Upload
others
View
8
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Welkom op De Dellen
Bos en heide, doorkruist met schilder-achtige lanen. In het gebied broeden veel vogelsoorten en leeft een groot aantal edelherten.
Lengtes: 3 - 3,5 - 4,5 km
3 wandelroutes
Informatie over de wandelroute
Startpunten De rode en gele route starten vanaf de parkeerkplaats bij Erf Daendels aan de Nieuwe Zuidweg, Epe. Routebeschrijving De blauwe route start bij de parkeerplaats
aan de Elburgerweg, Epe.Routebeschrijving
Eigen vervoer A50 Arnhem - Zwolle, afslag 29 Heerde, Wezep, Wapenveld. Borden richting Wezep volgen en na ca. 500 meter de
Nieuwe Zuidweg inslaan.
Openbaar vervoer Kijk op www.9292.nl.
Geldersch Landschap & Kasteelen Postbus 7005, 6801 HA Arnhem www.glk.nl Printen Wilt u deze route printen, kies dan bij
afdrukken 4 pagina's per vel.
22
Wandelroutes De Dellen
3
Graf Buys Ballot
Pluizemeer
Elisabeths Hoeve
Kantoor/werkschuur
Schaapskooi
Bootjesvijver
Kiosk
Nieuwe Zuidweg
Dellenw
eg
Dellenselaan
Elburgerweg
Nieuwe Zuidweg
De Dellen
De Hooge Heide
Haelberg uitkijktoren
Oldebroekse Heide(militair oefenterrein)
SchaapskooiRenderklippen
Erf van Daendels
9
3
41
2
5
8
1112
14
15
10
16
13
7
6
3Tik op de nummers voor informatie
Legenda
Gele route
Blauwe route
Rode route
Parkeerplaats
Camping
Grafheuvel
Wandelroutes In het gebied zijn 3 wandelroutes uitgezet:
•Gele route van 3 km
•Langs deze route staan extra bankjes.
•Blauwe route van 3,5 km
•Rode route van 4,5 km
Toegankelijkheid Het gebied is opengesteld voor wande-laars en fietsers op wegen en paden, vanzonsopkomst tot zonsondergang.De wandelroutes zijn minder geschiktvoor rolstoelen en kinderwagens.
HondenAangelijnd toegestaan.
44
De Dellen kent een rijke cultuur his- torie. Verschillende landheren hebben het ontgonnen en bewoond. Ook was er hier een belangrijk kruispunt van handelswegen over de Veluwe. De naam van het landgoed stamt van het woord ‘Del’ dat laagte in het ter-rein betekent. De Dellen, aangekocht in 1929, was het eerste bezit van Geldersch Landschap.
MMMMMMMet kaartsymbool naar de kaart
1 Erf Daendels Je staat hier op de ‘kiemplaats’ van De
Dellen, het omwalde Erf van Daendels.
Hier legde oud-generaal Daendels vanaf
1803 zijn landbouwgronden aan en
bouwde hij een landhuis, een schaaps-
kooi, schuren en hooibergen. Van de
oorspronkelijke gebouwen is niets
bewaard gebleven. Wel zijn de wal en de
lusvormige toegangsweg, waaromheen
de gebouwen stonden, nog duidelijk
zichtbaar.5
2 Houtwal Bij het verlaten van het Erf van Daendels
passeer je een van de vele houtwallen.
Deze wal is in 1803 door Daendels
beplant met bomen en diende als
erfafscheiding.
6
3 Veluwse heideschapen Begrazing door heideschapen zorgt
ervoor dat de heide niet dichtgroeit met
grassen en jonge bomen en struiken.
Daarnaast verspreiden de schapen zaden
via hun vacht en dragen ze zo bij aan een
gevarieerde hei.
Daarom zijn heideschapen belangrijk in
het natuurbeheer van onder andere de
Dellen. In 2012 is een schaapskooi ge-
bouwd voor de schaapskudde die diverse
Noord-Veluwse heideterreinen begraast.
Wij vragen u de dieren niet te voeren.
7
4 Zandhagedis Vooral het mannetje zandhagedis is een
opvallende verschijning door zijn groene
flanken. Vrouwtjes zijn variërend bruin
met een goed gecamoufleerd patroon.
Het vrouwtje legt haar eieren in een
zandbed op zo’n 5 tot 10 cm diepte.
Dit doet ze het liefst op een zuidhelling.
Zonnewarmte kan de eieren zo goed
bereiken om ze op deze manier uit te
broeden. Tijdens een wandeling over één
van de heidevelden kun je zandhagedis-
sen tegenkomen.
8
5 Zomereiken De zomereik komt van oorsprong in ons
land voor. De bladeren hebben een korte
bladsteel en de eikels een lange vrucht-
steel. De eik is een bron van leven met
ruim 200 soorten insecten die dankzij de
boom kunnen leven. Deze insecten vor-
men een belangrijke voedselbron voor de
vele vogels die je in de Dellen vindt.
De groene specht broedt graag in de
zomereik.
6 Herstel Dellenselaan In 1803 begon Herman Daendels met het
ontginnen van het toen nog natte heide-
9
gebied De Dellen. De Dellenselaan dien-
de toen als centrale toegang naar het
erf van Deandels en de bijbehorende
percelen. Vanaf een hessenweg, zoals de
handelswegen genoemd werden, was de
Dellenselaan bereikbaar. In deze periode
heeft Daendels hier een beukenlaan aan-
gelegd. In 2001 is de dubbele beukenlaan
hersteld en opnieuw aangeplant.
7 Voormalige bootjesvijver In de jaren 1930 was de vijver een groot
vermaak voor de hele familie. Ter
ontspanning konden bezoekers plaats
nemen in een bootje voor een rondvaart.
Er was ook een uitspanning bij.
10
8 Wilde zwijnen Op landgoed De Dellen leven veel wilde
zwijnen in het bos. Dit is vaak duidelijk te
zien langs het pad waar ze bij het zoeken
naar voedsel de bodem plaatselijk sterk
omwoelen. Dit is gunstig voor bosont-
wikkeling. Door het omwoelen krijgen
zaden meer kans te ontkiemen. Boven-
dien helpt het omwoelen de vogels om
in de winter aan eten te komen.
1111
9 Graf van Buys Ballot Midden op de heide bevindt zich het graf
van de zoon van weerkundige Buys
Ballot. Cornelis Sebastiaan Buys Ballot
was landheer van De Dellen van 1890 tot
1928. Op de grafsteen ziet u het familie-
wapen met de tekst “Le sage espère en
Dieu” (De wijze vertrouwt op God).
10 Drie heidesoorten Op dit heideveld komen
drie soorten heide
voor: struikheide,
dopheide (foto) en
kraaiheide. De meest
1212
algemene soort is de struikheide, die in
augustus bloeit. Deze plant geeft de
voorkeur aan een drogere standplaats
dan de in juni en juli bloeiende dopheide.
Kraaiheide draagt in de herfst zwarte
bessen.
11 Beukenbos Dit beukenbos is ideaal voor de zwarte
specht. Opvallend in het bos is het
ontbreken van ondergroei. Het dichte
bladerdek van de beuk laat weinig
zonlicht door, waardoor de kruid-
en struiklaag niet tot ontwikkeling kan
komen. Bovendien verteerd het blad van
de beuk moeilijk, waardoor andere zaden
niet makkelijk kunnen ontkiemen.
13
12 Rozenbank Vanaf de Rozenbank had Buys Ballot
uitzicht op zijn schrijverskoepel die hier
destijds stond. De benaming van de bank
slaat op de rododendrons die achter en
naast de bank staan.
13 Grafheuvel De heuvel waar de route langs gaat is
een grafheuvel. Waarschijnlijk dateert dit
exemplaar uit de Late Steentijd (2900 -
2000 v.Chr.).
14
14 Natuurcamping Midden op landgoed De Dellen heeft
Geldersch Landschap & Kasteelen een
basic kampeerterrein ingericht voor de
echte natuurkampeerder. Het gras wordt
hier ‘gemaaid’ door de schaapskudde.
Kijk voor meer informatie op
www.glk.nl/dedellen.
15 Levenbarende hagedis De levendbarende hagedis dankt haar
naam aan de wijze van voortplanten. De
jongen worden in een doorschijnend
vlies geboren, waar ze vrijwel direct
uitbreken. De jongen zijn gelijk zelfstan-
dig, want van ouderzorg is geen sprake.
15
Hun leefomgeving is structuurrijk met
bijvoorbeeld heidestruiken waarin ze
kunnen schuilen tegen uitdrogen en
roofdieren. Open plekken zijn belangrijk
om hun lichaam op te kunnen warmen in
de zon.
16 Duinen uit de ijstijd Op deze plek langs de route ligt een heu-
velachtig heidegebied. De heuvels zijn
duinen van dekzand uit de laatste ijstijd,
zo’n 11.000 jaar geleden. Hoewel het lan-
dijs zich toen niet tot Nederland uitstrek-
te, was het klimaat zeer koud en droog.
Poolstormen deden de bodems verstui-
ven en zetten het rondwaaiende zand
elders af als dekzandruggen en duinen.
16
Tip: In het rustgebied ligt een wildobser-
vatiepost. Deze is alleen toegankelijk
onder begeleiding van de boswachter.
Kijk voor excursiedata op
www.glk.nl/activiteiten
17
Ruim 150 prachtige natuurgebieden,
kastelen en landgoederen in Gelderland zijn
aan de zorg toevertrouwd van de stichting
Geldersch Landschap & Kasteelen. Met uw
steun kunnen we Gelders erfgoed beheren.
Zodat iedereen er nu en in de toekomst van
kan genieten.
Help mee!Samen met uw thuiswonende gezinsleden
(danwel kleinkinderen) krijgt u:
•Derijkgeïllustreerdegids‘Beleef!’met
bijbehorende app Landschap en kastelen;
• Vierkeerperjaarhetmagazine
‘Mooi Gelderland’;
• Gratisregulieretoegangtot7kastelen;
• Veelalgratisdeelnameaanwandelingen
en bijzondere fietsexcursies met de
boswachter;
• Digitalenieuwsbriefvolactualiteiten/tips
Meld u aan voor de nieuwsbrief
of word donateur