7/23/2019 3. Edvin s. Porter
2/2
#
koji je krenuo u pravcu tog otkri$a u filmu Velika plja#ka voza
(1903), koji sada
postoji u jednoj jedinoj merodavnoj verziji i koji se u naj#irim
krugovima smatra
njegovim najfinijim dostignu$em. Ovo je istovremeno prvi filmski
vestern i prvi filmu kome je prikazano nasilje naoru!anih
kriminalaca. Najzna"ajnije za ovaj film je
monta#ni kontinuitet. Porter je u ovom filmu pravio rezove
izme%u scena bez
pretapanja ili zatamnjenja i #to je najva!nije nije ih pu#tao da
se odigraju do kraja.Porter je otkrio da filmski stvaralac u stvari
mo!e da re!e iz jedne scene pre nego #to
je ona dramski ili logi"ki zavr#ena i da istovremeno materijal
umontira u drugu
po#to je ova ve$po"ela. Ta praksa sadr!i rudimente istinskog
jezika narativnog filma,
jer podrazumeva stav da osnovna jedinica filmskog zna"enja nije
scena, kao kod
Melijes, niti kontinuirani nemontirani deo filma, kao u
najranijim filmovima Edisona i
bra$e Limijer, nego je to pre svega kadar, kojih, kako $e
kasnije Grifit pokazati,
mo!e biti prakti"no beskrajno mnogo u okviru svake scene.
Velika plja#ka voza, film koji je pisao, re!irao, snimao i
montirao Porter, traje
ne#to preko dvanaest minuta pri prose"noj standardnoj brzini
nemog filma od 16 sl/s isastoji se od "etrnaest posebnih kadrova
akcije koji se ne preklapaju ne scena, koji
su u dramatur#kom smislu nezavr#eni. Oni su povezani pomo$u
monta!nih rezova.Sem isecanja iz scena (ili kadrova) pre njihovog
dramatur#kog zavr#etka, i sem
izbegavanja vremenskog preklapanja, Velika plja"ka voza sadr!i i
druge inovacije.
Iako i konvencionalnom, Melijesovom maniru, na"in postavljanja
kamere je u
mnogim sekvencama eksterijera bio sve!i dinami"an. Komercijalni
uspeh je bio tako
spektakularan da su taj film prou"avali i imitirali filmski
stvaraoci #irom sveta. Sem
toga, ovaj film je verovatno vi#e od bilo kog drugog snimljenog
ranije, ubedioinvestitore da je film ideja koja donosi novac i bio
direktan povod za osnivanje stalnih
bioskopskih sala, popularno zvanih niklodeoni ili bioskopi za
gro#, #irom zemlje.
Porter je ovim filmom dotakao apsolutno su#tinsku "injenicu, a
to je da filmska pri"a
ne zavisi od odnosa predmeta ili glumaca u sceni (kao u
pozori#tu ili fotografiji), nego
od poretka kadrova u njihovim me%usobnim odnosima.
Vi#e od pedeset Porterovih kasnijih filmova je sa"uvano. Oni
pokazuju
pripoveda"ko bogatstvo unutar sistema prezentacije "ijem je
osnivanju on sam
doprineo. Neki od naslova su: #i"a Tomina koliba(Uncle Toms
Cabin, 1903),Biv$i
robija$ (The Ex-Convict, 1904), Kleptoman (The Cleptomaniac,
1905), Spasen iz
orlovog gnezda(Rescue from an Eagles Nest, 1908).Zbog
nemogu$nosti da se prilagodi novim metodama filmskog stvarala#tva
i
sistemu prezentacije koji je bio u povoju i koji se razvijao kao
odgovor na izuzetno
brzi rast broja niklodeona, Porter je napustio Edisona i osnovao
sopstvenu
produkcijsku kompaniju Rex Film koju je kasnije prodao i
pridru!io se Adolfu
Cukoru kao generalni direktor Famous Players Film Company. Na
tom mestu je biosupervizor kompletne proizvodnje i reditelj tako
konvencionalno uspe#nih filmskih
adaptacija romana i drama kao #to suZatvorenik zamka Zende(The
prisoner of Zenda,
1913), Grof Monte Kristo (The Count of Monte Cristo, 1913), Tess
of the Storm
Country (1914) i The Ethernal City (1915), sve dok nije napustio
taj posao 1916.
Porter je u Famous Players Film Company proveo mnogo vremena
eksperimenti#u$ina planu snimanja zvuka, filma u koloru i na
#irokom ekranu, pa "ak i na polju
trodimenzionalne projekcije. Kao i Melijes, Porter je bio
genijalan stvaralac igranih
filmova koji su komunicirali sa ranom filmskom publikom, i to u
izvesno klju"noj
ta"ki razvoja njenog odnosa prema ekranu.
