ï‰ÂıÊ ÿÒfl

Ï‰HÎ = ‰√fl ‰ÌHÎ = ‰ÌHÎ‰_ ÷ı

¿<…fi = ¬flÎ⁄ …fi ¿>…fi = ¿>…‰_ ÷ı

÷› = «˘◊_ ÷Ò› = ±ı¿ ‰Îz

fiıÏ÷ = ±ı fiËŸ fiı÷Ì = ËÃ›˘√fiÌ ±ı¿ Ïø›Î

Ï’¿ = ¿˘Ï¿·; ◊Ò_¿ ’Ì¿ = ’Î¿; ‹˘·

Ï⁄fi = ±ı¿ ≠I›› ⁄Ìfi = ±ı¿ ‰Îz

ÊÏWÃ = ÁÎÃ (60) ÊWÃÌ = »ßÌ Ï‰¤„@÷

Ï‰zÎÏ◊fiÌ = jÎÌg·√ ‰Î«¿ w’ Ï‰zÎ◊afiÌ = Á_⁄_‘Î◊ı ≠I››‰Î‚_ w’

(2) Á_T≤÷-Ï‰‰Ú÷ ±ZÎfl˘◊Ì ◊÷˘ ±◊˝¤ıÿ —

Á_T≤÷ ±ıÀ·ı ÁÎ_¿Õ˘ µE«Îfl (±ı-±˘) ±fiı Ï‰T≤÷ ±ıÀ·ı ’Ë˘‚˘ µE«Îfl

(±˜-±Î˜). …ı K‰Ïfi±˘fiÎ µE«ÎflHÎ ‰¬÷ı ‹ Ó ±˘»\_ ¬Ò·ı ÷ıı Á_T≤÷ K‰Ïfi±˘ ±fiı

‹ Ó …flÎ ‰‘Îflı ¬Ò·ı I›Îflı Ï‰T≤÷ K‰Ïfi±˘ fiÌ’…ı »ı.

¿ıfl_ = Á_⁄_‘ÿÂ˝¿ ≠I›› ¿˜fl_ = ¿ıflÕÎfi_ Œ‚

¿ıflÌ = Á_⁄_‘Î◊˝¿ ≠I›› ¿˜flÌ = ±Î_⁄Îfi_ Œ‚

¿ıÂ = ‰Î‚ ¿˜Â = fi√ÿ; fl˘¿Õ<_

¿˘À = Ï¿S·˘; Õ√·˘ ¿Î˜À = ’·_√

¿˘ÃÌ = ‰¬Îfl; ’ıÀÌ ¿Î˜ÃÌ = ±ı¿ T≤ZÎ (¿˘ÃÎfi_ ÎÕ)

¿˘HÎÌ = ¬ÒHÎ˘ ’Õı ÷ı‰_ ¿Î˜HÎÌ = ËÎ◊fi_ ‹K›fi_

±HÎÌÿÎfl ËÎÕ¿<_-ÁÎ_‘˘

¿˘· = ¿˘·Á˘ ¿Î· = ‰«fi; Œ˘fi ’fl

⁄˘·Î‰‰_ ÷ı


¿˘·‹ = ÕÎ_√flfiÌ ±ı¿ Ω÷ ¿Î·‹ = ¿ÀÎfl; ¿˘Ã˘

¬ıfl = ‘Ò‚; ¬ıfl˘ ¬˜fl = ¤·ı

¬ıfl˘ = ⁄Î… ¬˜fl˘ = ◊ı·˘

¬˘Õ˘ = ·_√Õ˘ ¬ÎÕ˘ = Á_ËÎfl

¬˘‚ = ¿‰fl; ¬˘Ï‚›_ ¬Î˜‚ = ¿>«Î

¬˘·_ = ¬Ò·÷_; œÌ·_ ¬Î·_ = ÿÎı·Îı ’˘’Õ˘

√ıfl = ¤Ò¿˘ (…ıfl) √˜fl = ÏfiÊı‘‰Î«¿ ≠I››

√˘fl˘ = ∂…‚˘ √Îfl˘ = √˙flÌ ‰˛÷

√˘‚ = ‰÷‚; fiÎ÷fi_ …^◊ BÎÎ˜‚ = ±ı¿ ¬Îz

CÎıfl = CÎıflÎ‰˘ CÎ˜fl = CÎfl‹Î_, CÎflı

CÎıfl˘ = CÎıflÎ‰ CÎ˜flÎı = √Îœ˘

«ıfi = Á˘fiÎfiÌ ÁÎ_¿‚Ì «fi = ±ÎflÎ‹; ·ZÎHÎ

«ıfl = ±ı¿ ‰fiV’Ï÷ «˜fl = ¬flÂÌ

«˘flÌ = ÷V¿flÌ EÎÎflÌ = ‹ÎèÎfl_

«˘‚Ì = ¿⁄Ωı; O·Îµ «Î˜‚Ì = «˘‚ÎfiÌ ÁŸ√

…ıfl = ¤Ò¿˘ …˜fl = ÷Î⁄ı

…ı-…ı = Á_ÿ¤˝ÿÂ˝¿ …˜-…˜ = fi‹V¿Îfl

ıfl = ⁄ıÃ¿fiÌ ‘Îfl ˜fl = Ï‰Ê; ¥W›Î˝

˘·_ = ˘¿<_; Õ˘·_ Î˜·_ = À˘‚_; _Õ

À˘‚Ì = À˘‚¿Ì; ‹_Õ‚Ì ÀÎ˜‚Ì = ‹U¿fl˘

Õıfl˘ = ÷_⁄; ’ÕÎ‰ Õ˜fl˘ = ÕŒb_

Õ˘¿ = √‚_; √flÿfi ÕÎ˜¿ = ⁄_ÿflfiÌ √˘ÿÌ


Õ˘‚ = ‹ËÕÎfi_ ⁄Ì ÕÎ˜‚ = ÿ_¤; ÿı¬Î‰

Õ˘‚Ì = ‹Î_«Ì; ’Î·¬Ì ÕÎ˜‚Ì = ÿ_¤Ì

÷ıÕ = fi˘÷fl; ¿ıÕı ⁄ıÁÎÕ ÷Õ = ÷À; ¿Î_Ã˘

÷˘› = ’ÎHÎÌ ÷Î› = ÷˘’HÎ

÷˘fl˘ = »˘√_; ÏÂfl’ı« ÷Îfl˘ = Ï‹Ω…; ÿ‹Î‹

÷˘·_ = ‰…fi ÷Î·_ = ‹Î◊_

ÿıfi = CÎıfi ÿfi = ÷Î¿Î÷; ‹Ω·

ÿıÂ = flÎpˇ ÿ˜Â = ÏÿÂÎ

ÿ˘fl = ÿ˘flÌ; ÿ˘flÕ<_ ÿÎ˜fl = ÁkÎÎ; ±‹·

fiıË = ≠ı‹; ‰ËÎ· fi˜Ë = ËÒ¿ÎfiÌ fi‚Ì

’ıfl = Ω‹Œ‚ ’˜fl = flÌ÷; ≠¿Îfl

’˘· = ’˘·ÎHÎ ’Î· = ’Ÿ…ı·_ w

Œıfl = Œfl¿; ÷ŒÎ‰÷ Œ˜fl = ¤ÎÕ<_ (‰ÎËfifi_)

Œ˘fl‹ = ‹_Õ‚ ŒÎ˜fl‹ = Á√_‘; Œ˘‹˝

Œ˘fl_ = »Î_À˘; À’¿<_ ŒÎ˜fl_ = Ë·¿<_

⁄ı√ = ±ı¿ ¥·¿Î⁄ ⁄˜√ = ◊ı·Ì

⁄ıÀ = ¶Ì’ ⁄˜À = Ïø¿ıÀ ‹ÎÀıfi_ ÁÎ‘fi

⁄ı· = CÎ_À ⁄· = ⁄‚ÿ

⁄˘· = ÂOÿ ⁄Î· = ÿÕ˘

¤ıfl = ‹ÿÿ; ‰ËÎfl ¤˜fl = ÁÏË÷; ÁÎ◊ı

‹ıfl = ‹Î‚Îfi˘ ‹HÎ¿˘ ‹˜fl = ‹flHÎÁÒ«¿ µÿ˚√Îfl

‹ı· = À’Î·√ÎÕÌ ‹· = √_ÿ¿Ì


‹ı‚ı = ‹ı‚ÔÎ‹Î_ ‹‚ı = Ω÷ı; ’˘÷ı

‹˘fl = ’ZÎÌ ‹Î˜fl = ‹_…flÌ; ±Î√‚

‹˘flÌ = ¬Î‚; √Àfl ‹Î˜flÌ = CÎıfl; ‹˘flÕ˘

·˘¿ = …fi÷Î ·Î¿ = ÷Î‚_

‰ıb = ‰Î_Á‚Ì ‰˜b_ = ’ÎHÎÌfi_ ’Ì’

‰ı÷ = CÎÎÀ; ‹˘¬ ‰˜÷ = ‰ËıÓ÷

‰ıfl = ‰ıfl‰_ ‰˜fl = ÂhÎ÷Î

‰ı‚ = ‰ı‚Î ‰˜‚ = ±Î_¿ÕÌ; ÷ÎHÎ

‰ıflHÎ = ‰ıfl‰_ ÷ı ‰˜flHÎ = ÿU‹fi

Âıfl = ‰Îz; ±ı¿ ‰…fi Â˜fl = ¤Î√; ¿Ï‰÷Î

Â˘¿ = ¬ıÿ-Á_÷Î’ ÂÎ˜¿ = ±Î_«¿˘

Á˘‚ = ±ı¿ Á_A›Î (16) ÁÎ˜‚ = ‹Îflfi_ «¿Î‹_

(3) K‰Ïfi√HÎfiı ¿ÎflHÎı ◊÷˘ ±◊˝¤ıÿ

¤ÎÊÎfiÎ ≠I›ı¿ K‰Ïfi‹Î_ ±◊˝¤ıÿ ¿fl‰Îfi˘ √HÎ Ë˘› »ı. ±ı◊Ì F›Î_ …ı

K‰Ïfi ‰Î’fl‰Îfi˘ Ë˘› ±ıfiı V◊Îfiı ¤‚÷˘ … K‰Ïfi ‰Î’fl‰Î◊Ì ±◊˝¤ıÿ ◊Î›

»ı. ¬ÎÁ ÷˘, ±S’≠ÎHÎfiı V◊Îfiı ‹ËÎ≠ÎHÎ, V◊Îfifi˘ ⁄ÿ·˘ ‰.

1. √-‘- fi˘ V◊ÎfiÏ‰’›˝› ◊÷Î_ ◊÷˘ ±◊˝¤ıÿ

1. √ÕÌ = √Î_Ã; ±Î_ÀÌ; √ıÕ 2. √HÎ = ‰√˝; À˘‚_; ’ÎÕ

CÎÕÌ = ZÎHÎ; ¿˘ÃÌ CÎHÎ = Ë◊˘Õ˘

3. √HÎ_ = ◊Ì √HÎ÷Î_ ±Î‰ı ÷ı 4. √Î‹ = ‰Á‰ÎÀfi_ V◊‚

CÎb_ = ‰‘Îflı CÎÎ‹ = µ¿‚ÎÀ; ⁄ŒÎfl˘

5. √Î· = ‹ ÓfiÌ ⁄Î…\fi˘ ¤Î√ 6. √HÎ = V‰¤Î‰

CÎÎ· = ’_√÷; fi¿ÁÎfi CÎÒHÎ = ¿ÌÕ˘


7. √ıfl = ÏfiÊı‘‰Î«¿ ≠I›› 8. √ıfl˘ = ¤Ò¿˘, √ıfl

CÎıfl = CÎfl‹Î_ CÎıfl˘ = CÎıflÎ‰

9. √˘Õı = ’ıÃı; ‹ÎŒ¿ 10. √˘flÌ = √˙fl ‰HÎ˝fiÌ

CÎ˘Õı = CÎ˘ÕÎ ’fl CÎ˘flÌ = ¨CÎHÎÂÌ

11. √˘‚ = ±Î¿ÚÏ÷; …^◊ 12. √˘‚Ì = √ÏÀ¿Î; ‰ÎÁHÎ

CÎ˘‚ = √¤flÎÀ CÎ˘‚Ì = ±˘√Î‚Ìfiı

2. …- fi˘ V◊ÎfiŒıfl —

1. …‹‰_ = ¬Î‰_ 2. …ÕÌ = ±˙ÊÏ‘

‹‰_ = fl‰_ (≠‰ÎËÌ) ÕÌ = Î’À<_

3. ΩÕÌ = ¤flÎ‰ÿÎfl 4. Ω‚ = Ω‚_; Ω‚Ì

ÎÕÌ = ‰fiflÎ∞ Î‚ = F‰Î‚Î

5. …flÎ = CÎÕ’HÎ 6. …flÌ = ·√Îfl, ¿Á⁄

flÎ = flHÎÎ_ flÌ = flHÎ; flı·˘

7. …HÎ = T›„@÷ 8. …ıfl = ÷Î⁄ı

HÎ = ÌHÎ˘ ±‰Î… ıfl = Ï‰Ê

9. ΩıÕ = ΩıÕ¿<_

˘Õ = ¤Ò÷

3. À-Õ fi˘ Ï‰’›Î˝Á —

1. ¿ÀÌ = ¿ıÕ 2. ¿À¿˘ = À<¿Õ˘

¿ÕÌ = ËÒ¿; ±Î_¿ÕÌ ¿Õ¿˘ = ÁÎ‰ ¬Î·Ì

3. ¿>À = ¿ÃHÎ; ±CÎfl_ 4. ¿˘À = ‰_Õ˘; Õ√·˘

¿>Õ = ¿’À; Ã√Î¥ ¿˘Õ = µ‹ıÿ; ‹fi˘¤Î‰


5. ¿À¿ = ÁˆL›; ¿Õ<_ 6. ¬ÎÀ = ËŸ«¿˘

¿Õ¿ = ¿ÃHÎ ¬ÎÕ = ¬Î¥

7. CÎÀ‰_ = ±˘»\_ ◊‰_ 8. ΩıÀ˘ = ΩıÕ

CÎÕ‰_ = ±Î¿Îfl ±Î’‰˘ ΩıÕ˘ = ’√fl¬_

9. ÷À = Ï¿fiÎfl˘ 10. ÷˘À˘ = ¬˘À; fi¿ÁÎfi

÷Õ = ŒÎÀ; «Ìfl˘ ÷˘Õ˘ = ÁÎ_¿‚_ (’√fi_

±Î¤ÒÊHÎ)

11. ’À = ’ÎÁ; ±Áfl 12. ŒÎÀ = ÷flÕ; ¤ıÿ

’Õ = ◊fl; œÎ_¿HÎ ŒÎÕ = «ÌflÌ; ¿¿Õ˘

13. flÀ‰_ = ⁄˘·‰_ 14. ‰À = ±Î⁄w

flÕ‰_ = flÿfi ¿fl‰_ ‰Õ = ±ı¿ T≤ZÎ

15. ‰ÎÀ = flV÷˘; Ïÿ‰ıÀ 16. ·ÎÀ = ‹˘À˘ ÁÎËı⁄

‰ÎÕ = ±ÎÕÎÂ ·ÎÕ = flÎ∞ flÎ¬‰_ ÷ı

4. Ã-œ fi˘ ⁄ÿ·˘ —

1. ¿Ãı = ¬_Ò«ı 2. ¿ÎÃ<_ = ¿ÃHÎ ⁄Î_‘˘

¿œı = µ¿Î‚ı ¿Îœ<_ = ⁄ËÎfl ¬ıÓ«_

3. Ã√ = ·E«_ 4. ’ÌÃ = ‰Î_Á˘

œ√ = œ√·˘ ’Ìœ = Ãflı·; ‹ıÕÎfi_

±ı¿ ·Î¿Õ<_

5. ⁄Ò Ã<_ = ‘Îfl Ï‰fiÎfi_ 6. ‹Ã = ±ı¿ ¿Ã˘‚;

±Îl‹

⁄Òœ<_ = CÎflÕ<_ ‹œ = Õı·_; ‹Î÷Îfi_

V◊Îfi¿


7. ‰ıÃ = ‰ˆ÷fl_ 8. ‹ÌÃ_ = √Y›_; ‹‘fl;

fi‹¿

‰ıœ = ‰ŸÀÌ ‹Ÿœ_ = ±˘»Î-⁄˘·_

5. Õ-ÿ fiÌ ±ÿ·Î⁄ÿ·Ì —

1. Õfl = ¤› 2. ÕÎ‹ = «’¿˘

ÿfl = ¤Î‰, Ï»ƒ ÿÎ‹ = ’ˆÁÎ

3. ¬˘Õ = ±ı⁄ 4. ÕÎ‚ = ÕÎ‚Ì; ÕÎ‚_

¬˘ÿ = ¬˘ÿ‰_ ÿÎ‚ = ŒÎÏÕ›_; ≠‰ÎËÌ

‰ÎfiÌ

5. Õ˘ÂÌ = CÎflÕÌ jÎÌ 6. ⁄˘Õ\_ = ‰Î‚ Ï‰fiÎfi_

ÿ˘ÂÌ = ¿Î’ÏÕ›Îı ⁄˘ÿ_ = ¬˘¬fl_

7. ·ÎÕ = ‰ËÎ· 8. ‰ÎÕÌ = ⁄√Ì«˘

·Îÿ = »ÎHÎ ‰ÎÿÌ = ‹ÿÎflÌ; ŒÏfl›ÎÿÌ

9. ÁÎÕÌ = ÁÎS·˘ 10. ¬ÎÕÌ = ¬Î≥

ÁÎÿÌ = Áfl‚ ¬ÎÿÌ = ËÎ◊ı ¿Î_÷ı·_ ÁÒ÷fl

11. √ÎÕÌ = ‰ÎËfi 12. ‹Î_ÕÌ = Ï‰√÷

√ÎÿÌ = ⁄ıÁ‰Îfi_ ÁÎ‘fi ‹Î_ÿÌ = fiÎÿflV÷

13. ‰ÎÕ = ±_÷flÎ› 14. fiÎÕ = fiÎÕÌ

‰Îÿ = Ï‰‰Îÿ fiÎÿ = ±‰Î…

6. Õ-‚fi˘ V◊Îfi - ⁄ÿ·˘ —

1. ¿ÕÌ = ±Î_¿ÕÌ 2. ¬˘Õ = ¬Î‹Ì

¿‚Ì = ¿Ï·¿Î ¬˘‚ = √·ıŒ

3. ¬ÕÌ = «˘¿fiÌ ‹ÎÀÌ 4. √ÕÌ = √Î_Ã; ±Î_ÀÌ

¬‚Ì = ±fiÎ… ’Ì·‰ÎfiÌ …√Î √‚Ì = ‘˘›ı·Î_ ¿’ÕÎ_fiı

¿fl‰Îfi˘ fl_√


5. «Î¿Õ˘ = ¿<_¤ÎflfiÎı «Î¿ 6. «Õı = µ’fl Ω›

«Î¿‚˘ = ¤fl÷ ¿Î‹ ¿flı·˘ «‚ı = Õ√ı; ¬Áı

¿¿Õ˘.

7. »˘Õ = fl˘’˘ 8. …Õ = Ïfi∞˝‰

»˘‚ = »Î·¿ …‚ = ’ÎHÎÌ

9. ΩÕ<_ = ÿ‚ÿÎfl; CÎÎÀ<_ 10. ÎÕ = T≤ZÎ

Ω‚_ = ⁄Î‰_; ¿˘¿Õ<_ Î‚ = F‰Î·Î; ±Î_«

11. ÷Õ = ŒÎÀ; «Ìfl˘ 12. ÷ÎÕÌ = ÷ÎÕfi˘ flÁ

÷‚ = ‹Ò‚; ’Î›˘ ÷Î‚Ì = ⁄ı ËÎ◊

±ŒÎ‚‰Î ÷ı

13. ÷˘Õ‰_ = »^À<_ ¿fl‰_ 14. ’ÎÕ = µ’¿Îfl

÷˘‚‰_ = Ωı¬‰_ ’Î‚ = ±ÎÕ; ±Î_÷fl˘

15. ŒÎÕ = «Ìfl˘; ¿¿Õ˘ 16. ¤ÎÕı = ’ˆÁÎ ±Î’Ì

ŒÎ‚ = Œ·_√; ‘˛ÎV¿˘ ‰Î’fl‰Î

¤Î‚ı = …\±ı; ÿı¬ı

17. ¤ÎÕ<_ = ‹Ëıfi÷Îb_ 18. ¤˘Õ<_ = ‹Î◊_

¤Î‚_ = Ωı™; ÿı¬_ ¤˘‚_ = ÁÎ·Á

19. ‹ÎÕÌ = ‹Î÷Î 20. ‹ıÕ˘ = ‹Î‚

‹Î‚Ì = e· ‰ı«fiÎfl ‹ı‚˘ = µIÁ‰; ‹ı‚Î’

21. flÎÕ = «ÌÁ, ⁄Ò‹ 22. ·ÎÕ = M›Îfl; ‹Îfi

flÎ‚ = Á‚√Ì ∂Ãı ÷ı‰˘ ·Î‚ = «Ì¿b_ ≠‰ÎËÌ

±ı¿ ’ÿÎ◊˝

23. ‰ÎÕ = ±Î‰flHÎ 24. ·ÕÌ = ‰œÌ; Ã’¿˘ ±Î’Ì

‰Î‚ = ¿ıÂ ·‚Ì = Ò¿Ìfiı, fi‹Ìfiı


25. ÁÎÕÌ = ÁÎS·˘ 26. ËÕÌ = ÿ˘À

ÁÎ‚Ì = ‰ËfiÌ ⁄ıfi Ë‚Ì = √˘ÃÌ …‰_

27. ¬ÎÕ = ¬Î¥

¬Î‚ = ‹˘flÌ; fiÌ¿

7. HÎ-fi —

1. ¿ÎHÎ = ‹flHÎ’˘¿ 2. ¿ÎHÎ˘ = ±ı¿ ±Î_¬‰Î‚˘

¿Îfi = l‰HÎı„Lƒ› ¿Îfi˘ = ¿˘fl; Ï·Ï’Ï«é

3. ¿˘HÎı = ¿˘≥±ı ’HÎ 4. ¿˘HÎÌ = ËÎ◊fi˘ Á_⁄_‘

¿˘fiı = ¿˘≥fiı ¿˘fiÌ = ¿˘¥fiÌ

5. ¬Îb_ = …‹HÎ; ¤˘…fi 6. »Îb_ = »ÎHÎfi_ «¿flÕ_

¬Îfi_ = Ï‰¤Î√ »Îfi_ = √Å; »^’

7. ΩHÎ = ‹ÎÏË÷Ì 8. ÷ÎHÎ = ÷_√Ì; ¬ıÓ«ÎHÎ

Ωfi = ∞‰ ÷Îfi = ±Î·Î’; ‹V÷Ì

9. ÿÎHÎ = …¿Î÷; À˘· 10. ‘HÎ = À˘‚_

ÿÎfi = ’H›Î◊ı ±Î’‰_ ÷ı ‘fi = ÿ˘·÷

11. ‘ÒHÎÌ = ‘‹ÎÕÌ 12. fiÎb_ = ‘fi; ’ˆÁ˘

‘ÒfiÌ = ÷fl_√Ì fiÎfi_ = ¿ÿ-™‹fl‹Î_ ±˘»\_

13. ’ÎHÎÌ = …‚; fiÒfl 14. ’ÎHÎ˘ = ’◊fl˘

’ÎfiÌ = ±ıÕÌ ’Îfi˘ = ’˘flÁ; …\VÁ˘

15. ¤ÎHÎ = ÁÒ› 16. ‹ÎHÎ = √Î√fl

¤Îfi = ÂÏ¶; Ë˘Â ‹Îfi = ≠Ï÷WÃÎ

17. flÎHÎÌ = flÎΩfiÌ ’IfiÌ 18. ‰ÎHÎÌ = ‰«fi; ⁄˘·

flÎfiÌ = …_√·Ì ‰ÎfiÌ = …HÎÁ; …‹HÎfiÌ

‰Îfi√Ì


19. ÂÎHÎÌ = ÕÎËÌ 20. ÂÎb_ = ÕÎèÎ_

ÂÎfiÌ = ÂıfiÌ; ¿˘fiÌ ÂÎfi_ = ÂÎ ‹ÎÀıfi_

21. flıHÎ = ÎflHÎ 22. ‰ıHÎ = ÂOÿ

flıfi = flÎ÷ ‰ıfi = ‰ËıHÎ

23. ŒfiÎ = ÷ÎflÎ… 24. ΩfiÌ = ±ı¿ ±À¿

ŒHÎÎ = fiÎ√fiÌ ŒıHÎ ΩHÎÌ = ΩHÎ ◊¥

8. Â-Á ±¿ÎflÎÏÿ ø‹‹Î_ ‹Ò¿˘ — ‹ÎhÎ ’Ëı·˘ ÂOÿ

1. Â‹ = ÂÎ_Ï÷; ZÎ‹Î 2. ÂÎfi = ≥F…÷

Á‹ = Áfl¬_ ÁÎfi = ≥ÂÎfl˘

3. Âfl = ⁄ÎHÎ 4. ÂÒfl = ‰Ìfl

Áfl = ‹Î◊_ ÁÒfl = ±‰Î…

5. Âfl÷ = Ë˘Õ; ¿flÎfl 6. ÂÎ‚Î = ÏfiÂÎ‚

Áfl÷ = fi…fl; K›Îfi ÁÎ‚Î = ‰ËfiÎ ¤Î¥

7. ÂÎ¬ = ±Î⁄w; ‰À; ÁÎZÎÌ 8. Â_¿fl = ‹ËÎÿı‰

ÁÎ¬ = ⁄ÎflHÎÎ_fi˘ Àı¿˘ Á_¿fl = Ï‹lHÎ

9. ÂÎfl = ¿Îb_; Ï»ƒ 10. ÂÎ‚ = ÕÎ_√fl

ÁÎfl = ÁI‰ ÁÎ‚ = ¿Î’Õ ‰HÎ‰Îfi_

±˘Ωfl

11. ÂÎ· = ∂fifi_ ±˘œb_ 12. ÂÎ’ = ⁄ÿÿ±Î

ÁÎ· = ‰Ê˝ ÁÎ’ = fiÎ√

13. Âıfl = fl÷· 14. ÂÏ« = ’Ï‰hÎ

Áıfl = ‹Î‚Î ÁÒÏ« = ›ÎÿÌ

15. ‹Â¿˘ = ’ÎHÎÌfiÎ_ ÁÎ‘fi˘ 16. ¿ıÂ = ‰Î‚

‹Á¿˘ = ‹Î¬HÎ ¿ıÁ = ‹¿ÿ‹˘


17. ’ÎÂ = ŒÎ_Á˘; √Î‚˘ 18. fiÎÂ = Ï‰fiÎÂ

’ÎÁ = ±Áfl; Œ÷ıË‹_ÿ fiÎÁ = fiÎ¿◊Ì ‰flÎ‚

·ı‰Ì

19. fiÂ˘ = ¿ıŒ 20. flÎÂ = ÁflıflÎÂ

fiÁ˘ = fiÁ; fl@÷‰ÎÏËfiÌ±˘ flÎÁ = ÿÎ_ÏÕ›Î◊Ì

·ı‰Î÷Î √fl⁄Î

21. ËÎÂ = ÏfiflÎ_÷ 22. ’ıÂÌ = ‹Î_Á’ıÂÌ

ËÎÁ = ËÎV› ’ıÁÌ = ±_ÿfl …≥

23. ËÂı = Ë˘› 24. Â⁄ = ‹Õÿ_

ËÁı = ËÁ‰_ ÷ı Á⁄ = ⁄‘Î

25. ‰ÎÂ = ¿Î√‰ÎÂ

‰ÎÁ = √_‘; ‰Á‰ÎÀ

9. Ê˚-Á —

1. ’˘Ê = ‹ÎÁ 2. ‹ıÊ = CÎıÀÎ

’˘Á = ¬˘⁄˘ ‹ıÁ = ¿Î…‚

3. ÿ˘ÊÌ = ÿ˘Ê‰Î‚_ 4. ΩıÂ = F›˘Ï÷Ê

ÿ˘ÂÌ = ¿Î’ÏÕ›˘ ΩıÁ = …\VÁ˘

10. · > ‚ ¿ı ‚ > flfi˘ ⁄ÿ·˘ — ’Ëı·˘ ÂOÿ ±¿ÎflÎÏÿ ø‹‹Î_ ·˘.

1. ¿<· = ±ı¿_ÿfl 2. ¿Î· = ±Î…fiÌ ’Ëı·Î_;

¿<‚ = ‰_Â ’»Ìfi˘ Ïÿ‰Á

¿Î‚ = Á‹›

3. ¿Î·_ = ¿’ÎÁfi_ Ï…_Õ‰_ 4. ŒÎ· = ’Î¿

¿Î‚_ = U›Î‹ ŒÎ‚ = ‘˛ÎV¿˘; »·Î_√


5. √Î· = Á‹› 6. «Î· = Ïfl‰Î…

√Î‚ = ·‹b_ «Î‚ = ¬˘‚˘

7. ÀÎ· = ⁄˘Õ<_ 8. ⁄˘· = ÂOÿ

ÀÎ‚ = ÀÎ‚‰_ ⁄˘‚ = ⁄˘‚‰_

9. œÎ· = CÎÎ Ì·‰Îfi_ ÁÎ‘fi 10. œ˘· = ’ÕCÎ‹

œÎ‚ = œ˘‚Î‰ œ˘‚ = Ï√·ıÀ

11. Õ˘· = ⁄Î·ÿÌ 12. ‹Î· = ‰V÷

Õ˘‚ = ‹ËÕÎfi_ ⁄Ì ‹Î‚ = ‹ıÕ˘

13. ‹ı· = √ÎÕÌ; ÂflÌflfi˘ 14. ‹˘¿·_ = ‹˘¿·‰_

¿ı ¿˘¥’HÎ ‹ı· ‹˘¿‚_ = ¬S·_

‹ı‚ = ‹ı‚Î’

15. ÂÎ· = ±˘œ‰Îfi_ ‰jÎ 16. Ë·‰_ = ËÎ·‰_, Õ√‰_

ÂÎ‚ = ÁÒ÷fl‹Î_◊Ì ¿’ÕÎ_ Ë‚‰_ = Œ˘fl_, ‰…fi‹Î_

⁄fiÎ‰‰Îfi_ ÁÎ‘fi ±˘»\_

17. ¬˘· = ¬˘Ï‚›_

¬˘‚ = Â˘‘

11. ‚ fiı V◊Îfiı fl —

±Î‚ = …^ÃÎb_; ±ÎZÎı’ ¬Î‚ = ‹˘flÌ; fiÌ¿

±Îfl = ±HÎÌ ¬Îfl = ZÎÎfl; ‰ıfl

«˘‚‰_ = «˘‚‰ÎfiÌ Ïø›Î ‹Î‚ = ‹ıÕ˘; ‹…·˘

«˘fl‰_ = »^’Ì flÌ÷ı ·≥ …‰_ ‹Îfl = ‹Îfl‰_ ÷ı; ÷ÎÕfi

±Î‚Ì = ¨«Ì ±ÎıÀ·Ì √˘‚ = Á‹Î…; ±Î¿ÚÏ÷

±ÎflÌ = ¿fl‰÷Ì √˘fl = ¤Ò¿˘


«˘‚ = ‹∞Ã ‰Î‚ = ¿ıÂ

«˘fl = ÷V¿fl; Õ<_√˘ ‰Îfl = Ïÿ‰Á; ±ı¿ ‹Î’

«Î‚ = ±_√fl¬Îfi˘ CÎıfl ±Œ‚ = ÏfiWŒ‚

«Îfl = «Îfl˘; ΩÁÒÁ ±Œfl = Œflı fiÏË ÷ı‰_

÷Î‚_ = ⁄ÎflHÎÎ_ ‰ÎÁ‰Î ‹ÎÀıfiÌ

¿‚‰Î‚Ì ⁄fiÎ‰À

÷Îfl_ = ÷‹Îfl_; µ√Îfl_

‰Î‚˘ = ±ı¿ fl˘√ ±Î‚Á = ÁV÷Ì

‰Îfl˘ = ø‹; ‰¬÷ ±ÎflÁ = Á_√ı‹fl‹fl

√Î‚ = ±’ÂOÿ ÷Î‚˘ = ‹ı‚; ÷’ÎÁ

√Îfl = √˘fl˘ (·Ì_’HÎ ‹ÎÀı) ÷Îfl˘ = ÷flfiÎfl˘

ÂÎ‚ = ÕÎ_√fl ¿Ã˘‚ = Ï¶ÿ‚ ±fiÎ…

ÂÎfl = ¿Îb_; Ï»ƒ ¿Ã˘fl = ¿ÃHÎ; ¿Õ¿

√Î‚˘ = ŒÎ_Á·˘ ÿ‚ = ’Î_¬ÕÌ; ÁˆL›

√Îfl˘ = ¿Îÿ‰ ÿfl = ¤Î‰; ¿Îb_

ÂÒ‚ = ¿Î_À˘; ÿÿ˝ ¿‚ = «Î_’; ÿ;¬

ÂÒfl = ⁄ËÎÿfl; ’flÎø‹Ì ¿fl = ËÎ◊; ‰ıfl˘

«‚ = ¬_…‰Î‚ fiÎ‚ = fiı‚; ’˘·Ì fi‚Ì;

«fl = «_«‚; Œfl÷_ ’flfiÎ‚

fiÎfl = fiÎflÌ

ÁÎ_¤‚ı = l‰HÎ ¿flı ¿flÎ‚ = Ï‰¿flÎ‚

ÁÎ_¤flı = ›Îÿ ±Î‰ı ¿flÎfl = Á˘ÿ˘


Ω‚ = ÿ˘flÌ ’‚Ì = CÎÌ ¿ı ÷ı· ¿Îœ‰Îfi_ ÁÎ‘fi

Ωfl = …\‰Îfl; T›Ï¤«ÎflÌ ’flÌ = ÿı‰÷Î¥ Á_ÿflÌ

Ë‚‰_ = Ë·¿<_; fifl‹; √˘Ã‰_ ¿Î‚ = Á‹›

Ëfl‰_ = µ’ÎÕÌ …‰_; ·Ì·_; ¿Îfl = √ÎÕÌ

÷Î…_\ Ï‰Ëfl‰_

Ω‚Ì = ΩÏ‚›_, Ω‚ ’Î‚ = Ï¿fiÎfl˘; ±ÎÕÂ

ΩflÌ = «Î·; Ωfl¿‹˝ ’Îfl = »ıÕ˘; ±_÷; ¤ıÿ

¬˘‚_ = Â˘‘_; ÷’ÎÁ ¿fl_ «Î‚˘ = ±ıÓ_‘ÎHÎ

¬˘fl_ = ⁄ıV‰Îÿ «Îfl˘ = ¤ZÎ; ≥·Î…

¿ı‚_ = Œ‚ ⁄Î‚ = ⁄Î‚¿

¿ıfl_ = fi_ ⁄Îfl = ⁄Îflb_; ⁄_ÿÒ¿fi˘ ±‰Î…

CÎ˘‚_ = ±˘√Î‚_ ¬‚_ = ±fiÎ… ·ı‰Îfi_ V◊‚

CÎ˘fl_ = ¨CÎ_ ¬fl_ = ÁÎ«_; ‰ÎV÷Ï‰¿

«˘‚Ì = ¿⁄Ωı ‹‚‰_ = ¤ı√_ ◊‰_; ΩıÕÎ‰_

«˘flÌ = «˘flfi˘ ‘_‘˘ ‹fl‰_ = ‹flHÎ ’Î‹‰_

ÂOÿ˘ Á‹ÎfiÎ◊a ’HÎ ΩıÕHÎÌ‹Î_ ÷ŒÎ‰÷ —

Ï¬VÁ_ = ¬ÌÁ_ ÏŒy_ = ŒÌ¿<_

⁄ä˘ = ⁄Òœ˘ ¤V¿˘ = ¤ÒÁ¿˘

±Ï¤·ÎÊÎ = ±Ï¤MÁÎ ±ÎÏÂÊ = ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ

¬ıÕ\ = ¬ıÕ>÷ …\√Îfl = …^√À<_

ÿ⁄˝‚ = ÿÒ⁄‚_ ‘ÒHÎÌ = ‘‹ÎÕÌ

eÿÕÌ = dÿflÕÌ ‹„V…ÿ = ‹ÁÌÿ


ÂÌ¬ = ÏÂ¬Î‹HÎ Ï‰z÷ = ‰Ì…‚Ì

Ïœ_√·Ì = œŸ√·Ì ¤_Õ = ¤Ò_Õ

⁄ı‰ÕÎ ≠I››˘fiı ¿ÎflHÎı ÿ˘Ê —

±ı¿, ±Ï‘¿, ÌHÎ_, ‘Ìfl, ‹Úÿ, ·CÎ, Á_ÿfl - …ı‰Î ÂOÿ˘fiı ≠I››˘ ·Î√Ì

±ˆ@›, ±ÎÏ‘@›, ÌHÎÎ‰À, ‘ˆ›˝, ‹Îÿ˝‰, ·ÎCÎ‰, Á Óÿ›˝ …ı‰Ì Á_iÎÎ±˘ ÏÁ¶ ◊Î›

»ı. ±ı ÏÁ¶ Á_iÎÎ±˘fiı Ô‰‚Ì ’Î»Î …wfl ‰√flfiÎ ≠I››˘ ·√ÎÕÌ fi‰Î_ ±_√˘ ÏÁ¶

¿flÌ±ı »Ì±ı …ı ±Â¶ »ı —

±ˆ@›÷Î, ±ÎÏ‘@›÷Î, ±ÎÏ‘@›’b_, ÌHÎÎ‰À÷Î, ÌHÎ‰À’b_, ‘ˆ›˝÷Î,

‘Ìfl…÷Î, ‹Îÿ˝‰÷Î, ·ÎCÎ‰÷Î, Á Óÿ›˝÷Î, ⁄ÌΩ ±Â¶ ÂOÿ˘ ’HÎ ‹‚ı — Á˙WÃ‰÷Î,

√˙fl‰÷Î, √flI‰÷Î, ·CÎ÷Î’b_, ·CÎI‰÷Î, ⁄Î_‘‰÷Î (⁄_‘I‰ Ωı¥±ı)

›˘B› ÂOÿfiÌ ’Á_ÿ√Ì fi ◊÷Î_ ±◊˝ÿ˘Ê

±’ıZÎÎ = ≥E»Î; ±Î¿Î_ZÎÎ √˛Î‹ (Á_iÎÎ) = √Î‹; √Î‹Õ<_

µ’ıZÎÎ = ±fiÎÿfl; Ï÷flV¿Îfl √˛ÎQ› (Ï‰ÂıÊHÎ) = √Î‹ÏÕ›_;

√Î‹fiı ·√÷_

≠ÁÎÿ = ≠ÁLfi÷Î; ‹Ëıfl⁄ÎfiÌ ·ZÎ = K›Îfi, µtıÂ

≠ÎÁÎÿ = ‹Ëı· ·Z› = ·ZÎ ±Î’‰Î …ı‰_ K›ı›

≠Ëfl = ’Ë˘fl ¤‰fi = flËıÃÎHÎ; ‹¿Îfi

≠ËÎfl = CÎÎ ¤‰fi = …√÷; ·˘¿

Ë˘¥ = ◊¥ «Ò¿ı·Ì Ïø›Î ÿÂÎ˝‰ı ‹ıÿfiÌ = ¤ÌÕ; …‹Î‰; À˘‚_

Ë˘› = ËÂı, ¬ıfl (“Ë˘‰_”fi_ w’) ‹ıÏÿfiÌ = M≤J‰Ì; ÿÏfi›Î

Ïø›Î «Î· »ı ÷ı ÿÂÎ˝‰ı

≠V÷fl = CÎÎÁfiÌ ’◊ÎflÌ, ’J◊fl Ωı¥±ı »ı = …wÏfl›Î÷ ÿÂÎ˝‰ı

≠V÷Îfl = Œı·Î‰, Ï‰V÷Îfl Ωı¥±ı »Ì±ı = Ωı‰ÎfiÌ Ïø›Î

ÿÂÎ˝‰ı


µ’ËÎfl = ¤ıÀ, ⁄ÏZÎÁ

µ’ÎËÎfl = fiÎV÷˘

±Î µ’flÎ_÷ fiÌ«ı ÿÂÎ˝‰ı·Î CÎÀ¿˘ ÁÎ«Î_ ·¬Î› ÷ıfiÌ ÷¿ıÿÎflÌ flÎ¬‰Î±fiı ÷ıfiÎ ›˘B› µ’›˘√ ±_√ı ΩHÎÌ ·ı‰_ Ωı¥±ı.

¿flı = ¿fl‰ÎfiÌ Ïø›Î ÿÂÎ˝‰ı ‰Î√ı = ¥Ω ◊Î›; ±◊ÕÎ›

¿›ı = ¿fl‰Îfi_ «Î· flÎ¬ı ‰ÎB›ı = Á‹› ◊›ı

±‹ı = ÁÎ‹Ì T›„@÷fi˘ ÷ıHÎı = ¿÷Î˝◊ı ‰’flÎ›

Á‹Î‰ıÂ fi Ë˘› ÷ıfiı = ¿‹Î˝◊ı ‰’flÎ›

±Î’HÎı = ÁÎ‹Ì T›„@÷fi˘ ÁÎfl = ‹ÎÀı; ‰ÎV÷ı

Á‹Î‰ıÂ Ë˘› ÁÎfl_ = Á_ÿfl; ÁflÁ

’Ëı·Î = ’Ëı·_ Ï‰ÂıÊHÎfi_ w’; ±fiÎ‹÷ = ◊Î’HÎ / ±·√

ÿflFΩı ÿÂÎ˝‰ı (Reservation)

’Ëı·Î_ = (±T‰›) ±√Îµ ±‹Îfi÷ = ◊Î’HÎ

Ï‰À_⁄HÎÎ = ‹U¿ı·Ì; ÿ—¬; ±Î’ÏkÎ V≤pÎ = ±Î‰˘ ÂOÿ fi◊Ì

ÏfiÏç÷ T›‰V◊Î ôÎpÎ = fl«fiÎflÎ; Á…˝¿

Ï‰Õ_⁄fiÎ = µ’ËÎÁ; ‹U¿flÌ; ‹Ω¿

Á_√˛ÏË÷ = ±Î‰˘ ¿˘¥ ÂOÿ fi◊Ì ºpˇÎ = ±Î‰Î ÂOÿ fi◊Ì

Á_B≤ÏË÷ = Ï‰ÂıÊHÎ-Á_√˛Ë ¿flı·_ ƒpÎ = ΩıfiÎfl, ÁÎZÎÌ

(Á_.ÂOÿ) √…flÎ÷Ì‹Î_

µ’›˘√ ◊÷˘ fi◊Ì

Âfl÷«Ò¿ = ±Î‰˘ ÂOÿ ’HÎ fi◊Ì

Áfl÷«Ò¿ = K›Îfi ⁄ËÎfl …‰_;

¤Ò·Ì …‰_

ÏfiÿıÂ = ±ÎÿıÂ; Ïfi›‹fi (ÏfiÿıÂÎ·›)

ÏfiÿıÂ = µS·ı¬ (±_√Ï·ÏfiÿıÂ)


±_ÿÎ… µ’fl◊Ì ±_ÿÎ∞ Ï‰Âı. ‰’flÎ›;

’HÎ ±_ÿÎÏ…÷ …ı‰˘ ÂOÿ fi◊Ì.

“flıŒ” @›Î_ ‹¿Î› ÷ı ΩHÎ‰_ …wflÌ »ı. ¿˘¥ T›_…fifiÌ ’Ò‰ı ΩıÕÎ÷˘ “fl˚”

±ıfiÌ ’»Ì ΩıÕÎ÷Î T›_…fi ‹Î◊ı “flıŒ” w’ı ÿÂÎ˝‰Î›. “flıŒ” ±ÎCÎ˘’Î»˘ ◊÷Î_

@›Î_¿ ±◊˝¤ıÿ ¿flı.

±ÎÂÌ‰Î˝ÿ (±ÎÂa‰Îÿ ±Â¶) ¿˘‹Á˝ (¿˘‹˝Á ±Â¶)

±ÎÀ˚Á (¬˘À<_) ±ÎÀ˚Á˝ (¬fl_)

“flıŒ” @›Îflı› ±Õ‘Î ±ZÎfl µ’fl ±Î‰÷˘ fi◊Ì. ±ı◊Ì “±ÎÀ˚Á” ±ı

ΩıÕHÎÌ ¬˘ÀÌ ±fiı “±ÎÀ˚Á˝” ÁÎ«Ì. (…\±˘ ‹I›˝ ‰IV›˝)

flıŒfiı ¿ÎflHÎı ±◊˝¤ıÿ — fi‹˝ÿ / fi‹ÿ˝

“∑” V‰flfi_ ±fiı “fl” fi_ ¤ıÿ¿I‰ —

∑HÎ, ∑÷, ∑ÏÊ ±ı ÷IÁ‹ ÂOÿ˘‹Î_ “∑” V‰fl »ı.

¿ÚÏ÷, B≤Ë, K≤Ï÷, Q≤÷ ±ı ÂOÿ˘‹Î_ T›_…fi + ∑ »ı. - “¿>fl” ‹Î_ ¿ + fl + µ »ı.

F›Îflı, ‹Îfl_, fl±Î⁄, Ï¬VÁÎ¿Î÷fl ‰√ıflı‹Î_ fl (fl+ µ) »ı.

±Î⁄w, w‹Î·, w, Âw, …wfl …ı‰Î ÂOÿ˘‹Î_ fl˚ + ∂ (ÿÌCÎ˝) »ı.

‹Îfl_, fl±Î⁄, Ï¬VÁÎ¿Î÷fl - ‹Î_ “fl” fiı V◊Îfiı “w” fi … ±Î‰ı.

±ı◊Ì ‹Îw_, w±Î⁄, Ï¬VÁÎ¿Î÷w ÂOÿ˘fiÌ ΩıÕHÎÌ ¬˘ÀÌ Ãflı »ı.

ΩıÕÎZÎflfiÎı ¤ıÿ ’HÎ Á‹…‰˘ …wflÌ —

“‰_z” ‹Î_ º + › fi_ ΩıÕÎHÎ »ı, F›Îflı “‰_K›” ‹Î_ KÎ˚ + RÎ˚ fi_.

±Î V’p÷Î fi Ë˘› ÷˘ “z”fiı V◊Îfiı K› ·¬Î÷Î_ ¤Ò· ◊Î› ….

‰zÎ- ‰K›Î, ¬˘À<_ Ï‰zÎ (“Ï‰K›Î” ¬˘À<_), ‰_z - ‰_K› (‰_K› ¬˘À<_).

fiÌ«ıfiÎ ÂOÿ˘‹Î_ ΩıÕÎ÷Î T›_…fi˘fi˘ ø‹ »ı.

≠Ë·Îÿ, ⁄ÎõHÎ, ⁄õÎ, ±ı‹fiı ≠SËÎÿ, ⁄ÎQËHÎ, ⁄QËÎ - ±ı‹ fi … ·¬Î›.


fiÌ«ıfiÎ ÂOÿ˘‹Î_ “÷Î” ¿ı “›” ⁄ı‹Î_◊Ì ±ı¿ … ≠I›› ·√ÎÕÎ› —

±Ï‘¿ - ±Ï‘¿÷Î - ±ÎÏ‘@› (±ÎÏ‘@›÷Î ¬˘À<_)

±ı¿ - ±ı¿÷Î - ±@› (±ˆ@›÷Î ¬˘À<_)

√fl - √fl÷Î - √˙fl‰ (√˙fl‰÷Î ¬˘À<_)

·CÎ - ·CÎ÷Î - ·ÎCÎ‰ (·ÎCÎ‰÷Î ,, )

Á_ÿfl - Á_ÿfl÷Î - Á Óÿ›˝ (Á _ÿ›˝÷Î ,, )

Q≤ÿ - Q≤ÿ÷Î - ‹Îÿ˝‰ (‹Îÿ˝‰÷Î ,, )

∑…\ - ∑…\÷Î - ±Î…‰ (±Î…˝‰÷Î ,, )

-÷fl, -÷QÎ˚ ≠I››˘‹Î_ ⁄ı‰Õ˘ “÷” fi◊Ì. —

·CÎ÷fl - ·CÎ÷‹, √fl÷fl - √fl÷‹

±Ï‘¿÷fl - ±Ï‘¿÷‹, L›Òfi÷‹, - ±Î ÂOÿ˘ ÁÎ«Î »ı. ’HÎ ·CÎkÎ‹,

√flkÎ‹ ±ÎÏÿ ¬˘ÀÎ Ãflı »ı.

“µkÎ‹”‹Î_ µÿ˚ + ÷‹ ‹‚Ìfiı µkÎ‹ ÂOÿ ⁄L›˘ »ı ±fiı ±ı ±I›kÎ‹,

‹ËkÎ‹, Á‰ ˝kÎ‹, fifl˘kÎ‹, ’flÊ˘kÎ‹ - …ı‰Î ÂOÿ˘‹Î_ ÁÎ‹ı· »ı.

I‰ - k‰ ¿ÎflHÎ˘Áfl …\ÿÎ —

÷IÎ˚ + I‰ ’»Ì ÷ÎÏk‰¿, ÁÎÏk‰¿ ⁄fiı »ı. F›Îflı ±ı¿I‰, ⁄ËI‰, ·CÎI‰,

√flI‰, ≠¤I‰, ⁄_‘I‰, ‹‹I‰ -‹Î_ ‹ÎhÎ “I‰” ≠I›› »ı.

Á_Ï‘fiı ¿ÎflHÎı ΩıÕHÎÌ ⁄ÿ·Î÷Ì Ë˘› ±ı‰Î ÂOÿ˘ ‹‚ı. ’Ïfl, ±Ï‘ ±ı

≠I››˘‹Î_ “≥” Ë˚V‰ »ı ’HÎ ’flÌZÎ¿, ’flÌZÎHÎ, ’flÌZÎÎ, ±‘ÌZÎ¿ ¥I›ÎÏÿ‹Î_ “¥”

ÿÌCÎ˝ ⁄fiı »ı. (’Ïfl + ¥ZÎÎ, ±Ï‘ + ¥ZÎ¿ w’ı )

√…flÎ÷Ì‹Î_ ÂOÿ˘fiÎ ‹K›‰÷a “±” fi˘ ·˘’ ◊›˘ »ı »÷Î_ ·ı¬fi‹Î_‹K›‰÷a ±ZÎfl ±Î¬˘ … ·¬Î› »ı.

±¬÷fl˘ (±¬hÎ˘ × ) ∂·À<_, ¿Î‰÷fl_, ¬Î÷flÌ, …·ÿÌ, √HÎ÷flÌ, ±ÎÕ¿÷fl_,

’·À˘, ⁄Î·ÿÌ, ‹Á¿˘, ‹·Î¿Î÷, ‹fiÂÌ, Âı÷fl_∞, Á’fl÷, ÁËı…, ±Î·OÎ‹,


±˘’flıÂfi, ¿Ï‹Âfifl, ¿ÎflÀ>fi, ◊fl‹˘Á, flı·‰ı, ¥·¿Î⁄, ÷Á‰Ìfl, ±_√fl¬_,

’√fl¬_, - ±Î … ÁÎ«Ì ΩıÕHÎÌ »ı.

‹‹˝flI‰ ±fiı ‹ËÎ≠ÎHÎI‰ —

“Ë” ‹ËÎ≠ÎHÎ T›_…fi »ı. F›Îflı ‹‹˝flI‰ V‰flfiÎ µE«ÎflHÎ Ô‰¬÷ı Á_¤‚Î÷˘

CÎÁÎfl˘ »ı. ‹‹˝flI‰ ÿÂÎ˝‰‰_ … Ë˘› I›Î_ “Ë” …\ÿ˘ … ·¬‰˘ ¿ı fi ·¬‰˘.

⁄Ëıfi/ ⁄ıfi, ÷Îfl_, ‰ËÎ·_ ’ËÎÕ, ’Ëı·_ / ’ı·_, ‰Ëı·_, ‹Ë˘fl / ‹˘fl, ‹Îfl_,

‹Ëı·, ’ËıflHÎ, fiÎfi_ ‰√ıflı ΩıÕHÎÌ K›Îfi‹Î_ flÎ¬‰Ì.

@›Î_¿ ‹‹˝flI‰ ±◊˝¤ıÿ¿ »ı — ’ÎÕ - ’ËÎÕ, ‰Î·/ ‰ËÎ·, ‹˘fl/ ‹Ë˘fl

±ı◊Ì ±ı‰Î ÂOÿ˘fi˘ Ï‰‰ı¿’Ò‰˝¿ µ’›˘√ ¿fl‰˘ …wflÌ √HÎÎ›.

±fiV‰ÎflfiÌ ±fi’„V◊Ï÷◊Ì (fi Ë˘‰Î◊Ì) ±◊˝ ⁄ÿ·Î› »ı.‹Î_ÿÎ = ‹ÎÿÎ ŒÎ_¿˘ = ŒÎ¿˘ ¿Î_’ = ¿Î’ ‹Î_ÀÌ = ‹ÎÀÌ

CÎÎ_ÀÌ = CÎÎÀÌ ⁄Î_Õ˘ = ⁄ÎÕ˘ ¬Î_Õ = ¬ÎÕ

Ï‰¿ÎflÌ ±_√˘‹Î_ ±_÷ı ±Î‰÷Î µ µ’flfi˘ ±fiV‰Îfl “µ” w’ı fi’_VÎ¿Ï·_√

±ı¿‰«fi ÿÂÎ˝‰ı »ı.

¿>÷fl_, ÁÁ·_, ⁄¿fl_, »˘¿fl_, ±ı‹fi_ ⁄Ë‰«fi ¿fl÷Î_ ⁄Ë‰«fifiÎ w’‹Î_

±fiV‰Îfl ±Î‰ı … — ¿>÷flÎ_, ÁÁ·Î_, ⁄¿flÎ_, »˘¿flÎ_,

’fl_÷ Ï‰¿ÎflÌ ±˘¿ÎflÎ_÷ ±_√˘fi_ ⁄Ë‰«fi fiÌ«ı …HÎÎT›Î ‹…⁄ ◊÷_ Ë˘¥

±fiV‰Îfl Ï·_√¤ıÿ¿ ⁄fiı »ı.

¿>÷fl˘ - ¿Ò÷flÎ - ¿>÷flÎ_ = ¿>÷flÎ (’„S·_√ ⁄.‰) ¿>÷flÎ_ (fi’. ⁄.‰)

⁄¿fl˘ - ⁄¿flÎ - ⁄¿flÎ_, ÁÁ·˘ - ÁÁ·Î - ÁÁ·Î_

±Î‹ ±_÷ı ±fiV‰Îfl Ë˘‰Î fi Ë˘‰Î◊Ì ÂOÿ˘fi Ï·_√ ⁄ÿ·Î› »ı. “±fiV‰Îfl”

±_√ı ±ı¿ …\ÿ˘ … ·ı¬ »ı.

fiÌ«ıfiÎ ±Ï‰¿ÎflÌ ±_√˘‹Î_ ±_÷ı @›Îflı› ±fiV‰Îfl Ë˘÷˘ fi◊Ì.

±¿Õ<, ±√Îµ, ±Î⁄, ±Î‚Á, ±Î_Á, ¿‹Îµ, ¿_¿<, ¿Î…\, ¿Î÷fl, ¬ÀÎµ,

¬Îµ, ¬ıÕ<, ¬˘ÿ, √¤fl, √flΩµ, √Îµ, √ıfl, √˘¬fl, «fl, «Î¿<, «˘‹ÎÁ, …¿<,


…_÷, Ωÿ, Ω_⁄, Ωıfl, ÎÕ<, À¿Îµ, À|, ÀÎ’, Õ‹fl, ÕÎ¿<, ÕÎCÎ, œ⁄, ÷Á, ÷_⁄,

ÿÎÿ, ’fl_÷, ’fl, ’·À<, ’ÎÀ<, ’Î_µ, ŒÎ·÷, Œ‚Îµ, ŒÎ·, ⁄Ωfl, ⁄fl, ⁄Ë, ⁄Î…\,

⁄Îfi, ⁄Î’, ⁄ıÁÎfl, ⁄˘‚, ¤Î√, ¤Î√ıÕ<, ¤Î¤, ⁄Î·, ¤Î_Õ<, ¤ıÿ, ¤ıfl, fl¬Õ<,

fl‚, flŒ, ·Î√, ·ÎÕ<, ·Ÿ⁄, ‰√, ‰‘, ‰fl, ‰V÷, ‰Ë, ‰Î›, ‰Îfl, ‰Î‚, ‰Î_»\,

‰Ì»\, ‰ı«Îµ, ‰ı‚, Âfl, ÏÂ¬Îµ, Áfl, ÁË, ÁÎœ<, ÁÎ⁄, ÁÎfl, ÁÎÁ, ÁÎ‚, ËÎµ,

Ëıfl.

±Î ⁄‘Î … ÂOÿ˘fiı ≠I›› ÁÌ‘˘ … ·Î√Ì Â¿ı »ı. …ı‹ ¿ı, [ ¿Î…\ -

¿Î…\±ı, ¿Î…\◊Ì, ¿Î…\‹Î_] F›Îflı ±_÷ı “µ” Ë˘› ÷ı‰Î ±_√˘fiı ≠I›› ÁÌ‘ıÁÌ‘˘

·Î√Ì Â¿÷˘ fi◊Ì. ±ıfi_ ⁄Ì…\_ w’ ⁄fiÎ‰‰_ … ’Õı. …ı‹ ¿ı, »˘¿fl_-»˘¿flÎ±ı,

»˘¿flÎfiı.

Ï·Ï’Ï«é˘fi˘ ‹fl˘Õ ⁄ÿ·Î÷Î_ ±◊˝ ⁄ÿ·ÎÂı. fiÌ«ıfiÎ_ Ï·Ï’Ï«é˘ ›˘B›flÌ÷ı ·¬Î‰Î_ Ωı¥±ı —

CÎ/‘, ¿Ò/Œ, ’/›, ±/¬

CÎÕ˘/‘Õ˘, ¿>Á¿Ì/ŒÁ¿Ì, ⁄Î’Î∞/⁄Î›Î∞, ±Î¬Ì/¬Î¬Ì.

÷IÁ‹- ÷ÿ˚¤‰ ÂOÿ˘fiÌ ΩıÕHÎÌ‹Î_ ’HÎ ‹˘À˘ ÷ŒÎ‰÷ »ı. ⁄_fiıfiÎ

ΩıÕHÎÌ Ïfi›‹˘ ±·√ »ı, ±ı◊Ì ÷IÁ‹ ÂOÿ˘fiÌ ΩıÕHÎÌ ±_√ı ±ÎÀ·Ì ‹ÎÏË÷Ì

Ë˘› ÷˘ ΩıÕHÎÌÿ˘Ê Ïfi‰ÎflÌ Â¿Î›.

Á_V¿Ú÷fiÎ ÂOÿ˘ ≠I››ÏÁ¶ Ë˘› »ı. ±ı‹Î_fiÎ ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ ≠I››˘‹Î_ @›Î_¿

fiı @›Î_¿ ≥-µ ±Î‰ı … »ı.

±fi, ±Ï¤, ±Ï÷, µÿ˚, µ’, ¿<, ÿÁ˚, Ïfi, ÏfiVÎ˚, ’Ïfl, ±Ï‘, Ï‰, Á — ±Î

’Ò‰˝-≠I››˘ ·Î√Ì ⁄fi÷Î ÂOÿ˘fiÌ ΩıÕHÎÌ V◊Îfi ±Î‘ÎÏfl÷ fi◊Ì ⁄fi÷Ì.

Á_V¿Ú÷fiÎ ⁄‘Î … ’Ò‰˝-≠I››˘‹Î_ ±Î‰÷Î ≥ ¿ı µ Ë˚V‰ … »ı.

fiÌ«ıfiÎ ’fl-≠I››˘ …\±˘ —

≥¿/≥¿Î, ≥÷/≥÷Î, ≥fiÌ/≥HÎÌ, ≥·/≥·Î, ±fiı Ï÷-±ı‹Î_ ’HÎ “≥” Ë˚V‰ »ı.

‹ÎhÎ ¥fi / ¥› / ±fiÌ› -‹Î_ … “¥” ÿÌCÎ˝ »ı.


±fiV‰ÎflfiÎ µE«ÎflHÎ¤ıÿfiı ¿ÎflHÎı ΩıÕHÎÌ¤ıÿ —

πÿ / πÕ<_, Ï⁄_ÿ - ‹ŸÕ<, Ï‰_K›-‰Ÿ‘‰_

CÎ_‹À / CÎÒ_ÀHÎ, «_⁄¿ / «Ò_ÀHÎÌ

±ËŸfiÎ ÂOÿ-›B‹˘‹Î_ ≠◊‹ ÂOÿ‹Î_ ±Î‰÷Î ±fiV‰Îflfiı V◊Îfiı ±fifiÎÏÁ¿

T›_…fi ‹Ò¿Ì Â¿Î› »ı — (≥Lÿ, Ï⁄Lÿ, Ï‰L‘›, CÎQ‹À, «Q⁄¿) ±ı◊Ì ±ı ÂOÿ˘

ΩıÕÎZÎfl‰Î‚Î ⁄fiı »ı. ±fiı ±ı‹fiÌ ΩıÕHÎÌ “ΩıÕÎZÎfl ’Ò‰ıfiÎ ±ZÎfl˘ ËˇV‰ Ë˘›”

±ı‹ ◊Î› »ı.

Á_V¿Ú÷ ÂOÿ˘fiÌ ΩıÕHÎÌ

Á_V¿Ú÷ ¤ÎÊÎ ≠I››≠‘Îfi Ë˘¥ ±_√˘fiı Ï‰Ï‰‘ ≠I››˘ ·Î√Ì w’ÎA›Îfi

◊÷Î_ ±_√ ¿ı ‘Î÷fiÌ ’Ò‰ı ÷ı‹ ’»Ì ±ı‹ ⁄_fiı ≠¿ÎflfiÎ ≠I››˘ ·Î√÷Î. Á_V¿Ú÷‹Î_

’Ò‰ı ·Î√÷Î ≠I››˘ “µ’Á√˝-’Ò‰˝√” ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î ±fiı ’Î»‚ ·Î√÷Î

≠I››˘ “÷Ï¶IÎ˚-¿Ú÷˚” ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î÷Î. ±Î’HÎı ’Ò‰ı ·Î√÷Î ⁄‘Î … ≠I››˘fiı

“’Ò‰˝-≠I››” ±fiı ’Î»‚ ·Î√÷Î ≠I››˘fiı “’fl-≠I››˘” ¿ËÌ±ı »Ì±ı.

ÂOÿ˘¿˘Â‹Î_ ÷IÁ‹ ÂOÿ˘ (Á_V¿Ú÷)fiÌ ΩıÕHÎÌ ±_√ı ±ı¿ T›‰V◊Î »ı —

““÷IÁ‹ ÂOÿ˘fiÌ ΩıÕHÎÌ ‹Ò‚ ≠‹ÎHÎı ¿fl‰Ì.”” ±Î Á_ÿ¤ı Á_V¿Ú÷ ÂOÿ˘fiÌ ΩıÕHÎÌ‹Î_

ÿı¬Î÷Ì ≠‹¬ T›‰V◊Î ÿÂÎ˝‰‰Îfi˘ ±ËŸ µ’ø‹ »ı.

(¿) Á_V¿Ú÷fiÎ ’Ò‰˝-≠I››˘ —

1. ⁄_‘ÎflHÎ‹Î_ ËˇV‰ “≥” Ë˘› ÷ı‰Î

±Ï÷, ±Ï‘, ±Ï¤, Ïfi, ÏfiVÎ˚, ’Ïfl, ≠Ï÷, Ï‰.

2. ±_√ ¿ı ⁄_‘ÎflHÎ‹Î_ ËˇV‰ “µ” Ë˘› ÷ı‰Î

±fi, µÿ˚, µ’, ¿<, ÿÁ˚, Á

(¬) Á_V¿Ú÷fiÎ ’fl-≠I››˘ —

1. ⁄_‘ÎflHÎ‹Î_ “≥” ËˇV‰ Ë˘› ÷ı‰Î

≥¿-≥¿Î, ≥÷-≥÷Î, ≥fiÌ-≥HÎÌ, ≥·-≥·Î, ≥WÃ, Ï÷


2. “¥›” ±fiı “¥fi” -±ı ⁄ı‹Î_ … “¥” ÿÌCÎ˝ »ı.

1. ’Ò‰˝-≠I››˘‹Î_ ≥ ¿ı µ ËˇV‰ »ı.

±Ï÷ - ±Ï÷flı¿, ±Ï÷Â›, ±Ï÷ÁÎfl, ±Ï÷iÎÎfi, ±Ï÷T≤Ïp

(±÷Ì„Lƒ›‹Î_ Á_Ï‘√÷ ŒıflŒÎfl »ı — ±Ï÷ + ≥„Lƒ› = ±÷ÌÏLƒ›

±Ï‘ - ±Ï‘¿Îfl, ±Ï‘’Ï÷, ±Ï‘Ïfi›‹, ±Ï‘‰ıÂfi, ±Ï‘ÏWÃ÷

(±‘ÌÂ, ±‘ÌZÎ¿- ‹Î_ Á_Ï‘√÷ ŒıflŒÎfl »ı — ±Ï‘ + ¥Â / ±Ï‘

+ ¥ZÎ¿)

±Ï¤ - ±Ï¤·ÎÊ, ±Ï¤Êı¿, ±Ï¤flÏ«, ±Ï¤T≤¶, ±Ï¤≠ı÷, ±Ï¤‹¬

Ïfi - Ïfi›˘…fi, Ïfi√‹, Ïfi›˘√, Ïfi›‹, Ïfi›Î‹¿, Ïfi⁄_‘, Ïfi›@÷

ÏfiVÎ˚,- Ïfi„ç_÷, Ïfirıp, Ïfi„Wø›, Ïfi—VM≤Ë, Ïfi—ÁÌ‹, Ïfi—ÂS¿

ÏfiW¿_À¿, ÏfiW¿Î‹, ÏfiW≠ÎHÎ, ÏfiV÷ı…, / Ïfi…fi, ÏfiflkÎfl, Ïfifl’Î›,

Ïfifl_¿<Â

’Ïfl - ’Ïflø‹Î, ’Ïfl¤˛‹HÎ, ’Ïfl÷ÎıÊ, ’Ïfl‰Îfl, ’Ïfl„V◊Ï÷, ’Ïfl’ÒHÎ˝

(’flÌZÎÎ, ’flÌZÎ¿, ’flÌZÎHÎ, Á_Ï‘…L› ŒıflŒÎfl — ’Ïfl + ¥ZÎÎ;

’Ïfl + ¥ZÎHÎ, ’Ïfl + ¥ZÎ¿)

≠Ï÷ - ≠Ï÷¿Îfl, ≠Ï÷¿>‚, ≠Ï÷¿ÚÏ÷, ≠Ï÷‰ÎÿÌ, ≠Ï÷Ï⁄_⁄, ≠Ï÷⁄_‘

(≠÷ÌZÎÎ - Á_Ï‘…L› ÂOÿ — ≠ÏIÎ + ¥ZÎÎ = ≠÷ÌZÎÎ)

Ï‰ - Ï‰A›Î÷, Ï‰«Ï·÷, Ï‰iÎÎfi, Ï‰ÿıÂ, Ï‰fiÎÂ, Ï‰›˘√, Ï‰Á…˝fi

±fi - ±fiø‹, ±fi¿>‚, ±fi‹Îfi, ±fi¿flHÎ, ±fi√Î‹Ì, ±fi‰Îÿ,

±fiÿÎfi

µÿ˚- µÿ˚√‹, µÿ˚¤‰, µÿ˚CÎÎÀfi, µÿ˚⁄˘‘fi, µ~›fi, µLfi›fi, µLfiÏ÷

µ’- µ’¿Îfl, µ’ÿıÂ, µ’ƒ‰, µ’√˛Ë, µ’‹_hÎÌ, µ’Î«Î›˝, µ’≠‹¬

¿ - ¿<¿‹˝, ¿<’ÎhÎ, ¿<’hÎ, ¿<ºÏp, ¿<Ï‰«Îfl, ¿<Á_V¿Îfl, ¿<Áı‰Î

ÿVÎ˚ - ÿW¿‹˝, ÿW¿ÚI›, ÿV÷fl, ÿW≠ÎM›, ÿ√*‘, ÿ√HÎ, ÿ— ÁÎK›, ÿ—V‰Mfi


Á - Á√‹, ÁCÎÕ, Á·¤, Á‹ı‚, ÁfiÌÏ÷, Á‰Î@›, ÁÏ‰«Îfl, ÁŒ‚

≥¿-¥¿Î - ±ÎÏ◊˝¿, ‹ÎÏÁ¿, ’ÎÏZÎ¿, ±Ã‰ÎÏÕ¿, ÿˆÏfi¿, ÁÎ‹ÎÏ…¿

±_Ï⁄¿Î, √ÏHÎ¿Î, √ÎÏ›¿Î, fiÎÏÀ¿Î, fiÎÏ›¿Î, ⁄ÎÏ·¿Î

≥÷-≥÷Î - ·ıÏ¬÷, ‹Ïƒ÷, CÎÏÀ÷, √˛Ï◊÷, flÏ«÷, ±ÎÏl÷, ±’ıÏZÎ÷

±_Ï¿÷Î, ‰Ïfi÷Î, ÷ı…„V‰÷Î, ‹fi„V‰÷Î, Ïfi‰ı„ÿ÷Î, µ’›˘Ï√÷Î

¥fiÌ-¥HÎÌ-¿ÎÏ‹fiÌ, ÿÎÏ‹fiÌ, ’Ï•fiÌ, ¤ÎÏ‹fiÌ, Ï‰zÎÏ◊˝fiÌ, ÷’„V‰fiÌ,

’_Ï¬HÎÌ, flÎÏ√HÎÌ, fl˘ÏËHÎÌ, Ï‰flÏËHÎÌ, ÏÂ¬ÏflHÎÌ, ÷fl_Ï√HÎÌ

¥·-¥·Î- …ÏÀ·, ¿<ÏÀ·, ∂Ï‹˝·, ’_„¿·,

¿˘Ï¿·Î, flÏ‹·Î, ≠ıÏ‹·Î, ∂Ï‹˝·Î, ÂÏ‹˝·Î

≥WÃ -√Ï‰˝WÃ, CÎÏfiWÃ, fl˘Ï√WÃ, ‰ÏflWÃ, V‰ÎÏÿWÃ, ‘Ï‹˝WÃÎ, ÂÏ‹˝WÃÎ

-Ï÷ - ¿ÚÏ÷, A›ÎÏ÷, √Ï÷, fiÌÏ÷, ¤ÌÏ÷, ≠ÌÏ÷, ¤„@÷, ‹Ï÷, flÌÏ÷,

º„p, T≤Ïp, ⁄Ï¶, flÏœ, T≤ÏkÎ, lÏ÷, VQ≤Ï÷, „V◊Ï÷

≠I››‹Î_ ±ZÎfl ÿÌCÎ˝ —

- ¥fi -ÂÎ·Ìfi, ¿<·Ìfi, ¿Î·Ìfi

¥›- flÎpˇÌ›, ’ZÎÌ›, V‰√a›, ‰_ÿfiÌ›, ’Ò…fiÌ›

±fiÌ›-±ÎÿflHÎÌ›, ≠ıZÎHÎÌ›, Â˘¤fiÌ›, √˘’fiÌ›

±L› ≠I››˘‹Î_ ’HÎ ≥-µ ËˇV‰ —

±ÎÏ‰VÎ = ±ÎÏ‰W¿Îfl, ±ÎÏ‰¤Î˝‰, ±ÎÏ‰W¿flHÎ, ±ÎÏ‰¤Ò÷

Ï«flQÎ˚ = Ï«fl_÷fi, Ï«fl_∞‰, Ï«fl¿Î‚, Ï«flÎ›

’fi— = ’fi…˝L‹, ’fiflÎ√‹fi, ’fifl¶Îfl, / ’flVÎ˚-’flV¿Îfl, ’fl˘‰«fi,

’fl˘√Î‹Ì

’flÎ = ’flÎ÷fi, ’flÎ÷k‰, / ⁄ÎÏËfl˚ - ⁄ÏË‹¬, ⁄ÏËW¿Îfl, ⁄ÏË√ ˝‚

SE E


≠¿flHÎ -3

±fiV‰Îfl

±fiV‰Îfl ±ıÀ·ı V‰flfiÌ ’Î»‚ µE«ÎflÎ÷˘ ±fifiÎÏÁ¿ ‰HÎ˝. ±ıfi_ µE«ÎflHÎ

ÿÂÎ˝‰‰Î V‰flfiı ‹Î◊ı ‹ŸÕ<_ ¿ı Ï⁄_ÿ_ ‹Ò¿‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. …ı‹ ¿ı, ±_÷fl, ±Î_÷fl˘,

πÀ, ¨Õ<_, ±ıÓÃ‰ÎÕ, Ã _Á˘ Ô‰√ıflı. ±fiV‰Îfl ÁÎ‹ÎL› flÌ÷ı V‰flfi_ ±fifiÎÏÁ¿I‰

ÿÂÎ˝‰‰Î ‰’flÎ› »ı. Á_V¿Ú÷‹Î_ ‹ÎhÎ T›_…fi˘ … ±fifiÎÏÁ¿ Ë÷Î. (∆˚, ˚, HÎ, LÎ˚

±fiı QÎ˚) √…flÎ÷Ì‹Î_ V‰fl˘ ’HÎ ±fifiÎÏÁ¿ ⁄L›Î. Á_V¿Ú÷‹Î_ ±fifiÎÏÁ¿˘fi_

’»ÌfiÎ T›_…fi‹Î_ ΩıÕÎHÎ ÿÂÎ˝‰‰Î T›_…fi˘ ¿Î_ ÷˘ ΩıÕÎ¥fiı … ·¬Î÷Î; …ı‹ ¿ı,

¿∆¿HÎ, ‰Î∆˚‹›, ¿ıı HÎ˚, LÎ˚, QÎ˚, fi˘ ÿ_Õ ¿ÎœÌfiı ±ı‹fiı ΩıÕ‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î; ‰flıH›,

‹ÎL›, flQ›-fiÌ …ı‹. Á‹›Î_÷flı Á_V¿Ú÷fiÎ ±fifiÎÏÁ¿ T›_…fi˘fi_ ΩıÕÎHÎ ’HÎ

±fiV‰Îfl ¶ÎflÎ ÿÂÎ˝‰‰_ Âw ◊›_. ±ı◊Ì ±fiV‰Îflfi_ µE«ÎflHÎ ⁄ı ≠¿Îflfi_ ◊›_ —

±ı¿ ¨À, ¨‘_ ‰√ıflı‹Î_ »ı ±ı‰_ V‰flfi_ ±fifiÎÏÁ¿I‰; ±fiı ¿_¿HÎ, ±Î_÷Ïfl¿,

√_ÿfl, Ï¿_÷ ‰√ıflı‹Î_ »ı ÷ı‰_ T›_…fifi_ ±fifiÎÏÁ¿I‰.

±Î‹ »÷Î_, ⁄ı µE«ÎflHÎ˘fiı ±·√ flÎ¬Ì Â¿Î› ÷ı‹ »ı. ±Î_÷Ïfl¿ ±fiı

±Î_÷flÕ<_ ±ı ⁄ı ÂOÿ˘‹Î_ “±Î” V‰flfiı ‹Î◊ı ‹ŸÕ<_ ¿ı ±fiV‰Îfl »ı. »÷Î_ ⁄_fiı

±fiV‰ÎflfiÎ_ µE«ÎflHÎ˘ Ï¤¯Î »ı. ’Ëı·Î ÂOÿfi˘ ±fiV‰Îfl ±fifiÎÏÁ¿ T›_…fi

»ı, F›Îflı ⁄ÌΩ ÂOÿ‹Î_ ±Î‰ı·Îı ±fiV‰Îfl ±fifiÎÏÁ¿ V‰fl »ı.

F›Î_-F›Î_ ±fiV‰Îflfiı V◊Îfiı ±Õ‘˘ ±fifiÎÏÁ¿ T›_…fi ‹Ò¿Ì Â¿Î› I›Î_-

I›Î_ ±fiV‰Îfl ±fifiÎÏÁ¿ T›_…fi … Ë˘› ±fiı F›Î_ ±fiV‰Îflfiı V◊Îfiı ⁄Ì…\_

¿˘¥ ±fifiÎÏÁ¿÷Î ÿÂÎ˝‰÷_ Ï«é ‹Ò¿Ì fi Â¿Î› I›Î_ ±fiV‰Îfl ÁÎfifiÎÏÁ¿ V‰fl

… Ë˘›. “±Î_÷Ïfl¿” fiı ±Î’HÎı “±ÎL÷Ïfl¿” w’ı ‹Ò¿Ì Â¿Ì±ı ’HÎ “±Î_÷flÕ<_”fiı

±ÎL÷flÕ<_ ±ı‹ ·¬Ì fi Â¿Ì±ı.47

√…flÎ÷Ì ÂOÿ˘‹Î_ ±fiV‰Îfl ±◊˝¤ıÿ¿ »ı. ±ıfiÌ µ’„V◊Ï÷ »ı ¿ı √ıfl

ËÎ…flÌ◊Ì ±◊˝‹Î_ ÷ŒÎ‰÷ …L‹ı »ı. …ı‹ ¿ı, ±«_·-±«·, ¿_À¿-@À¿, ¿_Õ<_-¿Õ<_,

¿_ÿ-¿ÿ, ¿_’-¿’, ¿_Á-¿Á, ÿ_√˘-ÿ√˘, ‹Î_ÿÎ-‹ÎÿÎ ‰√ıflı

±fiV‰ÎflfiÌ ±˘‚¬ ¿fl‰Î◊Ì ≥-µ V‰fl ’»Ì ±Î‰÷Î ±fiV‰Îflfiı ¿ÎflHÎı

@›Î_ @›Î_ ≥-µ ËˇV‰ Ë˘› ±fiı @›Î_ @›Î_ ±ı ÿÌCÎ˝ Ë˘› ±ı ’HÎ ΩHÎÌ Â¿Î› »ı.

F›Î_ ±fiV‰Îflfiı ⁄ÿ·ı ±fifiÎÏÁ¿ T›_…fi ‹Ò¿Ì Â¿Î÷˘ Ë˘› I›Î_ ≥ ¿ı µ ËˇV‰

Ë˘›. ±Î‰Î ÂOÿ˘‹Î_ ±fiV‰Îfl ΩıÕÎZÎflfiÌ fl«fiÎ ¿flı »ı, ±fiı ΩıÕÎZÎfl ’Ò‰ı

±Î‰÷Î ≥ ¿ı µ ±ı¿ ΩıÕHÎÌ T›‰V◊Î ÷flÌ¿ı ËˇV‰ Ë˘› »ı.

Ï¿_÷-Ï¿L÷, Ï’_Õ-Ï’HÕ, Ï«_÷Î-Ï«L÷Î, √_ÿfl-√Lÿfl, √_Õ˘- √HÕ˘, CÎ_‹À-

CÎQ‹À

F›Î_ ±fiV‰Îflfiı ⁄ÿ·ı, ±fifiÎÏÁ¿ T›_…fifi_ Ï«é ‹Ò¿Ì Â¿Î÷_ fi◊Ì, I›Î_

±fiV‰Îfl‰Î‚Î ¥ ¿ı ∂ ÿÌCÎ˝ Ë˘› »ı. — …ı‹ ¿ı, »Ÿ¿, ’Ÿ»\_, ¤Ÿ÷, flÌ_», À, e_¿,

ÁÒ_Ã, ËÒ_Œ.

±ËŸ ±Î’HÎı ±◊fiÌ ºÏp±ı ¤ıÿ¿ Ë˘› ±ı‰Î ±fiV‰ÎflfiÌ ««Î ¿ı Ï‰«ÎflHÎÎ

¿flÌÂ_.

(1) ÂOÿfiÎ ⁄_‘ÎflHÎ‹Î_ … ±fiV‰Îfl Ë˘› ±fiı ±ı‰Î ÂOÿ˘ ±fiV‰Îfl‰Î‚Î

ÂOÿ˘ ¿fl÷Î_ …\ÿ˘ … ±◊˝ ÿÂÎ˝‰ı »ı. …ı‹ ¿ı,

±Î¬ = ™ÿfl, ±Î¬_ = ⁄‘_; «Îfl = Á_ÿfl, «Îfl_ = ±Î_ÀHÎ; «Î· = ‰÷‹Îfi

±fiı «Î·_ = ËŸÕ<_; «˘‹ÎÁ = «˘‹ÎÁÎ‹Î_ ◊÷_; «˘‹ÎÁ_ = ‰flÁÎÿfiÌ ∑÷; ’fl‹Îb

= ÁÒZ‹ ±b, ’fl‹Îb_ = ‹Î’, ’Ïfl‹ÎHÎ; ’fl = ’Î«; ’fl_ = ÿÒfl-±‚√_; ÁÎfl =‹ÎÀı, ÁÎfl_ = ‹Ωfi_-ÁflÁ; ¿>«Ì = √·Ì-‹Ë˘S·˘, ¿>_«Ì = «Î‰Ì; «Ò¿ = ¤Ò·;

±fiı «Ò_¿ = ±Î_¿ÕÌ, ¬Ì·Ì; ’ÒΩı = ’ÒΩı ¿fl˘; ’Ò_Ωı = ¿«fl˘; ¿Î’ = jÎÌ±˘fi_

¿Îfifi_ CÎflıb_; ¿Î_’ = ¿Îÿ‰; ¬ÎÀ = ËŸÕ˘‚˘; ¬Î_À = ±ı¿ ΩÏ÷, ¬ÎÕ = ¬Î¥

±fiı ¬Î_Õ = √Y›˘ ’ÿÎ◊; ¬ÎÀ<_ = ¬ÀÎÂ‰Î‚_; ¬Î_À<_ = ’y_, ’Î‰fl‘_; √ÎÕ<_ =‰ÎËfi; √Î_Õ<_ = CÎı·_ - ’Î√·; «Î’ = ‘fiW›; «Î_’ = ¿‚-’ı«, V‰Ì«


(2) √…flÎ÷Ì‹Î_ ±_I› V‰fl µ’fl ±Î‰÷˘ ±fiV‰Îfl Ï·_√¤ıÿ-‰«fi¤ıÿÿÂÎ˝‰ı »ı. —

¤ÎÊÎ‹Î_ ±_√˘ Ï‰¿ÎflÌ ±fiı ±Ï‰¿ÎflÌ ±ı‹ ⁄ı ≠¿ÎflfiÎ Ë˘› »ı. Ï‰¿ÎflÌ

±_√˘ ¿Î_ ÷˘ Ï·_√¤ıÿ ÿÂÎ˝‰ı »ı ±◊‰Î ÷˘ ‰«fi¤ıÿ ÿÂÎ˝‰ı »ı.

Á∞‰˘fiı ·√÷Ì Á_iÎÎ±˘‹Î_ “µ” Ï·_√fiÌ ±Ï‰‰ZÎÎ ÿÂÎ˝‰ı »ı. ±ı ÁÎ‹ÎL›

flÌ÷ı “fi’_Á¿Ï·_√” ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î› »ı. fiÌ«ıfiÌ Á_iÎÎ ‰√ıflıfiÎ_ w’˘ …\±˘ —

(±ı¿‰«fi ÿÂÎ˝‰÷Î_ ±_√˘)

(’_„S·_√) (jÎÌÏ·_√) (fi’_Á¿Ï·_√)

»˘¿fl˘ »˘¿flÌ »˘¿fl_

⁄¿fl˘ ⁄¿flÌ ⁄¿fl_ (Á_iÎÎ)

ÁÁ·˘ ÁÁ·Ì ÁÁ·_ (,,)

‹˘À˘ ‹˘ÀÌ ‹˘À<_ (Ï‰Âı.)

¿Õ‰˘ ¿Õ‰Ì ¿Õ‰_ (,,)

‹˘Õ˘ ‹˘ÕÌ ‹˘Õ<_ (Ïø›Î Ï‰Âı.)

ÿ˘Õ÷˘ ÿ˘Õ÷Ì ÿ˘Õ÷_ (¿Úÿ_÷)

¿fl‰˘ ¿fl‰Ì ¿fl‰_ (,,)

’ı·˘ ’ı·Ì ’ı·_ (Á‰˝.)

±ËŸ µ¿flÎ_÷ ±_√˘ Ï‰¿ÎflÌ »ı ±fiı fi’_Á¿Ï·_√ ÿÂÎ˝‰ı »ı. ±Î‹, ’Á

±_÷ı ±Î‰÷˘ “µ” Ï‰¿ÎflÌ ±_√˘‹Î_ ±ı¿‰«fi … ÿÂÎ˝‰ı »ı.

Ï‰¿ÎflÌ ±_√˘‹Î_ “µ”fiı V◊Îfiı “±Î_” ≠I›› ‹Ò¿‰Î◊Ì ±ı‰Î ±_√˘ ⁄Ë‰«fi

ÿÂÎ˝‰ı »ı.

»˘¿fl_-»˘¿flÎ_, ⁄¿fl_-⁄¿flÎ_, ÁÁ·_-ÁÁ·Î_,

‹˘À<_-‹˘ÀÎ_, ¿Õ‰_-¿Õ‰Î_, ‹˘Õ<_-‹˘ÕÎ_,

ÿ˘Õ÷_-ÿ˘Õ÷Î_, ¿fl‰_-¿fl‰Î_, ’ı·_-’ı·Î_,

±fiV‰Îfl 49

Ï‰¿ÎflÌ ±_√˘‹Î_ ±˘¿ÎflÎ_÷ ±_√ ’_„S·_√‰Î«¿ Ë˘› »ı ±fiı ±ı¿‰«fi

ÿÂÎ˝‰ı »ı —

CÎ˘Õ˘, »˘¿fl˘, ÁÁ·˘, ⁄¿fl˘, fiÎfi˘, ‹˘À˘, ‹˘Õ˘, ÿ˘Õ÷Îı ≥I›ÎÏÿ.

Ï‰¿ÎflÌ, ’_„S·_√fiÎ_ ±˘¿ÎflÎ_÷ ±_√˘fi_ ±_÷ı “±Î” ‰Î‚_ w’ Ë_‹ıÂÎ ⁄Ë‰«fi

ÿÂÎ˝‰ı »ı.

CÎ˘ÕÎ, »˘¿flÎ, ÁÁ·Î, ⁄¿flÎ, fiÎfiÎ, ‹˘ÀÎ, ‹˘ÕÎ, ÿ˘Õ÷Î ‰√ıflı

Ë‰ı ±fiV‰Îfl ‰√fl ±fiı ±fiV‰Îfl ÁÎ◊ı ±Î‰Î_ ±_√˘fiı ‰Î’flÌ …\±˘.

ÁÁ·Î ÿ˘Õ÷Î Ë÷Î. ÁÁ·Î_ ÿ˘Õ÷Î_ Ë÷Î_. ÿÎ_÷ ¬ÎÀÎ ◊›Î.

⁄˘fl ¬ÎÀÎ_ Ë÷Î_. ⁄¿flÎ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ⁄¿flÎ_ «fl÷Î_ Ë÷Î_.

CÎ˘ÕÎ ÿ˘Õ÷Î ±ÎT›Î. ¿>÷flÎ_ ÿ˘Õ÷Î_ Ë÷Î_ »˘¿flÎ ‹˘ÀÎ Ë÷Î

⁄Î‚¿˘ ‹˘ÀÎ_ Ë÷Î_. ‹Ëı‹Îfi ‹˘ÕÎ ±ÎT›Î. ’Î◊flHÎÎ_ ‹˘ÕÎ_ ±ÎT›Î_.

±Î‹, Ï‰¿ÎflÌ ±_√˘fi_ ±Î¿ÎflÎL÷ ±_√ Ë_‹ıÂÎ ’_„S·_√ ⁄Ë‰«fi ÿÂÎ˝‰ı;

F›Îflı ±Î_¿ÎflÎ_÷ ±_√ fi’_Á¿Ï·_√ ⁄Ë‰«fi ÿÂÎ˝‰ı. ±Î ⁄Î⁄÷ ΩHÎÌ±ı I›Îflı

… ±fiV‰Îfl ¤ıÿ¿ »ı ±ı Á‹Ω›

±Î µ’fl◊Ì ±fiV‰Îfl‰Î‚Î_ √…flÎ÷ÌfiÎ_ w’˘ ±_√ı ±ı¿ ÁÎ‰˝ÏhÎ¿ Ï‰‘Îfi

¿flÌ Â¿Î› ¿ı,

…ı ±_√˘ Ï‰¿ÎflÌ Ë˘› ±fiı fi’_Á¿Ï·_√ ÿÂÎ˝‰÷Î_ Ë˘› ÷ı‹fiÎ ±_÷ı ±Î‰÷˘

“µ” ÁÎfiV‰Îfl … Ë˘› ±fiı ±ı ±ı¿‰«fi … ÿÂÎ˝‰ı.

…ı ±_√˘fiı ±_÷ı ±fiV‰Îfl ‰√flfi˘ “±Î” Ë˘› ÷ı Ï‰¿ÎflÌ ±_√˘‹Î_ ’_„S·_√

⁄Ë‰«fi ÿÂÎ˝‰ı ±fiı ±fiV‰Îfl‰Î‚˘ “±Î_” Ë˘› ÷ı Ï‰¿ÎflÌ ±_√˘‹Î_ fi’_Á¿Ï·_√

⁄Ë‰«fi ÿÂÎ˝‰ı.

±Î‹ »÷Î_, Ï‰¤„@÷ ≠I››˘ ’Ò‰ı˝ ’_„S·_√-fi’_Á¿Ï·_√fiÎ ±_√˘‹Î_

±ı¿‰«fi‹Î_ Ï·_√¤ıÿ ¿ı ‰«fi¤ıÿ ’Îfl¬‰˘ ‹U¿ı· »ı. µÿÎËflHÎ˘ …\±˘ —


»˘¿fl˘ (’_„S·_√) »˘¿fl_ (fi’_Á¿Ï·_√) - ±Î ⁄_fiı ±_√˘fi_ ≠I››’Ò‰ıfi_

±_√ “»˘¿flÎ”- ◊Î› »ı. ±◊Î˝÷˚ “±Î”¿ÎflÎ_÷ Ë˘› »ı.

»˘¿flÎfiı ⁄Îı·ÎT›˘. »˘¿flÎfiı ⁄˘·ÎT›_.

ÿfl‰ÎΩfi_ ÷Î‚_ ‹Îfl˘. ⁄ÎflHÎÎfiı VÀ˘’fl ·√Î‰˘.

fi’_Á¿Ï·_√ ⁄Ë‰«fi‹Î_ ≠I›› ’Ò‰ıfi_ ±_√ “±Î_”¿ÎflÎ_÷ … Ë˘›. …ı‹ ¿ı,

¿Îflı·Îfi_ ÂÎ¿ ⁄fiÎ‰Ωı, ±˘ÂÌ¿Î_fiı BÎ·ıŒ «ÕÎ‰Ì flÎ¬Ωı.

≠I›› ’Ò‰ı˝ fi’_Á¿Ï·_√fiÎ ±ı¿‰«fifiÎ_ w’˘‹Î_ @›Îflı› ±fiV‰Îfl

fi ±Î‰ı, F›Îflı ⁄Ë‰«fifiÎ_ w’˘‹Î_ ±fiV‰Îfl Ë˘› ….

‹fl«Îfi˘ fl_√ ·Ì·˘ Ë˘› »ı. ‹fl«Î_fi˘ fl_√ ·Î· ’HÎ Ë˘›.

$ ¿Îflı·Î‹Î_ ¿Õ‰ÎÂ Ë˘› »ı. ¿Îflı·Î_‹Î_ ¿Õ‰ÎÂ Ë˘› ….

⁄ÎflHÎÎ‹Î_ ¿Îb_ »ı. ⁄ÎflHÎÎ_‹Î_ ¿ÎHÎÎ_ »ı.

fiÌ«ıfiÎ ±_√˘‹Î_ (‹Ò‚ w’‹Î_) µ ±fiV‰Îfl ‰√flfi˘ … Ë˘›.

…ı ±_√˘ ±Ï‰¿ÎflÌ Ë˘› ±fiı ¤ÎÊÎ‹Î_ Á‰˝hÎ ±ı¿ w’ı … ‰’flÎ›

±ı‰Î_ ±_√˘fiÎ µ¿ÎflÎ_÷ w’ µ’fl ±fiV‰Îfl Ë˘÷˘ fi◊Ì.

1. ±Î⁄, ÁÎ⁄, √Îµ, ÀÎ’, ÕÎ¿<, ÕÎCÎ, œ⁄, ÷Á, ÷_⁄, ¤ıfl (’„S·_√)

2. ⁄Î…\, ⁄Îfi, ¤Î¤, ‰‘Ò, ‰Ë, ‰ı‚, ÁÎÁ (jÎÌÏ·_√)

3. ±Î_Á, ¿_¿<, ¿Î…\, …÷_, Ω_⁄, ÎÕ<, Õ‹fl, ’fl, ¤Î·, fld (fi’_Á¿Ï·_√)

±Ï‰¿ÎflÌ Á_iÎÎ±˘fiÎ_ ±_√˘ Á‹Îfi Ë˘› »÷Î_ …\ÿÎ …\ÿÎ Ï·_√ ÿÂÎ˝‰ı —

±Î⁄-ÁÎ⁄ (’_„S·_√), ⁄Îfi- ÁÎÁ (jÎÌg·√), ¿Î…\- Ω_⁄ (fi’_Á¿Ï·_√)

fiÌ«ıfiÎ_ Ï‰ÂıÊHÎ˘ hÎHÎı› Ï·_√‹Î_ ‰Î’flÌ Â¿Î›, ±ı‹fiÎ_ ±_√‹Î_ ’HÎ “µ”

±fiV‰Îfl Ô‰√flfi˘ … Ë˘›.

±Î‚Á, ¿‹Îµ, ¬ıÕÎµ, √¤fl, √flΩµ, «Î·, «˘‹ÎÁ, «˘flÎµ, À¿Îµ,

ŒÎ·÷, Œ‚Îµ, ⁄Ωfl, ¤Î√ıÕ<, fl¬Õ<, fl‚, ‰ı«Îµ, ÏÂ¬Îµ.

±fiV‰Îfl 51

±Î Ï‰ÂıÊHÎ˘ ’HÎ Á‰˝ ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ (‰«fi-Ï·_√) ±ı¿Áfl¬_ … ±_√

‘flÎ‰ı.

±fiV‰Îflfi˘ µ’›˘√ @›Î_-@›Î_ ? —

1. ‹ÎfiÎ◊ı˝ VhÎÌÏ·_√fiÎ_ w’˘‹Î_ —

⁄Ëıfi, ⁄Î, ÏÂÏZÎ¿Î, ÿÎÿÌ‹Î, ¿<_‰flÌ⁄Î, ¿ÌÕÌ⁄Î¥, …ı‰Î_ jÎÌÏ·_√fiÎ_ ±_√˘

‹ÎfiÎJÎı˝ ⁄Ë‰«fi‹Î_ ‰’flÎ› I›Îflı ±ı‹fiÎ_ Ï‰ÂıÊHÎ˘ ¿ı Ïø›Î’ÿ˘ Ë‹ıÂÎ

fi’_Á¿Ï·_√ ⁄Ë‰«fi‹Î_ … ±Î‰ı. ⁄_fiı ’ÿ˘fiÎ w’‹Î_ ±fiV‰Îfl ±Î‰ı ….

⁄Ëıfi ±ÎT›Î_. / ‹ÎflÎ_ ‹˘ÀÎ_ ⁄Ëıfi ⁄Ë … ¤·Î_ »ı.

⁄Î ¿ı‹ ⁄˘·÷Î_ fi◊Ì. ‹ÎflÎ ⁄Î Ë‹HÎÎ_ ±‹ıÏfl¿Î »ı.

’ı·Î_ ÏÂÏZÎ¿Î⁄ıfi Â_ ¤HÎÎ‰ı »ı. ÏÂÏZÎ¿Î⁄ıfi ¬Ò⁄ … ÁÎflÎ_ »ı.

ÿÎÿÌ‹Î CÎflÕÎ_ »ı. ¿<_‰flÌ⁄Î ¿Î‚Î_ »ı ¿ÌÕÌ⁄Î¥ Ωfi‹Î_ √›Î_ »ı.

2. ±Ï‰¿ÎflÌ Á_iÎÎ±˘- Ï‰ÂıÊHÎ˘ —

±Ï‰¿ÎflÌ Á_iÎÎ±˘fi_ Ï·_√-‰«fi ÿÂÎ˝‰‰Î ¬ÎÁ T›‰V◊Î Ë˘› »ı. Á_iÎÎ±˘

‰Î@›‹Î_ ‰’flÎ› I›Îflı ±ı‹fiÌ ’Ò‰ıfiÎ Ï‰ÂıÊHÎ µ’fl◊Ì ¿ı ±ı‹fiÌ ÁÎ◊ı Á_⁄Ï‘÷

◊›ı·Î Ïø›Î’ÿ µ’fl◊Ì Ï·_√-‰«fifiÌ ΩHÎ ◊Î›

e· ÷˘Õu_ (“e·” ±ı¿‰«fi) e· ÷˘ÕuÎ_ (“e·” ⁄Ë‰«fi)

ŒÎfiÁ ¬flÌz_ (“ŒÎfiÁ” ±ı¿‰«fi) √Î‹ Ωı›Î_ (“√Î‹” ⁄Ë‰«fi)

flÎ÷_ e· (±ı¿‰«fi) flÎ÷Î_ e· (⁄Ë‰«fi)

±ËŸ ±ı¿‰«fi-⁄Ë‰«fifiÎ_ ⁄_fiı w’˘ Ï‰ÂıÊHÎ ¿ı Ïø›Î’ÿ ±fiV‰Îfl‰Î‚Î_

… Ë˘›.

3. Ë_ ±fiı ÷_ -±ı ⁄ı Á‰˝fiÎ‹Îı‹Î_ ’HÎ ±fiV‰Îfl Ë˘› …. ±ı‹fiÎ_ “±ı”

≠I››‰Î‚Î w’˘‹Î_ ’HÎ ±fiV‰Îfl Ë˘› ….

‹ıÓ/ ÷ııÓ —


4. ±Ï‘¿flHÎfi˘ ±◊˝ ÿÂÎ˝‰÷˘ “‹ÎÓ” ≠I›› ’HÎ ±fiV‰Îfl‰Î‚˘ »ı.

CÎfl‹Î_ ¿˘¥ fi◊Ì. √Î‹‹Î_ CÎfl fiÏË fiı ÁÌ‹‹Î_ ¬ı÷fl fiÏË

5. √…flÎ÷ÌfiÎ_ ‰÷˝‹Îfi ¿Î‚fiÎ_ “µ” ≠I››‰Î‚Î_ Ïø›Î’ÿÎı‹Î_ ’HÎ “µ” ‹Î_±fiV‰Îfl Ë˘› »ı.

¿fl_ »\_ / ·¬_ »\_. / ‰Î«_ »\_.

6. √…flÎ÷ÌfiÎ Á_⁄_‘‰Î«¿ ≠I››˘‹Î_ ±fiV‰Îfl

√…flÎ÷Ì‹Î_ Á_iÎÎ±˘fiı “LÎ˚” ±fiı Á‰˝fiÎ‹Îı‹Î_ @›Î_¿ “±Îfl˚” ≠I›› ·Î√ı »ı.

±Î ⁄_fiı ≠I››˘ Ï‰¿ÎflÌ Ë˘¥ ±ı‹fiÌ ÁÎ◊ı Á_⁄_‘ flÎ¬÷Ì ‰¬÷ı Á_iÎÎ±˘fiÎ_ Ï·_√

‹F⁄ ’_„S·_√fi˘ “±˘”, jÎÌÏ·_√fi˘ “¥” ¿ı fi’_Á¿Ï·_√fi˘ “µ” ≠I›› ·ı »ı.

»˘¿flÎfiÌ «˘’ÕÌ / »˘¿flÎfi˘ Á_«˘ / »˘¿flÎfi_ ÿŒ÷fl / »˘¿flÎfiÎ_ ‹Î⁄Î’

‹ÎflÌ √ÎÕÌ / ‹Îfl˘ ¿˘À / ‹Îfl_ V¿<Àfl / ‹ÎflÎ_ Á_⁄_‘Ì±˘

÷ÎflÌ ÷·‰Îfl / ÷Îfl˘ ‰À / ÷Îfl_ ÷˘ŒÎfi / ÷ÎflÎ_ ±Õ’·Î_

±Î‰Î ⁄_fiı ≠I››˘fiÎ_ ±ı¿‰«fi-⁄Ë‰«fifiÎ_ (fi’_Á¿g·√‹Î_ …) w’˘‹Î_

±fiV‰Îfl Ë˘› …. …ı‹ ¿ı, »˘¿flÎfi_ / »˘¿flÎfiÎ_; ‹Îfl_ / ‹ÎflÎ_; ÷‹Îfl_ / ÷‹ÎflÎ_; /

±Î’b_ / ±Î’HÎÎ_

7. ’ÿÁ_‰Îÿ ±fiı ±fiV‰ÎflfiÌ µ’„V◊Ï÷.

’ÿ˘ ‰E«ı ‹ı‚fiÎ …ı Á_⁄_‘˘ Ë˘› ÷ıfiı ’ÿÁ_‰Îÿ ¿Ëı »ı. ±Î ±_√ı

’ÿÁ_‰Îÿ‹Î_ Ï‰√÷ı ««Î˝ ‹‚Âı.

±Î‹ »÷Î_, ¿÷Î˝-¿‹˝‹Î_ Ï‰Ï‰‘ Ï·_√fiÌ Á_iÎÎ±˘ Ë˘› I›Îflı Ïø›Î’ÿ,

Ï‰ÂıÊHÎ‹Î_ ¿ı Ïø›ÎÏ‰ÂıÊHÎ‹Î_ @›Î_ ±fiV‰Îfl ±Î‰ı ÷ı Ωı¥±ı.

Á_iÎÎ±˘ Ï¤Lfi Ï¤Lfi Ï·_√fiÌ Ë˘› ±fiı Á‹E›‰Î«¿ Á_›˘…¿˘◊ÌΩıÕÎ› I›Îflı Ïø›Î’ÿ fi’_Á¿g·√ ⁄Ë‰«fi‹Î_ … Ë˘›. Ïø›Î’ÿ‹Î_±fiV‰Îfl Ë˘› ….

(1) ‹ıÓ ¿Î√‚-’ı„LÁ· Ωı›Î_ fi◊Ì.

±fiV‰Îfl 53

(2) ‹ıÓ fl⁄fl ±fiı ’ıfi @›Îflı› ¬flÌzÎ_ fi◊Ì.

(3) ÏÂ‰’Î‰˝÷Ì ⁄ıÃÎ_ Ë÷Î_.

(4) flÎ‹ÁÌ÷Î ’_«‰ÀÌ‹Î_ flèÎÎ_ Ë÷Î_.

(5) flÎ÷Î_’Ì‚Î_ e· / ¿Î‚Î_‘˘‚Î_ ¿⁄Ò÷fl˘ / ‹˘ÀÎ_‹˘ÀÎ_ ‹¿Îfi˘ / ‹ÎHÎÁ˘

‹˘ÕÎ_ ‹˘ÕÎ_ ±ÎT›Î_ ¬flÎ_.

±Î‹ ÷˘ ±ı¿ ÁÎ‰˝ÏhÎ¿ T›‰V◊Î ÷flÌ¿ı fi’_Á¿Ï·_√ ±ı¿‰«fi-⁄Ë‰«fi

ÿÂÎ‰÷Î ¿˘¥ ’HÎ ±_√˘-Á_iÎÎ, Á‰fiÎ‹, Ï‰ÂıÊHÎ, Ïø›Î’ÿ, ¿Úÿ_÷, Ïø›ÎÏ‰ÂıÊHÎ‹Î_

±fiV‰Îfl Ë˘› …. ±ı Ï·_√ÿÂ˝¿ ÷ı‹ ‰«fiÿÂ˝¿ »ı.

µ_¿ÎflÎ_÷ ±_√˘ ±ı¿‰«fi ÿÂÎ˝‰ı. ±Î¿ÎflÎ_÷ ±_√˘ ⁄Ë‰«fi ÿÂÎ˝‰ı ±ı‰Ì

T›Î¿flHÎÌ T›TÎV◊Î »ı. …ı‹ ¿ı,

(Á_iÎÎ) »˘¿fl_, ⁄¿fl_, ÁÁ·_, ¿Îflı·_ (±ı.‰.)

»˘¿flÎ_, ⁄¿flÎ_, ÁÁ·Î_, ¿Îflı·Î_ (⁄.‰)

(Á‰˝fiÎ‹) ’ı·_, Â_, (±ı.‰.) ’ı·Î_, ÂÎ_ (⁄.‰)

(Ï‰ÂıÊHÎ) ‹˘À<_, fiÎfi_, ¿Õ‰_, ‘˘‚_ (±ı.‰) ‹˘ÀÎ_, fiÎfiÎ_, ¿Õ‰Îı, ‘˘‚Î_ (⁄.‰)

(Ïø›Î’ÿ˘ - Ë÷_, ÿ˘Õ÷_, ¬Î÷_, …÷_, ⁄˘·÷_ (±ı.‰)

¿Ú_ÿ÷˘) Ë÷Î_, ÿ˘Õ÷Î_, ¬Î÷Î_, …÷Î_, ⁄˘·÷Î_, (⁄.‰)

(Ïø›Î Ï‰Âı) ‹˘Õ<_, ‰Ëı·_, ’Ëı·_ (±ı.‰)

‹˘ÕÎ_, ‰Ëı·Î_, ’Ëı·Î_ (⁄.‰)

SE E


≠¿flHÎ -4

ÂOÿCÎÕ÷fl

±ËŸ √…flÎ÷Ì‹Î_ ‰’flÎ÷Î ¿ıÀ·Î¿ ±_√ÁÎ‘¿ ≠I››˘fi_ ‰√a¿flHÎ ¿flÌ ±ı

≠I››˘fiÌ ¿Î‹√ÌflÌ ±_√ı ΩHÎ¿ÎflÌ ‹ı‚‰ÌÂ_.

¤ÎÊÎ‹Î_ ±_√˘ ’Î›ÎfiÎ_ CÎÀ¿˘ »ı. ¿ıÀ·Î¿ ’Î›ÎfiÎ_ CÎÀ¿˘fiı ≠I››˘

·√ÎÕÌ Ï¤¯Î Ï¤¯Î ±◊ ˝ ¿ı ¿Î‹√ÌflÌ ¿fl÷Î_ fi‰Î_ ±_√˘fi_ CÎÕ÷fl ¿flÌ Â¿Î› »ı.

±Îfiı “±_√ÏÁÏ¶” ¿Ëı »ı. ¿ıÀ·Î¿ ±Îfiı ÂOÿÏÁÏ¶ ¿ı ÂOÿCÎÕ÷flfiÌ ≠Ïø›Î ’HÎ

¿Ëı »ı.

±Î’HÎı “’Ò‰˝-≠I››”, “’fl≠I››” ≥I›ÎÏÿ ±_√ÁÎ‘¿ ≠I››˘ ±_√ı

Á‹… ’Î‹Ì «Ò@›Î »Ì±ı. ±ËŸ ‹A›-‹A› ≠I››˘ ±fiı ÷ı‹fiÌ ‹ÿÿ◊Ì ⁄fi÷Î

Ï‰Ï‰‘ ±_√˘ Ï‰Âı ΩHÎÌÂ_.

≠I››˘ ‹A›I‰ı fiÌ«ı ‹…⁄fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ¿Î‹√ÌflÌ ¿flı »ı.

(1) ≠I››˘ ‹Ò‚ ±_√fiÎ ±◊˝‹Î_ ¿ÂÌ¿ Ï‰ÂıÊ÷Î ·Î‰ı »ı. “ÁÎfl_”,

“¬flÎ⁄”, “‰‘Îflı”, “◊˘Õ\_”, “‹U¿ı·”, “CÎb_”, “ÁÎ◊ı”, “ÁËı·_” …ı‰Î

±◊ ˝ ÿÂÎ˝‰ı »ı.

(2) ¿ıÀ·Î¿ ≠I››˘ ‹Ò‚ ±_√fiÎ ±◊˝◊Ì ÷tfi ∂·À˘ … ±◊˝ ÿÂÎ˝‰ı »ı.

(3) @›Î_¿ ‹Ò‚ ±_√fi˘ ‹ÎhÎ Ï‰V÷Îfl … ¿flı »ı. ±_√fiÌ ±ZÎfl-Á_A›Î

‰‘ı »ı.

(4) ≠I››˘ ·Î√÷Î_ ±_√fi˘ ’ÿ≠¿Îfl ⁄ÿ·Î› »ı —

(¿) Á_iÎÎ Ë˘› ÷˘ Ï‰ÂıÊHÎ ⁄fiı,

(¬) Ï‰ÂıÊHÎ µ’fl◊Ì Á_iÎÎ ⁄fiÎ‰ı,

55

(√) Ïø›Î’ÿfiı ·Î√Ì Á_iÎÎ ⁄fiÎ‰ı,

(CÎ) Ïø›Î’ÿfiı ·Î√Ì Ï‰ÂıÊHÎ ⁄fiÎ‰ı.

√…flÎ÷Ì‹Î_ µ’›˘√‹Î_ ·ı‰Î÷Î fi Ó‘’ÎhÎ ≠I››˘ — (’fl-≠I››˘)

(¿) Á_iÎÎ‹Î_◊Ì Ï‰ÂıÊHÎ ⁄fiÎ‰÷Î —

(Á_V¿Ú÷) ±, ≥¿, ≥SÎ˚, ¥(≥LÎ˚), ¥fi, ¥›, ±Î·, ‹Îfi,

‰Îfi, ‰Ì, ›

(√…flÎ÷Ì) ±Îµ, ±Î‚, ≥RÎ˚, ¥·, ≥›Î÷, ≥›Î‚, ¥, ‰Î‚

(ŒÎflÁÌ) ¬˘fl, √fl, «Ì, ÿÎfl, ⁄Î…, ‹_ÿ, ‰Îfl

(¬) Ï‰ÂıÊHÎ ’fl◊Ì Á_iÎÎ ⁄fiÎ‰÷Î —

(Á_V¿Ú÷) ±, ÷Î, I‰, ›

(√…flÎ÷Ì) ±ÎÂ, ±ÎHÎ, ±Î¥, ’, ’HÎ, ’b_, ’˘, ‹, ‰À,

‰ÎÕ

(ŒÎflÁÌ) √Ì, ¥, √ÌflÌ

(√) Ïø›Î’ÿfiı ·Î√Ì Á_iÎÎ ⁄fiÎ‰÷Î —

(Á_V¿Ú÷) ±fi/±fiÎ, ±¿, ÷Î, Ï÷

(√…flÎ÷Ì) ±HÎ/±HÎÎ, ±Î¥, ±ÎÀ, ±ÎHÎ, ±Î‰, ±Î‰À,

±Î‹HÎ, À, ÷fl, HÎ, ÷

(CÎ) Ïø›Î’ÿfiı ·Î√Ì Ï‰ÂıÊHÎ ⁄fiÎ‰÷Î —

±Îµ, ±Îfl, µ, ¿HÎ˚, HÎ

(«) V‰ÎÏ◊˝¿ ¿ı ±_√Ï‰V÷Îfl¿ ≠I››˘ —

±, ¥, ≥¿Î, µ, ±˘, ¿˚, ¬˚, À˚, Õ˚, ·˚, ≥RÎ˚, ·Õ˚, ‚˚, ≥¿˚,

∂Õ˚, ±˘Ï‚› ‰√ıflı.


’Ò‰˝-≠I››˘

≠I›› ±◊ µÿÎËflHÎ

±- ±¤Î‰/fi¿Îfl ±L›Î›, ±‘‹˝, ±fiÌÏ÷, ±iÎÎfi, ±ÁI›,

±„V◊fl, ±ÂÎ_÷

- ‰‘Îflı ±¿‹˝, ±ZÎ÷, ±«·, ±ÏË÷ / ±CÎ˘fl,

±·Îı’, ±…Õ

±Ï‘- ‹A›/lıWÃ ±Ï‘ÿı‰, ±Ï‘’Ï÷, ±Ï‘fiÎ›¿,

±Ï‘Ïfi›‹, ±Ï‘fiÎ◊

±Ï‘¿/ ±Ï‘flÎ…, ±Ï‘‰ı÷fi, ±Ï‘¤Îfl

Á_⁄_‘Ì ±K›ÎIÎ‹

±LÎ- fi¿Îfl/Ï‰fl˘‘ ±fi_÷, ±fiÎÏÿ, ±fiÎÿfl, ±LÎL›,

±fiÎ›ÎÁ, ±fiı¿, ±fi’‹

∂·ÀÎ’b_ ±fi◊˝, ±fiÂfi, ±fiÁÒ›Î, ±fiÎ«Îfl,

±Ïfip, ±L›Î›

±fi- 1. ’»Ì/’Î»‚ ±fi«fl, ±fi¿flHÎ, ±fiÁflHÎ, ±fi‰Îÿ,

±fi¿ÚÏ÷, ±fi√‹fi

2. ÁÎ◊ı ±fi¿_’Î, ±fi’Îfi, ±fi·ı¬, ±fiÁ_‘Îfi,

±fi‹Ï÷

3. -fiı ‹‚÷_ ±fiw’, ±fiÁÎfl, ±fi≠ÎÁ, ±fiÏÿ÷,

±fi¤‰, ±fi‰Îÿ, ±fi‹Îfi

4. ±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ±fiø‹, ±fiÁÎfl, ±fiÏÿ‰Á

±’- 1. ÿÒfl ±’ËflHÎ, ±’ÁflHÎ, ±’Î¿Ê˝HÎ, ±’ÎÿÎfi

2. ¬flÎ⁄ ±’¿ÌÏ÷˝, ±’·ZÎHÎ, ±’‹Î√˝, ±’Q≤I›,

±’‹Îfi

ÂOÿCÎÕ÷fl 57


±Ï¤- 1. ¬Ò⁄/CÎb_ ±Ï¤‹Îfi, ±Ï¤iÎÎfi, ±Ï¤fi_ÿfi,

±Ï¤wÏ«, ±Ï¤‰Îÿfi, ±Ï¤÷M÷,

±Ï¤T≤Ï¶

2. µ’fl ±Ï¤Êı¿, ±Ï¤ÏÁ_«fi, ±Ï¤T≤Ïp.

3. ÷flŒ, ÁÎ‹ı ±Ï¤√‹fi, ±Ï¤√Î‹Ì, ±Ï¤¿Î ıHÎ,

±Ï¤‹¬, ±Ï¤ÂÎ’, ±Ï¤ÁflHÎ,

±Ï¤fi_ÿfi

±‰ - 1. fiÌ«ı ±‰÷Îfl, ±‰÷flHÎ, ±‰√ÎËfi, ±‰fiÏ÷,

±‰fl˘Ë

2. ¬flÎ⁄ ±‰√HÎ, ±‰ÿÂÎ, ±‰¿Ú’Î, ±‰√HÎfiÎ,

±‰‹Îfi, ±‰√Ï÷

3. ¿Î‚∞’Ò‰˝¿ ±‰·˘¿fi, ±‰⁄˘‘, ±‰‘Îfi

±Î - -◊Ì Á‘Ì ±Î¿_Ã, ±Î‹flHÎ, ±Î∞‰fi, ±Î⁄Î·T≤¶,

±Î’Îÿ‹V÷¿, ±Î‹Ò·, ±Î…L‹

Ï‰fl˘‘Ì ±◊˝ ±Î√‹fi, ±ÎÿÎfi, ±Î‰÷˝fi

µ’fl ±Îfl˘ËHÎ, ±Îfl˘’, ±Îwœ, ±Î’ÏkÎ

‰‘Îflı ±Îø_ÿ, ±Î¿Î_ZÎÎ, ±ÎÁ@÷, ±Î’Î÷

◊˘Õ<_ ±ÎÂ_¿Î, ±Î¿_’, ±Î¤ÎÁ

’ÎÁı ÷flŒ ±Î¿Ê˝HÎ, ±Îø‹HÎ, ±Î‘Îfl

µÿ˚ 1. ¨«ı, µ’fl µ¯Î÷, µ¯ÎÏ÷, µI¿Ê˝, µIøÎ_Ï÷, µkÎı…fi,

µkÎ_√

2. ⁄ËÎfl µÿ˚√Îfl, µE»˚‰ÎÁ, µE«Îfl, µÿ˚BÎ‹,

µÿ˚¤‰, µÿ˚CÎÎÀfi

3. Ï‰fl¶/¬flÎ⁄ µL‹Î√˝, µI’◊, µL‹Ò·fi, µI◊Î’fi



µ’ - 1. √˙HÎ/fiÎfi_ µ’√˛Ë, µ’‰fi, µ’ÁÎ√fl, µ’ÎK›ZÎ,

µ’Î«Î›˝, µ’ÁÏ«‰

2. ’ÎÁı µ’‰ÎÁ, µ’›˘√, µ’fi›fi, µ’ÿıÂ

3. fiÏË µ’ıZÎÎ

¿< - 1. ¬flÎ⁄/Ë·¿<_ ¿<’ÎhÎ, ¿<’hÎ, ¿<‹Ï÷, ¿<⁄Ï¶, ¿<Ï‰«Îfl,

¿<Á_V¿Îfl, ¿<Á_’

2. Ïfi_Ïÿ÷ ¿<÷¿˝, ¿<ºÏp, ¿<‹Î÷Î, ¿<‰«fi

ÿVÎ 1. ¬flÎ⁄ ÿ√_‘, ÿ√HÎ, ÿ…fi, ÿflÎ«Îfl, ÿW¿Î‚, ÿ⁄Ï¶

2. ‹U¿ı· ÿ·¤, ÿ—ÁÎK›, ÿ—ÁË, ÿ⁄˘‘, ÿ√‹, ÿ…›,

ÿÿ˝Q›

3. ±˘»\_ ÿ⁄˝‚

ÏfiVÎ˚ Ïfifl fi¿ÎflÎ◊ı, ‰√fl ÏfiV÷ı…, Ïfifl_¿<Â, Ïfi—VM≤Ë, Ïfifl’ıZÎ,

ÏfiflÎ¿Îfl, Ïfi…˝fi

Ïfifl-Ïfi— ⁄ËÎfl Ïfi‹‚, ÏfiW’ZÎ, ÏfiW’Î’, ÏfiWŒ‚, ÏfiW¿Î‹,

Ïfi√˝‹fi, ÏfiWø‹HÎ, ÏfiW¿_À¿, Ïfi—ÂjÎ/

Ïfi—Á_÷Îfi

’flÎ - 1. µkÎ‹ ’flÎ‹Â˝, ’flÎ¿ÎWÃÎ, ’flÎÏ‰zÎ, ’flÎø‹

2. ∂·À<_ ’flÎF›, ’flÎ¤‰, ’flÎ‰÷˝fi, ’flÎT≤kÎ

3. ÁÎ‹ı ’flÎø‹, ’flÎ‰÷˝fi

’Ïfl - 1. CÎb_ ‰‘Îflı ’Ïfll‹, ’Ïfl÷˘Ê, ’Ïfl’ÒHÎ˝, ’ÏflÂÌ·fi,

’Ïfl÷Î’

2. «Îflı⁄Î…\ ’Ïflø‹Î, ’Ïfl¤˛‹HÎ, ’Ïfl‰Îfl, ’Ïfl…fi,

’›˝Àfi, ’flÌZÎÎ, “’fl” w’ı - ’fl¿Q‹Î

(’Ïflø‹Î)

ÂOÿCÎÕ÷fl 59


≠- 1. ±Ï‘¿/Ï‰ÂıÊ ≠¿_’, ≠¿˘’, ≠√Îœ, ≠÷Î’, ≠ÂÎ_÷, ≠⁄‚,

≠‰ÎË

2. ±Î√‚ ≠√Ï÷, ≠›ÎHÎ, ≠V◊Îfi, ≠’˙hÎ, ≠Ï’÷Î‹Ë,

≠ÎK›Î’¿

≠Ï÷ - 1. ÿflı¿ ≠I›ı¿, ≠Ï÷Ïÿfi, ≠Ï÷ÏfiÏ‘

2. ∂·À<_ ≠Ï÷’ZÎ, ≠Ï÷‰ÎÿÌ, ≠Ï÷¿ÎT›, ≠Ï÷¿>‚,

≠Ï÷Ïø›Î, ≠Ï÷¿Îfl

3. -fiÌ ÁÎ‹ıfi_ ≠Ï÷Ï⁄_⁄, ≠Ï÷ÏË_ÁÎ, ≠I›kÎfl, ≠I›CÎÎ÷,

≠I›ZÎ, ≠Ï÷¿Îfl

“≠Ï÷” “fi_ “’Õ” w’ ’ÕCÎ˘, ’Õ»Î›˘, ’Õ¿‹b_, ’Õ‰˘, (≠Ï÷CÎ˘Ê,

≠Ï÷»Î›Î, ≠Ï÷ø‹HÎ,≠Ï÷’ÿÎ)

Ï‰ - 1. CÎb_/Ï‰ÂıÊ Ï‰iÎÎfi, Ï‰A›Î÷, Ï‰Â¶, Ï‰…›, Ï‰iÎÎ÷,

Ï‰ZÎO‘, Ï‰ZÎ˘¤

2. ∂·À<_/‰√flfi_ Ï‰VQ≤Ï÷, Ï‰V‹flHÎ, Ï‰Á…˝fi, Ï‰‹Î√˝,

Ï‰√HÎ, Ï‰√˛Ë

Á - ÁÎ◊ı Á∞‰, ÁfiÎ◊, Á∞‰fi, Á¿‹˝¿, Á¿_’,

Á’Ïfl‰Îfl, Á√HÎ, Á≠ı‹, ÁŒ‚, Á¤Îfi,

ÁflÁ, ÁÏ‰fi›, ÁÏ‰V÷Îfl

Á- 1. ÁÎfl_ Á‰ÎÁ, Á‰Î@›, Á’ÎhÎ, Á¿L›Î, Á¤ÎÏÊ÷,

Á…fi

2. ‰‘Îflı ÁÿÒfl, Áºœ

3. ÁËı·_ Á√‹, Á·¤, Á⁄˘‘, Á‰ÎE›



Á‹˚ 1. CÎb_/±Ï÷Â› Á_÷Î’, Á_÷˘Ê, Á_’ÒHÎ˝, Á_L›ÎÁ, Á_flZÎHÎ,

Á_‰‘˝fi, Á_⁄_‘, Á_›˘√

2. ÁÎ◊ı Á_√‹, Á_‰Îÿ, Á_‹Ï÷, Á_√ÏÃ÷, Á_√˛Ï◊÷,

Á_Ï‹lHÎ

3. ÁÎ‹ı Á‹ZÎ, Á_≠ÿÎfi, Á_¤ÎÊHÎ, Á_‹¬, Á_ÏfiÏ‘

±KÎ˚Á (fiÌ«ı) ±‘˘√Ï÷, ±‘˘‹¬, ±‘—’÷fi

±Ï÷ (’W¿‚ ‰‘Îflı) ±Ï÷iÎÎfi, ±Ï÷·˘¤, ±I›Î«Îfl, ±I›„@÷

-ÿÒfl ±Ï÷ø‹, ±Ï÷øÎL÷, ±÷Ì÷, ±I›_÷

± ±Ï‘@÷Î ÿÂÎ˝‰ı, ±»÷, ±ÿÌÃ\_, ±Õ√, ±»^÷

fi¿Îfl ÿÂÎ˝‰ı ±¬ÒÀ, ±ΩHÎ, ±ÿı¬_, ±¤HÎ, ±¿‚

±HÎ- Ï‰fl˘‘Ì ±◊˝, ±HÎCÎÕ, ±HÎÁ‹…\, ±HÎ±Î‰Õ÷,

±HÎΩHÎ, ±HÎ√‹˘

fi¿Îfl ¿ı ±¤Î‰ ±HÎfi‹, ±HÎ⁄˘À, ±HÎ‘Î›*, ±HÎ‹˘·

¿ - ¬flÎ⁄/±›˘B› ¿’Ò÷, ¿‹˘÷, ¿‹˘Á‹, ¿‰ı‚Î, ¿Àı‰,

¿’Î÷fl

‰HÎ - fi¿Îfl ¿ı ±¤Î‰ ‰HÎ·˘¤Ì, ‰HÎΩı¥÷_, Ô‰HÎ◊_P›_, ‰HÎ‹ÎB›_,

‰HÎfi˘÷›*

Á - ÁÎfl_ Á’Ò÷, ÁΩ÷, Á¿‹a, Á‰ı‚Î, Á’fl‹_

ÁÎ◊ı ÁŒ‚, Á∞‰, Á⁄‚, ÁΩıÕı, Á¿˘’,

Á¬ıÿ, Á¿À‹

¿‹ - ¬flÎ⁄ ¿‹Ω÷, ¿‹fiÁÌ⁄, ¿‹⁄A÷, ¿‹¤ÎB›

±˘»\_ ¿‹Ωıfl, ¿‹±y·, ¿‹÷Î¿÷, ¿‹fi…fl

ÂOÿCÎÕ÷fl 61


√ıfl - fi¿Îfl ¿ı ∂·ÀÎ’b_ √ıfl¿Î›ÿı, √flıŒÎ›ÿ˘, √ıflËÎ…fl, √ıfl·Î¤,

√ıflflÌÏ÷, √ıfl‰Î…⁄Ì, √ıfl≥LÁÎŒ

⁄ÿ - ¬flÎ⁄ ⁄ÿ«Î·, ⁄ÿÿÎfi÷, ⁄ÿ⁄Ò, ⁄ÿË…‹Ì,

⁄ÿÁÒfl÷, ⁄ÿfiÎ‹

Ï⁄fi - Ï‰fiÎ/‰√fl Ï⁄fiµ’›˘√Ì, Ï⁄fi…wflÌ, Ï⁄fi’√ÎflÌ,

Ï⁄fiÁ·Î‹÷, Ï⁄fi±fi¤‰Ì, Ï⁄fiÂfl÷Ì,

Ï⁄fiÁÎ_≠ÿÎÏ›¿, Ï⁄fi±Î‰Õ÷

⁄ı - Ï‰fiÎ/±¤Î‰ ⁄ıÂfl‹, ⁄ı¤Îfi, ⁄ıÂ¶, ⁄ı¿Î⁄Ò, ⁄ı±Î⁄w,

⁄ı¿Î‚∞, ⁄ıËÿ, ⁄ı«ıfi, ⁄ı÷‹Î, ⁄ı¥‹Îfi,

⁄ıÿfl¿Îfl, ⁄ıÁ‹Îfl

fiÎ - ∂·ÀÎ’b_ fiÎ’Á_ÿ, fiÎ’ÎÁ, fiÎ¬Â, fiÎµ‹ıÿ,

fiÎÿflV÷, fiÎ»^À¿ı, fiÎ·Î›¿, fiÎ‹ÿ˝

ÿfl/Ëfl ≠I›ı¿ ÿflı¿, ÿflfl˘…, Ëflı¿, Ëflfl˘…, Ëflÿ‹,

ËflCÎÕÌ, Ëfl¿˘¥

·Î - fiÏË ·Î«Îfl, ·Î≥·Î…, ·Î’fl‰Î

Áfl - ‹A› Áfl’_«, Áfl’ı«, Áfl¿Îfl, ÁflfiÁÌfi,

ÁflfiÎ‹_, Áfl‹AÎI›Îfl, ÁflÁÒ⁄˘, ÁflËÿ

SE E


’fl-≠I››˘ (fiÎÏ‹¿)

(¿) Á_V¿Ú÷ fiÎÏ‹¿ ’fl≠I››˘ —

1. Ï‰ÂıÊHÎ µ’fl◊Ì Á_iÎÎ ⁄fiÎ‰÷Î — ‹Ò‚ ¿ ÓÁ‹Î_ ÿÂÎ˝T›Î »ı.

- ± √˙fl‰ (√fl), ‹Îÿ˝‰ (‹Úÿ), ·ÎCÎ‰ (·CÎ), ¿˙Â·

(¿<Â·) Á˙WÃ‰ (ÁWÃ)

- ÷Î µÿÎfl÷Î, fi‰Ìfi÷Î, √fl÷Î, ·CÎ÷Î, ‹Úÿ÷Î, ¿<Â·÷Î,

Á_ÿfl÷Î, ‹‘fl÷Î

(- ÷˘ ≠I›› ¿ÎœÌ ·ı÷Î_ …ı ⁄«ı ÷ı ‹Ò‚ ±_√˘ »ı.)

- I‰ √flI‰, ·CÎI‰, T≤¶I‰, flÏÁ¿I‰, ËÌfiI‰, ‹ËI‰,

(- I‰ ≠I›› ¿ÎœÌ ·ı÷Î_ ±_√ ⁄«ı »ı.)

- › (±˙ÿÎ› (µÿÎfl), ¿˙‹Î› (¿<‹Îfl), Á Óÿ› (Á_ÿfl),

fiÎ‰ÌL› (fi‰Ìfi), ’Î_ÏÕI› (’_ÏÕ÷), ‹Î‘›˝

(‹‘fl)

2. Á_iÎÎ ’fl◊Ì Ï‰ÂıÊHÎ ⁄fiÎ‰÷Î —

- ± Âˆ‰ (ÏÂ‰)

- ≥¿ ±ÎÏ◊˝¿ (±◊˝), ÿˆÏfi¿ (Ïÿfi), ’ÎÏZÎ¿ (’ZÎ),

‹ÎÏÁ¿ (‹ÎÁ), ‘ÎÏ‹˝¿ (‘‹˝), ÂÎflÌÏfl¿ (ÂflÌfl),

fiÏ÷¿ (fiÌÏ÷), ‰ÎÏÊ¿ (‰Ê), ÁÎ‹ÎÏ…¿ (Á‹Î…)

- ≥· ’_Ï¿·, (_’_¿), …ÏÀ· (…›)

-(≥LÎ˚) ¥ ¤˘√Ì, fl˘√Ì, Á¬Ì, ÿ—¬Ì, I›Î√Ì, ‘fiÌ, ›˘√Ì

- ¥fi ¿<·Ìfi, ‹·Ìfi, ¿Î·Ìfi

- ¥› ¿ıLƒÌ›, ‰√a›, V‰√Ì˝›, flÎpˇÌ›, ¤Îfl÷Ì›

- ±Î· ¿Ú’Î·, ÿ›Î‚, ‹Î›Î‚

ÂOÿCÎÕ÷fl 63

- ‹IÎ˚ (‹_÷-‹Îfi) lÌ‹_IÎ˚, ‘Ì‹_÷, fiÌÏ÷‹Îfi, ⁄Ï¶‹Îfi

- ‰IÎ˚ (‰_÷-‰Îfi) √HÎ‰_÷, w’‰_÷, ¿<·‰Îfi, ‘fi‰Îfi, ·Z‹Ì‰Îfi,

≠ÎHÎ‰Îfi, w’‰Îfi

- Ï‰LÎ˚ (‰Ì) ‹Î›Î‰Ì, ‹ı‘Î‰Ì, ÷ı…V‰Ì, ›ÂV‰Ì

- › ‘Q›˝, √˛ÎQ›, ·Z›, ±LI›, L›ÎR›, ’ÎçÎI›

(¬) √…flÎ÷Ì (÷ÿ˚¤‰) ’fl ≠I››˘ —

fiÎÏ‹¿ Á_iÎÎÁÎ‘¿ (Ï‰ÂıÊHÎ µ’fl◊Ì Á_iÎÎ ⁄fiÎ‰÷Î)

- ±ÎÂ ¿Õ‰ÎÂ (¿Õ‰_), ¬ÎflÎÂ (¬Îfl_), ‹ÌÃÎÂ (‹ÌÃ_),

Ë‚‰ÎÂ (Ë‚‰_), ¤ÌfiÎÂ (¤Ìfi_),

⁄ÒflÎÂ (⁄Òfl_), ÷ÒflÎÂ (÷Òfl_), ¬ÀÎÂ (¬ÎÀ<_)

- ±ÎHÎ ¨ÕÎHÎ, (¨Õ<_), ·_⁄ÎHÎ (·Î_⁄_), À>_¿ÎHÎ (À>_¿<_),

¨«ÎHÎ (¨«_), ’˘·ÎHÎ (’˘·_),

- ±Î¥ ¨ÕÎ¥, ·_⁄Î¥, À>_¿Î¥, ¨«Î¥, ⁄ÒflÎ¥, (⁄Òfl_)

- ’ µHÎ’, (∂b_), ‹˘À’ (‹˘À<_), ±˘»’ (±˘»\_),

ÁÎfl’ (ÁÎfl_) ¤ ÓÃ’ (¤ ÓÃ<_)

- ’HÎ fiÎfi’HÎ, (fiÎfi_), ‹˘À’HÎ (‹˘À<_), ÕËÎ’HÎ

(ÕÎèÎ_), CÎÕ’HÎ (CÎflÕ<_), ÂÎHÎ’HÎ (ÂÎb_), √Î_Õ’HÎ

(√Î_Õ<_)

- ’b_ ¤Îflı’b_, fiÌ«Î’b_, …⁄flÎ’b_, Ë·¿Î’b_,

ÁÎflÎ’b_, ‹ÎHÎÁ’HÎ_,

- ’˘ CÎflÕÎ’˘, ±_‘Î’˘, ¬Î·Ì’˘

- ‰À «˘¬‰À, («˘A¬_), ÌHÎ‰À (Ìb_)


- ‹ fiÎfi‹ (fiÎfi_), ‹˘À‹ (‹˘À<_)

- ‰ÎÕ √_ÿ‰ÎÕ (√_ÿ_), ‹_ÿ‰ÎÕ (‹Î_ÿ_), ±ıÓÃ‰ÎÕ (±ıÓÃ<_)

fiÎÏ‹¿ — Ï‰ÂıÊHÎÁÎ‘¿ (Á_iÎÎ ’fl◊Ì Ï‰ÂıÊHÎ ⁄fiÎ‰÷Î)

- ±Îµ ¬ı÷flÎµ, ‰√ÕÎµ, Á÷flÎµ, Œ‚Îµ

- ±Î‚ ≠ı‹Î‚, Ëı÷Î‚, flÁÎ‚, ÏflÁÎ‚, ·˘ÏË›Î‚, ËÒ_ŒÎ‚_,

w’Î‚_

- ≥›˚ ±_‘ÎÏfl›_, ‘‹ÎÏ·›_, √Î‹ÏÕ›_

√Î‹ÏÕ›˘, ±ÎÕÏ÷›˘, ¬ıÏ’›˘, ŒıÏfl›˘, flÏÁ›˘

-≥SÎ ¿˘ÕÌ·_, ¬˘ÕÌ·_, CÎÎÀÌ·_, ‹˘∞·_, flÁÌ·_, ¶ıÊÌ·_,

ıflÌ·_, ËÃÌ·_

- ≥›Î‚ fl‹Ï÷›Î‚, CÎCÎÏfl›Î‚, ±_÷Ïfl›Î‚, ¿ÏÕ›Î‚Ì,

¤‹Ïfl›Î‚˘

- ≥›Î÷ ±Î_√Ï‚›Î÷, ·ıÏHÎ›Î÷, ŒflÏ…›Î÷, ‹flÏ…›Î÷,

¿⁄Ï…›Î÷

-¥ ÿıÂÌ, Ï‰ÿıÂÌ, ’flÿıÂÌ, ⁄_√Î‚Ì, ‹Îfl‰ÎÕÌ,

√…flÎ÷Ì, ÂËıflÌ

Ô- ‰Î‚˚ CÎÀÎ‰Î‚_, ¿Î_ÀÎ‰Î‚_, …ÀÎ‰Î‚_, CÎıfl‰Î‚_, e‹÷Î_‰Î‚_,

ÿÒ‘‰Î‚Ì, ÂÎ¿‰Î‚Ì, Œ‚‰Î‚Ì, ’ÀÎ‰Î‚˘

(√) ŒÎflÁÌ ’fl≠I››˘ —

fiÎÏ‹¿ — Á_iÎÎÁÎ‘¿ (Ï‰ÂıÊHÎ ’fl◊Ì Á_iÎÎ ⁄fiÎ‰÷Î)

- √ ⁄_ÿ√Ì (⁄_ÿ˘), ‹Î_ÿ√Ì (‹Î_ÿ_), ÁÎÿ√Ì (ÁÎÿ_),

÷Î…√Ì (÷Î…\_), ¬Œ√Ì (¬ŒÎ), fl‰Îfi√Ì

(fl‰ÎfiÎ), ’ıÂ√Ì (’ıÂ), ’Á_ÿ√Ì (’Á_ÿ),

ÁÎÿ√Ì (ÁÎÿ_)

ÂOÿCÎÕ÷fl 65

- ¥ ¬ÂÌ (¬Â), ¬Ò⁄Ì (¬Ò⁄), fiÎÿÎfiÌ (fiÎÿÎfi),

fiı¿Ì (fiı¿), ÿ˘V÷Ì (ÿ˘V÷), Œ¿ÌflÌ (Œ¿Ìfl),

⁄ı‰¿>ŒÌ (⁄ı‰¿>Œ) ⁄ı¥‹ÎfiÌ (⁄ı¥‹Îfi)

- √ÌflÌ µÕÎµ√ÌflÌ, fiı÷Î√ÌflÌ, √·Î‹√ÌflÌ, √_ÕÎ√ÌflÌ,

√‹ÎV÷Î√ÌflÌ, «‹«Î√ÌflÌ

fiÎ‹¿ — ÏÔ‰ÂıÊHÎÁÎ‘¿ (Á_iÎÎ ’fl◊Ì Ï‰ÂıÊHÎ ⁄fiÎ‰÷Î)

- ¬˘fl ÿ√Î¬˘fl, fiŒÎ¬˘fl, ‹V÷Ì¬˘fl, fiÂÎ¬˘fl

- √fl ÁÎıÿÎ√fl, Ωÿ√fl, «ÒÕ√fl, ¿ÌÏ‹›Î√fl, ⁄Î∞√fl

- «Ì ÷˘’«Ì, ‹ÂÎ·«Ì, ÷⁄·«Ì, ¬Ωfi«Ì

- ÿÎfl …‹ÌfiÿÎfl, «‹¿ÿÎfl, ÿÎHÎÎÿÎfl, ÿ¿ÎfiÿÎfl,

’ÎHÎÌÿÎfl, ’√ÎflÿÎfl, Á‹…ÿÎfl, ±‹·ÿÎfl,

‘ÎflÿÎfl, ÷ı…ÿÎfl, Ë‰Î·ÿÎfl

- ⁄Î… ¿<V÷Ì⁄Î…, ¿<LÎıË⁄Î…, ÏË_‹÷⁄Î…, ÏfiÂÎfi⁄Î…

- ‹_ÿ ±¿·‹_ÿ, Œ÷ıË‹_ÿ, ÿ˘·÷‹_ÿ

- ‰Îfl µ‹ıÿ‰Îfl, ÷¿ÁÌfl‰Îfl, ÷flıË‰Îfl

SE E


’fl- ≠I››˘-±ÎA›ÎÏ÷¿

±ÎA›ÎÏ÷¿ ±_√˘fiı ·Î√÷Î ≠I››˘ ±ÎA›Î÷ ¿ı Ïø›Î’ÿ µ’fl◊Ì Á_iÎÎ ¿ı

Ï‰ÂıÊHÎ ⁄fiÎ‰ı »ı.

1. Ïø›Î’ÿ µ’fl◊Ì Á_iÎÎ ⁄fiÎ‰÷Î —

(Á_V¿Ú÷)

- ±fi — ‰Î«fi, ·ı¬fi, ¤…fi, ’Ò…fi

- ±fiÎ — ‰Î«fiÎ, ‰_ÿfiÎ, ±ÎflÎ‘fiÎ, ÁÎ‘fiÎ

- ±¿ — …fi¿, ’Î·¿, ÏË_Á¿, flZÎ¿, ¤ZÎ¿, ‰Î«¿, ‘Îfl¿, ’˘Ê¿,

Â˘Ê¿

- ÷Î — l˘÷Î, ‰@÷Î, fiı÷Î, Ï‰…ı÷Î, Ë÷Î˝, ¤˘@÷Î, ¿÷Î˝, ¤÷Î˝

- Ï÷ — ¿ÚÏ÷, ≠ÌÏ÷, ‘ÚÏ÷, ¤„@÷, Â„@÷, V≤Ïp, ºÏp, T≤Ïp

Á_V¿Ú÷ ±ÎA›ÎÏ÷¿ ’fl-≠I››˘ ‹ÎıÀı ¤Î√ı Á_V¿Ú÷-÷IÁQÎ˚ ±_√˘fiı … ·Î√ı

»ı. ‰EÎ˚, Ï·AÎ˚, ¤…˚, ’Ò…˚, …fi˚, flZÎ˚, ¤ZÎ˚, …ı‰Î_ Ïø›Î’ÿ˘ ¿ı ‘Î÷fiı ·Î√ı

(√…flÎ÷Ì)

- ±HÎ-±HÎÎ — …‹HÎ, ¤flHÎ, ’˘ÊHÎ, Â˘ÊHÎ, ‹flHÎ, fiÌflHÎ, Ï’flÁHÎ,

Á‘ÎflHÎÎ, ‘ÎflHÎÎ, Ï‰«ÎflHÎÎ$

- ±Î¥ — ·ÕÎ¥, CÎÕÎ¥, «ÕÎ¥, »’Î¥, ‘˘·Î¥, ÏÁ·Î¥, ⁄_‘Î¥,

¿_÷Î¥

- ±ÎHÎ — «œÎHÎ, µ÷flÎHÎ, ‰ı«ÎHÎ, ¿¿‚ÎHÎ, ‘˘‰ÎHÎ, fiÎ‰HÎ

- ±ÎÀ — √¤flÎÀ, «‚¿ÎÀ, ‹·¿ÎÀ, ’◊flÎÀ, ÷·ÁÎÀ, ’»ÕÎÀ

- ±Î‰ — «ÕÎ‰, œ˘‚Î‰, ÃflÎ‰, ⁄fiÎ‰, ·√Î‰

- ±Î‹HÎ — √¤flÎ‹HÎ, «‚Î‹HÎ, ÿ‚Î‹HÎ, ±¿‚Î‹HÎ, ÏÂ¬Î‹HÎ,

fiŸÿÎ‹HÎ

ÂOÿCÎÕ÷fl 67

- HÎ — ΩıÕÎHÎ, ·¬ÎHÎ, ‰_«ÎHÎ, ⁄_‘ÎHÎ, ‹Î√HÎ, ŒıÕHÎ, ¬ıÕHÎ

- À — ŒÎ‰À, ⁄fiÎ‰À, ·¬Î‰À, ’÷Î‰À, ÁΩ‰À

- ÷fl — ¤HÎ÷fl, √HÎ÷fl, «HÎ÷fl, ∞‰÷fl, ¿‚÷fl, √‚÷fl,

…HÎ÷fl

- ÷ — fl‹÷, ⁄«÷, ¬’÷, ±Î‰Õ÷, ¤fl÷, √‹÷

±ÎA›ÎÏ÷¿ ’fl-≠I››˘ —

Ï‰ÂıÊHÎÁÎ‘¿ — Ïø›Î’ÿfiı ·Î√Ì ÏÔ‰ÂıÊHÎ ⁄fiÎ‰÷Î.

- ±Îµ — ÏÂ¬Îµ, ¿‹Îµ, «ÕÎµ, À¿Îµ, µ’Ωµ, µÕÎµ, ‰ı«Îµ

- ±Îfl — ‘Ò÷Îfl˘, ’ŸΩfl˘, Ï«÷Îfl˘, ·Ò_ÀÎfl˘

- µ — ¬ıÕ<, ¿Î÷fl, Œ˘Õ<

- ¿HÎ — ⁄˘·¿b_, ‰œ¿b_, ¿>ÿ¿b_, fiÎ«¿HÎ_, ‹Îfl¿b_, ¤Ò·¿HÎ_,

⁄À¿b_, »À¿b_, ·’Áb_, ¿flÕ¿HÎ_, ⁄Ì¿HÎ

SE E


±_√Ï‰V÷Îfl¿ ≠I››˘ —

±_√Ï‰V÷Îfl¿ ≠I››˘ ‹ÎhÎ ¿˘¥ ±_√fiı ·Î√Ì ±ıfiÎı Ï‰V÷Îfl … ¿flı »ı.

±_√fiÎ ±◊˝‹Î_ ŒıflŒÎfl ¿fl÷Î fi◊Ì. ±Î‰Î ≠I››˘fiı ¿ıÀ·Î¿ V‰ÎÏ◊˝¿ ’fl-≠I››˘

¿Ëı »ı. “V‰” ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÎ … ‹Ò‚ ±◊˝fiı ÿÂÎ˝‰÷Î ≠I››˘.

±Î‰Î ≠I››˘ CÎHÎÌ ‰Îfl ·CÎ÷Î, ·ÎÏ·I›, ·ÎÕ, Ï÷flV¿Îfl, …ı‰Î ¤Î‰˘

ÿÂÎ˝‰ı »ı. ±Î‹ »÷Î_ ±Î‰Î ≠I››˘ ±_√ı ±ÎÀ·_ A›Î·‹Î_ flÎ¬‰_ Ωı¥±ı ¿ı,

ÁÎ‹ÎL› flÌ÷ı ±ı ±◊˝‹Î_ ¿Â˘ … ŒıflŒÎfl ·Î‰÷Î fi◊Ì, ‹ÎhÎ ‹Ò‚ ±_√fiı Ï‰VI≤÷

¿flı »ı.

- ± ⁄_‘-⁄Î_‘‰, ‹fiVÎ˚- ‹ÎfiÁ, flZÎVÎ˚-flÎZÎVÎ, ‰›VÎ˚- ‰Î›Á

- ¥ Õ˘¿-Õ˘¿Ì, ‹Îfi‰-‹Îfi‰Ì,

- ≥¿Î ⁄Î‚Î- ⁄ÎÏ·¿Î, flÎ‘Î-flÎÏ‘¿Î, ≠ı‹Ì-≠ıÏ‹¿Î, √˘’Ì-

√˘Ï’¿Î, ±_Ï⁄¿Î, «_Ïƒ¿Î, ÁÒÏ«¿Î

- ¥RÎ˚ ¤ÎHÎ˘- ¤ÎÏHÎ›˘, ⁄‚ÿ- ⁄‚Ïÿ›˘, ⁄Î‰‚-⁄ÎÔ‰Ï‚›˘,

‘˘‚_-‘˘Ï‚›_, ¿Î‚_-¿ÎÏ‚›_, ¿Î√‚-¿Î√Ï‚›˘, fl‹HÎ-

fl‹ÏHÎ›˘, ‹ËıÂ-‹ËıÏÂ›˘, ÂÎ‹‚˘-ÂÎ‹Ï‚›˘

- µ ⁄Î’-⁄Î’, fiÎ¿-fiÎ¿<_, ’Îfi-’Îfi_

µÏ·›/±˘Ï·› ‹ıË-‹ıËÏ·›˘, ÁÎ’-ÁÎ’˘Ï·›_, ⁄E«_-⁄«˘Ï‚›_

- ±˘ ËÎ◊-ËÎ◊˘, ÿÎ_÷-ÿÎ_÷˘, Õ<_√fl- Õ<_√fl˘, ÷_⁄Òfl-÷_⁄Òfl˘

- ¿ @›Î_¿, ¿_¥¿, ¿Â_¿, …flÎ¿, ◊˘Õ¿<_, …flÌ¿, ¿˘¥¿, ⁄Î·¿,

œ˘·¿, ⁄À<¿, Ï¤ZÎ¿, »>À¿

- ¿˚ œ˘·¿Ì-œ˘·¿<_, ’ÕÌ¿Ì-’ÕÌ¿<_, ¿HÎ-¿HÎ¿Ì, Ìb_-ÌHÎ¿<_,

fiÎfi_-fiÎfi¿<_

- AÎ˚ ÕÎ‚-ÕÎ‚¬Ì, ‹Î‚¬_, ·‹¬_, ÕÎ‚¬_

- Õ˚ œı·-œı·Õ, ⁄ıÀÕ˘, Ïÿ‰Õ˘, ‰ı·Õ<_-‰ı·ÕÌ, √Î‹Õ\_, ’Îflı‰Õ<_,

ÂOÿCÎÕ÷fl 69

⁄ıfiÕÌ, ‰Î÷ÕÌ, flÎ÷ÕÌ, ’Ì·ÕÌ, Ï·_⁄ÕÌ, ∞‰Õ˘, ÿfl∞Õ˘,

‹Î‚ÌÕ˘, ÿ˘ÂÌÕ˘, ‹˘«ÌÕ˘, Ωı√ÌÕ˘, ¿ÎfiÕ˘, Ω_⁄Õ˘, ⁄«Õ˘,

‹¬Õ<_, ÿ—¬Õ<, ‰Î_ÁÕ˘

- SÎ˚ fiHÎÿ·, ΩHÎ÷·, ±Î¤·_, √ÎÿÌ-√Îÿ·_, Q≤√·_, ‹˘fl·˘,

÷Îfl·˘, ‰Ìfl·˘, Ë_Á·˘, ‰Õ·˘, ’ÎÀ·Ì, √ÎÕ·Ì

-·+≥› ‹˘flÏ·›˘, ÷ÎflÏ·›˘

- ·Õ ±Î_¬·ÕÌ, ‰Î_Á·ÕÌ, flÎ÷·ÕÌ, ‰Î÷·ÕÌ, √Î‰·ÕÌ

- ‚˚ U›Î‹,-ÂÎ‹‚_, ‰Ì…-‰Ì…‚Ì, √˘À˘-√˘ÀÎ‚˘

- TÎ˚ »˘Õ‰˘, ·ÎÕ‰˘

- ≥¿˚ ÿ_ÕÌ¿˘, ’Î_«Ì¿˘, ‹HÎÌ¿˘

- ¥Õ˚ ÿıflÌÕ˘

- ∂Õ˚ CÎ_ÀÌ-CÎ_À<ÕÌ, ÿÎ_÷-ÿÎ_÷ÒÕÌ, «Î_«-«Î_«ÒÕÌ, ’À<-’À>Õ<_

¤ÎÊÎ‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ w’˘ ≠I››˘ fi Ë˘› »÷Î_ ±ı ±L› ¿˘¥ CÎÀ¿fiÌ ÁÎ◊ı

ΩıÕÎ¥fiı ÁÎ‹ÎÏÁ¿-w’ı … ±Î‰÷Î_ Ë˘› »ı, ±Î‰Î_ ±_√˘ ÁÎ‹ÎL›÷— ¤ÎÊÎ‹Î_

V‰÷_hÎ’HÎı ±Î‰÷Î_ fi◊Ì.

±‘VÎ˚ — ±‘˘√Ï÷, ±‘˘‹¬, ±‘—’÷fi, ±‘—’Î÷

±L÷fl — ±_÷—¿flHÎ, ±_IÎflÎI‹Î, ±_÷›Î˝‹Ì, ±_÷‹¬, ±_÷º˝Ïp,

±_÷—V◊

±·‹ — ±·_¿Îfl, ±·_¿Ú÷, ±·_¿ÚÏ÷

±ÎÏ‰VÎ˚ — ±ÎÏ‰¤Î˝‰, ±ÎÏ‰W¿flHÎ, ±ÎÏ‰W¿Îfl, ±ÎÏ‰W¿Ú÷

Ï«flQÎ˚ — Ï«fl¿Î·, Ï«fl¿Î·Ìfi, Ï«flÏfiƒÎ, Ï«flV‹flHÎÌ›, Ï«fl_÷fi,

Ï«flÎ›, Ï«fl_∞‰

’flÁ˚ — ’flV¿÷Î˝, ’flV¿Îfl, ’flV¿flHÎ, ’fl˘√Î‹Ì, ’fl˘ÏË÷,

’fl—Áfl


’fifl˚ — ’fiflÏ’, ’fifl‰·˘¿fi, ’fiflÎ√‹fi, ’fiflÎ‰÷˝fi,

’fi…˝L‹, ’fi·˝Bfi, ’fi—V◊Î’fi

’flÎ — ’flÎHÎ, ’flÎb_, ’flÎ÷k‰/ ’fl (’Îfl¿<_), ’fl¤ÎÊÎ, ’fl·˘¿,

’fl‘‹˝, ’flÎ‘Ìfi

M≤◊¿ — M≤◊yflHÎ, M≤◊B…fi, M≤◊¿M≤◊¿˚

≠Î÷fl — ≠Î÷—¿‹˝, ≠Î÷—¿Î·, ≠Î÷—VfiÎfi, ≠Î÷— V‹flHÎÌ›

≠Îÿfl˚ — ≠Îÿ¤Î˝‰

⁄ÏËfl˚ — ⁄ÏËfl_√, ⁄ÏË√ ˝‚, ⁄ÏË‹¬, ⁄ÏËW¿Îfl, ⁄ÏËW¿flHÎ,

Ï⁄ËW¿Ú÷, ⁄ÏËW¿˘HÎ

Ï‹J›Î — Ï‹J›Î‰ÎÿÌ, Ï‹J›ÎÏ¤‹Îfi

Ï÷flVÎ˚ — Ï÷flV¿Îfl, Ï÷flV¿flHÎÌ›, Ï÷flV¿Ú÷, Ï÷fl„Vø›Î

Ïÿ‰Î- — Ïÿ‰Î¿fl, Ïÿ‰ÎV‰Mfi, Ïÿ‰Î_‘

fi‹VÎ — fi‹V¿Îfl, fi‹V¿Ú÷, fi‹V¿ÚÏ÷, fi‹ÏVø›Î, fi‹V÷ı

fiÎfiÎ- — fiÎfiÎÏ‰‘, fiÎfiÎ¤Î÷Ì, fiÎfiÎw’, / lIÎ˚-l¶Î

ÁIÎ˚ — (ÁÎfl_) ÁI¿‹˝, ÁIÁ_√, ÁÿÎ«Îfl, Áÿ˚√HÎ, ÁÏL‹hÎ,

Áÿ’ÿıÂ, ÁÿÎ«flHÎ

’çÎÿ˚ — ’çÎkÎÎ’, ’çÎÿ˚¤Ò, ’çÎÿ˚¤ÒÏ‹

V‰›_ — V‰›_’Î¿, V‰›_‰fl, V‰›_Áı‰¿, V‰›_’ÒHÎ˝, V‰›_¤Ò,

V‰›_ÏÁ¶, V‰›_VeÏ÷˝

V‰ — V‰¿Ì›, V‰√÷, V‰…fi, V‰Ω÷Ì›

ÁÎZÎÎIÎ˚ — ÁÎZÎÎI¿Îfl

V‰÷ — V‰÷—ÏÁ©, V‰÷—ÏÁÏ¶

ÁÎ›_ — ÁÎ›_¿Î·, ÁÎ›_Á_K›Î

ÂOÿCÎÕ÷fl 71

¤fl — ¤flflV÷ı, ¤fl›˙‰fi, ¤fl…\‰ÎfiÌ, ¤fl⁄’˘flı, ¤flµfiÎ‚ı

±ÿ/±‘ ±‘¿«fl_ / ±‘√Îµ - ±E»ıfl,/ ±‘‹Òµ_ /±‘‹HÎ

⁄ÌΩ ¿ıÀ·Î¿ ±ÎA›ÎÏ÷¿ ±_√˘ ±fiı ⁄ÌΩ_ ¿ıÀ·Î¿ ±_√˘ ±ı‰Î_ »ı …ı ±◊˝

‘flÎ‰ı »ı. ±fiı ≠I››˘ fi◊Ì …. ±Î‰Î_ CÎÀ¿˘ ’HÎ ⁄ÌΩ CÎÀ¿fiÌ ÁÎ◊ı ΩıÕÎ¥

ÁÎ‹ÎÏÁ¿ w’ı … ±Î‰ı »ı.

- ¿fl ÏË÷¿fl, Á¬¿fl, Ïÿfi¿fl, ‰HÎ¿fl, ¿Î›˝¿fl, lı›V¿fl

(¿flfiÎfl)

- ¿Îfl Ï«hÎ¿Îfl, ‰Î÷Î˝¿Îfl, ¿◊Î¿Îfl, ’hÎ¿Îfl, »⁄Ì¿Îfl,

±ÎA›Îfi¿Îfl (¿flfiÎfl)

- ¿ÎflÌ ¿Î›˝¿ÎflÌ, √HÎ¿ÎflÌ, ·Î¤¿ÎflÌ, ÏË÷¿ÎflÌ

- ¬Îµ T›Î…¬Îµ, ‹ı·¬Îµ, (¬ÎfiÎfl)

- √Î‹Ì ±Î¿ÎÂ√Î‹Ì, √√fi√Î‹Ì, ’Î÷Î·√Î‹Ì, ∂K‰˝√Î‹Ì,

±fi√Î‹Ì (…fiÎfl)

- √˛ÎËÌ √HÎ√˛ÎËÌ, Á‰˝√˛ÎËÌ (√˛ËHÎ ¿flfiÎfl)

- ÿÂa ÷k‰ÿÂa, ÿÒflÿÂa (ΩıfiÎfl)

- ÿÎ›¿ Á¬ÿÎ›¿, ÿ—¬ÿÎ›¿, ¿pÿÎ›¿, Œ‚ÿÎ›¿ (±Î’fiÎfl)

- ÿÎ›Ì ±ÎflÎ‹ÿÎ›Ì, Œ‚ÿÎ›Ì, ±Îfi_ÿÿÎ›Ì (±Î’fiÎfl)

- ‘fl Ï‰Ê‘fl, ‹ÏHÎ‘fl, ŒHÎÎ‘fl, Ë‚‘fl, ⁄_ÁÌ‘fl, Ï√Ïfl‘fl,

¿·Î‘fl, ›√‘fl (‘flfiÎfl)

- ‘ÎflÌ ‰ıÂ‘ÎflÌ, fiÎ‹‘ÎflÌ, √ÿÎ‘ÎflÌ, ‘fi‘Î˝flÌ, ÿıË‘ÎflÌ,

«ø‘ÎflÌ (‘ÎflHÎ ¿flfiÎfl)

- ‘Îfl¿ ¿ÎÕ˝‘Îfl¿, ’fl‰ÎfiÎ‘Îfl¿, ’ÎÁ‘Îfl¿ (‘ÎflHÎ ¿flfiÎfl,

‘flÎ‰fiÎfl)

- ÂÎ›Ì ÂıÊÂÎ›Ì, ‘flÎÂÎ›Ì, ZÎÌflÂÎ›Ì (¨CÎfiÎfl)


- ¤Ò÷ ±Î‘Îfl¤Ò÷, ≠‹ÎHÎ¤Ò÷, ±_√¤Ò÷, ¤V‹Ì¤Ò÷, ‹Ò‚¤Ò÷

(⁄fiı·_)

- ¤ıÿÌ ‹‹˝¤ıÿÌ, √√fi¤ıÿÌ (¤ıÿfiÎfl)

- ≠ıfl¿ ±Îç›˝≠ıfl¿, ¿<÷ÒË·≠ıfl¿, fi‰Î¥≠ıfl¿, µIÁÎË≠ıfl¿

(≠ıflfiÎfl)

- ¿Îfl¿ fiŒÎ¿Îfl¿, fi¿ÁÎfi¿Îfl¿, ŒÎ›ÿÎ¿Îfl¿, Á¬¿Îfl¿,

ËÎÏfi¿Îfl¿ (¿flfiÎfl)$

- ¬ıÕ< ÁÎ√fl¬ıÕ<, ÿÏfl›Î¬ıÕ< (¬ıÕfiÎfl)

- ¬˘fl ËflÎ‹¬˘fl, ¿Ï…›Î¬˘fl, «√·Ì¬˘fl, fiŒÎ¬˘fl,

±Îÿ‹¬˘fl, Â˘ÊHÎ¬˘fl, CÎÒÁHÎ¬˘fl, (¬ÎfiÎfl ¿ı ¿flfiÎfl)

- fl¬_ ÿıËfl¬_, ±_√fl¬_, ’√fl¬_, CÎflfl¬_ (flÎ¬fiÎfl)

- ‰ıÕÎ ·Î√HÎÌ‰ıÕÎ, ‰Î_ÿflÎ‰ıÕÎ, ⁄Î›·Î‰ıÕÎ, «Î_’·Î‰ıÕÎ,

‰ıÏÿ›Î‰ıÕÎ (fiÎ …ı‰_ ‰÷˝fi)

- Ëfl Ï«kÎËfl, @·ıÂËfl, ‹fi˘Ëfl (ËflfiÎfl)

- ‰ı√_ ’‰fi‰ı√_, ‹fi‰ı√_ (‰ı‰Î‚_)

- ‰HÎ˝ ¿_¿<‰HÎ˝, ¿ıÁfl‰b˝, U›Î‹‰HÎ˝, CÎ™‰HÎ˝ (‰flb_ - ’HÎ

‰’flÎ›) (fl_√‰Î‚_)

- ‹Îfl ‹Î»Ì‹Îfl, ¿ÌÕÎ‹Îfl (‹ÎflfiÎfl)

- √Î‚ ‰jÎ√Î‚ (-◊Ì √Î‚ı·_)

- œÎ‚- ⁄Ì⁄Î_œÎ‚ (‹Î_ œÎ‚ı·_)

SE E

ÂOÿCÎÕ÷fl 73

≠¿flHÎ -5

√…flÎ÷ÌfiÌ Á‹ÎÁfl«fiÎ±˘

¿ıÀ·Ì¿ w’fl«fiÎ±˘ ¿ı ÂOÿ˘‹Î_ ±ı¿ ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı V‰÷_hÎ w’˘ ¿ı UÎOÿ˘

±Î‰÷Î Ë˘› »ı. …ı‹¿ı ËÎ◊’√, Á¬ÿ—¬, ‹fi√‹÷_, ¿Î«CÎfl, CÎfl…‹Î¥,

fi‰flÎhÎÌ, «˘’√_ ‰√ıflı

±Î‹, ⁄ı ¿ı ⁄ı◊Ì ‰‘Îflı ’ÿ˘ (UÎOÿ˘ ¿ı w’˘) ΩıÕÎ≥fiı …ı fl«fiÎ ⁄fiı ÷ıfiı

Á‹ÎÁ ¿Ëı »ı. Á‹ÎÁfiÎ_ ±_√¤Ò÷ CÎÀ¿˘ ¤ÎÊÎ‹Î_ ±L›hÎ V‰÷_hÎ’HÎı ‰Î’flÌ

Â¿Î› ±ı‰Î_ … Ë˘‰Î_ Ωı≥±ı. fiÌ«ıfiÎ ÂOÿ˘‹Î_ ⁄ı CÎÀ¿˘ ¿ı ’ÿ˘ »ı. ±Îfi_ÿ‹›,

±HÎ±Î‰Õ÷, Ô‰HÎΩı≥÷_, √ıflËÎ…fl, ±ı‹Î_ ±Îfi_ÿ ±fiı ‹›, ±HÎ ±fiı ±Î‰Õ÷,

‰HÎ ±fiı Ωı≥÷_, √ıfl ±fiı ËÎ…fl ‰√ıflı. ±ı‹Î_ “±Îfi_ÿ”, “±Î‰Õ÷”, “Ωı≥÷_”

±fiı “ËÎ…fl” ±ı ’ÿ˘ … ¤ÎÊÎ‹Î_ V‰÷_hÎ’HÎı ≠›˘Ω› »ı, F›Îflı “‹›”, “±HÎ”,

“‰HÎ” ±fiı “√ıfl” …ı‰Î CÎÀ¿˘ V‰IÎ_hÎ’HÎı @›Îflı› ‰’flÎ÷Î_ fi◊Ì.

Á‹ÎÁ‹Î_ ⁄ı ’ÿ˘ (±_√˘ ¿ı ÂOÿ˘) ÁÎ◊ı ±Î‰ı »ı I›Îflı ±ı‹fiÌ ‰E«ıfiÎ_

Á_⁄_‘ÿÂ˝¿ ÷k‰˘fi˘ ·˘’ ◊÷˘ Ë˘› »ı. ±ı◊Ì Á‹ÎÁfiÎ_ CÎÀ¿˘fiı »^ÀÎ_ ’ÎÕÌ±ı ¿ı

±ı‹fi˘ Ï‰√˛Ë ¿flÌ±ı I›Îflı ±ı ⁄ı ’ÿ˘ ‰E«ı ¿≥ Ω÷fi˘ Á_⁄_‘ »ı. ÷ı ÿÂÎ˝‰‰_

’Õı »ı. …ı‹ ¿ı, “flÎ‹·Z‹HÎ” ±ı‹ Ï‰√˛Ë ◊Âı, “¿Î«CÎfl” fi˘ Ï‰√˛Ë “¿Î«fi_ CÎfl”

¿ı “¿Î«‹Î_◊Ì ⁄fiÎ‰ı·_ CÎfl” ±ËŸ “flÎ‹ ±fiı ·Z‹HÎ” ±ı‹ ⁄ı flÌ÷ı ◊¥ Â¿Âı.

F›Îflı “‰Ì…‚Ì‰ı√” …ı‰Î Á‹ÎÁfi˘ Ï‰√˛Ë “‰Ì…‚Ì …ı‰˘ ‰ı√” ±ı‹ … ◊≥

Â¿Âı.

ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ÂOÿ˘‹Î_ ⁄_fiı CÎÀ¿˘ Ë_‹ıÂÎ ¤ı√Î_ … ·¬Î›. ±ı‹fi˘ Ï‰√˛Ë

¿flÌ±ı I›Îflı … Á‹ÎÁfiÎ_ ±_√¤Ò÷ CÎÀ¿˘ …\ÿÎ_ ·¬Î›.

±ËŸ ±ı¿ ‰Î÷fi˘ ÏfiÿıÂ ¿flÌ ·≥±ı. Á‹ÎÁfiÌ ±˘‚¬ ±Î’÷Î_ ¿ıÀ·ı¿

74

Ãı¿ÎHÎı “±ı¿’ÿ≠‘Îfi”, “Á‰˝’ÿ≠‘Îfi” ¿ı “±L›’ÿ≠‘Îfi” Á‹ÎÁ …ı‰Ì ±˘‚¬

±’Î› »ı. ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ÂOÿfiÎ_ ’ÿ˘ ’ˆ¿Ì @›Î_ @›Î_ ’ÿ˘ Ïø›Î’ÿ ÁÎ◊ı ΩıÕÎ› »ı

±ıfiı ·ZÎ‹Î_ flÎ¬Ì ±Î‰_ ‰√a¿flHÎ ◊÷_ Ë˘› »ı.

1. …ı Á‹ÎÁfiÎ_ ⁄_fiı ’ÿ˘fi˘ ‹˘¤Îı Áfl¬˘ Ë˘› ±fiı ±ı ÿflı¿ ’ÿ

‰Î@›‹Î_fiÎ Ïø›Î’ÿ ÁÎ◊ı Á_⁄_‘ ‘flÎ‰Ì Â¿÷_ Ë˘› ÷˘ ±ı‰Î Á‹ÎÁfiı

“Á‰˝’ÿ≠‘Îfi” Á‹ÎÁ ¿Ëı »ı. …ı‹¿ı,

“ÏÂ‰’Î‰˝÷Ì …÷Î_ Ë÷Î_.” ±ı ‰Î@›‹Î_ “ÏÂ‰’Î‰˝÷Ì” ±ı ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ÂOÿfiÎ_

“ÏÂ‰” -“’Î‰˝÷Ì” ⁄_fiı ’ÿ˘ Ïø›Î’ÿ ÁÎ◊ı Á_⁄_Ï‘÷ ◊≥ Â¿ı »ı. …ı‹ ¿ı, 1. ÏÂ‰

…÷Î Ë÷Î. 2. ’Î‰˝÷Ì …÷Î_ Ë÷Î_.

√…flÎ÷Ìfi˘ ¶_¶Á‹ÎÁ ±Î ¿˘ÏÀfi˘ »ı.

2. …ı Á‹ÎÁfiÎ_ ⁄_fiı CÎÀ¿˘‹Î_◊Ì ¿˘≥ ±ı¿ … CÎÀ¿ ‰Î@›‹Î_fiÎ Ïø›Î’ÿ

ÁÎ◊ı ΩıÕÎ≥ Â¿÷_ Ë˘› ¿ı ‹ÎhÎ ±ı¿ … ’ÿ ≠‘Îfi ¿ı ‹A› Ë˘› ÷ı‰Ì Á‹ÎÁfl«fiÎLÎı

“±ı¿’ÿ≠‘Îfi Á‹ÎÁ” ¿Ëı »ı. fiÌ«ıfi_ µÿÎËflHÎ …\±˘ — ÿÒ‘’Ì÷_ ⁄Î‚¿ ÷_ÿflV÷

Ë˘›. ±ËŸ “ÿÒ‘’Ì÷_”±ı ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ÂOÿ »ı. ±ı‹Î_ “ÿÒ‘” ±fiı “’Ì÷_” ±ı‹ ⁄ı ’ÿ˘

»ı. ±ı ’ˆ¿Ì ‹ÎhÎ ±ı¿ … ’ÿ Ïø›Î’ÿ ÁÎ◊ı ΩıÕÎ≥ Â¿ı »ı; (ÿÒ‘) ’Ì÷_ ⁄Î‚¿

÷_ÿflV÷ Ë˘›. ±ı‰Ì fl«fiÎ Á_¤‰ı ’HÎ ÿÒ‘ ⁄Î‚¿ ÷_ÿflV÷ Ë˘› ±ı‰Ì fl«fiÎ

Â@› fi◊Ì.

√…flÎ÷ÌfiÎ “÷k’flÊ”, “¿‹˝‘Îfl›”, “Ï¶√” ±fiı “‹K›‹’ÿ·˘’Ì” Á‹ÎÁ˘

±Î Ω÷fiÎ »ı.

3. …ı Á‹ÎÁ‹Î_ ⁄_fiı ’ÿ˘ √˙HÎ Ë˘› ±fiı ¿˘≥ ⁄ËÎflfiÎ ¿ı ±L›’ÿfiÌ

≠‘Îfi÷Î Ë˘› ±JÎÎ˝IÎ˚ ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ’ÿ ±L› ’ÿfiÌ Ï‰ÂıÊ÷Î ⁄÷Î‰÷_ Ë˘› I›Îflı

…ı Á‹ÎÁ ⁄fiı ÷ıfiıı “±L›’ÿ≠‘Îfi Á‹ÎÁ” ¿Ëı »ı. …ı‹ ¿ı, “‹Î◊Î¤Îflı” ±ËŸ

“‹Î◊_” ¿ı “¤Îflı” ’ÿ˘ “‹ÎHÎÁ” …ı ⁄ËÎflfi_ ’ÿ »ı ±ıfiÌ ÁÎ◊ı … Á_⁄_Ï‘÷ ◊≥

±◊˝ ÿÂÎ˝‰ı »ı.

±Î ‹Î◊Î¤Îflı »ı. ±ı ‰Î@›fiÎ_ fiÌ«ı ≠‹ÎHÎı ‰Î@›˘ ◊≥ Â¿÷Î fi◊Ì. “±Î

√…flÎ÷ÌfiÌ Á‹ÎÁfl«fiÎ±˘ 75

‹Î◊Î »ı.” “±Î ¤Îflı »ı.” ’HÎ “±Î ‹Î◊Î¤Îflı ‹ÎHÎÁ »ı” ±ı‹ fl«fiÎ ¿flÌ±ı

I›Îflı … ±◊˝ V’p ⁄fiı »ı.

√…flÎ÷ÌfiÎ “⁄Ë‰˛ÌÏË” ±fiı “µ’’ÿ” Á‹ÎÁ˘ ±Î ‰√˝‹Î_ ±Î‰ı »ı.

Ë‰ı ±Î’HÎı …ı ÷ı Á‹ÎÁfiÌ ·ÎZÎÏHÎ¿÷Î±˘ ±fiı ±ı‹fiÎı Ï‰√˛Ë ¿≥ flÌ÷ı

◊¥ Â¿ı ÷ı ÁºpÎ_÷ Á‹∞±ı.

1. ¶_¶-Á‹ÎÁ —

¶_¶ ±ıÀ·ı ΩıÕ¿<_. ±Î Á‹ÎÁ Á‹E«›fi˘ ¿ı Ï‰¿S’fi˘ Á_⁄_‘ ‘flÎ‰ı »ı. ±Î

Á‹ÎÁfi˘ Ï‰√˛Ë ¿fl÷Î_ ⁄ı ’ÿ˘ ‰E«ı “±fiı”, “fiı” “¿ı”, “±◊‰Î” ±ı Á_›˘…¿˘ …

‹Ò¿Ì Â¿Î› »ı. …ı‹ ¿ı

‹Î⁄Î’ = ‹Î ±fiı ⁄Î’ flÎ‹·Z‹HÎ = flÎ‹ ±fiı ·Z‹HÎ

¤…fi¿Ì÷fi = ¤…fi ±fiı ¿Ì÷˝fi ‰Ëı·˘‹˘Õ˘ = ‰Ëı·˘ ¿ı ‹˘Õ˘

flÎ÷Ïÿ‰Á = flÎ÷ ¿ı Ïÿ‰Á Á¬—ÿ¬ = Á¬ ±◊‰Î ÿ—¬

F›Î_ Á‹E«›fi˘ ±◊˝ Ë˘› ±◊Î˝IÎ˚ ⁄_fiı ‰ÎfiÎ_ ÁÎ◊ı Ë˘¥ Â¿ı ±ı‰˘ ¤Î‰

Ë˘› I›Î_ ÁÎ‹ÎL› flÌ÷ı “±fiı” ¿ı “fiı” Á_›˘…¿˘ ±Î‰ı ±fiı ±ı Á‹ÎÁ “Á‹EE›

¶_¶” Á‹ÎÁ ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î›. ÿÎ.÷ ‹Î⁄Î’, flÎ‹·Z‹HÎ.

F›Î_ ⁄ı ‰V÷±˘ ¿ı CÎÀfiÎ±˘ ±ı¿ ÁÎ◊ı Á_¤Ï‰÷ fi Ë˘› I›Î_ Ï‰¿S’‰Î«¿

Á_›˘…¿˘ “¿ı” ±fiı “±◊‰Î” ‹¿Î›. ±Î‰Î Á‹ÎÁfiı ‰ˆ¿„S’¿ ¶_¶ Á‹ÎÁ ¿Ëı »ı.

ÿÎ.÷. flÎ÷Ïÿ‰Á, Á¬ÿ—¬.

¶_¶ -Á‹ÎÁfiÎ_ CÎÀ¿˘ ¿ı ’ÿ˘ ÷flÌ¿ı ⁄ı Á_iÎÎ±˘, ⁄ı Ï‰ÂıÊHÎ˘, ⁄ı “Ïø›Î’ÿ˘”

¿ı ⁄ı Ïø›Î Ï‰ÂııÊHÎ˘ ±Î‰Ì Â¿ı »ı.

1. ‹Î⁄Î’, ËÎ◊’√, Á¬ÿ—¬, ¤Î¥⁄Ëıfi, ÏÂ‰’Î‰˝÷Ì, ¤…fi¿Ì÷˝fi,

flÎΩflÎHÎÌ, Áı‰Î«Î¿flÌ, fi˘¿fl«Î¿fl, ’Î’’H›, flÎ÷Ïÿ‰Á (⁄_fiı

Á_iÎÎ±˘)

2. ¿Î‚_‘˘‚_, fiÎfi_‹˘À<_, √Î_Õ<_CÎı·_, ÁÎfl_fiflÁ_, ÁV÷_‹ ÓCÎ__, fifl‹√fl‹,

‰kÎ_±˘»\_, ±ÎÕ<_±‰‚_, Ë·¿<_¤Îflı, ¬ÎÀ<_‹ÌÃ<_ (⁄_fiı Ï‰ÂıÊHÎ˘)


3. ∂Ã⁄ıÁ, ±Î‰Ω, µCÎÎÕ‰ÎÁ, Ô‰‘ıCÎÀı, ·¬ı-‰Î_«ı, ⁄˘·«Î·, ·ı‰ı«,

Â˘‘¬˘‚, √H›_√Î_Ãu_, ¬Î÷_’Ì÷_, «œ∂÷fl (⁄_fiı Ïø›Î’ÿ˘)

4. µ’flfiÌ«ı, ±Î√‚’Î»‚, ‹˘Õ_‰Ëı·_, ±ËŸ÷ËŸ, F›Î_I›Î_, ±ÎCÎ_’Î»\_,

¬Î÷Î_’Ì÷Î_, ∂Ã÷Î_⁄ıÁ÷Î_, F›ÎflıI›Îflı (⁄_fiı Ïø›ÎÏ‰ÂıÊHÎ˘)

2. “÷I’flÊ-Á‹ÎÁ” —

±Î Á‹ÎÁ‹Î_ ≠‰ıÂ÷Î_ ’ÿ˘ ‰E«ı ‹ÎhÎ Ï‰¤„@÷fi˘ Á_⁄_‘ … Ë˘› »ı.

±ı‹Î_ ’Ò‰˝’ÿ µkÎfl’ÿ ÁÎ◊ı ¿˘¥ fiı ¿˘¥ Ï‰¤„@÷ - Á_⁄_‘◊Ì … ΩıÕÎ› »ı. …ı‹

¿ı, ÿÒ‘’Ì÷_ = ÿÒ‘fiı ’Ì÷_, ∑HÎ‹@÷ = ∑HÎ‹Î_◊Ì ‹@÷, ÿı‰‹_Ïÿfl = ÿı‰fi_

‹_Ïÿfl, T›‰ËÎfl¿<Â‚ = T›‰ËÎfl‹Î_ ¿<Â‚ ‰√ıflı.

√…flÎ÷Ì‹Î_ ¿÷Î˝, ¿‹˝, ¿flHÎ, ±Ï‘¿flHÎ, Á_⁄_‘ ±ÎÏÿ Ï‰¤„@÷ Á_⁄_‘˘ »ı.

±ı◊Ì ⁄ı ’ÿ˘ ‰E«ıı …ı ≠¿Îflfi˘ Ï‰¤„@÷ Á_⁄_‘ Ë˘› ÷ı ≠¿Îflı ÷I’flÊ- Á‹ÎÁfiÌ

±˘‚¬ ±’Î› »ı. …ı‹ ¿ı,

≥rflÏfiÏ‹÷ = ≥rflı ÏfiÏ‹˝÷ ¿÷Î˝÷I’flÊ

ÁÒ›˝÷ı… = ÁÒ›˝fi_ ÷ı… Á_⁄_‘÷I’flÊ

¿ÚWHÎÎÏl÷ = ¿ÚWHÎfiı ±ÎÏl÷ ¿‹˝÷I’flÊ

ÿı‰ÿÂ˝fi = ÿı‰fi_ ÿÂ˝fi Á_⁄_‘÷I’flÊ

¿ÚWHÎÎ’˝HÎ = ¿ÚWHÎfiı ±’˝HÎ ¿‹˝÷I’flÊ

‰ËCÎı·˘ = ‰Ë‹Î_ CÎı·˘ ±Ï‘¿flHÎ÷I’.

flIfi…ÏÕ÷ = flIfi ‰Õı …ÏÕ÷ ¿flHÎ÷I’flÊ

¿Î›ÿZÎ = ¿Î›˝‹Î_ ÿZÎ ±Ï‘¿flHÎ÷I’.

∑HÎ‹@÷ = ∑HÎ‹Î_◊Ì ‹„@÷ ±’ÎÿÎfi÷I’flÊ

T›‰ËÎfl¿<Â‚ = T›‰ËÎfl‹Î_ ¿<Â‚ ±Ï‘¿flHÎ÷I’.

Ï«_÷Î‹@÷ = Ï«_÷Î◊Ì ‹@÷ ±’ÎÿÎfi÷I’flÊ


‹K›‹’ÿ·˘’Ì-Á‹ÎÁ —

±Î ÷I’flÊ Á‹ÎÁfi˘ … ±ı¿ ’ıÀÎ-≠¿Îfl √HÎÎ›. ±ı‹Î_ ’HÎ ⁄ı ’ÿ˘ ‰E«ı

Á_⁄_‘ ÷˘ Ï‰¤„@÷fi˘ … Ë˘› »ı »÷Î_ Ï‰√˛Ë ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ¿˘¥ ¬ÒÀ÷_ ’ÿ (…ıfi˘

·˘’ ◊›˘ Ë˘› ±ı‰_) ‹Ò¿Ì±ı I›Îflı … ±◊˝ V’p ◊Î› »ı. …ı‹ ¿ı,

“ËÎ◊⁄kÎÌ” Á‹ÎÁfi˘ ËÎ◊fiÌ ⁄kÎÌ ¿ı “ËÎ◊‹Î_ ⁄kÎÌ” ±ı‰˘ Ï‰√˛Ë ¿fl÷Î_

±◊˝ V’p ◊÷˘ fi◊Ì, ’HÎ ËÎ◊‹Î_ (flÎ¬‰ÎfiÌ) ⁄kÎÌ ±ı‹ Ï‰√˛Ë ¿flÌ±ı I›Îflı

… ±◊˝fiÌ V’p÷Î ◊Î› »ı.

±Î√√ÎÕÌ, ±Î√⁄˘À, CÎfl…‹Î≥, ¿>÷flÎ√ÎÕÌ, ¿Î«CÎfl, À·ÎflÌ ±Î ≠¿ÎflfiÎ

Á‹ÎÁ˘ »ı.

±Î√√ÎÕÌ = ±Î√ ‰Õı («Î·÷Ì) √ÎÕÌ

¿>÷flÎ√ÎÕÌ = ¿>÷flÎ ‰Õı (¬ıÓ«Î÷Ì) √ÎÕÌ

±Î√⁄˘À = ±Î√ ‰Õı («Î·÷Ì) ⁄˘À

¿>÷flÎ√ÎÕÌ = ¿>÷flÎfiı (·≥ …fiÎflÌ) √ÎÕÌ

CÎfl…‹Î≥ = CÎfl‹Î_ (flËı÷˘ …‹Î≥)

¿Î«CÎfl = ¿Î«‹Î_◊Ì (⁄fiÎ‰ı·_) CÎfl

¨À·ÎflÌ = ¨À ‰Õı («Î·÷Ì) ·ÎflÌ

±ËŸ “¿Î«CÎfl” …ı‰Î Á‹ÎÁfi_ “¿Î«fi˘ CÎfl” …ı‰˘ Ï‰√˛Ë ◊≥ Â¿ı. ±ıÀ·ı

±ı ‹K›‹’ÿ·˘’Ì fi flËı÷Î_ “÷I’flÊ” ⁄fiı »ı ÷ı A›Î·‹Î_ flÎ¬˘.

±◊Î˝IÎ˚ Á‹ÎÁfi˘ Ï‰√˛Ë …ı flÌ÷ı Â@› Ë˘› ÷ı flÌ÷ı … ±ıfiÌ ±˘‚¬

±’Î› »ı. ËÎ◊⁄kÎÌfi˘ ËÎ◊‹Î_ ⁄kÎÌ ¿ı “ËÎ◊fiÌ ⁄kÎÌ” ±ı‹ ¿fl÷Î ±◊˝ V’p

◊÷˘ fi◊Ì ±ı◊Ì ±ı‰˘ Ï‰√˛Ë ◊≥ fi Â¿ı.

‹K›‹’ÿ·˘’Ì Á‹ÎÁ‹Î_ ±K›ÎËÎfl flËı·_ ’ÿ µ‹ıfl‰_ … ’Õı.

3. µ’’ÿ-Á‹ÎÁ

±Î Ω÷fiÎ Á‹ÎÁ‹Î_ ’HÎ Á_⁄_‘ ÷I’flÊ …ı‰˘ Ë˘‰Î »÷Î_ Á‹ÎÁfi_ µkÎfl’ÿ

Ïø›Î’ÿ ¿ı Ïø›ÎÿÂ˝¿ ’ÿ Ë˘› »ı. …ı‹ ¿ı,


¬ÌÁÎ¿Î÷fl = ¬ÌÁÎfi˘ ¿Î÷fl ’HÎ “¿Î÷fl” ÂOÿ ¿Î÷fl (‰_) Ïø›Î’ÿ »ı.

«Ì·Î«Î· = «Ì·Î‹Î_ «Î·fiÎfl ÷¿ÁÎ‘ = ÷¿fiı ÁÎ‘fiÎfl

±ÎÂÎ…fi¿ = ±ÎÂÎfiı …L‹Î‰fiÎfl ·ı¤Î√ = ·≥fiı ¤Î√fiÎfl

µ’’ÿÁ‹ÎÁfi_ ±ı¿ı› ’ÿ V‰÷_hÎ flÌ÷ı ‰Î@›‹Î_fiÎ Ïø›Î’ÿ ÁÎ◊ı Á_¿‚Î÷_

fi◊Ì. ‰Î@›‹Î_ ±ı ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ÂOÿ Ï‰ÂıÊHÎ ÷flÌ¿ıfiÌ … ¿Î‹√ÌflÌ ⁄Ω‰ı »ı.

…ı‹ ¿ı,

¬ÌÁÎ¿Î÷fl (⁄Î≥ ¿ı ¤Î≥fi_ Ï‰ÂıÊHÎ »ı.)

±ÎÂÎ…fi¿ (Á‹Î«Îfl ¿ı CÎÀfiÎfi_ Ï‰ÂıÊHÎ »ı.)

CÎflfl¬ (B≤ÏËHÎÌfi_ Ï‰ÂıÊHÎ »ı.)

’ÎÀ·Ì⁄ÿ·_(‘ÎflÎÁP› ¿ı ≠‘Îfifi_ Ï‰ÂıÊHÎ »ı.)

4. ¿‹˝‘Îfl› - Á‹ÎÁ —

±Î Á‹ÎÁ‹Î_ ⁄ı ’ÿ˘ ‰E«ı Ï‰ÂıÊHÎ-Ï‰ÂıW›fi˘ ¿ı µ’‹Îfi-µ’‹ı›fi˘

Á_⁄_‘ Ë˘› »ı. ÁÎ‹ÎL› flÌ÷ı Á‹ÎÁfi_ ’Ò‰˝’ÿ µkÎfl’ÿfiÎ Ï‰ÂıÊHÎ ÷flÌ¿ı

¿Î‹√ÌflÌ ¿flı »ı. …ı‹ ¿ı,

‹Ëırfl = ‹ËÎ (Ï‰ÂıÊHÎ) ≥rfl (Ï‰ÂıW›-Á_iÎÎ)

·CÎflı¬Î = ·CÎ (Ï‰ÂıÊHÎ) flı¬Î (Ï‰ÂıW›-Á_iÎÎ)

ÿÌCÎ˝ºÏp = ÿÌCÎ˝ (Ï‰ÂıÊHÎ) ºÏp (Ï‰ÂıW› - Á_iÎÎ)

@›Î_¿ ⁄ı ’ÿ˘ ‰E«ı µ’‹Îfi-µ’‹ı›fi˘ Á_⁄_‘ Ë˘› »ı. …ı‹ ¿ı,

‹¬«_ƒ = «_ƒ …ı‰_ ‹¬; ‰Ì…‚Ì‰ı√ = ‰Ìı…‚Ì …ı‰˘ ‰ı√

±ËŸ ‹¬fiÌ «_ƒ ÁÎ◊ı ±fiı ‰ı√fiÌ ‰Ì…‚Ì ÁÎ◊ı Áfl¬Î‹HÎÌ ¿fl‰Î‹Î_

±Î‰Ì »ı.

¿‹˝‘Îfl› Á‹ÎÁ‹Î_ ¿ıÀ·Ì¿‰Îfl √HÎ‰Î«¿ Ï‰ÂıÊHÎfiı V◊Îfiı Á_A›Î‰Î«¿

Ï‰ÂıÊHÎ˘ ’HÎ ±Î‰÷Î_ Ë˘› »ı. ±ıÀ·ı …ı Á‹ÎÁ‹Î_ ’Ò‰˝’ÿ Á_A›Î‰Î«¿ Ï‰ÂıÊHÎ

Ë˘› ±fiı µkÎfl’ÿ Á_iÎÎ Ë˘› I›Îflı ⁄fi÷Î Á‹ÎÁfiı “Ï¶√” Á‹ÎÁ ¿Ëı »ı. ÿÎ.÷


fi‰flÎÏhÎ, ’_«’ÎhÎ, «÷W¿˘HÎ, ÊÀ˚ÿÂ˝fi, ÏhÎ¤‰fi, ±p¿˘HÎ, ’_«‹¬,

Ï¶√Á‹ÎÁfi_ Ï‰ÂıÊHÎ Ë_‹ıÂÎ Á_A›Î‰Î«¿ … Ë˘› »ı .±Î‰˘ Á‹ÎÁ ‹˘Àı ¤Î√ı

Á_iÎÎ ÷flÌ¿ıfiÌ ¿Î‹√ÌflÌ ¿flı »ı. ±ı Á‹ÒË ÿÂÎ˝‰ı »ı.

fi‰flÎÏhÎ = fi‰flÎÏhÎfi˘ Á‹ÒË ’_«’ÎhÎ = ’Î_« ’ÎhÎfi˘ Á‹ÒË

«÷W¿˘HÎ = «Îfl ¿˘HÎfi˘ Á‹ÒË «˘‹ÎÁ_ = «Îfl ‹ÎÁfi˘ Á‹ÒË

Ωı¿ı «˘’√_, «˘¬_Õ<_ …ı‰Î Á‹ÎÁ˘‹Î_ ≠◊‹ ’ÿ Á_A›Î‰Î«¿ »ı ±ı ¬fl_ ’HÎ

ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ÂOÿ ±L› ¿˘¥ ’ÿfi_ Ï‰ÂıÊHÎ ⁄fiı »ı. …ıı‹ ¿ı,

«˘’√_ = «Îfl ’√ »ı …ıfiı ÷ı (’Â)

«˘¬_Õ<_ = «Îfl »ı ¬_Õ …ıfiı ÷ı (±Î¿ÚÏ÷)

±Î◊Ì ±Î‰Îı Á‹ÎÁ “Ï¶√” fi flËı÷Î_ ⁄Ë‰˛ÌÏË ⁄fiı »ı ÷ı K›Îfi‹Î_ flÎ¬˘.

5. ⁄Ë‰˛ÌÏË Á‹ÎÁ —

±Î Á‹ÎÁ ±Î‹ ÷˘ ¿‹˝‘Îfl› Á‹ÎÁ …ı‰˘ »ı. ±ËŸ Œfl¿ ‹ÎhÎ ±ıÀ·˘ …

»ı ¿ı ⁄_fiı ’ÿ˘ ‹‚Ì …ı ÁÎ‹ÎÏÁ¿ UÎOÿ ⁄fiı »ı ÷ıı ⁄ËÎflfiÎ ¿˘≥ ’ÿfiÎ Ï‰ÂıÊHÎfiÌ

¿Î‹√ÌflÌ ¿flı »ı.

À>_¿‹Î_, ⁄ı ’ÿ˘ ‰E«ı Ï‰ÂıÊHÎ-Ï‰ÂıW›fi˘ Á_⁄_‘ Ë˘›, Ï‰¤„@÷ Á_⁄_‘ Ë˘›

±fiı Á‹V÷ ’ÿ ⁄ÌΩ ¿˘≥ ’ÿfiÎ Ï‰ÂıÊHÎ ÷flÌ¿ı ‰’flÎ› ±ı‰˘ Ë˘› I›Îflı …

±ı ⁄Ë‰˛ÌÏË Á‹ÎÁ ¿Ëı‰Î›.

“‹ËÎ⁄ÎË” ±ı Á‹ÎÁfi˘ Ï‰√˛Ë …\±˘ —

‹ËÎ = ‹˘ÀÎ (Ï‰ÂıÊHÎ) ⁄ÎË (Á_iÎÎ ¿ı Ï‰ÂıW›) = ¿‹˝‘Îfl›. ’HÎ “‹ËÎ

»ı ⁄ÎË …ıfiÎ ÷ı” - ±ı‹ Ï‰√˛Ë ¿flÌ±ı ÷˘ ±ı OÎË‰˛ÌÏË-Á‹ÎÁ ⁄fiı.

⁄Ë‰˛ÌÏË Á‹ÎÎÁfi˘ Ï‰√˛Ë fiÌ«ı ‹…⁄ ◊Î› »ı —

fi‹Î›_ = fi◊Ì ‹Î …ıfiı ÷ı (±ı‰_ ⁄Î‚¿)

±ı¿Ï«kÎ = ±ı¿ »ı Ï«kÎ …ıfi_ ÷ı (±ı‰Ì T›„@÷)


¬ÂÏ‹Ω… = ¬Â »ı Ï‹Ω… …ıfi˘ ÷ı (±ı‰Ì T›„@÷)

«˘’√_ = «Îfl »ı ’√ …ıfiı ÷ı (œ˘fl-’Â)

‹Â‚‘Îfl = ‹Â‚ …ı‰Ì ‘Îfl »ı …ıfiÌ ÷ı (‰flÁÎÿ)

±ı¿‘Îfl_ = ±ı¿ »ı ‘Îfl …ıfiı ÷ı.

±ËŸ ÿÂÎ˝‰ı·Î ⁄‘Î_ … ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ’ÿ˘ ±L› ¿˘≥fiÎ_ Ï‰ÂıÊHÎ … Ë˘› »ı.

‹ËÎ‰flÎ ‹ÎÀıfiÎ Á‹ÎÁ˘ —

÷>ÀeÀ, ¿>ÀfiÌÏ÷, «Ì·Õ’, ËÌHÎ¤ÎB›, √ÿÎ‘fl, ¿⁄Ò·‹_…fl, ¤˘…fiÂÎ‚Î,

’flÊ˘kÎ‹, ËÊ˝CÎı·_, T›˘‹Ï‰ËÎfl,

µ’flfiÎ Á‹ÎÁ˘ ±fiø‹ı ¶_¶, ¿‹˝‘Îfl›, ¿‹˝‘Îfl›, ¿‹˝‘Îfl›, µ’’ÿ, ¶_¶,

÷I’flÊ, ÷I’flÊ, ±fiı IÎI’flÊ »ı.

“ËÌHÎ¤ÎB›” ⁄Ë‰˛ÌÏË ⁄fiÌ Â¿ı, ‹ÎhÎ Ï‰√˛Ë‹Î_ ÷ŒÎ‰÷ Ë˘›. …ı‹¿ı,

“ËÌHÎ” »ı ¤ÎB› …ıfi_ ÷ı” -±ı‹ ¿flÌ±ı ÷˘ … ⁄Ë‰˛ÌÏË ⁄fiı.

ÿÌ‰ÎÿÎ_ÕÌ, ÿÌ‰ÎÁ‚Ì - ‹K›‹’ÿ·˘’Ì »ı. ÿÌ‰˘ (‹Ò¿‰Î) ‹ÎÀıfiÌ ÿÎ_ÕÌ,

ÿÌ‰˘ (¿fl‰Î ‹ÎÀı)fiÌ Á‚Ì.

fi Ó‘ —- ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ÂOÿ˘fiÎ_ ⁄_fiı CÎÀ¿˘ Ë_‹ıÂÎ ¤ı√Î_ … ·¬Î›.

SE E


Ï¶fl@÷-≠›˘√˘

±Î’HÎı Á˙±ı √…flÎ÷Ì‹Î_ ‰’flÎ÷Î fiÌ«ı ÿÂÎ˝‰ı·Î ÂOÿ˘ ±‰U› ÁÎ_¤Y›Î

ËÂı.

ÁÎŒÁÎŒ, ◊fl◊fl, À‹À‹, ·⁄·⁄, ‰ÎÁHÎ¿>ÁHÎ, «˘’ÕÌ-⁄˘’ÕÌ,

±ÎÕ˘ÂÌ’ÎÕ˘ÂÌ, ‹Î_Õ‹Î_Õ, ¿>ÿÎ¿>ÿ, ‹ÎflÎ‹ÎflÌ, ‹Îfl_‹Îfl ‰√ıflı √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ

±Î ÂOÿ˘‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ K‰Ïfi±˘ ¿ı ÂOÿfiÎ CÎÀ¿˘ ⁄ı‰ÕÎ÷Î ÿı¬ÎÂı. ±Î‰Î ⁄ı‰ÕÎ÷Î

CÎÀ¿˘ ¿ı Ï¶fl„@÷ ’Î‹÷Î CÎÀ¿˘fiı Ï¶fl„@÷ ¿Ëı »ı. ±ıfiı Ï¶fl@÷-≠›˘√˘ ’HÎ ¿Ëı

»ı.

⁄_‘ÎflHÎfiÌ º„p±ı Ï¶fl@÷-≠›˘√˘ ·ÎZÎÏHÎ¿ »ı.

(¿) ±ı¿ … w’fiÌ Ï¶fl„@÷ Ë˘› —

⁄¿⁄¿, ¬Õ¬Õ, ¿À¿À, ¿«¿«, «’«’, ŒÀŒÀ, ◊fl◊fl, ÷‹÷‹,

¤‹¤‹, ⁄HÎ⁄HÎ, √HÎ√HÎ, ¤HÎ¤HÎ, ·⁄·⁄, ·’·’, ¬ÿ¬ÿ, ÃıflÃıfl,

‹Î_Õ‹Î_Õ, ‰ÎË‰ÎË, ¿«ÒÕ¿«ÒÕ, »⁄»⁄, ‘‹‘‹

(¬) @›Îflı¿ ¿˘¥ ±ı¿ CÎÀ¿fiÌ K‰ÏfilıHÎÌ ⁄ÿ·Î÷Ì Ë˘› »ı.

±ÎÕ˘ÂÌ’ÎÕ˘ÂÌ, ±ÿ·⁄ÿ·, ‰ÎÁHÎ¿>ÁHÎ, ±‹¿÷‹¿, ÷Î…\_‹Î…\_,

‰ÎÕÌ⁄ÎÕÌ, ◊Ì√Õ◊Î√Õ, ±Õ‘_’Õ‘_, ∂◊·’Î◊·, ∂·ÀÁÒ·À, ±«¿˘‹«¿˘,

±Õ‘˘’Õ‘˘, ±Õ¬ı’Õ¬ı, ±flÁ’flÁ, ±Î«fl¿>«fl, ¬ıÿÎfi‹ıÿÎfi, ±·’·’

(√) Á_›˘…fi ≠I››˘ ÁÎ◊ıfiÌ Ï¶fl„@÷

1. µ’flÎµ’flÌ, √fl‹Î√fl‹, ¿>ÿÎ¿>ÿ, ¬ıÓ«Î¬ıÓ«, √˘÷Î√˘÷, ÿ˘ÕÎÿ˘ÕÌ,

’ÕÎ’ÕÌ, ‹ÎflÎ‹ÎflÌ, ŒıÓ¿ÎŒıÓ¿Ì, ‘ÕÎ‘ÕÌ, √Î‚Î√Î‚Ì,

±ËŸ ⁄ı CÎÀ¿˘ ‰E«ı “±Î” Á_›˘…¿ »ı.

2. ±Õ˘±Õ, ±Õ‘˘±Õ‘, ¿Îfi˘¿Îfi, fi…fl˘fi…fl, ⁄Îfl˘⁄Îfl, ¤‰˘¤‰,

flÎ÷˘flÎ÷, TÎE«˘‰«, ËÎ◊˘ËÎ◊, ¬Ì«˘¬Ì«, …ı‰Ì “±˘” Á_›˘…¿‰Î‚Ì

Ï¶fl„@÷ »ı.


3. ¬flı¬fl, ÷Îflı÷Îfl, ’Îfiı’Îfi_, √Î‹ı√Î‹, ’Òflı’Òfl_, ±Î¬ı±Î¬_, ÁÎ«ıÁÎ«_,

ÁÌ‘ıÁÌ‘_, ’˘¿ı’˘¿, CÎıflCÎıfl, œ√ıœ√, fiÁıfiÁ,

±Î “±ı” Á_›˘…¿ ≠I››‰Î‚Ì Ï¶fl„@÷ »ı.

4. ¿>ÿ_ÿÒ¿Î, ¬S·_¬S·Î, ‹Îfl_‹Îfl, ‰Îfl_‰Îfl, ·Î÷_·Î÷Î, ‘Õ_‘ÕÎ, - “±”

Á_›˘…¿‰Î‚Ì Ï¶fl„@÷ »ı.

5. ±Î_ÏÂ¿ CÎÀ¿fiÌ Ï¶fl„@÷ —

¿ıÀ¿ıÀ·_, ±ÎÀ±ÎÀ·_, Ãı¿Ãı¿ÎHÎı, ’˘÷’˘÷Îfi_, ¤·¤·Î‹HÎÌ,

Ωı÷Ωı÷Î‹Î_, ⁄Õ⁄ÕÎÀ, ¤Õ¤ÕÎÀ, √HÎ√HÎÎÀ

(CÎ) ⁄_fiı CÎÀ¿˘ ÁÎ◊˝ Ë˘› ±ı‰Ì Ï¶flÏ@÷ —

±Î‰fiΩ‰fi, ±Î‰fl˘Ω‰fl˘, ±Î‰‚⁄Î‰‚, µ’…fiÌ’…,

·À¿˘‹À¿˘, Ë·fi«·fi, ±ı¿·ÿ˘¿·

(«) ⁄ı‹Î_◊Ì ¿˘≥ ±ı¿ … CÎÀ¿ ±◊˝‰Î‚_ Ë˘› ±ı‰Ì Ï¶fl„@÷ —

±ÎÕ˘ÂÌ’ÎÕ˘ÂÌ, ±Õ¬ı’Õ¬ı, ±ÿ·˘⁄ÿ·˘, ‰ÎÁHÎ¿>ÁHÎ, ±‹¿÷‹¿,

±Î…\⁄Î…\, ±ÎÁ’ÎÁ, Õ√‹√, ±Õ‘_’Õ‘_, ¿E«Î_⁄EEÎÎ_,

¿Î√‚⁄Î√‚, Á˘’ÎflÌ⁄˘’ÎflÌ

(») ⁄ı‹Î_◊Ì ±ı¿ı CÎÀ¿ ±◊‰Î‚_ fi Ë˘› ’HÎ ⁄_fiı ‹‚Ì ¿Â˘¿ ±◊ ÿÂÎ‰ı —

±flÁ’flÁ, ±‰Îflfi‰Îfl, «¿‚‰¿‚, ±Î«fl¿>«fl, ¿«fl’«fl, ±√Õ_⁄√Õ_,

±Õ¿˘ÿÕ¿˘, ±·’·’, ±ı·Œı·, ¬ÁÕ’ÁÕ, ¬ÿ⁄ÿ, flı⁄ı⁄, ÁÕÁÕ

fi Ó‘ — Ï¶flfl@÷-≠›˘√˘fiÎ_ ⁄_fiı CÎÀ¿˘ Ë_‹ıÂÎ ¤ı√Î_ … ·¬Î›.

SE E


≠¿flHÎ - 6

Á_Ï‘

Á_Ï‘ ±ıÀ·ı ÁÎ_‘˘ ¿ı ΩıÕÎHÎ. ÂOÿ˘‹Î_ ’Ò‰ıfiÎ ÂOÿ˘fi˘ ±_I› ‰HÎ˝ ±ı ’»ÌfiÎ

ÂOÿfiÎ ≠◊‹ ‰HÎ˝ ÁÎ◊ı ±Î‰ı I›Îflı ±ı‹fiÌ Á_Ï‘ ¿ı ΩıÕÎHÎ ◊÷Î_ V‰fl-T›_…fi‹Î_

…ı ŒıflŒÎfl˘ ◊Î› ¿ı ’Ïfl‰÷˝fi ’Î‹ı ÷ıfiı Á_Ï‘ ¿Ëı »ı.

Á_V¿Ú÷‹Î_ Á_Ï‘fiÎ «˘yÁ Ïfi›‹˘ Ë÷Î ¿ı ⁄ı V‰fl˘ ’ÎÁ’ÎÁı ±Î‰÷Î I›Îflı

±ı ±‰U› ⁄ÿ·Î÷Î …. …ı‹¿ı ·˘¿ + ±’‰Îÿ = ·˘¿Î’‰Îÿ, ≥rfl +≥E»Î = ≥rflıE»Î, ÁÒ›˝ + µÿ› = ÁÒ› ˝ÿ›, flÏ‰ + ≥Lƒ = fl‰ÌLƒ.

±ËŸ @›Î_¿ ⁄ı V‰fl˘ ‹‚Ì ±ı¿ ÿÌCÎ˝ V‰fl ⁄fiı »ı ÷˘ @›Î_¿ ⁄ı V‰fl˘ ‹‚Ì

“±ı” ¿ı “±˘” ⁄fiı »ı.

√…flÎ÷Ì‹Î_ Á_Ï‘fiÎ ±Î‰Î ¿˘¥ Ïfi›‹˘ ¿Î‹ ¿fl÷Î fi◊Ì. ±◊Î˝IÎ˚ ⁄ı ÂOÿ˘

ΩıÕÎ› I›Îflı ±ı‹fiÎ ÂOÿ‹Î_fiÎ ±_I› + ±Îz ±ZÎfl‹Î_ ¿˘≥ ’Ïfl‰÷˝fi ±Î‰÷_

fi◊Ì. Ï⁄fi±fi¤‰Ì, Ï⁄fiµ’¿Îfl¿, ¤flµfiÎ‚ı, ±HÎ±Î‰Õ÷ ±ı ÂOÿ˘ Ωı÷Î_

±ıfiÌ ¬Î÷flÌ ◊Âı. ±ËŸ “Ï⁄fi” CÎÀ¿fi˘ ±_I› “±” ±fiı “±fi¤‰Ì” CÎÀ¿fi˘

±Îz “±” ’ÎÁ’ÎÁı ±ÎT›Î »÷Î_ “Ï⁄fiÎfi¤‰Ì” …ı‰Ì Á_Ï‘ ’Î‹÷Îı fi◊Ì. ±ı …

flÌ÷ı ⁄Î¿ÌfiÎ ÂOÿ˘‹Î_ ’HÎ Á_Ï‘ ◊÷Ì fi◊Ì.

±Î‹ »÷Î_, √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiı Á_V¿Ú÷ ¤ÎÊÎfi˘ ‰ÎflÁ˘ ‹Y›˘ »ı. ±ı‹Î_

¿ıÀ·Î¿ ÂOÿCÎÀ¿˘‹Î_, ±ı¿ ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı ÂOÿ˘ ¤ı√Î ◊›ı·Î Ë˘› »ı. ±ı‹Î_ @›Î_¿

≠I››˘ Ë˘› »ı ÷˘ @›Î_¿ V‰÷_hÎ ÂOÿ˘ ’HÎ Ë˘› »ı ±ı◊Ì ÂOÿfi_ ⁄_‘ÎflHÎ

ΩHÎ‰Î ¿ı ÂOÿÏÁÏ¶fi˘ ’Ïfl«› ’Î‹‰Î Á_Ï‘ ÏÔ‰Âı ◊˘ÕÌ¿ ΩHÎ¿ÎflÌ ‹ı‚‰‰Ì

…wflÌ ⁄fiı »ı.

Á_V¿Ú÷‹Î_ Á_Ï‘ Ï‰Ï‰‘ ≠¿Îflı ◊÷Ì — (1) @›Î_¿ ⁄ı V‰fl˘ ’ÎÁ’ÎÁı ±ÎT›Î

84

Ë˘› I›Îflı Á_Ï‘ ’Î‹÷Î. (2) @›Î_¿ ⁄ı T›_…fi˘ ’ÎÁ’ÎÁı ±ÎT›Î Ë˘› I›Îflı Á_Ï‘

◊÷Ì. (3) @›Î_¿ T›_…fi ÁÎ◊ı V‰fl ‹‚Ì Á_Ï‘ ◊÷Ì ÷˘ (4) @›Î_¿ Ï‰Á√˝ ’»Ì

V‰fl-T›_…fi ±Î‰÷Î_ Á_Ï‘ ◊÷Ì.

±Î◊Ì Á_Ï‘fiı Ï‰Ï‰‘ flÌ÷ı ÷’ÎÁ‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı — …ı‹ ¿ı,

(1) V‰fl Á_Ï‘ (2) T›_…fi Á_Ï‘ ‰√ıflı.

’Ëı·Î ≠¿ÎflfiÌ Á_Ï‘‹Î_ ΩıÕÎ÷Î ⁄_fiı ‰HÎ ˝ V‰fl˘ … Ë˘› »ı. F›Îflı ⁄ÌΩ

≠¿ÎflfiÌ Á_Ï‘‹Î_ V‰fl-T›_…fi, T›_…fi-V‰fl ¿ı Ï‰Á√˝ ±ÎÏÿ Ë˘› »ı.

(1) ¿ÚWHÎ + ±‰÷Îfl -‹Î_ ’Ëı·Î ÂOÿfiı ±_÷ı “±” V‰fl »ı, ÷˘ ⁄ÌΩ

ÂOÿfiÎ ≠◊‹ÎZÎfl‹Î_ “±” V‰fl »ı. ⁄_fiı ‹‚Ì “¿ÚWHÎÎ‰÷Îfl” …ı‰˘ Á_Ï‘…L› ÂOÿ

⁄fiÎ‰ı »ı.

(2) ±_÷fl˚ + ±ÎI‹Î -‹Î_ ’Ëı·Î ÂOÿfiı ±_÷ı T›_…fi (2) »ı, ÷˘ ⁄ÌΩ

ÂOÿfiÎ ±Îfl_¤ı V‰fl (±Î) »ı. ⁄_fiı ‹‚Ì “±_÷flÎI‹Î” ÂOÿ ⁄fiÎ‰ı »ı.

ÏfiVÎ˚ + ÷ı… -‹Î_ ’Ëı·Î CÎÀ¿fiı ±_÷ı ±fiı ⁄ÌΩ CÎÀ¿fiÎ ≠Îfl_¤ı T›_…fi˘ …

»ı. ⁄_fiı ‹‚Ì “ÏfiV÷ı…” ÂOÿ ⁄fiÎ‰ı »ı. @›Î_¿ ’Ëı·Î ±ZÎflfiÎ T›_…fi‹Î_ Á_Ï‘…L›

ŒıflŒÎfl ’HÎ ◊Î› »ı. ÏfiVÎ˚ + ±’flÎ‘ = Ïfifl’flÎ‘ ¿ı ±‘VÎ˚ + √Ï÷ =

±‘˘√Ï÷.

Á_Ï‘fiÎ Ïfi›‹˘ ΩHÎ÷Î_ ’Ò‰ı ¿ıÀ·Ì¿ Á……÷Î ¿ı‚‰Ì ·¥±ı. ±Î’HÎfiı

V‰fl-T›_…fi ±_√ı ΩHÎ¿ÎflÌ »ı, ’HÎ ±ı‹fiÎ ¿ıÀ·Î¿ ‘‹Îı ±_√ı ΩHÎ¿ÎflÌ fi◊Ì.

±,±Î, ≥, ¥, µ, ∂, ∑, ±ı, ±ˆ, ±˘, ±˙, -±ı V‰fl˘ ’ˆ¿Ì ±, ≥, µ ±ı

hÎHÎ ËˇV‰ V‰fl˘ »ı, ÷˘ ±Î, ¥, ∂, -±ı hÎHÎ ÿÌCÎ˝ V‰fl˘ »ı. ⁄ı ËˇV‰ V‰fl˘ ‹‚Ì

±ı¿ ÿÌCÎ˝ V‰fl ⁄fiı »ı ±ı Á‹…‰Î ‹ÎÀı ±Î QÎÎÏË÷Ì …wflÌ ⁄fiı »ı.

Á_Ï‘‹Î_ ±ı‰_ ’HÎ ¿Ëı‰Î÷_ Ë˘› »ı ¿ı ⁄ı ÁΩ÷Ì› V‰fl˘ ‹‚ı I›Îflı ¿ı ⁄ı

Ï‰Ω÷Ì› V‰fl˘ ‹‚ı I›Îflı ◊÷Ì Á_Ï‘ ±Î ≠‹ÎHÎı Ë˘› »ı. ±ı◊Ì @›Î @›Î V‰fl˘

ÁΩ÷Ì› √HÎÎ› ±fiı @›Î-@›Î V‰fl˘ Ï‰Ω÷Ì› √HÎÎ› ±ı ΩHÎ‰_ ’Õı »ı.

Á_Ï‘ 85

ÁΩ÷Ì› ±ıÀ·ı ¿ı ±ı¿ … ‰√˝fiÎ, ±, ±Î; / ≥, ¥; / µ, ∂- ±ı V‰fl˘fiÎ_

ΩıÕ¿Î_ ÁΩ÷Ì› ¿ı ±ı¿ … ‰√˝fiÎ_ √HÎÎ›.

Ï‰Ω÷Ì› ±ıÀ·ı Ï¤¯Î ‰√fiÎ. ±, ±Î,fiÌ ±’ıZÎÎ±ı ≥-¥ ¿ı µ,∂ Ï‰Ω÷Ì›

√HÎÎ›.

’fl‹ ±fiı ±Îfi_ÿ ÂOÿfiÎ V‰fl˘-T›_…fi˘ fiÌ«ı ≠‹ÎHÎı …\ÿÎ ’ÎÕÌ Â¿Î› —

’˚ ± fl˚ ± QÎ˚ ± ±fiı ±ÎLÎ˚±_ÿ˚±. ’Ëı·Î ÂOÿfiı ±_÷ı “‹” T›_…fi‹Î_ “±” V‰fl

»ı ±ı ¤·Î‰_ fi Ωı≥±ı.

…√÷ + ±Î‘Îfl ‹Î_ ’Ëı·Î ÂOÿfiı ±_÷ı T›_…fi »ı, F›Îflı ±‘— + ’÷fi

‹Î_ ’Ëı·Î ÂOÿfiı ±_÷ı Ï‰Á√˝ (VÎ˚) »ı.

ÁΩ÷Ì› V‰fl˘ ¿˘≥ ÂOÿfiı »ıÕı ÷ı‹ ±Îfl_¤ı ±Î‰Ì Â¿ı »ı. I›Îflı ±ı‹fiÌ

Á_Ï‘ ¿˘≥ Ïfi›‹ ≠‹ÎHÎı ±ı¿ … ≠¿Îflı ◊Î› »ı. F›Îflı Ï‰Ω÷Ì› V‰fl˘fi_ ’Ëı·Î-

⁄ÌΩ ±ZÎflfi_ V◊Îfi ⁄ÿ·Î÷Î_ Á_Ï‘‹Î_ ’HÎ ŒıflŒÎfl ◊Î› »ı.

Ë‰ı ±Î’HÎı V‰fl-Á_Ï‘fiÎ Ïfi›‹˘ ±_√ı ΩHÎÌ±ı.

V‰fl-Á_Ï‘

1. ⁄ı ÁΩ÷Ì› V‰fl˘ ’ÎÁ’ÎÁı ±Î‰ı I›Îflı ⁄_fiı ‹‚Ì ±ı¿ ÿÌCÎ˝V‰fl ⁄fiÎ‰ı »ı.

ÁΩ÷Ì› V‰fl˘ fiÌ«ı ‹F⁄ ΩıÕÎ÷Î Ë˘› »ı.

±Î + ±; ¿ı ± + ±Î; ¿ı ≥ + ≥; ¿ı ¥ + ¥ ¿ı µ + µ; ¿ı µ + ∂; ¿ı

±ı◊Ì ∂·ÀÌ flÌ÷ı ’HÎ ΩıÕÎ› »ı. ±◊Î˝IÎ˚ ±Î + ±, ¿ı ±Î + ±Î; ¥ + ≥; ¿ı ¥

+ ≥; ¿ı ¥ + ≥ ∂ + µ ¿ı ∂ + ∂ w’ı.

(1) ± + ± = ±Î

±ı¿ + ±Ï‘¿ = ±ı¿ÎÏ‘¿ ±ı¿ + ±ZÎflÌ = ±ı¿ÎZÎflÌ

¿ÚWHÎ + ±‰÷Îfl = ¿ÚWHÎÎ‰÷Îfl ·Î¤ + ±·Î¤ = ·Î¤Î·Î¤

⁄˛õ + ±jÎ = ⁄õÎVhÎ


ÂÎÁfi + ±Ï‘¿ÎflÌ = ÂÎÁfiÎÏ‘¿ÎflÌ

·˘¿ + ±’‰Îÿ = ·˘¿Î’‰Îÿ wƒ + ±ZÎ = wƒÎZÎ

∑HÎ + ±fi⁄_‘ = ∑HÎÎfi⁄_‘ µkÎfl + ±Ï‘¿ÎflÌ = µkÎflÎÏ‘¿ÎflÌ

±ı¿ + ±_÷fl = ±ı¿Î_÷fl ±ı¿ + ±_÷ = ±ı¿Î_÷

“±_” + ‹Î_ ±fiV‰Îfl‰Î‚˘ “±” »ı.

(2) ± + ±Î = ±Î

√˘‚ + ±Î¿Îfl = √˘‚Î¿Îfl Ï‰‰ı¿ + ±Îfi_ÿ = Ï‰‰ı¿Îfi_ÿ

’fl‹+ ±Îfi_ÿ = ’fl‹Îfi_ÿ ÁI› + ±Î√˛Ë = ÁI›Î√˛Ë

ÔÔ‰Î÷ + ±Î‰flHÎ = ‰Î÷Î‰flHÎ ÏÿT› + ±ÎI‹Î = ÏÿT›ÎI‹Î

‹Ëk‰ + ±Î¿Î_ZÎÎ = ‹Ëk‰Î¿Î_ZÎÎ ÁË… + ±Îfi_ÿ = ÁËΩfi_ÿ

(3) ±Î + ± = ±Î

Ï‰zÎ+ ±P›ÎÁ = Ï‰zÎP›ÎÁ ÂÎ‚Î + ±_÷ = ÂÎ‚Î_÷

Áı‰Î + ±◊ı = Áı‰Î◊ı˝ ¤ÎÊÎ + ±_÷fl = ¤ÎÊÎ_÷fl

Ï‰zÎ+ ±◊a = Ï‰zÎ◊a ±ÎI‹Î+ ±’˝HÎ = ±ÎI‹Î’˝HÎ

(4) ±Î + ±Î = ±Î

‹ËÎ + ±Î·› = ‹ËÎ·› ‰Î÷Î + ±Î·Î’ = ‰Î÷Î˝·Î’

Ï‰zÎ+ ±Î·› = Ï‰zÎ·› ÁÿÎ + ±Îfi_ÿ = ÁÿÎfi_ÿ

‹ËÎ + ±ÎI‹Î = ‹ËÎI‹Î Ï«_÷Î + ±Î÷fl = Ï«_÷Î÷fl

(5) ≥ + ≥ = ¥

flÏ‰ + ≥Lƒ = fl‰ÌLƒ ËÏfl + ≥Lƒ = ËflÌLƒ

F›˘Ï÷ + ≥Lƒ = F›˘÷ÌLƒ ±Ï÷ + ≥LƒÌ› = ±÷ÌÏLƒ›

ÂÏ« + ≥Lƒ = Â«ÌLƒ ‹Ïfi + ≥Lƒ = ‹fiÌLƒ

Á_Ï‘ 87

(6) ≥ + ¥ = ¥

±Ï‘ + ¥ZÎ¿ = ±‘ÌZÎ¿ ¿Ï‰ + ¥rfl = ¿‰Ìrfl

’Ïfl + ¥ZÎ¿ = ’flÌZÎ¿ ËÏfl + ¥Â = ËflÌÂ

(7) ¥ + ≥ = ¥

ÿı‰Ì + ≥E»Î = ÿı‰Ì≥E»Î

(8) ¥ + ¥ = ¥

fl…fiÌ + ¥Â = fl…fiÌÂ ·Z‹Ì + ¥Â = ·Z‹ÌÂ

±‰fiÌ + ¥Â = ±‰fiÌÂ

(9) µ + µ = ∂

Á + µ@÷ = ÁÒ@÷ flCÎ + µkÎ‹ = flCÎÒkÎ‹

±fi + µÏÿ÷ = ±fiÒÏÿ÷

(10)µ + ∂ = ∂

ÏÁ_‘ + ∂Ï‹˝ = ÏÁ_‘ÒÏ‹˝

±fi + ∂Ï‹· = ±fiÒÏ‹·

2. ⁄ı Ï‰Ω÷Ì› V‰fl˘ ’ÎÁ’ÎÁı ±Î‰ı I›Îflı fiÌ«ı ‹…⁄ Á_Ï‘ ◊Î› »ı —

(1) ± ¿ı ±Î ’»Ì ≥ ¿ı ¥ ±Î‰ı I›Îflı ⁄_fiı ‹‚Ì “±ı” ◊Î› —

√… + ≥Lƒ = √…ıLƒ V‰ + ≥E»Î = V‰ıE»Î

¤Ò’ + ≥Lƒ = ¤Ò’ıLƒ fifl + ≥Lƒ = fiflıLƒ

’fl‹ + ≥rfl = ’fl‹ırfl fifl + ¥Â = fiflıÂ

¶ÎÏfl¿Î+ ≥Â = ¶ÎÏfl¿ıÂ ‹ËÎ + ¥Â = ‹ËıÂ

(2) ± ¿ı ±Î ’»Ì µ ¿ı ∂ ±Î‰ı ÷˘ “±˘” ◊Î› »ı.

ÁÒ›˝ + µÿ› = ÁÒ›˘ÿ› ’Ò‰˝ + µkÎfl = ’Ò‰˘˝kÎfl

Á‰˝ + µkÎ‹ = Á‰ ˝kÎ‹ ’fl‹ + µE« = ’fl‹˘E«


‹ËÎ + µÿ› = ‹Ë˘ÿ› ÂÎ‚Î + µ’›˘√Ì = ÂÎ‚˘’›˘√Ì

Ï‰zÎ + µkÎı…¿ = Ï‰z˘kÎı…¿ ‹ËÎ + µIÁ‰ = ‹Ë˘IÁ‰

¿·Î + ∂Ï‹˝ = ¿·˘Ï‹ ‹ËÎ + ∂Ï‹˝ = ‹Ë˘Ï‹

fi‰ + ∂œÎ = fi‰˘œÎ

3. ¿. ≥ ¿ı ¥ ’»Ì ±ıfiÎ ÏÁ‰Î›fi˘ ¿˘≥ ’HÎ V‰fl ( ±, ±Î, µ, ∂, ±ı,

±˘, ’ˆ¿Ì) ±Î‰ı ÷˘ ≥-¥ fi˘ RÎ˚ ◊Î› ’»Ì ±ı‹Î_ ±ıfiÌ ’»Ì ±Î‰÷˘

V‰fl µ‹ıflÎ› —

¬. µ ¿ı ∂ ’»Ì ±ıfiÎ ÏÁ‰Î›fiÎı ¿˘≥ ’HÎ V‰fl ±Î‰ı I›Îflı µ-∂fi˘

“‰˚” ◊Î› ±fiı ±ı‹Î_ ±ıfiÌ ’»Ì ±Î‰÷˘ V‰fl µ‹ıflÎ›.

(1) ≥- ¥ ’»Ì ± - ±Î ¿ı ¿˘≥ ±L› V‰fl˘ = RÎ˚

±Ï¤ + ±_÷fl = ±P›_÷fl „V◊Ï÷ + ±_÷fl = „V◊I›_÷fl

≠Ï÷ + ±ZÎ = ≠I›ZÎ ±Ï¤ + ±◊˝fiÎ = ±P›◊˝fiÎ

±Ï÷ + ±Î«Îfl = ±I›Î«Îfl ±Ï‘ + ±ÎI‹ = ±K›ÎI‹

±Ï¤ + µÿ› = ±P›ÿ› ≠Ï÷ + µkÎfl = ≠I›kÎfl

≠Ï÷ + ±ı¿ = ≠I›ı¿

(2) µ - ∂ ’»Ì ±ıfiÎ ÏÁ‰Î›fi˘ ¿˘≥ V‰fl = “TÎ˚”

Á + ±E» = V‰E» Á + ±S’ = V‰S’

‹fi + ±_÷fl = ‹L‰_÷fl ±fi + ¥ZÎÎ = ±L‰ÌZÎÎ

±fi + ±ıÊHÎÎ = ±L‰ıÊHÎÎ Ëı÷ + ±Î¤ÎÁ= ËıI‰Î¤ÎÁ

4. ±- ±Î ’»Ì ±ı ¿ı ±ˆ = ±ˆ

ÏË÷ + ±ıÊHÎÎ = ÏË÷WÎHÎÎ ’hÎ + ±ıÊHÎÎ = ’hÎÊHÎÎ

ÁÿÎ + ±ı‰ = Áÿˆ‰ ÷◊Î + ±ı‰ = ÷◊ˆ‰

Á_Ï‘ 89

flÁ + ±@› = flÁˆ@› ±ÎI‹Î+ ±@› = ±ÎI‹¿›

5. ±- ±Î ’»Ì ±˘ ¿ı ±˙ = ±˙

√HÎ + ±˘‘ = √HÎ˙‘ …· + ±˘‘ = …·˘‘

’fl‹ + ±˙ÿÎ› = ’fl‹˙ÿÎ›˝ ‹ËÎ + ±˙ÿÎ› = ‹ËÎÿÎ›

‰fi + ±˙ÊÏ‘ = ‰fi˙ÊÏ‘

6. ±- ±Î ’»Ì “∑” ±Î‰ı ÷˘ “±fl˚”

ÁÅ + ∑ÏÊ = ÁÅÏÊ˝ ‹ËÎ + ∑ÏÊ = ‹ËÏÊ

⁄˛õ + ∑ÏÊ = ⁄õÏÊ ÿı‰ + ∑ÏÊ = ÿı‰ÏÊ˝

T›_…fi-Á_Ï‘

T›_…fi-Á_Ï‘fiı «V÷’HÎı V‰flÁ_Ï‘fiÌ ‹ÎŒ¿ ¿ÂÎ¿ V’p Ïfi›‹˘‹Î_ ⁄Î_‘‰Ì

±CÎflÌ »ı. »÷Î_ ¿ıÀ·Ì¿ fi Ó‘’ÎhÎ Á_Ï‘±˘ ±Î ≠‹ÎHÎı »ı — “÷”, “¿”, “À”, ’»Ì

V‰fl ¿ı CÎ˘Ê T›_…fi ±Î‰ı I›Îflı ±ı‹fi˘ ÿ˚, BÎ˚, Õ˚ ◊Î› »ı.

(¿) ¿˚ ’»Ì V‰fl ±Î‰ı ÷˘ ¿˚ fi˘ √˚

‰Î¿˚ + ±‰›‰˘ = ‰Î√‰›‰˘ ¿ıı ‰ÎBÎ˚-±‰›‰˘

‰Î¿˚ + ±ÎÕ_⁄fl = ‰Î√ÎÕ_⁄fl, ‰Î¿˚ + ≥Â = ‰Î√ÌÂ,

Ïÿ¿ + Ï‰…› = Ïÿ„B‰…›

¿˚ ’»Ì … ±Î‰÷˘ ¿˚ fi˘ BÎ˚ ‰Î¿˚ + ⁄ÎHÎ = ‰ÎB⁄ÎHÎ

MÎÚ◊¿˚ + …fi = M≤◊B…fi

(¬) IÎ˚ ’»Ì «˚, …˚, LÎ˚, SÎ˚ ±Î‰ı I›Îflı ’Î»·Îı ‰HÎ˝ ⁄ı‰ÕÎ› »ı.

ÁIÎ˚ + «ÏflhÎ = ÁE«ÏflhÎ, ÁIÎ˚ + Ï«ÿÎfi_ÿ, = Á„E«ÿÎfi_ÿ,

µIÎ˚ + «Îfl = µE«Îfl

µIÎ˚ + …‰· = µF…‰·,

…√IÎ + …fifiÌ = …√F…fifiÌ ÁIÎ˚ + …fi = ÁF…fi


…√IÎ + fiÎ◊ = …BÎ¯ÎÎ◊ …√IÎ˚ + Ïfi›_÷Î = …√Ï¯Î›_÷Î

÷IÎ + ·Ìfi = ÷S·Ìfi µIÎ˚ + ·_CÎfi = µS·_CÎfi

(√) IÎ˚ ’»Ì V‰fl ¿ı CÎ˘Ê T›_…fi = ÷˚ fi˘ ÿ˚ ◊Î›.

÷IÎ + ±fiÁÎfl = ÷ÿfiÁÎfl ÁIÎ˚ + ±Î«Îfl = ÁÿÎ«Îfl

÷IÎ + µ’flÎ_÷ = ÷ÿ’flÎ_÷ ÁIÎ˚ + ¤ÎB› = Áÿ˚¤ÎB›

÷IÎ + √HÎ = ÷ÿ˚√HÎ ¤√‰IÎ˚ + √Ì÷Î = ¤√‰ÿ˚√Ì÷Î

ÂflIÎ˚ + ¿Î· = ÂflI¿Î· / Âflÿ˚¿Î·

(CÎ) “VÎ” fiÌ ’Ëı·Î_ ± ¿ı ±Î ÏÁ‰Î›fi˘ V‰fl ±Î‰ı I›Îflı “VÎ” fi˘ “WÎ” ◊Î› »ı.

Ï‰ + Á‹ = Ï‰Ê‹ ±Ï¤ + „VÎ@÷ = ±Ï¤ÏÊ@÷

±fi + Á_√ = ±fiÊ_√ ±Ï¤ + Áı¿ = ±Ï¤Êı¿

(«) “fi˚” fiÌ ’Ò‰ı fl˚ ¿ı ∑ ±Î‰ı ÷˘ LÎ˚ fi˘ HÎ˚ ◊Î› »ı.

≠ + fiÎ‹ = ≠HÎÎ‹ ’Ïfl + fiÎ‹ = ’ÏflHÎÎ‹

’Ïfl + fi÷ = ’ÏflHÎ÷ ≠ + Ïfi’Î÷ = ≠ÏHÎ’Î÷

’Ïfl + fiÌ÷ = ’ÏflHÎÌ÷ ’Ïfl + fiÏ÷ = ’ÏflHÎÏ÷

’Ïfl + fi› = ’ÏflHÎ›

(») À˚ fi˘ Õ˚ ◊Î› »ı.

ÊÀ˚ + ›_hÎ = ÊÕ›_hÎ, ÊÀ˚ + √HÎ = WÎÕ√HÎ

Ï‰Á√˝-Á_Ï‘

(¿) Ï‰Á√˝ ’»Ì ¿˚, AÎ˚, ’˚, N˚ ±Î‰ı ÷˘ Ï‰Á√˝fi˘ “Ê” ◊Î› »ı.

±Î‹ ÷˘ “ÏfiVÎ˚” µ’Á√˝ »ı ’HÎ @›Î_¿ ±ı “Ïfi—” w’ı ‰’flÎ› »ı.

Ïfi— + ¿’À = ÏfiW¿’À Ïfi— + Œ‚ = ÏfiWŒ‚

Ïfi— + ’Î’ = ÏfiW’Î’ Ïfi— + ¿ÎflHÎ = ÏfiW¿ÎflHÎ

Ïfi— + ≠ÎHÎ = ÏfiW≠ÎHÎ Ïfi— + ’ZÎ = ÏfiW’ZÎ

Á_Ï‘ 91

(¬) Ï‰Á√fiÌ ’Ëı·Î_ ± Ë˘› ±fiı Ï‰Á√ ’»Ì CÎ˘Ê T›_…fi Ë˘› ÷˘ Ï‰Á√fi˘“±˘” ◊Î› »ı.

‹fi— + fl◊ = ‹fi˘fl◊ ÷’— + ‘fi = ÷’˘‘fi

‹fi— + Ëfl = ‹fi˘Ëfl fl…— + √HÎ = flΩı√HÎ

÷‹— + √HÎ = ÷‹˘√HÎ ‹fi— + flQ› = ‹fi˘flQ›

(√) Ï‰Á√˝fiÌ ’Ò‰ı ±, ±Î ÏÁ‰Î›fi˘ V‰fl Ë˘› ±fiı ’»Ì V‰fl ¿ı CÎ˘ÊT›_…fi ±Î‰ı ÷˘ Ï‰Á√˝fi˘ “fl˚” ◊Î› »ı.

Ïfi— + ±◊˝¿ = Ïfifl◊˝¿ Ïfi— + ±Î‘Îfl = ÏfiflÎ‘Îfl

Ïfi— + ÿ› = Ïfiÿ› Ïfi— + ÿ_¤ = Ïfiÿ_¤

Ïfi— + ‘fi = Ïfi‘˝fi Ïfi— + ·ı’ = Ïfi·ı’

Ïfi— + ‹‹ = Ïfi‹˝‹ Ïfi— + ⁄˘‘ = Ïfi⁄ ˝‘

Ïfi— + ‰jÎ = Ïfi‰˝jÎ Ïfi— + ⁄˘‘ = ÿ⁄ ˝‘

(CÎ) Ï‰Á√˝ ’»Ì IÎ˚ ±Î‰ı ÷˘ Ï‰Á√˝fi˘ “VÎ˚” ◊Î›.

ÿ— + ÷fl = ÿV÷fl Ïfi— + ÷ı… = ÏfiV÷ı…

fi Ó‘ — Á_Ï‘…L› ÂOÿ˘fiÎ_ ⁄_fiı CÎÀ¿˘ Ë_‹ıÂÎ ¤ı√Î_ … ·¬Î›

flΩı √HÎ, ÷‹˘ √HÎ, ‹fi˘ fl◊, ÷’˘ ‘fi, Áÿ˚ ¤ÎB›, ¤√‰ÿ˚ √Ì÷Î ±ı‹

…\ÿÎ_ fi ·¬Î›.

V‰flÁ_Ï‘ ◊≥ Ë˘› ±ı‰Î ÂOÿ˘fiÎ_ ·ı¬fi‹Î_ ⁄ı V‰fl˘ ‹‚Ì ±ı¿ V‰fl ⁄LÎ÷˘

Ë˘≥ ·ı¬fi‹Î_ ¿˘≥ ‹U¿ı·Ì fi◊Ì.

SE E


≠¿flHÎ - 7

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfi_ ÂOÿ¤_Õ˘‚

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfi_ ÂOÿ¤_Õ˘‚ …ıÀ·_ ÁQ≤¶ »ı, ±ıÀ·_ … ‰ˆÏ‰K›Á¤fl ’HÎ

»ı. ÂOÿ˘ ≠ΩfiÌ Á_V¿ÚÏ÷fiÎ z˘÷¿ Ë˘› »ı. ¤ÎÊÎfi_ ÂOÿ¤_Õ˘‚ …ı-÷ı ¤ÎÊÎ

⁄˘·÷Ì ≠ΩfiÌ flËıHÎÌ¿flHÎÌ, ¬Îfi’Îfi, ‰jÎÎ·_¿Îfl, ±ÎÏÿ µ’fl ≠¿ÎÂ ’ÎÕı »ı.

fiÌ«ı ±Î’ı·Î Ï‰¤Î√˘ √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ ÂOÿ¤_Õ˘‚fiÌ ·ÎZÎÏHÎ¿÷Î±˘

ÿÂÎ˝‰ı »ı.

1. ÷IÁ‹ ÂOÿ˘ / ÷ÿ˚¤‰ ÂOÿ˘ —

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎ Á_V¿Ú÷‹Î_◊Ì ∂÷flÌ ±Î‰ı·Ì Ë˘¥ ±ıfiÎ ÂOÿ¤_Õ˘‚‹Î_

‹Ò‚¤ÎÊÎfiÎ ÂOÿ˘ V‰Î¤ÎÏ‰¿’HÎı … ∂÷flÌ ±Î‰ı. √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ µÿ¤‰¿Î‚ı

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiı ⁄ı ≠¿Îflı ÂOÿ‰ÎflÁ˘ ‹Y›Î »ı — (1) ÷IÁ‹ ÂOÿ˘ (Á_V¿Ú÷)

(2) ÷ÿ˚¤‰ ÂOÿ˘ (Á_V¿Ú÷)

(1) ÷IÁ‹ ±ıÀ·ı ‹Ò‚fiÎ …ı‰Î …. √…flÎ÷ÌfiÌ …fifiÌw’ ¤ÎÊÎ Á_V¿Ú÷

Ë÷Ì. ±ıÀ·ı Á_V¿Ú÷fiÎ ¿ıÀ·Î¿ ÂOÿ˘ ±ıfiÎ K‰ÏfiV‰w’‹Î_ …flÎ› ŒıflŒÎfl ’ÎQ›Î

Ï‰fiÎ √…flÎ÷Ì‹Î_ ∂÷flÌ ±ÎT›Î »ı.

(2) ÷ÿ˚¤‰ ±ıÀ·ı ‹Ò‚‹Î_◊Ì µÿ˚¤‰ı·Î. ¿ıÀ·Î¿ ÂOÿ˘ Á_V¿Ú÷‹Î_◊Ì

±’¤_Â ¶ÎflÎ √…flÎ÷Ìfiı ‹Y›Î »ı. ¤ÎÊÎfiÌ ±‰Î_÷fl ¤ÒÏ‹¿Î±˘‹Î_◊Ì ’ÁÎfl

◊÷Î ÂOÿ˘fiÎ K‰ÏfiV‰w’‹Î_ ŒıflŒÎfl ◊›˘ Ë˘› ¿ı Ï‰¿Îfl ’ÎQÎÌfiı ±ÎT›Î Ë˘›

±ı‰Î ÂOÿ˘fiı ÷ÿ˚¤‰ ÂOÿ˘ ¿Ëı »ı.

¿ıÀ·Î¿ ÂOÿ˘ √…flÎ÷ÌfiÌ ¤ÒÏ‹¿Î±ı Á_V¿Ú÷‹Î_◊Ì ◊˘ÕÎ¿ ŒıflŒÎfl

ÁÎ◊ı ’HÎ V‰Ì¿ÎflÎ›Î Ë˘¥ ¿ıÀ·Î¿ “±‰Î˝«Ìfi ÷ÿ˚¤‰” ±ı‰˘ ±ı¿ ‰√˝

’HÎ ’ÎÕı »ı.93

Á_V¿Ú÷fiÎ ‰ÎflÁÎw’ ÷IÁ‹ ÂOÿ˘ ±Î ≠‹ÎHÎı »ı.

¿‹˝, ¿Î›˝, ±ÏBfi, ±iÎÎfi, ±ºU›, ±ÿ˚¤÷, ±z, ±Ï‘¿, ±‘Ìfi,

±fiÎ«Îfl, ±fiÎÿfl, ±fi¿>·, ±fi√˛Ë, ±fi’„V◊÷, ±’›Â, ±Î«Îfl, ±ÎiÎÎ,

±Î‰flHÎ, ¥E»Î, µkÎÌHÎ˝, µÿÎkÎ, µÿÎfl, ¬Îz, √¤˝, √‰˝, √_◊, √_Ï◊, Ï»ƒ, ÷_÷,

÷ÌZHÎ, ‘Ò÷˝, ‘ˆ›˝, ’Ïfl√˛Ë, ’p, ’V÷¿, ≠ZÎı’, ≠ÎÅ, ≠˙œ, ⁄Ï·WÃ, ⁄ÎW’, Ï⁄_ÿ,

¤Îfi, ¤ÌÏ÷, ‹z, ‹‘fl, ‹Ò÷˝, fl…Ïfi, ·ZÎHÎ, ‰ÊÎ˝, ‰Î«fi, Ï‰Â¶, Ï‰V÷Ú÷,

‰ıÊ,T›„@÷, T›˘‹, ÏÂÏ◊·, ÂW¿, ÂÒL›, Â˙«, l‹, ÏU·p, rı÷, ÁI›, Á_√˛Ë,

ËÊ˝, ËV÷, xÿ›, V‰, èÎÁ ¥I›ÎÏÿ.

2. Á_V¿Ú÷ ÷ÿ˚¤‰ ÂOÿ˘

±‰ÎL÷fl ¤ÒÏ‹¿Î‹Î_◊Ì ’ÁÎfl ◊÷Î_ …ı‹fiÎ K‰ÏfiV‰w’‹Î_ ŒıflŒÎfl ◊›˘

Ë˘› ±ı‰Î ÂOÿ˘. ¿ ÓÁ‹Î_ Á_. ÷IÁ‹ ÂOÿ ÿÂÎ˝T›˘ »ı.

¿Î‹ (¿‹), ¿Î… (¿Î›), ±Î√ (±„Bfi), ±ΩHÎ (±iÎÎfi), ±Î… (±z),

±Î‘Ìfi (±‘Ìfi), ±fiÒ ¿<‚ (±fi¿>·), ±’…Â (±’›Â), ±ÎHÎ (±ÎiÎÎ),

¬Î… (¬Îz), √Î¤ (√¤˝), √Î_Ã (√_Ï◊), »ıÿ (Ï»ƒ), ÷Î_÷HÎ˘ (÷_÷), ÷Ì¬_

(÷ÌZHÎ), ‘Ìfl… (‘ˆ›˝), ’˘◊Ì (’V÷¿), ⁄ÎŒ (⁄ÎW’), flıfi (fl…Ïfi), ·¬HÎ

(·ZÎHÎ), ‰flÁÎÿ (Ô‰ÊÎ˝), œÌ·_ (ÏÂÏ◊·), ÁÒ ¿<_ (ÂW¿), ÁÒfi_ (ÂÒL›), ÁÎ«

(ÁI›), Á_CÎfl˘ (Á_√˛Ë), ËÎ◊ (ËV÷), Ëˆ› (xÿ›) ‰√ıflı.

±‰Î˝«Ìfi ÷ÿ˚¤‰ ÂOÿ˘ —

¿fl‹, ¿Îfl…, ‘fl‹, ¤fl‹, ‹fl‹, ’fl¤, ±’‰ÎÁ, ±’ÎÁfl˘, …‹fiÎ,

‹√fl, ⁄√·˘, ¿Î√Õ˘, ‰¬, ¤Î¬ı, ‰flÁ, Ëfl¬, ÿÏfl…fi, ±fi˘’‹, ±⁄fl¬,

±‹fl÷, ¿ÃHÎ, Ï¿fl’Î, √÷, flÌ÷, «yfl, ≠√À, ‹√À, ‹‘, ‰¿fl˘, Â¿fi,

lÎ’, ÁfiÎfi, Á‹fl‹, Á·˘¿, ÁÒfl…, ¤ÎflΩ.

3. ÿıU› ¿ı ±iÎÎ÷‹Ò‚fiÎ ÂOÿ˘ —

µ’fl ÿÂÎ˝T›Î ±ı ÂOÿ˘fi_ ‹Ò‚ Á_V¿Ú÷‹Î_ »ı ’HÎ ¿ıÀ·Î¿ ±ı‰Î ÂOÿ˘ »ı

…ıı‹fi_ ‹Ò‚ @›_ ÷ı ΩHÎ‰Î ‹‚÷_ fi◊Ì. ±Î‰Î ÂOÿ˘fiı ±iÎÎ÷‹Ò‚fiÎ ¿ı ÿıU› ÂOÿ˘

¿Ëı »ı —


⁄Î’, ¿Ì‘_, ⁄Î¿Ì, ÎÕ, Î_¬fl_, œıd_, ÃÌ¿fl_, Õ˘‚˘, ⁄˘¿Õ˘, √Îµ, CÎÎÁ,

¿˘¿Õ<_, ¿˘«·_, ¿Î«·Ì, ¬˘¬_, √˘⁄fl_, Ï««ÎıÕ˘, ÀÎ_√˘, ÀÎ_ÏÀ›˘, Àı¿˘, À_À˘, Ã˘Ã,

Õ⁄˘, Õ˘CÎ·_, Õ˘⁄_, ÷˘IÎÕ<_, ◊˘◊_, ŒÎ_ŒÎ_, Œ˘S·Îı, ⁄HÎ√_, ⁄˘ÿ_, ⁄˘⁄Õ<_, flÌœ<_, fl˘Õ<_,

fl Ó«_, ËÕ¿Î›_, Ëı·Ì, Õ<_√fl, ±˘œ‰_, ¬Õ¿Ì, ’ıÀ, ’¿Õ‰_.

¿ıÀ·Î¿ ÷‚’ÿÎ ÂOÿ˘ ’HÎ K›Îfi ¬ıÓ«ı »ı.

ÿı÷‰Î, ±_√Îfl˘, ±√ÎÕÌ, ‹Îı›˝, ‰Î›fl˘, ±ÕÎ›_, Õ_√Îfl˘, ±⁄‚¬Î, ±˘fl÷Î,

ÿÎ¬Õ˘, ËıÕu, ±ÀÎHÎı, ’ıÏÀ›_, ÿËÎ¥, Ëfl¬’ÿ>Õ\_, Á_«ÎıÕ<_, ·◊fl’◊fl, ‰Î·‹˘,

¤˘‹¿Î, ±˘ÁÎHÎ, ‰Î‰Õ, …\ËÎfl, ±Õ‰ÎHÎ_.

4. ¤Îfl÷Ì› ¤ÎÊÎ±˘‹Î_◊Ì V‰Ì¿Ú÷ ÂOÿ˘ —

¤Îfl÷fiÎ ±L› ≠ÿıÂ˘ ÁÎ◊ıfiÎ ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ¿ı ‰ÎÏHÎ„F›¿ T›‰ËÎfl ¿ı Á_’¿˝fiı

’ÏflHÎÎ‹ı √…flÎ÷Ì‹Î_ ¤Îfl÷Ì› ¤ÎÊÎ±˘ …ı‰Ì ¿ı, ¿ÎfiÕÌ, ÷ı·√, ÏË_ÿÌ, ‹flÎÃÌ,

⁄_√Î‚Ì‹Î_◊Ì, ’HÎ ÂOÿ˘ V‰Ì¿Î›Î˝ »ı —

√…flÎ÷-¿HÎÎ˝À¿fiÎ flÎ…¶ÎflÌ Á_⁄_‘˘ ΩHÎÌ÷Î »ı. flÎΩ ¿HÎ˝ÿı‰ Á˘·_¿ÌfiÌ

flÎHÎÌ ‹Ìfi‚ÿı‰Ì ¿HÎÎ˝À¿fiÌ flÎ…¿<‹ÎflÌ Ë÷Ì.

‰¿À, ·ıHÎ, ‹Òfl, fiÎfl -±ı fl‹÷√‹÷fiÎ ÂOÿ˘ ¿ÎfiÕÌ »ı, F›Îflı ±⁄fiÒÁ,

’Îfi, œ⁄, …ı‰Î ÷ı·√ ÂOÿ˘ ’HÎ »ı.

¿. ÏËLÿÌ ÂOÿ˘ —

ÏËLÿÌ ¤ÎÊÎfiÎ Á_’¿˝fiı ¿ÎflHÎı √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎ‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ÏËLÿÌ ÂOÿ˘ ’HÎ

V‰Ì¿Ú÷ ⁄L›Î »ı. — “±’fiÎ‰‰_” ÏËLÿÌ »ı.

±«Îfi¿, ±»Ò÷, ¿_√fi, ¿ÎÀ»Î_À, Ï¿ÁÎfi, ¬À‹·, ¬_…flÌ, Ï¬Õ¿Ì, √ÃÕÌ,

√·Ì, Ï√fi÷Ì, Ï√flÿÌ, √˘·‹Î·, «‹ÕÌ, «·˘, «Îfl’Î¥, ÷Ìfi’Î_«, ÿÎÀÌ,

ÿ·ÎflÌ, ÿÒÁfl_, fi¥÷Î·Ì‹, ’fiCÎÀ, ’Ì»ıËÃ, M›ÎÁ, ⁄Ï·ËÎflÌ, Ï⁄S·Ì, ‹A¬Ì«ÒÁ,

¤ˆ›Î, ‹ˆ›Î, fl⁄ÕÌ, fl˘ÀÌ, ·_√Ì, Á⁄flÁ, ⁄ä˘, Ï⁄flÎ…‰_, ⁄˘Ωı, ⁄kÎÌ, ⁄Î·,

⁄_ÁÌ, ⁄Õ¤Î√Ì, ⁄Îÿ·, ⁄ËÎfl, Ωı⁄fi, fiıfi, √ËıflÎ¥, ±Î⁄ÎÿÌ, ±ÎÁÎfiÌ,

ÂËÌÿ, ËV÷Ì, Ï…_ÿ√Ì, ÏÁ÷‹, ‹_Ï…·, ÂÎ›fl, Ë‹ÿÿa, ÷‹LfiÎ, ±Îfl…^,

’ÏfiËÎflÌ, √Î›¿Ì.

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfi_ ÂOÿ¤_Õ˘‚ 95

¬. ‹flÎÃÌ ÂOÿ˘ —

‹flÎÃÎ±˘ ÁÎ◊ıfiÎ Á_’¿˝fiı ¿ÎflHÎı √…flÎ÷Ì‹Î_ ÏfiÿÎfi, ‰ÎÀÎCÎÎÀ, «‚‰‚,

±À¿‚, dÀ¿‚, Ë·¿À, ‹‰Î‚, ÷Î⁄Õ÷˘⁄, Ïfi‹c¿, ·⁄ÎÕ, …_Ω‚, ’_÷Ò∞,

¿Îÿ_⁄flÌ, ÏÀ‚¿, ¿<·¿HÎa, ΩV÷Ì ‰√ıflı ‹flÎÃÌ ÂOÿ˘ ±ÎT›Î »ı.

√. ⁄_√Î‚Ì ÂOÿ˘ —

⁄_√Î‚Ì‹Î_◊Ì ±fi‰Îÿ˘ ¿fl‰ÎfiÌ ≠T≤ÏkÎfiı ·Ì‘ı ±fiı √…flÎ÷Ì ‰ı’ÎflÌ±˘

⁄_√Î‚‹Î_ ‰Á÷Î flèÎÎ_ Ë˘‰Îfiı ¿ÎflHÎı ⁄_√Î‚Ì ¤ÎÊÎfiÎ ¿ıÀ·Î¿ ÂOÿ˘ √…flÎ÷Ì‹Î_

≠‰ıÂ ’ÎQ›Î »ı. Ï⁄Ï’fi, fl…fiÌ, ‹ËÎÂ›, lÌ›÷, ⁄Î⁄, ⁄ÎfiÌ, ÏÂS’ ‰√ıflı

ÂOÿ˘ fi Ó‘’ÎhÎ »ı.

5. V‰Ì¿Ú÷ ÂOÿ˘ —

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÎ ÂOÿ¤_Õ˘‚‹Î_ …^fiÎ‹Î_ …^fiÎ Ï‰ÿıÂÌ› ÂOÿ˘ Ë˘› ÷˘ ÷ı

±fl⁄Ì-ŒÎflÁÌ »ı. ¥.Á.fiÌ ±ÎÃ‹Ì ÁÿÌ◊Ì √…flÎ÷Ì‹Î_ ±fl⁄-‹„V·‹˘±ı ‰ı’ÎflÎ◊ı

≠‰ıÂ ¿› ˝. ±ı◊Ì «Ì…‰V÷fiÎ ‰ÎÏHÎF›fiı ·√÷Î, ‰ËÎÔHÎ‰ÀÎfiÎ ÂOÿ˘ ‹Y›Î »ı.

√…flÎ÷‹Î__ ‹ÏV·‹ ÂÎÁfi V◊’Î÷Î_ ŒÎflÁÌ flÎF›‰ËÌ‰ÀfiÌ ¤ÎÊÎ ⁄fiÌ Ë÷Ì.

’ÏflHÎÎ‹ı fl˘…⁄fl˘…fiÎ T›‰ËÎflfiÎ ±fiı¿ ÂOÿ˘ ŒÎflÁÌ‹Î_◊Ì ±ÎT›Î »ı. ±fl⁄Ì

ÂOÿ˘ ŒÎflÁÌ ‹ÎflŒ÷ı … √…flÎ÷Ì‹Î_ ±ÎT›Î »ı.

¿. ±fl⁄Ì ÂOÿ˘.

±¿flÎ‹, ±y·, ±¬⁄Îfl, ±ÿÎ·÷, ±ÿÎ‰÷, ±Œ‰Î, ±‹·, ±‹Ìfi,

±‹Ìfl, ±Áfl, ±Îÿ÷, ±Îÿ‹Ì, ±ÎŒ÷, ±Î·‹, ≥Ω…÷, ≥Ωfl˘, ≥F…÷,

≥fi¿Îfl, ¥fiÎ‹, ¥LÁÎŒ, ¥flÎÿ˘, ¥·Î¿˘, ¥Á‹, ¥V·Î‹, ¥Ω, ¥ÿ, µ‹ÿÎ,

µNı, ±ıÂ, ±˘fl÷, ±˘·Îÿ, ¿⁄Ωı, ¿⁄Ò·, ¿flÎfl, ¿·‹, ¿Á⁄, ¿Á⁄˘, ¿ÁÒfl,

¿ÎfiÒfi, ¿Î›ÿ˘, ¿Î›‹, Ï¿÷Î⁄, Ï¿VÁ˘, ¿ıÿ, ¬Ωfi˘, ¬⁄fl, ¬‹Ìfl, ¬ÁÒÁ,

¬‹ÎflÌ, √flÌ⁄, √·Î‹, √VÁ˘, …wfl, …·Á˘, …‰Î⁄, ÷¿ÿÌfl, ÷¿flÎfl, ÷¿·ÌŒ,

ÿŒ÷fl, ÿÌ‰Îfi, ÿ¿Îfi, fi¿ÂÌ, fi¿Â˘, fiÁÌ⁄, fiÁÌ⁄, Œ@÷, ŒfiÎ, ÏŒÿÎ, ⁄_ÿÒ¿,

‹¿Îfi, ‹…⁄Ò÷, ‹fiÎ, ‹fl∞, fl‰ÎfiÎ, flÎ∞, flÎË÷, ‰…fi, ‰∞Œ˘, ‰ÁÒ·,

Á√Ìfl, Áfiÿ, Á·Î‹, Á·ÎË, Á˘√_ÿ, Ë¿Ì¿÷, Ë¿Ì‹, Ëy, Ë∞fl˘ ‰√ıflı.


¬. ŒÎflÁÌ ÂOÿ˘ —

±¿·‹_ÿ, ±…‹Î›Â, ±ŒÁ˘Á, ±_ÿÎ…, ±Î÷Â, ±ÎŒflÌfi, ±Î⁄w,

±Î›fi˘, ±Îfl…^, ±ÎÁ‹Îfi, ±ÎÁÎfi, µ‹ıÿ‰Îfl, µV÷Îÿ, ¿Ï…›˘, ¿Îfl_…, ¿Îfl¿<fi,

¿Îfl¤Îfl, ¿ÎflÌ√fl, ¿ÌÏ‹›Î√fl, ¿<V÷Ì, ¬flÌÿ, ¬Îfi√Ì, ¬ÎfiÿÎfi, ¬Î‹˘Â,

¬Î·ÁÎ, ¬‰ÎflÌ, ¬Â, ¬UÎ⁄˘, √‹√Ìfi, √fl‹Ì, Ï√flÿÌ, CÎ_CÎÀ, «‹fi, «fl¬˘,

…¬‹, …‹Îfi˘, …⁄Îfi, …·ÿÌ, Ω√Ìfl, w¬˘, _⁄ıÂ, ÷‹Î«˘, ÷‹ÎÂ˘, ÷‰_√fl,

÷ËıfiÎ÷, ÿ√˘, ÿfl¿Îfl, ÿÏfl›˘, ÿ_√·, fi∞¿, fi‹Î…, fi‹Òfi˘, ’flÿ˘, ’fl‰Îfi√Ì,

’flıÂÎfi, ’Á_ÿ, ’Î›‹Î·, Œfl‹Îfi, Œfl…_ÿ, d‰Îfl˘, ⁄ÏZÎÁ, ⁄√Ì«˘, ⁄Ωfl,

⁄ÿ‹ÎÂ, ⁄fl÷flŒ, ⁄ÎË˘Â, ⁄ı«ıfi, ⁄ıËÿ, ⁄ıÂ‹Îfl, ‹√…, ‹…^fl, ‹Ëı‹Îfi,

Ï‹…⁄Îfi, ‹ıÿÎfi, ‹ı…, ‹˘fl«˘, ›ÎÿÌ, fl‰Îfi√Ì, w‹Î·, ‰ÎflÁ, ‰ıflÎfi, Â¿,

Âfl‹, ÂÎ⁄ÎÂ, ÏÂflV÷˘, ÁΩ, Áfl’Î‰, Áfl¤flÎ, Áfl_Ω‹, ÁÎ‹Îfi, ÏÁ’Î¥,

ÁÒ⁄ıÿÎfl, Ë’÷˘, Ë‹ıÂ, ËflÏ√…, Ë˘ÏÂ›Îfl.

√. ’ÎıÀ<√Ì ÂOÿ˘ —

15‹Ì ÁÿÌ◊Ì ›fl˘’fiÎ ‰ı’ÎflÌ±˘fi_ ±Î√‹fi ◊›_. ±ı‹HÎı ¤Îfl÷‹Î_ ¿ıÀ·ı¿

V◊‚ı ‰ÁÎË÷˘ V◊Î’Ì. ÿÌ‰ ±fiı ÿ‹HÎ‹Î_ ’ÎıÀ<√Ì˘ (ŒÌfl_√Ì±˘)±ı ÁkÎÎ …‹Î‰Ì.

±ı‹fiÎ Á_’¿˝fiı ¿ÎflHÎı fiÌ«ıfiÎ ’ÎıÀ<√Ì ÂOÿ˘ V‰Ì¿ÎflÎ›Î »ı —

¿M÷Îfi, ¿˘ŒÌ, ÷‹Î¿<, ⁄ÀÎÀÎ, ±ÎeÁ, ’Î›flÌ, ‹˘Á_⁄Ì, ’ÎÿflÌ, ’·ÀHÎ,

’√Îfl, ’ÎÀ·Òfi, Ï’V÷˘·, «Î‰Ì, ‹ı…, ⁄Î·ÿÌ, ’Ì’, Œ·Îb_, ŒÎ·÷_, »ŸÀ,

Ï··Î‹, ±fiıfiÎÁ, ±·‹ÎflÌ, ±Î›Î, ⁄Îfl¿Á, ⁄Ò«, ¥V¿˘÷fl˘, ¥VhÎÌ, ¿Î…\,

¿Îfl÷ÒÁ, ‹Ω√fl_, Ï‹VhÎÌ, fiÎ÷Î·, ’Î_µ, ’flÎ‰Îı, ÁÎ⁄, Ï÷ΩıflÌ, ‰fl_ÕÎı …ı‰Î

ÂOÿ˘ ’HÎ ’˘À<√Ì »ı.

CÎ. ±_√ı∞ ÂOÿ˘ —

Ï‰ÿıÂÌ ¤ÎÊÎ±˘‹Î_◊Ì Á˙◊Ì Ï‰ÂıÊ ≠¤Î‰ ±_√ı∞ ¤ÎÊÎfi˘ »ı. ±_√ıΩıfiÎ

¤Îfl÷ ’flfiÎ ±ÎÏ‘’I›◊Ì ±Î’HÎı ±_√ıΩıfiÎ ±fiı ±ı‹fiÎ ¶ÎflÎ ±_√ı∞ Á_V¿ÚÏ÷fiÎ

√Îœ ’Ïfl«›‹Î_ ±ÎT›Î. ’ÏflHÎÎ‹ı ±ı ¤ÎÊÎfiÎ CÎHÎÎ⁄‘Î ÂOÿ˘ ±Î’HÎı V‰Ì¿Î›Î˝


»ı. ’Ïfl„V◊Ï÷ ±ı‰Ì »ı ¿ı ±_√ı∞ ÂOÿ˘fiÎ ‰’flÎÂ Ï‰fiÎfiÌ Â¶ √…flÎ÷Ì

±Î’HÎı ⁄˘·Ì Â¿÷Î fi◊Ì.

±¿Îÿ‹Ì, ±ıÏÁÕ, ±ı¿fl, ±ıÕÏ‹fl·, ±ıÕ‰˘¿ıÀ, ±ı…LÀ, ±ı…LÁÌ, ±ı·Î‹˝,

±ÎS⁄‹, ±’Ì·, ±Î‹a, ±ıVÀıÀ, ±ıÁıQ⁄·Ì, ±ÎÏÁVÀ_À, ±˘ÏÕÀ, ±˘◊˘ÏflÀÌ,

⁄ı«ı·fl, ⁄ı√, ⁄Îfl¿Îµ„LÁ·, ⁄ıÀflÌ, ⁄ıÓ«, O·ı¿⁄˘Õ˝, ⁄˘BÎÁ, ⁄˘LÕ, ⁄˘fiÁ,

¿ıQ’, ¿ıL‰ÎÁ, ¿ıLÁ·, ¿ıÏ’À·, ¿ıÂ, ¿ıÀı√flÌ, ÁıÓÀfl, ÁıLE›flÌ, ÁÏÀ˝ÏŒ¿ıÀ, «ıfl‹ıfi,

«ıQ⁄fl, «ÎLÁı·fl, «Î…, «ı¿’˘VÀ, ÏÁÏ‰·, ¿·ÎÁ, ¿·Î¿, ¿·⁄, ¿˘·ı…, ¿˘·ÎıfiÌ,

¿Ï‹Âfi, ¿Ï‹ÀÌ, ¿_’fiÌ, ¿_Àˇ ·, ÕıflÌ, Õı‹, ÏÕ⁄ıL«fl, ÏÕ√˛Ì, ÕıÏ·√ıÂfi, ÏÕ’˘ÌÀ,

ÕıM›ÀÌ, Õ<M·Ì¿ıÀ, ±ıF›¿ıÂfi, ¥·ıÏ¿Àˇ¿, ¥·ı¿Âfi, ±ıZÎ’˘À˝, Œı¿SÀÌ, ÏŒS‹,

√ı¥‹, √ııÀ, √˛ÎµLÕ, ËÌÀfl, ËıS’fl, ËÎ¥¿˘À˝, ËÎ¥‰ı, ¿˘QM›Àfl, ¥Q’˘À˝,

¥L¿‹, ¥LÕVÀÌ, ¥L¿‰Î›flÌ, ¥L‰ıVÀ, …ı·, Ωı⁄, Ωı¥LÀ, ……, …_¿Âfi, …\Ïfi›fl,

fi˘⁄, ·ı⁄fl, ·ıÏÀfi, ·˘›fl, ‹ÂÌfi, ‹ı√ıÏfi, ‹ıÏ…VÀıÀ, ‹ı¥·, ‹ı·ıÏfl›Î, ‹ıfiı…fl,

L›Ò, fi˘À, fi_⁄fl, fiÁ, ±˘ÏŒÁ, ±˘Œfl, ±˘¥·, ’ı¿ıÀ, ’ÎÏ¿*√, ’ÎÁ·, ’ÎÁ’˘À,

’ıLÂfi, flıÏÕ›˘, flı·‰ı, flı·Ì, flÌÕfl, Ïfl⁄ıÀ, V¿ı·, V¿Ì‹, V¿˘·fl, V¿>·, V¿˘fl,

V¿ÎµÀ, Àı⁄·, Àı⁄·ıÀ, ÀıÓ¿fl, Àı’, ÀıLÕfl, ›Ïfi›fi, ›ÏfiÀ, ›Ïfi‰ÏÁ˝ÀÌ, Ï‰ÁÎ,

Ï‰ÌÀ, Ï‰ÀÎÏ‹fi, ‰˘À, ‰Îµ«fl, ›ÎÕ˝, Ïfl˘, ˘fi, ıfl˘ZÎ.

Á‹ÎfiÎ◊a ÂOÿ˘ ¿ı ’›Î˝›‰Î«Ì ÂOÿ˘

±ı¿ UÎOÿfi˘ ±◊˝ ⁄ÌΩ ÂOÿ ÁÎ◊ı ‹‚÷˘ ±Î‰÷˘ Ë˘› ±fiı ±ı ÂOÿ˘

±ı¿⁄ÌΩfiı ⁄ÿ·ı ‰Î’flÌ Â¿Î÷Î Ë˘› ±ı‰Î ÂOÿ˘fiı … ’›Î˝›‰Î«¿ ÂOÿ˘ ¿Ëı

»ı. ¿ıÀ·Î¿ ÂOÿ˘ µ’·¿ ºÏp±ı ’›Î› …ı‰Î ÿı¬Î÷Î Ë˘› ’HÎ ±ı‹fiÌ ±◊»Î›Î‹Î_

◊˘ÕÎCÎHÎÎı Œfl¿ Ë˘‰Îfi˘ …. fiÌ«ı ⁄_fiı ≠¿ÎflfiÎ ÂOÿ˘fiÎ_ µÿÎËflHÎ˘ ±ÎM›Î_ »ı.

1. ±Î ¿ÎfiÒfi / ‘Îfl˘ / ¿Î›ÿ˘ / Ïfi›‹ ⁄‘Îfiı ·Î√ ’Õı »ı.

2. ÷’ÎÁ / Â˘‘ / ¬˘…fiı ±_÷ı CÎÏÕ›Î‚ ‹Y›_.

3. ±ËŸ ⁄Ë / ¬Ò⁄ / CÎHÎ˘ ’W¿‚ ‰flÁÎÿ ’Õı »ı.

±Î hÎHÎı› ‰Î@›˘‹Î_ ‰’flÎ›ı·Î ÂOÿ˘ ’›Î˝›‰Î«¿ »ı. F›Îflı fiÌ«ıfiÎ ÂOÿ˘


…\±˘ — “±¿⁄_‘”fiÎ ’›Î˝› ÷flÌ¿ı ±ZÎ÷, ±¬_Õ, ÁÎ⁄Ò÷, ÁÌ·⁄_‘, ±ıÀ·Î ÂOÿ˘

‹‚ı ’HÎ ±ı ⁄‘Î … ±ı¿⁄ÌΩfiÎ ’›Î˝› ÷flÌ¿ı ±Î‰Ì Â¿÷Î fi◊Ì. …ı‹ ¿ı,

‹_Ïÿfl‹Î_ ±¬_Õ ‘Òfi «Î·ı »ı.

‹_Ïÿfl‹Î_ “±¬_Õ”fiı V◊Îfiı ±¿⁄_‘/±ZÎ÷/ÁÎ⁄Ò÷/ÁÌ·⁄_‘/- …ı‰Î ÂOÿ˘

fiËŸ ±Î‰Ì Â¿ı. ±ıÀ·ı ±Î‰Î ÂOÿ˘fiı ±_Â÷— Á‹ÎfiÎ◊a ÂOÿ˘ ¿èÎÎ »ı.

’›Î˝›‰Î«Ì ÂOÿ˘ — µÿÎËflHÎÎ◊˝

±¿⁄_‘ / ±ZÎ÷ / ÁÎ⁄Ò÷ / ÁÌ·⁄_‘ ±◊˝ / ÷ÎI’›˝/ ‹÷·⁄ / Ëı÷

±¿ÁÌfl / flÎ‹⁄ÎHÎ / Á«˘À ±·√ / …\ÿ_ / fi˘¬_ / ÿÒfl / »ıÀ<_

±¿V‹Î÷ / ±ı¿Î±ı¿ / ±˘Ï«_÷_ / ±HÎ‘Î›* ±·Î›ÿ_ / fiÎı¬_ / …\ÿ_ / ±·√

±¿V‹Î÷ / ÿCÎ˝ÀfiÎ / Ë˘fiÎfl÷ ±S’ / ZÎS·¿ / fi∞‰_

±_¿<Â / Ïfi›_hÎHÎ / ≠Ï÷⁄_‘ ±S’ / ±˘»\_ / ◊˘Õ<_ / fi∞‰_

±¬÷fl˘ / ±…‹Î›Â / ’flÌZÎHÎ / ≠›˘√ ±‰√HÎ / ÿ√HÎ

±¬_Õ / ±÷ÒÀ / Á÷÷ / Ïfifl_÷fl ±‰√HÎ/±’¿Îfl/√ıflŒÎ›ÿ˘/

fi¿ÁÎfi

±Ï¬· / ±Î¬_ / Á‹√˛ / Á¿· / Á‹V÷ ±‰V◊Î / ÿÂÎ / „V◊Ï÷

±√I› / …wfl / ‹Ëk‰ / ¬’ ±‰V◊Î / µ_‹fl / CÎÕ’HÎ

±CÎÏÀ÷ / ±›˘B› / ±HÎ»Î…÷_ / ±fiÏ«÷ ±‰‚_ / ¨‘_ / Ï‰’flÌ÷ / ∂·À<_

±CÎfl_ / ‹U¿ı· / ¿ÃHÎ / ¿’fl_ ±‰Î… / CÎ ÓCÎÎÀ / Â˘fl / ⁄¬Î‚˘

±«fl… / ±Îç›˝ / ±«_⁄˘ / Ï‰V‹› ±‰Î… / ÁÎÿ / CÎÎ_À˘

±«Îfi¿ / ±ı¿ÿ‹ / ±ı¿Î±ı¿ / ÁŒÎ‚_ ±ÁI› / ¬˘À<_ / …^Ã / …^ÃÎb_

±ΩH›_ /±’ÏflÏ«÷ / ±HÎΩHÎ ±ÁI› / ¿ÎS’Ïfi¿ / ±‰ÎV÷Ï‰¿

±À¿‚ / ±ÕÁ|˘ / ±_ÿÎ… / ±ÎÂfl˘ ±Áfl / flÎZÎÁ / ÿÎfi‰ / ÿˆI›

±À’À<_ / …ÏÀ· / √Ò_«‰HÎ¤›* / ±Ë_¿Îfl / √‰˝ / ±Ï¤‹Îfi /

±Î_ÀÌCÎÒ_ÀÌ‰Î‚_ Ï‹Ω…


±Õ√ / ºœ / ±HÎfi‹ / ‹y‹ ±ËıÁÎfi / ’ÎÕ / µ’¿Îfl / ∑HÎ

±œ‚¿ / ’W¿‚ / ⁄ıÂ‹Îfl / ±‹›Î˝ÿ ±_Ω‹ / ±_÷ / ’ÏflHÎÎ‹ / fi÷ÌΩı

±HÎ‘Î›* / ±«Îfi¿ / ±ı¿ÿ‹ / ±ı¿Î±ı¿ ±HÎÌÿÎfl / ‘ÎflÿÎfl / ÷ÌZHÎ /

±ÏHÎ›Î‚_

±ÿÎ‰÷ / ‰ıfl / ¬Îfl / ÿU‹fiÎ‰À / Ï¿¯Î˘ ±‰fl / ≥÷fl / ±L› / ⁄Ì…\_

±Ï‘¿Îfl / ÁkÎÎ / Ë¿>‹÷ ±‰fl˘‘ / ±_÷flÎ› / ±Õ«HÎ /

±ÎÕ¬Ì·Ì

±‘Ìfl_ / «_«‚ / ±‘Ìfl / µ÷Î‰‚_ ±‰·_⁄fi / ±Î‘Îfl / Àı¿˘ / ±˘◊

±LÎL› / ±ΩıÕ / ⁄ıfi‹Òfi / ±Ï¶÷Ì› ±‰U› / …wfl / fiyÌ / ¬«Ì÷ /

«˘yÁ

±fi√˛Ë / ¿ÚÚ’Î / ‹Ëıfl / µ’¿Îfl / ±‰Áfl /≠Á_√ / Á‹› / ‰¬÷ /

±ËıÁÎfi ÀÎb_

±fi’‹ / ±fi˘¬_ / ±’Ò‰˝ / ±÷· / ±‰Áfl / ÷¿ / ·Î√ / ‹˘¿˘

±Ï¶÷Ì›

±fi‹Ï÷ / Á_‹Ï÷ / ‹_…^flÌ / ⁄ËÎ·Ì ±Î¿fl_ / µ√˛ / …·ÿ / ÷ı… / ÷Ì‰˛

±fiÁÎfl / ‹…⁄ / ≠‹ÎHÎı ±Î¿fl_ / ¿ÃHÎ / ‹U¿ı· / ±CÎfl_

±fi˘¬_ / ±’Ò‰˝ / Ï‰·ZÎHÎ ±Î¿Î_ZÎÎ / ≥E»Î / ±’ıZÎÎ / ±ÎÂÎ

±’‹Îfi / ‹Îfi¤_√ / ‹ÎfiËÎÏfi ±Î¬_ / ÷‹Î‹ / Á‹V÷ / ÁCÎ‚_

±’flÎ‘ / ‰Î_¿ / √fi˘ ±Î¬_ / ±¬_Õ / ÁÎ⁄Ò÷ / ±¤_√

±Ï¤‹Îfi / √‰˝/±Ë_¿Îfl/CÎ‹_Õ/√‹Îfi ±Îÿ÷ / Àı‰ / T›Áfi

±¤Ò÷’Ò‰˝ / ±ΩıÕ / ⁄ıfi‹Òfi / ±Ï¶÷Ì› ±Î_ÿ˘·fi / «‚‰‚ / ¬‚¤‚ÎÀ

±‹◊_ / Ïfifl◊˝¿ / Œ˘√À / fi¿Î‹_ / ±Îfi_ÿ / µ‹_√ / ËÊ˝ / Ëfl¬

(±‹V÷_)


±‹›Î˝ÿ/’W¿‚/⁄ıËÿ/±fiËÿ/±’Îfl ±Î’ÏkÎ / ±ÎŒ÷ / Á_¿À / Ë˘fiÎfl÷

±‹›Î˝ÿ / Ïfifl¿<_Â / Ïfi·˝F… ±Î⁄w / ¿ÌÏ÷˝ / fiÎ‹fiÎ / ÂÎ¬

±‹· / ÁkÎÎ / ±Ï‘¿Îfl / Ë¿>‹÷ ±Î⁄Îÿ/ flÎ‹⁄ÎHÎ/ ±«Ò¿ / ±‹˘‘

±›˘B›/ √ıfl‰Î…⁄Ì/ ±…\√÷_/ ±CÎÏÀ÷ ±Î⁄Îÿ/ ÁQ≤¶/ Á·Î‹÷/ ‰V÷Ì‰Î‚_

±›˘B› / ±’ÎhÎ / fiÎ·Î›¿ ±Îfl˘’Ì / ≠Ï÷‰ÎÿÌ / ÷Ë˘‹÷ÿÎfl

±fl… / Ïfi‰ıÿfi / Ï‰fi_÷Ì ±Î‚ / ¿·_¿ / ·Î_»fi / ÷Ë˘‹÷

±ı¿flÎfl / V‰Ì¿Îfl / ¿⁄Ò·Î÷ √Îœ/ CÎ|/ CÎÎÀ_/ CÎb_/ ±I›_÷/ CÎ˘fl

±ı¿‘Îfl_ / Á÷÷ / ±¬_Õ / ·√Î÷Îfl / √Î‚˘ / ±_÷fl / ŒÎ_Á·˘ / ’Ë˘‚Î≥

·Î√·√ÎÀ

±ı¿ÿ‹ / …·ÿÌ / ÷Î⁄Õ÷˘⁄ / ÷fl÷ … √ıflËÎ…fl/ ±fi’„V◊÷

±ı¬·ÎÁ / Á_’ / ÿ˘V÷Ì/ ‹ı‚/ ¤Î≥«Îfl˘ √…flÎfi / √Ωfl˘ / Ïfi‰ÎË/Ïfi¤Î‰

±˘‚¬ÎHÎ / Ï’»ÎHÎ / ’Ïfl«› / ΩHÎ¿ÎflÌ √fi˘ / ±’flÎ‘ / ‰Î_¿ / ÷¿ÁÌfl

≥E»Î / ‹fl∞ / ‹fiÁÒ⁄˘ √Å / »Îfi_ / Á_÷ÎÕı·_ / »\’Î‰ı·_ /

»^’_

≥E»Î / ¿Î‹fiÎ / ±’ıZÎÎ / ±¤fl¬˘ √‹Îfi / √‰˝ /÷˘fl / ±Ï¤‹Îfi /

±Ë_¿Îfl

≥fi¿Îfl / fiÎ / ‹fiÎ / ±V‰Ì¿Îfl √·Î‹Ì / ÷Î⁄ıÿÎflÌ / ’flÎ‘Ìfi÷Î /

«Î¿flÌ

≥flÎÿ˘ / ±ÎÂ› / µ’tıÂ / Ëı÷ √·Î‹Ì / ’flÎ‘Ìfi÷Î / «Î¿flÌ

≥·Î… / µ’«Îfl / µ’Î› √ı⁄Ì / √Òœ / ±ºU› / √Å

¥‹Îfi / ±ÎV◊Î / l©Î B·ÎÏfi / Â˘¿ / Ï‰ÊÎÿ / ÿ—¬

µ¿ı· / Ïfi¿Î· / ÏfiHÎ˝› / ŒıÓÁ·˘ CÎÀfiÎ / ⁄fiÎ‰ / ≠Á_√ / ⁄Î⁄÷

µ√˛ / ±Î¿fl_ / ÷ı… / …·ÿ CÎb_ / ¬Ò⁄ / ’W¿‚Ô / ⁄Ë / ±’Îfl


µ‹ıÿ / ±ÎÂÎ / ≥E»Î / ±fl‹Îfi / ‹flÎÿ CÎÎÀ / ±Î¿Îfl / ÿı¬Î‰ / Â˘¤Î

¿’À / ÿ√˘ / »‚ / ≠MÎ_« / Œflı⁄ CÎÎÀ / ÷¿ / ≠Á_√ / ·Î√

¿Á⁄ / Ë Îfl / ¿ÎflÌ√flÌ CÎÎÀ / ›„@÷ / flÌ÷

¿ÁÒfl / ¬Î‹Ì / ¤Ò·«Ò¿ / ‰Î_¿√fi˘ CÎıfi / fiÂ˘ / ¿ıŒ / ÁV÷Ì

¿Îb_ / ÂÎfl / ‰ı‘ / Ï»ƒ CÎıflÎ‰˘ / Ï‰V÷Îfl / Œı·Î‰˘ /

ZÎıhÎ‹›ÎÿÎ

¿Î_Ã˘ / ’Î‚ /Ï¿fiÎfl˘ / ÷À C≤HÎÎ / Ï÷flV¿Îfl / fiŒfl÷

¿ÎfiÒfi / ¿Î›ÿ˘ / ‘Îfl˘ / Ïfi›‹ «¿Îÿ˘ / ÏfiHÎ˝› / ŒıÓÁ·˘

¿Î›‹ / Ë‹ıÂ / ÁÿÎ / Ïfifl_÷fl …‹Î / µ’Î…˝fi / ≠ÎÏÅ

¿Î›‹ / ‹_…^fl / ⁄ËÎ· …J◊˘ / Á_√˛Ë / Á_«› / ¤flÎ‰˘

¿Î‚∞ / «Ì‰À / ÿfl¿Îfl / ’fl‰Î / CÎÕ˘ / À_À˘ / ¿·Ë / ⁄¬ıÕ˘

ÁÎ‰«ı÷Ì

¿Î‚∞ / ÿı¬flı¬ / Á_¤Î‚ / ÷¿ıÿÎflÌ À>_¿<_ / Á_ÏZÎM÷ / Ï‹÷ÎZÎflÌ

¿Ï‹Âfi / ±ÎÕ÷ / ÿ·Î·Ì œ√·˘ / Á‹ÒË / …‹Î‰ / ±ı¿Ã<_

¬⁄fl / Á‹Î«Îfl / Á_ÿıÂ / ⁄Î÷‹Ì / ΩHÎ ÷¿·ÌŒ / ‹ÁÌ⁄÷ / ËıflÎfi√Ï÷

¬flÎ⁄ / ÿp / fiÃÎfl_ / flÎÂÌ / ‰fl‰_ ÿfl / Ï¿_‹÷ / ¤Î‰ / ‹ÒS›

¬Î÷flÌ / ≠÷ÌÏ÷ / Ï‰rÎÁ / «˘¿ÁÎ¥ ÿ⁄ ˝‘ / √Ëfi / …ÏÀ·

¬Î‹Ì / ∂HÎ’ / ‹HÎÎ / ¿ÁÒfl / ±‘Òfl’ ‘‹Î· / ‘Î_‘· / √fl⁄Õ

¬S·_ / µCÎÎÕ<_ / ≠√À / ≠I›ZÎ ‘_‘˘ / ‰ı’Îfl / T›‰ÁÎ› / µz‹

¬S·_ / «˘A¬_ / V’p / ±HÎCÎıflÎ›ı·_ K›Îfi / ·ZÎ / ÁÎ‰‘ÎfiÌ

¬˘… / ÷’ÎÁ / Â˘‘ / ¬˘‚ fi⁄‚Î≥ / ±Â„@÷ / ZÎÌHÎ÷Î /

ÿ˙⁄S›


¬÷fl˘ / ¤› / Õfl / ⁄Ì¿ / ¤ÌÏ÷ fi⁄‚_ / ±UÎ¿÷ / ZÎÌHÎ / ÿ⁄˝‚ /

ÿÒ⁄‚_

√’ / √M’_ / ±Œ‰Î / ÏÕ_√ ’›Î˝M÷ / ’Òfl÷_ / ’Ïfl’ÒHÎ˝

√fl… / V‰Î◊˝ / ‹÷·⁄ ’flÿıÂ / Ï‰ÿıÂ / ÿıÂÎ‰fl

√fl⁄Õ / CÎ ÓCÎÎÀ / ±‰Î… ≠Ï÷¿>‚ / Ï‰fl¶ / ∂·À<_ / Ï‰’flÌ÷

√fl⁄Õ / CÎÎ·‹ı· / √˘ÀÎ‚˘ / ±T›‰V◊Î ≠‰«fi/ ¤ÎÊHÎ / Á_⁄˘‘fi/

µÿ˚⁄˘‘fi

√flÌ⁄ / Ïfi‘fi / ¿_√Î‚ ≠ÎÏÅ / µ’·„O‘ / Á_≠ÎÏÅ / Á_’Îÿfi

√flÌ⁄ / ÁÎ·Á / flÎ_¿ ≠⁄_‘ / T›‰V◊Î / ⁄_ÿ˘⁄V÷ /

√˘Ã‰HÎ

√Ëfi / ¨Õ<_ / √Òœ / ±¿‚ ŒıflŒÎfl / ’Ïfl‰÷˝fi / w’Î_÷fl

√_¤Ìfl / Ãflı· / ÃÎ‰¿<_ / ‘Ìfl / ≠˙œ ⁄ı’÷Î / ŒflÎfl / ·Î’÷Î

¤›_¿fl / ¤ÌÊHÎ / ¿Îfl‹_ / ÿÎwHÎ Ïfl‰Î… / ‘Îfl˘ / ÿV÷Òfl / ≠HÎÎÏ·¿Î

¤›_¿fl / Ï‰¿flÎ‚ / Ï⁄ËÎ‹b_ / ¤›Îfi¿ ·√¤√ / ±ı¿_ÿfl / ±_ÿÎ…ı /

±ÎÂflı

¤Î‰ / flÏ« / ·Î√HÎÌ / T≤ÏkÎ ·Î«Îfl/ ‹…⁄Òfl/ Ïfiw’Î› / Ï‰‰Â

¤Î‰ / Ï¿_‹÷ / ÿfl / ‹Ò· / ±Î_¿ ·Î¤ÿÎ›Ì/ ŒÎ›ÿÎ¿Îfl¿ / ÏË÷¿Îfl¿

¤Ò· / ¿ÁÒfl / ¬Î‹Ì / √Œ·÷ / V¬·fi ·Î¤ / ŒÎ›ÿ˘ / ÏË÷

‹…⁄Ò÷ / À¿Îµ / Á_√Ìfi / ’˘·ÎÿÌ ‰√˝ / ¿ZÎÎ / lıHÎÌ / ≠¿Îfl

‹…⁄Ò÷ / ¿ÿÎ‰fl / ‘fl¬‹ / ·˘¬_ÕÌ ‰÷fi/ ±Î«Îfl/ ±Î«flHÎ/ flÌ÷¤Î÷

‹ÿÿ / ÁËÎ› / ¿<‹¿ ‰‘Îflı / ±Ï‘¿ ‰‘ / Ï‰ÂıÊ

‹ÿÿ / ±˘◊ / ±‰·_⁄fi / ËÒ_Œ ‰‚÷fl / ⁄ÿ·˘ / fi¿ÁÎfi/¤fl’Î≥

‹Ëıfi÷ / l‹ / ’Ïfll‹ / ‹_…^flÌ Ï‰«Îfl / A›Î· / ‘ÎflHÎÎ / ¿S’fiÎ


‹Ëıfi÷ / ±Î›ÎÁ/ ¿˘ÏÂÂ / …Ëı‹÷ / Ï‰fl˘‘Ì / ≠Ï÷’ZÎÌ / ≠Ï÷‰ÎÿÌ /

≠›ÎÁ ≠Ï÷V’‘a

‹Ëıfi÷ / √Õ‹◊· / ‹◊Î‹HÎ T›ÁfiÌ / ⁄_‘ÎHÎÌ / fiÂÎ¬˘fl /

fiÂÎ⁄Î…

‹_Õ‚ / Á_CÎ / Á_V◊Î / Á‹Î… Á¬÷ / ÷Ì‰˛ / µI¿À / ¤Îflı

‹Îfi / ±Îÿfl / √˙fl‰ Á¬Î‰÷ / ÿÎfi / ¬ıflÎ÷ / ‘‹Î˝ÿÎı

‹U¿ı· / ±CÎfl_ / ¿ÃHÎ / ¤Îflı Á‹◊˝fi / ÏË‹Î›÷ / ’Ïp

‹U¿ı· / ¿’fl_ / ±Î¿fl_ / ÿW¿fl / ÿ—ÁÎK› Á‹Ú¶ / Á_’Lfi / ‘fiÎœu

‹Ò¬˝ / √‹Îfl / √Î_Õ_ / CÎı·_ Á·ÎË / ÏÂ¬Î‹HÎ / ÂÌ¬

‹Ò¬˝ / ±HÎCÎÕ / ±Õ⁄_√ / ±HÎÁ‹…\ ÁË‹Ï÷ / Á_‹Ï÷ / ¿⁄Ò·Î÷

‹Ò¬˝ / ±fiÎÕÌ / ±⁄Ò / fiÎÿÎfi / Ã˘Ã Á˙…L›/ ÏÂp÷Î/ ÁP›÷Î/ Á˙ËÎÿ˝

‹Ò¬˝ / ⁄ÎCÎ_ / flÎ¤_ / fl Ó«_ Á_›‹ / ’flı∞ / «flÌ

‹˘¤Îı / ÂÎfi / ±Î⁄w / ÿflFΩı / ‹fl÷⁄˘ Á_›˘…fi/ΩıÕÎHÎ/±ı¿Ì¿flHÎ/ Ï‹lHÎ

›Î÷fiÎ / ¿p / ‰ıÿfiÎ / Á_÷Î’ / T›◊Î Á_SÎBfi / Á_⁄Ï‘÷ / ±fiÊ_√Ì

›„@÷/ ¿flÎ‹÷/ ÏË¿‹÷/ ÷fl¿Ì⁄/ ÷ÿ⁄Ìfl Á_‰‘˝fi / µ»ıfl / ’Î·fi

›˘B› / µÏ«÷ / T›Î…⁄Ì / CÎÀ÷_ „V◊Ï÷ / ËÎ·÷ / ±‰V◊Î

flΩ / »\|Ì / ’fl‰Îfi√Ì / »^À ÂhÎ÷Î / ‰ıfl / ÿU‹fiÎ‰À / ±ÿÎ‰÷

flΩ / Ï‰ÿÎ› / fl¬Áÿ ÏÂÏ⁄fl/ ‹<¿Î‹/»Î‰HÎÌ/’ÕÎ‰/¿ıQ’

flV÷˘ / ¿ıÕ˘ / ‹Î√˝ / ‰ÎÀ Âı÷fl∞ / Ω…‹ / √Î·Ì«˘

flV÷˘ / µ¿ı· / ÏfiflÎ¿flHÎ / ŒıÓÁ·˘ Ëÿ / ÁÌ‹Î / ÁflËÿ / ‹›Î˝ÿÎ

Ïfl‰Î… / «Î· / «·HÎ / «Ì·˘ / ≠◊Î ËÌfi / ’Î‹fl / ±‘‹ / fiÌ«

SE E


±fiı¿Î◊a ÂOÿ˘

±ZÎ› = ±¬ÒÀ / ±Ï‰fiÎÂÌ ±_¿ = Á_A›Î / ¬˘‚˘ /

fiÎÀ¿fi˘ Ï‰¤Î√

±ZÎfl = ⁄˘· / ±Ï‰fiÎÂÌ ±_√Îfl˘ = Á‚√÷˘ ¿˘·Á˘ /

¿·Î_√Îfl / ¿’Ò÷

±¬ÎÕ˘ = T›Î›Î‹ ÂÎ‚Î / ⁄Î‰Îfi˘ ‹Ã ±_÷ = Á‹ÎÏM÷ / ‹flHÎ/

Ï‰fiÎÂ

±√fl = Ωı, ±◊‰Î / ‹ÌÃ<_ ’¿‰‰ÎfiÌ ±_÷fl = …\ÿÎ¥, ÷ŒÎ‰÷ / ‹fi/

@›ÎflÌ ±_÷—¿flHÎ

±CÎ˘flÌ = ¨CÎHÎÂÌ/ ±ı¿Ω÷fi˘ ⁄Î‰Îı ±_⁄fl = ‰jÎ / ±Î¿ÎÂ / ±ı¿

ÁBÎ_‘Ì ’ÿÎ◊˝

±… = ⁄¿fl˘ / ⁄˛èÎÎ ±ÎÿÂ˝ = fi‹Òfi˘ / K›ı› / ÿ’˝HÎ

±Õ‰_ = V’Â˝ ¿fl‰˘ / Â˘¤ÎflÏË÷ / ±Î¤·_ = ±Î¤, ±Î¿ÎÂ / fiÎfi_

µCÎÎÕ’√_ ÿ’˝HÎ

±kÎfl = e·˘fi˘ ±¿˝ / (±hÎ) ±ËŸ ±Î‹ = ±Î ≠‹ÎHÎı / ¿Î«˘

‹‚ / ¿ıflÌ / ÁÎ‹ÎL›

±Î⁄ = ’ÎHÎÌ / fiÒfl, ÷ı… ±Î› = ±Î›W› / ·Î¤ /

’ıÿÎÂ / ±Î‰¿

±ÿ⁄ = ‹›Î˝ÿÎ / ËÎ◊‰Î‚Ìfiı ¿flÎ÷Ì ±Îfl˘ = Ï¿fiÎfl˘ / ’ˆÕÎfi˘

±ı¿ ‹ƒÎ ’ÏflCÎ / µ’Î›

±ÿ· = ⁄flÎ⁄fl / (±-ÿ·) ’Î_ÿÕÌ ±Î‰fl˘ = ±Î‰¿ / fi Ó‘’˘◊Ì

‰√flfi_

±ÿÎ = «Ò¿÷ı / ±_√«ıpÎ / ÿÎÿÎ ±ÎÂfl˘ = »hÎ»Î›Î / ±ÕÁ|˘/

±_ÿÎ…


±‘fl = Ë˘Ã / Ë‰Î‹Î_ ·À¿ı ±ı‹ ±Îl‹ = flËıÃÎHÎ / »ÎhÎÎ·› /

∞‰fifi˘ ¤Î√

±‘Òfl_ = ±’ÒHÎ˝ / ∂b_ ±Î_¿ = CÎÏÕ›Î, ’ÎÕÎ/ ¤Î‰ /

‹ÒS›

±’fl = ⁄Ì…_ / ÁÎ‰¿_ ±Î_¿Õ˘ = Á_A›Î / »ıÕı◊Ì

‰Î‚ı·˘ ÁÏ‚›˘

±¤_√ = ±Î¬_ / ±¬_Õ / ±ı¿ ±Î_« = ¥Ω / ±„BfifiÌ Î‚

(‹flÎÃÌ) »_ÿ

±P›ÎÁ = ¤HÎ‰_ ÷ı / Àı‰ / ±Îÿ÷ µ√Îfl˘ = ⁄«Î‰ / fiÎfiÎ »˘Õfi˘

Á‹ÒË

±‹· = ÁkÎÎ / ±Ï‘¿Îfl / fiÂ˘ / ¿ıŒ µ÷flÎHÎ = ‹¿flÁ_øÎ„L÷ /

«œÎHÎfi_ Ï‰fl¶Î◊a

±Q≤÷ = Á‘Î / ±‹fl / Q≤÷ fiÏË ÷ı‰_ µkÎfl = ±ı¿ ÏÿÂÎ / …‰Î⁄ /

’»Ìfi_ (‹flHÎ˘kÎfl)

±fl… = Ï‰fi_÷Ì / ŒÏfl›Îÿ / ÿ˘Ëÿ / µ’ÎÏ‘ = ’ÌÕÎ / …_Ω‚ /

¤Î‰ ’ÿ‰Ì- ÏÕ√˛Ì

±fl⁄ = ±fl⁄Ì Á‹ƒ / ±fl⁄V÷Îfi µS· = CÎ‰Õ / ‹Ò¬˝ - √‹Îfl

±flHÎ = ·Î· / ÁÒ›˝fi˘ ÁÎflÏ◊ ¨Õ<_ = √Ëfi, √_¤Ìfl / fi

’Î‹Ì Â¿Î› ±ı‰_

±¿ = Ák‰, ¿Â / Ï¿flHÎ / ÁÒ›˝ ±ı¿Ì = ±ı¿ … / ’ıÂÎ⁄fiÌ

ËÎ…÷

±◊˝ = Ëı÷ / ‹÷·⁄ / ‘fi, Á_’ÏkÎ ±ıy˘ = fl‹‰Îfi_ ’kÎ_

±·¿ = ‰Î‚fiÌ ·À / ±ËÎ·ı¿ / ±˘Õ = ‰HÎΩfl˘ / ⁄˘«Ì /

(±·¿Ïfifl_…fi) √flÿfi


±‰‘ = ±‰Ï‘ , ‹ÿ÷ / ±›˘K›Î ±˘fl = ±L›, ⁄Ì…\_ / ’ÎHÎÌfiÌ

±˘À

±‰ıfl = ¿fl¿Áfl / ‰ıflfiÎı ±¤Î‰ ±˘‚ = ’_„@÷, ËÎfl, √·Ì /

÷HÎÎ¥ ±Î‰ı·Îı ¿Îÿ‰

±Áfl = ≠¤Î‰ / ’ÏflHÎÎ‹ ±˘‚˘ = ’Õ»Î›˘ / ’ Ó¿

±ÁÌ· = ‰¿Ì·fi˘ √˛ÎË¿ / Ω÷‰Îfi / ¿À¿Ì = fiÎfi˘ À<¿Õ˘ / ¬Î›¿Ì/

ÁÎ·Á ¤˛pÎ«Îfl

±‚√_ = ‰ı√‚_ / ÿÒfl / ÏfiflÎ‚_ / ¿ÀÎfl = ±ı¿ ⁄ı‘Îfl_ ÂjÎ /

±fiıfl_ ‰÷˝‹Îfi’hÎfi_ ¿˘·‹

SE E


Ï‰Ï‰‘Î◊a ÂOÿ˘

¿ÎÃÌ = ±ı¿ ±Á·Ì Ω÷; ¿ıÁflÌ = ’Ì‚ÎÂ ’Õ÷_ / ÏÁ_Ë

⁄Î‚‰Îfi_ ·Î¿Õ<_ ¿˘« = Á¬ÎÁfi, Á˘ŒÎ /

flı·√ÎÕÌfi˘ ÕO⁄˘

¿ÎÃ<_ = ¿ÃHÎ / ±Î¿fl_; ¿˘À = Õ√·˘ / Ï¿S·ÎfiÌ

ÂflÌflfi˘ ⁄Î_‘˘ ÿÌ‰Î· / Õ˘¿-√‚_

¿Î÷fl = (Á_) ⁄Ì¿HÎ, Õfl’˘¿; ¿˘ÀÌ = ¿fl˘Õ / ±ÎÏ·_√fi /

¿Î÷fl‰Îfi_ ±˘Ωfl ±_√fl¬_

¿Îfi˘ = ‰ÎÁHÎfi˘ ¿Î_Ã·˘; ¿˘Ã˘ = ¬Îfi_, ¿˘p¿ / ‰¬Îfl /

±ı¿ Ï·Ï’Ï«Ë˚fi ’ıÀ

¿Î’ = ¿Î’‰_ ÷ı; ±ı¿ CÎflıHÎ_ ¿˘fl_ = ÁÒ ¿<_ / ·A›Î Ï‰fiÎfi_ /

‰Î’›Î˝ Ï‰fiÎfi_ /flÎ_K›Î

Ï‰fiÎfi_

¿ÎŒÌ = ±ı¿ flÎÏ√HÎÌ; / ±ı¿ ’Ìb_; ¿˘· = ‰«fi, ¿⁄Ò·Î÷ / Œ˘fi

’Òfl÷_ / …wfl …ıÀ·_ ’fl ‰Î÷

¿Î‹ = ¥E»Î / ‰ÎÁfiÎ / ¿‹˝-¿ÚI› ¿˘Â = ¬Ωfi˘ / ¿>‰Î‹Î_◊Ì

’ÎHÎÌ ¿Îœ‰Îfi_ ÁÎ‘fi/

ÿ˘œı¿ ‹Î¥·fi_ ±_÷fl

¿Îfl = ¿Î›˝ / ¿Î‹ / ‘_‘˘; ‹˘Àfl√ÎÕÌ ¿˘‚Ì = ±ı¿ ¿˘‹/ ¿˘‚Îfi˘ ‰ı·Îı

¿ÎflÌ = CÎÎ÷¿ / ÿÎflHÎ / ›Ï¿÷ / ÷ÿ⁄Ìfl ø˘ÏÁ_√ = flı·‹Î√˝ ±˘‚_√‰Îfi˘

ŒÎÀ¿ / √ÎÕÌ±˘fi_

ÁÎ‹ÁÎ‹ı ±Î‰Ìfiı

‹‚‰_


¿Î· = ±Î√·˘-’Î»·˘ Ïÿ‰Á; ¿Î‚ / ZÎıhÎ = …‹Ìfi / ¬ı÷fl / V◊Îfi-

‰¬÷ / ∑÷ …√Î / ÂflÌfl-ÿıË

¿ÎÁ = µ‘flÁ / ±ÎÕ¬Ì·Ì ¬…^flÌ = ¬…^flfi_ ÎÕ /

’ÎHÎÌ‹Î_ ◊÷_ CÎÎÁ ¬_…‰Î‚, ‰·Òfl

¿Î‚ = Á‹› / ÿ¿Î‚ / ø˘‘ ¬ÏÕ›˘ = ÂÎËÌ flÎ¬‰Îfi_ ’ÎhÎ /

CÎHÎÎ_ ’Õ‰Î‚Ì ˘‚Ì

¿Î_¿fl˘ = ÌHÎ˘ ’J◊fl / fiÕ÷fl ¬· = ¬fl·, ±˙Ê‘ CÎÒ_À‰Îfi_

ÁÎ‘fi / ÂÃ, ‘Ò÷˝

¿Î_À˘ = ÂÒ‚ / fiÕ÷fl / ‰…fi ¿fl‰Îfi_ ¬_√ = ¬Õ¿·˘, œ√·˘ / ·Ò·_,

ÁÎ‘fi ¬Î_√_

¿Î_Õ = ÕÎ‚Ì / ≠¿flHÎ (±›˘K›Î¿Î_Õ) ¬Î¬fl = ¿ıÁÒÕ˘, ¬Î¬fl˘ /

÷‰ıflfiÌ ÁÒ¿Ì ’Î_ÿÕÌ

¿Î_ÿ˘ = Õ<_√‚Ì / ·Î¤-ŒÎ›ÿ˘ ¬Î¬fl˘ = Âı¿Ìfiı ¿Õ¿ ¿flı·Ì ‰ÎfiÌ

Ï¿kÎ˘ = ¿·‹-·ı¬HÎ / ¬ı÷flfi˘ ¿¿Õ˘ ¬Î¬Ì = CÎıflÎ ’Ì‚Î fl_√fi_ /Ïfi‘fi

¿ÌÀ = ‹ı· / ¿ÎÀ / ¿ÌÕ˘ / …_÷ / ’Òfl_ / ¬Î… = ¬Îz (¬Î…\_) /

‹ÎÏË÷√Îfl ¬Ò…·Ì-«‚

¿<· = ±ı¿_ÿfl / ÷‹Î‹ / ‰_Â-¿À<_⁄ ¬ÎHÎ = ¤_ÕÎfl / œ˘flfi_ ¬Î‰Îfi_

√˘÷_

¿>¿fl = ¿>÷fl˘-rÎfi / flÎ_‘‰Îfi_ ¬Î÷fl = Áfl¤flÎ / ‹ÎÀı /

±ı¿ ÁÎ‘fi flÁÎ›HÎÌ ’ÿÎ◊/ ⁄Î¿˘fl_

¿>« = ·U¿flÌ «Î· ¬Îfl = ZÎÎfl, ¬Îfl˘ / ‰ıfl, ¥W›Î

¿ıÕ˘ = ’√flV÷˘ / ’Ì»˘, Á÷Î‹HÎÌ ¬Î·Ì = ÃÎ·_ / √flÌ⁄ /

HÎHÎÎÀÌ / ‹ÎhÎ


¿ıfl_ = ¿ıflÕÎfi_ Œ‚ / (Á_⁄_‘ ‰Î«¿)fi_ ¬Î_«˘ = ¿Î’ ¿ı ¬ÎÕ˘ / ‰Î_‘˘ -

‰«¿˘

¬Î_Õ<_ = ¬_ÏÕ÷ - ¤Î_√ı·_ / ÷·‰Îfl / √Î‚ = ±’ÂOÿ / √Î‚÷Î_

‰fl ‰√flfiÌ Ωfi fiÌ¿‚ı·_

¬Ò·÷_ = ∂CÎÕ÷_ / ¬S·_ ¿ı ’Ë˘‚_ √Î_Ãfi_ = ¬ÎÁ-’˘÷Îfi_ /

·˘ËÌfiÌ √Î_Ã

¬ıfl = ¿Î◊Îfi_ ÎÕ / ¬ıÏfl›÷ / ¤·ı / √˘fl = ¤Ò¿˘ / ’fl˘ÏË÷ /

ËÂı ¿<‹ÎÏfl¿Î (√˘fl‹Î)

¬˘ = Àı‰ / ±Îÿ÷ / ±ı¿ fl‹÷ √˘‚ = ‰÷‚ / fiÎ÷fi_ …^◊ /

ÂıflÕÌfiÎ flÁ‹Î_◊Ì

⁄fi÷_ ±ı¿ ¬Îz

¬˘À<_ = ±ÁI› / ⁄fiÎ‰ÀÌ / ±LRÎÎ› √˘‚Ì = ’ÎHÎÌ ¤fl‰Îfi_ ÁÎ‘fi/

⁄_ÿÒ¿fiÌ √˘‚Ì/ ÿËŸ

‰·˘‰‰ÎfiÌ ‹À¿Ì /

√˘‚ ‰V÷

¬˘·Ì = ±ÎıflÕÌ / ¬˘‚Ì-œÎ_¿HÎ √Î‹ = √Î‹Õ<_ / ‰…fifi_ ‹Î’

√›ı·Ì √ÕÎ¿<_

√… = ·_⁄Î¥fiÎı ±ı¿‹ / ⁄_ÿÒ¿‹Î_ ÿÎw √·Ì = √·Ì’«Ì / ÁÎ_¿ÕÌ ÂıflÌ

ÃÎ_Á‰Îfi_ ÁÎ‘fi/ ÷_÷‰Îz

‰√ÎÕ‰Îfi_ ÁÎ‘fi / ËÎ◊Ì

¬˘‚ = œÎ_¿HÎ / ÷’ÎÁ / Â˘‘ CÎÀ = ¬˘À / CÎÀÎÕ˘ / CÎÎÀ<_ /

xÿ› / CÎÕ˘

√HÎ = À˘‚_ / ‹_Õ‚ / ÏÂ‰fi˘ Áı‰¿ CÎÀ÷_ = ±˘»\_ ◊÷_ / ›˘B›

Á‹ÿÎ› / »_ÿ ÂÎjÎ‹Î_ ¬_Õ


√÷ = √Ï÷ / √›ı·_ / ‰Ì÷ı·_ / ‰Îz CÎfl = B≤Ë / Á˘√ÃÌfi_ ¬Îfi_ /

V‰fl˘fiÌ fl«fiÎ «U‹Îfi_ ’Î¿ÌÀ

√‹ = Â˘¿ / ÿ—¬ / ⁄Î…\ / ÁÒ CÎ_À = Î·fl / ’Î¿˘ / µV÷Îÿ

√fl‹Ì = µWHÎ÷Î / µU¿ıflÎÀ / Á÷Îflfi_ CÎÎ = …¬‹ / 24 fi_√

±ı¿ ±˘Ωfl ¿Î√‚fi˘ ±ı¿‹

√· = ±Î_¿Õ˘ / ⁄kÎÌfi˘ ‹˘√fl˘ / CÎÎ· = fi¿ÁÎfi / ¬Î‘ /

¿_Ã / √‚_ /«·‹‹Î_ ⁄‚Ì …‹HÎfiÌ ’_√÷

±Î’HÎÎ, fl˘Ï…_ÿÎ ÂOÿ T›‰ËÎfl‹Î_, «Î· ¤ÎÊÎ ≠›˘√‹Î_ ±Î’HÎı

«˘¿ÁÎ¥, ÁE«Î¥ ±fiı ÁÎ‰‘ÎfiÌ Ω‚‰Ì±ı ÷˘ ¤ÎÊÎ ¿Î›˝ÁÎ‘¿

⁄fiı, T›„@÷I‰fiı ÷ı CÎÕ÷Ì flËı ±fiı ±flÁ’flÁ Á‹… ±fiı Á_‰Îÿ

‰‘ÎflfiÎfl_ ⁄‚ ⁄fiÌ flËı.

SE E


ÂOÿÁ‹ÒË ‹ÎÀı ±ı¿ ÂOÿ

fi ¿‚Ì Â¿Î› ±ı‰_ ±√Q› ±¿‚

fi ¿S’Ì Â¿Î› ±ı‰_ ±¿SM›

Ï‰zÎ ¿ı Ï‰¶Îfi˘fiÎ ‹_Õ‚fi_ ‘Î‹ ±¿Îÿ‹Ì

¿ÿÌ ZÎÌHÎ fi ◊Î› ÷ı‰_ ±ZÎ›

…ı‹Î_◊Ì ‰V÷ ¬ÒÀı fiÏË ±ı‰_ ‰ÎÁHÎ ±ZÎ›’ÎhÎ

VhÎÌfiÎ ‹flHÎ Á‘Ì ’Ï÷ ∞‰÷˘ Ë˘› ÷ı‰_ Á˙¤ÎB› ±¬_ÕÁ˙¤ÎB›

fi ¬Î‰Î …ı‰_ ¿ı fi ¬Î¥ Â¿Î› ÷ı‰_ ±¬Î… / ±¬Îz

¿<V÷Ì ¿fl‰Î ‹ÎÀı ⁄fiÎ‰ı·Ì …√Î ±¬ÎÕ˘

⁄Î‰Î±˘ flËı÷Î Ë˘› ±ı …√Î ±¬ÎÕ˘

…‹ÌfifiÌ ±_ÿfl √›ı·˘ Á‹ƒfi˘ ŒÎ_À˘ ±¬Î÷

…ıfi_ ±ı¿ ’HÎ Á_÷Îfi ‹flÌ fi √›_ Ë˘› ±ı‰Ì VhÎÌ ±¬˘‰fi

±√Îµ◊Ì ¤Ï‰W›fi˘ Ï‰«Îfl ¿flÌ Â¿fiÎflÌ ⁄Ï¶ ±√‹⁄Ï¶

F›Î_ fi …¥ Â¿Î› ±ı‰_ ±√Q›

‹ÌÃ<_ ’¿‰‰ÎfiÌ @›ÎflÌ ¿ı …‹Ìfi ±√fl

’ÎflÁÌ ·˘¿˘fi_ ‘‹˝V◊Îfi ±Ï√›ÎflÌ

√Î¥ fi Â¿Î› ±ı‰_ ±√ı›

’√ ‹Ò¿Ì Â¿Î› fiËŸ ±ı‰_ ±√˘«fl

√˛ËHÎ ¿ı V‰Ì¿Îfl fi ¿fl‰Î ›˘B› ±√ÎèÎ

¬Áı fiÏË ±ı‰_ „V◊fl ±«fl

Ï«_÷‰Ì fi Â¿Î› ¿ı Ï«_÷‰‰_ ±›˘B› ±Ï«_I›

‹ÎhÎ Á’ÎÀÌfiı ±Õ¿Ìfiı ’ÁÎfl ◊¥ …÷_ ±»Õ÷_


√‚Î‹Î_ ’Ëıfl‰Îfi˘ Á˘fiÎ ¿ı w’Îfi˘ ÿ˘fl˘ ±»˘Õ˘

Ωı÷Î_ fi‰Î¥ ∂’…ı ±ı‰_ ±…⁄

ÁÎ«‰Ì flÎ¬‰Î Á Ó’ı·Ì ‰V÷ ◊Î’HÎ/±‹Îfi÷

À«·Ì ±Î_√‚Ì ’ÎÁıfiÌ ±Î_√‚Ì ±fiÎ„‹¿Î

Ïfi‰ÎflÌ fi Â¿Î› ±ı‰_ ±Ïfi‰Î›˝

¿Î_¥ Ωı¥fiı ÷ı‹ ¿fl‰_ ÷ı fi¿·

±ı¿ ’»Ì ±ı¿ ±Î‰‰_ ÷ı ø‹ / ±fiø‹

∂÷fl÷Î ‰HÎ˝fiÌ jÎÌ ÁÎ◊ıfi˘ Ï‰‰ÎË ±fi·˘‹

±Î√‚fiÌ ‰V÷ ÁÎ◊ıfi_ ΩıÕÎHÎ ¿ı ÷ı‹ ±Î‰÷Ì ‰V÷ ±fiÁ_‘Îfi

’ÿ˘fi˘ ’flV’fl ›˘B› Á_⁄_‘ ¿ı ΩıÕÎHÎ ±L‰›

fiÏË √z ¿ı fiÏË ’z ±ı‰_ ±’zÎ√z

‹Î’Ì fi Â¿Î› ±ı‰_ ±’Ïfl‹ı›

ÀÎ‚Ì fi Â¿Î› ±ı‰_ ±’ÏflËÎ›˝

ÁÎ‹ÎL› Ïfi›‹‹Î_ ⁄Î‘ ¿fl‰˘ ÷ı /

ÁÎ‹ÎL› Ïfi›‹ ⁄ËÎfl flÎ¬‰_ ±’‰Îÿ

…ˆfi ÷’V‰Ì±˘fiı flËı‰Îfi_ V◊Îfi ±’ÎÁfl˘/

µ’Îl›

¤˘…fifiı ±Îfl_¤ı ±fiı ±_÷ı ±Î«‹fi ¿fl‰_ ÷ı ±’ÒÂHÎ

⁄˘·Ì fi Â¿ı ±ı‰_ ±⁄˘·

ÂÎjÎ‹Î_ …ıfiı ¬Î‰Îfi˘ ÏfiÊı‘ »ı ±ı‰_ ±PÎZ›

‹fi˘¤Î‰ÿÂ˝¿ Ë·fi«·fi ¿ı ‹ƒÎ ±Ï¤fi›

Á_¿ı÷ ±fiÁÎfl ≠ı‹Ì±˘fi_ Ï‹·fi ±Ï¤ÁÎfl

±ÎÕ¬Î·Ì ¿ı ‰E«ı Ï‰Kfi Ï‰fiÎfi_ ÏfiW¿_À¿


¿˘¥ ’HÎ ÷flŒfiÎ ¤› Ï‰fiÎfi_ Ïfi¤˝› /

±¿<kÎ˘¤›

‹_√‚ ≠Á_√ı ¿˘¥fiı ‰‘Î‰‰Î ‰’flÎ÷Î ±HÎÌÂ¶ ÿÎHÎÎ ±ZÎ÷

±Î‚Á ¿ı T›ÁfiÌ±˘fiı ‹ÎÀı ±ı¿ÃÎ ‹‚‰ÎfiÌ …√Î ±~˘

…ıfi˘ ¤_√ fi◊Ì ◊›˘ ±ı‰_ ⁄˛õ«›˝ ±¬_Õ ⁄˛õ«›˝

¬ÎızÎ ‰√fl ¿<ÿfl÷Ì flÌ÷ı ⁄fiı·_ …‚ÎÂ› ±¬Î÷

CÎflfiÎ µ’·Î ‹Î‚ı ¿flı·Ì »˘⁄_‘ ¬S·Ì …√Î ±√ÎÂÌ

…ı‹Î_ ÂflÌfl ’fl ±Î»Ì Œ˘S·Ì fiÌ¿‚÷Ì Ë˘› ±ı‰˘ fl˘√ ±»⁄ÕÎ

«_ƒfiÌ ‰‘÷Ì …÷Ì ¿‚Î‰Î‚_ ’¬‰ÎÏÕ›_ ±…‰ÎÏ‚›_ /Â¿SÎ’ZÎ

…ıfiı ¿˘¥ ÁÎ◊ı ÿU‹fiÎ‰À fi◊Ì ±ı‰_ ±Ω÷ÂhÎ

fl˘À·Ì ‰HÎ‰Î ‹ÎÀı Ωı¥÷˘ ¿˘fl˘ ·˘À ±ÀÎ‹HÎ

ÿfl ±ÎÃ‹ı Ïÿ‰Áı ≠√À ◊÷_ ’hÎ ±Ã‰ÎÏÕ¿

±ÎÃ Ïÿ‰Á «Î·÷Ì ±ı¿ ‘ÎÏ‹˝¿ ≠T≤ÏkÎ ±ßÎ¥

fiÎ‹ ΩıÕı ‹Ò¿‰Î‹Î_ ±Î‰÷_ µ’fiÎ‹ ±À¿

±ÎÃ ±ÎfiÎfiÌ g¿‹÷Ìfi˘ «·HÎÌ ÏÁy˘ ±Õ‘˘

¿ËÌ±ı ¿_¥ ±fiı ¿flı ¿_¥ ±ı‰_ ±Õ⁄_√

¤›, ÏŒ¿fl ¿ı Ï‰«Îfl flÎA›Î Ï‰fiÎ ¿Î‹ ¿flfiÎfl_ ±Ï‰«ÎflÌ /

⁄ıÏŒ¿fl_

’Ëı·Ì ‰Îfl ÁÎÁflı …÷Î ‰fl ÁÎ◊ı …÷˘ ÁÎ◊ÌÿÎfl ±HÎ‰fl

‰V÷fi˘ ÌHÎ˘, ¤ Ó¿Î› ±ı‰˘ »ıÕ˘ ±HÎÌ

’ÿÎ◊˝fiÎ ⁄‘Î … √HÎ‘‹Îı ‘flÎ‰fiÎfl fiÎfiÎ‹Î_ ±b /

fiÎfiÎı ±ı¿‹ ±ıÀ‹


¤‚Ì Ω› fiÏË ±ı‰_ ‹ÎHÎÁ ±÷Õ<_

’W’ÎÏÿ¿ ÁBÎ_‘ÌÿÎfl ’ÿÎ◊˝fi˘ ±¿˝ ±kÎfl

‹ÌÃÎ ¿ı ‹ÁÎ·Î‹Î_ ±Î◊Ì flÎ¬ı·Î_ Œ‚-‹Ò‚ ±◊Îb_

⁄_fiı ËÎ◊fiı ¿˘HÎÌ◊Ì ‰Î‚Ì ¿flÎ÷Ì ±ı¿ ‹ƒÎ ±ÿ⁄

∞‰ÎI‹Î ±fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ±ı¿÷Î ±¶ˆ÷

‹A› ¿flÌfiı V◊ÎM›Î Ë˘› ÷ı ÿı‰ ±Ï‘WÃÎ÷Î

Àı¿Î Ï‰fiÎ Ë‰Î‹Î_ ·À¿ı ±ı‹ ±K‘fl

±◊˝ Á‹…‰Î ±fi@÷ ’ÿ ±◊‰Î ’ÿfi_ µ‹ıflHÎ ±K›ÎËÎfl

±ÎËÎfl ⁄_‘ ¿fl‰˘ ÷ı µ’‰ÎÁ /

±fiÂfi

±fiÎ◊˘fiı ’Î‚Ì-’˘ÊÌ ¿ı‚‰fiÎfl Á_V◊Î ±fiÎ◊Îl‹

ÁÎ«‰Ì flÎ¬‰Î Á Ó’ı·_ ±‹Îfi÷/◊Î’HÎ

¿Î_¥ Ωı¥fiı ÷ı‹ ¿fl‰_ ÷ı ±fi¿flHÎ / fi¿·

±˙ÊÏ‘fiÌ ÁÎ◊ı ·ı‰Î÷Ì ‹ÿÿw’ ‰V÷ ±fi’Îfi

±ı¿ ¤ÎÊÎ‹Î_ ¿Ëı·Ì ‰V÷ ⁄Ì∞ ¤ÎÊÎ‹Î_ ¿Ëı‰Ì ÷ı ±fi‰Îÿ

’Î»Ô‚ ’Î»‚ …‰_ ¿ı µ’ÿıÂ ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_ ±fiÁflHÎ

V‰fl ’»Ì µE«ÎflÎ÷˘ ±fifiÎÏÁ¿ ‰HÎ˝ ±fiV‰Îfl

flÁ˘¥ ±fiı …‹‰ÎfiÌ …√Îfiı »ÎHÎ‹ÎÀÌ◊Ì ·Ÿ’‰Ì ÷ı ±⁄˘À

ÏflÁÎ¥fiı ±‹¿fiÌ ÁÎ◊ı fi ⁄˘·‰_ ÷ı ±⁄˘·Î

¿˘¥ ’HÎ ¿Î‹ ÁÎfl fi‹˛÷Î◊Ì Ë¿Ì¿÷ ¿ËÌ ¿flı·Ì Ï‰fi_÷Ì ±fl…

M≤J‰Ì ’fl ∂÷flı·Î ÿı‰ ¿ı ≥rfl ±‰÷Îfl

±Î›W›fiÎ ±‹¿ ±‹¿ ‹ÿ÷fiÎ ¤Î√ ¿ı ’ıÀÎ ¤Î√ ±‰V◊Î

…ı‹Î_ ŒıflŒÎfl fi ◊Î› ÷ı‰_ ±Ï‰¿ÎflÌ


‰V÷fi˘ ÁÎfl˘ ‹ÎÃ˘ ≠¤Î‰ ¿ı »Î’ ’Õı ÷ı ±Áfl

ÁÎ‘Ì fi Â¿Î› ±ı‰_ ±ÁÎK›

…ıfi˘ ¥·Î… fi Ë˘› ÷ı‰˘ (fl˘√) ±VÎÎK›

Â⁄fiı ⁄Î‚÷Î_ ÂıÊ flËı÷Î_ ËÎÕ¿Î_ ±„V◊

fi ±Õ¿Î› ÷ı‰_ ±VM≤U›

V’Â˝ ¿fl‰˘ ›˘B› fi Ë˘› ÷ı‰_ ±VM≤U›

ËÎ◊Ìfiı ËÎ_¿‰Îfi_ ¿ı ¿Î⁄Ò‹Î_ flÎ¬‰Îfi_ ÁÎ‘fi ±_¿<Â

⁄ı »ıÕı ‰‚ı·˘ ‘Î÷fi˘ ¿ÕÌ …ı‰˘ ÁÏ‚›˘ ±_¿˘Õ˘ / ±Î_¿Õ˘

‘‹˝ÂÎjÎ‹Î_ ¿Ëı·Î ±Î«flHÎfiÎ Ïfi›‹˘ ±Î«Îfl

±ı¿ ¿_ÿ …ıfiÌ ÁÒ_Ã ⁄fiı »ı ±Îÿ

±Î‹_hÎHÎ ±Î’‰Î ‹ÎÀı ‹˘¿·ı·Ì ’ÏhÎ¿Î ±Î‹_hÎHÎ’ÏhÎ¿Î

ÿı‰fiÌ ‹ÒÏ÷˝ Á‹ZÎ ÿÌ‰˘ µ÷Îfl‰˘ ÷ı ±Îfl÷Ì

’‘Îfl˘ ±ı‹ ¿Ëı‰_ ÷ı ±Î‰¿Îfl/V‰Î√÷

ÏÿÂÎ±˘ ‘Ò‚◊Ì »‰Î¥ Ω› ±ı‰_ Á¬÷ ‰Î‰Î˘Õ<_ ±Î_‘Ì

±Î_¬˘‹Î_◊Ì ÿ—¬ ¿ı ËÊ˝ ‰¬÷ı À’¿÷Î_ ÀÌ’Î_ ±Î_Á

⁄Î_‘¿Î‹ ≥I›ÎÏÿfiÌ ›˘…fiÎ ¿flfiÎfl ÏfiWHÎÎ÷ ≥…fiıfl

ÃflÎ‰ı·Ì Âfl÷ ≠‹ÎHÎı ¿˘¥ Ëyfi˘ ±ı¿ËJ◊ ¤˘√‰À˘ ≥Ωfl˘

›˘B›÷ÎfiÌ ¿ÿfl‹Î_ ‹‚÷Ì ¤ıÀ ≥fiÎ‹

ÁŒÎ¥ ±◊‰Î ¿Õ¿’b_ ·Î‰‰Î ‹ÎÀı ‘˘›ı·Î_ ¿’ÕÎ_ ’fl

Œıfl‰‰Îfi_ ±ı¿ ÁÎ‘fi ≥jÎÌ

CÎfl ≥I›ÎÏÿ «HÎ‰Î‹Î_ Ô‰’flÎ÷_ ‹ÎÀÌfi_ «˘Á·_ πÀ

«˘yÁ Á‹› ’»Ì ’Î»\_ ±Î’‰ÎfiÌ Âfl÷ı ±Î’ı·_/·Ì‘ı·_ µ»Ìfi_


fi…fl «¿‰Ì ’Îfl¿Ì ‰V÷ µÃÎ‰fiÎfl_ µÃÎ‰√Ìfl

¤Ò÷≠ı÷fiÌ ±Áfl ¿Îœ‰Î ‹ÎÀı ‹Î◊ı◊Ì µ÷Îflı·_ Ë˘› ÷ı µ÷Îfl

¿ÂÎ‹Î_◊Ì µ÷Îflı·_ ·¬ÎHÎ µ÷Îfl˘

’ˆÁÎ ±ÎM›Î Ï‰fiÎ / fiÎ‹ı ·¬Î‰Ìfiı µ‘Îfl

ÁÎfl_ ¿fl‰Î µ’Î›, ÁÎfl‰Îfl, ±˘ÁÕ‰ıÁÕ ≥. ¿fl‰Î_ ÷ı µ’«Îfl

‹Ò¿ı·Î_ fiÎHÎÎ_‹Î_◊Ì ’Î»\_ ·ı‰_ ÷ı µ’ÎÕ

√›ı·˘ ‹_ÿ‰ÎÕ ’Î»˘ ±Î‰ı ÷ı ∂◊·˘

¤Î‰÷Î· ¿ı TÎ…fi ¿›Î˝ Ï‰fiÎ ±ı‹fi_ ±ı‹ ±Î’ı·_ ∂CÎÕ

√HÎ÷flÌ ‰√ıflı Ëı÷±˘ ‹ÎÀı ±ı¿ ±fiı ±Î¬Ì ’ÒHÎ˝ ‹Îfiı·Ì

‰V÷ ±◊‰Î Á‹ÒË ±ı@‹ / ›ÏfiÀ

ÿfl hÎÌ…ı Ïÿ‰Áı ±Î‰÷_ ±ı¿Î_÷fl

±ı¿ ±ı¿ ÿËÎÕÎfiı ±Î_÷flı ±Î‰÷˘ ÷Î‰ ±ı¿Î_÷Ïfl›˘

√˛ËfiÎı ±Î¿ÎÂ‹Î_ Œfl‰Îfi˘ ‹Î√˝ ¿ZÎÎ

CÎÀ÷Ì g¿‹÷ ¿fl‰Ì ÷ı ¿ÿfl

Â⁄fiı ±˘œÎÕ‰Îfi_ ·Ò√Õ_ ¿Œfi

·Î¿ÕÎ_ ‰Ëıfl‰Îfi_ ±ı¿ ±˘Ωfl ¿fl‰÷

Ï÷Ï◊ fiyÌ ¿›Î˝ Ï‰fiÎ ±Î‰fiÎfl$ ±Ï÷Ï◊

ÿı¬Î÷_ ⁄_‘ ◊¥ …‰_ ÷ı ±ºU›

…ıfiÌ ±Îfl’Îfl Ωı¥ fi Â¿Î› ÷ı‰_ ±’ÎflÿÂ˝¿

’Ëı·Î_ ¿ÿÌ fi ⁄L›_ Ë˘› ÷ı‰_ ±¤Ò÷’Ò‰˝

Ï¿_‹÷ fi ¿flÌ Â¿Î› ±ı‰_ ±‹ÒS›

±Î ·˘¿‹Î_ ‹‚ı fiÏË ÷ı‰_ ±·˙Ï¿¿


…ıfi˘ fiÎÂ fi ◊Î› ±ı‰_ ±Ï‰fiÎÂÌ

¿ÿÌ ’HÎ fi ⁄fiÌ Â¿ı ÷ı‰_ ±Â@› /±Á_¤Ï‰÷

±Î‰¿ ÷◊Î ¬«˝fiÎı ±ÕÁ|˘ ±_ÿÎ…’hÎ

’˘÷ÎfiÎ ËÎ◊ı ·¬Î›ı·_ ’˘÷Îfi_ T≤kÎÎ_÷ ±ÎI‹¿◊Î

V‰Î◊˝ ÁÎ‘‰Î ¤„@÷fi˘ œ _√ ¿flfiÎfl ⁄√¤√÷

±Î_¬ ±Î√‚ ¬Õ<_ ◊¥ Ω› ÷ı‰_ ±Î⁄ıËÒ⁄

Ωı¥±ı ÷ı ¿fl÷Î_ ‰‘ ¬«˝ ¿flfiÎfl µÕÎµ

±Î¿ÎÂ ±fiı M≤J‰Ì F›Î_ ‹‚÷Î_ ÿı¬Î› »ı ÷ı flı¬Î ÏZÎÏ÷…

±Î‰ı·Ì ÷¿fiÎı µ’›˘√ ¿flÌ V‰Î◊˝ ÁÎ‘fiÎfl ÷¿ÁÎ‘

±ı¿ … Á‹›‹Î_ ◊¥ √›ı·_ Á‹¿Î·Ìfi

Áfl¿Îfl ÷flŒ◊Ì ¬ı÷Ì ‹ÎÀı ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰÷Î_ fiÎHÎÎ_ ÷√Î‰Ì

¿˘¥fiÌ ’HÎ ‹ÿÿ fi ·ı ÷ı V‰Îl›Ì /

V‰Î‰·_⁄Ì

…ıfiÎ ’fl ÷Ë˘‹÷ ‹Ò¿Î›_ Ë˘› ÷ı ±Îfl˘’Ì /

≠Ï÷‰ÎÿÌ

CÎÕÎfiÌ ’÷Î‰À ‹ÎÀı ⁄_fiı ’ZÎı V‰Ì¿Îflı· ÏfiW’ZÎ T›„@÷ ·‰Îÿ

·Î√÷Î-‰‚√÷ÎfiÌ ΩHÎ ‹ÎÀı ≠ÏÁ© ¿flÎ÷˘ ’hÎ ’Ïfl’hÎ

Á‹F›Î ‰√flfiÌ ¬˘ÀÌ ±ÎV◊Î Ë˘‰Ì ÷ı ±_‘l¶Î

ÁÎflÎ fiflÁÎfiı ’Îfl¬fiÎflÌ Â„@÷ Ï‰‰ı¿⁄Ï¶

Á˘ ‰Ê˝ ’ÒflÎ_ ◊›ı ∂…‰Î÷˘ µIÁ‰ Â÷ÎOÿÌ-

‹Ë˘IÁ‰

÷Î¿ÌÿfiÌ Á¬÷ µCÎflÎHÎÌ ÷¿ÎΩı


’«ÌÁ ‰Ê˝ ’ÒflÎ_ ◊›ı ∂…‰Î÷˘ µIÁ‰ fl…÷‹Ë˘IÁ‰

’«ÎÁ ‰Ê˝ ’ÒflÎ_ ◊›ı ∂…‰Î÷˘ µIÁ‰ Á‰HÎ˝‹Ë˘IÁ‰

¤Ï‰W›fiÌ ±Î√ÎËÌ ¿flfiÎfl ‰ÎHÎÌ ¤Ï‰W›‰ÎHÎÌ

‹ÒS› ±ÎM›Î Ï‰fiÎ Ωı‰Î ·Ì‘ı·˘ ‹Î· Ω_√Õ

‘‹˝ ¿ı ÿıÂfiı ¬Î÷fl ’˘÷Îfi_ ⁄Ï·ÿÎfi ÿıfiÎfl ÂËÌÿ

÷flÃËC Ô ¢ U ‚Áà∑ ˝ÿÿÊ« U ÁŸC ¢ ÃÁ_ Ô U Ô ¬⁄ U ËÃÿÊ Ê

‡ÊùÃ— ‚Œ‚¡«UÊàflÊ àÿÄàflÊ«U‚àÿ◊Êø⁄UÃ ÊÊÔ U

Â¤ ±◊Î˝IÎ˚ ’H› ¿Î› ˝◊Ì µkÎ‹ Œ‚ ‹‚ı »ı. ‘Îflı·_ ÏÁ¶ ◊Î› »ı.

±Â¤ ±◊Î˝÷˚ ’Î’ ¿Î› ˝◊Ì ±Ïfip Œ‚ ‹‚ı »ı. fi ‘Î›_ Ë˘› ÷ı‰_

⁄Òfl_ Œ‚ ‹‚ı »ı. ‹ÎÀı Ï‰zÎ Á_’Îÿfi ¶ÎflÎ Â¤-±Â¤ ¿‹ ˝ Ï‰Âı

iÎÎfi ≠ÎÅ ¿flÌ Ë_‹ıÂÎ ’Î’- ¿‹ ˝fi˘ I›Î√ ¿fl‰˘.

SE E


≠¿flHÎ - 8

Ï‰flÎ‹Ï«Ë˚fi˘

⁄˘·÷Ì ¿ı ·¬÷Ì ‰¬÷ı @›Î_ @›Î_ ±À¿‰_ ¿ı Ï‰flÎ‹ ·ı‰˘ ÷ı ÿÂÎ˝‰÷Î_ ¬ÎÁ

Ï«é˘fiı Ï‰flÎ‹Ï«é˘ ¿Ëı »ı.

Ωı¿ı Ï‰flÎ‹Ï«é˘ ‹ÎhÎ Ï‰flÎ‹ ÿÂÎ˝‰Ì ±À¿Ì …÷Î_ fi◊Ì. ±ı @›Îflı¿

¿◊Ï›÷I›fi˘ ‹‹˝ ⁄ÿ·‰Î‹Î_ ’HÎ ¿ÎflHÎ¤Ò÷ ⁄fiı »ı. …ı‹ ¿ı,

±ËŸ √_ÿ¿Ì ¿fl‰Ì fiËŸ, ¿flfiÎflfiı ÁΩ ◊Âı.

±ËŸ √_ÿ¿Ì ¿fl‰Ì, fiËŸ ¿flfiÎflfiı ÁΩ ◊Âı.

«˘flÌ ¿fl‰Ì fiËŸ, ¿flfiÎflfiı ÁΩ ◊Âı.

«˘flÌ ¿fl‰Ì, fiËŸ ¿flfiÎflfiı ÁΩ ◊Âı.

Ï‰flÎ‹Ï«é˘fi˘ ⁄Ë … ÁÎ‰‘ÎfiÌ’Ò‰¿ ≠›˘√ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ … ¿◊fifiÎ

›◊Î◊ ‹‹fiı ’¿ÕÌ Â¿Î›. ±ıÀ·ı ÷˘ ≠Î. ‹˘Ëfi¤Î¥ ’Àı·ı ¿èÎ_ »ı ¿ı, “Ï‰flÎ‹Ï«é˘

±÷_hÎ flÌ÷ı ≠›˘…‰Î_ ÷ı ¿fl÷Î_ ÷˘ Ï‰flÎ‹Ï«é˘fi˘ ≠›˘√ … fi ¿fl‰˘ ±ı ÔÔ‰‘Îflı ÁÎfl_

»ı”, Ωı ¿ıı Ë‹HÎÎ_ Ë‹HÎÎ_ ±ı¿ ‰·HÎ Ï‰¿V›_ …HÎÎ› »ı ¿ı, Ï‰flÎ‹Ï«é˘ Â@› ±ıÀ·Î_

±˘»Î ‰Î’fl‰Î_. Ωı¿ı ÷ıfi˘ ±◊ ±ı‰˘ fi◊Ì ¿ı Ï‰flÎ‹Ï«é˘fi_ ‹Ëk‰ CÎÀu_ »ı.

Ï‰flÎ‹Ï«é˘fi˘ µ’›˘√ ·ı¬¿ ±fiı ‰Î«¿fiı ‹ÿÿw’ ◊‰Î ‹ÎÀı »ı.

·¬fiÎflfiÎ ¿◊Ï›÷T›fiı ›◊Î÷◊ ’Î‹‰Î Ï‰flÎ‹Ï«é˘ ›˘B› V◊Îfiı ‰’flÎ›Î_

Ë˘› ±ı ¬Ò⁄ … …wflÌ »ı.

±Ï¤T›„@÷fiÌ «˘¿ÁÎ¥ ‹ÎÀı ·ı¬fi‹Î_ ’ÏflE»ıÿfi_ ‰Î@›˘‹Î_; ‰Î@›fi_

’ıÀÎ‰Î@›˘‹Î_ ±fiı ’ıÀÎ‰Î@›˘fi_ ’ÿ˘‹Î_ Ï‰¤Î…fi ◊›ı·_ Ωı¥ Â¿Î› »ı.

120

Ï‰flÎ‹Ï«é˘fi˘ ≠›˘√ V‰ıE»Î’Ò‰¿ ¿flÌ Â¿Î÷˘ fi◊Ì. ≠›˘√‹Î_ fiÎfiÌ ÂÌ ±÷_hÎ÷Î

CÎHÎ˘ ‹˘À˘ ±fi◊˝ ¿flÌ ⁄ıÁı »ıı.

Ï‰flÎ‹Ï«é˘fiÎ Ï‰Ï‰‘ µ’›˘√˘ ±fiı ±ıfiÎ ÁÎflw’ ¿ıÀ·Î¿ Ïfi›‹˘ ±ËŸ

±ÎM›Î »ı. ±ıfi˘ ±P›ÎÁ ¿flÌ Ï‰flÎ‹Ï«é˘ Ï‰‰ı¿’fl—Áfl ‰Î’fl‰Î ±fifl˘‘ »ı.

·ı¬fi‹Î_ ‰’flÎ÷Î_ Ï‰flÎ‹Ï«é˘-…ı ¬flı¬flÎ_ Ï‰flÎ‹Ï«é˘ »ı ÷ı ÷˘ ‹ÎhÎ »

… »ı — (1) ’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹ (.) (2) ≠lÎ◊˝Ï«é (?) (3) µÿ˚√ÎflÏ«é (!)

(4) ±S’Ï‰flÎ‹ (,) (5) ±‘˝Ï‰flÎ‹ (;) (6) √flÏ‰flÎ‹ (—)

±Î » Ï‰flÎ‹Ï«é˘ µ’flÎ_÷ fiÌ«ı ÿÂÎ˝T›Î ≠‹ÎHÎıfiÎ ⁄ÌΩ ¿ıÀ·Î¿ Ï«é˘

’HÎ ·ı¬fi‹Î_ ≠Á_√˘’ÎkÎ ≠›˘Ω÷Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı — (1) ·CÎflı¬Î (-) (2)

√flflı¬Î (-) (3) ±‰÷flHÎÏ«é (“-”) (4) ¿ ÓÁ () (5) ‰HÎ˝·˘’Ï«é (”)

(6) hÎHÎ À’¿Î_ ¿ı ¬_Õ‰Î@›-Ï«é (...)$

Ï‰flÎ‹Ï«é˘fiÎ ⁄ı ‰√ ˝ Ωı÷Î_ ±ı¿ ‰Î÷fiÌ ¬Î÷flÌ ◊Âı ¿ı, Ï‰flÎ‹Ï«é˘fi˘

Á_⁄_‘ ‹ÎhÎ “Ï‰flÎ‹” ÁÎ◊ı fi◊Ì, ’HÎ ±ı‹fiÎı @›Î_¿ µÏ«÷ µ’›˘√ ◊‰˘ …wflÌ

Ë˘¥ ±ı‹fi˘ ’HÎ Ï‰flÎ‹Ï«é˘‹Î_ Á‹Î‰ıÂ ◊›˘ »ı. ±L› Ï«é˘fi˘ ’HÎ ¿Â˘¿

±◊˝Á_¿ı÷ Ë˘› »ı .±ıÀ·ı ±ıfi˘ Ï‰Ïfi›˘√ ’HÎ ≥E»ÎfiÁÎfl fi … ◊¥ Â¿ı. ±ı‰Î

Ï«é˘ ¿˘¥ Âˆ·Ì Ï‰ÂıÊfiı CÎÎÀ ±Î’‰Î ‹ÎÀı ≠›˘Ω÷Î_ Ë˘› »ı.

√…flÎ÷Ì‹Î_ “Ï‰flÎ‹Ï«é˘” ±fiı ±L› “Á_¿ı÷Ï«é˘” …ı flÌ÷ı ≠›˘Ω› »ı

±ıfiı ±ËŸ µÿÎËflHÎ ÁÎ◊ı ÿÂÎ˝‰‰Îfi˘ µ’ø‹ »ı.

(1) ’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹ (.) —

(¿) ±ı¿ Ï‰«Îfl ¿ı Ë¿Ì¿÷fi_ Ïfi‰ıÿfi ’ÒHÎ˝ ◊÷_ Ë˘› ÷ı‰Î_ ‰Î@›˘ (ÁÎÿÎ

‰Î@›˘) fiı ±_÷ı ’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹ ‰’flÎ› »ı. …ı‹ ¿ı,

(1) ±¿⁄fl ‹ËÎfi ⁄ÎÿÂÎË Ë÷˘.

(2) ÷Î…‹Ëı· ÂËıfiÂÎËı ⁄_‘ÎT›˘ »ı.

Ï‰flÎ‹Ï«Ë˚fi˘ 121

(3) ±ı ⁄fiÎ‰fi_ ÂOÿ˘ ¶ÎflÎ ‰HÎ˝fi ¿fl‰_ ±CÎfl_ »ı.

(4) Á_’ I›Î_ …_’.

(5) ⁄Î‰Îfiı Ωı¥ ⁄Î‚¿ √¤flÎ¥ √›_.

(¬) ⁄ı ¿ı ÷ı◊Ì ‰‘ ÁÎÿÎ_ ‰Î@›˘ Ï‹l‰Î@› ¿ı Á_›@÷‰Î@› ÷flÌ¿ıΩıÕÎ÷Î_ Ë˘› I›Îflı »ı¿ »ıS·Î ‰Î@›fiı ±_÷ı … ’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹ ±Î‰ı.

(1) ±ı @›Î_ …‰Îfi˘ »ı ±ıfiÌ ‹fiı ΩHÎ fi◊Ì.

(2) ±Î’b_ ‹K›¿Î·Ìfi ÁÎÏËI› ‹ÎhÎ ‘ÎÏ‹˝¿ »ı ±ı ‹ÎL›÷Î

¬˘ÀÌ ÃflÌ «Ò¿Ì »ı.

(3) F›Î_ F›Î_ fi…fl ‹ÎflÌ Ãflı ›ÎÿÌ ¤flÌ I›Î_ ±Î’fiÌ.

(√) Á_ZÎı’ÎZÎfl˘fiı ±_÷ı ’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹fi_ Ï«é ‹¿Î› »ı.

¿. ÿ. ÕÎ. ; fl. ‹. fiÌ·¿_Ã. ; «˘. ‹Ì. ; ±ı. ±ı‹. ÀÌ. ±ıÁ.,

¥. Á. ’Ò.; Ï¿. √˛Î.; √. flÎ. ¬Î. √˛Î. ⁄˘.; ‹_. flÎ. Áı. Ïfi..$

(CÎ) …ı Á_¿ı÷˘-±Î_Ï¿¿ (±ÎZÎÏfl¿) Ë˘› ±ı‹fiı ¿ ÓÁ‹Î_ fi ÿÂÎ˝‰Ì±ıI›Îflı ±ı‹fiÌ ’»Ì ’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹ ‹¿Î› »ı.

1., 2., 3., ¿., ¬., √. ‰√ıflı.

ÁÎ‹ÎL› flÌ÷ı ±Î‹ ≠«Îfl »ı, »÷Î_ Ë‰ı ±Î_Ï¿¿ ¿ı ±ÎZÎÏfl¿ Á_¿ı÷Îı ’»Ì

¿˘¥ Ï«é fi ‹Ò¿‰Îfi_ ‰·HÎ ’HÎ ÿı¬Î› »ı;

1 Ï‰ÂıÊHÎ / 2 Ïø›Î’ÿ / 3 fiÎ‹›˘√Ì / ; ¿ ‰Î@› / ¬ ¿Úÿ_÷ ‰√ıflı

’Ëı·Î_, √_◊fiÎ_ ≠¿flHÎfiÎ_ ‹◊Î‚Î_ ‰√ıflıfiı ±_÷ı ’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹fi_ Ï«é ‹¿Î÷_

’HÎ ±ı ±fiÏ«÷ Ë÷_. …ı‹ ¿ı,

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfi_ T›Î¿flHÎ.

fiflÏÁ_ËflÎ‰ ¤Îı‚ÎfiÎ◊ Ïÿ‰ıÏÀ›Î.

¤ÒÏ‹¿Î. / ≠V÷Î‰fiÎ./ µ’˘ÿ˚CÎÎ÷.


’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹ ÁÎ‹ÎL› flÌ÷ı ‰Î@›Î_÷ı … ±Î‰ı »ı.

2. ≠lÎ◊˝Ï«é (?) —

(¿) …ı ‰Î@›‹Î_ ≠lfi˘ ¿ı ¿˘¥ M≤E»Îfi˘ ¤Î‰ Ë˘› I›Îflı, ±ı‰Î_‰Î@›˘fiı ±_÷ı Ë_‹ıÂÎ ≠lÎ◊˝Ï«é … ‹¿Î›.

(1) ÷‹ı ±I›Îflı @›Î_◊Ì ±ÎT›Î ?

(2) ÷‹ı ‰Ëı·Î ¿ı‹ fi ±ÎT›Î ?

(3) ¿˘HÎ - ¿˘HÎ …‹‰Î ±Î‰‰ÎfiÎ_ »ı ?

(4) ±Î ¿Î‹ ¿˘fiı Á Ó’ÌÂ_ ?

(5) ±Î’HÎı ±‹ıÏfl¿Î …¥ Â¿ÌÂ_ ¬flÎ_ ?

(¬) µ’‰Î@›˘ w’ı ±Î‰÷Î_ ≠lÎ◊˝¿ ‰Î@›˘fiı ±_÷ı ≠lÎ◊˝Ï«é ±Î‰÷_fi◊Ì. ‹A› ‰Î@›‹Î_ ≠l Ë˘› ÷˘ »ı¿ ±_÷ı … ≠lÎ◊˝Ï«é ±Î‰ı.

(1) [ÏÂZÎ¿ı Â_ ’Ò»›_] ÷ı ‹fiı Á_¤‚Î›_ fiËŸ.

(2) [±ı ¿›Îflı ±Î‰Âı] ±ıfiÌ ‹fiı ¬⁄fl fi◊Ì.

(3) [±ı @›Î_ …‰ÎfiÎı »ı] ÷ıfiÌ ‹fiı ¬⁄fl fi◊Ì.

(1) ‹fiı ¿ı‹ ¬⁄fl ’Õı ¿ı ÷‹Îflı V¿<Àfl Ωı¥±ı »ı ?

(2) ÷‹ı ⁄‘Î ‰Ëı·Î ¿ı‹ fi◊Ì ±Î‰÷Î ±ı‹ ÏÂZÎ¿ı ’Ò»›_.

(3) Ë_ ¿ı‹ ±ÎT›˘ ÷ı ÷_ ΩHÎ÷˘ fi◊Ì ?

(√) ±V’p …HÎÎ÷Î ¿ı ¬˘ÀÎ ·Î√÷Î ÂOÿfiÌ ⁄Î…\‹Î_ ¿˙ÓÁ‹Î_≠lÎ◊˝Ï«é ‹¿Î› »ı.

(1) ⁄‘Î … ÷k‰iÎÎfi (?) Á‹∞ Â¿÷Î ËÂı ?

(2) ¿ıÀ·Î¿‹Î_ (?) V‰Î¤ÎÏ‰¿ ⁄Ï¶ ◊˘ÕÌ Ë˘› »ı.

3. µÿ˚√ÎflÏ«é (!) —

…ı ‰Î@›‹Î_ ¿˘¥ ’HÎ ≠¿ÎflfiÌ ·Î√HÎÌ-¤›, ÿ—¬, Â˘¿ ËÊ˝, Ï÷flV¿Îfl,

±Îfi_ÿ, ±Îç›˝ ‰√ıflıfi˘ µÿ˚√Îfl Ë˘› ÷ı‰Î_ ‰Î@›˘fiı ±_÷ı ±Î Ï«é ‹¿Î› »ı —

Ï‰flÎ‹Ï«Xfi˘ 123

1. ‘L› »ı ±ıfiÌ ⁄ËÎÿflÌfiı !

2. ¿ı‰˘ w’Î‚˘ ‹˘fl !

3. ÁÎ⁄fl‹÷Ì, ¿ıÀ·Ì √_ÿÌ fiÿÌ !

4. ±_÷ı ÷ıÓ ±Î‰_ … ¿›* !

¿ıÀ·Ì¿ ‰Îfl µÿ˚√Îfl‰Î«¿˘ … ‰Î@› ÷flÌ¿ı ±Î‰÷Î_ Ë˘› I›Î_ ±ı‹fiı±_÷ı ’HÎ ±Î Ï«é ‹¿Î› »ı.

ŒÀ ¤Ò_ÕÎ !, ±‘‘‘ !, ‰ÎË‰ÎË !, ÂÎ⁄ÎÂ !, ËÎÂ !

±Î‰Î_ µÿ˚√Îfl‰Î«¿˘ ’»Ì ¿˘¥ Ï‰‘Îfi Ë˘› ÷˘ ±_÷ı µÿ˚√ÎflÏ«é±Î‰ı ….

1. ±flıflı, Ï⁄«ÎflÎfi_ ±Î‰Ì ⁄L›_ !

2. ÂÎ⁄ÎÂ ! ⁄Ë ÁflÁ ¿Î‹ ¿›_ !

3. ËÎÂ ! Ë‰ı ÏfiflÎ_÷ ◊¥ !

µI’ıZÎÎfi˘ ±◊˝ T›@÷ ◊÷˘ Ë˘› I›Îflı ’HÎ ±Î Ï«éfi˘ ≠›˘√ ◊÷˘Ë˘› »ı —

1. ΩHÎı »Î÷Ì ’fl Ë◊˘ÕÎ ÏÀ’Î÷Î fi Ë˘› !

2. Ëˆ›_ ΩHÎı ÏË‹Î·› !

3. ΩHÎı ÁÎ‹ı V‰_› ¿Î‚ ∂¤˘ fi Ë˘› !

4. ±S’Ï‰flÎ‹ (,) —

¿˘¥ ’HÎ Ï‰flÎ‹Ï«éfi˘ ±I›_÷ Ï‰‰ı¿’Ò‰˝¿ µ’›˘√ ¿fl‰˘ ’Õ÷˘ Ë˘›÷˘ ÷ı »ı ±S’Ï‰flÎ‹.

(¿) ±Î Ï«é @›Îflı› ‰Î@›Î_÷ı ±Î‰÷_ fi◊Ì. ±Î Ï«é ‰Î@›fiÎ ±_Â˘’ÿ, ’ÿÁ‹ÒË ¿ı µ’‰Î@›fi_ Ï‰¤Î…fi ¿flı »ı.

(1) √_√Î, √˘ÿÎ‰flÌ, ¿Î‰ıflÌ, ⁄˛õ’hÎÎ, fi‹˝ÿÎ ±ÎÏÿ ¤Îfl÷fiÌ

fiÿÌ±˘ »ı.


(2) “’˘VÀ±˘ÏŒÁ”, “…\‹˘ Ï¤V÷Ì”, ¤ˆ›ÎÿÎÿÎ ±ı ‘Ò‹¿ı÷fiÌ ¬Ò⁄

… ΩHÎÌ÷Ì ‰Î÷Î˝±˘ »ı.

(3) ÂˆZÎÏHÎ¿ º„p±ı, ÁÎ_V¿ÚÏ÷¿ ºÏp±ı, flÎ…¿Ì› º„p±ı ¿ı

ÁÎ‹ÎÏ…¿ ºÏp±ı ±Î…fi_ ‰Î÷Î‰flHÎ ¬Ò⁄ … ZÎO‘ »ı.

‰Î@›‹Î_ “±fiı”, “±ÎÏÿ”, “‰√ıflı”, “÷◊Î”, “÷ı‹…”, ’ÿ˘ ’Ò‰ı ±Î‰ı·Î

’ÿfiı ±_÷ı ±S’Ï‰flÎ‹ fi◊Ì ±Î‰÷_.

(¬) ±‰÷flHÎ ’Ò‰ıfiÌ µ„@÷ ’»Ì ±S’Ï‰flÎ‹ ‹¿Î›.

¿Ëı‰Î› »ı, “Á_’ I›Î_ …_’”.

÷ı ¿Ëı, “ÏÁfiı‹Î Ωı‰Î …¥Â_ ? ”

«_ƒ¿ÎL÷ ¿Ëı, “ÂıÃ∞, ÷‹ÎflÎ ¿À<_⁄fi˘ ÿÌ‰˘ Ë˘·‰Î¥ √›˘ !”

(√) Á_⁄˘‘fi‰Î«¿ ÂOÿ ’»Ì ±S’Ï‰flÎ‹ ‹Ò¿‰ÎQÎÎ_ ±Î‰ı »ı.

»˘¿flÎ, ±Î‹ ±Î‰.

⁄ıÀÎ, ÁÎ«‰Ìfiı ……ı.

⁄ıfi, ¤√‰Îfi ÷‹Îfl_ ¤·__ ¿flı.

±ı›, ÁÎ_¤‚ı »ı ¿ı fiËŸ ?

(CÎ) “ËÎ”, “fiÎ”, “∞”, “¤·ı”, “¿Î_”, “¿ı‹”, …ı‰Î ÂOÿ˘ ‰Î@›Îfl_¤ıË˘› I›Îflı ±ı ÂOÿ˘ ’»Ì ±S’Ï‰flÎ‹ … ±Î‰ı.

1. ËÎ, Ë_ …wfl ±Î‰ÌÂ.

2. fiÎ, ±ı ¿Î‹ Ë_ fiËŸ ¿fl_.

3. ¿ı‹, ¿Î·ı ±Î‰Â˘ fiı ?

4. ∞, …wfl ±Î‰ÌÂ.

(«) Á_›˘…¿ “¿ı” fiÌ ’Ëı·Î_ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Îfl ±S’Ï‰flÎ‹ ‹¿Î› »ı —

1. ‹ıÓ ±ıfiı ¿èÎ_ ¿ı, ÷Îflı …‰ÎfiÌ …wfl fi◊Ì.

2. ÷’ÎÁ ¿fl÷Î_ ¬⁄fl ’ÕÌ ¿ı, ±ıHÎı ÷˘ CÎfl ⁄ÿS›_ »ı.


±ËŸ “¿ı” ’»Ì ±S’Ï‰flÎ‹ fi ‹Ò¿Ì±ı ÷˘ ’HÎ «Î·ı. …ı‹ ¿ı,

·ı¬¿ ±ı¿ ’ÎhÎ ’ÎÁı ¿Ëı‰ÕÎ‰ı »ı ¿ı ‹Îfl˘ ‘HÎÌ ¿˘HÎ »ı ±ı … ≠l ‹Îflı

‹ÎÀı ±BÎI›fi˘ »ı.

“’HÎ”, “’fl_÷”, “Ï¿_÷”, “¿ı‹¿ı” “»÷Î_”, “¿ÎflHÎ ¿ı” …ı‰Î Á_›˘…¿˘ ’Ò‰ı

±S’Ï‰flÎ‹ …wflÌ ⁄fiı »ı. …ı‹ ¿ı,

1. ‹ıÓ ±ıfiı ⁄˘·ÎT›Îı, ’HÎ ±ı ±ÎT›˘ … fiËŸ.

2. Ë_ I›Î_ ±Î‰‰Î ≥E»\_ »\_, ’fl_÷ ±Î‰Ì Â¿ÌÂ fiËŸ.

3. ¿èÎ_, »÷Î_ ‹Îfi÷˘ fi◊Ì.

4. ±ı ±˘ÏŒÁ ±Î‰÷˘ fi◊Ì, ¿ı‹¿ı/¿ÎflHÎ ¿ı ±ı ‹Î_ÿ˘ »ı.

(5) ±‘˝Ï‰flÎ‹ (;) —

(¿) ‰Î@›‹Î_ Á_›˘…¿fi˘ µ’›˘√ ¿›Î˝ ‰√fl CÎHÎÎ_ ‰Î@›˘ ΩıÕÎ›Î_

Ë˘› I›Îflı ±ı‹fi_ Ï‰¤Î…fi ¿fl÷Î_ ±‘˝Ï‰flÎ‹fi˘ µ’›˘√ ◊Î› »ı.

(1) ’˘·ÌÁ ±Î‰Ì; À˘‚_ Ï‰¬flÎ¥ √›_; ŒflÌ T›‰V◊Î V◊’Î¥ √¥.

(2) ≠l’hÎ Ωı¥ Ï‰zÎ◊a±˘ ‹Ò_Î›Î; ±ı‹fiı ¿Î_¥ ÁÒ ’ÕÌ fiËŸ;

µkÎfl’hÎ˘ ‹Ò¿Ì ÿ¥fiı «Î·÷Ì ’¿ÕÌ.

(¬) ±ı¿ … ’Ïfl„V◊Ï÷fi_ Ïfiw’HÎ ¿fl÷Î_ CÎHÎÎ_ ‰Î@›˘ ΩıÕÎ÷Î_ Ë˘›

I›Îflı ±ı‹fi_ Ï‰¤Î…fi ÿÂÎ˝‰‰Î ±‘˝Ï‰flÎ‹ ‹¿Î› »ı ; …ı‹ ¿ı,

‹ÎHÎÁ˘ ÿ˘ÕÎÿ˘Õ ¿fl÷Î Ë÷Î; ÁÎ‹Îfi ±ËŸ÷ËŸ ‹Ò¿÷Î Ë÷Î; »˘¿flÎ flÕ÷Î_

Ë÷Î_; ¿>÷flÎ_ ¤Á÷Î_ Ë÷Î_; fi˘¿fl˘ √Î‚Î√Î‚Ì ¿fl÷Î_ Ë÷Î_; √ÎÕÌ‰Î‚˘ ÏfiflÎ_÷ı

¨CÎ÷˘ Ë÷˘ ±fiı ¿ıÀ·Î¿ ‹ÎHÎÁ˘ ±_ÿfl˘±_ÿfl ·Õ÷Î Ë÷Î.

(6) √flÏ‰flÎ‹ (—) —

±Îfiı ¿ıÀ·Î¿ “‹ËÎÏ‰flÎ‹” ’HÎ ¿Ëı »ı. Ë‹HÎÎ_ Ë‹HÎÎ_ ·ı¬fi‹Î_ ±Î Ï«é

T›Î’¿ ⁄L›_ Ë˘‰Îfi_ …HÎÎ› »ı. √fl ±ıÀ·ı ‹˘À˘ Ï‰flÎ‹, ’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹ ÷˘ fiËŸ ….


(¿) ‹A› ‰Î@› ’»Ì ±Î‰÷Î ’ıÀÎ-‰Î@›fiı ΩıÕ÷_ ¿˘¥ Á_›˘…¿ fi

‰’flÎ÷_ Ë˘› I›Îflı ‹A› ‰Î@›fiÎ Ïø›Î’ÿ ’»Ì √flÏ‰flÎ‹ ‹¿Î› »ı.

(1) ±ııHÎı »hÎÌ‰Î‚Îfiı ¿èÎ_ — ±Î »hÎÌ Ïfl’ıfl ◊¥ Â¿Âı ?

(2) ‹ıÓ ΩH›_ — ‹ÎflÎ_ ·¬ÎHÎ˘ ±ıfiı √‹÷Î_ fi◊Ì.

(3) ¿Ëı‰÷ »ı — fi ⁄˘S›Î‹Î_ fi‰ √HÎ.

(4) ¿èÎ_ »ı — ⁄˘·ı ±ıfiÎ_ ⁄˘fl ‰ı«Î›.

(¬) ‹A› Ë¿Ì¿÷fi_ Ï‰‘Îfi ◊›Î ’»Ì Á‹◊˝fi ‹ÎÀı ¿Ëı‰Î÷Î ÂOÿ˘¿ı ‰Î@› ’Ò‰ı √flÏ‰flÎ‹ ±Î‰ı »ı.

(1) ‰˛÷Îı ’Î_« »ı — ÁI›, ±ÏË_ÁÎ, ±«˙›˝ ±fiı ⁄˛õ«›˝.

(2) ‰HÎ˝ «Îfl »ı — ⁄˛ÎõHÎ, ZÎÏhÎ›, ‰ˆU› ±fiı ÂÒƒ.

(3) ±ıHÎı ¿èÎ_ — Ë_ I›Î_ @›Îflı› ±Î‰ÌÂ fiËŸ.

±Î◊Ì ∂·À_ Ë˘› ÷˘’HÎ ‰E«ı √flÏ‰flÎ‹ ±Î‰ı ….

(1) ∑B‰ıÿ, ›…\‰ıÿ, ÁÎ‹‰ıÿ, ±◊‰˝‰ıÿ — ±ı «Îfl ‰ıÿ˘ »ı.

(2) ¿˘¥±ı ·˘¤ ¿fl‰˘ fiÏË — ·˘¤ ’Î’fi_ ‹Ò‚ »ı.

(3) ¤ÎÊÎ ÁF…÷Î — ±Î…fiÎ ‰@÷T›fi˘ Ï‰Ê› »ı.

(4) ±Î…fiÎ ‰@÷T›fi˘ Ï‰Ê› »ı — ±Î…fiÌ fl_√¤ÒÏ‹

≠¿ÌHÎ˝ Ï«é˘ ¿ı Ï‰flÎ‹Ï«éı÷fl Ï«é˘ —

±√Îµ ÿÂÎ˝T›Î ±ı » Ï‰flÎ‹Ï«é˘ µ’flÎ_÷ ⁄ÌΩ ¿ıÀ·Î¿ Ï«é˘ ·ı¬fi‹Î_

≠Á_√˘’ÎkÎ ›˘Ω÷Î Ë˘› »ı, ±Î‰Î Ï«é˘ »ı —

(1) ·CÎflı¬Î (-) Ï‰√˛Ë Ï«é

(¿) ÁÎ‹ÎÏÁ¿ ÂOÿ˘‹Î_ F›Î_ ⁄ı CÎÀ¿˘ …\ÿÎ_ ÿÂÎ˝‰‰ÎfiÌ …wfl …HÎÎ›I›Î_ ·CÎflı¬Î (-) ‰’flÎ› »ı —

¿fl‹-‘fl‹, Áı‰¿-‹_Õ‚, Áı‰-¿‹_Õ‚, ÂÌ-ÂÌ, ⁄Î’-ÿÎÿÎ,


±‘‹-µ¶ÎflHÎ, ’Ï÷÷- ’Î‰fi, µI’ıZÎÎ - ±Îç›˝, Ï‰flÎ‹-Ï«é˘

(¬) »’Î¥‹Î_ ·ÌÀÌfiı »ıÕı ¿˘¥ ÂOÿfiı ÷˘Õ‰Îı ’Õı ±ı‹ Ë˘› ÷˘ ±ıfiÎ

Ï‰¤Î√˘ ’ÎÕÌ ·CÎflı¬Î ¿flÌ ⁄Î¿Ìfi˘ ±_Â fi‰Ì ·ÌÀÌ‹Î_ ·¬Î› »ı, …ı‹ ¿ı,

±‹ÿÎ- ‹_⁄¥- fi‰Ìfi÷Î-

‰Îÿ ‰ÎÁÌ±˘ ‰Î‚_

(2) √flflı¬Î (ó)

‰Î@›‹Î_ @›Î_¿ ‰‘ V’p÷Î ¬Î÷fl ¿˘¥¿ µ‹ıflHÎ ¿fl‰Îfi_ Ë˘› I›Îflı

±ı µ‹ıflHÎfiÌ ’Ò‰ı √flflı¬Î ÿ˘fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı.

(1) ±Î…ı ÷‹ÎflÎ ‹Ëı‹Îfi ó ‹_⁄¥◊Ì ±Î‰fiÎflÎ ------ ±Î‰Âı

fiËŸ.

(2) Ë_ ¿Ëı÷Îı Ë÷Îı ó ¿Ëı÷Î_ ¤Ò·Ì √›˘ ¿ı - ÷‹ı I›Î_ ±Î‰‰ÎfiÎ

»˘ ?

(¬) ¿˘¥ Ë¿Ì¿÷fiÌ ≠V÷Î‰fiÎ ¿fl÷Î_

(1) ±Î…ı ÏÂZÎHÎ‹Î_ ≠¤Î‰ »ı ó flÎ…¿ÎflHÎfi˘.

(2) ‹fiı ¬Î‰Î_ √‹ı ó ÿÎ‚¤Î÷ ±fiı ·ÎÕ<ÂÎ¿.

(3) LËÎfiÎ·Î·ı √Î›_ »ı ¿ı ó

(3) ±‰÷flHÎ Ï«é (“....”)

¿˘¥ µ„@÷fiı ⁄_fiı ⁄Î…\◊Ì ±Î‰flÌ ·ı‰Î ±Îfi˘ µ’›˘√ ◊÷˘ Ë˘› »ı.

(1) “ÁflV‰÷Ì «_ƒ”, “‹Îfi‰ÌfiÌ ¤‰Î¥” “±fiV‰Îfl ±fiı

±fifiÎÏÁ¿˘”

(2) “‰Î‰ı ÷ı‰_ ·HÎı”.

(3) “⁄˘·ı ±ıfiÎ_ ⁄˘fl TÎı«Î›”.


¿˘¥ Ï‰Âı ±ıfiÎ Ï‰Ê›‹Î_ …ı ¿_¥ ¿Ëı‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷ıfiı ’HÎ ±‰÷flHÎ‹Î_

‹Ò¿‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı.

“ÁflV‰÷Ì«_ƒ” “√˘‰‘˝fiflÎ‹fiÌ fi‰·¿◊Î” ¿˘HÎı ‰Î_«Ì »ı ?

“ÁflV‰÷Ì«_ƒ”fiı “’_ÏÕ÷›√fi_ ‹ËÎ¿ÎT›” ¿èÎ_ »ı.

(4) ¿ ÓÁ ( )

(¿) ‰Î@›‹Î_ ¿˘¥ ‰Îfl ¿Î_¥ V’p÷Î ¿fl‰ÎfiÌ Ë˘› I›Îflı ±ÎÏ«éfi˘ ≠›˘√ ◊Î› »ı.

√˘‰‘˝fiflÎ‹fiÌ ±ı ¿◊Î (ÁflV‰÷Ì«_ƒ)

¿ÎT›‹Î_ ‰’flÎ›ı·Î ±Î ÂOÿ (¿‹˝)fiÌ ’HÎ Á‹… fi◊Ì.

(¬) ±_¿˘ ¿ı ±ÎZÎÏfl¿ Á_¿ı÷˘fiı ’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹fiÎ Ï«é ‰√fl ‰Î’fl‰ÎË˘› ÷˘ ±ı‹fi_ ±Î‰flHÎ ¿fl‰Î ¿ ÓÁ ‰’flÎ› »ı;

(1), (2), (3), (¿), (¬), (√), (A), (b), (c)‰√ıflı.

(√) fiÎÀ¿‹Î_ ±Ï¤fi›fiÌ ÁÒ«fiÎ ‹ÎÀı ¿Â_¿ ÁÒ«‰‰Îfi_ Ë˘› I›Îflı±ı‰_ ÁÒ«fi ¿ ÓÁ‹Î_ ‹¿Î› »ı.

¤Ì‹ (±…fi ÷flŒ ’ÌÃ ¿flÌ ) ¿Ëı »ı —

flÎ‹ı (ËÁÌfiı ) ¿èÎ_.

(5) ‰HÎ˝·˘’ Ï«é

(¿) ·ı¬fi‹Î_ ÂOÿ‹Î_fiÎ ¿˘¥ ±ZÎflfi˘ ·˘’ ÿÂÎ˝‰‰Î.

(1) ±ı √¥ ¿Î·ı … ‹Y›˘”÷˘.

(2) ‹Î”flÎ…, ±Î ‹ÎÀı Â_ Ωı¥Âı ?

(3) ¨«@›˘”÷˘ ’ËÎÕfiı

(4) fi”÷_ Ωı¥÷_ ÷˘’HÎ...


(¬) ÁÎ·‰ÎflÌfiÎ_ ⁄‘Î_ … ‰Ê˝ fi ÿÂÎ˝‰‰Î ¿ıÀ·Î¿ ±K›ÎËÎfl

fl¬Î÷Î ±_¿˘ ‹ÎÀı.

2 - 8 - ”35 ; 17 - 12 ó ”99 ‰√ıflı

(6) ¬_Õ Ï«é (hÎHÎ À’¿Î_...)

(¿) ¿˘¥ ¿◊fi ±‘Ò fl_ »ı ÷ı ÿÂÎ˝‰‰Î.

(1) ÷‹ı ÷˘ ...

(2) ÷ı‹fiı ’Ò»›Î Ï‰fiÎ ÷˘ Ë_ ...

(¬) ¿˘¥ fiÎ‹fi˘ µS·ı¬ ÀÎ‚‰Î.

(1) ... ÷˘ ‹Îfl˘ ÿU‹fi »ı.

(2) fl‹ıÂ ±fiı ... ÷˘ ¬ÎÁ Ï‹hÎ˘ »ı.

(√) ±’ÂOÿ …HÎÎ÷Î_ ±ıfiı ÀÎ‚‰Î.

(1) ÁÎ ... fiÌ ‰Î÷ … fi ¿fl÷Î.

¿Î¿’ÿ Ï«Ë˚fi ±fiı eÿÕÌ ( ˇ ±fiı Ö )

·ı¬fi‹Î_ flËÌ √›ı·_ µ‹ıfl‰Î ‹ÎÀı ˇ ±Î‰_ …ı Ï«é ≠›˘Ω› »ı ÷ıfi˘

±Î¿Îfl ¿Î√ÕÎfiÎ ’√ …ı‰Îı Ë˘¥ ±ıfiı ¿Î¿’ÿ Ï«é ¿ı CÎ˘ÕÌ ¿Ëı »ı. …ı‹

¿ı,

’W’¿<_Ωı Ï‰√÷˘

±ı ˇ ⁄Ë Á_ÿfl »ı. ±ı‰Ì ¿˘¥ ˇ fi◊Ì ÿı¬Î÷Ì.

¿˘¥ ‰V÷ ÷flŒ Ï‰ÂıÊ K›Îfi ÿ˘fl‰Î ¿ı ¿˘¥fiÎı Á_ÿ¤˝ ±Î’‰Îfi˘ ◊Î›

I›Î_ Á_ÿ¤˝ÁÒ«¿ Ï«é ÷flÌ¿ı eÿÕÌ ‹¿Î› »ı.

±Î ¿ÚÏ÷fiÌ ≠¿ÎÂfi ÁÎ· Ö fiÎ ‰Ê˝fiÌ »ı. Ö …\±˘ “⁄Ï¶≠¿ÎÂ” ±_¿

... ‰Ê˝.


±Î’HÎı µ’fl Ωı¥ √›Î ÷ı Ï‰flÎ‹Ï«é˘ ’ˆ¿Ì

(1) ¿ıÀ·Î_¿ Ë_‹ıÂÎ ‰Î@›Î_÷ı … ±Î‰ı »ı ;

’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹, ≠lÎ◊˝Ï«é, µÿ˚√ÎflÏ«é

(2) µ’flfiÎ ÏÁ‰Î›fiÎ_ ±L› Ï«é˘ ‰Î@›Î_÷ı ±Î‰÷Î_ fi◊Ì.(3) ¿ıÀ·Î_¿ Ï«é˘ Á‹Î’fifiÌ ¿Î‹√ÌflÌ ¿flı »ı.

’ÒHÎ˝Ï‰flÎ‹, ≠lÎ◊˝Ï«é, µÿ˚√ÎflÏ«é …ı‰Î_.

(4) ¿ıÀ·Î_¿ Ï«é ±Î‰flHÎfiÌ ¿Î‹√ÌflÌ ¿flı »ı.

±‰÷flHÎ Ï«é, ¿ ÓÁ …ı‰Î.

(5) ¿ıÀ·Î_¿ Ï‰¤Î…fifiÌ ¿Î‹√ÌflÌ ¿flı »ı.

±S’Ï‰flÎ‹, ±‘˝Ï‰flÎ‹, ·CÎflı¬Î.

(6) ¿ıÀ·Î_¿ ≠V÷Î‰fiÌ ¿Î‹√ÌflÌ ¿flı »ı.

ó √flflı¬Î.

SE E


≠¿flHÎ - 9

‰Î@›fl«fiÎ‹Î_ ’ÿø‹

‰Î@›‹Î_ fiÎ‹’ÿ Ïø›Î’ÿfi_ ¿Î‹ ¿fl÷Î_ ’ÿ˘ ΩıÕÎ› »ı. ‰Î@›‹Î_ ‹ÎhÎ

fiÎ‹’ÿ ±fiı Ïø›Î’ÿ … Ë˘› ÷˘ ±ı‹fi˘ ø‹ ÏfiÏç÷ »ı. √…flÎ÷ÌfiÌ

‰Î@›fl«fiÎ±˘‹Î_ fiÎ‹’ÿ ’Ëı·_ ±Î‰ı, Ïø›Î’ÿ ±ıfiÌ ’»Ì. fiÎ‹’ÿ‹Î_ ¿÷Î˝-

¿‹˝ µ’flÎ_÷ ±L› ≠¿ÎflfiÌ ¿Î‹√ÌflÌ ¿fl÷Î_ ’ÿ˘ ’HÎ Ë˘›; ±ı‹ Ïø›Î’ÿ‹Î_

’HÎ Ïø›Î’ÿ ÏÁ‰Î›fiÎ_ ’ÿ˘ Ë˘›. ±Î‹, ‰Î@›‹Î_ F›Îflı ⁄ı ¿fl÷Î_ ‰‘Îflı ’ÿ˘

±Î‰÷Î_ Ë˘› »ı I›Îflı ±ı‹fiÌ ±L›˘L›fiÌ µ’„V◊Ï÷fi˘ ø‹ ’HÎ K›Îfi‹Î_

flÎ¬‰˘ ’Õı »ı.

‰Î@›‹Î_ “@›_ ’ÿ”, “@›Î_ ±Î‰ı” ±ıfiÎ …ı Ïfi›‹˘ ¿ı T›‰V◊Î Ë˘› ±ıfiı

“’ÿø‹” ¿Ëı »ı. ±◊Î˝IÎ˚ “¿˘HÎ ’Ëı·_”, ¿˘HÎ ’»Ì” …ı‰Ì T›‰V◊Î ÷ı ’ÿø‹.

…√÷fiÌ ¤ÎÊÎ±˘ µ’fl fi…fl fiÎ¬Ì±ı ÷˘ ’ÿø‹ ±_√ı Ï‰Ï‰‘÷Î ÿı¬ÎÂı.

«ÌfiÌ-±_√ı∞ …ı‰Ì ¤ÎÊÎ±˘‹Î_ ’ÿø‹ ÁÏfiÏç÷ »ı. …ı ¤ÎÊÎ±˘‹Î_ ’ÿfl«fiÎfi_

≠‹ÎHÎ ¿ı ’ÿfl«fiÎ ‹ÎÀıfiÎ ≠I››˘ ±˘»Î Ë˘› I›Î_ ’ÿø‹ Ïfi›÷ … Ë˘›.

‰Î@›‹Î_ ≠‰ıÂ÷Î_ ’ÿ˘fiÎ ø‹ µ’fl◊Ì … ±Î’HÎfiı ±ı fiÎ‹’ÿ »ı ¿ı Ïø›Î’ÿ

»ı ÷ıfiÌ ΩHÎ ◊Î› »ı. ±_√ı∞‹Î_ ¿÷Î ’»Ì ÷fl÷ … Ïø›Î’ÿ ±Î‰ı »ı. Ïø›Î’ÿ

’»Ì ±Î‰ı ÷ı ¿Î_ ÷˘ ¿‹˝ Ë˘› ¿ı Ïø›ÎÏ‰ÂıÊHÎ. ¿‹˝ ÷flÌ¿ı ±Î‰÷_ ’ÿ Á_iÎÎ

… Ë˘› …ı‹ ¿ı, I saw fire. ±ËŸ saw Ïø›Î’ÿ ’»Ì …ı ’ÿ (fire) ±ÎT›_

÷ı ¿‹˝ … »ı. Ë‰ı ±ı‹fi˘ ø‹ ⁄ÿ·Ì ‰Î@› ⁄fiÎ‰Ì±ı. [ you ] Fire ! ±ËŸ

fire ’ÿ ¿÷Î˝ ’»Ì ÷fl÷ … ±Î‰ı·_ Ë˘¥ Ïø›Î’ÿ »ı. ±Î‹, …ı ¤ÎÊÎ±˘QÎÎ_

’ÿfl«fiÎfi_ ≠‹ÎHÎ fiÏË‰÷˚ Ë˘› ±ı‹fiı Analytic ¿ı Ï‰Ïf·p ¤ÎÊÎ±˘ ¿Ëı

»ı. ±Î‰Ì ¤ÎÊÎ±˘‹Î_ ’ÿ≠¿Îflfi˘ ÏfiHÎ˝› ‰Î@›‹Î_ ±ı‹fiÎ V◊Îfi µ’fl◊Ì …132

◊Î›. ±Î‰Ì ¤ÎÊÎ±˘‹Î_ ’ÿ˘fi_ ‰√a¿flHÎ ±ı‹fiÎ ‰Î@›‹Î_ V◊Îfifiı ±Î‘Îflı

◊Î› »ı.

¿ıÀ·Ì¿ ¤ÎÊÎ±˘‹Î_ ’ÿø‹fi_ ‹Ëk‰ Ë˘÷_ fi◊Ì. ±Î‰Ì ¤ÎÊÎ±˘ ‹˘Àı

¤Î√ı ≠I›ÎI‹¿ ¿ı w’ÎA›ÎfiÎI‹¿ Ë˘› »ı. ‰Î@›‹Î_fiÎ ⁄‘Î_ … ’ÿ˘ ¿˘¥ fiı

¿˘¥ ≠I›› ·ı÷Î_ Ë˘‰Î◊Ì ±ı‹fiÎ ’ÿ‰√ ˝ ≠I››˘◊Ì fiyÌ ◊Î› »ı, ±◊Î˝IÎ˚

¿÷Î-¿‹fi˘ ÏfiHÎ› ¿fl‰Î‹Î_ ≠I››˘ … µ’¿Îfl¿ fiÌ‰Õı »ı. ±Î‰Ì ‰Î@›fl«fiÎ‹Î_

’ÿ˘fi˘ ø‹ ⁄ÿ·Ì±ı ÷˘’HÎ ±◊˝fiı ¿Â˘ … ⁄Î‘ ±Î‰÷Îı fi◊Ì. fiÌ«ıfi_ Á_V¿Ú÷-

‰Î@› Ωı÷Î_ ±ıfiÌ ¬Î÷flÌ ◊Âı.

‰ÊÎ˝¿Î·ı ±Î¿ÎÂı ⁄Ë‰— CÎfiÎÏfi ¤‰„L÷ Î

±Î¿ÎÂı ‰ÊÎ˝¿Î·ı ⁄Ë‰— CÎfiÎÏfi ¤‰„L÷ Î

⁄Ë‰— CÎfiÎÏfi ¤‰ÏL÷ ‰ÊÎ˝¿Î·ı ±Î¿ÎÂı Î

CÎfiÎÏfi ¤‰„L÷ ±Î¿ÎÂı ⁄Ë‰— ‰ÊÎ˝¿Î·ı Î

¤‰„L÷ ‰ÊÎ˝¿Î·ı CÎfiÎÏfi ⁄Ë‰— ±Î¿ÎÂı Î

F›Î_ ‹ÎhÎ ≠I››˘fiı ±Î‘Îflı … ‰Î@›CÎÀ¿fiÎ ’ÿ≠¿Îfl˘fi˘ ÏfiHÎ˝› ◊¥

Â¿ı ÷ı‰Ì ¤ÎÊÎ±˘fiı Ïf·p ¿ı Synthetic ¿ËÌ »ı.

Ë‰ı fiÌ«ıfiÎ_ ⁄ı √…flÎ÷Ì ‰Î@›˘‹Î_ ’ÿø‹ …\±˘.

(1) fl‹Î µ‹Î ¿fl÷Î_ fiÎfiÌ. (2) µ‹Î fl‹Î ¿fl÷Î_ fiÎfiÌ.

’Ëı·Î ‰Î@›‹Î_ “fl‹Î” fiÎfiÌ »ı, ±ı‰_ ÁÒ«‰Î› »ı, ÷˘ ⁄ÌΩ‹Î_ “µ‹Î”

fiÎfiÌ »ı ±ı‰_ ÁÒ«‰Î› »ı. ±Î ‰Î@›fiı Á_V¿Ú÷‹Î_ ÿÂÎ˝‰Ì±ı ÷˘ ±ı‹Î_ ’ÿø‹

⁄ÿ·ÎÂı ÷˘’HÎ ±◊˝ fiÏË ⁄ÿ·Î›. fl‹Î›Î— µ‹Î F›ıWÃÎ | µ‹Î fl‹Î›Î—

F›ıWÃÎ Î

Ë‰ı √…flÎ÷Ì‹Î_ ‰Î@›‹Î_ ≠I››‰Î‚Î_ ’ÿ˘ Ë˘›, ÷ıfi˘ ø‹ …\±˘.

ÂıÃı fi˘¿flfiı ·ÎŒ˘ ‹Î› ˝ (“ÂıÃ” ¿÷Î˝, “fi˘¿fl” ¿‹˝)

fi˘¿flfiı ÂıÃı ·ÎŒ˘ ‹Î› ˝ (Á_⁄_‘ ⁄ÿ·Î÷˘ fi◊Ì)

‰Î@›fl«fiÎ‹Î_ ’ÿø‹ 133

±Î ‰Î@›˘‹Î_ ¿÷Î˝-¿‹˝fi˘ ÏfiHÎ˝› ≠I››˘ ¶ÎflÎ ◊›˘ »ı ÷ı◊Ì ±◊˝

⁄ÿ·Î÷˘ fi◊Ì, √…flÎ÷ÌfiÌ ‰Î@›fl«fiÎ±˘‹Î_ ÁÎ‹ÎL› ø‹ ±Î‰˘ »ı —

¿÷Î˝ ® √˙HÎ ¿‹˝ ® ‹A› ¿‹˝ ® Ïø›ÎÏ‰ÂıÊHÎ ® Ïø›Î’ÿ

(1) ‰Î@›‹Î_ ‹˘Àı ¤Î√ı “¿÷Î˝’ÿ” ’Ëı·_ Ë˘› »ı.

(1) flÎ‹ ·Z‹HÎfiı Á·ÎË ±Î’ı »ı. (¿÷Î˝)

(2) ‹Î‚Ì ⁄√Ì«Î‹Î_ ÎÕfiı ’ÎHÎÌ ’Î› »ı.

(2) ‰Î@›‹Î_ Ïø›Î’ÿ ÁÎ‹ÎL› flÌ÷ı »ıS·ı … ±Î‰ı »ı.

µ’flfiÎ_ ‰Î@›Îı‹Î_ “±Î’ı »ı”, “’Î› »ı” …ı‰Î_ Ïø›Î’ÿ »ıS·Î_ »ı.

(3) ¿‹˝’ÿ ¿ıı ¿flHÎ, ±Ï‘¿flHÎ ±ÎÏÿ Á__⁄_‘ ÿÂÎ˝‰÷Î_ ’ÿ˘ Ë_‹ıÂÎ¿÷Î˝’ÿ ±fiı Ïø›Î’ÿfiÌ ‰E«ı … ±Î‰ı »ı.

[ flÎΩfi˘ ] ‹Î‚Ì Õ˘· ‰Õı ÎÕfiı ’ÎHÎÌ ’Î› »ı.

“Õ˘·” ¿flHÎ‰Î«¿, ÎÕ ¿‹˝‰Î«¿, ’ÎHÎÌ (‹A›¿‹˝)

‹Î‚Ì fl˘… Á‰Îflı ⁄√Ì«Î‹Î_ ÎÕfiı ’ÎHÎÌ ’Î› »ı

¿÷Î Ïø›ÎÏ‰Âı. ±Ï‘¿flHÎ ¿‹Îı Ïø›Î’ÿ

(4) ¿÷Î˝-¿‹˝ ±ÎÏÿ Á_⁄_‘˘ ÏÁ‰Î›fiÎ Á_⁄_‘˘ ÿÂÎ˝‰÷Î_ ’ÿ˘fi˘ ø‹ÁÎ‹ÎL› flÌ÷ı fiÌ«ı ‹…⁄ Ë˘›.

(¿) Ï‰ÂıÊHÎ-Ï‰ÂıW› Ë_‹ıÂÎ ΩıÕı … Ë˘›. Ï‰ÂıÊHÎ Ë_‹ıÂÎ Ï‰ÂıW›fiÌ

’Ò‰ı … ±Î‰ı, ±ıfi˘ ø‹ ⁄ÿ·Î÷Î_ ±◊˝ ⁄ÿ·Î› …. ‰Î@›‹Î_ Á˙◊Ì ‹Ëk‰fi˘

ø‹ Ë˘› ÷˘ ÷ı ±Î »ı, Ï‰ÂıÊHÎ-Ï‰ÂıW›fi˘ ø‹ V◊Îfi◊Ì Ïfi›÷ … Ë˘› »ı,

Ï‰ÂıÊHÎfi_ V◊Îfi ⁄ÿ·Î÷Î_ ±◊˝ ⁄ÿ·Î› »ı.

1. ±ËŸ ¤ıÓÁfi_ «˘A¬_ CÎÌ ‹‚Âı

Ï‰ÂıÊHÎ/Ï‰ÂıW›

±ËŸ «˘A¬Ì ¤ıÓÁfi_ CÎÌ ‹‚Âı.


2. ¤Ï…›Î_fiÎ Á˘ ‰Ê˝ …^fiÎ ‰ı’ÎflÌ

Ï‰ÂıÊHÎ Ï‰ÂıW›

Á˘ ‰Ê˝ …^fiÎ ¤Ï…›Î_fiÎ ‰ı’ÎflÌ

3. ‹fiı ÁflÁ ‰Î÷Î˝±˘fiÌ «˘’ÕÌ ±Î’˘.

Ï‰ÂıÊHÎ Ï‰ÂıW›

‹fiı ‰Î÷Î˝±˘fiÌ ÁflÁ «˘’ÕÌ ±Î’˘.

Ï‰Âı. Ï‰ÂıW›

4. √Î‹‹Î_ ±fiÎ… ‰ı«÷˘ ±ı¿ ŒıÏfl›˘ ÿı¬Î›˘.

Ï‰. Ï‰ÂıW›

√Î‹‹Î_ ±ı¿ ±fiÎ… ‰ı«÷˘... (±ı¿ ±fiÎ… ±V‰Ì¿Ú÷)

(¬) Ï‰ÂıÊHÎ˘ Ë_‹ıÂÎ …ı ’ÿ ¿÷Î˝-¿‹˝-¿flHÎ-fi˘ Ï‰ÂıÊ ÿÂÎ˝‰÷Î_

Ë˘› ±ıfiÌ … ’Ò‰ı ±Î‰ı.

flÎΩfi˘ CÎflÕ˘ ‹Î‚Ì fi√flfiÎ ⁄Î√‹Î_ ‰Ëı·Ì ’fl˘œı fi‰Î_ fl˘’ı·Î_ ÎÕfiı

Ï’kÎ‚fiÌ Õ˘· ‰Õı ‘Ìfl…’Ò‰˝¿ ’ÎHÎÌ ’Î› »ı.

“‹Î‚Ì” ¿÷Î˝; “flÎΩfi˘” ±fiı “CÎflÕ˘” ¿÷Î˝’ÿfiÎ_ Ï‰ÂıÊHÎ˘

“⁄Î√” ±Ï‘¿flHÎ — “fi√flfi˘” ±Ï‘¿flHÎ’ÿfi_ Ï‰ÂıÊHÎ

“’fl˘œı” ±Ï‘¿flHÎ — “‰Ëı·Ì” ±Ï‘¿flHÎ’ÿfi_ Ï‰ÂıÊHÎ

ÎÕfiı ¿‹˝’ÿ — “fi‰Î_”, fl˘’ı·Î_” ¿‹˝’ÿfiÎ_ Ï‰ÂıÊHÎ˘

“Õ˘·” ¿flHÎ’ÿ — “Ï’kÎ‚fiÌ” ¿flHÎ’ÿfi_ Ï‰ÂıÊHÎ

±Î ‰Î@›‹Î_ “‘Ìfl…’Ò‰˝¿” flÌÏ÷‰Î«¿ Ë˘¥ Ïø›Î’ÿ ÁÎ◊ı ΩıÕÎ¥ ±ıfiÎ

Ï‰ÂıÊHÎfi_ ¿Î‹ ¿flı »ı, Ïø›Î’ÿfi˘ Ï‰ÂıÊ ⁄÷Î‰÷Î_ ’ÿ˘fiı Ïø›Î Ï‰ÂıÊHÎ

¿Ëı »ı.


(√) Ï‰‘ı›w’ı (‰Î@›‹Î_ fiÎ‹’ÿ ¿ıı Á_iÎÎfiı Ï‰Âı …ı ¿èÎ_ Ë˘› ÷ı)

±Î‰÷Î_ Ï‰ÂıÊHÎÎI‹¿ ’ÿ˘ Ï‰ÂıW›fiÌ ’»Ì … ±Î‰ı »ı.

±Î ¿ÏÕ›Îfi_ ¿Î‹ ÁÎfl_ »ı. (“¿Î‹”) fiÎ Ï‰‘ı› ÷flÌ¿ı “ÁÎfl_” ’ÿ

‹ÎflÌ ¿˘·ı… Á‰ÎflfiÌ »ı. (Á‰ÎflfiÌ ¿˘·ı…)fi_ Ï‰‘ı›’ÿ.

(CÎ) Ï‰ÂıÊHÎ˘ Á_A›Î‰Î«¿, √HÎ‰Î«¿ ¿ı ≠‹ÎHÎ‰Î«¿ Ë˘›. ±ı‹Î_◊Ì

¿˘¥ ±ı¿ … Ï‰ÂıÊHÎ Ë˘› ÷˘ ±ı Ï‰ÂıW›fiÌ ’Ò‰ı … ±Î‰ı.

(1) ‹ıÓ ±ı¿ ⁄ı√ ¬flÌÿÌ. (Á_A›Î‰Î«¿)

(2) ‹ıÓ fiÎfi¿ÕÌ ⁄ı√ ¬flÌÿÌ. (√HÎ‰Î«¿)

(3) ⁄flHÎÌ‹Î_ CÎb_ ÿÒ‘ »ı. (≠‹ÎHÎ‰Î«¿)

Ωı ‰Î@›‹Î_ ±ı¿ ÁÎ◊ı hÎHÎı› Ï‰ÂıÊHÎ˘ ±Î‰÷Î_ Ë˘› ÷˘ ? ±ı‹fi˘

ø‹ ±Î ≠‹ÎHÎı Ë˘›.

1. ‹ıÓ ±Î…ı … ±ÎÀ·Î_ ⁄‘Î_ Á_ÿfl ’ZÎÌ±˘ Ωı›Î_.

“’ZÎÌ±˘” Ï‰ÂıW›

“Á_ÿfl” √HÎ‰Î«¿ Ï‰ÂıÊHÎ.

“±ÎÀ·Î_” ≠‹ÎHÎ‰Î«¿.

h. U ytsu [tzt™e, yuf, ™t™fze ƒu„ ¾heŒe.

„wýðt[f (ËkÏÞt) („wýðt[f) (rðþu»Þ).

òu fu yutk ¢…rhð‚o™™u yðftþ Au, su fu,

ft[™e ƒhýetk ytx÷wk ƒÄwk „h ½e ™ ¼htÞ.

ft[™e ƒhýetk „h ½e ytx÷wk ƒÄwk ™ ¼htÞ.

…ý ynª …Œ…rhð‚o™™tu …ý yðftþ Au.

…nu÷t ðtõÞt ‘ytx÷wk, ƒÄwk,’ „h, ™t rðþu»týtu Au.


…. ðtõÞtk ƒeòu yuf ™tUÄ…tºt ¢ ‚u r¢Þtrðþu»tý y™u r¢Þt…Œ™tu Au :

(1) her‚ðt[f r¢Þtrðþu»tý ËttLÞ he‚u r¢Þt…Œ™e ‘‚h‚ s

…qðuo’ ytðu Au.

ÔÞtÞtðehtu htus Ëðthu uŒt™tk Íz…Úte Œtuz‚t ntuÞ Au.

her‚. r¢Þtrðþu»tý

(h) MÚt¤ðt[f y™u ËÞðt[f r¢Þtrðþu»týtu her‚ðt[f™eÞ

…qðuo ytðu.

yu yturVËtk [t …e‚tu ™Úte. (yLÞ …eýwk …eyu Au.)

yu [t yturVËtk …e‚tu ™Úte. (ƒnth …eyu Au.)

yt, r¢Þtrðþu»tý™t MÚtt™Vuh™u yðftþ Au. yu™tÚte yÚtoAtÞt

ƒŒ÷t‚e Œu¾tÞ Au.

(1) yu htus ftu÷us [t÷‚tu ytðu Au (ƒeS he‚u ytð‚tu ™Úte.)

(ËÞ) (MÚt¤) (her‚)

yu ftu÷us htus [t÷‚tuu ytðu Au. (yufuÞ rŒðË ðtn™tk

ytð‚tu ™Úte.)

yu [t÷‚tu htus ftu÷us ytðu Au. (yufu rŒðË …tz‚tu ™Úte.)

(h) ™tufh yturVËu Ëðthu [t÷‚tu ytðu Au.

(ƒ…tuhu ƒeS he‚u ytðu Au.)

™tufh Ëðthu yturVËu [t÷‚tu ytðu Au.

(ƒesu ðtn™tk òÞ Au.)

òu fu f‚to-fo™t ¢tk ƒÄt s «fth™tu nuhVuh ÚtE þfu Au ¾htu.

y÷ƒ¥t, yu fhðtÚte õÞtkf uyÚto¼th ƒŒ÷t‚tu sýtþu.


U ‚u™u yt ðt‚to fne n‚e.

‚u™u U yt ðt‚to fne n‚e.

yt ðt‚to U ‚u™u fne n‚e.

yt ðt‚to ‚u™u U fne n‚e.

6. ËkƒtuÄ™tíf …Œ ntuÞ ‚tu yu f‚to™eÞ …qðuo ytðu Au :

ŒtŒtS, nwk ½uh òWk ?

ƒuxt, (‚wk) Ët[ðe™u ssu.

«¼tu, (‚u) tht …h ŒÞt fhtu !

7. WŒT„thðt[ftu ðtõÞtk …nu÷tk f‚to…qðuo ytðu. (f‚to…Œ yæÞtnth …ý

ntuÞ)

þtƒtþ ! (‚U) ƒnw ËhË ft fÞwO !

ðtnðtn ! yu fuðwk ËhË „tÞ Au !

8. ™tÞtu„eytu ™t…Œ™e ‚h‚ s …tA¤ ytðu Au :

…ux ¾t‚h ðuX fhðe …zu. / ½h …tA¤ ðtzttk fqðtu Au.

9. yLÞ «fth™e ft„ehe fh‚tk ½xftu™tu ¢ :

(f) r™…t‚tu (¾) «&™tÚtof …Œtu („) r™»tuÄðt[ftu (4) ËkÞtusftu.

‘s’ r™…t‚ : ðtõÞtk su …Œ™wk n¥ð Œþtoððwk ntuÞ ‚u™e …Ae s

ytðu.

™u s ËVuŒ Vq÷tu ƒnw „u. (tht rËðtÞ ƒeò™u ™nª)

™u ËVuŒ s Vq÷tu ƒnw „u. (ËVuŒ rËðtÞ™tk ™ „u)

™u ËVuŒ Vq÷tu s ƒnw „u. (ƒeswk „u ‚u hk„™wk ntuÞ ‚u [t÷u)

™u ËVuŒ Vq÷tu ƒnw s „u. (ðÄthu …z‚tk „u)

™u ËVuŒ Vq÷tu ƒnw „u s. (™ „u yu ™nª.)


‘…ý’ ¼thËq[f ntuE ‘s’ «týu ð‚uo.

nwk …ý …tË ÚtÞtu. nwk …tË ÚtÞtu …ý (ËkÞtusf)

‘¾hwk’ yuýu ™u fÌtwk ¾hwk. (r™…t‚) (¾t‚he Œþtoðu)

yuýu ¾hwk fthý fÌtwk ™nª (‘¾hwk’ rðþu»tý rðþu»Þ ‘fthý’)

‘‚tu’ yu …tË ‚tu ÚtÞtu. (r™…t‚) (rðþu»t ™nª, …ý …tË)

ðtk[þtu ‚tu …tË Útþtu (ËkÞtusf) (þh‚ðt[f)

nwk ‚tu sðt™tu. (ƒeswk ftuE òÞ fu ™ òÞ)

yu Mðt™e ‚tu n‚tu. (ƒeswk fkE ntuÞ fu ™ ntuÞ)

SE E


≠¿flHÎ - 10

√…flÎ÷Ì ‰Î@›fl«fiÎ‹Î_ ’ÿÁ_‰Îÿ

ðtõÞtk yuf fh‚tk ðÄthu …Œtu ytðu Au íÞthu ðtõÞtk™wk fÞwk …Œ

yLÞ fÞt …Œ ËtÚtu ËkƒkÄ ht¾u Au ‚u …ý òýðwk sYhe Au. ðtõÞtk

ytð‚tk ftuE …ý ƒu …Œtu ðå[u ®÷„ fu ð[™™e ƒtƒ‚tk u¤ fu

yufðtfÞ‚t ntuuuÞ Au. u¤™t ytðt r™Þtu fu ÔÞðMÚtt™u ‘…ŒËkðtŒ’ fnu

Au. yk„úuStk yu™u ‘Agreement’ fnu Au.

„wsht‚e™e ðtfÞh[™tytutk ßÞtk …ŒËkðtŒ™wk ‚¥ð ft fh‚wk

ntuÞ íÞtk, yuf …Œ y™wËth ƒeswk …Œ ®÷„™t «íÞÞtu ÷u fu ð[™™t

«íÞÞtu ÷u. ƒeS he‚u fneyu ‚tu fÞtkf f‚to™wk su ®÷„ ntuÞ ‚u r¢Þt…Œ™wk

…ý ntuÞ; õÞtkf rðþu»Þ™wk su ®÷„ ntuÞ ‚u rðþu»tý™wk …ý ntuÞ.

ð[™™e ƒtƒ‚tk …ý ytðtu s u¤ ntuÞ.

„wsht‚e™e ðtfÞh[™tytutk ™e[u™e ƒtƒ‚u …ŒËkðtŒ™wk ‚¥ð

ft fhu Au.

(1) f‚to y™u r¢Þt…Œ ðå[u ®÷„ ð[™-ƒtƒ‚u u¤ ntuÞ Au.

ðtõÞtk ytð‚t f‚to™tk ®÷„ y™u ð[™ «týu s r¢Þt…Œ [t÷u

Au. ytðtk ðtõÞtutk f‚to™e «Ät™‚t ntuE r¢Þt…Œ f‚to «týu s ®÷„

y™u ð[™™t «íÞÞtu ÷u Au.

(1) Atufhtu ŒtuzÞtu. (…wk.) Atufhe Œtuze.

(Mºte) Atufhwk ŒtuzÞwk. (™…wk.)

(h) Atufht Œtuzât (ƒ.ð.) Atufheytu Œtuze. (ƒ.ð.)

Atufhtk Œtuzâtk. (ƒ.ð.)

140

…k¾e QzÞwk. / ™…wk. / …k¾eytu QzÞtk. (™…wk. ƒ.ð.) / fq‚htu Œtuz‚tu

n‚tu. (…wk.yu.ð.)

fq‚ht Œtuz‚t n‚t (…wk.ƒ.ð.) fq‚hwk Œtuz‚wk n‚wk. (™…wk. yu. ð.)

fq‚htk Œtuz‚tk n‚tk (™…wk. ƒ.ð.)

yuf ËË÷wk n‚wk. (™…wk.yu.ð.) / yuf ft[ƒtu n‚tu. (…wk.yu.ð.) /

yuf r¾Ëftu÷e n‚e. (Mºte yu.ð.)

…ŒËkðtŒ yrðfthe Ëk¿tt-rðþu»týtu™tk ®÷„-ð[™ òýðttk W…fthf

™eðzu Au. ynª Ëk¿tt™wk fu rðþu»tý™wk ®÷„ fu ð[™ ftk ‚tu rðþu»Þ îtht

fu r¢Þt…Œ îtht Ëq[ðtÞ Au.

‘Vq÷ ‚tuzÞw k’, ‘‚tuzÞw k.’ r¢Þt…Œ ¼q‚ft¤ y™u ™…wkËf®÷„

yufð[™™wk ntuE ‘Vq÷’ Ëk¿tt yufð[™ s Œþtoðu Au; ßÞthu ‘Vq÷ ‚tuzÞtk’

- ynª r¢Þt…Œ ™…wk. ƒ.ð.tk ntuE ‘Vq÷’ Ëk¿tt ƒ.ð. Œþtoðu Au. ËtÚtu

®÷„ …ý Œþtoðu Au.

ËVuŒ, þwØ suðtk rðþu»týtu yrðfthe Au. yu rðþu»Þ™tk ®÷„-ð[™

«týu s …ŒËkðtŒ Œþtoðu.

‘ËVuŒ xtu…e’ ËVuŒ Mºte®÷„ / ‘ËVuŒ ftux’ ËVuŒ …wk®Õ÷„

(h) fo y™u r¢Þt…Œ ðå[u u¤ :

ðtõÞtk ytð‚tk r¢Þt…Œtu fo «týu ®÷„ fu ð[™™t «íÞÞtu ÷u.

su fu,

U „tu¤ ¾tÄtu. / U fuhe ¾tÄe. / U fu¤wk ¾tÄwk.

ðt‚to ÷¾e. / …tX ðtkåÞtu. / ÷uË™ fÞwO.

[ýt ¾tÄt. / fu¤tk ¾tÄtk / Úttf ¾tÄtu.

√…flÎ÷Ì ‰Î@›fl«fiÎ‹Î_ ’ÿÁ_‰Îÿ 141

yt ËkðtŒ …ý yrðfthe Ëk¿ttytu™tk ®÷„-ð[™ òýðttk W…fthf

™eðzu Au. su fu,

Ëq‚h ftkíÞwk / …qýe ftk‚e / Q™ ftkíÞwk. /

…ºt ÷ÏÞtu. / …tX ðtkåÞtu. / yÚto fÞtuo. / ytkÄý qfÞwk.

™e[u suðe fux÷ef h[™tytutk ËttLÞ he‚u ‘ËkðtŒ’™e ƒtƒ‚tk

¼q÷tu Út‚e òuðt ¤þu. ™e[u™tk ðtõÞ Þwøtu swytu :

(f) nuþ ¼ðtEtk Mºte ƒLÞtu. / nuþ ¼ðtEtk Mºte ƒ™e.

(¾) hu¾t ™txftk ™tufh ƒLÞtu. / hu¾t ™txftk ™tufh ƒ™e.

yt ƒk™u ðtõÞtutkÚte fÞwk ðtõÞ Ët[wk yu™tu r™ýoÞ fu fhðtu ?

r™ýoÞ fhðtu Ënu÷tu Au.

ynª r¢Þt…Œ™u ‘ftuý’ …qAtu y™u sðtƒY…u su …Œ ¤u ‚u …Œ

wsƒ s r¢Þt…Œ [t÷u. yt h[™tytu f‚to«Ät™ Au, yutk f‚to™e s

«Ät™‚t ntuE r¢Þt…Œ f‚to «týu s ntuuuuuuuuÞ.

nuþ.... ƒLÞtu y™u hu¾t.... ƒ™e. yu Œþtoð‚tk ðtõÞtu s

Ët[tk.

(3) rðþu»tý-rðþu»Þ ðå[u™tu ËkðtŒ :

ðtõÞtk rðþu»tý ‚hefu ytð‚tk …Œtu yu™t rðþu»Þ™tk ®÷„-ð[™

«týu s ËkðtŒ Ähtðu. rðþu»Þ™wk su ®÷„ yu s rðþu»tý™wk ®÷„ ntuÞ

fu rðþu»Þ™wk su ð[™ ‚u s rðþu»tý™wk ð[™ ntuÞ. su fu,

ht‚wk’ rð. / ht‚tuu ½tuztu / ht‚e „tÞ / ht‚wk Vq÷ / ht‚t

r™tht/ ht‚tk f…ztk ð„uhu.

f]Œk‚tu rðþu»týtu™e ft„ehe fhu íÞtk …ý ytðtu s ËkðtŒ ntuÞ.

Œtuz‚tu Atufhtu / hz‚e Atufhe / h‚wk ƒt¤f / ¼Ë‚tk fq‚htk/

h¾z‚tk Ztuh.


yuf Atufhtu / ƒu Atufht / yuf ËË÷wk / ƒu ËË÷tk

ntÞtuo sw„the / tøÞt un / ÷¾u÷tu ft„¤ / ðtk[u÷e ðt‚to/

fhu÷wk ft.

™e[u™tk rðþu»týtu yufð[™ s Œþtoðu yuÚte yu™e ËtÚtu òuzt‚e

Ëk¿tt …ý yufð[™tk s ytðu.

nhuf týË yt™tu y÷ fhu ‚tu... ‘nhuf týËtu’ ¾tuxwk.

Œhuf rðãtÚteo ÷uË™ fhe™u ytðu. Œhuf rðãtÚteoytu ¾tuxwk.

«íÞuf fo[the æÞt™tk ht¾u fu. «íÞuf fo[theytu ¾tuxwk.

‘su’ y™u ‘‚u’ yu ƒu ËkÞtusftu rðþu»tý™e ft„ehe fhu íÞthu

yu™tu ËkƒkÄ rðþu»Þ ËtÚtu ntuE, rðþu»Þ «týu s ‘‚u’ …Œ ytðu.

yux÷u fu sYh wsƒ ‘‚u™u’ fu ‘‚u™u’ …Œ ytðu.

su WuŒðth (yufð[™) ƒuXtu Au ‚u™u (yufð[™) ykŒh tuf÷tu.

su WuŒðthtu (ƒnwð[™) ƒuXt Au ‚u™u (ƒnwð[™) ykŒh tuf÷tu.

rðþu»tý nuþtk rðþu»Þ™e …qðuo s ytðu. wÏÞ y™u „tiý™t ËkƒkÄu

òuzt‚tk ðtõÞtutk, wÏÞ ðtõÞtk rðþu»Þ yæÞtnth hne þfu Au y™u

íÞtk „tiý ðtõÞ™tu rðþu»Þ qfe þftÞ Au.

‘[tuÏ¾wk’ : ¼UË™wk [tuÏ¾wk ½e. (MðeftÞo) [tuÏ¾e ¼UË™wk ½e.

(yMðeftÞo)

Ätu¤tk fƒq‚htu / Ëthtk fu¤tk / tuxtk týËtu

yt A‚tk, ðtõÞtk rðÄuÞ…Œ ‚hefu ytð‚tk rðþu»týtu rðþu»Þ™e

…Ae ytðu Au. su fu,

fƒq‚htu Ätu¤tk Au / fu¤tk tuxtk y™u Ëthtk Au.

r™þt¤ Ëðth™e Au.


™e[u™tu …Œ ËkðtŒ ¾tuxtu Au :

yzÄe f÷tf : ‘f÷tf ’ …wk®Õ÷„ ntuE rðþu»tý ‘…wk®Õ÷„tk’

ntuÞ. ‘yzÄtu f÷tf’ yu òuEyu.

þwk ðt‚ fhe : ‘ðt‚’ Mºte®÷„ txu ‘þwk’ Mºte®÷„tk ntuÞ.

‘þe ðt‚ fhe’ yu òuEyu.

þwk E÷ts / W…tÞ : ‘þtu E÷ts’, ‘þtu W…tÞ’ yu òuEyu.

„wsht‚etk ‘þwk’ Ëðo™t Au, A‚tk yu Ëk¿tt™e …qðuo ytðu íÞthu

rðþu»tý™e s ft„ehe fhu Au y™u ðtõÞtk ‘rðþu»Þ’ ËtÚtu s ËkðtŒ

Ähtðu Au.

þtu VtÞŒtu / þt VtÞŒt / þe ft„ehe / þwk ft / þtu sðtƒ

yt s he‚u ‘fþwk’ …ý ËkðtŒ Ähtðu.

fþe ðt‚ fhe ™Úte. / fþwk [s] ft ÚtÞwk ™nª. / fþtu s

sðtƒ ™Úte.

(4) r¢Þtrðþu»tý-f‚to™tk ®÷„-ð[™ ÷u.

ðtõÞtk ytð‚tk ‘r¢Þtrðþu»tý’™e s ft„ehe fh‚tk ntuÞ íÞthu

yu f‚to™tk ®÷„ y™u ð[™ wsƒ …ŒËkðtŒ Œþtoðu Au.

nut™tu „tzetk Q¼t Q¼t ytÔÞt.

Wk„ Ëðthu ðnu÷tu ytÔÞtu. Wt AuÕ÷e ytðe.

®Ën ËVt¤tu òøÞtu. ËË÷wk ytu®[‚wk ŒtuzÞwk.

Atufhtu Œtuz‚tu ytÔÞtu. Atufhe Œtuz‚e ytðe.

™tufh tuztu ytÔÞtu / ftðt¤e tuze ytðe / ŒqÄ tuzwk ytÔÞwk. /

ƒt¤ftu tuztk òøÞtk.


(…) f]Œk‚tu yu r¢ÞtY…tu Au, …ý yu r¢Þt…Œ ‚hefu; r¢Þtrðþu»tý ‚hefu;

fu rðþu»tý ‚hefu …ý ð…ht‚tk ntuÞ Au. yuÚte yu™tu ËkðtŒ W…h

Œþtoðu÷e ƒtƒ‚tu «týu s ntuÞ.

f]Œk‚tu r¢Þt…Œ ‚hefu : ËkðtŒ 1÷t wÆt™wËth

f]Œk‚tu r¢Þtrðþu. ‚hefu : ËkðtŒ 4Útt wÆt™wËth

f]Œk‚tu rðþu»tý ‚hefu : ËkðtŒ 3ò wÆt™wËth

WŒtnhý : Atufhtu Œtuz‚tu n‚tu / ËË÷tk Œtuz‚tk n‚tk (f]Œk‚tu

r¢Þt…Œ ‚hefu )

Atufhtu Œtuz‚tu ytÔÞtu. / Atufhe Œtuz‚e ytðe (f]Œk‚tu r¢.

rð. ‚hefu)

¼Ë‚tu fq‚htu / ¼Ë‚t fq‚ht (f]Œk‚tu rðþu. ‚hefu)

ËkÞtusftuÚte òuzt‚tk …Œtu y™u …ŒËkðtŒ

ðtõÞtk «ðuþ‚tk …Œtu …ife ywf …Œtu ðtõÞtk™tk ƒeòk ywf

…Œtu «týu s ®÷„-ð[™ Œþtoðu Au. yu ƒu …Œtu ðå[u ®÷„™e ƒtƒ‚tk

fu ð[™™e ƒtƒ‚tk yufY…‚t fu u¤ ntuÞ Au. u¤™t ytðt r™Þtu™u

…ŒËkðtŒ fnu Au. …ŒËkðtŒ îtht ðtõÞtk™wk fÞwk …Œ yLÞ ƒeò fÞt

…Œ ËtÚtu u¤ Œþtoðu Au ‚u òýe þftÞ Au. ðtõÞtk u¤™t r™Þtu fE-

fE ƒtƒ‚u y™u fÞtk-fÞtk «ð‚uo Au yu yk„u ðtõÞ‚kºttk rð[thýt ÚtE

Au.

ynª ™trf …Œtu ËkÞtusfÚte òuztÞ íÞthu r¢Þt…Œ ËtÚtu fu yLÞ

ftuE ƒtƒ‚u fuðtu ËkðtŒ Œþtoðu Au ‚u òýðt™tu W…¢ Au.

„wsht‚e ðtõÞh[™tytutk (1) f‚to-r¢Þt…Œ (h) fo-r¢Þt…Œ

(3) rðþu»tý-rðþu»Þ (4) f‚to-r¢Þt rðþu»tý ðå[u u¤ ntuÞ Au.

su fu,


(1) Atufhtu ŒtuzÞtu. Atufhe Œtuze. Atufhwk ŒtuzÞwk. Atufht ŒtuzÞt.

Atufhtk ŒtuzÞtk. yt ðtõÞtutk f‚to…Œ r¢Þt…Œ ËtÚtu ®÷„-

ð[™™e ƒtƒ‚u u¤ Ähtðu Au.

(h) U fu¤wk ¾tÄwk. fuhe ¾tÄe. „tu¤ ¾tÄtu. [ýt ¾tÄt. ƒtuh

¾tÄtk. ynª fo y™u r¢Þt…Œ™e ðå[u u¤ Au.

(3) rðãtÚteo tuztu ytÔÞtu. „tze tuze ytðe. ŒqÄ tuzwk ytÔÞwk.

…ºttu tuzt ytÔÞt. Vq÷tu tuztk ytÔÞtk. yt ƒÄtk ðtõÞtu

f‚to™tu r¢Þtrðþu»tý Ëtu™tu u¤ Œþtoðu Au.

(4) Ätu¤tu ½tuztu, Ätu¤e „tÞ, Ätu¤wk Vq÷, Ätu¤t z„÷t, Ätu¤tk

ƒ„÷tk. yt …Œ Ëqntu rðþu»tý-rðþu»Þ ðå[u u¤ ƒ‚tðu Au.

W…h™e h[™tytutk f‚to-fo-rðþu»Þ ytrŒ yuf-yuf s Au, …ý

fux÷ef ðtõÞh[™tytu yuðe …ý ntuðt™e fu yutk f‚to…Œ ‚hefu ËttrËf

…Œ ntuÞ, f‚to ‚hefu ƒu Ëk¿ttytu y™u yu ftuE ËkÞtusfÚte òuztE ntuÞ,

yu fo ‚hefu …ý ƒu fu ƒuÚte ðÄthu …Œtu ftuE ËkÞtusfÚte òuztÞtk ntuÞ

íÞthu yu™e ðå[u ËkðtŒ fuðtu ntuÞ ‚u ynª ŒþtoÔÞwk Au.

1. f‚to ‚hefu ËttrËf …Œ ntuÞ, suðtk fu,

ht÷ûý, rþð…tðo‚e, V¤Vq÷.

(f) yt ËtËtu™e ƒk™u Ëk¿ttytu Ëwå[Þ™tu yÚto yt…u Au yux÷u

r¢Þt…Œ Mðt¼trðf…ýu ƒnwð[™tk s ntuÞ y™u ™e[u wsƒ ËkðtŒ Œþtoðu.

(f) ‘ht÷ûý’ ËtË™e ƒk™u Ëk¿ttytu …w®Õ÷„™e ntuÞ ‚tu ‚u™e

ËtÚtu ËkƒkrÄ‚ r¢Þt…Œ …w®Õ÷„ ƒnwð[™tk s ntuÞ. su fu,

ht÷ûý s‚t n‚t. ™tufh[tfh s‚t hÌtt.

(¾) ‘rþð…tðo‚e’ ËtË™e Ëk¿ttytu swŒt swŒt ®÷„™e Au. r¼Òt

®÷„™e Ëk¿ttytu ntuÞ íÞthu r¢Þt…Œ ™…wkËf®÷„ ƒnwð[™tk

s ytðu.


rþð…tðo‚e s‚tk n‚tk. htËe‚t ð™tk „Þtk.

(„) ynª ƒk™u Ëk¿ttytu ™…wkËf®÷„™e ntuÞ ‚tu r¢Þt…Œ ™…wkËf®÷„

ƒnwð[™tk s ytðu. V¤Vq÷

yt ð»tou V¤Vq÷ Ëthtk ytÔÞtk.

(½) ™e[u™e h[™tytu ytðe he‚u …ŒËkðtŒ Ähtðu Au :-

1. þehtu…qhe ¾tÄtk. h. fuhe……iÞwk ƒk™u Ëthtk n‚tk.

3. „tu¤[ýt ¾tÄt. 4. ytŒwn¤Œh ¾tðtk òuEyu.

f‚to-fo Œþtoð‚tk …Œtu : ËkÞtusfÚte òuztÞ íÞthu

(1) ‘™u’, ‘y™u’, ‘‚Útt’, ‘‚us’ yt [th ËkÞtusftu Ëwå[Þ-

ðt[f ntuðtÚte f‚to-fo ƒnwð[™ Œþtoðu Au, yuÚte yu™tu ËkƒkÄ Œþtoð‚wk

r¢Þt…Œ ƒnwð[™tk s ytðu. …ý yu™e ðå[u ËkðtŒ ™e[u wsƒ ntuÞ :

(f) ƒk™u …w®Õ÷„™e Ëk¿ttytu ntuÞ íÞthu r¢Þt…Œ …w®Õ÷„ ƒnwð[™tk

s ytðu. su fu,

ht y™u ÷ûý ð™tk „Þt. (f‚to-r¢Þt…Œ™tu ËkðtŒ)

U þehtu y™u „ ¾tÄt. (fo-r¢Þt…Œ™tu ËkðtŒ)

(¾) ƒk™u Mºte®÷„™e Ëk¿ttytu ntuÞ íÞthu r¢Þt…Œ Mºte®÷„

ƒnwð[™tk ntuÞ. su fu,

tÞt y™u ‚t s‚e n‚e. / t™tÚtuo : ‘s‚tk-n‚tk’ yu

Y…u …ý ytðu.

…u™ y™u [tðe szâtk ™nª.

ƒeS h[™t «týtk ðÄw ð…htÞ Au.

…u™ y™u [tðe fÞtk qfÞtk Au ?

…u™ y™u …uÂLË÷ ™Úte sz‚tk ?

t y™u Œefhe fÞtk [tÕÞtk ?


(„) ƒk™u ™…wkËf®÷„™e Ëk¿ttytu ntuÞ íÞthu r¢Þt…Œ ™…wkËf®÷„

ƒnwð[™tk s ytðu. su fu,

fq‚hwk y™u ËË÷wk Œtuz‚tk n‚tk. (f‚to-r¢Þt…Œ™tu ËkðtŒ)

U [efw y™u fu¤wk ¾tÄtk ™nª. (fo-r¢Þt…Œ™tu ËkðtŒ)

(½) ƒk™u Ëk¿ttytu r¼Òt r¼Òt ®÷„™e ntuÞ íÞthu r¢Þt…Œ ™…wk.

ƒ.ð.tk ytðu Au.

U Xhtð y™u ÞtŒe ðtkåÞtk ™Úte.

Qkx y™u „tÞ Œtuz‚tk n‚tk.

rþð y™u …tðo‚e ƒuXtk n‚tk.

U þehtu y™u …qhe ¾tÄtk.

ytðe s he‚u ™u, ‚Útt ‚us ËkÞtusfÚte òuztÞu÷e Ëk¿ttytu …ý

W…h™e he‚u s …ŒËkðtŒ Ähtðu Au.

h. f‚to-fo Œþtoð‚tk …Œtu ™e[u suðtk rðfÕ…ðt[f ËkÞtusfÚte òuztÞ

íÞthu.

‘fu’, ‘yÚtðt’ ‘Þt’, ‘y„h’ yu [th ËkÞtusftuÚte òuzt‚e Ëk¿ttytu

™e[u wsƒ …ŒËkðtŒ Œþtoðu Au :

ËkÞtusf rðfÕ…ðt[f ntuE r¢Þt…Œ ËkÞtusf …Ae™e Ëk¿tt «týu

®÷„- ð[™™t «íÞÞtu ÷u.

U Xhtð fu ÞtŒe ðtk[e ™Úte.

uk ÞtŒe fu Xhtðtu ðtkåÞt ™Úte.

¾u‚htk ƒfhwk fu Qkx …uXtu ™Úte.

¾u‚htk Qkx fu ƒfhwkk …uXwk ™Úte.

U [Ã…w fu …uÂLË÷ ÷eÄe ™Úte.

U [tðe fu ‚t¤wk òuÞwk ™Úte.


3. nhuf / Œhuf / «íÞuf / yufuyuf

yt …Œtu rðþu»tý™e ft„ehe fhu Au y™u yufð[™ s Œþtoðu Au

…rhýtu rðþu»Þ nuþtk yufð[™tk s ytðu Au.

«íÞuf rðãtÚteo …heûtt yt…u s.

Œhuf ™t„rhf™e yu Vhs Au.

nhuf týËu þheh Ët[ððwk òuEyu.

ð„o™t yufuyuf rðãtÚteoyu Vt¤tu ytÃÞtu.

4. rðÄuÞ ‚hefu ytð‚tk rðþu»týtu.

rðÄuÞ ‚hefu ytð‚t rðþu»tý ËtÚtu fÞt ®÷„™e y™u fÞwk ð[™

Œþtoð‚e Ëk¿tt Au yu …ŒËkðtŒ txu ™tUÄ…tºt Au.

(f) rðÄuÞY…u ytð‚t rðþu»tý …qðuo Ëk¿tt …w®Õ÷„™e ntuÞ y™u yu

su ð[™ Œþtoð‚e ntuÞ yu he‚u s rðÄuÞ…Œ ®÷„-ð[™ Œþtoðu.

Atufhtu Ëthtu Au. / Atufhe sht tuxe Au.

ft™ tuxwk n‚wk. / ƒk„÷t ¾qƒ s tuxt Au.

týËtu ¾qƒ s ¼÷tk n‚tk. / ¼÷t n‚t.

ƒt…Œefhtu ¼tu¤t n‚t. / Œefhtuðnw ðtkftƒtu÷tk Au.

(¾) ƒk™u Ëk¿ttytu yuf s ®÷„™e ntuÞ íÞthu rðÄuÞ…Œ yu™tk ®÷„-

ð[™ «týu ytðu. rðÄuÞ…Œ ƒnwð[™tk s ntuÞ.

(f) …w®Õ÷„™e Ëk¿ttytu - rðÄuÞf …w®Õ÷„ ƒ.ð.tk

(¾) ™…wkËf®÷„™e Ëk¿ttytu : rðÄuÞ ™…wkËf®÷„ ƒ.ð.tk

(„) r¼Òt ®÷„™e Ëk¿ttytu : rðÄuÞ ™…wkËf®÷„ ƒ.ð.tk

ðz y™u …e…¤tu ƒnw Qk[t Au.

[efw y™u fu¤wk ‚tòk ™Úte.


zwk„¤e y™u ŒqÄ tU½tk Au.

Ëtu™wk y™u [tkŒe ËM‚tk ™Úte.

(¾) ËkƒkÄŒþof ‘™T’ fu ythT «íÞÞ y™u Ëk¿tt™tu …ŒËkðtŒ

‘™T’ «íÞÞ ®÷„ð[™™t «íÞÞtu ÷u Au ‚uÚte yu fE Ëk¿tt™t

®÷„-ð[™ «týu ytðu Au ‚u …ý …ŒËkðtŒ txu ™tUÄ…tºt Au.

‘™T’ «íÞÞ …tA÷e Ëk¿tt™t ®÷„-ð[™ «týu s Y…tu Äthý fhu.

htò™tu nu÷ / htò™e htýe

nwf™wk …¥twk / yt…ýtk ½h / „t™tk týËtu

½h™e Œeðt÷ / ½h™tu ytux÷tu / ½h™tk ™r¤Þtk

‚thwk …wM‚f / ‚thtk …wM‚ftu / ‚the [tu…zeytu

…ŒËkðtŒ™u ytÄthu ðtõÞ h[™tytu :

…ŒËkðtŒ ytÄthu ðtõÞh[™t™t wÏÞ ƒu «fthtu …tze þftÞ :

(1) f‚orh h[™tytu y™u (h) forý h[™tytu.

yt…ýu ‘…ŒËkðtŒ’tk òuE „Þt fu ðtõÞtk «ðuþ‚tk …Œtu …ife

ywf …Œ ƒeò ywf …Œ ËtÚtu u¤ Ähtðu Au. …ŒËkðtŒ îtht ðtõÞtk™t

fÞt …Œ™tu yLÞ fÞt …Œ ËtÚtu ËkƒkÄ Au ‚u òýe þftÞ Au. ynª ƒu

«fth™e h[™tytu yt…e Au ‚u swytu.

1. h.

nhý ŒtuzÞwk. fq‚htu ŒtuzÞtu. fu¤wk ¾tÄwk. fuhe ¾tÄe.

„tÞ Œtuze. „Äuztk ŒtuzÞtk. AqkŒtu ¾tÄtu. [ýt ¾tÄt.

W…h …nu÷t rð¼t„™e h[™tytutk r¢Þt…Œ yu™t f‚to™tk

®÷„ð[™ wsƒ ËkðtŒ Œþtoðu Au; ßÞthu ƒeò rð¼t„™e h[™tytutk

r¢Þt…Œ fo «týu [t÷u Au.


yt, ðtõÞtutk f‚to™e fu fo™e «Ät™‚t ntuÞ Au. f‚to fu fo™e

«Ät™‚t™u ‘«Þtu„’ fnu Au.

(1) ðtõÞtk f‚to™e «Ät™‚t ntuÞ ‚u f‚orh-«Þtu„. yu™u f‚to-fuLÿe

fu f‚to«Ät™ h[™tytu …ý fnu Au.

f‚tofuLÿe fu f‚to«Ät™ h[™tytutk r¢Þt…Œ nuþtk f‚to ËtÚtu s

ËkðtŒ Ähtðu Au. ytðe h[™tytutk f‚to ƒŒ÷t‚tk r¢Þt…Œ ƒŒ÷tÞ;

y™u r¢Þt…Œ ƒŒ÷t‚tk f‚to ƒŒ÷tÞ s.

½tuztu ŒtuzÞtu. nhý ŒtuzÞwk. - yt ƒu ðtõÞtu™t f‚to ƒŒ÷t‚tk

r¢Þt…Œ ƒŒ÷tÞ s. ‘ŒtuzÞtu’ …Œ ‘nhý’ ËtÚtu y™u ‘ŒtuzÞwk’ …Œ ‘½tuztu’

ËtÚtu ËkðtŒ ™nª s Œþtoðu.

(h) ðtõÞtk fo™e «Ät™‚t ntuÞ ‚u forý- «Þtu„. yu™u fofuLÿe

fu fo«Ät™ h[™tytu …ý fnu Au.

fofuLÿe h[™tytutk r¢Þt…Œ nuþtk fo ËtÚtu s ËkðtŒ Ähtðu Au.

ytðe h[™tytutk fo ƒŒ÷t‚tk r¢Þt…Œ ƒŒ÷ðwk …zu fu r¢Þt…Œ ƒŒ÷‚tk

fo ƒŒ÷ðwk …zu Au.

U þtf ð½tÞwO. U ¾e[ze ð½the.

(fo) (r¢Þt…Œ™tu ËkðtŒ)

u ÷uk½tu …nuÞtuo. U ƒkze …nuhe.

ynª …nu÷t ðtõÞ™t fo™e fu r¢Þt…Œ™e ƒeò ðtõÞ™t fo-

r¢Þt…Œ™e ËtÚtu ƒŒ÷e ÚtE þf‚e ™Úte.

SE E


≠¿flHÎ - 11

CÎÀ¿˘ ¤ı√Î_-…ÿÎ_ ·¬‰Î ±_√ı

yt…ýu ¼t»tt™e ºtý n¥ð™e h[™tytu yk„u trn‚e u¤ðe

„Þt Aeyu. ‘yk„’, ‘…Œ’ y™u ‘Wrf‚’ -yu ºtý n¥ð™e h[™tytu

Au. h[™t ‚hefu yk„, …Œ y™u Wrf‚ yuf fh‚tk ðÄthu ½xftu™e …ý

ntuÞ Au. yk„™e ËtÚtu yk„h[™t txu™t fu …Œh[™t txu™t «íÞÞtu

…ý ntuÞ Au. Wrf‚tk …ý ƒu fu ƒuÚte ðÄthu …Œtu ytð‚tk ntuÞ Au. ytÚte

fÞt-fÞt ½xftu ¼u„t ÷¾ðt y™u fÞt fÞt ½xftu swŒt ÷¾ðt yu yk„u

ÂîÄt «ð‚uo Au. yk„, …Œ y™u Wrf‚tk ßÞtk ßÞtk ƒu fu ƒuÚte ðÄthu

½xftu ytðu íÞtk íÞtk yu™t …hM…h òuztý™tu «&™ Q¼tu ÚttÞ Au.

fux÷tf yu t™u Au fu ywf ½xftu ¼u„tk ÷¾eyu fu swŒtk ÷¾eyu

yu™tÚte þtu Vhf …zu ? ¼t»tt™e ÔÞðMÚtttk ¼u„wk-swŒwk ÷¾ðt yk„u ftuE

s ÔÞðMÚtt ™ ntu‚ ‚tu ytðtu «&™ Q¼tu s ™ Útt‚. ynª ¼u„tk-swŒtk

÷¾ðtÚte yr¼ÔÞÂõ‚tk fu yÚtotk Vhf …zu Au fu ™nª ‚u swytu.

rð¼t„ -1 rð¼t„-h

1. yu ™Œerf™thu Vhðt „E. yu ™Œe rf™thu Vhðt „E.

h. …tu÷eË …h …ÚÚththtu. …tu÷eË …h …ÚÚth thtuu.

3. ƒusðtƒŒth týËtu™u ƒu sðtƒŒth týËtu™u Aqxt

Aqxt fhtu. fhtu.

4. „E ft÷u ðz™„htk n‚tu. „E ft÷u ðz ™„htk n‚tu.

…. ò, Ëw¼t»t[tuftk ƒuXt nþu. ò, Ëw¼t»t [tuftk ƒuXt nþu.

152

6. fhË™ftft fnuþu ‚tu s fhË™ ftft fnuþu ‚tu s

sEþ. sEþ.

7. ‚thu yts ft fhðt™wk ‚thu yt s ft fhðt™wk

™Úte. ™Úte.

8. ht™u ÷ûý fþwk fnu‚t ht ™u ÷ûý fþwk fnu‚t

™Úte. ™Úte.

9. rþð…tðo‚e™e yth‚e W‚thu þeð …tðo‚e™e yth‚e W‚thu

‚tu... ‚tu...

10 „tkÄextu…e …nuh‚t ‚uÚte Íx „tkÄe xtu…e …nuh‚t ‚uÚte Íx

ytu¤¾t‚t. ytu¤¾t‚t.

W…h™t rð¼t„-1 y™u rð¼t„-h™e h[™tytu ‚…tË‚tk yux÷wk

sýtþu fu ¼u„e ÷¾t‚e y™u swŒe ÷¾t‚e h[™tytu su yÚttuo Œþtoðu Au

yutk ½ýtu tuxtu Vhf Œu¾tE ytðþu.

¼t»tt™t ƒkÄthý fu «f]r‚ y™wËth ywf ½xftu ¼u„tk s ÷¾tÞ

y™u ywf ½xftu swŒtk s ÷¾tÞ. ynª ¼u„tk-swŒtk ÷¾t‚tk ½xftu yk„u

trn‚e yt…ðt™tu W…¢ Au.

SE E

CÎÀ¿˘ ¤ı√Î_-…ÿÎ_ ·¬‰Î ±_√ı 153

±_√fl«fiÎ±˘

1. yk„h[™t™tk ƒk™u ½xftu ¼u„tk s ÷¾tÞ :

yk„, «f]r‚ fu Ät‚w™u «íÞÞtu ÷„tze yt…ýu ™ðtk ™ðtk yk„tu

ƒ™tðe þfeyu Aeyu. su fu, ‘Ës’ yk„™u «íÞÞtu ÷t„e™u Ësw,

Ësý, Ëòðx, ™tËs, „uhËs, yýËs suðtk ™ðtk yk„tu

ƒ™u Au. yutk ‘yk„’™u fþtuf «íÞÞ ÷tøÞtu Au.

yk„h[™t txu™t su «íÞÞtu ntuÞ yu™u yk„ËtÄf «íÞÞtu fnu Au.

yk„ËtÄf «íÞÞtu nuþtk ytÄthð‚eo ½xf™e ËtÚtu òuztE™u s ÷¾tÞ.

su fu, W…«w¾, f™Ëeƒ, y…÷ûtý, yð„ý™t, yr‚ð]Âü,

…htð‚o™, ðýòuE‚wk, yýt™e‚wk, rƒ™þh‚e, sƒht…ýwk, ½xtðt¤wk,

„w÷t„ehe, nht¾tuh, ®n‚ƒts, yf÷kŒ.

ytðt «íÞÞtu yk„™e …qðuo ytðu fu yk„™e …tA¤ ytðu. yu

yk„™e ËtÚtu òuztE™u s ÷¾tÞ.

¼t»tttk «íÞÞ yuf yuðwk ½xf Au su™tu Mð‚kºt…ýu «Þtu„ Út‚tu

™Úte. tºt «íÞÞtu s ™nª, su-su ½xftu ¼t»tttk Mð‚kºt…ýu «ÞtuS

þftÞ yuðtk ™ ntuÞ yu ƒÄtk s ftk ‚tu «íÞÞY…u, ftk ‚tu ËttrËf Y…u,

ftk ‚tu Âîhwõ‚ ƒ™e™u ð…ht‚tk ntuÞ Au.

h. …Œh[™t™tk ƒk™u ½xftu ¼u„tk s ÷¾tÞ :

yk„tu ßÞthu ðtõÞtk ð…htÞ y™u …hM…h fþtuf ËkƒkÄ Œþtoðu

íÞthu yu™u …Œ fnu Au.

ðtõÞtk yk„ fþtÞ «íÞÞ ð„h …Œ ƒ™e þfu; ‚u …Œh[™t

txu™t «íÞÞtu …ý ntuÞ. ðtõÞtk wÏÞ ½xftu ƒu ntuÞ Au.

1. ™t…Œ y™u h. ytÏÞt‚ fu r¢Þt…Œ

™t…Œtk Ëk¿tt, Ëðo™t y™u rðþu»týtu™tu Ëtðuþ ÚttÞ Au, ‚tu


ytÏÞtr‚f …Œ fu r¢Þt…Œtk r¢Þt…Œ; r¢Þt…Œ™wk ft fh‚tk f]Œk‚tu;

r¢Þtrðþu»týtu y™u r¢Þtrðþu»tý™wk ft fh‚tk yLÞ …Œtu™tu Ëtðuþ

Út‚tu ntuÞ Au.

™t…Œ fu r¢Þt…Œ ðtõÞh[™ttk «ðuþu íÞthu …hM…h ËkƒkÄ

Œþtoð‚t «íÞÞtu ÷u‚tk ntuÞ Au.

™t…Œ™u ð[™Ëq[f y™u rð¼Âõ‚Ëq[f «íÞÞtu ÷t„u Au, ßÞthu

r¢Þt…Œ™u ft¤, yÚto, …whw»tð[™ ytrŒ Œþtoð‚t «íÞÞtu ÷t„u Au.

ytðt ƒÄt s «íÞÞtu ™trf fu ytÏÞtr‚f yk„™e …tA¤ s ÷t„u Au.

™trf y™u ytÏÞtr‚f …ŒËtÄf «íÞÞtu …ý su-‚u …Œ™e ËtÚtu òuztE™u

s ÷¾tÞ. yt, ftuE …ý …Œh[™ttk «íÞÞ nuþtk ¼u„tu s ÷¾tÞ.

su fu,

Atufhtytuyu, Atufhtytu™u, AtufhtytuÚte, Atu2fhtytu™wk,

fth¾t™ttk, ƒnth„tÚte, ‚thttk™wk, yt…ýttkÚte (™trf)

÷¾™thtytu, ƒ™tð™thtytu™wk, ÷¾tððttk, ÷¾þtuS,

3. ËttrËf þçŒtutk ƒk™u ½xftu ¼u„tk s ÷¾tÞ :

ƒu fu ƒuÚte ðÄw yk„tu h[™ttk «ðuþe ËtËh[™t ƒ™tðu Au.

ËtËh[™t™tk ƒk™u ½xftu ¼t»tttk Mð‚kºt…ýu ðt…he þftÞ yuðtk ntuÞ

Au. ËtË™tk ½xftu òuztÞ íÞthu yu™t ËkƒkÄŒþof ‚¥ð™tu ÷tu… Út‚tu

ntuÞ Au. ytÚte ƒk™u ½xftu òuze™u s ÷¾tÞ. ƒu yk„tu ðå[u™t ËkƒkÄtu

swŒt swŒtE ntuE, swŒt swŒt «fth™t ËtËtu ƒ™u Au.

¼h‚„qkÚtý, ¼tEƒnu™, „E„wshe, Ëw¾Œw:¾, ht‚rŒðË,

rþð…tðo‚e, ht÷ûý, QXƒuË, ¼tkøÞwk-‚qxÞwk, ƒtu÷[t÷,

yÄqytu, ™ðhtrºt, [tu¾kzwk, ƒu…„wk, fu¤ðýerð»tÞf,

…eztþtf, ŒŒo™tþf, ðuþÄthe, tÚtt¼thu, ¼thu…„e,

÷¾‚tkðtk[‚tk, VtxÞwk‚qxÞwk, ¼qÏÞwk‚hMÞwk, yüftuý, ™ðr™rÄ ð„uhu.

CÎÀ¿˘ ¤ı√Î_-…ÿÎ_ ·¬‰Î ±_√ı 155

ËtË ftuE …ý «fth™tu ntuÞ, yu™tk ËkƒkÄf ‚¥ðtu ÷wó ÚtÞtk ntuE

ËttrËf ƒ™‚tk …Œtu ¼u„tk s ÷¾tÞ.

ËttrËf þçŒtu™tu rð„ún fheyu y™u yu™e ðå[u™tu ËkƒkÄ Œþtoðeyu

íÞthu s yu …Œtu rð¼õ‚ fu Aqxtk ÷¾tÞ.

WŒt. ¼h‚ y™u „qkÚtý; Ëw¾ fu Œw:¾; ht fu ÷ûý; yÄ

(yzÄtu) qyu÷tu; ™ð htrºt™tu Ëqn; [th Au ¾kz sutk ‚u ([tu¾kzwk);

ŒŒo™wk ™tþf; …ezt™wk þtf; ðuþ™u Äthý fh™th ð„uhu.

4. rîhwÂõ‚tk fu rîhwõ‚-«Þtu„tutk ƒk™u yk„tu ¼u„tk s ÷¾tÞ :

yt «fth™e h[™tytutk fux÷tkf yk„tu-Y…tu fu yu™t ftuE ykþ™wk

…w™htð‚o™ Út‚wk ntuÞ Au. Y…tu™tu ƒuðztÞu÷tu «Þtu„ ‚u rîhwÂõ‚.

(1) fux÷ef ðth ftuE yt¾t ½xf™e rîhwÂõ‚ Út‚e ntuÞ Au :

VxVx, […[…, ÷ƒ÷ƒ, nn, ¼¼, ÄƒÄƒ,

x…x…, ½xf½xf, ÷…f÷…f.

(h) fux÷ef ðth ftuE yuf ½xf™t ykþ™e rîhwÂõ‚ ntuÞ Au :

¾Ëz…Ëz, ZËz…Ëz, yhË…hË, ytzt uþe…tzt uþe,

ðtËýfqËý, ywf‚wf, [tu…zeƒtu…ze, yŒ÷ƒŒ÷ ð„uhu.

(3) ftuEf ðth ftuE yuf s ½xf yÚtoðt¤wk ntuÞ Au. ftk ‚tu yt„÷wk

yÚtðt …tA÷wk. ™e[u ÷exe Œtuhu÷wk ½xf ËtÚto Au.

ytztuþe…tztuþe, ðtËýfqËý, ywf‚wf, ytswƒtsw

(4) fux÷ef ðth ƒu ½xftu™e ðå[u ËkÞtusf «íÞÞ ntuÞ Au.

„h„h=„ht„h, yzÄtuyzÄ, ðå[tuðå[, ½uh½uh,

thkth, VUftVUf, fqŒtfqŒ, ¾U[t¾U[, thtthe, VUftVUfe

ð„uhu.


(…) ftuE ðth ƒk™u ½xftu ËtÚto ntuÞ Au.

[f[f, ‚ƒzf‚ƒzf, ÍƒfÍƒf, ÷t÷-÷t÷, ft¤wk-ft¤wk,

W…h-W…hÚte, ftuý-ftuý, þwk-þwk.

ðtõÞ™t ½xftu ‚hefu yk„tu fu …Œtu Aqxtk ÷¾tÞ

yk„tu ðtõÞtk «ðuþe …hM…h ËkƒkÄ Œþtoðu íÞthu ‘…Œ’ ‚hefu

ytu¤¾tÞ Au. ƒu fu ƒuÚte ðÄthu …Œtu tuxe h[™tytutk «ðuþu íÞthu

yu™e M…ü ÷u¾™…Ør‚ ntuÞ s.

(f) ðtõÞtkþ fu …ŒËqn : (Phrase)

ƒu fu ƒuÚte ðÄthu …Œtu òuztÞ …ý yu™tÚte ƒ™‚e h[™t fÞthuf

Mð‚kºt WÂõ‚ ‚hefu ðt…he þftÞ yuðe ™ ntuÞ yu™u ðtõÞtkþ fnu Au.

ytðe ðtõÞh[™t™t ftuE ¾kz, ykþ fu ¼t„ ‚hefu s ytðe þfu Au.

su fu,

…u÷tu ÷t÷ ½tuztu/ ƒ…tuhu yt uŒt™tk / Ët„™t ÷tfzt™e yuf

¾whþe / htò™tu ½hztu t¤e / ynª ƒt„tk Ëðth-Ëtks / ™ðtk htu…u÷tk

Ítz™u ð„uhu.

ytðe h[™tytu™tk ƒÄtk s ½xftu Aqxtk ÷¾tÞ. ËttrËf þçŒtu

yuf s ½xf™wk …Œ „ýtÞ.

(¾) W…ðtõÞ (Clause) :

W…ðtõÞ yuf áÂüyu òuEyu ‚tu ðtõÞ¾kz fu ðtõÞtkþ s Au …ý

yu™wk ƒkÄthý ðtõÞtkþ fu …ŒËqn fh‚tk swŒwk Au.

W…ðtõÞtk f‚to-r¢Þt…Œ ƒk™u …Œtu ntuðt A‚tk yu™tÚte ƒ™‚e

h[™tytu™tu MðtÞ¥t fu Mð‚kºt ðtõÞ ‚hefu «Þtu„ ÚtE þf‚tu ™Úte. yu

wÏÞ ðtõÞ ËtÚtu „tiý-ðtõÞ™t ËkƒkÄÚte òuztÞ Au. su fu,

CÎÀ¿˘ ¤ı√Î_-…ÿÎ_ ·¬‰Î ±_√ı 157

Äh‚efk… fÞthu ytðþu yu™e / yt„tne ÚtE þf‚e ™Úte.

[„tiý ðtõÞ] [wÏÞ ðtõÞ]

W…ðtõÞ™tk ƒÄtk s ½xftu Aqxtk-Aqxtk s ÷¾tÞ.

(„) ðtõÞh[™t :

ƒu fu ƒuÚte ðÄthu …Œtu ftuE ËkƒkÄ (™t…Œ-r¢Þt…Œ)Úte òuztÞ y™u

yu Mð‚kºt…ýu ðt…he þftÞ yuðe WÂõ‚ ntuÞ ‚tu s yu™u ðtõÞ fnuðtÞ.

su fu,

½tuztu [hu Au. ‘½tuztu’-™t…Œ- ‘[hu Au’ r¢Þt…Œ.

xqkftk, ™t…Œ-r¢Þt…Œðt¤e h[™t™u ðtõÞ fnu Au. y÷ƒ¥t,

„wsht‚e™e ƒÄe s ðtõÞh[™tytu yt yuf s «fth™e ™Úte.

ðtõÞ™t ™t…Œ ‚hefu yuf fu yufÚte ðÄw …Œtu ytðe þfu Au.

™t…Œtk ËttLÞ he‚u f‚to-fo-fhý-Ëk«Œt™-y…tŒt™, ËkƒkÄ y™u

yrÄfhý ytrŒ ËkƒkÄtu Œþtoð‚e …tk[uf sux÷e Ëk¿ttytu ðtõÞtk ytðe

þfu Au. r¢Þt…Œ ‚hefu …ý yuf fu yuf fh‚tk ðÄthu …Œtu ytð‚tk ntuÞ

Au.

™trf-…Œtu™u ‘Ëk¿tt’, ‘Ëðo™t’, ‘rðþu»tý’ ‚hefu ytu¤¾eyu

Aeyu. ytÏÞtr‚f-¾kztk ytð‚tk …Œtu r¢Þtrðþu»tý y™u r¢Þt…Œ

‚hefu ytu¤¾tÞ Au. ytÚte ¼t»tttk …Œ™t wÏÞ «fthtu ytx÷t :

Ëk¿tt, Ëðo™t, rðþu»tý, r¢Þtrðþu»tý y™u r¢Þt…Œ.

‚Œw…htk‚ yLÞ «fth™e ft„ehe fh‚tk …Œtu suðtk fu, ™tÞtu„eytu,

ËkÞtusftu, WŒT„thðt[ftu y™u r™…t‚tu …ý ntuE þfu.

ðtõÞtk ftuE …ý «fth™e ft„ehe fh‚tk …Œtu nuþtk swŒtk s ÷¾tÞ.

yufÚte ðÄw Ëk¿ttytu, rðþu»týtu ytð‚tk ntuÞ íÞthu ðå[u yÕ…rðht

wftÞ. su fu,


„k„t, „tuŒtðhe, ftðuhe, ËhÞq, Þw™t ð„uhu ¼th‚™e ™Œeytu

Au.

xqkftk, rð¼Âõ‚ Œþtoð‚tk ftuE …ý ò‚™tk …Œtu swŒtk s ÷¾tÞ.

yt…ýu Ëti ¼th‚t‚t™tk Ëk‚t™ Aeyu.

ft¤e, Ätu¤e, ht‚e, „tÞ, …eyu …týe [hðt òÞ.

Ë¥tt™tu Œtuh Ëk¼t¤e ÷u‚t wÏÞ kºte.

nðu …Ae ftuE™u MðuåAtyu òuzýe fhðt™tu yrÄfth ™Úte.

ðtõÞtk yuf fu yufÚte ðÄw r¢Þt…Œtu …ý ytð‚tk ntuÞ Au. yu wÏÞ

ntuÞ; ËntÞf ntuÞ fu ËkÞwõ‚ ntuÞ- swŒtk s ÷¾tÞ :

huþ ytÔÞtu y™u sBÞtu …ý ¾htu.

yu ‚tu fÞth™tkÞ se hÌttk n‚tk.

yu Ëtksu ½uh ntuEþwk. / yu ƒ…tuhu ½uh ntu‚tk ™Úte.

nuþ fu¤wk ¾tE „Þtu. ™tufh wkƒEÚte ytðe „Þtu.

rð¼Âõ‚ Œþtoð‚tk ‚¥ðtu …ife ‘y™w„tu’ ¼u„t s ÷¾tÞ. …ý ™t…Œ™e

ËtÚtu ytðe rð¼Âõ‚ ð„uhu yÚttuo Œþtoð‚tk ‘™tÞtu„e’ nuþtk ™t…Œ …Ae

swŒtk s ÷¾tÞ.

™tÞtu„e yux÷u ™t…Œ™e ËtÚtu òuztE rð¼Âõ‚ suðwk ftÞo fh‚tk

…Œtu.

Mfqxh W…h ðtkŒhtu ƒuXtu Au.

½h yt„¤ tuxtu ƒ„e[tu Au.

Œeðt ‚¤u ykÄthwk ntuÞ.

÷®ð„ fuhe ÷tfzeyu.

htò ‚ýtk ð[™ Ëtk¼¤e.

CÎÀ¿˘ ¤ı√Î_-…ÿÎ_ ·¬‰Î ±_√ı 159

W…h™e ðtõÞh[™tytutk Mfqxh, ½h, Œeðt, ÷®ð„ y™u htò yu

Ëk¿ttytu ™t…Œ Au. yu™e …Ae y™w¢u W…h, yt„¤, ‚¤u, fuhe

y™u ‘‚ýtk’ yu ™tÞtu„eytu Au.

ËkÞtusf ‚hefu ytð‚tk …Œtu …ý Aqxtk s ÷¾tÞ :

…Œtu, …ŒËqntu fu ðtõÞtu™u ËkÞtusðt™wk fu òuzðt™wk ft fh‚tk

…Œtu™u ËkÞtusf fnu Au.

™u, Þt, fu, y™u, yÚtðt, ðt, ‚Útt, òu... ‚tu, ytðtk ËkÞtusftu Au.

yt ™u yt ½ýtu ËÞ ÚtÞtu.

yuf Þt ƒeS he‚u «ò ÷qkxtÞ s.

[t fu ftuVe …e‚tu ™Úte.

¼t¾he yÚtðt rƒMfex nþu ‚tu [t÷þu.

f…ztk ‚Útt hfztk ÷tÔÞtk.

nwk y™u thtu rºt wkƒE sE ytÔÞt.

fÌtwk …ý t™‚tu ™Úte. tkŒtu Au yux÷u Œu¾t‚tu ™Úte.

‘™u’ y™w„ …ý Au y™u ËkÞtusf …ý Au.

‘™u’ y™w„ ‚hefu ¼u„tu y™u ËkÞtusf ‚hefu Aqxtu ÷¾tÞ.

ËkÞtusftu ftuE …ý ò‚™tk Y…tÏÞt™tutk «ðuþ‚tk ™Úte.

yð‚hý hsq fh‚tu ‘fu’ ËkÞtusf …ý swŒtu s ÷¾tÞ.

yuýu fÌtwk fu yu ftu÷us ytðþu ™nª.

‘WŒT„thðt[ftu’ …ý wõ‚ fu Aqxtk s ÷¾tÞ.

þtƒtþ ! ƒnw Ëthwk ft fÞwO.

ntþ ! „k„t ™tÌtt.

yhhh ! rƒ[tht™wk ytðe ƒLÞwk.


yhu, ytu, nu, hu, suðtk WŒT„thðt[ftu ËkƒtuÄ™™e ft„ehe fhu

íÞthu yu Aqxtk s ÷¾tÞ.

hu …k¾eztk ! Ëw¾Úte [ýòu....

ytu Eïh ! ¼Syu ‚™u....

nu ¼„ðt™ ! ‚wk fÞtk Ëk‚tÞtu Au ?

yhu ! ‚u ytðe „Þt.

ytuhu, ƒt…hu, thu, tzehu, ntÞhu suðtk ½xftu yk„u ÂîÄt «ð‚o‚e

sýtÞ Au.

fux÷tf yu™u ytu hu, ƒt… hu, t hu, tze hu, ntÞ hu, yu swŒt

÷¾u Au.

r™…t‚tu : ¼th, yt„ún, rð™k‚e, Ëet-ÞtoŒt suðt yÚttuo Œþtoð‚tk

½xftu Au. Þ/Þu, …ý, ËwØtk, rËÏÞu, s, S, ‚tu, Vf‚, tºt, fuð¤, ‚Æ™,

Ëtð, Auf-yt ƒÄtk r™…t‚tu Au.

yt ½xftu ðtõÞtk ƒu «fthu ytð‚tk Œu¾tÞ Au : 1. ¼u„tk h. swŒtk

Þ/Þu, S, - ¼u„tk s ÷¾tÞ Au.

‚uÞ ytðòu. / ytuÞ ‚u fÞtk ytðu Au ?

ƒnu™S ½htk Au. / ŒtŒtS, [tuf÷ux yt…tu™u.

yt …ºt™tu sðtƒ yt…þtuS.

òu fu ‚tu…ý, fu fu, ™nª ‚tu yk„u ‚¼uŒ Au.

÷¾týtk yufðtõÞ‚t ÷tððt yu™u ¼u„tk ÷¾eyu - yuf s ½xf

‚hefu-‚tu ðtkÄtu ™nª.

™e[u™tk ½xftu swŒt s «fth™e ft„ehe fh‚tk ntuE yu™u ¼u„tk

÷¾ðtk.

- ðU‚ r¢Þt…Œ ËtÚtu òuztE r¢Þtrðþu»tý ƒ™tðu Au.

òu‚tkðU‚, ytð‚tkðU‚, ƒtu÷‚tkðU‚.

CÎÀ¿˘ ¤ı√Î_-…ÿÎ_ ·¬‰Î ±_√ı 161

…tºt, òu„, òu„wk, ÷tÞf - ËttrËfY…u s ytðu Au.

«ðuþ…tºt, ™tUÄðt…tºt («ðuþ txu ‘ÞtuøÞ’)

™tUÄðtòu„, òuðtòu„wk (òu„-òu„wk-‘ÞtuøÞ’)

òuðt÷tÞf, òýðt÷tÞf (ËttrËf)

ŒeX, ðth, ƒtŒ, …ÞO‚ - ™tÞtu„e ntuE swŒtk ÷¾ðtk.

‘tºt’ r™…t‚ ƒu «fth™e ft„ehe fhu Au.

(1) r™…t‚ ‚hefu swŒwk ÷¾ðwk : þwk tºt [t …eþ.

(h) «íÞuf yuðt yÚtotk ¼u„wk : «týetºt, Sðtºt,

‘ÔÞÂõ‚tºt «ðuþ…tºt’

‘…ý’ ËkÞtusf y™u «íÞÞ

ËkÞtusf ‚hefu swŒwk ÷¾tÞ : ‚u …ý / fÌtwk …ý /

«íÞÞ ‚hefu ¼u„tu ÷¾ðtu : ™t™…ý, ƒ[…ý, tux…ý,

„tkz…ý, ½z…ý.

-ðth-ð¾‚tk yÚtotk swŒtu.

yuf ðth yu íÞtk „Þu÷tk./ ‚™u fu ðth ÷t„e.

-ðth-ð]Â¥tðt[f ¼u„wk ÷¾tÞ.

y™ufðth, Ëtuðth, ƒuðth.

-ðth- («íÞÞ) ¼u„tu : WuŒðth, fËqhðth, Ëòðth.

-ðth-(÷kƒtE™tu yuf) swŒtu : yuf ðth ÷tkƒtu xwfztu.

-ðth-rŒðË™t yÚtotk ¼u„tu : Ëtuðth, k„¤ðth, ƒwÄðth,

EíÞtrŒ.

-ðth-(™tÞtu„e) swŒwk ÷¾ðwk : rsÕ÷t ðth, ‚t÷wft ðth.

yu ¼u„wk …ý ÷¾tÞ Au : rsÕ÷tðth, ‚t÷wftðth, (ËttrËf

Y…u).


¼u„tk s ÷¾t‚tk yLÞ ½xftu

1. Ë„tE Ëq[f þçŒtu/t™ðt[f þçŒtu :

Íeýt¼tE, ™t™t¼tE, yÚteƒu™, yt™kŒeƒu™,

[kŒwftft, ™kŒwftft, Ëhtusftfe, Ëh÷tftfe,

nuþtt, Þtu„ett, ð»ttote, Ëwhu¾tte,

httËe, e™ttËe, ¼h‚tËt, ƒfw÷tËt,

ftþeVtuE, Œe™tVtuE, nuþVwyt, sÞuþVwyt,

tun™ŒtŒt, þkfhŒtŒt, f¤tŒtŒe, f…e÷tŒtŒe, ðzŒtŒt,

…qheƒt, þfheƒt, fwkðheƒt, htýeƒt, VtuEƒt,

Sðftuht, ykƒtt, ft¤ftt, ËtËwt.

ehtkƒtE, …q‚¤eƒtE, fezeƒtE, ft[ƒt¼tE, ft„zt¼tE,

¼týt¼tE, ¼tE©e, ƒnu™©e, frð©e, kºte©e,

t‚t©e, r…‚t©e, t‚tS, r…‚tS, „tkÄeS, ™thŒS, nu‚tS,

¼„‚S, ƒtES, ¼tES, ƒu™S, „whwS, ftftS, ftfeS,

VtuES, ¼tEËtnuƒ, ƒtEËtnuƒ, ÷txËtnuƒ, fwthËtnuƒ,

htòËtnuƒ, ƒtËtnuƒ, Œuðhts, wr™hts, frðhts, ðiŒhts,

Þhts, …ûtehts, „hwzhts, Ér»thts, Þtu„ehts, Sðhts,

rþðhts, Ä™hts, ËMËthtýt, Ëe‚tt‚t, „k„tt‚t, ™Œet‚t,

™oŒtt‚t.

h. MÚt¤Ëq[f :

ðeh„t, ðz„t, ™ðt„t, ðz™„h, ò™„h, „tkÄe™„h,

…t÷™…wh, sþuŒ…wh, ðeh…wh, y÷ft…whe, yðÄ…whe, s„ÒttÚt…whe,

ftk[e…wh, r‚hwð™kÚt…wh, ™kŒ„tkð, „tuhu„tkð, s÷„tkð, ™kŒe„út,

CÎÀ¿˘ ¤ı√Î_-…ÿÎ_ ·¬‰Î ±_√ı 163

„tkÄe„út, Ëe ‚t÷wftu, …txý ‚t÷wftu, yŒtðtŒ rsÕ÷tu, ¾uzt

rsÕ÷tu, „wsht‚ htßÞ, Wãtu„¼ð™, ðtrýßÞ¼ð™, hts¼ð™,

rþûtý¼ð™, ¼th‚Œuþ, ƒtkø÷tŒuþ, ntht»xÙ, ¼th‚ht»xÙ, rnt[÷

«Œuþ, W¥th «Œuþ, æÞ «Œuþ, „tuh¾t÷uLz, ntE÷uLz, #ø÷uLz, ™uÄh÷uLz

ð™tk[÷, W¥thtk[÷, Íth¾kz, W¥tht¾kz, yV½tr™M‚t™, …trfM‚t™,

fthu÷eƒt„, ËhŒthƒt„, ÷t÷ƒt„, ™nuhw…tfo, „tkÄe…tfo, „tkÄerƒús,

™nuhwrƒús, Ëw¼t»trƒús, rðfxturhÞt „tzo™, ð]kŒtð™ „tzo™, Ëw¼t»t[tuf,

„tkÄe[tuf, sðtnh[tuf, ÷wnthþuhe, ðtËýþuhe, ntu¤e[f÷t,

htÞ…wh[f÷t, rŒÕne[f÷t, …tzt…tu¤, ™ðe…tu¤, [tkÕ÷tytu¤,

fkŒtuEytu¤.

3. yLÞ ½xftu :

yýwrð¿tt™ Sðrð¿tt™, hËtÞýrð¿tt™, þhehrð¿tt™,

Sðþt†, t™Ëþt†, ¼t»ttþt†, ftÔÞþtMºt,

ht»xÙðtŒ, „tkÄeðtŒ, ‚foðtŒ, ËtBÞðtŒ, ËtútßÞðtŒ,

„wóðkþ, tiÞoðkþ, W¥th…ût, …qðo…ût, ©tØ…ût, þwf÷…ût,

f]»ý…ût, ð»ttoÉ‚w, ðËk‚É‚w, yÂø™Œuð, ÞŒuð,

ðhwýŒuð, htŒuð, sÞŒuð,

™thŒwr™, fÛðÉr»t, ht™ðe, rðsÞtŒþe, Ä™‚uhË,

…Âù½tx, …qðo½tx, W¥thÄúwð, ŒÂûtýÄúwð, rf÷tuexh, rf÷tur÷xh,

ËuLxeexh, s÷t„o, hu÷…Út, hu÷ðu.

W…h™t þçŒtu™wk ƒkÄthý òu‚tk yuðwk sýtÞ Au fu yutk ƒu ½xftu …ife

W¥th (…tA÷wk) ½xf ËttLÞËk¿tt ntuÞ Au, ßÞthu …qðo½xf rðþu»tËk¿tt

ntuÞ Au. ƒk™u ¤e ftuE Ëk¿ttrðþu»t ƒ™tðu Au fÞtkf …qðo…Œ W¥th…Œ™t

rðþu»tý suðe ft„ehe …ý fhu Au yuÚte ƒu ½xftu ¤e ËtËh[™t


…ý ƒ™‚e ntuÞ Au. ytÚte ytðe ƒÄe h[™tytutk ƒk™u ½xftu ¼u„tk

÷¾tÞ yu Eü Au.

yu™u swŒt ÷¾eyu ‚tu yÚto¼uŒ …ý Út‚tu òuE þftþu. fu fu,

yðÄ…whe ÚtE òÞ ‚tu... yðÄ …qhe ÚtE òÞ ‚tu.

…tzt…tu¤tk …uXt. …tzt …tu¤tk …uXt.

™thŒwr™ ƒ™e „Þt. ™thŒ wr™ ƒ™e „Þt.

hk„e÷t…tu¤tk ¤þu. hk„e÷t …tu¤tk ¤þu.

ðeh„ttk „Þtu. ðeh „ttk „Þtu.

ðtõÞtk ½xftu swŒtk ÷¾eyu ‚tu yu™tu tu¼tu ƒŒ÷tÞ Au. yu

ðtõÞfûttyu swŒe s ft„ehe fhu Au, yuÚte yÚto¼uŒf ƒ™u Au.

SE E

CÎÀ¿˘ ¤ı√Î_-…ÿÎ_ ·¬‰Î ±_√ı 165

≠¿flHÎ - 12

¿Ëı‰÷˘

y™w¼ð™t r™[tuzY… fÚt™™u fnuð‚ fnuðtÞ Au. yu ÷tuftuÂõ‚ytu

Au. …tu‚t™e WÂõ‚™u Ë[tux y™u oM…þeo ƒ™tððt txu su

YrZ«Þtu„tu™tu W…Þtu„ fhðttk ytðu Au ‚u ÷tuftuÂõ‚ytu™tu …ý ƒntu¤t

«týtk W…Þtu„ Út‚tu òuE þftÞ Au. ÷tuftuÂõ‚ytu fu fnuð‚tu ËðotLÞ

ËíÞ ƒ‚tð‚e ntuÞ Au. WÂõ‚™u fu ðf‚ÔÞ™u Ë[tux ƒ™tððt fÞtkf

áütk‚ yt…ðwk …zu Au fu «Út yÚto™u Ëƒ¤ ƒ™tððt ƒeswk ftuE rðÄt™

hsq fhðwk …zu Au, íÞthu ytðe ÷tuftuÂõ‚ytu «Þtusðe …zu Au. ytðe

÷tuftuÂõ‚ytu ÔÞðnthfwþ¤‚t, znt…ý, ËqÍ Ähtð‚t ðze÷tu™e ðtýetk

yðth™ðth [fÞt fh‚e ntuÞ Au.

áütk‚Y… y™u ËqºtY… ƒ™e [qfu÷e ÷tuftuÂõ‚ytu ‚u s fnuð‚tu. yu

ËtkËtrhf znt…ý, ™er‚ƒtuÄ, ÔÞðnthŒût‚t ð„uhu Œþtoð‚e ntuðtÚte

÷tufS¼u [ze™u [÷ýe ƒ™e òÞ Au.

fnuð‚tu y™u YrZ«Þtu„tutk Vuh þtu ? yt ‚tu yt ƒk™u ½xftu ðå[u

fux÷ef Ët™‚t Œu¾tÞ Au ‚tu fux÷ef rð»t‚t Œu¾tÞ Au. ytÚte s

fux÷tf ƒk™u ðå[u ¼u¤Ëu¤ fhu Au. fnuð‚tu YrZ«Þtu„tu™e tVf ÷tûtrýf

yÚto Œþtoð‚e ntuðtÚte ƒk™u™e ¼u¤Ëu¤ ÚtE Au. ƒk™u ðå[u Ëqû ¼uŒ

ytx÷tu Au. YrZ«Þtu„ ÷tûtrýf yÚtotk «ÞtuòÞ Au, ‚tu fnuð‚tu

y™w¼ð™t r™[tuzY… ntuÞ Au. yu fþtf™t áütk‚Y…u fu ËÚto™Y…u

«ÞtuòÞ Au.

fnuð‚tu Mð‚kºt ðtõÞY…u ytðu Au. YrZ«Þtu„tu þçŒËqnY…u ntuÞ

166

Au. fnuð‚tu™wk MðY… ƒÄt s Ëkòu„tutk yufËh¾wk s hnu Au, ßÞthu

YrZ«Þtu„tutk ËkŒ¼o «týu ®÷„, ð[™, ft¤ ytrŒtk VuhVth Út‚tu

òuuE þftÞ Au.

fux÷ef fnuð‚tu :

y¬eo™tu …rzÞtu ftýtu. = f™Ëeƒ ntuÞ yu™u „u

íÞtkÚte wËeƒ‚ ytðu.

yýe [qfÞtu Ëtu ðhË Sðu = fxtufxetkÚte …th W‚he sðwk

‚u s W¥t Au.

yÒt ‚uðtu ytuzfth. = suðt u ¾t uhtf yuðt k s

ðtýeð‚o™ ÚttÞ.

yt„u yt„u „tuh¾ ò„u = ftuE …ý ƒtƒ‚™e y„tWÚte

®[‚t ™ ht¾ðe.

ytzu ÷tfzu ytztu ðun = suðt™e ËtÚtu ‚uðtu s ÔÞðnth

ÚttÞ.

yt… ¼÷t ‚tu s„ ¼÷t. = yt…ýu Ëthtk ntuEyu ‚tu

s„‚ Ëthwk ÷t„u.

yt… qyt rð™t Mð„uo ™ sðtÞ = ft ò‚u fheyu ‚tu s rËÂØ

¤u.

yt¼ Vtxu íÞtk Útª„zwk ™ ŒuðtÞ. = …th ð„h™tk Œw:¾tu™tu ftuE

E÷ts ntu‚tu ™Úte.

ytþt yh Au. = Sð™ Sððt ytþt y]‚

Ët™ Au.

ytk„¤tk [txâu fkE …ux ¼htÞ ? = ¾tuxe fhfËh™tu ftuE yÚto

™Úte.

¿Ëı‰÷˘ 167

fnuð‚tu™e ðÄw òýfthe txu yt f[uhe îtht «ftrþ‚ ÚtÞu÷wk …wM‚f

‘YrZ«Þtu„ y™u fnuð‚Ëk„ún’ òuE ÷uðwk.

yt A‚tk ynek fux÷ef fnuð‚tu yu™t yÚttuo ð„h yt…ðttk

ytðe Au.

yuf ½t ™u ƒu Vtz.

yuf …kÚt ™u Œtu fts.

W‚tð¤t Ëtu ƒntðht.

Wßsz „ttk yuhkztu «Ät™.

Q÷xtu [tuh ftuxðt÷™u Œkzu.

Qkx hu íÞthu thðtz Ëtwk swyu.

Qkx™tk yZthu ðtkft.

frsÞt™wk tU ft¤wk.

ftW Œefhtu fwxwkƒ™u ðnt÷tu.

fhýe yuðe …th W‚hýe.

fhu yuðwk …tu.

ðtðu yuðwk ÷ýu.

ft„™wk ƒuËðwk ™u zt¤™wk …zðwk.

fwk¼th fh‚tk „Äuztk ztÌttk.

fÞtk htò ¼tus y™u fÞtk „tk„tu

‚u÷e.

¾tztu ¾tuŒu ‚u …zu.

¾tuŒu ôŒh ™u ¼tu„ðu ¼tu®h„.

„hs Ëhe yux÷u ðiŒ ðuhe.

Œuþ ‚uðtu ðuþ.

Íuh™tk …th¾tk ™ ntuÞ.

xfu þuh ¼tS, xfu þuh ¾tòk.

zwk„ht ŒqhÚte hr¤Þtýt.

zqƒ‚tu týË ‚hýwk Ít÷u.

‚h‚ Œt™ ™u nt…wÛÞ.

Œ„tu ftuE™tu Ë„tu ™ne.

ŒÞt ztfý™u ¾tÞ.

ŒtZe™e ŒtZe ™u Ëtðhýe™e

Ëtðhýe.

Œeðt …tA¤ ykÄthwk.

Œw:¾™wk ytuËz Œntzt.

ŒqÄ™t ŒqÄtk ™u …týe™t …týetk.

ŒqÄ™tu ŒtÍTÞtu Atþ Vqkfe™u …eyu.

Œu, ŒttuŒh Œt¤tk …týe.

Äh™e „tÞ™t Œtk‚ ™ òuðtÞ.

Ätuƒe™tu fq‚htu ™nª ½h™tu, ™nª

½tx™tu.

™f÷tk yf÷ ™nª.


„hsu „Äuzt™u ƒt… fnuðtu …zu.

„t™u tuZu „hýwk ƒkÄtÞ ™nª.

„tu¤ ™t¾u ‚uðwk „éÞwk ÚttÞ.

½hztk „tztk ðt¤u.

½tk[e™tu ƒ¤Œ Xuh™tu Xuh.

[zò ƒuxt þq¤eyu.

[ze ‚qxu, …ý Œze ™ Aqxu.

AAwkŒhe™tk AÞu Ëh¾tk.

Aªz [zâtu ‚u [tuh.

sh, se™ ™u òuhw yu ºtýuÞ

frsÞt™tk Atuhw.

òøÞt íÞthÚte Ëðth.

…tu÷wk Œu¾e Ëti …uËu.

ƒt… ‚uðt ƒuxt ™u ðz ‚uðt xuxt.

ƒtkÄe qXe ÷t¾™e.

ƒu™e ÷ztEtk ºteòu Vtðu.

¼Ë‚t fq‚ht fhzu ™nª.

¼tð‚wk n‚wk ™u ðiãu fÌtwk.

¼UË™tk ®þ„zt ¼ukË™u ¼thu.

™ [k„t ‚tu fÚthtuxtk „k„t.

tøÞt ð„h t …ý ™ …ehËu.

tuE ¼UË™t tuxt ztu¤t.

™u ‚u Ëti™u „u.

™ƒ¤tu Äýe ƒihe …h þqhtu.

™ ƒtuÕÞttk ™ð „wý.

™ðhtu ™¾tuŒ ðt¤u.

™t„tu ™tnu þwk, r™[tuðu þwk ?

…nu÷tu Ë„tu …ztuþe.

…tE™e …uŒtþ ™nª ™u ½ze™e

™ðhtþ ™nª.

…t½ze™tu ð¤ Auzu.

…thfe ytþt ËŒt r™htþ.

…thfe t ft™ ðªÄu.

…wºt™tk ÷ûtý …thýttk.

…ux™tu ƒéÞtu „t ƒt¤u.

ËqkX™u „tk„zu „tkÄe ™ ÚtðtÞ.

ntsh Ëtu nrÚtÞth.

ntÚt™tk fÞtO niÞu ðt„u.

ntuX Ëtò ‚tu W¥th ÍtÍt.

™ðe fnuð‚tu :

hu÷™t …txt ËeÄtËx.

«Ät™ ÚttÞ yu ½uh ™t ¾tÞ.

hM‚t™e htuþ™e „t™u ¾[uo.

sft‚™e ƒthe ÷tune …e™the.

¿Ëı‰÷˘ 169

tuxt yux÷t ¾tuxt.

ht‚ Úttuze ™u ðuþ ÍtÍt.

ðtz rð™t ðu÷tu [zu ™nª.

rð™tþ ft¤u rð…he‚ ƒwÂØ.

þuX™e rþ¾tý Ítk…t ËwÄe.

Ëk½Þtuo Ët… …ý ft™tu.

Ët… hu ™nª ™u ÷tXe ¼tk„u ™nª.

Ët… „Þt ™u r÷Ëtuxt hÌtt

su™u ™nª ÷ts yu™u ™t™wk Ëh¾wk hts.

…tu÷eË™wk ‚uzwk ft¤™wk ‚uzwk.

rðt™ Qzu íÞthu yt¼ „tsu.

…tu÷eË Vhfu ‚tu ½h ÚthÚthu.

[tutËwk ðkXu ‚tu ðhË ðkXu.

Ëhfthtk òÞ ‚u fthtk òÞ.

™týwk ntuÞ ‚tu ¼týwk ntuÞ.

ò‚ Œuþe ™u XtX rð÷tÞ‚e.

SE E


≠¿flHÎ - 13

wÏœ≠›˘√˘

þçŒtu™u yu™t q¤ yÚto fh‚tk ‚Æ™ swŒt s ftuuuE ÷tûtrýf yÚtotk

«Þtusðt yu YrZ«Þtu„tu™wk ™tUÄ…tºt ÷ûtý ™tÞ Au. ËttLÞ he‚u

¼t»tttk ð…ht‚tu þçŒ ftuE [tu¬Ë yÚtotk s «Þtuò‚tu ntuÞ Au.

yt…ýu ‘yt…ðwk’ r¢Þt…Œ îtht yt ðt‚ ËSyu.

‘yt…ðwk’ r¢Þt…Œ ‘y…oðwk’, ‘Œuðwk’, ËtU…ðwk’, ‘nðt÷u fhðwk’ suðt

yÚttuo Œþtoðu Au. su fu, [tu…ze yt…e / E™t ytÃÞwk / W¥th ytÃÞtu

/ ‚t÷e yt…e / ‚ ytÃÞtu / W…Œuþ ytÃÞtu / ksqhe yt…e / X…ftu

ytÃÞtu.

ynª ™t (Ëk¿tt-rðþu»tý) fu ftuEf ðth r¢Þtrðþu»týtu suðtk

½xftu r¢Þt…Œ™e ËtÚtu òuztE yuf r¢Þtrð[th fu r¢Þt¼tð ÔÞõ‚ fhu

Au. ytðe h[™tytu ™t + r¢Þt…Œðt¤e yuf ËM‚ h[™t ‚hefu

ytðu Au. yutk ™t…Œ fu …qðo…Œ fo ‚hefu™e ft„ehe fh‚wk ntuÞ Au.

nðu ™e[u™t fux÷tf «Þtu„tu òuEyu :

ò™ yt…ðtu / xuftu yt…ðtu / ™‚wk yt…ðwk / …týe[wk yt…ðwk / hu[

yt…ðtu suðt ðtõÞtkþtutk ËttLÞ he‚u r¢Þt…Œ™tu q¤ yÚto ƒŒ÷tÞ

Au. yu r¢Þt…Œtu ™e[u ŒþtoÔÞt wsƒ™t ÷tûtrýf yÚttuo Œþtoðu Au.

ò™ yt…ðtu = Sð yt…ðtu, ™u ¾t‚h …tu‚t™tu Sð s‚tu

fhðtu.

xuftu yt…ðtu = ŒŒ yt…ðe, y™wr‚ yt…ðe.

171

™‚wk yt…ðwk = ™htþ Œt¾ððe, fnuý™u ‚tƒu Útðwk.

…týe[wk yt…ðwk = ƒh‚hV fhðwk.

hu[ yt…ðtu = Äfe yt…ðe.

yt, ¼t»tttk þçŒtu ÷tûtrýf he‚u ð…ht‚t ntuÞ Au. ytðt

÷tûtrýf «Þtu„tu yu YrZ«Þtu„tu ™Úte.

nðu ™e[u™t ƒu «Þtu„tu swytu :

1. ®Ënu nhý™wk tÚtwk ¾tÄwk. h. rðãtÚteoytuyu rþûtf™wk tÚtwk ¾tÄwk.

ynª ‘tÚtwk ¾tðwk’ yu «Þtu„ Au, …ý ƒk™u ðtõÞtutk yu™tu yÚto

swŒtu Au. …nu÷t ðtõÞtk™wk ‘¾tÄwk’ r¢Þt…Œ yu™t q¤ yÚtotk ð…htÞwk

Au, ßÞthu ƒeò ðtõÞ™wk ‘¾tÄwk’ …Œ ¾tË yÚtotk ð…htÞwk Au. suðt fu,

fkxt¤tu ytÃÞtu, ‚MŒe yt…e, Útfðe ™tÏÞt. yt ƒeò ðtõÞ™wk ‘¾tÄwk’

r¢Þt…Œ q¤ yÚtoÚte swŒt s yÚtotk ð…htÞwk Au.

ytðt q¤ yÚtoÚte swŒt yux÷u fu ÷tûtrýf yÚto yt…‚t y™u ¼t»tttk

‚Æ™ ™ðt s yÚttuotk YZ ÚtE „Þt ntuÞ yuðt «Þtu„tu™u YrZ«Þtu„ fnu Au :

YrZ«Þtu„™tk ƒu ÷ûtýtu sýtðe þftÞ :

1. þçŒ q¤ yÚtoÚte swŒt s yÚtotk ð…ht‚tu ntuÞ Au.

h. yu he‚u yu™u ðt…hðt …tA¤ ftuE ‘YrZ’ ntuÞ Au.

½ýe ðth yuðwk ƒ™u Au fu yuf þçŒ y™uf YrZ«Þtu„tutk ÞtuòÞ

Auu; yÚtto‚T yuf s þçŒ™u fuLÿtk ht¾e swŒt swŒt y™uf YrZ«Þtu„tu

ð…htþtk ytðu Au. su fu, ‘ytk¾’

ytk¾ ytððe = ytk¾ ft fh‚e Útðe / ytk¾ Œw¾ðe

ytk¾ Q½zðe = ¼t™ Útðwk, ƒhtƒh Ëòðwk

ytk¾ Qk[e fhðe = ytk¾ Q½tze™u òuðwwk (tkŒ„etk)


ytk¾ ftZðe = Äftð‚e ytk¾ fhðe

ytk¾ ¾U[ðe = ytk¾™u nu™‚Úte ¾U[e™u òuðwk

ytk¾ ½uhtðe = ytk¾tk Qk½ ¼htðe

ytk¾ [tuhðe = ™sh [wftððe

ytk¾ Xhðe = ytk¾ xtZe Útðe, „ðwk fu …ËkŒ …zðwk

ytk¾ Œu¾tzðe = rƒðztððwk, zhtððwk

ytk¾ Vhfðe = Ëtht-tXt þwf™ Útðt

ytk¾ Vqxðe = ytkÄ¤t Útðwk, ™ Ëòðwk, ™ Œu¾tðwk

ytk¾ Vuhððe = ™sh fhðe, òuðwk, „wMËt fu fzftEÚte òuðwk

ytk¾ Vtuzðe = ytk¾ ‚týe™u ðtk[ðwk, ðeýðwk, òuðwk

ytk¾ ƒ‚tððe = zhtýe ƒ‚tððe

ytk¾ ¤ðe = Qk½ ytððe

ytk¾ thðe = fxtût fu Eþthtu fhðtu

ytk¾tu Zt¤ðe = ytk¾tu ƒkÄ fhðe, ™ òuðwk

fux÷ef ðth yuf s r¢Þt…Œ swŒe swŒe Ëk¿ttytu ËtÚtu ð…htÞ íÞthu

swŒt swŒt yÚttuo Œþtoð‚t YrZ«Þtu„tu™wk ½z‚h fhu Au. Œt.‚. ‘ytððwk’.

1. yu Ëtksu ½uh ytðþu. (ŒqhÚte ™Sf fu …tËu)

h. yŒtðtŒ „wsht‚tk ytÔÞwk. (MÚt¤ Œþtoðu)

3. yt zƒttk fux÷wk ½e ytðþu. (Ëtðuþ Útþu)

4. ytkƒu fuheytu ytðe. (Œu¾t ŒeÄe)

…. yu™wk …tx÷q™ ™u ytðe hÌtwk. (ƒkÄƒuË‚wk Au)

6. Vtuxtu ƒhtƒh ytÔÞtu ™nª. (ƒhtƒh ƒLÞtu ™Úte)

wÏœ≠›˘√˘ 173

7. ƒt¤f™u …„ ytðe „Þt. (yk„ ft Œu‚wk ÚtÞwk)

8. ™u „wMËtu ytÔÞtu (¼tð W…Òt ÚtÞtu)

9. ™u S¼ ytðe Au. (S¼u ŒhŒ ÚtÞwk Au)

10. ƒt¤f™u Œtk‚ ytÔÞt. (ftuE yk„ Vqxâwk)

yt ËtÚtu ‘fhðwk’, ‘ftZðwk’, ‘Útðwk’, ‘…zðwk’, ‘ht¾ðwk’, suðtk fux÷tkf

r¢Þt…Œtu™t yu™t q¤ yÚttuo y™u YrZ«Þtu„ ƒ™tð‚t «Þtu„tu ytÃÞt

Au, ‚u òuðtÚte YrZ«Þtu„tu yk„u òýfthe ¤þu.

W…htk‚ ynª ™e[u …ý fux÷tf «Þtu„tu ™tukæÞt Au.

tÚtwk thðwk = Œ¾÷„ehe fhðe

tUtk …týe ytððwk = u¤ððt™e EåAt Útðe

tÚtwk Vhe sðwk = ¾qƒ ¢tuÄ [zðtu

tU Q‚he sðwk = r™htþ Útðwk

tÚtwk yt…ðwk = ƒr÷Œt™ Œuðwk

™t ftZðwk = ytƒY u¤ððe

tÚtwk Qk[fðwk = Ëtt Útðwk

™tf f…tððwk = ytƒY „wtððe

tÚtwk Vtxe sðwk = yíÞk‚ ¢tuÄ [zðtu

y¾tzt fhðt = „Õ÷tk‚Õ÷tk fhðt, yt™tft™e fhðe

ytk¾ Q½zðe = ¾he …rhÂMÚtr‚ ËòE sðe

Útqkf Wztzðwk = ¾t÷e ƒfðtË fhðtu

ytk¾ Qk[e fhðe = ƒeò fttk æÞt™ yt…ðwk

Äq¤ ftZe ™t¾ðe = ¾qƒ X…ftu yt…ðtu


ft™ W½tzðt = [u‚ðe Œuðwk

÷tune™wk …týe fhðwk = Ë¾‚ nu™‚ fhðe

ft™ fhzðt = „wË…wË ðt‚ fhðe

…U„zttk …„ ½t÷ðtu = ËhËtE fhðe

ft™ Vqkfðt = ¼k¼uhýe fhðe

™tfu Œ ytððtu = ƒnw nuht™ Útðwk

ft™u Ähðwk = ÷ût yt…ðwk, æÞt™tk ÷uðwk

Œtk‚ ¾txt fhðt = nuht™ fhe qfðwk

VeVtk ¾tkzðtk = ½tË ft…ðwk

EzrhÞtu „Z S‚ðtu = …ht¢ fhðwk

ytuAtytuAt ÚtE sðwk = ¼tðÚte ‚hƒtu¤ Útðwk

ƒuËðt™e zt¤ ft…ðe = yt©ÞŒt‚t™wk ƒqÁk fhðwk

…ux™wk …týe ™ nt÷ðwk = fþe s yËh ™ Útðe

YrZ«Þtu„tu nkuþt ðtõÞtk …ŒËqn fu ðtõÞtkþ ‚hefu s ytðu

yu™t þçŒ™tk ft¤, ®÷„, ð[™ ð„uhu ËkŒ¼o wsƒ ƒŒ÷t‚tk ntuÞ Au.

fnuð‚tu nkuþtk áütk‚Y…u s ytðu yu Mð‚kºt ðtõÞ Y…u «ÞtuòÞ. yu™wk

MðY… ƒÄt s Ëkòu„tutk yu™wk yu s hnu. su fu, ‘Ëk… íÞtk sk…’. ‘Œuþ

‚uðtu ðuþ’. fnuð‚™u ½ýt ËkŒ¼otk Mð‚kºt ðtõÞ Y…u ÞtuS þftÞ

YrZ«Þtu„tu™u ™nª.

(1) ‘fhðwk’ r¢Þt…Œ :

yt r¢Þt…Œ wÏÞíðu ™e[u sýtÔÞt «týu™t yÚttuo Œþtoðu Au :

‘yt[hðwk’. ‘ƒ™tððwk’, ‘Þtusðwk’, ‘½zðwk’, ‘W…òððwk.’

wÏœ≠›˘√˘ 175

WŒt. ft fhðwk, fËh‚ fhðe, nu™‚ fhðe, ¾u‚e fhðe, ™tufhe

fhðe, yt¿tt fhðe, nwf fhðtu, rð™k‚e fhðe, VrhÞtŒ fhðe,,

Eþthtu fhðtu, ÄkÄtu fhðtu, Ëuðt fhðe ð„uhu.

YZtÚttuo :

y¾tzt fhðt = ytk¾ ytzt ft™ fhðt, ™ „ýfthðwk.

yAtu yAtu fhðwk = ÷tz ÷ztððt, W¤ftÚte ytŒhËífth fhðtu.

ysðt¤wk fhðwk = «ftþ fu Œeðtu fhðtu, ytƒY ðÄthðe.

yÚttýwk fhðwk = yÚttýwk ƒ™tððwk, ™ftwk Ëk½he fu ht¾e qfðwk

yt½wk…tAwk fhðwk = s„tVuh fhðwk, Ëk‚tzðwk, [tze[q„÷e fhðe.

ytk„¤e fhðe = Ët™ fhe W~fuhðwk, [ezððwk, [ªÄðwk.

fzŒtu fhðtu = Aqx qfe™u ytuAttk yt…e Œuðwk.

ft„¤ fhðtu = ftuE ƒtƒ‚ ft„¤ …h qfðe, Vth„‚e

yt…ðe.

ft¤tkÄtu¤tk fhðtk = fqzf…x fu ƒŒ[t÷ fhðe.

ft¤wk fhðwk = f÷krf‚ fhðwk, ŒeË‚t hnuðwk.

s„™ fhðtu = yr‚ w~fu÷ fu tuxwk ft fhðwk.

s‚wk fhðwk = qfe Œuðwk, tV fhðwk.

S¼ze fhðe = ƒnw ƒtu÷ðwk, Ëtwk ƒtu÷ðwk.

xw[ftu fhðtu = k‚hsk‚h™tu «Þtu„ fhðtu.

xuftu fhðtu = W…ztððwk, ŒŒ fhðe.

Äwtztu fhðtu = ðuzVe ™t¾ðwk, Wztðe Œuðwk.

…„ fhðt = s‚t hnuðkw, yá~Þ Útðwk.


…týe fhðwk = Äq¤Ätýe fhðwk, ƒ„tzðwk, „wtððwk, ðuzVðwk.

h‚ fhðe = ft™e he‚u ft ™ fh‚tk ‚u™e ËtÚtu ¾t÷e

¾u÷ðwk, ð¾‚ ƒ„tzðtu.

huðze fhðe = Vsu‚e fhðe.

htux÷tu fhðtu = thethe™u ƒuðz ðt¤e Œuðwk.

÷e÷wk fhðwk = VtÞŒtu fhðtu, Ëk…Â¥t u¤ððe, fÕÞtý fu

WŒÞ fhðtu.

ðh½tuztu fhðtu = Vsu‚e fhðe.

Ë¤e fhðe = yxf[t¤wk fhðwk.

ËtV fhðwk = Wztðe Œuðwk, …qÁk fhðwk, …tÞt÷ fhðwk, the

™t¾ðwk.

Mðtnt fhðwk = ¾tE sðwk.

(h) ‘ftZðwk’ r¢Þt…Œ :

yt r¢Þt…Œ ™e[u™t yÚttuo Œþtoðu Au.

‘ƒnth ¾U[ðwk, / y÷„ fhðwk, Œqh fhðwk, Aqxwk …tzðwk / hŒ fhðwk,

yt÷u¾ðwk, Œtuhðwk / fnuðwk, ƒtu÷ðwk, Wå[thðwk / MÚtt…ðwk, ¾tu÷ðwk, ™ðwk þY

fhðwk / „ý‚he fhðe / ònuhtk ÷tððwk / ykŒh™tu Ëth fu ywf ¼t„

y÷„ fhðtu, Aqxtu …tzðtu / ftðwk, u¤ððwk, òu„ fhðtu.

f[htu ftZðtu, ftkxtu ftZðtu, hË ftZðtu, Œtu»t ftZðtu, hM‚tu ftZðtu,

¼q÷ ftZðe, ¾ƒh ftZðe, ½tý ftZðtu, u÷ ftZðtu.

YZtÚttuo :

yzŒt¤tu ftZðtu = ft fu th ðzu Ze÷wk fhe Œuðwk, XqË ftZðe.

ytxtu ftZðtu = ¾qƒ Útfððwk.

wÏœ≠›˘√˘ 177

fËh ftZðe = ¼h…tE fhe ÷uðwk.

ft÷tk ftZðtk = ft÷…ý fhðwk, ƒt¤f™e su ð‚oðwk.

ftþ ftZðe = ytz¾e÷e Œqh fhðe.

ftË¤ ftZðwk = ™z‚h fu …ezt Œqh fhðe.

ftkfhtu ftZðtu = ™z‚h ftZðwk, …„ ftZðtu.

ftkxtu ftZðtu = ™z‚h Œqh fhðwk, ™™tu ¾xftu Œqh fhðtu.

ftkŒt ftZðtk = ÷t¼ Útðtu, VtÞŒtu u¤ððtu.

„tkztk ftZðtk = „tkzt™e tVf ð‚oðwk.

„qk[ ftZðe = ytkxe½qkxe fu w~fu÷e Œqh fhðe.

½tý ftZðtu = ¼Þkfh Ëknth fhðtu, ‚¤ðt-¾tkzðt txu

™t¾u÷tu ¼t„ ƒnth ftZðtu.

Atuztk ftZðtk = ¾qƒ thðwk, fzf xeft fhðe.

sz ftZðe = q¤tkÚte ftZe ™t¾ðwk.

Sð ftZðtu = yt…½t‚ fhðtu, ‚™‚tuz nu™‚ fhðe,

…sðýe fhðe.

ztu¤t ftZðt = „wMËu ÚtE ytk¾ Œu¾tzðe.

‚u÷ ftZðwk = yzŒt¤tu fu Œ ftZðtu.

Œtk‚ ftZðt = ¾z¾z nËðwk.

ÄtuE ftZðwk = th thðtu, ¾qƒ Äftððwk

r™fkŒ™ ftZðwk = szq¤Úte ™tþ fhðtu.

…„ ftZðtu = yðhsðh ƒkÄ fhðe, [÷ý ƒkÄ fhðwk.

¼qftu ftZðtu = Ëk…qýo ™tþ fhðtu, ¾tE™u ËtV fhe Œuðwk.


t„o ftZðtu = „qk[ðýtkÚte hM‚tu fhðtu, W…tÞ fhðtu.

÷tkƒw ftZðwk = ½ýwk Sððwk.

ðh½tuztu ftZðtu = Vsu‚e fhðe.

ðht¤ ftZðe = ƒ¤‚ht, ŒtÍ, „wMËtu ƒnth ftZðtu.

nze ftZðe = Œtux ftZðe, Œtuzðwk.

(3) ‘Útðwk’ r¢Þt…Œ : ™e[u™t yÚttuo Œþtoðu Au.

ƒ™ðwk, yÂM‚íðtk ytððwk, / r™…sðwk, …uŒt Útðwk / yÂM‚íðtk

ytððwk, „wshðwk, Q‚hðwk / ÷t„ðwk, «‚er‚ Útðe / y™w¼ðtk ytððwk,

÷t„wk …zðwk.

yu yÚtotk ð…ht‚t þçŒËqntu.

hËtuE ÚtE, ƒ¤ðtu ÚtÞtu, ¢tuÄ ÚtÞtu, tun ÚtÞtu, „wMËu Útðwk, …Ëth

Útðwk, …tÞt÷ Útðwk, EåAt Útðe, y™w¼ð Útðtu, þY Útðwk, ËÞ ÚtÞtu,

…qhwk ÚtÞwk, ™u ÚtÞwk, ¾÷tË ÚtÞwk, Œw:¾ ÚtÞwk, htu„ ÚtÞtu, …tË ÚtÞtu, ½ô

ÚtÞt, ƒtshe ÚtE, Q¼t Útðwk, htux÷tu ÚtÞtu.

YZtÚttuo :

yzÄt Útðwk = t™rËf he‚u ftu[ðtðwk.

yt„…týe Útðwk = „h™h Útðwk, ¢tuÄ™e ÷t„ýe Xkze …zðe.

yt½wk…tAwk Útðwk = ™shu ™ [zu yu Útðwk, ÞtuøÞtÞtuøÞ Útðwk.

W…h™e[u Útðwk = yÄehtE fu Wífx‚tÚte ð‚oðwk, Qk[wk™e[wk Útðwk.

yukXt Útðwk = ftuEyu stzðwk, ftuE™u íÞtk sðt™wk Útðwk.

ytuAt ytuAt Útðwk = «u¼tðÚte ‚hƒtu¤ Útðwk.

fztft Útðt = ¾tðt ™ ¤ðwk, W…ðtË Útðt.

¾txt Útðwk = ™thts Útðwk.

wÏœ≠›˘√˘ 179

sk„÷ Útðwk = týË™e ðM‚e rð™t™wk Útðwk-ðuht™ Útðwk.

Ítz Útðwk = ƒu …„u Ítz su (Q¼wk) Útðwk.

Íuh Útðwk = Íuh suðwk ÚtE …zðwk.

Ät™Ät™ Útðwk = Ät™ txu ð÷¾tk thðtk.

…„ Útðt = þÂõ‚-Ës ytððe, Q…ze sðwk, s‚t

hnuðwk.

…ÚÚth Útðwk = ÷t„ýene™ Útðwk.

…ntu¤wk Útðwk = ðÄthu …z‚t WŒth Útðwk, …tuhËtðwk.

…tAt Útðwk = ]íÞw …tðwk.

ƒtðt Útðwk = skò¤ Atuze r™®ù‚ Útðwk.

ƒuXt Útðwk = Ëtò Útðwk, Vhe Ë‚us Útðwk, ™ðuËhÚte ‚iÞth

Útðwk.

¼zftu Útðtu = frsÞtu Útðtu.

¼M Útðwk = ht¾tuze Útðwk, ƒ¤e™u ¾t¾ Útðwk.

¼t™ Útðwk = þwÂØtk ytððwk, ÞtŒ ytððwk, Ës …zðe.

txe Útðwk = ƒ„ze sðwk, Äq¤Ätýe Útðwk.

tÚtt™t Útðwk = …ntU[e ð¤u yuðwk Útðwk.

tuxt¼t Útðwk = …k[tr‚Þt Útðwk, yt„¤ …z‚e t™…tºt

ÔÞÂõ‚ Útðwk.

ht‚wk…e¤wk Útðwk = W~fuhtðwk, AkAuztðwk, ytf¤t Útðwk.

htþhý Útðwk = he sðwk.

huðze Útðe = Vsu‚e Útðe.


ht¾ Útðwk = ™ftwk Útðwk.

ðtÞzt Útðwk = ËòÔÞwk ™ Ësu yuðt s¬e Útðwk.

n¤ðt Útðwk = r™htk‚ y™w¼ððe.

heZt Útðwk = ™½htu¤ fu ËwÄhu ™nª yuðt Útðwk/ ð…htE™u

sƒq‚ Útðwk, Œw:¾ ðuXe fXý Útðwk.

(4) ‘…zðwk’ r¢Þt…Œ :

(yÚttuo) ™e[u „hðwk, …‚™ Útðwk, / sðwk, …¤ðwk/ Útðwk, ƒ™ðwk,

™e…sðwk / Q‚hðwk, …ztð fu wft ™t¾ðtu / ÷tkƒt Útðwk, Ëqðwk / ®f‚

fu qÕÞ ƒuËðwk / ÷t„ðwk-«‚e‚ Útðwk, y™w¼ðtk ytððwk / fþttk …uŒt

Útðwk / tk kzðwk, ‚Õ÷e™ Útðwk / nthðwk, rs‚tðwk, ÞwØtk hðwk / „ý‚hetkÚte

hne sðwk / ¼úü Útðwk, …r‚‚ Útðwk.

(«Þtu„tu) V¤ …zâwk/ftux …zâtu/¾tux …ze/„ …ze/„hs …ze/sYh

…zðe/Xuftýu …zðwk/Útt¤u …zðwk/rŒðË …zâtu/r™þt¤ …ze/…tA¤ …zðwk/™shu

…zðwk/tÚtu …zðwk/Xkzwk …zðwk/ xt÷ …zðe/ftuXu …zðwk/¼ýðttk …zðwk/ò …zðe/

xuð …zðe/¼q÷ …zðe/÷t„w …zðwk/EÞ¤ …ze/¼qkz …zÞtk/½t …zÞtu/[ehtu

…zâtu/‚tý …ze/ðhËtŒ …zÞtu/‚k„ …zÞwk/Ze÷wk …zÞwk/Œw:¾ …zÞwk/ðtÞzwk …zÞwk/

rfÕ÷tu …zâtu.

YZtÚttuo :

yð¤wk …zðwk = yð¤wk ÷t„ðwk fu ™eðzðwk.

yk‚h …zðwk = ƒu ðå[u Auxwk …zðwk/‚Vtð‚ ntuðtu/™tk swŒtE

ytððe.

ytkxe …zðe = „kXtE sðwk / yýƒ™tð Útðtu; ðuh ƒkÄtðwk.

¾tzttk …zðwk = ¼q÷ fhðe / ™wfËt™ ðntuhðwk / Œuðwk fhðwk.

wÏœ≠›˘√˘ 181

W½tzt …zðwk = A‚wk Útðwk / ƒnth ytððwk.

[tx …zðwk = ¼tUXwk …zðwk /þh®Œwk ƒ™ðwk.

[q÷ttk …zðwk = Vtðu ‚u fhðwk.

Aªzwk …zðwk = fthý rð™t ¾tuxwk ÷„tzðwk.

òe …zðwk = x…tx…e Útðe, ÷ze …zðwk.

òuzt …zðt = òuzt™tu th …zðtu.

Ítxft …zðt = nu™‚ …zðe, ‚eðú ðuŒ™t Útðe.

ztkzu …zðwk = hM‚u …zðwk, [t÷‚t Útðwk

Z¤e …zðwk = ƒuntuþ ÚtE fu hý …te „ƒze …zðwk.

‚ze …zðe = th, „t¤tu fu X…ft™e Íze ðhËðe.

…tAt …zðwk = nthðwk.

Vxftu …zðtu = ™wfËt™etk Q‚hðwk.

Vt¤ …zðe = ÄútMftu …zðtu.

Vqx …zðe = ¼k„tý Útðwk, fwËk… Útðtu.

¼ez …zðe = sYh …zðe, ‚k„e sýtðe, w~fu÷etk ytððwk.

tu¤t …zðwk = Ze÷t Útðwk.

he …zðwk = ƒnw «er‚ ƒ‚tððe.

tÚtu …zðwk = sðtƒŒthe ytðe …zðe, ™wfËt™ ðuXðwk …zu

yuðwk Útðwk.

hM‚u …zðwk = s‚t hnuðwk, Ëhtzu [zðwk.

ht„u …zðwk = Xuftýu …zðwk, ƒhtƒh [t÷w Útðwk.


÷t„w …zðwk = Œðt™e yËh Útðe, …tA¤ …tA¤ sðw k,

ƒkÄƒuË‚wk ytððwk.

ð„u …zðwk = „tuXðtE sðwk.

ðtkfwk …zðwk = tXwk ÷t„ðwk, Q÷xwk ÷t„ðwk, „wMËu Útðwk.

Ëtu…tu …zðtu = ™ehð þtkr‚ Útðe.

nÚttuxe …zðe = ytðz‚ ytððe, ntðhtu fu xuð …zðe.

(…) ‘ht¾ðwk’ r¢Þt…Œ :

(yÚttuo) hûtðwk, …t¤ðwk, ƒ[tððwk, Ëk¼t¤ðwk/ Ëk½hðwk,/ Ëuððwk, …tu»tðwk/

Äthý fhðwk, ƒ‚tððwk,/ ƒhtƒh hnu ‚u fhðwk, ‚uðe [eðx ƒ‚tððe/

ntuðt Œuðwk, hnuðt Œuðwk/ Mðefthðwk, ÷uðwk/ Ëk½hðwk/ ¾heŒðwk, fƒsu ÷uðwk/

W…Þtu„ txu …tËu hnu yu fhðwk/…zÞwk qfðwk, Atuzðwk/Q¼wk ht¾ðwk,

yxftððwk/sðt ™ Œuðwk, su™wk ‚u hnu yu fhðwk ð„uhu

(«Þtu„) ƒtu÷ htÏÞtu, ð[™ htÏÞwk, t™ htÏÞwk, WuŒ ht¾e,

®[‚t ht¾e, ytþt ht¾e, ŒÞt ht¾e, nuhƒt™e ht¾e, ¼tð htÏÞtu.

òuh ht¾, [eðx ht¾, ftƒq ht¾, ykfwþ ht¾, æÞt™ ht¾, …„ ht¾,

fƒòu ht¾, nf ht¾, ftÞ ht¾ðwk, fƒq÷ ht¾ðwk, Aqx ht¾ðe, Ze÷wk

ht¾ðwk, „ehtu ht¾ðwk, su ht¾ðwk, Mºte ht¾ðe, …whw»t ht¾ðtu, ƒkÄ

htÏÞwk, ƒtkÄe htÏÞwk, yfƒkÄ htÏÞwk.

yØh ht¾ðwk = hf [tu…zu ™ ™t¾ðe, sk…e™u ƒuËðt ™

Œuðwk.

yk‚h ht¾ðwk = swŒtE ht¾ðe, …htÞwk t™ðwk.

ykÄthttk ht¾ðwk = ònuhtk ™ ÷tððwk, ¾he nfef‚ òýðt

™ Œuðe.

wÏœ≠›˘√˘ 183

xuf ht¾ðe = r™ùÞ™u ð¤„e hnuðwk, ƒtu÷ ht¾ðtu.

ŒtZtk ht¾ðwk = ƒŒ÷tu ÷uðt™e ™tk „tkX ðt¤ðe.

‚týe ht¾ðwk = ykfwþ ht¾ðtu.

™tf ht¾ðwk = «r‚ct Ët[ððe.

™t ht¾ðwk = feŠ‚ u¤ððe.

…zŒtu ht¾ðtu = ¼uŒ¼tð ht¾ðtu, yk‚h™e ðt‚ ™ fnuðe.

Vtkftu ht¾ðtu = ‚tuh fu yr¼t™tk ntuðwk.

ƒthe ht¾ðe = Axfðt™tu t„o ht¾ðtu.

¼t™ ht¾ðwk = Ëtð[u‚e ht¾ðe, ƒtu÷ ht¾ðtu.

¼uŒ ht¾ðtu = ðnuhtu ytk‚htu fhðtu.

™ ht¾ðwk = EåAt …qhe fhðe.

hk„ ht¾ðtu = ytƒY ht¾ðe, ðx Ët[ððtu.

÷ts ht¾ðe = ŒŒ fhe™u ytƒY ò¤ððe.

ð¤ ht¾ðtu = ™tk ykxË ht¾ðe.

nÚtu¤etk ht¾ðwk = yr‚þÞ tÞt‚t ƒ‚tððe.

Ëk¿ttytu ËtÚtu r¢Þt…Œ™tu ÔÞðnth YZtÚto Œþtoð‚t «Þtu„tu :

y¬÷ ƒnuh the sðe = q¾o‚t ytððe.

yr„Þtht „ýðt = ¼t„e sðwk; ™tËe sðwk.

ykfwþtk ht¾ðwk = ftƒqtk ht¾ðwk.

yk„ ‚tuuuzðwk = Ë¾‚ nu™‚ fhðe.

yk„tht QXðt = rŒ÷tk ŒtÍðwk.

yk„thtu …tfðtu = ðkþs fw¤™tþ fh™th ™eðzðtu


yk„qXtu yt…ðtu = yk„qXt™e r™þt™e fhe fƒq÷t‚

yt…ðe.

yk„qXtu ƒ‚tððtu = ™t …tzðe.

ykÄthttk ht¾ðwk = òýðt ™ Œuðwk.

ytkfztu ™ðtu = „wt™ Q‚hðwk.

ytk„¤e yt…ðe = Úttuzwkf W¥tus™ yt…ðwk.

ytkxetk ÷uðwk = Œtð…u[tk ™t¾ðwk.

ytkÄr¤Þtk fhðtk = yrð[the he‚u Ík…÷tððwk,

yt„ QXðe = ¼thu „wMËu Útðwk.

yt„ ÷„tzðe = frsÞtu fhtððtu.

yt„ ðhËðe = W™t¤ttk ¾qƒ ‚t… …zðtu; yk‚htk

ƒ¤‚ht Útðe.

ytzt …zðwk = ðå[u rðæ™ fhðwk,

ytzwk Vtxðwk = rð»tÞtk‚h fhðwk.

yt¼ Vtxðwk = yZ¤f yt…Â¥t ytððe.

yth‚e W‚thðe = Ëthe …uXu thðtu.

ytnwr‚ yt…ðe = ò‚™wk ƒr÷Œt™ yt…ðwk.

W[t¤t ¼hðt = ½hð¾he ÷E …÷tÞ™ Útðwk.

WÄzwk ÷uðwk = yufŒ r¾òðt kzðwk.

Qk½ Qzðe = ËtðÄt™ Útðwk.

yufztu fhðtu = fƒq÷t‚ yt…ðe.

yturnÞtk fhðwk = ƒeò™wk ytu¤ðe sðwk.

wÏœ≠›˘√˘ 185

ytrhÞtu ðe‚ðtu = Ëthtu «Ëk„ ËV¤‚tÚte ðe‚ðtu.

fkfw™t fhðt = þw¼ þYyt‚ fhðe.

f…t¤ fqxðwk = ™fte nu™‚ fhðe.

fƒtzwk fhðwk = ™e[‚t yt[hðe.

fh fËðe = nt ¼ezðe.

f÷tE fhðe = X„tE fhðe.

ftkfhtu ftZðtu = Œqh fhðwk.

ftkŒtu ftZðtu = VtÞŒtu u¤ððtu.

ft„zt Qzðt = Wßsz Útðwk.

ftx÷wk ftZðwk = the™u ™ü fhðwk.

ft¤swk ¾tðwk = ¾qƒ …sððwk.

ft¤wk fhðwk = f÷krf‚ ÚtE Œqh sðwk.

fqðttk ™t¾ðwk = …tÞt÷ fhðwk.

ftuXwk yt…ðwk = rŒ÷™e ðt‚ òýðt Œuðe.

ftur¤Þtu fhðtu = ƒeò™wk ytu¤ðe ÷uðwk.

¾ƒh ÷uðe = ¾qƒ X…ftu yt…ðtu.

¾tkz ¾tðe = ƒztE thðe.

¾tËztk ¾tðtk = X…ftu ¾tðtu.

¾tuztu ftZðtu = ™tƒqŒ fhðwk.

„ýuþ tkzðt = ftÞo™tu ythk¼ fhðtu.

„¤u …zðwk = yt¤ qfðwk.

„tkX …zðe = ðuh ƒkÄtðwk.


„tkXu ƒtkÄðwk = fƒòtk ht¾ðwk.

„tuÚtwk ¾tðwk = Au‚htðwk

„tu¤tu „ƒztððtu = rðÎ™ ™t¾ðwk.

½ztu Vqxðtu = ðt‚ ònuh ÚtE sðe.

½h [÷tððwk = ËkËth [÷tððtu.

½h ¼tk„ðwk = AqxtAuzt ÷uðt.

½tý ftZðtu = Ëknth fhðtu.

[fztu¤u [zðwk = ™ yÂMÚth Útðwk.

[ff Íhðe = yýƒ™tð Útðtu.

[tkŒ÷tu [tUxðtu = ™wfËt™e ytððe.

[tkŒ÷tu fhðtu = ÷ø™ËÞu ¼ux yt…ðe.

[ªÚthtk Vtzðtk = ™fttu ƒ[tð fhðtu.

[e÷tu …tzðtu = ™ðtu rhðts [t÷w fhðtu.

[qzeytu …nuhðe = ƒtÞ÷t…ýwk ƒ‚tððwk.

[u… ÷t„tu = yËh Útðe, fwËk„ Útðtu.

At…hu [zðwk = ¾qƒ Vq÷tE sðwk.

Auztu Vtzðtu = AqxtAuzt fhðt.

s¾ thðe = …M‚tðtu ÚttÞ yuðwk fhðwk.

sz ftZðe = q¤tkÚte ™tƒqŒ fhðwk.

òuzt thðt = ¾qƒ X…ftu yt…ðtu.

xèw [t÷ðwk = su‚u ft [t÷ðwk.

XqË ftZðe = Útfðe Œuðwk.

wÏœ≠›˘√˘ 187

zkftu ƒòððtu = ÞþMðe ftÞo fhe ƒ‚tððwk.

Œtx ðt¤ðtu = ËíÞt™tþ ftZðwk

®z„ thðe = „… ntkfðe

Ztu÷ ðt„ðtu = ònuht‚ ¤ðe.

Ztu÷fe ƒòððe = ntS nt fhðe.

‚t¤wk Œuðtðwk = ƒkÄ Útðwk; r™ðOþ sðwk.

‚u÷ ftZðwk = Úttfe òÞ yux÷e nu™‚ fhtððe.

ÚtÃ…z ¾tðe = ™wfËt™ ¼tu„ððwk.

Útqkf Wztððwk = ®™Œt fhðe.

Œ ftZðtu = Úttfe òÞ yux÷wk ft fhtððwk.

Œ ¾uk[ðtu = ytþtyuþ ÷uðe.

Œ thðtu = Äftððwk.

Œtk‚ ftZðt = nËðwk

Œtkr‚Þtk fhðtk = r[ztE sðwk.

Œe QXðtu = …z‚e Œþt ytððe.

rŒþtyu sðwk = þti[r¢Þt txu sðwk.

Œtuhe ‚qxðe = ytðhŒt ¾‚ Útðe.

Ätz thðe = ¼thu ËtnË™wk ft fhðwk.

Äq¤ ftZðe = ¾qƒ X…ftu yt…ðtu.

Äq¤ ¾k¾uhðe = ¾qƒ X…ftu yt…ðtu.

Äq¤ ½t÷ðe = ft¤… fu ft¤exe÷e ÷„tzðe.

™tz …fzðe = ¾Ák fthý òýðwk.


™uðu qfðwk = rðËthe qfðwk.

…„ Útðt = [es™wk [tÕÞt sðwk.

…„ ¼tk„ðt = r™htþ Útðwk.

…Úthtu ™t¾ðtu = rðÎ™ ™t¾ðwk.

…t½ze ƒkÄtððe = ðtnðtn fhðe; E™t fu Ëh…tð

yt…ðtu.

…trxÞtk Œuðtðtk = ¼thu ™wfËt™e ðuXðe.

…týe sðwk = ƒuytƒY Útðwk.

…týetk sðwk = r™»V¤ sðwk.

…týe[wk yt…ðwk = ƒh‚hV fhðwk.

…q¤tu qfðtu = ™tþ fhðtu.

…uxtk ht¾ðwk = ðt‚ Aw…tððe.

Vqkf thðe = xt…Ëe …qhðe; ¾t™„e [u‚ðýe

yt…ðe; W~fuhðwk; ¼whfe ™t¾ðe;

¼htððwk.

ƒtkÞ …fzðe = xuftu yt…ðtu, ŒŒ fhðe.

¼tk„htu ðtxðtu = ƒtVe thðw k; Aq…e ðt‚ W½tze

…tzðe.

¼q‚ ¼htðwk = „stk ftkEf Q÷xwk ¼htE sðwk.

¼tu„ ¤ðt/÷t„ðt = tXe Œþt Útðe, yt…Â¥t ytððe.

h[tk qfðtk = „wMËu fhðwk.

t¾ý ÷„tzðwk = ¾wþt‚ fhðe.

t¾tu thðe = yt¤Ëw ÚtE ƒuËe hnuðwk.

wÏœ≠›˘√˘ 189

tÚtwk Qk[fðwk = Ëtu ÚtE ƒtu÷ðwk.

tÚtu …zðwk = ¼thY… Útðwk.

tÚtttk thðwk = y…t™ Ëk¼¤tððwk,

u¾ thðe = [tu¬Ë fhe yt…ðwk; ¾e÷e thðe;

(h) VtkË thðe; yz[ý Q¼e

Útðe.

tuxt¼t Útðwk = Vq÷ýS ƒ™ðwk.

tuh thðtu = tu¾hu hne ft fhðwk; …ht¢ fhðwk;

ÞþMðe ft fhðwk.

h„ …fzðe = q¤ ðt‚ …fzðe.

hk„ ht¾ðtu = ytƒY ht¾ðe; ðx Ët[ððtu.

hËt‚¤ sðwk = rð™tþ …tðtu.

ht„u …zðwk = ÔÞðÂMÚt‚ Útðwk.

httÞý fhðe = ðt‚™u ðÄthe qfðe.

hu[ yt…ðtu = ŒŒtxe yt…ðe.

htuŒýtk hzðtk = Œw:¾™e ðt‚ fne ƒ‚tððe.

÷ýtk Íªfðtk = ™fte ðt‚tu fhðe.

÷tzðtu ¾tðtu = VtÞŒtu u¤ððtu.

÷e÷wk fhðwk = VtÞŒtu fhðtu; Ëk…Â¥t u¤ððe.

÷tu[t ðt¤ðt = rnËtƒtk „hƒz fhðe; ƒhtƒh ™

ƒtu÷ðwk.

ð¾thu ™t¾ðwk = æÞt™ ™ yt…ðwk; Œqh Äfu÷e ftZðwk.


ðht¤ ftZðe = ™™tu Q¼htu ƒnth ftZðtu.

ðtkË Vhðtu = ½htk r™Äo™‚t ntuðe.

ðt½ thðtu = ƒntŒwhe™wk ft fhðwk.

ðu‚hý fhðe = Þtus™t fhðe; u¤ W‚thðtu.

®þ„ztk tkzðt = Ëtt Útðwk.

Ëðth Útðwk = [ze ƒuËðwk.

Ëztu …uËðtu = VtxVqx …zðe.

Ët÷ ftZðwk = rðÎ™Y… ntuÞ ‚u Œqh fhðwk.

Ët÷…tf yt…ðtu = th thðtu.

ËeËttk W‚thðwk = ¼tu¤ðe™u VËtððwk.

Ëtu„Xe thðe = Œtð ystððtu; ‚f™tu ÷t¼ ÷uðtu.

MðtŒ [¾tzðtu = th thðtu.

Mðtnt fhðwk = ytu¤ðe ÷uðwk.

ns fhðwk = ytu¤ððwk.

nò‚ fhðe = ™fttu ËÞ „t¤ðtu.

n÷fwk fhðwk = th thðtu.

ntzftk hk„ðt = th thðtu.

ntÚt WXtððtu = th thðt sðwk.

ntÚt Ätuðt = r™htþ Útðwk.

ntu¤e fhðe = ƒt¤ðwk.

ntu¤e ðt¤ðe = ¾htƒe fhðe.

wÏœ≠›˘√˘ 191

„wsht‚etk fux÷ef Ëk¿ttytu

ntuðt™wk òýðt-Ëtk¼¤ðt ¤u Au.

yÃËht = ËwkŒh Mºte.

QkxðiŒ = Qkx™wk ðiŒw fhu yuðtu s.

fzAtu = tÚtwk thðt™e ð]Â¥tðt¤tu.

ftxqo™ = ntkËe…tºt.

fwk¼fýo = ¾qƒ s Qk½™th.

¾t¾ht™e r¾Ëftu÷e = rƒ™y™w¼ðe.

„kS™tu fq‚htu = ftuE™u ¾tðt ™ Œu™th.

„tzt™tu ƒu÷ = ði‚Ák fh™th.

„wkŒrhÞtu = ¾Ëðt™wk ™t ™ ÷u yuðtu.

½kx = …ntU[u÷, ¾kÄwk.

½tk[e™tu ƒ¤Œ = fkxt¤t¼ÞwO ft fh™th.

[[tu = [t…÷qËe fh™th.

Ítuz = ð¤„u …Ae Aqxðt™wk ™t ™ ÷u ‚uðwk.

rºtþkfw = yk‚rhÞt¤ ÷xfe hnu‚wk.

Œhðtò™wk Qkx = Œhðtòu ‚tuzðt txu æÞMÚte

Œþtu „ún = (òt‚t Œþtu „ún) yuf ðÄw „ún,

(™ð ‚tu òýe‚t Au.)

ŒwðtoËt = ¾qƒ s ¢tuÄe.

Ätuƒe™tu fq‚htu = XtXuftýt ð„h™tu.

™k„ = ¾kÄwk, Äq‚o, …ntU[u÷ tÞt.


™thŒ = ÷ztE-Í½ztu fhtð™th.

…turXÞtu = ™ftwk ðs™ W…tz™th.

ÃÞtŒwk = hðt ‚iÞth.

…™tu‚e = tXe Œþt.

ƒ„¼„‚ = Œk¼e.

ƒr÷™tu ƒfhtu = ™fttu fwxtE s‚tu týË.

ƒthŒt™ = Ëtð ¾t÷e, q¾o.

¼„‚ = ËeÄtuËtŒtu.

¼ðtE = Vsu‚e.

¼„ehÚt = nt«Þí™.

¼ÿk¼ÿ = sz, ðurŒÞtu.

¼e» = áZ y™u nt™.

Œr™Þwk = ¾qƒ s òzwk.

nŒ ‚½÷¾ = yrð[the, Äq™e, ‚hk„e.

kÚtht = ftuE™u [Zð™th.

h[wk = ¾qƒ s W„ú Mð¼tð™wk.

hƒh MxuB… = ƒeò™wk fÌtwk fh™th.

htðý = ¾qƒ s yr¼t™e.

÷Õ÷w = q¾o.

ð]ftuŒh = ¾tWÄÁk.

þfwr™ = [kzt¤.

þu¾[Õ÷e = ‚hk„e, nðttk rfÕ÷t ƒtkÄ™th.

wÏœ≠›˘√˘ 193

Ëe‚t = Ë‚e.

ËwhŒtË = ytkÄ¤wk.

ËqÞoðkþe = Qk½ýþe.

nkË÷tu = Œun, ytít.

rnrzBƒt = htûtË suðe Mºte.

nrhùkÿ = ËíÞðtŒe.

©ðý = tƒt…™tu Ëuðf.

SE E


Documents

drnh143edu.files.wordpress.com€¦ · 3 (À) –Þð¿ÜìHºÀº ¿Ü Þ_Úß ›ÀßHº M†WÌ Þ_Úß 1 ˆðÉßºÖí Ûºæº 1 (–) Ûºæº –Þı äºHºí 6 (Ú) Ûºæº