316. TACHENIUS Otto: HIPPOCRATES CHYMICUS 1678

7/28/2019 316. TACHENIUS Otto: HIPPOCRATES CHYMICUS 1678

http://slidepdf.com/reader/full/316-tachenius-otto-hippocrates-chymicus-1678 1/517



S. ^23 Vit j.

tf i

I1*— "«! ■■ ' n— ..»>^» „.„

• flil-lktiirarir sl>f.\_ WJJRCtfliP

.

"Dv M i



HESacaS

I

t

:

\\

/*k



I



I





O T T O N I STACHENII

vH IPPOCRATESC H I M I C V S,

i> £ R 1 G AT F. M & A Qj r 4 MMethode» inaudita

Nouijftmi Sa/is Viperini antiquijjim*fundumeMu oflendens .

ED1TIO SECVNDAAwäior&üRienditior

Accejfit ein/dem Authoris

DE MORBORVM PRINCIPETRACTATVi.

S E N B C IN ZVISTQl. ÂIS'iinqtuiii melius torqtiebis inuidos quam virtuci &

gtorix inl'ciLiciido .

VENETIIS, M.DC.LXXVIir.

Typis Combi & LaNouij.SuperiorumPirmijfu, ac PriuUtgi«.



Me legat inuitus nemo , non feri- pfimus Uli:

Huic feripta eft, fiquem paginanoftraiuuat.



SERENISSIMISAC

CELSISSIMIS PRINCIPIBVSET DOMINIS.

DominoGeorgio Wilhelmolohanni FredericoErnefto Augufio

iFratribus.

DEI GR A TIA DVCIBVS

Brunfuico Luneburgenfium,&C.&C &c.

Dominis & Principibus fuis Clemencifllmis.

Ente mihifiepe fdpiufcj-ynjoluenti, Streniil. ac

Celftfs. Principe s^ Do-

mini Clement ijfimijngentes Ale-xandriru liberalitatis cumulos,

quibus Clementiffime jrequenter meexplcuifii.<,at<jybeafiis,qiiibitsme Cel.V.ad njltimü <vfqifpiritifideuinxißis > fitbijt cogitatio' qua

<veneratione ,quaue ingenij induf-tria Celf.V.iuxta deuotifjimi ant*mi mei obferuantia, aliaue falte

grati animi conatü,pro cögeßis in* 3 me



g^^^^g EPISTOLAha&enuspropter inmdia reßitßt.^^^B re tentatü. Qaanuis auttm <ve-

ritas inmBa 3fola fuifortitudinefit cömendahiiiSj fatify proprijs,eximpjfo 'viribus mumatur 3 nil

enim fubfiflere poteß quod in ipföe N.atuY<efiindamento>non folidc-turjnuincibilif, hoc patracino in-ftmatur.-nihilominus mei [cripti

puritas^Celf.V. dicata (3? confe-crata,tanto Jplendore armata,ge-

mwatoroborcaudaciusin lucem(ffl horninum confpet~tu prodtbit.Accipite ergo Serena fronte Sere-niffim'hffiC elf.Principe s paruumhoc opu(cultim } nudo titulo, <vt ß

non amare,faltem diligere perga-tis,

Celfit.Veß.Venrtijs

167S • vfmdntifs. <& obfequentifs*Octhonem Tachenium.



AD

DOCTISSIMVM

AVTHOREM,Vere Philofophum per

ignem (djf aquam .

TACHENIV S-

Per anagr. dempti afpiiacione

At vinces.vel

I hac tenus

Quis neget antiquam Chimiam, fanäumqjrc-" pertum.Oiuinum Hippocratem quam coluiffe ferunt ?

HAC iter ad fanfta» natura; arcana patefcic ,Hac fine vix dignum I aude parabis opus :

Hac fine nil Medicus langueti in corpore prsflar»Hac fine nil magni pharmacopola dabir -

I TENVS HACCEvia,Sophi docet illa labores Nee labor abfterreat,tetraue monftra iiinul.

lmpiger excutias natura» arcana Iatentis,

Natura;myftes hiedoeet almus iter.Sudor.in ingrefiu faceor,cumtempore VINCESAtq; manuHefperidumcarpere poma datur .

IIIgne,& Aqua»Terra,Chimiftaatqjaerepregnins,

Non potent partum non peperifiebonum .Quatuor hjeeetenim centro concludit in vno ,

Vulcano, ingenio dexteritate manus.5 5 HI



i ir .Chimicusarte fuaclaud.t medicamen in vno

Centi o,i quo rnorbumtota caterua fugit.Quid luuac inumeras MedicorQ audne cateruas

Vnica cum morbis fit Mediana fatis >Hjiic vbi decumbenscorpus peifenferit intus

Viribus affumptis fit rediuiuus homo .Ingemo hanc raro cunftos doftiflimus Otto

Artis Apollinea:laufq; decufq;docet.IV.

Si veramrersrasportamChimifta repoftos

Theraurosreperis,pauperiemqi fusjas , Nee modo pauperiepoteris quoqjpelleremorbosDiuini digiti qui populantur opus .

CIauem,qudportam refgras doftiffimusOttoTradit, & ingenti tc inftruit arte fua .

V.Otto Tacheniirs

Per arngr.u „ O Titan huc efto!Hattenus uiienebris lacuerunt dogmata vera,

Vmbram pro vero quid tenu fik [üuat ?Sed nouus Adriaco qa >furgit TITAN Olympo

Lumme Cimmenas difcutiet renebras,Candidusoq-uifquis veri penecrafia qusrisHVC ESTO,radijs TITAN vb,q;fent.

Spargerefi perpas orbi rua Ium:na TITANCantabit radians Iumen vcerovpolus .

VI-Adaureum libellum.

Quo feror en mecum doftiffime vade Iibelle ,Si mecum vadas non ego folus ero,

Sic mecum vadet doctiffimatui ba fophorumQuos omnes paruo claudis in hoc opere -

Profundo natura; myfta?,amico candidoficouansapplaudit.

Nicolaus Ziffius, Med: O.Anno quo TV leiV LVCeM . Das?

AD



AD LECTOREM

tramt» ■

CANDIDVM

ET ANTIQVISSIM-E

Hippocratic*Doftrin*fludiofum .

PR^FATIO.

• Ippocrates,fulgentif- vet t mmfimum Median* lu- fr'!'* *•

culct 3 migmatibus ^fiun,»obuelauit, & prtcepta > in Om¬nibus doürin» fu<e operibus > la-conicd retulit ; adedt vtobjcuraeins breuiias, & eloquia, dfcri>

ptoribns,in variosfenfusdiftor-tafint > quorumquadatnGale~nus miräartis folertiä, ac venu*

jloordine, in capita difpofuu;quMÄ verb > & prafertim>AV-■REVM LIBELLUM DE Dt,u4ET\At myfieri)i repletum ,intafta reliqmt. D minus enim Se-•nex , hos foliscbimi<e cultoribusdelegauit,qu<t ars oli, & fortaffeHippocratisfeculo , naturalis philoiöphia appelUbatur.Qui't

* 6 enim,



PR^FATIOenintiSenis rarijjima eloquia>autignem möllern ibidem > ment^->

percipietiniji in occulta hac Hip- pocratica naturali dottrina fitexercitatusFÂttejiante td Rai-

zTißam. mundo(d) Vtcunque, logicus"»!• * 6- inquit: habeat profundum in-

geniurh argumentabile,attt na¬turale Az rebus extrinfetis, ta¬rnen nunquam per aliquä ra-tionem, qua: venit ad feniüm, poterit direde cogix>fcere ,nee iudicarcquomodo ferne,in terra pu!Iulet,crefcar,& col-ligat fru&us: nifi cum doftri-na experimentali, prius intra-ueritin NOSTRAM PHILO-■ SOPHIAMNATVRALEM,& non löphifticam fermoci-nalem illam, qua: nafeitur Jo-gicis, per diuerfas prafumptiones phantafticas:qui cum prognofticatiombusiequela-rum,contra vim natura:, faci-nnt mukös pertinacitererra¬re , in föphifticatione mentis.Quid per noftram mechanicäicientiamäntelkftuseft rectLficatusvi experientiae> refpe-ctu oculi, <3c vera: notitia: me-talis, itfid experienn«noftrae

ftant



AD LECTOREM.ftant fupra probationes phan-tafticasconclufionum»ideö-que nee eas toJerant: fed om-nes alias feientias, oftendunt,viuaciter intrare inintelledü.Vnde deineeps inrelligimus

per naturam intus illud. quod

eil, & quäle eft.Quia per ta-lem feientiam intelie&us ftacdenudatus fuperfiuitatibus&erroribtis, qui ipfum ordina-iiö remouent a veriratc, pro¬ prer prafumptiones,& preiu-dicata.credita in conclufioni- bus Hincenim noftri ie dire-xerunt ad intrandum per qua-Jibet fcientiam,in omnem experientiam, per artem, iuxtanatura curfum, in fuis VNI-VOCIS PRINC1PI1S.

Spagyria enim fola eft fpe-culum veri intelle&us:mon-ftratque tangere & videre ve-ritateseamm, inclarolumi-ne. Idedq; habertabulafma-ragdina. Per hoc genus de-monft randi, fugiet ä te, orr>nis obfeuritas, &c.

Huius antiquifs. phihfopbiiefnndamenta indiguat Hip. in ««*• «•**fupra citatilibelliprincipio(a). äuu '

Con-



PR.EFATIO bäcfub variaruman turn Opera¬tions päucis Jaltem difcipalisTytagoricorum more indigita t ;Sic Baliiius mavißrum fequutns

rit rrium.J»bcereuijt« cocliorie (a) & ph. î n. alijs rufltas laboribusnotaßeri""" VOluit .

Taracelfus autem, Z'ulgariatemnens > licet ab Ecclcjia ba-refe os damnatus, cum Hippoc.tarnen in »Antiquiffima.Dotlri-na confentit, ditla natura injlru-

b fpiritut *nenta>j'nb diuerlorumfpirituumAiur 'uii-nominibus (b) infcenamProdu¬

idfmUm Reliqua turba antiquorum

mttrufa. philofophomm t ditla ^trcbite.CHi'pM.i. clonua inftrumenta,fubficfono-äei'uü.' mineRE-BIS> (quafi binasres

oßenderent ) a.b\conderunt\ bincnatum eflilltid.Eft rebis in diftis , reäiflima

norma figuris.ali) fub alijs velamtnibus&c.

Quibus refpondeo, quod non

folum hacjed aliaquampluri-maperpendi , & altamentere-uotui, ab hoc autem meo inliitu-to(ob rationem infra dicendam)auocari, nullo modopoffe;pra-fertim dum Heipubltca > cui om¬

ni s,



AD LECTOREM.nes, fortunarum noflrarum ma-iorem partem debemus, prodef-feputo; Hxcnimirum, naturatnßrumenta, dum in lucempro-fero » Methodum certam>& a- pertam , batlenus ä paucisvi-fam, explofis ommbus ambagi- bus, &fallaci)s, ftmuloßendo;aieb t>t *ALCHlMljl anti-qui'fima, nobili(ßma &arsne.ceßaria > ab ignans & rudibusoforibns>finecalumni')s,tutafub-fijtere y & itliteratorum,flagitio-forumque bominum latratus, in- pofltruw emtarepoßit. Nltlllu ,

Qtiid enim frequentiusdva. virt boniJlilJimis illisgi^äctbusaudiatur, f """t m hitnojoLumin prmominatamundiliimina ,fedetiäin eos,qui über-laus <? pictatis memores > dif-ficultates, quas antiqu<(7ûmi-num injiar mihi jemper fitere co-lendt)pofHerutit>Uborumafßdui-täte, & meditatione,obfcunta*tefque aperii efludent;qudmde.

fertores,Empincos(adexperien-tiam tarnen tnuite confugiunt) praßigtatoresappdiatiiitnb mi¬tlas addüty apud imperitosûoimiratus,tantam arrogätiam ca.dere poße in taniiUumfubieclü )

fr



PRV&FATIO.aiiorumque colorum terripcra-tttra, ab ea prodijt. Sed quisomnia benejicia pro bumanovfu> ab bacarte exorta enarrare

poteft iTota feptentrionalis pfaga,vt

& 'Patria tnea, huic artl quam plurimum debent,conficitur ibi-

ctTinifia. dem potus ex bordeo , quem ce-reuifiam appellant : Hordeumautem,vtdocct Galenus,parumcoftum ventofitatesefficit > op-

pUationes, ß meliufculi bullie-rif. Anüqui autem noßri, huiusurtis opeab HippocrateedoBi*in ipfo hordeo>natur*inflrumen.

ta excitarunt , & in nouum fe¬rnen tranfmutarunt} quodnonamplius bordeum, jed malt harn(a) nunc vocant: Maltbam iQn.

Ualt trttamcoquunt, & iterumex-GMU. citant interna inflrumetaadal.

terationem, hac atlto vocatur fermentatio,quid fernere nde-tur.Hacmetbodo,Hip:(icdocen.

te,fitexeo faluberrimuspotus<»;«•»• Scdqmddtcodecercutfia}v-uarum fucciis, perfe nunquamfiewt vinum, mfi arsconcurre-ret, £?• mftrumet«ad oper.m-dum in illo exitarentur. Sic

ne-



AD LECTOREM.neqnepanis,bacarte deficiente, vfieret vnquam, nifiinflrumen-ta natura in farina > proportio¬nal igne extcmo, er aqua, ex.citarentur-yCumverd in inutcemagere incipiunt , ex nom mate-rudefettu , tnaßa primö ace-fcit,& paulatim putrefcit,tandeverminefcit: ,Ars verd inftrit.mentorum operationfretardat,vel impedit, vebementi caloreauf frigore: opufque ab artißcead vitamfufientaudammortali-

bus neceßariam, adfinemcon-ducitur.

*At, nonfolum alimenta > fed

neque medicamentafalubria&magna virtutisbac artecarere poßunt,quod intcralia Tberia-ca docett nifi enim in eo compofi-to t infinita natura inftrumentafimplicium, per fernte ntationeminvnumcoirent, & fic quiefce-ret, inutilis plant repenretur:ait enim „4uicenna:(ajdttl>\icz-tia.de «l

tx efie virtutis medicinam , £*£"/'"qua? fermentationent fit pal- ct{ , 4 .(a. Hac de caitfa, inuentor , incbimicis operatiombus verfatus,& do£ius>additvinum,vtprottt-

ptius opus perficiatur: perfer.menta-



PR.EFATIOmental wnem emm tranf'nmtan-tur naturalis qutque , vt devuarumfucco,cereuifia & partenot u meß,

Conuincit, aiunt, ratio ,&ipfa veritas , b<ec omnia tta fehabere, fed nouitates in pbilofo-

phia & mediana, quas agitatis,oiuT.o . mineralia & metallica remedia,

bumana natura admodum con¬traria, qua traüatis, antiquita.tiignota, hoc e[t,quod inpugnet-mus.

Mundo introducere nouitates,impoffibileeß,fed introduäaa

xtfpmß». creatore , perficere, alterare , permifcere

& componere-,docuita nihil fit Hipp: (a) & arti conceß'um efiV.°n !"aT **' LinHm » & P er Vanas altera.■vtmm "per- tiones carta ; gramen per variasmixt* & alterationes fit cbiroteca; &TtZLr îamgluten;fuccus florumper i.b. i d* alterationes fit mel, & hoc per <*<"«. alterationes byiromel , Litua.

mspotus[uaui$mus , vino Hif.

panico nil cedens; & tandernacetum , quod dein facile inaquam elementalemreuertitur.Fmmentum, per alterationemfit aqua ardens; variaftmplicia,mvnum congeßa permixta &

per



htc rtcins

tfi Ecclefica.l.v. 10.

ADLECTOREM. perfermentum alt erat a, fiuntTbertaca. Sic poß Hippocratem,caf]ia,fena,mecboacanna,cremor tartari , &■ infinita aliafunt re¬gen a j quorum ille non meminir,no autem noua, ßudio[altem&longaexperientia,iny>[um,non*

UnefmtJuvocatajmtsadeövt, ff%£cumfapienteexclamare audea- »« v»htmus: nihil nouifubfolcâ/c. r^fi"«™quiderg),Hippocraticustnuenit, d ""''"'"'&obftetricia manuperficit, iUlud äprincipiofutt ; oculiautemvcßri non ttä erant aperti, vtcognofcerent ea,

Sei huic obietlioni,admodum

eleganter refpondet EßtenneTajquier.

Dicitur eile nounsnobisPa-racelfus: ob idque

Crimen, in oblcurumpellitur exilium

Atnouus Hippocrates,nouuseftChrifippus,&ipfi

Roma: Afclepiades, temporequifquefuo.Qui nouadamnetis» vereres

damnetis oportet.Aut ifta, nihil eft, in nouitate,

noui.Quo



PRiEFATIOQuo ad mineralia & metal-lica remedia , neque lue nouiter in medicinam funt introducla,fei ab antiquis , Theriaca enimcompositum antiquiflimum abfceaicinde plant meffieaxeflet.

^rnm . ^Kermes, reeipit lapidem ta-■%tlh& aurum, metallorumper-Jetliffimum, & nobilifjimum.JdemMefue, compofuit pillulasexeodemlapide,inmelancbolta,mfania non inutiles,quasetiamrecenttores, auro vel argentaobdueunt.

~tpud Lithuanos in Metro- poiifünatnoui Argentifabrum

~ir ient um

bominemrobuftum,calibem,il-H Uteratum, adeö tarnen fdienmeraorU, vt in linguafibi vfita-ta, quiequid fernel audiuerat,deverboad verbum fertrecita-re noffet. Hicaiuuene, vfquead 47. annum tunc temporis ,quotidih{ab aßuetudine exifli-mo)fumpferat partim de argen-

Ulimatura , interlaborandumyfibtq; firmiter perfuadebat buiusrjum fibi memoriam auxifle.

Cmm*. Smaragdi,riibini,hy*clnhi,n5.ne tntram in varias eompofiüo-nes, quascordialesnommamus*

Sul-



AD LECTOREM.Sutpbur m pulmonum affetti* Sulf i,ur .

bus quotidxi prafcribitur d Dio-fcoride, fcriptore antiquiffimo,Laudatum.

Ferrum ab antiquis celebra- ?«■««».tur infplenis affetlibus > quo &hodie non fme fruüu vtimur .

>Apudantiquos aqua minerales*in magna fuerüt veneratione,&nos quoque in cafibus defperatisannuattmad eas confugimus.

Sedquiddefaledicentf abf- Sät.que quo vita bumana degerenequit : & quo in condiendis ci- bisvtimur quotidii, eßne tto-uum inuetumiaut babueruntne

anttquieiusnotitiam \\At, nonfolume mari, & fontibus exco-quitur; fedinfuperfuntmontes& miner £ natiui [aus Jotidt ,marmorisinflar, in quibus lapi-dicinarum modo caditur renaf cens:quas in Valacbiay&propeCracouiam ipfus vidi, maiufque

Regum vetfigal , quam vltiusrei : quod tarnen neque vegeta* bile , nequi animale dicipoteß:Erit ergo minerale.

Sic ad externa: antiqui vn-guenta, Emplafira, collyria &■)tmilia > non ftne mineraltbus >&

*■ tnetal-



P'.umhum.

1

PRÊFATIOmetallis compofuerunt.Ex pltim.

bot bimica arte cum aceto , com- pofnerunl■ ceruffam,pro vnguen.to, & Emplaßro , qnoi al'oumappellatur.Ex plumbo fitlitbar-gyrttm ,ex quo fit Emplaßrumtnapb.trmacum, omnia hxc ab

antiqnis excogitata .Ex cupro 0" aceto, eadem ar- €»fr k m. tPt fi ( jgr/tgo , bac in trat in vn-

gHentum tgyptiacum, a j'ufcocolorefic dictum, etiam vetcruminuentum . Scd qrndin btsreci-tandis tempHsconfumo; vetula.q'ttqne in ltaliaderidct buiusartis perfecutoresj quöd ftne ea

ml quicqiuim wiienire illispof fibite eft ad capillam tingendum,Vinco verbo , quicqmd praclari,&pulcbri arte perficitur , ab-

buius antiquiljhn* pbiIofophi<efundamentoprocedit , videntcs boc,vident-,at tarnen non cogno-fcunt. Uanc jiitpiditatcm admi-rattis Senex dicit (fuhmißa voce

ndcndo , feconuertens adfnos)nbr. i. d. Diuin.a mens edocuit , fuaa*t». opera imitari.cognofcentes,

qwH'aciuut, Ted ignorantes.«fUiS^mitanuir: VerbaHippo-cratis- T^pn igiturnouaprod».

cere



AD LECTOREM.•eere tentant Hippocraticicbi-mi-ci; fed antiquitatvprobitif-l'imi ab interitttreuocant.

fâlidilfima autemremedia,/ s l • a qtu.fi u-(a) obi)Ccrepergunt,ex mercu- fi , „„,.rio,& antimomo,denotantigno-»w.'«y<''»rantiam cbimicorum, quorum ir . " x '"„"

vjhs abominabilis > & plerümq; cn> bitgin per os non aß'umuntur abfqiit-j 'ff m,ivitxpericulo.

Ego verö ignorantiam nonmiror, hanc obfemo in omnibus

profefßombus, & prafertim inmedicina,quam ab bac antiqu if-fima arte , originem fump(ijfe

paulö pofl demonflrabo.Hincmo.

tusHippocrates (b) quod Me- b <lt /<*«dicinam vocat omnium ac-tium nobiliflimam, Ted propter ignorantiam eorum_»>qui eam male exeicent,elTeomnium vilißimam.

Ignorantia itaque eß, om-ne mal um in mediana gene-rare-.binc nltütbl maior inutdia,

quam inter bos > ab Hippocratealienos, & diffe£hs,quorüfacieseo crimineplerümqucliuet, ad-eö vt medicus nunc pa/fim litdi-

brio expofuus, comicis in face-tias, & mundo in prouerbium

* 2 iuerit.



a

PR^FATIOiuerit. Vrohl vbi maicßas » quafnlgebant olim apud fuos Mf-culapijtvbi decor , vbi exißima-tio & aftWiA, quamtantopericommittit>& commeniatHip-

Atätct*. poerates(a)> "Nj>(irof<eculo,vnusu ,™»t*. Vl np en di t altemm, ditla & fa¬

cta taxat 3 rixatur, d tergo con-tradicit , qu<x non intelligit, fetpfum apud ignaram plebem ex-lotlit,fordidafpelucelli. Si enimcbimiäprincipia: td eß naturamftmmentacumHtppocrate,ex

dfftZlt»," noftris furnis, pro medicin*fun-icfaria dornet o didicißent,in tot errores,is»v»nt. & feüas mediana non abi]f[et ,

veqnh bodih ceßat diuifio; aßur.git enim fet~l*tula,duplicem me.dicina mßatuens,chimicam feil.& Gdenicam > contra Senis de-creta, quivnamjaltem doeuit:neaue Galenits huius fctla me.tninit-jnticfjippocratis& Gale-ni iogmata ntmis videntnrpro-lixa : Hmufmodipaucisregulis

contenti, inßrumentamedianaignorantes,& canonici d ptebeis&mulierculisaudire yolunt,&gattdent: quos tarnen Galenus ,mi nulli (et?* erat addtftus, do-Winaverd, &pmdentiaorna-

tijßmust



Ab LECTO&EM.tifßmu$,femosappellat: omne-scnun addifcere voiebat, pifcato-tes>& infimxfortis alios homi-ttfh,& plebeos,& impentos all., a/ . dt ß mr qnandoconfuluit[a}(& quarh Fi : med«'.Taracelfo id vrtio vertitur d /"««•Sennerto de cößenfu cap.î non

folüm, vt ' Hippocratis \enten~tum (quem quoquenonpiguit,ex plebeisfctjcit ari,pr<eceptionu.libri princip.) ignorantiamfciLaufugeret, (ed vt verum a falfodifeernere pofjet . Cognofcebatertimfoleniffimus hie vir,xgrotonihil calamitofius aeeiders poffe,quam median* fundamensjub-

Jlruere credulitate, cogitatione,opinionem, inesrtitudinem,are*nam, paludem>fyrtem. Et licetCdeni tempore philojophia na-turalis > quam nunc cbimiatndieunt , int er paueos, fitbfäenti]iuramento oecultabatur, biuuzcaufa tarnen, totarn tAegyptum

perlujtrauit > vbi arsillatem-

peßate floruif.id confirmatfum-mam viri curioßtatem > & di-Ugentiaw.reduxnimirum inpa-triam, diuerfa rara pbarmaca,ibidem accepta,inter amicos me-dicos dißribuit » vtexperientia

* 3 con-



PR^FATIOeonjirmarentur; Sic de ignis miraefficacia fcripjit > de Theria-

ACif.t. ca(a)ad TiJoncTtile&udignamiSummis laudibus extollit *Ae-fcbiron Empiricum eins prace- ptorem, a quo cancros vrere di-

Tfrt dun (b)-g*u.i*h<. Manebitttaque C ateno >VirO

perfpicaciffimo fua gloria» cuinon minus quam Hippocrati, re-4terentia,vtrertttn bonarum om-nium caufisy acprincipe , debe-tur .

Kfjturalis itaque pbibfopbiaHippocrati, quam nunc cbimiam

.... . rotant,eflantiquiffima> deriua>

tut mmirum a Graco nomine y**.* Hals ,<& %i'»cbeo:id fonatfalis fufio , Jen UquefalJiO> hmc

jurrexit nomen Jilchimia, quaßdtceretur arsfundend;falia; &

t,*f Mi er. reftL'Natura enim ipfa fruftum j.a n: F,-. producere non potefi, nifi jemi-2£IT*nd. dt numfalia interna (qus ojtendjm»4»rtca.i. a £ oculim) interra üquefcant;

femel autem liquefaßa,vicißimagunt in inuicem , & m plant amaßurgunt, ad fuosfines;& tunsdiabore ceßhnt: Spiritusenim

es« «mm. inquit Hippocr.(c)alter trahir,alter protcudit>idem autem

vterqj



AD LECTOREM.vterq; facit, & in vtramq;pat>temtendit (crefcit&vegeta-tur) & ficnaturam hominisimitantur.

Semina autem tarn d naturaadmaturitatem dedu&a accipit

philojopbus chimicus>ab Hippo-crate edotlus, & in Ulis confide¬rat bina (falia) naturainflru-menta, ignem feil. & aquam,

b*c,arte> ad agendnm compel-lit> liquando falia, iuxta naturalegem, vtalcbimia docet ,fitquealiquii noui > quod prius non e-rat,vt exempli gratia l'uiT^JSîn illo rurfus confiderat Htppo-

eraticus Thilof. & cbimicus na¬tura inßrumenta , qitxporro cö- pellit obftetriciz manu , & falialiquat, naturamfcil. imitando,& iterum producitaliquidnoui,ijuod prius non erat, idque vo-fdmus^lCETVM, in illo notatcbimicus philofopbus, ignem /«-

perare aquam, ßc enimprtcep.

tore iubenti(a)quod nullnsfa- * D'Jp ri <* por propna fäcultate praspol-Jere debeat: aeidum tuncfuücö-trarm abfumit,<&rurfus diitidit,ignem ab aqua, fitque noua pro-duüio& eß AQV>A îH~



TH^FATIO.-DET^S qua poflmodum occultaactis ope in akali fixitur. Et fic

pergtt curwfus HippocratiCits , permifccndo,& alcerando,donecmtetitum aßcquatui . Tandemamboinftrumenta, attt faculta-tes , per repetitas falium fu/io.nes ad orcum reducit. Etlicii

ignoranti videatur Hippocraii.cusbic noua proJuxiffe, verumnon eß,funt enimantiquißima;

a hh. Dtc faliafaltem toties refmdtt, quo-Theer.ii. ties UliISfatura concedit , quzlfac. hü- tarnen vltra quartamreuolutio-Un.&al». ' ...

nemrepeterenon permittit, do-fäorum (a) virorum tejiimonio,

b £>£4 er. q. ratl0ne [ic diu ante: de quanntinuitä nunc jatis,»iiHngnof- Hancfalium, repetitam fu»!>"*£*&' fionem, Liquationem,<&exalta-aßra. tionem, abantiquis Îchimia

nomine, dotatam: nonfolümiitcui.i.ät veizetabilifedetiam in Mmera-dut* . li(b) regno > locum habere, in-

dicat fjippocrates (c)hac doftri-

d alt»'™**'Aurumoperantes/«<?«<*:eittfä.m,. tutidunr> lauant, molliigne#Ä£ Jjquant, forti enimnoncon-tmt,*rrtn. natui'j OCc.quooßendit H'pps.ti-viui ni (d)ignorantiam,& infeit iam eo-"s """' -] rum, quiferibunt cbimiam exer-

cerj.





VKMF AT lOdUntyaut tnolli, autfoni ign*li-quant,omnes dependentab an-tiquifßmabac chimlcn philo fo-

pbia: tgnorantiam itdq; er aß an» produnt,graniterq; impingunt >iuxta Hip: qui Thjrmacopasumab bac arte excludunt-.Cumenim

vegctabilia tundit, fuccumex- pnmit,tnnc profeEib falia fun-rf'f:peregrirsaverö,&a!iena,non eoidem mores habentiaä regiorieprotrudit(iwta H>p-

poc.) cum verb liquata falia con-denfat cum faccbaro infyruptim,iunc pemnfcet, & alterat: Sic& hominis natura!»»?«/' Se-

nex > & omnes artescum hu-matia natura communicant.Siitdquenaturaprtcrdit om-

nem artem, <& ars Imitaturcum,*Vidtc*p. hamo non &'* f"b Sole (a) quin. huim chimicam>&fallsfujoriamoflici-liBtlli, nam in fe noncominea't, folus

faltet» Medicus Canonicus , quiHippocralisdogmata , propter

buius antiquiffimaartisignoran-tiam odit,fefeexcipit, ignan'Ji-mm enim efi buius diuinittis da¬ta fcientice,adebq; propter bttric

*™ndl ignorantem(b) Mediana repu-tatur inter omnes profefiio-

nes



cantm int.tjg, fy lib-

venxdu er.

Er aß.

AD LECTOREM.nes \\\iünr\z:fundamentü enim,qutpedem figat,non habet: dequo ait Seneca>Sempetdiü:em,at nunquam ad veritatem perueniens.

Hincfaföumeß, qubd Gale- i^dcia»nus (a) twbis Hippocratem,om

nium bonorumDucem,loeupleî"'^tißlmisfcriptisconfirmat,& t'ö- /"?• adulies bonorumautorem fuis ref- ^'rAt f"cripttsproclamat> imoadnomi-nis etemitatemcommendat,con-Jecratq;. Haciufta Galeni fen-tentia memouit, vt nunquam,dorne vixero, all am in medicinxadbibendam, quam Hippocratis

doilrinam, nonnifi cum ipfa na¬tura interituram,cenfeam.Addofi quis antrat e-x noilris }cur

ant,Cjuijfim.vn Wppcrnticam doftri'n*m a magnificis döfHinis decans tie¬ft im , & tanquxm neftndum qitod.dam, reprobutam, rurfus rerudendameurem: atq; preti^fnm mfrgaritamdiftis deminisproijciamfHttie ita ref*

p,i/ideo, licet emm latrans, ftolidum,

atq; ignarum tmlgus vttuftijßmamhanc doCiriaam k ■vtneranda antiqui-tate pluribus triumphis nohilitatamnin mtelligatjUique inttlltliurum fit:n hilominus ä prudemibus dccl :s,*tq;truditis itafuit defiderata t vt L.biUiishinc inde multotics fnerit rewfus i

aß



PRJEF. AD LEGT.afi cum txndem ad me redierit,

■vixprs.errorum multitudtne pro mcocpcrt ngnouerim, & prufertitn (\mä\

Nobilii{imi,experientijfirr.i,aiq; exctl •lent.flimi virl, Dominus GuerrierusRolfinchius, *tq; D. loünnes Theodorus Sther.kitis medicint profefferesCclebtrrimi in Accademi* Itnt'ßmn folum ßudiofj. iuumtitti rtcom-mendarttnt ,/edinfuper etiam publicnCathedra t«m dignati funt ■ f.ß quealtemCauf*, ijuod aniiquiffim^ni—)deürinam ftudioforum xmort &gra.tia denuo correftiorem , emendatio-rtm^tq-, auBiorem in lucem tmiitcrtdt er eu Mus .

T

OC



O C C A S I O

SCRIBENDi:

ra,n-cnte

manu

Afo« funttarnen rej*c'itndi .

C A P V T I.

Am ardua omnium Tantum

fcicntiarum perfe- feit h»m*6fcacognitiocft, vt ?»<«"<<m_, prius tota hominis 'ffi't"vita deficiat, quam „, „vcl vniusdifeiplinx certi mm.

radicalem rationem, qua; difputa- '*'* • bilis non foretex libris tantumcartaccis in vtftigare queamus.Socratts cum omnes fame difei-

plinasficperfcrutatuseffec , tunc primum ab oraculo fapientiffi-mus omnium iudicatuscft>cum fenihil feire palam fater&ur : quodmihi videtur Ecclefiaftesconfir-m3re Cap.8.F.ij.fmeUexi inquit:quod omniumoptrum Dci nullantyofftt homo inuenire rationemâorum }qu&fiunt [ab Sole'. & quan-to plus laborauerh ad qutren-

dum,tanto minus inueniat etiam-ß dixeritfttptensfe no[ce,ncn pote-rit reperire.Hanc fciendi diflicul-tatem cognouit etiam diuinusHippociatcs in Epifl. in noflramediana » vteamveritusnonfit

A De-



2 TACHENIIDcmocrito per Uteros ingenueconfiteri: Ntq' ttnim quaniuin-hi'j inquit iam fenexad artis me-die öl [ummant ptrutni . Et ideml.Aphor.i. •vitam nimis brenepmvnica faltem feientia ex funda-mentoaddifeendaagnouit. Hincmotus eft lib. i. de dK&ta vt hono-

rariatque laud.ari iufferit omnes,qui inueftigarccotiati ßnt fapientis

Natur a epera,additque, quodim-mtrito vllus aüquis ipforum rtprt- bendatM) propurea quod hs.c >n-ueuire non potutrit . Aliterlentitferiptor , qui Auguftanani Pliar.macoporam refermarc fcmni.1t;liic libcrexcufuseft Gour'ar, apudGuilielmnm Vorhoucn . AnnoDomini 1 657 Huins libri occrfio-ne clapfis diebus,amicnsmens l'pc-dtatiffimus, Joannes De Lanou bi-

bliopola cclcberrimus vrb:s pet'jta me, vtrum opei x pren um iudi-carem, vt hie pralo fubi jeeretur8&c.Ego quidem titnlum audinc-ram,aticriptum hactenns non vi-deram, otij enim tanti non fair, vt

infimilibus tempusfallcrcm, hacoccafioncinqiiam,fnccifiuislioris,dictum volumcm non fme admi-ratione euolui, & in hoc praiiamillamnorani confuetudinem qui*

bufdamailmodum familiärem, &con-



HIPPOCRATES. 3contra H'ppccratis decwcum , vtquicquid probe quifquam. magnolabore,& fhidio inuener!t,pofteri-tati & publico bono fcriptls ttadi-dcrit, illud ltati'm non quidem ra-tione & cxperientia , led mon-ftruofis calumiu'j's 8c conuitijsapud ignarum vulgus traducant,

lacerent& vilipendant, vt famamaliquam (Hcrofh-atofimilcs) exallen! nominis rulna aucuparipof-fint.H's vtftigijs incedlr etiam Re¬formator Auguflaace Pharmaco- pcar, quinon (ölumin vctercs,fedetiam in modernes Hippocratis& Galeni kquaces ita debachatur,vt nullum feie conuitium exeogi-tatl poflit, quo hesnon afpesgat : uem &.Cuicumolim peificiendimodum nurefp,*-viperini fatis fub metaphora por- fi '•« »*-rexiffem(apeite negaflem) nunc f< 3 «""»'« pro fucc proclnmat, imö itflpo/iu-ra tinpedire , ne puhl c> iuris 1fiat.Pharm.fol. 487- De quo ingenua:fateor feribam veritatem dicere,quiequid enlm olim medicos la- borisamantcsilluüres reddidit, il¬

lud ipfum impoßoresdolose adul-tcranc . Hos timuit meus Hippo-crates , ca de caufa medicamen-tum antipcftilentia!e,qitofenex fi- bihonoresacquifmit , fubtieuit ,coquöd feliciter, & lecure cura-

A a ne-

;



'.

4 TACHENIIuerat,vtteftanturepifto!De.

Impoftorcs timuit Parncelfus,qui infanabiliacorporis contagiamirificaartei'uftulit,vtfonatEpi¬taphium quod Salisburgi in No-focomio apud San. Sebaflianumlapidi infculptum fpectatuv .

Impofturamtimuit noftrfs tem-

poribus Lazarus Riuerius ea decaufaFebrifugum fub metaphoraedidlt.

&.c prudentiffime abfconditHelmontliquorem , quem cumParaceUö Alcaheft appe'llat , quitarnen abimpoftoribustutus noneft, pro eo enim a Reformator«a-cetum fubftituitnr in app.j2. Hinc

malo meo edojäusj mcique pseda-gogns fadtus animo reuolui fie- pius iftüd Efchen reutet! ad Grata-■rolum : LcHiort iure [eis Bonorumiaram [ententiam , tum prodito-rem patria appellattimfurca di-gnumprocUmaru»t,qu;primus ß-latorium (eft machina, qua feri-cum bomb'cinum fufis artificiofisin fi!a trahiturj in Germania Tri-

dentifcikpr&parauit .Vnde non "finc caul'a fimui, ne pne torpore , & ignauia meaad manus impoftorum dimana-ret > ideoqueabfcondihacTrcnus,quod medicumnobilitat,& praci-

pue



H1PPOCRATES. 5 pue ne dignus aique i ndignusean-dem fubirent fortem : importunaautem fcribae cfflagitatiophar.fot.487.effecit vt ex magno experime.torum & obferuationum mearumcumv.lo excerperim,qua? (vt nda-gio fertur) mihi canerem , inqnemei ipfius vfum deftinaram,adpu-

blicara vtilitatem nunc protule-rim»fcrnato tarnen Hermctls pra>cepto lib.Radic.quod nimirum fa- pientia Authoris mai'or debeat effefuo libro * Pergo itaque gaudensquome rata ineuitabilia vocam,huneque laborem aflump liben-tlus; qUoerrantibusviamredtamdemonftrem, & in eandem fi forte & jrii&.aberrauerlnt, reuocem, vtetiam pi* cert*qui antiquiffimam Hippocrati-cam artem ex ignorantia hafte-■nus perfecuti» errores quandoqueemendent »acfnpereinciplant; vt (hifie.& qui eam exercent natura: fun-damentis firmatam intellexerint,vt ab impoftorum ■>& lophiftarumdolisj&fraudibus in futurum tu-ti finr. In hoc autem Labore potius

caufx veritatem, quam locutionisornatumqu.Tiiui , veiitatis enimfermo, ait Euripides, fimplex exi-ftit, nee intcreft in dicendis verisquali fermone vtamur, & ipfc Ci¬cero eloquentiam in Philofopho

A 3 non

Stli Ulida cent qui

du Cent.

fr»»-tniomet*'



î

i/. '■'

<5 TACHEN1Inon dcfiderat, niulro minusCel-fuseamin medico , namcum.de

jufitm *i ie agitur, inquli Plato, firtf ra ele-tanftm, gantiam aut rudftatem verborum,r iV" U attendimusAkem vt rebus, & do-\it find* ctrnaelatisnac . Ncc in air.cennsr*j. dlfputationes, aut odiefas alterea-

tioncs mc diff«ndam»fed qiii'cquid

fenfibus occultius fe obtnlir, illudvcßibusdenudabo > &vcntatcmrcrnm plane nudam ante oculcsconfpicientiumexponam,adeö vtfinguh's omnino,& cmm'busin-notcfcauhiecbreuitatemoptat,ncc«jj'fputrt.ld ego feruabo.

Huc ergo adefte veritatem fi-tientes ,flud!üfi,vcsadniiranda &

iueunda vt&tss ocul's afpfeietismanlbu.fque rraökäfois , qua? ab-fconf-.,&oecultalonge a fenfibushactenus ftctere.Nunc ipfum opusnggredior.

Quinim'tumproperat ftrius" abfoluit. Cap. 2.

REforni.itor ineipit dato für

pei'ciiio. Nunc ait pbur.fo!.48t. not conuerttmusad exami-nanäumfalem Theriacahm an-

Dificila uquort4m,cuiutvraparatio tarn in--f %'Z familit &abfurd* tfl , vt nullibi"t„sMet . veterumßmplicitat dilueidiut at-

que



HIPPOCRATES. 7quem Utaappareat &c. Sc paulo

pcft.'.Animalia dunta.xatgatidentfale volatili, & fere nilpr&ttr fo-lam terram mortuam in violentacalcinatione pofife re!inquunt,im'oreit qua ahfurda filentio non »«_,■voluenda,q»odlocofaliscommi*-nis armomacum [ubfiitutrunt , rt

profcBovt Video nt tamillum in-te!Ucla-,quia fal armomacustotusatri auras pulfns eß , & fic non detliptris nee de fuo addito falequic-quam Ulis remanßf.heec ille.

Mihiautem non videntur vete-res hoc loco inculpandi abfurdita-tls&fimplicitatis, adeövt feribximmatutam tcprehenfioncm per-fetredebeant: fed priufquam , iu-dicentur audire oportet & alteram

partcm,& indagarc, quid fit fal ar-moniacus veterum J & quaratio-nc loco communis iiludi'ubft'tue-rint? & in quem finem ''■Sc vbi de-niquepccc.'rint , vtreformatoris

pracocem iram & r.ccrbam con-temptionem peiferrc merean-tur?

Sei hfec onin'a vt clarj orä fiantneccffetfllallum quoruiulam in-timafubire, & exr.cic honim na-turam & differentiani,c x neeiden-tibus proprijs, & fenfibus cognitisnQn fyllogitoo logicali &fcon-

A 4 iicr-

prteipttiiudti'ie, &caufd nunfatit ex-cujfa *«-fontes da.

nart .

Ridn'gv.i,rt ta <]it&MM reifedi'lA Ht .rninirminßitHiHippe*; de.dutn /.I.

lmATJ'ttl-ria hie 10t rairan-*flir %



Mee fi quidttefeis > tt-iitjuh >iftirt »er a-mm efi,

SaI armo-ttutum .

t TACHENI1ucrtibJli, vel imaginarijsnon ent'- bus, fed plane experimentali; &cnaturali hiftoriaexaminare.

Dico iraque & confirmo , an!-malianon folum fal volatilc poffi-dere, fed prartcr kviVx opinionem& vcgetabilia omnia non habereä natura neque granum quidemfr?Hs-fixi > fiifi arrc illud acquirant,cVprimo ä notioribusordiar , Sc

paulntim ad cctultiora progre-diar-

Naturalem falem nrmonia-ciim, vuerbus magno in vfu fu!(-fet«.ftaturPliniuslib.'.c.7.Ä«fm-/«rinquit: in AfricainrtgionejCtreniaca aA HämmonH tem-fhitn vfque, oblonghtftbit &[ubmrtnit. Id confirmat Diofcorides,quod fal armoniacus nationc lau«latur^Hic fal eft conftans in ignefuo modo , fhpore muko fals-aci-diore noftro fale comrauni eiba-rio, vt oßendam, & ob id mc dici-nis vtilioreminuenernnt,ea prop¬rer hunc commendarunt vetercs

prohacre.

Sal autem Illud quod ad hosadfertur, non tft in oblongisgle- bis,vt neque efi naturale,fedcom- ponitur arte, ex naturali feil: fale,& alcali volatili rnimali'ilm,id do-ceteiusrefolutio iuxta Ariftotelss

axio.



H1PPOCRATES. 9axioma.Diuiditur nimirnmina- h .. 1ur ,cidumialislpiritnm , &etiamm2 i potejtakali volatile (omnia falfa induas txuu »<-diuiduntur lubftantias , in alcali "ß*" 0 de

nimiium &acidnm, vt pauhtim |j' c'"-/?*"niechaniceoftendam) qiUTambo 'feparata , &rurfusreconiunö:a,faint fal armoniacum quod eratante diuifionem. Acida pars habetomnes proprietates,vt illa, quas efalecommurii dlitiJhmir : Alcaliveiöeiufdem eft eondirionisenrrtillo, quodexhnmanavrina fub.limatnr , minas tarnen fetulen-Uim : Vndeiufpicarj licet, qfuodnon humanam fed Camelorumvrinam ad illiid compofitum elc-

gcrint:nam Camelorum vrinavt '«*•*$«<•'notat Plinius fullonibus vtilior,quam rcliqnornm animalium ■>vr.de alcali ditior fit neceffe eft ,fortaffe, quia vtreliquaanimaliafal non comedant : Communetnimfalnon abluit . Nauficca-icnim, Alcinot filia lauabat Hnteatx fönte in littore maris, vtferibitHomeruiOAjfc.\ib.6- ä verfu 85-

vique96.Fitautem L\\ armoniacum ar- îßti«.

tificiale, eodemmodoficutfopo,vitrnm &cNatnra cnim imritatutartem & hxc naturam docet Hip- poc.lib. i.dediart.ex acida nimi-

A S im»

Ü



I

Vir**

po<t*-r*

io TACHENIIrum parte falis armoniaci»&alca-li vrina; camelomm(cx alcali fu 1i-ginis,& fpiricu falis acido commu¬nis fimilcfaliarmoniaco praepara-ripoteft } vrinaenimpermacera-tionrm diflbluit (al,& alcali vrine,quod ajias durum cnrfu, i*n aurasabiret, comb'bit acidam falispar-

tcm 5 ntqucficacciditasfalis & al-cali vrinse vniuntur & in neutramcreaturam cö uertunttir,qnae maf-fa dicitur 8c eft fal armoniacumatÜüch\c..Qj4oä autem fimiles mo¬res kon habet H<p. cit, Uco ncquecum ttouo creato fale coticordat,fpontefcgregaturadfundum : fiu pernatantem falfum liquorem da¬

rum coquunt, & dcfpumaiit, itc-Iiimque feccs fubfidere flnunt,deindc coagnlant in ptaccntam :quas eftfal armoniacum, quod adnos adfertur.

Huius fa&itii falis armoniacivires (unt mirabiles , prajfcrt'm.quando per artem ad fummam puritatem deducitur , nam vtcroaffcctis cum croco magno cum

fructu propinant.In aqua fpermatis rauaritm re-folutum, &tepidc applicatumPo¬dagra? vehementiffimum crucia-tumconfeftimtollit y vtdepoda-gtaalibn



renum do-

HIPPOCRATES. ir Rcnum intolkrabilcm dolo¬

rem in,'.qua fambuci folutum to- /7. pideque in petijs lineis appli'catumvti! "lfimum effe deprehendi.

Vnguentum componiturcon¬tra nodos & mollcs exerefeentias,quasNattasvocant, quod reeipie «■«««fal: armoniaci vnciam , Ceriiflicdrach.tresCäphoraedr. i. olei ro-fatiq. f. appli'catum refoluit Sc at-tenuatmateriam, deinde imponi-mrfoüumraphani ccötum ihftatcataplafmatis,& pereunt totfllitcr conftmumturque infenfibiliter.

Nntx vero palpcbris adnata:loci ratione falarmoniacumronconuenit, fedoppodeldochCrol-

J.j fatisfacit.Oculorum pariter vngues nit- Oculiram beculafque difeutit , in fimpl'ci VHl ui 'aqua folutum, & inftillatum»fe-melautbisindie.

Fijfttur cum calcc viua,& per a.quacalidärurfus acalce faparatur atquein fal coagulatur,quod rur-fusin humido locofacilc in liquo.1e fluit, in q uo mercuriii fublsma-

tum diffoluunt , folutum carta . , .Emporetica excipiunt , globulos ^' f *".formant, exficcant6cex arena per Z, re »r})retortam in Qij fpiritum di-ftillare promittunt, operatioqui-dernfuccedit at gfusafeendit fub

A 6 fub-



12 TACHENIIinblimati forma , ficut erat antediflölutionem.

Idem fal armoniacum alcalf fi¬xe a?quaü parte commiftum,& exretorta fabulo impofita leui calore

pnlfum edit purum vrinje fpiri-tum i vt de podagra clariore fer-mone olkndi.

Adeoque hoc fal artlflciale nontft illud,quod vetcrespro fale the-liacalielegerunt, fed seeipiebantillud naturale , quod fub arenis(üftfiof) reperitur: vt docet PJiniuscitatoloco , quod fuo modoignixefiftit, & non eitolat, vt factitiutnillud lupra ci'dlmn quemadmö-dum reforrnatorcx'ftimat,quodtarnen in progreffuclarius patcb;'t. Nunc priufquam progrediar» di-lucidius, quid fit alealt ? explican-dumeft.

A:'cah fal quidßa*

Cap. 3.

*,»/!« in. T'N" !mt! nwi non d\ hie, vrdfcj.

ft.ruvit« JL tut, remabouo, autabele-tr imnm mentis aicefcerc ,fedde rebus na-^"" tiu-alibits,phyfic;s,inateriai;bu Sj&

fenfunoiis dcmonOrationem ag-gredi.

Saßfflt Fit itaque fal kaü «* herba kali>ma»



HIPPOCRATES, 13magna copia in ^gypto pvoue-niente, qua; ibidem viridis exuri-tur,& ad nos transfertur,a quibuf-dam vocatur etiam foda , atumenCatinum,at vero nomine fal Kaliappellntur , non rcperitur tamcnfal kali in Natura,nec in omnibustribusrcgnis, nifi ab artifice ignis

ope producatur, hinc trts habere patres hanc Virginem antiquiicripferunt: Natura»« feil. ignem>&Philofophum.

Eft etiam fal kali compofiti pars, ^'"'' uvt reliqna falia virtutibus tarnen „ an , &feminalibusmagna ex parte orba- vacum».tum , habet faltemmanifeiteab-(terfiuam, faponariam& refoluti-uam proprietatem:huiusinanitio-nis gratia quafi informe abforbetcombibilque omnis generis acicki(impraegnationem dixerunt pa¬tres) hinc omniafalfa, quaâcidamortificant, vnico& generali no¬mine Alcalia appcllantur , repe-riuntnrqne non foltim in vegtta- bilijfed infuper in Animali> & mi-ncralifnmiiia > funt etiam inhis-

tribtis multiplicia, fixa nimirum »volatili'a, man! fc fta, occulta, me¬dia; natura:, & ex animalium par-tibns defumpta , quaradoculum(untdemonfiranda . Et primö änotiori ineipiamj quod repciitur

in



r 4 TACHEN TIin filice 5qui quatentrsfilex confi-deratur , ab imperiroquaiivnicofrenoregerctur,virrarij autem pe-riii Murancnfesobferuarunr eun-

'"*?'''^ .dem licet ab vtcro aut natali locot* eibut exemptum ad centum Jibras an-dteet Cef- nuatim decem plus minuiue ac-mepoiita . ûircre. Lide difeir Hippocraticus

Jouis omniap'ena,&cetiam in am. bienre nurrimentum accipcrc: fedquamprimum ignis externus &arrificialis accedit, mox vel in vi-trumliquarur , vel mox in cal-cem vertitur.

In fiiice itaqnc deprehenditHippocr. Philofophus duasdiffe-rentes faculrares , a magiftro &

tlodlorc IGNEME

T ÄQVAMlib.l .de diaia fnis de caufis ita ap- pellatas, qnje-fih'cemconftitucrunr quas per ignem debitum a Itcratchimicus tranfmutatque in cal-cem,qnaeaIteratiovocaturincinc-ratio fnie calcinatio: in palucremenimfponteabit; vnde comnuuünomine calx appcjlatur.

lAcidum Hocincinere vcl calce rurfus

t.^1" 1' ul P ra nominatas duas faeuitatesdeprchenfasnuncfemel & inpo-fterum femper pro maiore intclli-

1f' mA; gentia ACIDVM 6k: ALCALI<<Zml vbique nominabimus ab effecTru.

Calx itaque habet in fe duo fa-Ha,

Natur*frineipia



HIPPOCRATES. 15Ha , Hippoc. duns facultatesaci-dum nimiruin & alcr.li, srnbo inigne conftantiffima,& vnamalteri contrariam , cumqueirrigatur calx mncfalia foluuntur agunt-queininuicetn : Aleali abforbctagitquc in acidum,& hoc viciflim

rffumitalcalinonquidem in de-uructionem Ted ad nonam gene-rationemÄ quicquid in iila actio¬ne apprebendunt non procul re-cedensab eorum natura indiuantfccumvnainlapidcam duriticm,coagulaturque contrarium a con¬trario .

Sic Mcfeaicumaut vermicula-tum opus ex quo huius Regia?

fplendidiffimum & inaeftimabileDiui Marci vetuftiflimum tem- plum conftructum eft , non alioquam ex calcis contrarietate &mucilaginefeminis lini compofi.to luto m conftans & perenne cce-mentumcolligatur.

Similiter ex calcis contrarietate,& cafeo toties lauato, donec aquadcfluat !impida,vna celeriter con-tiitis fit gluten adeo tenax vt ctiamn>*pta vitrea vafe vniri pofilnt Sta-tuariis,Anaglypticis>alijfquearti- bus frmiliarifilmum.

Calcis vivx frußo parui ouirnagnitudine» inxx plus minus

aqua:

ctli tgtfuis in /o-cis tjieu-d&m .

Hominct

txman'ife-ftis ttbfcura

confidera-re non »0-uerunt .

Hip.lib.l.de dist*

MofetticTt

Ex Calci6" nulltfit mixt-cju/t Callas

pedummortificattjuti nonfacit Em- plaß. de clcuta fjtaif HUdanm



16 TACHENIIÂqua, rt- aqua? bullicntis libras proicclo,ac-fr>itr/ms qufrit a q Ua ab alcali calcis rcfrige•

randi & mundificnndi vim raira* bilem > promouet cnäti omniumfere vlcerum etiam in (ecrctis lo-cis prafcrrim gallicarum celerri-mam incarnationcm > fitcpide&frequenter in petijs lincis applice-

tur .Huic alcalizata?aqua? fi adda-ttaimUa tiwtantillum ialis armoniaci atqj

in vafe astieö derineatur per no-c"tem,induit ca»leftinum colorem,eftque multis aqua aphtalmicak-cietifllma.

Hancdecalce notitiam , fi exHippocrate didlciflet reformator,

non i nftituiflct miferaalcali vipc-rinicumcalccfixationem , vtla-meiitabilivcce , in dlfcurfu de fa lcTheriacali dcclnrat pharmac. fok 485.

Poflquam Hi ppocraticusJuxtalegis natura:excontrariis faculta-tibns noraffctcaircm petrificari,retoetnorat magiftri & doöorisdocumcurum, quod nimiriimft-

mili.i fimitjbl«debcantdjflbliii,&idrroni ]vm in aniffcialibusfedetiam •■■ Nrcuralibus prjefertim ■in medicins,cVcorpoilbnshuma-flfe vt pSaidatiffl apparcbit Arttst&dmvR?mna Natur**» hum*.



H1PPOCRATES. 17nam imitamur & Concors concor-di adh&rtn docci Hipp, IIb. 1. dediseta.

Jgnis & Av*ei feu oleum 0* AI-califitfapo. Cap. 4.

CAlx vt dixi habet duas diuer-

iasfacultatesacidum nimi-rum & alcaH» alcali habere folaraiaponariam & abfierfham virtu-tan fiipra dixi, quam extrahere &fcpaiare docuerunt HippocratJci

pti' fuumfimile.Itaque laponarü Simiiufinddunt calci A'eali faftitium ex '»mbusvcectabilibusexuftnm > in tripla /»' ,i,""» r

° . ., . V Hipp, de proportione vt acida pars in calce /„" in,mortificemr , & altera fno fimili Htmim

jiquetur. Humcclantitaque un-ttUttm einer es alcaLzâtos , quibuscooperiunt calcem incxtin&am,ficquerelinquunr, donec calxde-hifeat pro mutuaj a&ionis inditio ?tunc commifeent, cffundnntqiieaquam , vt maffa humidior fiatiuxta reguhm-.Salia non agert nifidiffoluta . Ex lmmida raaffa per

fufficientem aqua quantitareniCXtrabunt alcali iixiuiale potcmil-(lmum& igneum (igneum dico:confumpfit enim in raomento bullicns hoc lixiuium ebrium ho-rninem cum laneis veftibus vt njl

eius



In tnagi.ßra fi tut-lit lytar<

jiyriumtin it ca. piku nigrtcotore^con-fule cuti ■quiaadurit0- caufii*tat.

Et Auge- j'cit maittsa minore

Hipp. hb.X.de dt Ata

TS TACHENHeinsrcpertum kvsth preter lincnmindufium, &durioraofla, vrac-ccpiäfidc digno huius artis pro.feffore ) quod igneum lixiuiumMsgiTtram vocanr, tanto alcali lä-turataw» vrouum impofitum nonfubmcrgatur.Ex cadcm mixtum■fit & aliud lixiuium minus fatiua-

tum , quod oiulmnonfuftinct,cum vlrJmo hoc oleum Ich pin-guedinem (alcali coatrarium» aci-dumenimocculnuncontinet, vt

paulatim apparebit ) primo corn-milcent (piopter ftws caufas) dumlaponem ccquunt : coquunt in-quam ler.to igne, donec albefcant,tunc adijciunt magimam intriplaolei, vel pingucdinis proportioneoleum autem bulliendocoaguiatalcali,donec in vnum corpus coe-anevteoncraria 8c pamixta, uun-quamcnlmßmtt: tn eodem lonß.flunt/ed fentper & teantur IJipp.tb'd. N:cc(farium efl et tat» qua abipßs [ecertiuntur ac produeumur dtffitvtliafitri : Ex alcali nim'rnmmaniftftaA'aciclo oeeukoin oleo

fit aliquid ncT.trum falfi faporis :lingua quandoque explorantßfapor dulcis fcntltur addunt ma-giftranvfi mordax,coquunt; do¬nec mordax alcali ab oleo fit ab-forptum 8c confumptum docente

fic



HIPPOCRATES. 19fic Hippcc. alter trabit alter pro-trudu > tdtti autem vterquefaeit,Crinvtramque partem tendunt,O fic hominis naturam imitan-tur.

P^ft plurima adhlbita remedia M'f cn, "HS.ipo Ltmollmit pcrtinaciflimamduiumquemtfcnteiij tumorem ,cum Hypochondriorum flatibusa-mginofo vomitu & rucTr'bus,alui ft'pticitate , exceffiuis dalori- bus concomitant!bus,omnia di<£taneeidentia ab huius applicatione.»

paitcisablnde hcris micigatafunt.Podaeiicodolorinon inutiliter p,jagritS

in fpiritu vini dilTolutus applica- tmpfaßritut.

Efictir.nVEmplnflrnmex fapo-ne ad plurium inrommoda npti-f-inr>um,vt de podftgr« al.'bi, pedumcallosctiam mirabiliter mollificatcmncmque dolorem toll it.

Cum autem in Sapone verfa-mur. Guriefis iniueunda non eritinftrudKoquid fit SAPO NEA-POLITANVS qui conficitur ibi¬dem a Religiofis montis oliuetl.

Ccquiturcx animalium feuo, per ignem prius dijigcnccr ä pclli»cullsmundato, quanuisexoliua-rum oleo non minus excellat.

Accipiunt Imius mundati feuicxeropli gr.lib.x. lixiuij fupra didfci

üb.

Sapt Tuf-cafie «c»*nullit .



I W-

so TACHENII ,lib.L. (notandum , lixiuiumitatemperandum cffe vt ouum re-cens nntum placide defcendat adfundum vafis, leniter folummodorangst, q uod facile aducrtitur, fioui filo alligati atque e fundo ex¬tra 6ti pondiis non percipiatur tumcft pro opere aptum 5 acita tempe-

ratum , Maglftramvocant) hxl-uium &feuum fupra ignem bul-h'ant , contimiaqueagirationeli-gneo pnxillo ducanrur nc fundoadhereant, donec infpiffata Sc co-fta fint , Alb initium per horcefpatiumdamnum non infertignisroaiufculus , quia materia aquofior 5 poftea vero ignem remittere

expedit tali gradu, vt faltem bullasemittat, interim inceffantcrmanudiicatür materia tarn in fundoquam circiim latera per duas ho-ras,tertia liora adbercbunt agita-culofila longa fubti)iaque,deindetranfparentia cum bullis citiinocolore apparentibus,cftque mätui.rationis fignnm,poterifque igncmAibducerc : at exercitatusinarte

detineat quo diucius eo melius(cautetarnen ne aduratur) in illocalore, id enim femper maiori lu-cro eft, donec fila longiufcularo-tunda& fubtilia trahantur & ficcoftura perfecta eft.

Hunc



HIPPOCRATES. 2r Hunc per 2. q. vel plurcs anncs

rurfus (plannt & coagülam,quamoperationcm purgationcm vo-cant, hoc modo .

Concidunt in fubtilcs, bradteasfiue rafhras,exponuntque fublimiaeri aprico, vbi Sol, Venti, ncbula;& pruinslibere peruagantur , ä pluuia caiwnt. Puluercm exficca-tum aqua htirw&ant putcali (nonfalia) in largo lignco &fta humilivafe vt vafis labia faponis maflamnon fuperet , iicrumque Solls ar-dore ficcatum, & in pulucremre-dadnm humt&ant iingulis diebus agitant,cxficcant;&vt prins in puluercm tcrunt , repetunteun.dem laboremfoluendi fc: & coa-gulandijdoncc fetor plane pereat, paftaquenobilicr fiat.

Ita prasparatustandem in faxidmitiem exficcant , in pulucremredueunt , affunduntqueaquamdiftillatam , &info!atamperan-num,üc odoratiorfiet, de melilotoodorato.'quam aq_n»w«ic Tripolovocant, id eft, de trifollo odorato )

Sc riui'us exficcant , inpulueremreducunt&hume&ant vt prius,donce alcäü & feui feu olei odor

plane ablatus fit , quod fit quinta,vcl fexta coagulatione.

Si vero in tarn diuturno tempo-ris



22 TACHENIIrisfpatiofaponismnffa fol.'js » fe-ftucis, nuifcis dtturpata cfftr, tuncaffundunt tanram aqua: meliloticopiamvtqur.fi (pifl'o oleo fimilisfit ad Solls calorem'höad ignnn)& percolant raro laneo paiino ,quem burnttum dicunt, flringunt,compiimiint,donec per coluin pu-

rus tranfeat, & i'ta ex (kamt , rur«luique in pulueremcomminuunr,quem denuo aqua rofarum autalia odorata humectant , linteocooperiunt ne labefa&etura vcli-tantibus per aera,& hunc laborem

bis ter ve! quater repetunt .Tandem addunc pcutioni hu-

ins mafla: nobiliflimaemofcum,

ambram,zibetum(horum cltgart.tem proportioncm vide in riauilubfinem Cap. 9.) hulus mixtura:accipiuntgranurn vmim » laccarialbiflfimi gra.decem diflbluti inmortarioio cum aqua rofarum &guttam fncci citri , atque mafi'a:adiiciunt, valculaimplent obtu«rantque cr.ita«pergamenafcricio

panno fuperucftira»cftque magna-

tibus atque delicatis gratiflimamerx.• Quod fi Sapo tcmporis diutur-

nitatein vafis cxficcaretur repeti-to fuprad:'cT:o laborc humccian-di'sicil: & denuo exficcanduseft

ad



HIPPOCRATES. 23adcoiuiitentiammcllc Paulo da-ricrem.

Notandum Saponcm anno-rum 5. perftdtiorem frrc 4. &huncmeliorcm tri um . Icem intetrffundendam aqnam octorifcram,non öatira agitationc pinfand um,

fedin quiere fmendum per diem& nc<5bem> vt paulatim intret hu-mor non fecus quam fi creramhumido cmollireveiks.

Sal Maris, quianou efl corpusvaeuum, vti'unr alealia falia, cum

piiiguedincinSrpcncm non coa-gulatur , habet enim smbns facul-t.itcs difficulrer feparabiks' vt inClauis capire quarco ex profeflb

demonft raui.

Sa! m.tiu*n

fitfaf.

nun

Vitium compcfiriur & dijfoluitnr.

Gap. 5.

Vltrum fit ex codem Silice, SceodemSalealcali , regula

contraria , & non via Iium.iaavt

iapo, (cd I'kcp. & ignea ftifione velliquatione. Mifccnrurautcm tresaliqupndodiiajfaltem parres pul-ntris filicnm, cum parte vna fallsalcali (& non eibarii aeidi) quodrodendo l.'quar filicem,& in fufio-

nisigneabforbet > a4ca^nqu;.m



2 4 TACHENII pars abforbec acidum ülud quodfikx procalcecontinet» fuperna-tatque interim fufo filici quod vo-catur ä vltrariis axungia aut fcl

Ântuen vitri.Altcra pars alcali coitcum fi-Ufidt mt . licc,(aturaturquedeeo, &qiua indicamen- eodem confiftere nequeunt , vt*«/•• docet Hippoc. euadunt ainbo in

pellucidammaffam, aiuntquear-tifices vitrum effe cottum .Alcali autem fupernatansacido

faturatum ferreocochleari dcpo-num,illudque vitri fei dicunt, id proiiciunt, tanquampro vitroin-utile » infalfumem'mcommuta-tum eft ä pcrmixtione, ideö pnfto-res pecoribus illudad lingtndum porrigunt , prxcipue in locis vbiSal carius venditur . Hoc humidoCoelofacilein liquoremabit, &Silicum puluisabeo fponte cxci-dit , liqnor calore coagulatur inverum fal commnne,quod probateiusgranulatio , &deindediftil-latio. Fundus verovel fatx in vri.na? difficultatibuseft medicamen-tum nonconremncndum, non fe-

cus quam fi lex ignitus& in aquavel vinoextinchis vt docet H.irt-mannus in praxi , vt&k<slerusCenturia quarta titulo Hydropi-cum. \

Hxc mtatlt aqua aliquando^ friiftra



HIPP0CRAT;ES.2 Sfruftra propinata mit , prafcrtlinquando lilex minore vcl majorequam parficcaloreexcandefcit,6cdiiuetica illa vis perit,peritautemcum ignis calor filicem alcalizar,id cft quando ambs facultates invnum coeunt, tunc ad vrins locancn pcrtingitratlone fixitatis,fmo

& aha vrinam mouentia tunctcmporis retardat , quatenusßo-maclii digcftionem , qua: eft exaeido, peiturbat, fibiqueappro.

priat. Et ideo veteres experunrvi-tium in filicum puluerem rcdti-cereper extin&ionem in aeidumfalem cum felici fucceffu.

Hanclcdi'.dioncni , &prapa-i-ationem plane Hippocracicam&

ingcniofifilmam vocar reforina-tormoie fuo ful. 752. phar. lern-denjem inutiler»,tritpttim, & om¬ni iure txplodendam . Vtdeam in«

Pbtlofopbi ptttatitif, Cr ftrmocma - f„, f<rm ,,les, qui vera philo]opbia delhtuun- munfimofitur, & in quantas ruattt errorei , '"$"» 'PvtnoHfolHmillii, qui pemtus na- ai'un»,

t»rAm-,eiufauepenciraUafcrutan-IW, fed Cr rußicis ipßs, im b /ippitC tonjortbus, nee non vetuHs &anisfe deridendospropmem. Vi-trum hoc modo praparatum (per-git feriba aculeis pungere) fine pe-

B ri-



Tnntum

26 TACHENIIriculo,aut dctrimento,ttgroto,l ctt

"Tr^b ' H u d protinus nonfenftrit,cxhtberintuaotij minime potefi.tiit alten* Ego vero probr.bo contra fefor-*t c»rti > niatörfsfmiolafhndamettca cumTertut. . , .... n\

qui docuit vitn usnonem » rccteicnfiffe,i!lumqnea columnisqui- busillumfcribanfperfii , vindioci-

bo } & prnccipv.c contra illud:£>'Wvitrum hoc modo ptitparatuw , p-tiepericuloaut detrtmento agrottscxhiberinonpojftt.

v.trum Aco'pe ergo vitrum darum,■vndihaitt pHlgcSdtnn>iFHk!quccuin plur',&fH-mcm v ;tr o fimüialcaliliquato , poftcalPer idem '"en UümidO lllud l xpOHC & IC'pC-fwm b a- ries mcx totum vitrum rclbluiinht rtfiiui aquam,l)uic<irx"undcuiffici'cnsaci-

dum, idcitalcalicontrarfum, & puiuisfiit- caditfiiicum pulms . Hie puluiscum. amplins vitrum non eft fcd puluis

inquamipfiusfilicis, ä quo fcn'baabhorret , & fine detrimento a>grotis non exhiberi aflVrit: immc-mor,fe Glictim ptrltiercm Reginiscommendarc ad fa'&ls generarlö»nem in Appcnd.Rcgiafol.136.

Vctcrcs feparandi artem mor-talibus diuinitus conceffam itaexa&e non habebanr,vt in hoefe-culo., per difcurfum tarnen camcognofeebant , txtinguere ideftfiindere itaque caeperunt virri pol-

linem,



_ HIPPOCRATES. 27l.ncm, incineribusftipitum faba-rum , Quorum fal ex aeido falfuseft, vtfuolocoriftendam, fufio-nem repetebantfem per nouo cumeinere , puluercmque vicri aquaabluebant , ita vt qiuelibetfufiofueritvitri vel eins alcali deilmcT:io,illudque abluebant, & rurfus

fufionicommittebnncdonec faba-rum cinerum fal omne alcali de-ftruxmt Sc impalpabilempnlue-remrelinqucbat . Hie puluisfili-cumeft ? non fecusquam ille,quifupracum alcali liquatus ; & aeido praxipitatus , quemfaibaplebeis per os tutbexliiberi poffc non pu-tat, Sc vtdixiReginislac generare

promittir.HacinpKcparatlone quam re-

formator tx ignauia & infeitia le~wVk»/ewappelluät, latet prefun-danaturaliunuerumnotitia , vt

paulatirp appnrtbit, & nullo mo¬do eil« aiTumprio eft timenda, vtfalsedocctfcriba . Srdplurimurnignorantcsplurima tirnere necef-feeft.

Sedcum c.uriofis oculis nil iuucundmsquam Vitium rubinico-loretindtumfpeclare , mechani-camfichabe-

Accipe Aurichalci limati vnc.I. falis armoniaci vnc.iif.Mer-

B 2 cu-

Curhfuiusreformator qui in ve-terum #*-&*rc ocutiigeflans •fuos inte*

rtm err*~res non vi-*äent •

SimpücsH.vera pr* -

paratto &•tognitio f#üus homi¬nis "Vitam-

propemodäfibi reqfti*rip.



a8 TACHENIIcuriifublimativncias duas » ttti-fccjindc phiolce rotundi ventris,hasc erecta non (tat , fed pronadecumbat in arena, & qnando vi-deris fublimatum afcendiffe, vcrte

phiolam in caloie continuo,donectota materia rubefcat, quod fit 8.horascirciterRerngerata & fracta

phiola, ablucfalia cepida aqua aci-dum pulucrcm fparge f«pra vi.trumfeu bullkns feu ignitum&intrat,& tingit pulchevrime.

Sic quoque poffnmus literäsfeu figuras poüto mannori cale-factocum fanguine draconis in-fcribcrejcuiusacida pingucdo pe-netrat lapidisporcfitatcin, vrde-

«uopoliri pofllr, ignari veio cxi-ftimant miraculum & natura:opus. Idemficri pottft cum GuttaGcmü.

Rumor ßneCdp'te.

Cap. 6.

CIrcumfertur modus cüciendi

ex calcinato filice diurcti-cam vim per alcali defh'uctionem>id cft per reguiam alcali contra-riam cumacidis ipiritibus hoc mo-do.In fpiritum falis frunulatim in-iiciuntcalccmviuam, qui ftatim.

ljia-



HIPPOCRATES. 29magno impetu & vehement!cbnilltioneabalcali calcis combibitur,phlegmainfipidumeuocant,Sc calcem aeido faturatam , in tri.quetrol'cucrucibulo leui igne li-quant , liqucfactam in frigidummortarium fundunt, frigefa&am.materiam tundiint (igneas fcintil-

lastnnc fpargit) in pulucrem > exquo aqua caüda falfedinem eli-ciunt,purificant, coagulant, Scrurfus Ipoote in liquorcm falfumdefluere finunt non inutilem .

Reperiuntur autem fophiflse&:impoftores> qui promittunt huncliquorem per retortam diftillari,mifeent nimirumpradi&um li.quorem cum calcinatis filieibns&puluerizatisinquadrupla proportione, & diftillant aperto ignein aeidum fpiritum » quem fpiri-tum calcis viuae Bafilii peruerfonomine appellant.

Sed videnmuseuiusfit filius di-Aus diftiilatns fîritus, primo ni¬mirum abforptus futtfpiritusfallsabalcali vitrificante 5 & in igneconftantifllmo.

Deindeacidapars filicis per a-•quam fuitfeparata &c reiedia fubfecumlarua.

Tertio Aleali fixum filicis velcalcis haufic aeidum falis fpiri-

B 3 tum>



3 o TACHENürum,nil indefietipotdt.quam ito-teriaialfa , eftenimcompofitacxacido&alcali.

Quarto , mifccnt hoc falcnmca]cinatisfilicibus,ideftcura calccviua,alcali fixo prajdominante.

Hanc mixturam VCgcnt ignevalidiffirno , (cd reucra alind nit

cxtillat neque cxrillari pottflquamacidmn volatilc quod cffu-difliy'd cftVdcm fpiritus falis,quemalcali abforpfcrar.

Hunc fpiritum,celcbcrrimiviri plurimi seftimatüT« in podagra &clirhiafi tanquam quid finguJare,■eucntns autem docct nil aliudquam falls fimplicem fpiritumcffc.

Adeoqne Baßlitis male intelle-äv.s , nonfcripfHimpoftoribusli¬cet abhisini'que pro falfario pro-clamams . Quadrat hie Comici d[~ftum:Si fapis.,quod lcis,nefcis.

oAddolmc txamini*

Vod hnc methodo quilibet

proccflus,tamchimicus quamcdicus,poffit ing«nio & difeurfu probari > & verus ä falfo difeerni,fine expenfis vllis aut temporis perditione , poftquam imbntus

in hacfulf- fuerishacHippocratica doctrina»quam

Kttur»

nil guif quam k*~het occulti



lunari ,f/•* bo i qnod,m tdict na

fpeftattvtHippocra.xico hacmeth&domantfeß»

non fiat.

HIPPOCRATES. 31quambreuicompendiolo bic tra-do,nec amplius poflls abimpofto-ribus » fophiftis & deeeptoribuscircuniueniri : imb bac lwethodoopciando, & Hbros feribendoper omnia tria regna, animalefcil.mi-ncrale & vegetabile, in hac natu-rali Hippocratica vera & antiquif-

fima philoibphia rcc~t.o tram'te progredi fine errorc vllo , nee fe-duci in progieffufatebens .

O«* bcn'ediflmguh beneäoeet,

Cap. 7.

PRo maiorc lumine & intelli-gentia, operx pretiumeilt al-

calium differentiam , & quid fitcontrarittas vel aeidorumabforp-tio& imbibicio, priufquam pro-grediar, ad oculum demonftrareftgnius ait pacta imtant anitnotdemiffaper awres qmint qut Juneocu 'isfubieftAfidelibus.

Sunt antrat vtdixi varii gradns&fprc :cs falis alcäli fixi, cpise exvegetabiliumcinerJbus aed flam-mareüerbcratis per lixiuiationcroedueuntur vt cap. 3 1. declarabo,vt ^"""y-tartari Angularis priuilegii, tilfae, %,£*'*coryli, ex onmiumquequereuum r H«»» c«generibus > & ex Üs vegetabilibus, «<j»<i»f.

B 4 qua:



tmnes wo*tittntur .

l.Qll ff

tut quam« rutx de-tcflc ,

tAlculiumfixorumTnira dijfe.itntia i

3i TACHENIIquaeperNorucglam , Litilaninm& Mufcouiam in dcferris viridia incineres alcal'zarcsexuruntur, imoex qnaJibct licrba & 1,'gno fit per rcuerbfrationem Jongam ( ideft quando viua flamma c/ne.res quafi liquefacit ) alcali fi-xum.

Itemex

omnibus lierbis cal'd's& olerfis vt rofmarino, lauendularuta &c. licet a prineipio harumalcali fityolatilius, omniatnquarn

buiufmodi falia vnico verbo aci-clis funt contraria, iliomnquedc.ßru&iaa qucru.m differentiaineftendit ftqnens tabella.

DilTolue femvno'*rh §ij fubK-mati ( quitxacidisfpjntibuscum

^rio vt alcali compefitus äper-mixtione in falium eft mntatus)inaquacommuni diftillata vneiisquinquaginta,in particulamMusclara? <b!utionis,guttatim,fedcele-ri lapfu (Ulla alcali tartari fixumfeftnamqne liquor tartari fponte rc-folutus)quod in momento diuiditcompofitiim, abferbet aeidum, &5 illicö petitfundum obfcureiu-

bens.Ex aceti feeibus calcinatiselici-

tur per aqua, tartari alcali, & licetex eadem vitecum vino fit produ¬cta, mercurium tarnen praeipitat

ruti-



HIPPOCRATES. 33riirilaiitem& fplendentem.

Cum veroidem alcali ad rube-dincm calcinatumfuerittunc pra>cipitatMercurinmcinnabariscon-trira: coloris. •

Tartaro exufto fl calccm fu- peraddis & alcali per lixiniatio-nem extrahis piaeclpitat Mercu-

linm rutilum .Bx herba kali exirnctum prxci-

pitat Mercurium multo obfeurio-rern priore.

Lixiuium quod faponarii ma-giftram vocanr, conftansex calce& alcali quereuum edit Mercu«riumobfenrerubentem.

Ex Hifpaniaadfertur alcali in-certum vtrum fimplex an compo-Gtum>Mercuriumtarnen praeeipi-tatfului coloris.

Cum verö idem Mercuriuspre-cipitatur alcalibus ex herbis cephalicis vt rofmarlni lauendulxSee. modelte calcinaris, hxc qui-dem funt alcalia>fed non cinernmrcuerberatorum , vt priora ideomulto volatilioiaêüciunt tarnen

Mercurium rubidum lucentem .Sic chelidon/a habet Alcali mi-rabik(vt non finemyfterio Iaude-tut äParacelfo &' Lulli'o eiusquintaeffentia, & vt Cadidonumdc&rinaliter admodam & prre-

B 5 claras



VeruenttMit fue-tus chcli-

Cthtr fcK mihi tat*

X.f fHtisinii ,

'tttrtuti

tinttur* .

34 TACHEN1Iclare laudetur ab K'ac Hollandodicente: qm hoc fal noit nouit ni-h.t vnq»a*f in arte pntftabit )■quod deijcit mercurium rubicun-diffmuim : vafculum cum hoc

praxipinto ex incuria ncglexi» ne-que liquoresn abfjci iuffi , poftmenfcm circiter in liquoris fum-mitateiffloruit color aureus che-lidonij flore non abnmilis ( ftn'a-rummore oltti coaluft) nonfinefpcdtantium admiratione.

Exempla hax docentAlcalia vttalia retinere proprietates carcasrei, a qua dcfumpta funt ex Gcbridoßrina &atcali quo ignea faeul-tate virtuteque ditius eö prom-

■ptiusacida bibere & rubicundio-remdetrudcre mercurium. HtncRofari) Autor . Qui nongußaueritfaliunt faporeSyriHrjquamptruetlittadoptaium ferntentum fermtnti .

Sal fulfginfs & vol'atilfaoraniamercurium candidum& niuei co-loris: ex d i<Sta fotutione prxcipi-tant quod notandum..

Ex Tartari tintura quo perfe-

&oretanto candfdior cadit mer-curius>ex viliore fiauus, & ex fa-le Tartari obfcure rubens. vt o-fttndi . SeciTtumcuriofisaperui»quod paucis permiffumeft.

Salfaautemcuiufcumque funt



Salitritt

mm

HIPPOCRATES. 35.gfncris mercurium non prxcipi-tanr, & quo falfis viciniora tantominus acidis noccnt.

In extmp'a*

S AI commune cibarium» mei>curium ex d'&a folutioneL»

non pr^cipirat , & licet longiimtempus & acri flamma concrema-retur, nunquam fitalcali »vtncq;fub digtftionemutat naturam: eftergo ex omnibus perfedt.'ffimum, #"'""Sc non fine prxrogatiua fingularivocatur ab Helmonte/<j/»«w/«m-mt»m.

Mulier quxdam deiecit ver-mem quinque vlnarum globi for-mem ■>cui datus fuit hauftus aqua?in qua tanttim falls marini folu.tum fuit quantum folnere aqua potuit,bina habebatcapita, vnumin globi medio.

Aleali falls petra^» licet eius pri- ^tc«nßmaorigofitexalcalivrinx, cum l"e t,r *fulphureautem inatcali fixatum»quod fltcnm fufum ex iniedto per

vices fulphure non ampliusardetideo quodammodo turic fall'umfapit,quare mercurium fic folu-tum non praeeipitat.

Huiusfalis.per folutionem Si p ttrt » ntcoaeulationem mundati datur ttiim

B 6 fem



Sil fnlmi.!>ans

ti»)

36 TACHENIIfem vncia in fufncienti aqua diflo-liua ptiüando in colicisdoloribusex caJida caufa , dolores minuitexpurgat, & fitim fedat atque vri-nam potenter mouet, fiequoqueinfebribus omnibus ardentibuseft remediiim nobile , non in-grati faporis.

Sic Alcalia quoeunqae modoin falfum mutata mercurium nonamplius praeeipitamvt docet fe-quensmechanica.

Accipe nitri partes iij Aleali tar-tari exficcati partes i) , fulphuris

part. j, pulu«izaac rhffce. Huiuscompoüridrachmacirciter in co-chleare vel aenco vel ferreo fupracarbenes accenfos teneatur donecmaffa aeidum fpirare ineipiat, Aci- 'dum hüc fumum amplccTritur al-cali inuicemque faturataair.bo infalfum conutrtuntur, in hac falfamnffa bullit vtrumque mlphur igneque perfeueranteflamma concipiturqnx lub falina cuticula lo-cum anguftum non perftrens.,Idco cum magno fragore & ftre-

pitu in auraseiumpit , non fecus' quampiiluispijn'us angufto locoinclufus , cuius granüm incen-fum oceupat fpatium centurn Scviginti quinque millibus grano-rum maius Vvillebordio Snellio



HIPPOCRATES. &tefte . Materiam verö in marginecochleari piano relicTramex alcaliin verumfalCumtranfmutatamef-fe depreh endimus »quiamercuriüex dicta folutione amplius non pnecipitat.

Hoc ex jundamento etiam Ce-

raunochryfonflrepitumtdit cui'.n prtpara-tioitafe habet.

AVrnmfolujturinaqua tc fu ££gia(ita d:cxa 3quod Aurum

metallorum regem in aquam vidirenus reducat) conficitur ex alu-minis vfti Hb. ij. & nitri clari üb.>

apertoque igne in aquam acidiffi-mam diftillatur: cum autem nullafitacidorum actio in pinguia &fulphurea vt in progrcffumechanice monftrabitur, idt6 in huius a-qua» vncijs iiij vncia vna falls ar-moniacifubmarmore contriti li-qnandaefiS fitqueaqua falß fapo.ris -

In falfa hac aqua diffoluitur la-

minatum Aurum leui calore, dlf-foluto gutrat im Sc paulatiminftil-latur Alcali tartari fcu liquorisfa-lis tartari (die vt lubet/tantum vtaqua appareatclara, id eft rantumvt aeidnm njtti fpiritum alcali fit

ab-

\Aurwnans

II



38 TACHENIIabforbendo,,iac"taque nirr; &purifulphureiregen eratio noita ,nouaconiun6tic& vnio , prarceps infundum eadem opera cadit flau!coloris,hxc autem farx feu fundusomni falfcdine tepida communiaqua abluta exficcetur admodumcaute , facile cnim acccnditur, &

impetu aerem ftrit validifTimum-que ftrepitum edit non finc ad-ßantium periculo,infiar enim pul-uer'spyrii in orbem diffunditur»maioreque violentia, vtpote ex no-

bilicri fulphurc & nitro mifccUavalidiois non autcm dcorfumver-fuspraxipitaturvtinexperti fcrip-tcresexirVmant .

Accenfionis autem ratio non

prouenit ex falis armoniaci & Mo¬rtui in compatibilitate vt putant,ledquiaipiritusnitriin alcali tar-tari reaflumitcorpus Sc nitri nntu-ram(vt fuo loco, Sc in clauis fextocapite ex profeffo ad oculum dc-monftrauimus ) . Nitrumillud,cum auti fulphure aeido & pingüiiundum , vnitum & exficcamm

per aeque ac pnluis pyrius flam-mam coneipit. Ex nitro namqueSc fulphure pariformiter vterque pilluis componitur: ideoque fimi-les mores habent, vt apparetetiamin croci metallorum prsparatio-

oe:



H1PP0CRATES. &ne : vbi lulphurAntimoniicumnitro firnili modo accendirur .

Cum vcto maior qtiantitas al- Sic awumcah'inft!llatur,vtrn'trifp!rimm fu »" />•"»« peret, tuncfitinfaliiimmutatio, f a,is f° lu-ldcoquenulla amphus accenfio» caiitarra-ficut & puluis pyrius, etil nifiade-lit proportio iufta , accenfus non

dilatatur in orberrnfed flacccfcit.

ri /rr*c*/>i— tatum not»accendttur redittnimin fal tfueetflamm* re jjurum hoc fulminant potefl fub-

iiman inflorts putchtrnmoshaue in modum..

*Awri ßo*Fiat vitreum vasfpheri-forma?» «»•

quod reeipiens diennt decemvel duodeeim plus minus libra-rum aqua? capax, babeatque fora-men in medfo vemris magnitu-dine fcripton; calami, os. reeipien-tisnon fitadmodum amplum 5fediufte formatum > ori adaptetur cooperculum ex. argento aut cupro inflar pyxidum,igneinealefeatcooperculum & per foramen cala-mointrudatnrtantillum auri ful-minantis quartana nfmfrum ptr-

tem grani cireker fic vt cadat incoopeiculurmitaaccenditunfbra-men digito Claude, &parieti reci- pientfs adhasret » pokiiicutus, quifpiritum vini tartarifatum in au-kuiu colorem tingit in cordiäle

non

■



%AnAtrancrotlit in

lap. medi-camcntofo

Sa! ex diureticis

40 TACHENIInon contemncndum.

Ferrum non fit fulminans Jn a-qua regia folutum vt fomniatHartmannicomentarius in Crol-lii cordiale, quia fulphur fern' ne-que aeidum neque pingue eft ficutAuri,fedterreftrismateria:, quareHorazio Aerius vocatur rubigo.vtclauiscap.8.oftendit. Nuncvndedigrtffus redeo.

Fei vitri ( fuin de verre Gallice)compositum ex aeido filicis & al-cali vegetabiliin falfum ■>mercu.l'ium non prareipitat.

Sic Talci liquor (non oleum, vtvult ignara turba Öammam enim

jion concipit)mercurinm ex dieta

folutionenon pra?cipitat,idcoial-fusfitneceffeeft.Salia ex herbis diureticisOmni¬

bus, vt ftipitum fabarum, geniftxHypcriccnis. Herniaria:» vrtics&c.omnia inquam funtexaeidofalfi fajporifc & ideo mercurilimexdieta folutione non preeeipitant,cum vero acri fhmma alcalizan-tur, tunc cadit rubieundus•

Hinc liquer, qitod veterumilledoüiflir.uis,qui vitrum ignitumiacineribus ftipitum fabarum U-qnpriiuflir & non in alcalizatis,rede vitri vftionem inftitueritcontra rtformatoris opinionem.

De



HIPPOCRATES. 41De quo capit.5.

Cincres , exclaflevulneräria- Sälexv^ritm, vt betoniere Agrimonias,py- ""*"''xolx-, Vcronicce, StcUaria Alchi-miiljE &c, omncs fundunt planefalfum falem>obidad vitriffcationeminepti , & mercurium flon

prrecipirant , qui&ipfeeiufmodi

( i\ vt dicetur Ai o loco.Omnia au-tcm d«5ta falia per ignem fufionis>mutant Dataram« fiuntalcalia, vi-tr:r7cantur,& mercurium deiieiütrutilism . Hinc Zoar fuperExq.dum notat quod ex quouiscinerevitrum paratur , id eft quando inalcali cincres redueuntur.

Sal ahfinthiieft ex aeido falfus f^*T*& mercurium non praeeipitat, vt ; '

neque fpiritum vitrioli abforbet.vtdocetreformator pbar fol.788.fubtitulo/pin'/HJ vitrioli coagulatus ,cnmvero per colliquationem al-calizatur, tunc vitrificatur & mer¬curium praeeipitatflauum 5 fpiri-tumque vitrioli alcalium morcabforbet.

Hinc elicitur multa fortiori

igne quam corr.m natura fut, fi-xari &C in neutrum verti . Fiuntitaque quam plurima folo ignisregimiue,non quod ex orco in lu-cem actutum generentur, vt cre¬dit vulgus Hippoc.doctrina;igna-

rus,

Ul



Vide RipUum BaccoHtm &c.

alcali Vo¬ta 1,1c .

42 TACHENIInis,fed faltem fimplicialterntionefubiefti vt docct magifter de äiet:illique fciunt,qutintenium cumcxterno harmoniere coniungtrenorunt.

Vnde erudimini ,quod herbaeoleofse omnes, & quae calidae di-citnnir atque pingucs funt, leui &

fimplici incineratione fal alcalieduntfuo modo volatilc : cui fiHippoeraticus propriam reddit pinguedinem cum i'piritu vini di-lutam , conuertuntur arcanaco-ölione in faIfumadmirabile,quodtunc Elixir partium vocatur a no-firismagnarum virium in medi¬ana.

Aliqvtando peritis manlbus,nontarnen fineHerculeo labore ignisope magnaque diligentia,aicenditalcali volatilc grati odoris •, adeorarum lcueque,vtvix tangenri di-gito fcntiatur,aliqnando grifci,ali-quando niuei color's, falini l'ipo-ris,linguam fcricnh's, & penetran■tis,ita fubtile, vt citra ignis irrita-mentum ab ^ petto val'e fpenre in

auras abripiatut cum per fe ipfnminigne conftans perfiitat per hu r jus alcali proprietatem inquarnfiunt plurimaverepotabilia, ita vtnon lolum in corpora redire fitimpöflibile , fediniuperfieavin-

culis



HIPPOCRATES, 43culis coagulatiomim liberaritur»vt llbcrc ncbifcum colluderequeant.

Ex ü lii conuallii floribus afcen-ditbrunni color.'s in capitis ;iffeftibus promptiflimum remedium

Ex lauenduta in rubedinemvergens paraliticisnon miuciin-

dum.Sic ex cortieibus nueum iu-glandium viridibus fe manifeuatlimpidiflimiis liquor , non fecusquam re&ificatus fnliginisfpirituscamphors odorem fpirans,horumomniumvimis eft Muß-rarefpiri¬tus vitales, & inter cordialia medi-camentaadnumerantur, & mer-curium praKi'picant lcuem fpon-giofLim & candidifllmum.Saliaetiam indiuerfa uanfmu-tantur ex fimplici & rußica.Com-mißionerqiiodfic probo : Con-funde ex. gi\ liquorem (aus abfin-thii,quem IdMacfdumoßendf cumrounariniqui fuo modo alcali vo-latile efi,liquor fit bdteus & gra-nulatur in fai neutram,acquirit-

que vireslongedkierfasa.

priere,mercuriique liquorem turbat lö-lüms&npn preeeipitat.

CuriofulusqujErit, adquid me-dicotamoperofuslabor ? cuuei pondet magißer., quodßmili pror-

f.,

Ex nueum

iuglandtücortieibusrfr oleo fitvnguentücontra

Scrofulas

exce&etifs»idem oltu

tingit ca- pillnm »i.gri colorisfed ex integris nuci* bus menßr lunio de*

cerptis •

%Ab oh dußilt. rofimariniper

plures menfes per osfumpto pa-raliticum

reßittttnmvidi* ficut& ab vn-Hione op-

ptbalfamicontra Bh

etiam bal~neii vtfba-tur ex ca.

pitibus ter uecum .Vinü rofm*ak aßmate ptaJcTuat^



44 TACHENIIfus modo homnisnaiuraoperatur,cum qua omnes artes omniaqutartifiaa communicant, &medi-cus Iiuius doctrina ignarus de-fi-audjKcfluandoqucfuam inten-tionefnipropter attributacircnm-ßtwttas C varias mutathncs, quain multiplicibus humam corporis

ventricklis contingunt . VerbaHippocratis.

fuforia ars, alcallbus aci daabforbi docet. Cap. 8.

O*^Mnia mineralia cuiufcum-quefuntgeneris, quae me-

tallica corpora abfconfa gerunt,af-fociata funt acidis (fulphuri nimi-rum vario ) qua: impedhi-nt quominus metallum ab im pur! täte fo-dinarum|fcgregaripoffit.In hac anguftianeceffecftconfugere ad al-calia, qnscelerem pia'ftant opcm.

In puluertm itaque reducuntminerale , idque alcaü commi-fcent ac in crucibulo fundum, fit-

Mctnin fioncm nitro accelerant , quod

f,-ecifttA- cum fofy 0 f u ]p nurc p.ccenditur, fictieptrÂl- . ...»caU. P ro partedcrlagrat,pars vero cliui

tartaroin alcaü vcrtitur. Hocal-cali abforbet& combibit orane a-cidum ,quod metallum in fugan*vtrtcrtptiseffet, fed hac via ßWtt

in



fa*it cumaciclo mi— neraiii

HiPPOCRATE.S.4f in fufione petit, quem artift« RE-GVLVM, id tft purum matallurafulphuribusptiuum appellant :quodrurfus fub cupellaprobato-riacumplumboad puritatem vl-terius deducunt: dcquo vidc doci-mafticos,mei(altem cft intentio defalium natura loqui.

Dixi, metallactiamperftdtaab•fw***acidismincrallbusinfumumvcr-ti , quod inatgentocumplumbofufo intcfta , quam cupellam vo-cant, fccta ex G'nere lauato mani-ftftumfir:in hoc fruftulatim fulphur inijce, cuius aciditas cum fit-git,ctinm metallumin fugam ver-tft , qüodrecolligertlicet madido

lintco pannoin Camino expanfo .Aliud cxperimentvimquo probantur mctr.lla perfecta ab aeidpmincrali in fugam verti , eft Ce-mentum illud quod Regale vo- .£™ umcantj&ccmpomtur ex commune Mido mt.man'no fale & laterum puluerc, »«™;«.quo cum flratifkant aureas mo-netas cupro ligat.is,inhoccemen-to aurum fine fufione dimittitcu-

prum quod cum aeido falis fpirituin fumum abit , fpiritus tarnenetiam de auro non nihil fecumaufert : fed cum fpirirus aeidus.auro grauatüs ccopercula tefta-cea tranfuolai'eteiuatterreum al-

cali



46 TACHEN1Icali forbet ackium fumum, & au-rnm iiretitur feg prajdpitatur >coopcrculifqueinfojerct, dum fpi-ritus hxc rodit , qua? pcftea con-teruntur , cum argem» viuo &r.qua , in haccontritionemercu-rius bibitaurum , illudque hero

fuo ltddit, quandoper coriumabillofcparatur.Quemadmodum mineralia me-

Keguks talla ferenda in REG VLVM fiip-.Antimi- duntur, eadcm via etiam ex Anti.**' monio Regulas prxciptmur :

feilic. Antimonij Tartari ana lib i. Nitri lib.f. in puluertmcontere,&cemraifcc , & per vices hanc rnjx-turam accende in crucibulo can.defa&o ad totius raaterise necen«fionem, tunc additoignerufiooisr.lcalibibit aeiditatem antimonij,rtgulique puri fegrcganuu-4. vn-ciai-

Sunt qiü loco nitri fal mari-rtum aeeipiunr, fed vt dixi non fitalcalicum iulphure , ideoAnti-monium ab eins aeiditate roditur

& in ignis tortura eleuamr in bu.l-las minufqnc cadit reguli . Hxccxempla de p: aeci pitatione per fufionem cum alcali in via ficcafatisefleiüdico.

Eft & alius praeipitandi modusvia humida dictus cujus ex«

cmplUm



HIPPOCR.ATES. 47eraplum ßt : Aleali quoddam inaqua folutum, vel commune pu¬rum lix'uium idem en't ficut fem- pu- vt dixi aeida abforbet,& ficmundificatetiam fal petrefeu Ni-. tritt**»trum ab omni aeido , quod ideo c«M'*» r «

iores mcdici in angina ß t f,if um , pro fummo rtfrigerante elege- & angin»

runt,ob id fa! pruntlla vocari cos- P lm *'"* pit ( quidamexignauispatribus, t Vnf "~cum forte laudari a noflr.'s audi-uiffet fal praacHse>atceiTitnc(5tuad pharynacopolam-jöc de fale pru-nella: quasfhiit num paretur ex

prunis fiiueftribusveldemefticis?Hitnmäna vulgo idiotis Sc mu-lietculis canonici vocari amant)ccquuntinquam n'trum in lixi-uioalcal'zato,donec guttain frigi-do k ito vc feuitm corjfter, tuncinfrigidum locum fe ponunc , fineeffufione in aliud vas , &pcrno-c"lem in fln'as concrefeere permit-tunt niridifliDOBS Sc purffimas ,quasfequente maneabluunr. Al¬eali enim omne aeidumnoeuumSc inipu.i um ab illo abfovpüuficut

tnhumano corpore etiam contin-git H'ppoc. fic docente üb. I. dedseta.

Nicri fic mundificati viresfunt dminns Sc innumerabilesinomnibus feremoibis, qui re-

frige-



48 TACHEN1Ifrigerationis indigent .

In alui ftipticitatecum febril!calore ccniun£fcafitpotus hume-ctans, refrigerans& lubricans o-culi's & palato gratus e% nitro ,Manna & aqua, proportione proindicantisexigentia >

Idem potus confcrt Aftmaticis,febricitantibus>&iucY;buscx ac-ccnfis Hypochondrijs.

Vrinc ardori nittura licetmundificatum non prodeft, quödfalforum more w'wx loca per-tranfit , quod alcalibusnon licetobrationes vbiqueexplicatas , &mercui-iumnon prajeipitat , ideofalls naturam hoc loco fequitnr.

Hactenus de aeido & alcali ingenere, nunc fpecialiterdcTartarialcali aliquid dicendum.

alcalittr Priuilegiatunt jücali Tartari.tari pr*rOm

gatiH« t Cap. 9.

D 1k !xi quod inter fixiora alcalia

faltartari gaudeat fingulari priuilegio, & licet fit corpus gra-

ue,terreftre,impurum, & fordibusJ»™»(« inquinatum,digeiuim tarnen cumfit fere to quocumque metalloperdebitumtumßifur tcmpUs u conuertit in mercuriumMinimum r . •..„..„ä«t mtrm currentem,quodexpertus , meie¬rt . dulis

■'IH



HIPPOCR.ATES. 4S»dulis pro veritate affirmo, id verafi qui credere nolint, parum folici-tum me reddit.

lngeniofus autem Helmont paucis illud curiofis ind:catTra<2b.Potcft: medicaminüm,parag.40.his veibis Senß inquit cruditatentSaturni pingoedtne fixorum fa-

ItumfolubtUm, ficque diuidi par¬tes cem$oßtt,vternannt argemunt(ideft meicuiium) cwrtre per-

mitnt.Quod autem pingue fal id eft

Aleali »calcinatametalla dlffoluatdpeent vrbis vetute r quje coquuntlicargyium ideft plumbum caUcinatum in forti lixiuio ad de-nigrandos capillos , quod habecetiam Porta in Magia Naturali >.cui lixiuio inftillatus vitrioli fpiri-tus lixiuiale alcali infal conuertit,8c (tatimeadie Jitargytumfub al- bipulueris forma, quem leniignereduc in plumbum, & fecurus erisalcalia abfcondere in fuo veniremetalla,npt a dfo.

Ideo pergit Helmont:Ctlcina-

ta acernma cum [nie urmomucortfoluto & tanaeo putrefafto dul-corAntur . Id cft»vcrtuntur in mer-curium currentemnon ampliusacrem vel mordacem, vt calcin a-ta,fcd linguacinfipiduni.

C Accipc



50 T ACH ENI IAixjpe ergo Argenti in aqua

forti foluti & cupro piäecipitati (dequo poftea dicetur)vnciasquatuor falis armoniaci purificati per fub-limationem repetitam vncias tresalcali Tartari pari vncias quatuor,trtifce exa&e cum tanta aqua:quantitatevtfiantinftar pultis li-quidx,quaj per 3 & plures menies 'relinquendaeft in tepido loco, va-"le bencclaufo,deinde rurfus exfic.call dcbct in Solls calore aut len-tifTimo ignc in pulucrem, queminde hiunili vitreo vafi largum

Mercuriui fundum habentl, vrpuluisacquali-^'l'iti ttr djftendi pöditjcui adapta alem-

bicnm vitreum j in fnmmitatc fo.

raminatum, vt hnmiditas exhalcr,&fuppofito carbonumigne nib-limabiturgrifeus puluis , quirc-frigeratis vafis digito ta&US fluftin currenrem mcrcurium.

Hinc BafiliusdeTartarolib.d«magno mundi miraculo.

Durch meinen geißt das fiefichrechen

vnd alle metalle gantz. verbre¬chen .

Qucmadraodumomnia fub-lunaria, experientiatcfte&anti-quiflima Hippocraticadcclrrina

iu-



1

DUM* *■-

HIPPOCRATES. 51foffulciente ex duobus ACIDOnimirum& ALCALI conftare (vtin hocferipto ) mechanieeoften-dana : id etiam de argento omni-

bufque alijs metallis intelligen-dumvolo . Hiiic enim noflro ar-.gentoaffuhim alcali tantum aeidtfulphuris per digeftionemSc co-

clionem abforbfit, quantum mer-curioinargentiftatupro fui con-ftanjja fatis cratJn 5 locumfuc-ccflfit alcali ( adultcrium vocancPhiloi'ophi) quod abargenti aeido

jfulphureampk6t'tur , perditideofoitnam& pulcritudinem, muta-turque in naturam neutrani ,idcir-co liquatur lent.'ffimo igne ficut plumbum, vel ficut fal avmonia-cutn cum filicum viua calce com-miüuiri(c!cquo fupra)vocaturqueä Crollio Luna cernea quod cor-nuum inftar eultro fciffile fit.

Cornea ha:c luna licet centies vtinmnaquacalida abluerctur , liquare-/«!****turque celeri fluxu ex tartaro Sc *'nitro, feparari tarnen ab inuicem poftibilc non effet, nifi in Saturni

balnco , inquoquiequid argentifupereö,reditin integrum : Saliaveröcum plumbo in fcoriam Sclitargyrum » quod etiam rutfusfimpiici fufione in plumbum re-ducitur. . Scoria vero qua: falia

C x tränt

m

Luna <»r-



i

52 TACHEN1Ierantin clementarapiunrur fimulcum Argcnti acido lulphnre,quodabforpferant-

SalTartari itaque eft mediuminquoreuiuifeunt metalla & mi-neralia , licet per artem validum»que ignem videantur plane de-ftru&a.

Simili modo cum Alcnü fitAiercuriuscurrens, tx

Antimonio .

ACcipe mineram Antimon!)reduc in pulucrcm fuhrt«

lem hunc laua communi aqua

donec aqua decurrat clan,exficca puluerem,huius reeipe ex.gr.lib.viAleali tartari puri libr. iii. (ausarmoniaci libr. i(. mifee & cumvrina vetericlara pone in vitreumvas claufum per tres menfes intepido loco, vt putrefeant, elapfotempore,addeAlmninis crudi pul-uerizati vnc. iiii. calcfs viua:

puluerizata: libr. iiii. aecti diftilla-

ti libr. ii. mifee, fac globulos,quosn aeremodjeeexficca, diftilla txretorta in magnum vas reeipiens,& decurret viuus mercurius inreciplentern, pars adlmebit collorttort.-c,quam aceto ablue , hunc

i ferua



HIPPOCRATES. 53fcrua & pro Helmontis fecretacinnabarivtere, de qua poftea

Aleali tartari itaque videtur quodammodo typum repraefenta-rephilofophoritmchaos , in quoaiunt reuiuifcere eornm mercu-rium , de quo Paracelfus l\b. de Natura rerüm.

Regeneratio,!nquitj & renoua-'tio metallorum fit ira : quemad-modümhomo reditin terram,exquaprimofuitdefumptus , Scka.rurfus in die ncuiffimo regenera- bitur,fic & metalla iterum poffuntin mercurium (ex quo primo natafunt ; abire, & cum illo folui &mercurius fieri , & herum pecignem (qui etiam iudicabit mun-

dum) renafei & clarificari. Hacvia, inquit, generantur lapides , detin&une fpeciaks argenti vel au-ri.H?6tenus Paracelfus.

Interea nemini Auetor ero vtfibi perfuadear fai Tartari quo-cumque modo preparamm ChaosCatholicon Philofophorum effe!licet metalla per illud in curreO-tem mercuri um redeant, id pau-cis admonuiffeviium fuit»

C 3 Hhc

I



Votum»in naturaJtmonfiratut ptr *K-tim »

53. TACHENII

Hut auairdt elegant & fimplexvtiltfßm* tarnt» Argetm

Calcinatio .

ARgentom foliatum cum fulphuris flore eommixtum

in crucihulo ignito calcinatum

abit in puluerem granulatum ,rnrfufqvte fubtiliter contritumcumfulphure vt priuscafcinatur»reperatur Li bor caklnationls tcr,quaceriie , omncque txhatet fulphur , huiusfohibilisargenti gra-num in vitrenm fcyphum aqua:

plenum proicdtum, defcendit pau-latim ad fundum csemlei quaficoloris iuctindo fpi&acuto : per

©saffumptum in capitis morbisrapracHat, qi'a? Autores argtnto

potabili afcribunt.

Vacua efli Alcalium Corporaeßendit . Cap. 10»

Ilquori falfs Tartari affnnde j gmtarim fpiricum vitrioli do-

ncc flrcpitusctffa > mixturam re-ducin Giftallos, vel totam exfic-ca>& reperies fal, vitrioli naturamhabens, vomitusmouensdrach-mae pondere per os datum , &quando quid iuperbibitur , pur-

gans



HIPPO,CRATES,55gans perinferiora,non fccus quarhcrudutn album vitriolum.

Albicans mucilago,qu3ein con-iun&ione amborum Uquorumfubfidet, eftfimilis nigro (ediminiex vitriolo crudo affufo alcali ca-denti , conftanfque in igne ficutcolcotar, & fufioni refißens,adeo-

que non extartari fale»fed vitriolifpiritu procedit.Hoc fal fi milcctur cum nitro

& mercurio, eleuatur mblimatiorubra, cui fi fal marinum.addide-tis fit fublimatus eorrofiuus.

Poreft diftillari per fe fine addi-tione ficut vitriolum naturale, li-eet fegniusacidumemittat.

Si itaque hoc faUquod tartarum.

vitriolatum dicunt,poffidetvitrio¬li proprietates , &ideoregenera-tumdicatur , oportet ergo alcalivacuum fuiffe corpus > fi fpiritusex illo proprium fibi domiciliumformare potuerit.

Multo pra:ftantior,& perfcdh'or fit Tartarus vitriol atus ex vitriolocrudo,inaqua(bluto,&cex liquo- ^"JHMitre tartari affufo,donecfolutio nonamplius turbetur, quod pun&umiaturationis cum trcdio reperitur,vnicanimiwim guttula fuperantisvevtit mifturam aut in vitriolum,aut in alcali. De quo H'ppocr. de

C 4 diret.

T tttturivitritltthftctlitr



s-6 TACHENIIti'ikt. Niwquam fimul m tcd.m,confißunt. Ciarum liquorem coa«güla fecundnm artcm in criftallosipkndcntes. Tartarus hie vitriola-rusmulto ji-oblior eft piiore , coqncd in difiillatione per viokn-tumignem evitriciocupri liqua-snen eleiiatur, fpirirtiiqUfc ommi-

fcetur,ftemachoque ir.okftum eft.In hac aurem fimplfci via , alcali■faltcm bibir fimph'cJfTnTiurailludnaturale acidiim,qnod embriona-mm mctnllnm peifluendo crodit.Eflquehcc aeidum illnd fimpkx'{de quo cap. 9. clatiis ) natura no-ftra; amicnni in aeidis fontibus,re-focillans naruram bibemis,ventri-culogratiflimum, licetquequein

magna copia iiai'ftnm . De hoc breui'ffime diflerere decixui:Para»celnis timen nartat de rnorbitTartareis,q\.\oA in Pagnlo VeitinHelnet'.'E fltfons -, cuius fimileinroti'us roundi atnbitnta nonconti-nere.

Si ergo ex fimpliciaffufioneva-cimm alcali induit vitrioli natn-ram , oportet vt fpiritus penes ichabestanimam , qua? aptum do-micilinm fibi ex alcali foimare

pofllr.Acida itaque fit feminalis virtus

necefie efi, imö in aeido confißerefcr-



Salis Mari

»i riginf rat»

HIPPOCRATES. 57fermentum vniuerfalereroni , &acidaomniaefTe diaphoretica vl-terius demonftrabo, eftque illud,quod olirn fanxit Magifter: Stmi-na fcilicct abduccrc materiam,quovolunt.

Sic fpiritus nitri guttatimn.iu.vs nun r%»in alcali Tartari in momento fibi nerati»fabricat aptum domiciliumex eo,fitquc Nitrum naturale frigidnm *flammam concipiens 5 &anginx«medium» qua? ambo alias fepa-rata cauftica erant, vt in auro ful¬minante oftendi.

Eidemvacuo alcali tartari fiad-dideris fpiritum falis,poft coagula-tionem fit fal commune, quod

«rat, priufquamper validumignein fpiritum profiliret.Idem vacuum fal Tartari fi

combibit acetum ex viiro, diftillaltum, fit tartarus vini vulgaris om-nes tartari proprietates habens, ex-cepto quod in humido faciliuscolliquefcit ex terrae ablatione .Hunc tartarum regeneratum,quem nonnulli vocaiif inepte fa-tis terram fotiatam philofopho-rum,) per folntionciw&:coagula-tionem mundificatumab omniimpuritate 1 per retortam vitreamin arena pofitam,validoigne vrge;& eHcies olcum,& liqubremama-

C 5 rum,

Tartari t>j

rati«

1!



I

58 TA CHE NUrum, fimilem l'ill , qui ex crudotartaroeUcitur» reftrt tarnen okü*vini bonftatem, ex quo acetum fa-öum fuit. Incredibiledi&u,quodacenim dfftillamm in fuo finu pinguedinem abfconditam habeat, & tarnen verum eftvfiil tarta-rihancnon habuifle conftat , eft

enim fixiim * Sc per ignem proba-tum •Roma: ex libra vna huius rege-

nerati tartari olei drachmas fexelicui citrini coloris gratique o-doris,, fedVenetüs Jibra vix drach-irlam dedit, & nigri coloris graue-que olentris.. lncredibileinqranbquod in acero diftillato etuceat

non folum uw, (cd etiam Regio,nisqualitas .Expericntiaergo paretUpiritum,

cfle vehieufum, Scdomiciliuma-nimar , atque vinculum coniün-gensanimam cum corpore, quod porrode Podagra cap.6.potentio-n argumenta mecliauice: deraon-ftrabo.

Exdidbsetocec, nihil inciin-

«litis effegenerofoMedice »quamca nofee , & Cab amico ßlenciocculis ccmercjimnuquerraöare »qu*fenfus. communis pfone noneomprehcndil , &ä Natura pro-cui f>oGta> funt . Non antem vj

igna-



H1PPOCRATES. 19ignarumvulgusdeblaterat, Mosfc.,qui arte diuina,& antiquiflimaHippoc. feientia , & veritate dele-ötantur, centrumque rerum co-gnofeere ßudent, Mammona: in-(eruirc»atque nil aliud intendere,quamaurum& argentum confi-ccrc:dum interim ipfi diu, noc~hi»que continuo motu inquictudinemoleftiis , & rixis agitantur&circumdueuntur contradicentes ,atque ä tergo qua? nonintelli-gunt taxantes, fe ipfos apud igna-rumvulgus extollunt,mifcri lu-cellifpe, atque fic propriam auri>& argenti auaritiam turpiter o-ßendunt, manifefianr, & publi-cant .

Condudens dico , quodqui'c-quid oflendi de aeidis fpiritibusal-cali tartarhranfmutantibusineo-rum naturam ,illud ipfum de Om¬nibus reliquisaeidisfucefs inteili-gendum effe»in aeido enimconfi.ftii fermenti vis atque propagatio-nispoteftas, vtinprogreflupate-

bit ; in acidoconßftiteieuatio at¬

que attenuatio, tarn rerum, quammorborum : & per confequensaeidi ope res perficiuntur, & morbi dcpcWvmtm.Ruttus aeidos nido. «^far»rofis fuperuementtsfanitatem ac-«/«rrfttdocetMa gißer.

C 6 Sa-

1



Ohnrn

9h»maquadlal

*> TACHENIISupercft oßenderc quomodo

•j'pfr.m Tartari alcali, & quicquid j 11£ copulari poteft in aqua? ele-mentum per altem reducatur»M'ke ex .gr.aleum vel diftillatum,,vel expreffnm iufta proporrioneid t ft ad fatietntem. (vt de faponcdixi)cnm alcali tartari,mixturam

diftilla ex nrena per vitream retor-f' tarn, & redibit medietas olei,altera.inedittas aqua erit: egreffurn oltärurfusmifeecum nono alcali vtlltpra , & l'epete diflillationem,«ionec totura oleum conuerfumvidebisin aquam relifta paucula

. terra cum tartaro id ä pondere au-cto cognofees . Oleum igitur qr.od alias tcrum inflammabileJhic conuerfum videbis in aqitamödoriferam »fi oleum ex aroma-

£'_ -tum familia fuit . Hanc aquamrurfus ex aka phiola diftilla, &el*-cies r.quamardentem:qua:denuocom alcali taitari in. aqitam ele-memalcm rcuertftur L

Caput mortiuim fettremanensfil tartari in retQrra,ferrex rabulse

impefui, & in pel lucidum liqno-remfluibat , quem exretortainarenampofiradj'ftillaui ad ficcita-icm , & tvjpto vafe remanens fal

. iicruin in acte humido diffolui 6t-gu laimiaa fetrea (qux quicquaai



Sal Turt*rißt aqua

H1PP0CRATES. 6tnönpatimr ) quod fit circiter 40,horis , & »11 reftat in tabula pras-terquam tantillum Hmcfe faetis:liquorem iterato diftillaui jfcutoigncvt prius , donec nil ampliusneque ftillans, neque fumans ex-ibat, & rurfus idcm fal frr.6"ta rc-

tortafuper ferrea lamina rcfolui,hafqueoperationes duodecies rei-teraw\& totum fal tartari cohuer-fum fuitin aqua; clcmcntum : afacibus in lamina reli&is fingulisviribus colkctiSpcr aquädiftillatäomnem falfedinem extraxi, quacumeundem proceffum vT fuprahabui,ita vt totum fal tartari ficutaeetum ,oleum, & aqua ardcns in

aquam infipicfem, & terram mor-tuam nullius faporis, aut odorisfuntconuerfa, qua: terra , &a-qua paulo ante fub falis formaerant , & caufticum refcrcbanr.Mirum dic"fcu.r quorfum abijr ignea Mtm ,„ tcr vitalis vis -, &cauftica pottltas falis gmd ven-tartari aceti,oIe!\&:aqua? ardemis) ["J eß »*"Hrec tarnen virtus vel forma in "igneconftansperfiftebat vfque adreduftioncminelementa. Hancfbrrnam filium Solis vocat Ano-nimusphilofcplnis , &inGencfilegitur Lumen Corput affumpftf-fe: quem filium Solis ego hie promaiori intelligentia RECTO-

RJEM

ta meOf >

Ms. 7»

m



i

fi TACHENIIREM voco, tu vero voca vt lubet,ignem ,form3m ■■>Archeum mihi

perinde nunc eft, nominumenimdmerfitasrem cifc diuerfam nontfficit:omniafimilia effe concludocum Hippoc.

Reformator fi alcaliujö fixo-rum notitiam habuiflet podagn-cis oleum Storni t Vtntü non pro-mififfet : nam quicquid ole! a fa- poneftillat, laterino fimileeft 5 &nilde alcali vt podagrico appro-

priatoanodinocontinec. InAp- pend.fol.84.«

Similiter - & magnificidominide-cani ridiculaque inepta focie-tas non furripiiiffent, de vei bo ad

verbum prxdj'ctum reducttonis proceflum alcali in nquam, hanc-queprofajetartari volatili fubdo-le,& fraudulenter mundo per im-

.pofturam, &inmedicinarcontu-meli'ä no veVlitaflent, fi rnftico fal-temmore alcalium notir'amba- buiffent. Vtcx profeffo oftenditur cap.4.clanis.

NuncHarpocratesdetaitarifa-

Jefixomefilereiubet , neindo-öorumvirorumcuriofasinuefti- j gationesfiminiurius,qui multum

laboris fumpferunt ad buius ple-nariam cognitionem,quod profe-fio medium eft viuificatinum

mul-



HIPPOCRATES. 6*multarum rerum, id notnrunt Ba-filitis,ParacelfusRipkus Lulli'us &alir,qui iltud veftibns fpoliaiunt,&

pro foluente etegerunt ; quandoquidemobicdtafuaflluminat , 3cviuiflcat,codem feremodo, vt al-cali fixum hcrbarum ex trahit ecalcinato filice aliud & fimile al-

cali>quodquidemnulloaliofapo-re ehccreficpoffibite5quamfuofi-mili, illudque miiltopotentius ef-ficlt » Sc vereinigneam natitraraconnertit: fic ä notis ad ignota fic-ri debet progreffus vt Arfftotelesrede docuit.

Hoc eft de quo exclämat loh:Baptiftavan Helmont de Febrib.

cap.i5-§ 2J- DifcittiiK\uhldißel-uem aUquod-quod fit femper idemCnatlut eris intim as rerum tf-fent!as,qi\od probatexemplo dumquafn't TracT:. deveibisherbis, &lapidibus; lapis oßifragut y fixus ,«an calcinabilis , curat ot fr*-Uum ajfumptumper ot •>Cfqfiaremon Uthiaßn & podagram ? Ref- pondco vfro incomparabili,refor-

rnatoris ifdiculum ALCAHESTifcfccretumfoluensnil aliud effequam ACETVM DISTILLA-TVM App. fol. 71. ex anigine, &licet rodat oftiocollam lapidem *rodcndo tarnen rül acquirit lapis

prse-

i ■



•«4 TACHENII praeter propiietatcs aceti > vndcnonpergitad vrinaj loca , fcdinfiomacho illico prxcipitatur , vt panlo poft ad oculum dcmon-firabitur.

Sal Tartan' itäque haclenus vi-libus veftibns iuam fcenam lufic,cum vtro philoibphi manu fpo-Jiatur,vtcompareatin forma nu-da,&lucida tunc res,qua: ilücom-mittuntur, reducit in eandem ,.&fimilem fui matcriam , & quo-niaminformc vt cmne alcali, ac-cipitideo fbrmameius, quo cumvnitur (eft nimirum fal tartari me¬dium quoddam inter minerale, &vegetabile, ob idfacile amborum

naturam ampleöiturj & fic pergitSee. Hie memoriam iub't , meolim lapLllos cancrorum , fic folu-tos in longa quotidiana febri pro, ponentem mulieri ä poculis me-dicis abhorrenti , interpellatumfuifleä timidulo medico canoni-co tunc prägen te,effe,fciJicet id mi¬nerale ? &pcdculoplenum. Sed

bxc de differentiaalcalium fixo

rutti indigitafle fufficit-

ftr-



HIPPOCRATES. &

Tergit ad Alcalia Animaliumvolattlia. Cap. n.

OVemadmcdum alcalia fixaacida omnis generis abfor-

bcnt , & iuxta acidi naturam infalfum vcrtuntar, vt in preceden-

tibns oftendi. Sicetiam alcalia vo-lntilia omnium animalium exquibufcumque partibusper retor-tarrt nudo igne in magnum vasrecipiens gradatim elicita acidr >quod affuderis ■> feminalem pro¬ prietärem imitantur. Vcfi vitriolifpiritum affundes,fit illud volatilefalfum, & vitrioli naturam fequi.tur. Si Nieri fpiritum, fit nitrum

ciufque naturam indiüt, & fiedereliquis aeidis intelligendum.Et quemadmodumvrina coiv St»u r<*

tinetalcali volatile per fermentum ^'"'"L pmredinls fic fudor fanguis caro, {Jt l°moffa > coi'nua, & carnes particula-rum animalium omnium ex di-uerfo fermento, quodlibetiuxtavirtutem loco innatam Gebri te-ftimonio.

Et ficut de alcalibus fix's diffe-rentiam intrinfecam per meren-rium fublimatum folutum, fic &volatilium effe fuam rempublicamin ptogreffu oftendapj.

Om-



I

66 TA CHE NUOmnium animalium alcali v-,mnilm'a rinx,fanguinis,uidoris (etiamcal-nimtiin , culorum omnium animalium)

fade, /«»» ftrpentum ranarum 8cc. 5 ex fu-ZOH'Z4 pradi'tää folutione praeipirafltturnj, cor- ' . . ,. r tt ,ra. candidi colonsuta vtnullam difte-

rentiam hac mechanicacernere li-cuit : adeoque di&a alcalianon

funtfapoii'sfalfi,vrfcribafolaopi-nionedocere pnrfumit:Salfa enimvt oftendi 5 ex d.'<5h folutionenon preeeipitanr. RccJpiuntautemdi&a alcah'a formam inxta aeidiafmfiproprietatem vr dixi > &in

progreffu clarius patebit.Mumialcm autern vcl fpeci'fi-

cam differentiam (quam oecultamvocant) notaritnt vetercs in alca«

libus, & infuper notarunt quod a-eidis faturantur, &inaliqualemquodammodo conftantiam fir.mantur . Obferuarunt inqttatnalcali volatiletantnm de fale cire.niaco amplecT-h& abforberc,qmn-tam pro iui conftantia,& facurita-te fufficit pro fale armoniacoarti-ficiali, ita nim'nmi alcali vrinae-. 8t

s*i arme, aeida parsd■ (Srifelis» tarn ftrj&e I««iacumar jpf a amplcxatafunt, vt perfedi."/»<■«>'• uortium non patiantur: Sal enim

vrirKcin ignistorturafugamten-tans'räpittfecu-m aeidam partem ,quamforbet,& fimul mblirmntur



HIPPOCRATES. 6 7in fal armoniaciun vtcapke2.me-chan'ice oftendi.

Quod autcm fal commune, cibarium, vel marinum, voca vt lu- bcr,vel cireniacum, feuammonia-cumvetemm br.beat aeidam par-tem extra ignem alcalibus com-municabilem , id probatfequens

mechanica.In fal marinum rcfolumm in a-qua , ftillaliquonmtartari , & paucisab intle momentis videbisterream partem feparatam paula-tim fnndum petcre , &alcaliad.dam falis partem amplc&i » fleri-qiie nouam falis marini regenera-tionem poft coagulationem.

Vettres itaque his fundamen-

tis fuffnlti eeeperunt m-atificaroviferas cum fale cireniaco, feu ar.moniaco natural! > quodcap.fe-eundo demonftraui, eo fine vt vi-

perarum alcali comblberettanttimdeacidofale, quanwm ufficeret>ne fponte in fugam abiret.

Hanccompofitionem non finelefii conkdtura fal theriacale ap- pellarunr» eöquod didicerantvi- perarumcarncsmulca venena fu- pcrare(imö ingeniofo vipciino de-codtonon ferne! Gallicam luemin delicatulis extinxi) confequen-ter ratione mumialis fermenti

ean-



i-£

68 TACHENHeandcm facultatcm alcali vlperi-num conrincre dtbcre.'Gebri au¬toritäre.

Ha?c veterum contempFatio'non tarn infantilis , & abfurda,viderur, vtreforniator/o/. 481. intextu fcribillat , ipfus fane abfur-diormultoquöd auorummemo-

randas excogitationes non intel-lcxerit.• Qucd veroobijclt nonhabuif-

fi purificandi artetn ! verum qui-dcm eft,non propterea funt illisoahännaeftruenrijEj nequc honor detrnhendus , mulro minus ca-chinno exponcndi:fic enim iubet.Doclormeus: fortafle poft multafxcula dcridebitur, & reformator,

quod tarn abfurda l'uo temporeferipferit , nunqu?menimdeeritoccafio poitmillemillia annorum

ä nona , & meliora irmeniendi, deHb n"'q«- zddifccndi, cb quod rcrum naturan*tur-c.}i facra fuanonfimul tradat: Ulms

arcana nonpromifeue» nee omni-' bus patent,reduila, CT in inferiore jacrarioclaufa : exquibus aliud

htc atas, aliud quapoß nosfubibit,aeeipiet . Audi Hippocratcmmcummultomodcftiiis deliac reloqiientem Hb. t. ditt. immerito•vllus ipforum rtprehendatnr, in-quit: propterea quodwuenire non

'



rinn rcfor-mato ris »

HIPPOCRATES. 69 päierat ; xm'o laudandt goüus om-■.-nes, quod inuefligartconatifunt.

His intelle&is videamus niiijcqualem prxrogatiuam, &.praecci-lentiamhabeat fal viperinum re-formatoris pra: vetcruminuentis,nam quod illi pixpararunt facilioperatione,hkmagno fumptu, o-

perofo labore.pompofa,&(olennioflcntationeac triumpho •

Diftillatoviperino alcali ex re-tortafub titnlo proprio fo '. 486.Pharm, affundit fpiritum falis aci-dum ad fatietatem » compofitum «/?/*<«<»exaeido, & alcali fit faJfum, quod """" •legeartis in vitreo vafc coagulatin Tal marinum , ex quo fpjritus

prolcdtus erat.Jftud

(äl-communcleu marinum ignenrena? fi preffe-ris,eleuatur in ial armoniacum ar-tificialc , omneseiusproprietattsrubeiis, quod probat fequensmc-chanica.

Commifce puluerem falls tar-tari(id eft alcali tartari fixUm) cumaequali parte falis viperini Refor-matoris , hanc mixturamdiftilla

per retortam ex arena » & videbisflatim alcali ex viperis per Collumafeendere, quia fix um alcali tarta¬ri apprehendk falem acidum,& al¬cali ab aciijo liberatum calorisim- patiens in fugam abit, quod in re-

cipien.

Âlcali vi.ftrinüfw



70 TACHENIIcipiente Sc collo retorta: purum>&(plendiduminuenies .

Ffcc idem cum fale armoniacovulgari , mifce nimirurncumae-quaii parte alcali fix i tartari, ftillavtdixi,& nullam differentiamde-

prcliendcs •Adeoquequod veteres cum fa-

lis corpore ,Sc fubftantia ,illud ip-flttH reformator cum falis fpirirumaiorecum labore expcnfis j &fumptu pcrficit : &fiveteiumfalviperinum erat inutile vt fcribil-Jat , reformatoi-iseandcm habet prarogatiuam , acinutile paritcr cric.

Cumvero Jftud Aleali ex fale

armoniaco vulgär!, & alcali tarta¬ri commixtisvt dixi, fuen't eleua-fiim,tuncbabebis fpirimmfeu al¬cali vrinai puium,ßsficcum,qucmferiba ineptiffime (piyitum falltartnoniaci fatfum. Sicnt &eademftüpiditateillud acetum, quod exfaiina cum fale armoniaco com-mixta exretorta di'ftillat, )/<*>««»*falis armoniact aeidum appellat

inappetidicead aUimaduerf. fol.7Z.& 74. Addirquc hanc fefquipe-datem craffitiem :biambofpiritusex fale armoniaco aetdus & fal-fas ( & tarnen ambo neguttamqufdemde fale armoniaco conti-

nentj



HIPPOCRATES. 71ricnt ) tx vno [ubtetlo licet produ-ttt ; fibi inuntm tarnen contrari)ßnt,ac fimul tunUi/efe mutuo de-(truunt : proptereapbarmacopaifalfa , Ö" aeida dißinguerefcianr.

Sed reformator pharmacopsosadmodum ruftice defaporibusin-format , imödocerealiosprxfii-

mit,quodipfe ignorat. Interaliaautem-. & infinita mihi ttftis eft a-qua Minderen ad auditum •

Hajc aqua pro fundamento ha¬ bet vrinam, & acctum:hanc mix-tionem non folum reprobat feriba, quatenus ruftico modo credit >finc vltcriore inquifitione/*//«»»,& tici dum 1 int er fe plane dtjlrut :

ignorans quod deftru&io vniusfic generatio alrerius,fic opinionesfaul, vi fimia catulos fuos ample-6titur, fedirifupa'conuitijs, op- piobrijs, &cahunnijs afpergitvi-rum optimum , qui experienciamcandidc,&finefuco publico bonocommunicauit.

H'snon obftantibus raore fuoin "pptndicejo'.7,i6. ficlcribillat:

praterplurima ab/urda vidto a-cetum & vrinam affundi, qut in-weetn plane contraria (unt : namvnna auimalis difttllata pra&etfpiritumfalinum acrem , -acetofo^rntfl jpintuum omni um deßruito.^

rem.

auiitH m .



SintUßo-ne,& dolo¬re corneamtunictm

peruadit ,&• mapu-Im altes

in pupiK*et VAtiolitibidem re-USas nifiinustera-

(xi dijjhl.uit.

72 TACHENIIrem.Hxc'üle.

Ha&enus autcm demonftraui-mus, vrina: fal volatile nullo mo¬do effe falfum, fed alcalizatum» &Cob id acido commiftum fleri exhisduobusfaporcm falAim : excommiftioncigituf alcali volatilisviinae, Sc aceti diftillatiitidem vo¬latilis , qua:ambo minquam con-crefcunt, ncquecoagulantur,fitdim'llabilis,faIuts,&penetrantilTi-mus liquor, vt dubitem an in na¬tura fit aliquid fubtilius (ä fimplicicommiftione)inantiqua oppila-tione . ca decaufa Minderen«in-geniofijTimus ie£te, Sc finceto iu-dicio hunc in obauditione & au.

ditus difficnltatc Jaudat,8c

propo-nit,eö quod falfus fit fiidor,& vo¬latilis natural» ortüne,& inßindu»vteuolandofecumrapercr excre-menta a fanguine degeneiato hincinde detenta fub humorum vocabulo : non fecus quam fal armo.niacum ( quod falfum oftendi, &volatile ) cuicunque rei copulari

poteft,& fublimando fecum rapit,

vtprobabitur. Proprer fymbolum:ergo l\xc diftillata falfa & volati¬lis aqua membranam tympani per uadit imö lubenter admittitur.Salfum dixi, huncfpiritum 8c ex-

perientia demonftrabitur, Mercu-. . • liutn



HIPPOCRATES. 7Jrium cn;m ex fepi'us nominatafolutionenon preeeipitat, ficut&:reliquafalfa , qua» iuxta Galenifententiammcidunt , attenuant»difeutiunt exerementa , ficcant , *»/«««virtutemcolligunt,&roborant,& ?"* "•"idln rudi falis mole, quid ni fpiri- ''*" '*"-tus hicfubtiliffimusfalfus?

Iudiceiununc pcriti.non nem-digne perftriogitur iiic ab impo-ftoiumuubaMindcierus ille do-&!flimus,qui experimentum can-dide , &fincfucopcfteritacinonfine graiii fundamento rcliquit »Scriba Hippocratcmmale intelle-x'it. Mtdicum Iaqükpr&ceptio:IL

btllo ratione vttmtm alterum nunquam inuiäiose calumniaxurut»

fic tnim atiimi impottmiam pro.dtt. Nunc redeo vnde calamiimde*

dinauerat aqua Minderen, nimf-rumad fic-em , ex quafal viperi-nupa reformatoris fuitdiftillatum,quam caput mortuuimdieunt {Tedindigne ) peefetdm jllud a fale ar-moniaco vulgari , equofpifitus

vrinx prole&us eft : ;ßnd caputmortunm ex aeido & aiaaK eflcompefitum , erirque fine dubioialfi faporis,f!Cutfal vipermumre-formatoris,vt & vulgare fal armo-niacuro > vtfxpius dictum > &r

D often-

Jt



fl

74 TACHENIIoftenfum eft .

Diffolue dictum caput raor-tuum in fufficicntiqnantirate a-quscommunis , facvtfeccs run¬dum petaitt, dämm liquorcm lciiicalore coagula ad .ficcitatcm infal albitm:Hoc fal cum bolo comü-ni commiice quadrupla propor-.

tioneinfubtiliflimum puluercm,quem ex reterta vitrea luto ebdu-eta nudo igne vrge in mngnumvas reeipiens in ipiritum aeidolalfum , quicumfiigcncraiionisartificialis, mercurium ex fupradi-,6ta folutiöncnon prxcjpiWt:qua.remedicinis per fe, vt &c m'nciali-

bus quibufdam deftruendis noninutilis : peradta autem hie vnica

operatione , pars tnrtari inaqi:»elementumredit , &c falls armo-,niaciaeiditas fibi noiinm corpus

Sp.f* i» rc ; n ^ u ; t ex eademfalis tartnri par-rtaßumit tcquaemaus kibliman,& fepara*capus in ri poteft vt in fui prineipio .tawtro. Qiuerit curiofülus> quarchoc

loco eli'citur fpiritusex alcali tat«tari fixo innctocumaeido, & fu

pra itidem ex alcali filicum fixoiundo cum aeido faiis fpiritunonfuccedit ? cui refpondeoalcali tar-tari per vehementem ignem planein nihilum abire, vt alibi oftendi,ca de caufa furile cum ibeio ia

fpi-



HlPPOCRATES, 7 Jfpintum rapi : Sed filiciun alcaliquia conftans in igne, potius cumadiunc-to in vitrum verri.

Âlcali volatile quomodo ab ani-malidr eorum parttbus fc-

fareiur. Cap. 12.

DIxi in cxamineaqiue Minde¬ren" fudorem a natucalipro-

toc h ini :co,fa i fu m 111 li, fic u t etla momnia aliacompefita ex aeido Scalcali conftare, ipfa veina non cx-cepta:prcbatur bac mechanica,

Accipe lixiuiumiflud , in quofei-dida indufia fuerint rblummo-do macerata, Sc abluta (non co-

■dfcum, neque calefs&um ) hoc li.xiuium indcpliioltc longi &ftri-£ci colli & arqualis, apponealem- bicum ncgligcnter faltcm , & indigeft'onis calorc loca , & vide-

bis afeendere alcali mdoris odore >Sc fiipore limilc illi, quod ex viinanon putrefa&afiiblimatur.

Hoc alcali non feparatur ä fu*dore, quem falTum ortend!, nifieins Jäpor diuidatur,qui conftat exaeido Sc alcali ambobus volatili-

bus,ficiitinaqua Minderen nonfolum>fed vbique ertendi . Lixi-uiumigiturfixum eft alcali Sc li¬quidum > quod ficut a proprietäre

P 2 va-

Sudortmvoco autinfenßbiluter tr&nf-

pirate ausalAutum •

hie ptrindeeft , vndedicitur

quod nonfacit fudor praftat idterwiivdtr

dort* Jl-



Sudir fiU.fus & [in-guii.

Vmlx

76 TACHEN1IVacuumeft, & acida (orbet, fic &hie aeidam fudoris partem, & ideoalcali fugax ab aeido diiiii'nmal-tüm petit , & frigidumlocura.

Sudorcmfalfum , volatilem& plngucm, de propterea penetran¬tem öcrcfcluentem obferuauiiter faciens currilibtis equis (qitos po-ftam vocant)& licetcrura dcfeiidioereisex feleöt'flimo corio con-l'utis, & cera perundis,neque plu-uiam, nequeaquam admittenti- busjequorum tarnen mdor vapo-ris modo exhalans eas penetraue-rat, ita etiam cueniffe notaui ma¬gna: conditionis Comitibt'S . Adeuitandum autem huiufmodi in-

commodum, vnguentum excogl-tauiinftarvernicis , quod alias a-quis fortibusrefiftit:tuncin feeun-doitinereminus quidem incom-modi primis diebus fenfi : fubfe-quentibus verö fudor non folumvernicem penetrauerat, Ted qur>m partemvapor retigeraf, plane dlf-i'oluerat Hinc didici fuderem obid a natura falfiimefledcbere , vt

refolueret fordes in viuentibnshinc indecoagulum fufeipientes.

Ne autem quid omittatur ingratiam viatorum ,&iter fielen-tium,priufquamprogrediar,defcii- bam lupra nominatam vernicem ,

quae



HIPPOCRATES. 77quarficparatur.

Oleum linicoquitur in cupreovafc donec ex libra 12. vnciarü re-maneant ciiciter5.vncix,Recipehuiuspartem vnam &duas parteslixiui] ordinär!]' non fortis , mifee&adignem calefac , fic linimenacquirit la&is formam,quo adhuc

fumante & calido cum penicillooerea: 3. vel ad fummumquater obliniridcbent. Facile admodumeft, fed iter facientibus nihil com-modius.

Qiiomodo autem omnium a-nlmalium fudor , &quicquidiniefibiliter exhalat & expirat,imö idex quoanimalconftat falfedinemacquirat,non nihil diiucidius ex-

planabo folius falis viperini gratia.Huiusinuentorem me effe profi-teor,vtvtcrepentiliamomo: Etlicet proprer paruum lucellum inhoc theatro raulti homincs impe-riti,homines natura: Inftrumento-rum& Hippocraticcefeientiae rü¬des , ignauiqueconfederint, quinon fine nominis mei detrimen-

to,nefcioqu.idimprouidis & inex- pertis obtruderint , feiant tarnenleclores me ante Clauis(vbünteger habetur proceffus) publicationem,nulli mortalium clarö fermoneexpofuiffe : in cuius confirmatio-

D 3 nem

E



EpißoU

78 TACHENIInem addam fequentem amicairtEpiftolam.

Natura & artis Hermetictßudiopßimo

Ottoni T*chenio Marcut j4ure-liut Seuertnus rem btne

agere ..

o Vam bencuo!enr"oe tra^nnte

mihi prefenrcmre ipfa comperi.,Quaproptcr & faJis tili viperini'dtfiderfo meo vixfignificato,con-tinuo f.uisfecifti: de quo, quam

plurimas, humankati tuargratias

ago.O viinam,fi liberet forte for-tunavadofamHadrinm cum flo »rentiffirna Parthenope ccmucarc,non equidem ab re & emolu-mentotuo putarinv AcctditqucdlcdlilTima Matrona ■>quam cali-gantcmNeapolivifitrifti, ab eatcdie fomperauit ab inßituta tua pe-r'cgrinaiione pfaereptum .. Quo-niam veiö vipercum mihi dommi

tradidifti , & vipercum ipfc red-dam: volumeninqusm, de viperaenatura »veneno,medicina Pataui-nisämeformis edititm ■> quod imagnifico Typorum magiftroPaulo Frambotto, meis bis often-



H1PPOCRATES. 79fis literis qua>fibis meo nomine.Impcrtiet autemliberius , liqui¬dem obferuationes multoe frugis,quam ex vm viperino feceris diu,commnnicaturus , te rcceperis,corrtötori clariffimo IoanniRho-dio amico meo fpc&atiffimo, quifiresferat , addere valebitoperiscalci . Vtinamautem &aliquam praparationem falls viperei de-icriptionem coagmentare de tuo poffis . Salisegovolatiüsappara-tnm ■>ex Ioanne VepferopQilii,quamqua'ntum ipfc probes, indi-cato i & mecjererumvehemen-tinsdeincepsamato , qui te honobfcnrecolo,acNeapöli, fiquid

aliud exopto, fed quam ,aut quan-doeius mihi fajlicitatisfpem cx-liibes ? nequeenimharctuaforetinfrndüofa feges . Optimcvale:

NcapoliidibusMaij Anno 1650.Salucre te iubet illuftriffima

Mitrona, CapicijRcgentisvxor,cui vipennum ad iumentum ob-tulift:.

Sed ad quid Dodtorum viro-'

rum tcftimoniaadducoJ Scriptum prsefens titis denotat eiufmodi falcum omnibus requifuis eins nequidem per fomnium ante me re-formatori in mentem veniffc ,-

poffem pvoprijseius literis ad mcD 4 datis



: • "■' «Kl'lll I

fanguinti•volar ile

purumTnercurtti

fracipttAt«Andidum

80 TACHENIIdatis oftendere, nifi honori eins parcerem, & nifi alia quam ha&e-nus natura & actis fundamenta

produxeritad huius faliscognitio-nem nunqnam pcrncniet: Et nonfolumillc,fcd nequidem alij quic-quidinfolcnterjambitiofcjgioricfo££ vano fermone iacTritent.

Digrcfftiseram ab alcali fepajrä-ÂUaii tione. Dictisitaqueaditingendiun

quoitficutvtina& fudor , fic&fanguis cum adhuc cak't .pcteft.lixiuio comm'fceri, & inde f libli- 1mari alcali . -Cum vcro idem fan-guis abfquc lixiuio exficcatusignevalido ex retcnadiftillatur ,t uncin caprte moituo relinquit mu!-

tum falls afiquantulnm fixl. Vola-tile alcali prnccipitnr niercuriumex fa:pius n-ominata folutione in■album puhterenVfal vero mini-me. Hincliquet, nifi perlixiuiale&fixum alcali aeidnm ex fangui-nc combibatur;alcali voJatileian-guinis propriam aeiditatem quo-•quevolatilemarripit , &inignisregimine fixantur in falftim , vtha?c mechanica demonflrat.

Ne autem noua veritas nouummihi odium pan'at,operac practiumeffe puto, priufquam progrediar,ctiam oftenderehuius felis funda¬menta Hippocratem non latuiffe:

is



HIPPOCRATES. 81Js enim in aurcis iftis libdlis dedireta dick.

Conft.tuunturquidtmtum ani-m antutaliaomniatum homoipfeex duobus difftrtntibusquidem fa~cultateconcordibusvero 0" com-modis vfulGNE & AQVA. H*eambo fußicientiafunt , tumalijs

omnibai , tum mutuofibi ipßs,v-trumque vero fearfim ncquc ßbiit(i,ncqut vllialttri [ufficitns tß .Ha»cil!e.

Has duas facultatesIGNEM &AQVAM adduxitPhilofophusöCdcttot mens in quorum finu om-nia illacontinentur ,quscunqueneceffaria fint ad gcnerat'onem &tranfmutationem abfohiendam.

■Subdit autem paulo poft ,1GNEN haue non effe culifla-rium fed ex multo nobiliore fa-milia:dum fic \oquitut: Homo fru.wen tum tun au , lauat , mol'tt > Ö"tibi tgnt coxit, vtitur C? forti qui-dem IG NE tu corpore höh confla-tur ; verum MOLLlac LEN-TO • Quis autem fic mollisignis

in rebus omnibus in progrefluap- parebitjvide etiam cap.si.Clauis.

Cum igtmt reäuxiad princi*Pia natura

ha cognouitunc ar-

tem ijpt viramait ~4

mitnn*

Qua i.ul.tut expla-nare tenmtauit I*

qttalia fin9demonfir*tit. Hif.

P 5 Atk



Hippatr.vocat igntfr fibi foli

nm faß-ct t ; hinc

appctitut»liminta-ttum, qu*alcalU i »t

■vt appare

22 TACHENII

Act Ahm occultunt fit manftßum .

Cap. II-

CAnoinvcntticulo habitat aci-»3 dum volatile niuiquam defi-ciens , cniusbenefitioalimenta»

qua: omnia nullo txcepto alcalivolatilifuntreferta (vt paulo poftoßcndam ) inchilum vclfuccum primo acefcentem & paulatim inialüim id eft matiuum vcrmatur,Sc tranfmucantur : Hoc acidumhabeatneventriculns ex fe , autaliundcnon cft huins loci>a!ibi ta¬rnen fatislueide indigitabo i hocloco fatiseß,vtaciditatemad ocu-lum demonftrem, primo autoritä¬re Sc deindc experientia.

Htppocratcsinquit: 6. u4p. i. inIongis UuitAtibusinttßinorum ßruEltiS aeidi fuperueniant , qui

pnus nontränt.bonum : Quiäni-nu'rtim redijt ftomacho aeiditas »qua eibus in cbiliim vel fuecumvitalem tranfhuitatur , titne ne-

ceflarioredit etiam fanitas. H'ncfalfaturaromnes atque eiborumcemdimenta ad acuendiim appcti-tum aeida funt,vt fuecus. citri, gra-nati> auranti), omphacii,tartarus »yampinavitis & fimilia , qux ta¬

rnen,



HIPPOCR.ATES. 8?mcnoinm'ainter fe magnam ha-

bentdifferentiam, de quibus nuncdifi'ercre ad cuicandam prolixita-temfuperfedeo. Videatur tarnenca,p. 10.

Huius ackii amiiTi reflituendigratia in morbis, inftituerunr ve->teres fyrupos aeidos» oxifaccarayacetum aqua mixtum, & fimilia ,quorum beneficioftomachus re-ficeretur» ne ali'mentumvtvt parcea'ffumptumfimpli'ci tepore putre.feeret , quod tarnen ä paucis ani-maduertitur, pnefertimqui putre-factionem & chilificationemidemefiefibi perfuadent. Nunc memo¬ria: oecurrit quidam ex noua fe-

cta,qui non infimus fibi videbatur febncitantiacidavalde appetenti•fub peena mortis fuecumlimonü,vt crudum,piohi buit,cui praeferip-fit fy ru pum acetofum fimplicem:mirabar quod acetum cum facca-ro coctum pro alterante concef»(erat , fucctim vero limonunwquem appetebat,non: qui refpon-dit eleuatavoce:quod iuleb aceto-fusexaqua &c faccaio cpnficcre-tur . De quo Medico loquitur meusHippocrateslib. i. de diaeta:Siconfltttitiancmab initio nonet-gnofeet, &id quod in corpore do-winatur>HOtl{oterit ea, qut. horui-

D 6 m



*4trtphia

1

84 TACHENHniconducunt, offcrre „Reditautemftomacho aciduni a longo morbo preffo, autfponte, autingcnioßMeiüci arte.

Sic vidimusAtrophiam vniuer-falemin quadragenario virocumdeit&a appetentia fanari folo tar-taro crudo, quem fumpfußngulomane» reliqua acida odio habebat,argumentoex alcali proueniffe.

Item per plures menfes decum- bentem faeminam vidi cum pro-ßrato appetitu&cibi naiifea, qua»inter infinita acida fuecum au-rantiorum defiderabnt , fed quiaitli äcurartre & afliftenribus de-negatus fuit, praetimoreabco ab-

ftinuit , tandem licentiam adeptaq'uotidic dinerfa comedens,paucisditbus ("ana euaflt. Horum exempla in praxi plurima oecurrunt.Memini me v'fitaffc nobilem fe-minam febricitanteru, qua: acidaomnia fugitbat , piper faltem fla-gjtans, cuius ori ventriculi appli-cari iuflfi catnplafma ex piperis pulueFe&melle eompcfnuraop-tatiflimo fuccefl'u..

Vt atttem ab txperiencia dictumacniirmeognofcamus: bibatfanus

äimtnp» qu ;Cpiam ieiunc la&i's haußum, &ilice iftud reuomat, tunc aeidurn jicnviölum lingiu pereipiet r fed

ßtraacbi



HIPPOCRATES. 85Infupcr videbit lac in reciitu femi-cafeatum, quafi acetum illi infper-fum fuiflet (fimile fcre acfdumrc- peritur in natura , quod in vitroomnealimentum inkclum 4. vcl5.horarumfpatio admoto fimpli-ei debitoque calore in lacleumchilumexacido falfum tranfmu-

tatincundofpe<5fcaculo, quod adcculurndemGnurarepoflimi} hu- Pr'mtit 1*iusobfcuri gratlflitni tamcn acidi ■««"'•'«opecoerceturvipennum alcaliad „„„habetfllOSrineS. feientiam

Sed nullus fapor coagutat fac »«•*»»/<£nifiaeidus , qui in triplicicftge- l"tJZ"inere. /*««>/»*«

Primoin ventrieulo fano om- <***•©'**

räum animah'umviv.entium latetaeiditas , qua» tarnen nonfolumfimpliciter coagutat , fed in ipfacoagulationc imprimit fpeeificamvitalem vim ipfius animaKs, qua;quamnisin aeidoconfiftat, dirrerttarnen ä quouis aeido, cum alibi >in vniuerfo mundo fimili's non-rtperiatur, conrinetque in fe quic-•quid indiuiduianiiVidV habet & in

futuriiBi quamdiu viuet, habebit:cum hoc aeido inquam chüifica-tur lac, & in alimentum reeipitur:-incanenimirumindüit canis fia« Ruadm-.turam &x hsc tarnen Hippcerarl- w- 1**cado&riaa cumnon ßt huius lo-

:!



9

86 TACHENIIci, indigitaffefufficit, alibienimmechanice oflendi acidum fpiri-nun vbique effe vehiculum ? Scvinculumanima: • ciiius bencfitiocorpori ailigatiu atque coniungi-tür.

Secundo in ftomacho anima-»lium aegrotorum acefcit quidemlacfednonimpiimitur vitalis ca-rndter,quiaimpeditur ä morbo,

propterea aciditas fit pinrefa6tiua,qua:non nutn't,fedmalumäuget:Hac raiione Hippocrates mcus 5.Aphor.6.1a6fc!svtumprohibet.

Tertio coagulatur lac tum ma-nifcftis, tum omnibus acidis vcl exminerali clajfe xt funt fontcs aci-

duli, vitfiolum in fubftantia,fpiii*tus vitripH, fulphuris, falis, nitii:Vel Coagulatur in animalium

parte vnica&fola >Ventriculoin-qttam omnium 5 & nulla alia in parte>manifefto argumento, quod perceptibileacidü in reliquis ani¬malium partibusnon admittitur ,St fi cafu irrepferit, fit fhtim mor-

bofum & exitiale. Sanis itaquc fo-lis ventriculis inhabitat acidum,quod quia lac generaliter coagu-lat ä Diofcoride Coagulttm Sc a

Collum vulgo in Italia Conaglto appella-'*"' tut. lmö omnium aui um ventri-

culi habent di&um acidum itaabun-



HIPPOCRATES. S 7abundans,& ita potcns, vt nlfi fre-quenter arenulas vel larerumfragmenta comcdant, quibusilludrefixnent, fuperabundansaridunvelabens ex iilorum ftomacho»reli-quasdigeftioncstiub.it : vndcA-trophiampatiuntur, &nunquam pinguefcunt . Velcoagulaturi'r-

getabilium fuccis vt limontim ,aurantiorum, berbcrum, aceto,&quibufcumq;acidumfpirantibns.

Lac etiam fponreacefcit ( ficutreliqui fucci tarn vegetabiliumquam animaliiim cum in putrefa-clionem tendunt, imö nil putrcreneque generari poteft noui,nifi prascedat aciditas ) &tnnc etiam

coagulatur, fcrumque feparatur,.quod occultum gerit alcali vola-tllc» cuiusrationerefrigerat,, al-uumque fubducit,diftillatumveronit horum * led opinione potiusquam ratione propinatur: Sc nonfecusfe habet quam (uccus rofa-rumexprefsus,quiaLuumfoluit,a-qua veüodiftillatairon:quia plun*mis odoregrata, Sc intima confo-

latur »ideointer cordialiaenurne-ratur..Ambaehje facultatesin facte fa-

HO Sc integro latent occultacideo-que occultum etiam falfum in la-cle conficiunt > Sc eft caufo qua fal

cuiuf-

iT alcaliin Ulf im.



—■

88 TACHENIISalfa Uc cuiufcunque fit generis autnatu-Jfrin "nt ia ^ ' autani fi c iale>laC~tinOxiamJr,»$ u>,t. ron ac )fcrt . mi0 j'pfc m eiXUritlS

lublimatus compofitus ex acidismineralibusfupra dictis, vitriolonimirum nitro & fale , quorumacidum ab argcnto vii'.o vt alcaliabforptum in exccllcns falfr.m

mutatur , ladti nullum damnum jnfert. Hincpatet, falfaquidemattenuare mucilaginofacompofi-ta, acidavero licet occulta diflbl-ucre res, & vbique tarn in macroquam microcoCmo per fermenta-tionis actum in neutra tranfire.

Calcu!umrt(oluit, &componit.

Cap. 14.

DIxl praecedente capitulo, per-ceptibile, vel manifeftcaci¬

dum extra ftomachum efl'c morbofum > haneque afkrrionemcal-culicompcfitiodocet , quem promaiore lumine mechanice reiol-usm & irerum coinponam.

Accipe cnlculum vefica exci-fum vel fponte renibus clapfumdrachma; vnius vel altcrius pon-der'e,perindeeft, Imncindevitreasretorta; noua» ac muada (calculusnon fit in pulueremcontritus, fed

ea

talcuti

utlyfil



HIPPOCRATES. 89ea magnitudine > vtin retorta: col-lo non h«reat) retortam in arenalocato, cui appone receptaculnmmundum ac nouum , vrgemode-ratoignc,ficprimocxtillabita!califtmilealcali vrina», nullius tarnenodoris , & paulopoftfubliman.tr

ficcior pats,qua£ retorrn? collo ad-hx-rcbit, ambcsfpiritusliquidumfcil.& folidummifce,acdiligenter vafculo vitrco cera obturato fer-ua, alias in aperto in auras fugaxabiretjdcquoHippoc. de dicet. [c-orfim tieque fibi, neque vlli altert(ujficiens eft.

In frigefacta retorta reperiescalculi frnftula eadcm forma, qua

pofita fuerint , adeö tarnen leuiafpoivgiofa & friabilia > vtfidigitoleuiter faltent tctigen's in pulue-remconcidant , ficut cadauerainfubterranea Roma : Quibusfru-ftulis integris ü rurfiis affuderisabftra&um & referuatum alcali >corpus priftinum non affumunt»eö quod proprium acidumcoagu-latorem inuifibilem , quem alibiRECTOREM vocaui, amiferint,vtin falistarrari examine mecha-nice etiam demonftraui : ar hu-mecla fpongiofam materiam in re¬torta reftitantem cum fpiritu vi-trioli rectificato Sc omni aqueo

hu-



po TACHENIIhumido priuo , .ftatimqüe alcaliaffunde, fic codcm momcnro iili-cö coagulatuicalculusfimilis illi,quem in cxamen traxifti , nonaiiod fpiritus vltrioli fit calculifaber.fed quodfine acidocalculosnoncoagulari , cftendere voluivifibiliargumento , nifi alcali, in-quarn, indi&o cadauere icperiatacidum fpecificum,quod illud li-get, aiu vinciat,fimul concordentait magifter, calculus coagularinequit, folum enim non perfiftir,fed iuxta eius naturam in aurasa.aoht:feorfimenir» neque ßbi, ne¬que vlli altert fufficere docuit Mi-gifter.

Hinc difcitur , quod calculusnon coagulatur, neque in vcfica,neque in renibns,n!-fiab vrinae al¬cali , am alcali lori,& particulariacido indebitc-,inpertincntcr, aut per efrortm ibidem degenerante,&f c fe immilcente, i<!eo necefla-rio in maffam cocunt, & coagu-lantur , vt vbique in amborumconiun&ione oftenfum eft , &

quicquid non proculixeedens abeonun natura,illud appiehenduntatquefecumcoagulant,vrdecal-cefoluta & coagulata fupra dixi,& experientiafirmat: hinccalculiruffi coagulati fam vna cum pau-

calo



HIPPOCRATES. 9r eulo (anguine ibidem ex erofa Ve¬na ab acido loci deflucnte , funt-qncideofriabiliores,alij candidio-res,eo quod mucilaginemalTocia-tamhabeant, & proptereadurio-res. Hoc eft quod admfraturfenex& pcritiffimus chimifta Hippo.crateslib.l.dedüxta. H&citafiunt

per diuinam neceffiiatem, nefci-unt tarnen quid faciunt : vnurn-quodquifatum deffinatamexpler.Idfonatambosd;'c~tos fpiritus autfacuttates in quocunque loco con-i undns neceffario concrefcere, Sceoagulari , atfeiunclasin naturanihikfficere , cum perfifterene-queant ideo nequtßbi , neque alijs

fufjicientes ejfe . Aeidum itäquemaniftfium extra (tomachum inquocunque locoextirerit, morbo-f um Sc natura batnana odiofui»

HaecdcctrinaSenis eft veriffi-ma, quotidie enim in praxi obfer-uantur calculi in omnibus corpo¬ris vacuitatibusconcrefcere » quo¬cunque aeidum per errorem cum

alcali coneurrerit, v.t in pulmoni- bus,in iecore,vena portn, vretcri- bus,inteftino colo,in bilisquoquevcfTcula: contiv-vacutiffimum Ga-lenum,qui docet: lapidem in vef-ca O" rtnibm dantaxat ä calorc

«ajeit,



ii

mv\i *P"

92 TACHENHt>afci,\\b i.delocisaffcctts. Cal-culusitaque omnium animalium(de quo hie fi. rmo J non habet infua compofirionenifi aeidum coa.gulatoiem&alcali ambo volati-li'a ,vt &fanguinem aut mucilagi.nern . Cum vero in veficafelleacoagulatur > apprehendit loci fec-cura ibidem repertum , Sc ama-refeit» eftque illud, quodvoluitmagißerlib. I. dedutta Atccdtn-ttbus tili* huc,h:s vero illuc,& /»*ter (e permixtis . See.

Hinc crudimur quantum vale-re poffit in morbi's periculofisa-qua lapidi porcino affufa in feilehiftn'cis inuento ? quem tarnen

fummis laudibus extolliinc medi-cinae inftrumenta ignorantes, mi-rum autem quod hunc lapidemvt igneum non timeant,cum a fei¬le amarefeat, quod hr.c/benusnon

jwiimaduerrcrunt. Sed huiuslapi-disabhuio fiqiiicquara prodeffet,

profe&o vnica fellis guttula cuiuf-cumque viliiTimi pifciculi muko

prxftantior effer,quam 2o.lapillo-

rum ablutiones, cö quod piieis fi-ciitde Hiftrice dicitur, nunquam

jegrotat. Snfurrantcsaudiojfi lapis praeter amarorem alias viresnon obtinet, quare hunc aegrotisobJatum probo: Refpondeocum

ma-



HIPPOCRATES. 91mag'ftro, cum nimlrum in acutisnonilt certa prsedic"tio,ideofiabalijs fnggcftum ratione, experien-tia,& aiitoritatereijcerem, &a:ger moreretur » viliorcm mc medi-cumterram nunqunm , & nuf-quam effe pafftfram.

Ex coagulatione inque calculinunc elucet quid lithontribon >cantbarides.f,tnguisk'poris,vuipis,&fimiliain lithiafiprofeccrintha-ctenus ?

Proptcrea rede fcntit Paracd-ius calculum (8c nodofäpodagrä )inftar tartari coagulari bin-s facul-tatibus iuxta Hr'ppoctatisdoctri-nam ACIDO nimirum & AL-

CALI, (ccumquccoagulare feceseuafdard ibidem cafu repcrtas: EtCiMtnus Hb. 7. Mdhok. contra fcnicfque tc ftatur , cognita caufa fä¬dle efferemed ;um itmenire : Sedquicquid lapidumcancrorum, iu-daici, filicum, ciprinorum, perca-rum & fimilium puluere tenus,vel aceto faltem aut imaginarioveneria fpiritu folutorum ad cal¬

culum per os fumitur , combibitquidem coaguli antecedentemcaufamid eft aeidum errans,quodoftendi, coagulatum autem calcu¬lum non minuit.

Sic etiam falfa , pro aeida partefui ll



94 TACHENIImi impediunt quidem calculiconcretionem > quarcnus alcali

NiUlnafu vri 11 abfumunt& abforbent, itaT4/1«» »/- vt crrans acidum in corpore nonfi dount inueiiiat alcali, quo cum fe con.fapientes, ftrinêre& coagulare poflit , ip-quam JoU r ° a 11li rem *• nun tarnen concretum calculumi«ju*m falfa non difiöluunt.fcrid, k Quod antem fal commune feu1«' f Hum marinumvrina* alcali & reliquahabet cotn* ,, , ,. r 'f e/». alcaliaaniimljimiin fe combibat

Sc nbfcrbeat, fupva in falis armo-niaci praparatione cftendi , Scnuncalia mcchanica demonflra-

bo. Notumcft , quod carnesquo-

rilmcunquefint animalium con-

feniantiir ad tempus communifale : paucis abindc diebusinli-qoorcm falfum fanguineum de-flucnte hunc liquorem ccquc Scdefpuma , huius libram circiter jnde retontt vitrea; Sc blando jgneomnehnmidum eucca , vltimoobrue retortam arena ;. Sc ignemäuge , tunceleuabiturinrc-torta:collum alcal! carnis volatile,vrina:

alcali admodumfim'ile , quod falcommune ratiorue fux aciditatisex carne attraxit &abforpfit, folamaceratione paucorum dierum.Eodem modo fal,quod in cibis co-medimus , qwotidieabfumerc Sc

com-



HIPPOCRATES. <?scomfcibere fuperfluum alcali incaiiit.itibus fcu ventricuiis (vt aitHippoc.) hinc i'nde collt&is tranf-

pirationiiiieptum,neceffeeft , &ratio iuadet;irno& expcrientiarc.nimmagiftra fd confirmat: ex vri-na enim facili methodo fublima«tur alcali , &fal maris ficuti co-

meflii manet in fundo eadem via,vt iam de falfo carnis liquore o-flendi, quipercoagulationem &iolutionem in purum fal mari-numreduci poteft,vt nonfinera-tloneab Helmonte Talium fum-inum apclletur , quia nunquamtranfmutatur,fed vbique conftans

per.manet . Vnde colligere licot,quod fal mortalibusdatum fittan-qunm neceffariumfanitatis & vitxfuftuitaculum: quare Bafila'us hocfalneceur.rium aroma vocauit.

Ex d'ctis &oftenfis nunc liquetrntchanica nertffitate, quodaci-dum naturale & digeftionibusprasfidensin folo habitat piimario fto-mrcho feil, in reliquis autem vi-feeribus per errorem aut lapfam

aut ibidem degeneratum conti-nuo morbofum fieri, vnde magi-fterdemedicinispurgantibus:Aci-dos eibos fi quis citra delcftiim acinconfiderateexhibeat,nihil convmodi perficiet.

Cal-

Salis di-

gnittt



Magnet i~ca vi id

contingip

96 TACHENIICalculus ergo nondiffoluitur

nifl mcdio fapore inter acidum 8calcali,eoquod isfapor miuatur invrinam inttgris viribus , intimisgratus,vt dictum cft,debetqueeflefubtilis,adeo vt Jibcrecundta per-uadat. Hanc foluendi methodumvoca ä contrario, vcl a fimili non

errabis , per firmlia enim morbusoritur & per fimtlia obUta exmorbis fanatur , fanxiuit olimHippocrates de locts in fjomine.Aleali enim fi trahir acidum»feilacidum fi deftruit alcali ä fimili &contrario eiufmodi r.ctio perpe-tuöproccdi't: Ecquis aiius cuiusvis k&x quam Hippocrat. huncnodum nobis diflbluerec ? Hippo-cratem itaque in mediana dire-ctorem,&in reliquo vita: curfuegreglum praeeptorem non finecaufa commendat nobis Galenusad Glauconem.

Alibi o(tcndi,Aiirum, Antimo-nium &c.quia pingnia &fulphu-icaab aeidis non diflblui fed fo-lummodoä falfis : Sic etiam in

calculum quia coagulatumcumfeeibus , quac pingius atqueful- phurea? funt, ob id aeida vnlgariaagerenequeunt. At fpiritus fallsmarin! vltimo reuerberij igne ex- pnKusquincque pure aeidus fed

falfus



HIPPOCRATES. 97fali'us quodammodo-exiftit, hie,inquam, non folum aururo, «Scantimonium, fed etiamcalculurain vitro diflbluit ; quod nullusalius dißilIatusfpiritus,quodfeiameffieit. Atcalculofi, vt plurimumineurij negligunt in prineipio re-media , donec calculus Organacontinuo motu eroferit , & in-fiammarit ,kteoimpoffibile eft,di-6tum falis fpirjturn illis pcopinare,qaicum falfus fit , organa eröfa

pertranfeundo vrinam folito mpr.daciorem facit, quare in hoc ftatunil nifiinfipida alcalia, quae aeida Catculmloci refraenarc poffint, adhibenda, P" 1""'""vt lapidum fupra nominatorum n " *{%£

pulueres>-atqueftrutionnm ouo- iüd,puenun cortices , mucilaginofa & repottjnoleofa cmnia , qua? fubindecum *"*" ir*cicerura dececto funt propinan- catar da, inter omnia tarnen nil premp-tiusquain nymfeas lernen depre«hendi, quod non folum vreteruracontracturamrelaxat, (cd infuper dolorem admirabiliterplacat.

Diffolui olim ftrutioum ouo-

rum cortices in fupradicto falisfpiriiu > huneque peregeini faporisliquorem multoties in parua dofiingenti cum fruetu non folumca'lculofis>fed etiam hydropicis

ptopinaui .E Ge-



$; V 1

98 TACHENIIGenerofus eques feptuagena-

rius calculofus,atque podagricusvtebatur fcquenti f^tidiflimo olco,quod tarnen in fecretis habuit. T}toleiiuniperi , Terebintiana dr 5.fuccini > -& feminis petrofelini anaync.f.

Hocaffundebatfupcr myrrhaevnc. ij. maftiches & aloes anavncj.& fulphuris. drach. ij. pulue-rizata rurvus ex retbrta in arenam pofita diftillabat, in extillatum in-fundebat margar. prxp. dr. vi. cro.ci drach.iij.cubebardrach ij.

Dehocoleode tertio in rertudiem in ciccrum decocto fumcbat6. ad xij .guttas : calculos vidi eie-

£tos per plurimos cicerum ma.gnitudine, & fme vi lo incommo-do,vt ipfe affirmabat.

Sic vidlmus in hydrope & vri-nx penuria non fine minore fx-torefedcumfruc~t.it bibi qnotidieinfnfum fpiritum vini ex rafanitaleoiis . Vt &in nn'na: total! fup- prcffione rafannm contufum alli«

gari fub axilis, & fubter genubns bono fuccefln.Eft & fpecificum rerriedium vi-

triolatnm» quod iunioribuscalcu-lumvcficae plane tollit fine reci-dina, eodem remedio fanatur et aAftmaperftcT;e,vt&Epilepfia ex

infe-



H1PPOCRATES.Infcris ortum duccntia.

99

Rts inaudita & admirabilis U-menantiquiffima.

Cap. 15.

OStendi in ftomacho acidum,

oftendi eti'am calculttm,vrinam uidorem &fanguinem,carneq; falfa effc: fic etiam oftendi,quomodofalfusfapor ab alcali fi-xodiuidatnr, vtnimirnmalcaliavolatilia ab aeido libeientur.Nuncmeum erit demonftrare, quomo-do vrina fudor fanguis &c.ialCumfaporemacquirant?

Alimentaomnia , & quiequidnutrit,parum habentacidi,& plu-rimum alcali volacilis , tantumfcü.acidi vt alcali colligat, ne eua-nefeat {ßbi tnim foli (ufßciens nonefl) in dictum alcali agit ftomachiaeiditas, fitquefalfusiuccus,_quicodem opere imprefiusvitali fpc-cificocara&ereilliwsanimalisvo-catur chilus: Liic non tranfit me-

feraica, imö non admittitur nifi Sic " ll"falfumfaporcm (id eft matumm ) "JfZ'linduat, alias fieret intimis odiofus tum f uf c -,_ atquemoleftus » adeoque ftoma. /»' '«*'»► chi aeiditas viuificatchilum, vtnu. £' LTu*j"tritioni ßataptus ;: HincHippoc. Z, Ht, '

E 2 de



Sttmubidttes .

Vrinx fa-

tiorttmfal-

Yr'm* mo-rientium

carttfait.

ioo TACHENHde humoribus: Vt in ammannhus

jlomachus alit, ctlefacit, rtfrige-rttt ßc invigttmbilibut terra. . Idfonat, ftomachum efie omniumadtionum prxfidem» qua? in cor¬ pore contingunt folius aeidi vica-lis gratia ibidem latentis.

Potator um & helluonum vrl«nam(proptercopiam potus, quemingurgitant,mingunt finguKs bo¬vis , prxfertim* vino Rhenano a-quofo ) non exift'moperomncsvenarum dudlus tranfire , alisstin&adecurreret, huiuCmcdi vri-nacolore licet aqua: fimpl'cis fi-milis 5 attamen falla eft ficutilla,qure tin<5fca a moderato potu gc-

neratur,quod probat lixiuium ai-calizatum,vtde fudoreoftendi.E contra morienres licet paiu

cum atque tindtum mingant,(all'c-dinetarnenomnino caret eoiumviina (praeter commune (al,fi einsquid iri eibis affumpferint) meef-fe eftitaque falfum geiwrari dtbe-reab ImprciTioneaeidi vitalis inftomacho fedentis, quod morien-tes deferit paulaiim.

Hacex obfcruationc luce me-ridiana clarius patet,vitale inftru-mentum in (anis, quo ali'mentuniimprirnitur ac velutibalfamatur,

priufquam pyloro»eJabitur,nepu-tre-



HIPPOCRATES.ior UtfcatjVt dixiex Hippoc.effe ACI- Pttttc hi-DVM > quo cum in ipfoflomacbo miw b*-chilus (ouiun am feminis granum *■>*« ,»»reprefentans)debetfalfusfäcii.V- ft"»" 1" •nicoverbo, exacidoftomachi&:alimcnto fitfalfus chilus, falfa vri-na'etiam in i js, qui in Alpibus folo

lncte viuunt nunqnam fal degu-ftantes)falfus fudor,(anguiscarnes& offa,imöipfa alui cxciementa.:Quorum tarnen alcali licet cen-tiesrccV'ncaretur, paucis abindelioiis iteium induit fetorcmprifti-num fermenti lcci vel occulti aci-dirationeincffco inteftino laten-tis . Vnde verincanturqiiarcap.

pntccdente dix'wquodalcali cuiuf- '^frllta-cunque reihabeat, conferuetque umreit»in fe occultum acjdum fenfibus in ?»"<*</•">»

perceptibile totius animalis vel f J* ct •£"' paitis,ex qua defumitur : QnareParacelfus antiajiffiraa H ; ppo-cratica fcientia ilkiminatusliquo-remprocalculo foluendo , ludofpecificatpropterfymbolum , vel

propterloci fermentum ,id quodnobis reuelare licet.

Cum vcro ftomacbi acidum itä potensfit,vt alimenti alcali fupe-ret, & in falfum ambo non tranf-mutentur , aciditate cafu intro re-cepta&ad fanguinem perreptan-te, ftatim filmt febres pleuritides,

E 3 fan-

SalUee*-feruare

her



Hiuriti-dit rtmtdia.

loa TACHENIIfanguis enimtunc temporisem'f-fus in grumos concrefcit,eö quodfuperans acidum alcali cogitnonfecus quam acetum lac, vt fuo lo-co oftendi,co agulat: Hoc in cafuveteres noftri indagarunt pleuriti-dis fpecificaremedia > ftomacho

familiariffiraa, Sc quxabundantalcali voktili 5 quo acidum erransconfcftim abfumcre poffent: ex il-loiuna claffe funt fanguis hirci»fuc'cus cichorei fihteftris, priapuscerui vel tauri,feminacarduorum,Sc fimilia.

Non omittendus fpiritus vinifaturatus camphora Sc croci tin-tura,cuius 2o.plits minus guttis in

vneijs duabus olei lini recenter expreffi datis indnbitate fananrur omnes pleuricici, hv.b & quos ani-ma iamiam expirare timebatur .Suntqui etiam i« fyr. florum pa-

pau. erratici, vel oleo amygdalino propinnnt, fed ol. lini fpem nun-quam fefellit,etiamfangu;ne noncuacuato , camfora riimirum eft

alcali volatile , quod ftatim aci¬dum putrefadtiuum & erodensabforbet,vt fuo locode camforadidlums fum . Vnica ergo guttu laaeidi in fanguinem fi perreptat,ftatim morbus in promptu eftSvtmechanice patuit.

Vn-

pueftteiadtu €b

c, pr MTU

k O]

p ;ci

qaiidv0

htidr

{ic

t1(



HIPP0CRATES.I03Vnde Uquet ' auguftiffimitm

pundum,inquo fanitas confiftit,tftque iftud punctum Galcnitemperamentum ad iuftitiam velad pondus Hb. i. de temperamen-tis quodabfqueHippocraticado-cfcrina potius imaginamur,quamquod rcucra exiftat.HInc Hippoc.Corpora ad fummumvigorem

progrejfa non \>er(iftunt , (edvelutaqaa lanit librata in contrarius*Munt.

Inftrumentum itaque vitale 3aucfeminalis virtus ( voca vt lubct )omnibus ttibus regnis !m6 eoruni

particulis&mufculisineft , fpe-ciale feil, fermentum aeidum ,

quod ftomachomanifefte,teliquisautem particulisomnibus oeculteinhabitat,atteftante id Hippooüb.de arte : Homo inquit non habetvnuwuentriculnrnfedplureSj&omnis mufculi[uuM<ventriculumhabcnt.VenxxicwYiautem proprie-tas eft in aliud ens tranfmutareduarum facultatum ope, aeido ni-mirum i»nato,& alcali acquifito,

■ ficetiamintelligendumhoc locoiubetmeus Hippoc.inquicns lib.i.dediaeta. Secant bomtnes hgnum

perferram , alter trabit,alier pro-trudit,fic & hominis natura. Aci-diun itaque dictum , tarn occul-

£ 4 tum



XatUfaüiJahr , niu•rritio eß

Wpystra-*» •

104 TACHENIItum quam maniftftuminventri-culis, affumens alcaij, quodafi-

jnenti modo i||:.ibitur,tral>it &tra-hitur, idemque facit vtrumque:& quicquldeci - .n natura? nonrepiignatjcumijs coagnlatnr, cre-fcit in meiern > qua* jicT:io vulg.irr-tcr nutritio: mneiftro vero NA-TVRALTSLABÖR-dicftnr Hb. t.dediaeta . Homo inquir fanus tjfenon pottß, vißeiiam laborer: opor¬tet autem ,vel»tpar eß lAdedicumiabonim <vim perrofeere , tum

NATVRyi l>tPM, tum corum ,qr.i per Vit» fiunt & qm ex ip/iscarna in angmtvtum prdparant :vtdefapone , vitro &ca)cerudi-

bus exemplis Hippoc- au&oritarenarraüi.Sedcum vfitata? d'ctionesH'p-

poeratis obfciiritatembreuirate pnefeferanr, in fubfcquentibusca- pituliscopicfius clariufque propo-nentur, dum particularim refeca-! u'mtis j qua hie vnnierfim propo-fufmns , qui'biiscognofces»<«»-rAm in omni re ßmilem vt docetcum Magiftro & Dotiere roeo in"Aureo carminc vcncrabiJIs Pyta-goras.

Cum itaque in ftomacho omneingcfturninfalfumvolatile tranf-mutari debear,clii]usautem prop-

ter



^*

HIPPOCRATES.I0Jtcrerroremvelintusgenitum, vel *« \»>p»r.ab extra aduentitiurn, velnimis, '"", ' &vel minus acefeat, vtin potaton- ct>lat „, , busvidimus, quiafliimptaquan- •"»»< fuc-doquepervomitumreijciunt aci- «?<*r'"i *dum redolentja , & non propor- j^"^'.tionatur,tunc fit alimonia:& fub-fcqtientibnsventriculisineptus,Scimportuna aeiditate per meferai-ca perreptante,tunc totum corpusinxqualiter calet, & quoniamali-mentum difproportionatum eft,fieri etiamineptum exhalationi iftnecefle . Neceffarium eß docetMagifterptaecitatolibro , qutabipfo fectrnuntur ac produeumur diffimilia fieri &c . Vnde ex vfu

dieimus porös effe obftrudtos,ideoque tranfpirationeprohibita,neceffariofequi febrim vel mor-

bum . Hincomnismorbus iuxta cttguUt»Hippocrat. de Natura hominis^""' 0'coniutirgenerahter vel in mate- gutar , *„ria coagulata vel foluta magis vel hu dtubuiminus , differtque iuxtaqualita- "»W''tem faporum, quorum numernm "'f^j,infinkumrecenfetdeveteri medi- môir,cina & in ö.Aphot.i.Riitlur» aci-dum , qui prius non erat, nidorofltfuperttenientem, bonum pronun-ciare : Qiiod fonat, non in omnimorbo foluto ex.gr. alui fiuxu to-talitci" deeffe ßomacho aeidumvi-

E 5 tat



xo6 TAGHENIItäle fermentixm, fed quandoquedegenerare , & falis erodentis na-turam indaere, ftomachi pylorumftimulare, atque fic concrtta folue-rt . ldeoque eiufmodi fluxusfololadte fuperantur, eo quod lac faci-lime falßscommifcetur ( vt fuprade lacte mechaniceoftendi)vifqueerofiua eluitur,& fic (oluta mrfuscoa%u 'an Magiftrifenfus eft. Vn-de fequitur, fi proponionatum a-cidum & alcali cum deblto caloreomnibus in ventriculis conue-niant concordem ait magifter dedieta Concordt adharerc ac affide-refine p«j?«<* & diffidio : NÄTV-RALEMLABOREMperfici, &

carnes in augmentum crefcerevocaturq;ä Galeno ha*c actio te- peramentumad iuftitiam : Pari-formiter quoque perficitur Sicoagutatur fmegma ■, quod & ip-fum fi quandoque difproportiona-tur, fit crudum atque morbofum,debetque fuo fimiJi rcjolui^c rur-fum fuo contrario ,vt fuo loco o-ftendi,ad fänitatemreduei, reco-

qui,&in falfum coagulari.Hkc pro falium volatilium or-

tu &generatione , in animaliumfamiliaad hanc rerrtfpectantia in-digitaffe fr.fficiant, nifiquis obfi-cere vellet , quod nobis falfa co-

me-



HIPPOCRATES.I07medentibus cxinde fieri falfa vo-latilia ,quod tarnen fupraimpoffi-

bilecftendiratione faiis conftan-tiffimae natura;: cum Tal ficut co-meditur,ira reperitur in vrina,for-ma atque natura immutata citra-quc vllam ftlialterationem, quodcuicunque facilime experiri licet,ex vrin£E nimirum infpiffatione,calcinatione ,folutione,& coagu-latione reperirurfal granulatum,& purum, fictu inculina quotldievtimur.

Viuuntetlam Fiominesin alpi- busex fimpJici la&e, quorum ta¬rnen vrina acido & alcali non ca-ret , & licet eiusfal in falis forma

concrefcat,non tarnen granulatuc,vtfal marinum» fed cubiforme,neque eft in igne conftans, fed leuf calore fugit ab igne,vt expeiientiadeclarat,

Centratio vnlus tlteritis deßru-tiio . Cap. 16.

OStendi ex f udote, vrina, fan-

guine,carnibus&c. modmuakali elickndi, dixi etlam , qncxtalcali in commeftibiübus in fto.

jnacho in falfum volatile mutaridebeat , ficut in fubfequentibusvcntliculis omnibus,quorumnu-

£ 6 ms-



108 TACHENI1inerus multiplexcffe confirmatur Hi'ppcc. üb- dearte,cumqueiftud(ali'um pcnfum fuum perfecerittunc firhul cum diffidtnte , aut pwgnatittttit Magifttr dt ditia id cftcumvn&uofo excremento tranf- pirar,& in elcmcntaabripitur,nonfccusquam reliqua omnia fublu-naria , quommcxempla dedint-

pra de fixo fale tartari,oleo,fapone&c. qua; pcftquam per artem inialinm perfeclum reduöbafuerinr,ac itä viui infcruiuetint in aquam& terram rürfus rcdeunt; quasta«mcn generatio & deftru&io ma^nifcftiusapparcbi».

Bibatur, vel leuiter voluatur in

ore tanttllum vitrioli martis (cu¬ jus praeparationem Tyrociniifcriptores luculenter docent ) St paruo temporis fpatio nigrefcitlmgua , ita vt nigro vi ftita videa-tur holoferico , cujus quia porifcmper turgent cxhalationibusocculte falfis, qvx vel cum faliua

permifcentur, vel in auras abri- piuntur. Ideo vitrioll martis acidi-tas ftatira atque arripit lalliim in}iHgua,mcdiuiditur&;alcalifaliue bibit acidum'vitrioli,cokorar ferncaditin linguae poros,hisinbsrer,lingunmque nigricantem rcddir.

Ne autem credas^metibi fabu-la$



HIPPOCRATES.iop .las narraffe , cn rurfusad ocula-rem demonftrationem acccdo.

Piflblue vitriolnm martis in a-qualiinpida,c!aramqueinfohitiO'nemguttatim ftüla alcali vrinae»vel fudoris 5 qua? cum (aliifx alcaliidem funt , in momentocolco-tat fcrri cadit in m'grum fnndum >quem lingua? ha;rentem cftendi.Sic cuncla nlcalia d'mcrfo ta¬rnen colore vitriolnm prascipi-tant, atque in falia ä priorediuer-fa commutant,vt in Tartaro vi-triolato manifeftauij& nunc pau^cisoftendam.

Al¬ca¬li.

' rChelidonia?."! vrxcl . fFlaui.Lauendute- g" Viridis.Abfintij. I marti* Ctrinantis.

^Rofmarifli. S-foIutü jObfcurioris./Taitari. J infun-/Atri:

du1m virid:obfcuncolo-Sanguinis| Viperinum.j ris virid:manni

Sal ft'pitum fabaruip in flaue-dinem illüd conturbat , &i püfthoraquietcmocraex imo eleua-tur.

Sal commune vt perfc<ä'iTr-



iio TACHENIImttra falium, in quo aciditasprar-ualet, mifcetur cum vitriolo, hoc-que non deftrujc.

Vt neque $ uibümatus, qui eftfal artificiale,vt & acida qusquevitriolum non turbant.

Sola itaquc alcalia vitriolum prxcipitant in varij coloris fun¬dos , qui tarnen omnes in atrumdefledhwt, & quia fixa alcalia inanimali viuenti non reperiuntur,erunt ftaque alcalia volatilia, qua:in vinis vitriolum in obfcurumfeu nigrum prxcipirant colorem,hjecque indefinenterfub ialinaforma , poftquam vfui inferuie-rint , e nobis continue tranfpi-

rant, exhalantque,docenteid Ma-giftro de morbis popularibus.Quam diu inquir viuitur , ho¬

minis totum corpus efl cxpirabik,& confpirabilt, & quicquid eXpi-rat occulte falfum efle docct me¬dia nicafupra adoculumdemon-ftrata , illud autem falfum nonfolumad externum corporis ha-

bitum euaporat, fed maior pars adinteftina procurnbityjuod fic probatur.

Bibito vitriolummartis in a-qua folutum,& videbis alui excre-menta vel nigra vel viridis &ctin&aeodemmodo ab alcali di-

uerfo



HlPPOCRATES.niUctfo praecipitata, vt in tabella

paulo ante mechaniceoftendi. Si-mtltprorfusmodaopcraturhomi¬nis natura , cum qua omnes artetomrtaque artificiacommunicantxdoctt hiippoc.de di&ta . Sedin ex-terno corporis habitu vitriolum

folutum non prarcipitatur ab ef»fluuijs falfis , ad inteftina itaquemaior erit confluxus.

Vrinaveto non tingitur nigraä vitrioli martis vfu: quiacoicotar

prxcipitatur, priufquam liquor admefaraica rapiatur, ita vt denecef-fitate per inteftina fluere cogatur»

S\ itaque ad inteftina confluitexcrementornmmaxima pars a

natura in exilium profcripta, & a-liquando per errorem ä vinculiscoagulationumin locis indebitisdetinentur illa , vel vt cum Ferne-Ho loquar , in prima corporis re-gione, neceffe eft omnino,vt me-dicamento foluente ad exitum promoueantut : quare mihi nonvidetur,omnefolutiuummedica.mentttm in omnibus morbis re- probandum velabdicandum , vtquidam exiftiroarunt : ntque ad p ur tMi*cannalefcentiam vt credit prafti- fna»i»*dcorum medicorum maior pars. M*»*» *Sola fatis funt yt habet Hippoc.lib.de arte.

Kunc

U J



OppiUtilquid t

112 TACHENII Nunc ad acidula viiiiolatn,qu;tr

ab indigentibus potanda.funt inipfarofioiîs actione , id eft bau-rienda: funt aqua? ab ipfb viuificofönte 5 narftfi pallidumdefluxe.rint ,tunc attio ceffat, fpiritus aci-dus a ferro iminaturo abforptusfatifcit, & cum foluto praecipitatur in ocram •, qua: non obfcurum(cumabalcali non fit praicipita-tum ) fcd flaucfcentemfiuidümexhibet ■>ficutomnivitriolofcr-rum ferenti contingit.

Föns autem licet in magna copia potaretur, ä ftomacho tarnenauide abnp'tur , &tuncalcaliexmefenterii morbofis glandulis

confeftim » &quan*inagneticavi per porös ( ftante perfpirabilirateHippoc.)ad acidumfontem in fto-machumconfluit,ibidem colco-tar prcecipitatiir in nigri vel viridisSee. coloris fundum'iuxcaibidemlatentis alcali morbefi feminalemProprietäten!,vt in tabella often-■di.

Quando verogkifldula»non al.cali , fcd aeidttate morboiatur-gent, vt in Hypochondriacis, \\xcfimiliter mit ad ferrum immatu-rum, ficut aeida quarque , & tuncadit coleetar nigri coloris, quodalui exerementa tcftantur-Notan,

dum



H1PP0CRATES. 113dum autem,quod acidulajdiaph-ragma non tranfcendunt , idcomorbisthoracis ac pectoris öifi abinferis foueantur , nullo modoconferunt.

Medicns canonici (cüx Jiti.gandi inftrnmmtis ab Aroftotile

dincs, Nob'li patritio vrbisHypo-chondriaco ad portandum cura- bat paucis abhinc annis fontcmfern vcnam rodentem,ex tridentr-noag.ro , qui fpiritum rodentcmexpivare timens , mflit fönteimpletis vitre's kigenis longo col-lo oleum fuper addi*, ofculumquecum ccra obfignari, & demper ve-ficam bouinam ligari,iuccut!ebat-

quc togam gandens quod uibtiliargümentatione fontis fpiritumirretiuiffet, quem vt fpiritumviniconfiderabat ( idcotxclamatau-dax at ingeniofus Helmont tra-£htu de catharri deliramentis.Ra*rum effe Medicum in Europa )Hie fi Hippocraticam veram fcoiäcoluiffer,& natura? librum verfaf-fet, non tarn turpiter lapfuseffet,<vt neque mtdicina otnnium ar.tium viliffima nflimaretur fjipp-de lege: cognouiffet,inquam, aci-dum non expirare, fed ab actionein ferium tandem defiecre, nequetunc cxhalare, fed fub forma feeis

ambo

itl



Claudin.

<lt ingttfiuad infir-mas de na

tUTA «91Mtum.

Tarumßr.gnaminti

& viriumhabe t fal-fittu.

ir 4 TACHENII,ambo fund um petere> quem och-ramappellant.

Non fatis qnoque mirari pof-fum oflentatorum quorundamgarrnlorum nugas,qui fomemdi-ftillare & ex fundo hariolari ea-dem ftupiditate apud ignaros pro-mittunt. Sed diuites fic dimittun-mr inanes.

Spadana eß mulroaci'dJor,& li¬cet roferlt venam fern , Uli luper eß tarnen quxdamaciditas,prop-terea fe afportari aliormm permit-tit.

Huius fontis fama per celebrismouebatantedecennium circiter NobilemVicentinum,vtcurjosd

fontis naturam proprio fanitatisratione perquireret , cuibreuiter proprietates, & quibus morbisconferret, deferipfi, runc tempon'scum fereniffimoGeorgio Gui-lielmoDuceBrunfuico Lunebur-genfidehinc iter in Germaniaminferiorem inftitui . NobiKs do-mum reuerfus forte retulit Ciuita-tis medi'co , qua: de fontodiximus : hiclongamexarabate-

piftolamfub formaconfilij ad cla-riflimum ac prarfläMiflimum vi-rum DominumTlieodorumko-nerdingiumdoctiffimum DucisArdriatr um, quam tarneapertam

dirc-

Idininmeret:ImhuquimCOI

ris;initoiPr pr;fetnico

uare:migrn

accc

fil

IT

n

f cc



HIPPOCRATES.HSdirexit ad manus ipfius D>icis acin marginc pofitum erat nomenmeum vt intuenti ftatim fe offer«ret:Legens Dax indignatus contralmnc Mala Cretanv.Noftin inquithuius epiftoL-e faiptorem ini-quum?Quod cum negauiiTenrbo-

num,inquit,omen, quodä

vulgocontemneris, &conuitijs lacera-ris:Leeito inquit ac porrige Do-mino'Konerdingio, vt Sc Mi fcrip-tor innotcfcat . lr.comparabihs

princeps calumniatori aures non prcebuit : fed ac fi nunquam legif-fet,fe gcflit. Totum antem foliumßilnifi conuitia , & calunmiascontinebat,me accufans,quod no-

uam Philofophiam introduce-rem,qux tarnen cum nil aliud nifimalignum animum & ftupidamignorantiam manifeftent , redie-runt ad ortum. Scd ad rem.

Quemadmodum vitriolum 8Caqua: omnes,qua:ferrumfolutumcontinent pra:cipitantar per al-caliinobfcure nigrum fundum:fic&ipfe vitrioli fpiritus acidiili-musvt vt re&ificatus metalli ta¬rnen immatuvi liquamen conti-n et ,quod probat alcali lnfullatio,ftatim enim iftud liquamen, vtcolcotar in fundum obfeurumcadit, fupernatansveroclarusli-

quor

Sempir prtelariir fapien-tis homi*

nis eße in-dirartmtar.tiqui im

peritoru-ncalnmnias

magno animo ptrui

facirc .



Nee gratatß faciehtui giUfi-tiul abifl,ffart.

116 TACHENIIqiiorcoagulaturin Tartarum vi-triolatum , vt fupra oftendi fuoloco.

Qiiapropter qui vttrioJi fpirituin dcntlbus dealbandis vtuntur,valdcernun, roboratquidemde¬

biles gingiuas,fcddcntcs inficit te-

naci/fimaflauedine , ficut vltric.lum ipfum hos nigricanres reddic propter colcerar, quod alcali nw-nifeßat: ratio eil, quod indtfinen-rer ac neceffario aliquid e nobls exhalatmadoris fpecie alcali reple-tum ■>quod mecbanice cap. fuooftendi',idemexplrans alcali etiamcirca dcntium alucolos colcotar ex dl<5to fpiritu fepnrat, quod den.ribus firmiflime adhsret, eofqueflaues reddit . Qiiare feiant, quimunditiei, vt decet, ftudentad id pneftarc falls fpiritns, in momentoenimvnicoquefncttu dentes can-didlffimoseffieit. Ira etiam ebur-nta? imagines vetuftate defardaraenitidiffima'fieri poffunt diclo fa¬lls fpiritu, ßatimque aqua abluen«

dum cft,nc a:rugo contrahatur.Quomodo antem fiat fpirltusvitrioli, abunde docent Tyrociniiferiptorcs, Sc nunc omnlbus notif.fimumeft,illeveroqui per 6. diesSc noctes condnua flamma ex-

pellitur , & dein.de ex vacuacu- pclla



HIPPOCRATES.H7 pellare&ificatur , reliquis prcefe-rendus eft.

VTumtarninternum quam ex-ternum docet Angclus Sala ad-modam eleganter , cui addoar-dentesveficas,qua;ai;quandotam sP!r - vi ~virorumquam feminarum labra '"' ''oris defcedant , cum in fuiortu prurireincipiunt,fi leuiter faltemtctigeris fpiritu vitrioli acidiffimolicet non re&ificato , &quando percipitur morfus finiplici aquaablueris, ceflabit progreflus Wa¬rum t aciditas enimbibit & abfu-mit alcali in labris vrens.

Sic etiam in turpiflirsa capitis F«r/Wfurfurat'one fine pruritu, nil prae- *'• ta t""

ftantiusquam fi humcdtemr Ca¬ put femel aut bis cum tantillo fpi¬ritu vitrioli rcfarum aqua vel aliadiiuto, vt vix aciditas percipiatur.Cum pruritu vero coniuncta, album rtcentis oui per concuffio-ncm in aquam conuerium , &

prurienti loco inundtum celerii-mefanat.

Ambuftorum priufquamvcfica •Amhu? a -clcuctur , ftatim extinguit ardo-rcm,& deinde aciditas fimplici ab-luituraqua. Succus autem Carpacmirabil'scft in hoccafu, vidi pue-rum 5 cuius totafacicsä puluete pyrio acceufo fuitcombufta, folo

fucco

JU



«■VWM

Spüfmus

rbkmavitritti.

118 TACHENHfucco cxpx ad perfe&amfalutcmreduci citra cicatriccs.

Vtimur etiam fpiritu vitrioli re.cT:ificatojnfpafmoquotidiead 4.

1 guttulas In appropriata quadamaquaoptimolucceffu . Mcrcator amicus a fpafmo fuit valde tenta-

tus vt quoties lbmnum capere in-cipiebat ex. conuulfiuis motibusexpergifcebatur , cui ruftica ape-ruit hocamulctum : ducatur/«-quit filum cannabinum a viraginc( feu mala fa?mina vtdicitur) hoccircunaliganudumcorpus» vt osftomachi attingat , alioque filoVtrafquetibias : ex quo nunquamhadtenus per plurcs annos fpaf-

mumpaflus cft , quam pn'mumautemdeponit filum, ftatim rcditfpafmusrationem addcre non li-

bet, huiuslocicnimnon cft, le.gatur autem Helmont de magnc-ticavulnerum curatione.

Sic & pruritus oculorum lucu- bratoribus valde mokftum ma-lum, extinguitur vnica gutta fpir.

vitrioli diluta in aquas fimplicisciaras fem vncia , atque oculis bisvcl ter inftillata.

Phlegma non minus vtiliffi-mum plurimos & praftantiffimosvfus haber,äfcriptoribusvero nc-gle&um , eius potus plurimuivt

con-



HIPP0CRATES.H9confert Omnibus diflblutis mor-

bis,dyfenteriaediarrhceae,fanguinisfputo febri coniundto, etiam po-dagricis doloribus tani intra quamextra. Sic vlceribusomnibus,vul-neribufq-,in petiis tepide applica-tum vt SC ha^morroidum dolori

£aedoqueinflammatione>tarn in¬tus quam extra miro modo, refri-gerat enim Sc dolorem lenit. Suntqui in fecreto Iiabent amuletumin bjemorroidum infolentijs ge-ftatum 5 Craflulx fcilicetfeufaba-ri«radicem non fine fruetu. Aliifomentum ex floribus (arnbuciinftimunt, quod miro modo ex-tollunt.

AridumColcotar.quod ex aere c»Ua*r.nihil bumidi amaxerit, quod Ca¬ put moituum vitrioli inepte vo-cat fcriba,etiaminfinitos habet Scegregics vfus. Cecidite lictojfx-niina generofo vino ebria qnxdexterum carpum alJifit ad vrina-le de maiolica fic diclo,illoqucictu amputatis loci venis, fangui-

neque copiofe exfiliente animodefecit s & promortua attolleba-tur,non potuit fifti fanguis,nifidi-&i capitis mortui affatim applica-to puluere & obligato,fanguis il-Hcöftetit,chirurgicis de »r > reme-diisianata.

Eidem

!l J



äicum

120 TACHENIIEidemcapitimortuofe» arido

colcotariaffundefpiritum vini de- phlegmatum, qui cum fit pinguis&fuipüureus biblc fpatio 34. I10-ramm nefcio quid inuifibilis vi-trioli fulphuris anodini, firque re-medium apopkdticum txcellens«

Ablutum autcm colcotar fiucterra vitdoli dulcis in cbirurgiainfinites ha betvfiis , eftque bafisvngueti fclopetarii Fejicis VVvr zii > modum autem parandi han cterram Audio abfcondit, fit autemfacilime hoc modo: vitriolum ni-mirum in fole exficcatumvel Ro-manum,vel aliud, quod ferro fit

Vitriol' diuesjindituolte terrae cilfuo co-

*'"*.. P'' opercitlo commilfiiris oblutatis, ponaturad lgnemrota?, vt paula-tim candeat, deindeobrue carbo-nibus,ac ita permitre in igne, do-nec non amplius naribus perci-

pias fulphureumodorem, frigefa-<äa oila, reperfes vitriolum tuuaj,vt fanguis rubrum,cui nffunde,aquamj&ablucvitriolatumfapo-ran omnem 5 vfquedum puluis plane infipidus fit, quem exficca,eftque terra vitrioli dulcis,quamVVvrzius in fecreto habuit, Om¬nibus vlceribus aecomodatum re-medium, applicatur diuei fimodeiuxta indigentiam . Intrar quo,

que

grttiffimamtrx .



HIPPOCRATES.I2Ique in Crollij oppodeldoch.

Aquainablutionisrurfusin Vi¬triol um coagulare potcs , 8c adidem aut ad aliud opus leferuarc •

Tantillum vitrioliin phlegraa-te vel aqure communis quantiratcdilutum,vt dulccin quau faporcmlitiguac

referat dupiicatis petijs U-neis exceptum» $c tepide fecüdumartem, & cum iudiao applicatumingentiavlcera,&vulnera paiu»teinporis fpatio mundiflcat, & in-carnat.

Filrioli occAßonet\ftr%it rtforma*xorii impoßuras dttegere.

Cap. 17.FErrum feHchaty&em^nqiiitin

Mantiffa nullo alio menßruoquam vitrioh C [u'phuris fpi. ingtiiuinitm vitriolumfotutpolfe.

Vbi notandum MantiffamTiif- JgJÄca lingua additamentum dici > «„«jW«»quod finevllo vfu cft. Sicfane re-formatorisMantifla, in qua nilaliud quam receptula hjnc indeexccrpta malt; intdle&a, nugis »vana aequo inaniapromiflarepc-ries.

Ferrum diflblult in fpir.vitiioli,& in vjtriolum coagulait, quod

F ßne

11

II

T



tum ,

i-i-a TACHENIIfine iiidicio vocat naturale, atquein fpiritum diftillari iubet, graiiffi-miiaporis , ignorans hunc (pir.nil aliud effe,& nil aliud effc poflV,quameundcm vitrioli fpir.quemaffudit,&quern poft diftillationcma ferro re&ificauit: in hoc labore

non folum nil acqnirit, fed repeti.ta diftillatione tandem in aquamihfipidam atque ejementalem re-uertitur , vt de laletartari fuo locooftendi > &ideo alias vires illiad-fcribere non audet, quam vulga-resjfciliceteffe grati faporis: adeo-quehic labor praeter impolkuaminutillseft , &c mantilLxnomcn

confirmat. Tinctoribus vcroma-gno vfui effe nunc cftendam , &chacoccafione-ctiam ad vegetabi-lium alcalia paulatim procednm.

Dixi, neque acidum, neqnefal-fum,ncque vllumalium faporcrrtvitriclum deftrucre nifi alcalin:fedfuccus tx gallis immaturis coitcum vitriolo in nigrum, quia de-ftruit , &affumit eins acidum ,

adeoque hunc luccum effe ex al-calibuspatct.

Hoc modo fiuntatramcnta, &cmncstipcturai nigrac>irnb quan-do vitrioli aciditas gallarum alca-liad fufficientiam non combinit(quod fit quando ex galhs nimis^

ma-

I



HIPPOCRATES.I23maturis pluuiaqueablutis-alcali ex pirat , vt omnibus vcgttabiJibuscoutingit(falfedo cnim cxbalatinacre exficcatisj vc fuo Joco ) tuncvitrioliaciditas crodit pannos > vtquafi mareidi fiant, & vulgus cla-mitat Ja robbae bruggiadanelUtwta.

Sic ctiam literse (ctlptx atra-mento ex dictis gallis cc&o pal-lefcunc , quia pranialensaciditasviciioli gallarum debile alcali a. plimia &aere femiconfumprumdebellat>iimiliprormsmodo : vtaeidus fpiiitus quilibet mineralisfcripturaeoblitus flatim nigrumcolorem (i<J cfi alcali) deftruit &c

abiumit •. quem rmfus aliud alcali potentiusreducir.Sic fcriblto cum aqua,in qua vi-

triolumferreum fic folutum,cum- ?$*?£"queexaruic,nulluni faintuneve- ^'" £"~ltigium apparebit, oblme fcnptiimgallarum fimpiici infufione , &momento harum alcali aeidum bibit j fcripturainquenigricantemreddit, qua: aeido

potentivcl

aquaforti ftaeim dclcmr , alcali nimi»rum ab aeido confumpto .

Riufns imbuc cartam cum al¬cali fixo>quod itecum abfumicaci-durn>iter/iunque apparebit feripm-ra.

F 2 Ex



Capillumtiigrumtinfuar.

124 TACHENIIEx didtis nunc patet, quod v'i-

triolum non tingit, nifi acidumcius ab alcali quodamfit abfump-tum.

Vt autem gallarum alcali fiat perfe&ius, perunge faltem gallas pinguedine, veloleo quodam ,

quod in lento cinerum calorecum alcali coeat, relinque ibidemin olluIa,doncc videris gallnsqui-dem nigtiores fnclns, non autemin carbones redaclas , tunc alcaliharum erit tingendo promptius3i huiufmodi vftarum vncia plus'dngit,quamalias libra,imo per fefineviti'iolotingunr,coquod pin-gnedoearum alcali per ignis ca-

loremmaturauit.SimilialcalivoTatili& oecultoabundantquam plurima vegeta-

bilia, vt femper-viuum maius, fafc.uia, granatorum, atquciuglan-dium viridiumcortices Sic. (ficos,antequam maturi fiant »macerantfxmina: in olco in fulis calore,hocqueoleo tingunt capillum ni«

gnlm) hxc omnia vitrioli acidumabfumunt, Sc ab eo colcotar pra*-cipitant plus minus nigrum iuxtaalcali naturam.

Non omittendum , quod ma-gni nominis vir natura; myftcriaanx'c perquireas mirabatur , cum

au-



HlPPOCR.ATES.nyaudiuiffet,quoddomiceIla ex Gy-r.ccco in au!a fumpfiffet per osgranatorum corticcs, qui adfirin-gcre vniuerfal'ter iudicantur, ni-hilominus illi menfes per multumtempns deficientesprouocaue-v „ nixtatrant,non fecus quam filueßris ru & diffus

ta, feu crettcus dietamus &c. cui «Itirmtur cum oßendiffem copiofumalcali, *'#* A*quo featentdidt! cortices>& ctiam '* "'mcnfuira obfimetienemoriginetraxiffe exaeidomorbofo, quodalcali corticum abforpfetar, tniräridefiuit.

Notandumvitriolum artificia- ( ypti cumJe lazurcnm>quodCypriciitn ine- /„//«« fit

pteappellant, cum gallis licetto- <*

t»/r».fiis non nigrefeere, fed cum corti.eibus granatorum tingiere in ob-l'cureflauum.

Fit autem ex cupri bracteis per fpin'tum vitrioli aut falpburis:pcftfolntionemin frigido coagulatur in lapillos oblonges, angularcs,difficile rcfolnbiles , scdifiillatio-nibusinutilcs , nihil enim expri-

mitur, quam flagma, quod affudi-fli,ficuttitillud,quod reformator ex ferro componerc docet in ca¬ pitis principio,e6quod immaturonilpbure plane defiituitur. Hoccum vrina viridefeit, & cum alcaliemfdern vrinas preeipitatur in fun-

F 3 dum



fiiUata datncetum a*terrimum*

crttttm .

klc meta-

phora de•veneris-,^martis concubiti* non

inerte quadrare vide*

xi6 TACHENITdum laztueum per fufioncm incuprum rcdüens.

J>ic & atrugo (quatenus ex am*turocupro & actro ) non nigrefc'tcum gallis, fed fit fpadicci coloris,fub pace reformatcris fcio atquecoinperio exinde nil nifi acetum

diftillari pcffe, eö quod remanenscaput mortuum poft dlftillatio-nem in purum cuprum per fufio-nisignern reducitur , dequofuoloco pl ura.

Vndeliquet, quod neque xsvftnm cum toftis gallis nigramtincturamproducit, vt AlexiusPedemonranusmulicrculis pro-mittit , quocum tarnen feanx'xtorqucntb'sorisad capiüos dem".Strandes» quicqtvid cnim illfufmo-di compofitio tingit , folis gallisadfcribendum,& non vfto rcii •

Viti'iolum autem cypricom eftvere Hermaphroditicum , & na«turalisacidi & ferrei,& cnprei fulphuris ditiffimum , ob id femper humidum, & nunqnam per fe in

lapiilosconaefeit, promptiflimeob id cum gallis nigrefeit , argu-rnento, quod Veneris, & Martisnatura: fit panieeps ( vitriolumenim veneris finc Matte cum gal¬lis non nigrefeit,vt oftendi). Fer¬rum cnim <3" cuprum fanguint &■



HIPPOCRATES.I27titmuitate funt coriiuntla , vt ma{& f&minai hocarcanum, inquitB.:filius de v'dno\o,debetistacere?<y tarnen notare ,phrimum minttntereß . Hoc vitriolum in aquadiflblutum fului eft coloris , inillo ü difloluitur aesvftum, yel

cupri lamina, vel ferrum antiquu',tunc in lapillos conerefeit, fitquevendibile , .medicinis tarnen infe-x'.as.

Album illud deGofliria, vt&illuddeCarinthiaparticipantqui- ouu f*r*dem Martern& Venercm non ta- ceißvomi-men funtopulentaimmnturoful- '»'«««'*

phureferri,obidadmodumpigrä Ta m"vinnigrefeuntcum gallis:huiusfolu- devitrMn

tl guttula cum gallarum fuecomixta fupra cartam cadensfacitiridem varij coloris , poftquamexaruit. Iftud album nobile eft vo-mirorium,de quo viele Croiüum .

Vitriolum vero Romanüm • ä«»««»«»quod ferro eft ditiflimum , licet

pauperfpiritu, feu naturali aeido,lingit prompte immaturi ferri ra¬tio ne

Sic vitriolum ait!ficiale,quodfitex ferri limatura cum fpiiitu vi- ^rtifid«.triolb vel fulphuris,eadempromp- U vitrMZtitudine tingit,& ideo tinetores indefectu vitrioli dulcis, adduntvi-rtiolo mordaci ferri limaturam ,

F 4 qux



Cnem mar til.

Sjtnguit ventrit > ir mtrtit •

128 TACHENJIqua; plane ab ifto mordaci, & hu-

fjido vitriolo diflbluitur , & ficulc'cfcit, fitqueadtingendnm ap.

U'us .Crociis martis (qui fit ex art'fi-

ciato vitriolo , in ccoperto cruci- buloignito, donec rubeic-r Solu¬

tus in falls (piritn, ac digefi r.s cumvini fpirituacquiritauream colo-rern-, fitque medicameimun nobi¬le in colica, ;«5rcro,ant.'quisoppila-tionibus hcrnia &c. Herniarum

plures funtfpecies , nafcunrurinhoc affectu plerumque flatus ä propria partls indifpoimone,quo-rumgeneratio m'fi hoc , autfimiliremcdio per os sflumpto fmpcdia-tur.niinquamfanatur hernia.

Huiusfoluti croci martis guttafaltemin fem-vncia decocTu, vel«xtracti gallarum complctiffi-mum fit nigrum : cffuiKleliquo-rem,& aqua clara cluc vafcuium,hxc ablatio tibi dabit ametifti co-lorem. Guttula prion's in cartarncadens,poft fpontane.imexficca-

tionemeditcolorcsvarios, vt pa-uonis caiidam,curiofisoculis val-de dcledabiles.

His periucundis expcrimentisolim cum non fine fructu infuda-rem, vidi digitos colore purpureotin&osjficincontingir ex auro fo-

iuto



sAnrum

HIPPOCRATES.129Ivttoin regia aqua , pcrlcucraui't-quetintiuaperaliquordies, hancBafilius (angtiincm ventris CTmartts appellat, & non fine ratio-nc, eandcm accurate obferuare ,& tacere iubet. ^T

Anrnmaqua regia corrofum»

r.c in vitrioli formam coagulatum,tingit,vt dixi, digitos purpureo co-lorc , & cum gallarum infufionefit inftar mccini flaui liquor, quocum larga manu oblinc cartam,in qua poft exficcationem tinctu-ra lucet vt vernix.

Siergoauri , velpranominatl P°tnijt*icroci martis folutio,tingitxquali*"" ■ter» magnamconuenientiam in-

trinfece vt habeant , ncceffe eft »conhmdt'sergo his duobus per colliquationem. fit fubiecTtum rai-rabile, ex quo Poterius fuum pul- 1uerem feil, fulphur metalfornm»vel hydroticum, velaurumdia-

phoretienm, fic placuit appellare » praeparauit. Cuius adkio eft, non-aluumlaxare, non vires labefa-&are,vt Scammonea

, Elateriurrt&c. verum ineidendo,feparando,atque natiuum calorem adfuuan-do . OperaturiftudrcmcdinmimnobisSolis inftar erndos humorescoquendo,& fuperfluos infenfrbi-liter exficCandojfic f l uxiones-om-?

s i F 5 nes



«*£'tatn'i

130 TACHENIInes. tollit , pmtifaos nobillon'busicburconciliit, acdemum repa¬rat vires, feßaque membra leuat.Videaturde hoc pulucre Centur.jPoreri jcurationum infignium.

Dolore , atque animj moeftitialanguentem aoui virum, qui poft

cxnam bina auri folia cum borra-ginis conferua deglutiebat,& bre-ui anlmum, & fomnnm cum ala-critate,& virium robore recepir.

Priufquam autem per os affu.mitur, oportet vtfplendor per ex-candefeentiam ab auro tollatur,niii enim hoc flat » non folumtunc negatur aeido :, & molli igniin ftomacho fedenti ingreffus> fed

ctiam ipfis falf-acidis, & corrofiuisregalibusaquis.

Hanc Hippocraticarfcienti' no-titiam > & Cognitionen! prius ad-difceredebuiffttreformatorjpriuf-quam in anrum , tarn ludicre , &iniquescontra veteresruftico mo¬do debacharetur.

Argentum In aqua fort! ex ni-

tro, &alummecoiTofum ä gaila-rtuninfufonon mutat naturamr haemiftura fi liniaturcarta,po(t

biduumquadibet litera nJgra ar-genteo fplendenti filo circuadatavifitur ,quod finealcalinoncon-tingit. Hinc rarusilleintelliget,

quarc



HJH'POCRATES. 131quare metaphorice aurum maf-culum » & argentum fenrünamvocarunt veteres noftri : guttahuius foluti, fi largamanu in car-tam cadit, duck vltra argenreumfilum,aliud cÂaneicoloris,qClaiiAudio j'ta dep<&um cffet amsno

fpcdaculo.Scorpionis> aut c'uiufuis infcdh'vcnenofi morfus > aut pun.clöra,licet in turaorem cleuata per latum^.mellam,aut monetär« argenteamfuperligatam ftatim cedit » vt &tumor, &ardor.

Sunt qui ante tempus defor-mantur caniric, cuius vitium fae-mineofexui valde incommodat»

poflunt aiKem dictum vitium cse •lare argento in aqua forti foluros.A fatietatem,humefadtafcil.fco- pulafetacea » priusin aquarofa-rum optima diftilhta ( non diAilla-ta enim habens alcali, argentum

prxcipitat ) quam denuo excute»ne humore fitebria, hascfcopulaita humefaeta leuiter apprehen-dat

folutionemargentf,

rurfufqueexcutiatur,ne gutta cadat,quain-vnge capillos canos, qui non fta¬tim nigrefeunt, fed poffridie, nihi-lominusdiefequente ablui debetcaput lixiuio, & fapone, fic pul-cherrima inducitur nigredo tres

F 6 menfes.

Scerfianisiftui mtde

tur tirgcif-'



Ststnnhm ,

& flamlH

i?2 TA CHE NUmeni'es. perdurans. Elapfo d:<ftotemporerepetenda cd operatio, &totiesquoties neceffitas vrget.

Cauendumtft in operatione,ne cadat gutta liquorisin faciem,macula emm nigrj inuritur vix

per 4.dies delebilis. Sin autem ca-

fn eeeiderit, ftatim perungito lo-cumoleo quodam» hocenimim- pedit pro parte ftigma,nc valde pe-netrarepeffit.

Obferuandum etJ3m, ne fcopu-la argenteoliquorc humefadba ca¬ pitis cutem attingat , vrit enim Scmaculas nigras infert,quare tranf-uerfi digiti (patio cutem ne tangas,Jiquorenim poft ablutionem ca¬

pitis paulatim vfque ad capillo-rum radicem fpontc ferpit.

In fufeum autem colorem capilli tinguntnr gallis teftis cumlalearmoniacoinaq.foluto in H-nimenti formam temperatis, per-ungitur vbique p& polt horam ab-luitur non lixiuio,fedfapone.

In Fuluum pariter cum rha-

baibaro eodem modo aqua falisarmonjaci txttaöto . Poftea ab-luendumtft. .

Exftanno , & phimbo in falisfermam cum aeidis redactis cumgallarum fueco , vt & omnibusaliisaJcaJibus caditniueus fiindus,

id



HIPPOCRATES.I33id eft, alcaliacombibuntacidum »&metallum pctitfundum immu-tato colore, adcoquc non poffüntdid vitriola, vt reformator exifti*mar.

Ex ftanno,mercurio, fulphure,& feie armoniaco fit aureus co-

Ior,qui dicitur aururn mufaicum >feu fcriDtorium hoc modo . Exmercurio , ßeftannofitainalga-ma,ißud lauant cum fale,& aquacalidain mortario lapideo cumpl.ftillo ligneo, donec aqua effluatclara.

Peftea li'quefaciunt fulphur/ li-quatoadduntfal armoniacum in

pulucrem contritum , mouentcontinue fpatula ferrea, donec re-friiceritjiTiaffam in pulueremcort-terunt in eodem lapideo morta¬rio, &adduntamalgama , hancmixturam öptime mixtam fubli-mant in Cucurbita vitrea optlmehitata nudoigne-j vteinnabaris,ori adaptatUEcooperculum fer>mim in medio foraminarum »

quod ßilo rtrrco aperiri, &claudi pro exigentia pbflk, paulatimcrc-fcaclgnis , &vfquead brunnica-tem incandeicat Cucurbita , ali-quandoextraheclaunm , feufti-Kun>fi fumat, ptrge tali eafore, firjonôbtuca foramen luto, & pec.

ge

\Aurumfcri[ttrunt



t

134 TACHENIIgc di£to calorc lublimaic . Tan¬dem aperi wn s, fi color placct auter ignem 5 fi non, perge per medianahoramdonecpeifecTtnm acqiliratco]oi'em,cooperculumfit benc lu-tatum,ne fpecies euanefeant.

Ex hut kS Q_»a; de ftanno, & plumboficri

fitßi, vt pofmntrcmediaabali sdieta , &cturba ext- f cr ;ptafunt, ea repeteie mihi nau-fi"»at. f eaE iünt , vmim fairem monen-

dum eos, qui fal faturni diftillantin fpiritum&oleum , exiftiman-tes ex plumbo harc prouenire, lon-gefalli , ab aecto enim illa exo-liuntur , non fecus quam alcalitartari aceto impi^gnato contin-

gerefupraoftendi.MiteHtiut Meixuriuscum aeidis folutns»& recoagulatus 5 cum didto galla-rumfueco , fegnitetflauefeit au.rumimicans > quod abijs notan-dum,quorum inrereft.

Mcnaoraui tunc temporisCof-mopolita? veiba, Tradtatude ful-

phure: ex mercurio,\n^\iix-,ommitftrficcrt pottris , qui habet in-fe

fulpbur fuum proprium bonum [t-eundum magis, & minus depura-Jum,& decoäum^natura. Qua-re alcali iarl 5 &excellentisope,cuius fupra mentionemfeci,mer-curium mundificauiin calore fo-üsfub fihem menfis Maij- Accidit

Vt

I



HS ——

;hippocrates. 135vtchirurgosarnicus petijt prxci- pitatum, quem Hartmannus innotis ad Crollium Arcanum Co-rallinum vocat , fed cum huinsvfum, tarn intus, quam ab extraminimi femper faciens , ideo in

promptu non habui, attamen pe-

titori , fatisfacere volens diffolui prcedictipurgatimercurij fcin.vn-Ciara in nitri fpiritu , in noua vi-trea, Sc mundiffimarctorta. Pofteiusdiffolutionem vidi in fündofecem nigram , vnde indignatusquafi negligenteromnia inipexif-fcm 5 commoui retortam , fed fextardum motum oftendebat,quareeffudi liquorem , in aliam retor¬tam , puluerem in fundo grauemablui,& fupra carbonecum nftulafuforia(vt aiunrjin granum purif-fimi auricolliquaui. Condimen.tum hoc,fapidumfore faltem pru-dentibus licet delaflatis non dubito..

Igitur ex feptem metallis in aci-do folutis ferrum » & argentum

eumgallarum fucco tingunt co-lore nigro, im6 argentum etiamfine grdlis» eiulquenigredoappa-ret , tunc cum iam acidi fpirituseuanuerint. Reliqua metatla licetfoluta, & recoagulatavirrioli fa¬de ludunt, vitrioli tarnen aöiones

non



Imfoflatain Regiaf härm ac. x

t;<5 tacheniinoncdunt > vtreformatorexifti-mat : caufam perpende fi potes,eam enim fcire iniueundum noncft.

Vnde liquet, quod fal volatüefme alcali gallaritm,ccrticum gra-natorum, vel herbajtcim vulnera-

riarum non tingunt nigro colore,nifi cum ferro in minerali aeidofoluto.

Aliud notabile, quod naturalisaeidus fpiritus purus, non a quo-quoacquiri , aut haben poteft,namdiftillatusexvitriolo , &v-trunque rec"h'ficatus , nilnquamdeferitmetalliliquamen , neqiteab eo praeeipitari poteft vllo alcali

vulgari modo , in his nimirumrurfusfe veftirnouocorpore, re-ditquein vitriolum, quod erat, vtfuo locooftendi . Paracelfus ta.men quodammodo purum lau-dat illum prope paguliira Veitinin Heluetia,vt fupradixi.

Rerum examen pertranfiui, vtMediana; Senatui patefiat, quamignofanterfcribacalnmum in ve-

teres^noftros ftrinxit, & quamin-digne fibi reformatoris titulurharrogauit, qiiinelcirfuum magi-fterium ftminis Kermcs nil aliudeile,quam terram aluminis, qvxex ipfis granis metu vacui acicium

oeeul-



■■^MM

HIPPOCRATES.137occultum forpfit , quatenus pro¬

prium aeidum in alcali urcari per.didir.

Vtgetab'ilium tutchanica itiflra-menta vfiendit ingenert .

Cap. 18.VEgetäbilia omnia non mi¬

nus , quam animalia faa- bent iiiftrumcnta fua vitalia-,quibus vtuntur ad horum incremen-ium,& propagationem In femirteigitur tanquam ouo,vel ftomachodormit fpeeificum aeidum cum

pufillo alcali pro Mi fuftentatio-ne rduce Teil, facultates 1GNIS &AQVA,vt aitMagißcr.

Cum vero in terrain proijcitur>tunc humido foluitur , &calidoexcitatur a fomno , aeidum vtigneum, ineipit agere in alcali,feuaquam , illud Rtdlorcalorisopeinformat , & ficinuifibilireraei¬dum affumit alcali, & alcali vieif-

fimioibetacidum , ttiviramque parier» tendunt fermenti modo : Zlm'ftuJ?,,imönonceflant , -donec curfum occuiui» prafixum ad fines fuos abfolue- JW.rint, Spiritus an fenex aller tra-hit,«Ucrprotrudit &c.

Humidum cuiufcimque vege-tabi- 1

Fermenti



fermtntH

ferurndotrrftit

138 TACHENIItabilis coniinct -icidum > &alcall,inalijs praedominatur alcali , inalijsacidum , acidumtftnotiffi-mum , alcali vcro hactenus pauciscognitum > quod in exprcflb vua-rumdulcifucco vt not'flfimo adoculum nuaecftcndam , in quo

prinajs quidem diebus RECTOR.dormit , (cd paulopoftadmouetmechanicainflrumenta, acidiirnihcipit rodete alcali, hoc abforbecacidum,fitque actio, & pugna vc-hemens, quam ä feruendo fer-mentationem appellamus , & inilla pugna perfeuerant, donec aci-dum vtmafculumvicerit alcali, inilla pugna ambae facultates fapo-res feilieet, inftrumenta mechani-ca,vel architechonica ( voca vt lubet), vcl etiam Archeus, calidumranatura See. patiunturingentemcladem, fiiquc intemecio vigorefaaeidi ab alcali abfoepti, Sc peflun-dati , ac tandem fatifeentia ambocadiuu mutuo amplexit in cada-iicr,(vinirefpedhi) quod Tartarus

nppcllatur . De hoc ait BafiKuj,quiafefegregauit, fequitur biticmeliorem partem in vwo reli-quiffe.

_ Tartarumhunc ex retoeta fi di-ftillaueris, aeidum excitatur a ca-lore > & rurfus ineipit agore in a 1-

cali,



HTPPOCRATES.n?cali 5 illud viciffim in acidum, fit-quc noua fermentatio, ob id Icn-tiifimoigneagendumcft, & licetrecipiensvas vt vtingens, & ma-XÜTlUriijferrricntationistarnen in-condenfabilis oder ( Gas vocacHelmont) perci'pitnr ä longe,non

fecus, quam in ipfiusvini fermen-tatione , vicit tandem alcali aci-dum, illudque plane abfoibct, &ambo pro maiore parte fixantur,quorum RECTOR fub incon-denfabili odore ad nuim chaos re-diit.

Liquor >& oleum in reeeptaeu- .loiaturata funt alcali volatili e-gregij vfus per fe a paucis tarnencogniti •

DißillatUrn hnnc liquorem Spiritusvna cum o!eo faetido, fi rnrfus ca- Tartart piri mortno rer.ffuderis, tunc alcalivolatile , quodliquor, & oleumcontinebant, abfoibeturabaeidoin capite mortno,& fixarur: quodautem rurfus tunc extillat, eritaqua: elemento vicinius,&mino-

ris ifficacia^non fecus quam fpiri-tusvitrioli vulgaris fupra ferrumdiftillatus,vt fupra notaui.

Reformator vero in fuo inutjliadditamentoAfantiff* Hermeti*ca (Ltto fol- 745- vt vbique ficctiam hie grauiter impingit s ait

enim:



i 4 o TACHENI1enim : Vulgaris fp,ritustart/ir;;qui ü fao reüilo capite moriuo nonrifttficatut, nullit raUompiopurofpirtru tartari htberi debet .

Ex hoc fuo rcct'ficato fpirituTartan componit medicamen-tum profccto commi(erabile,quod

vocat in MWtffafol.jso. mtxtu-ram de tribus cxmimralibus fpi-ritibus .

Primo, alcali voladlein Tart.i-ro faturat cum acido fulphurisanrimonij , idque vocntjptntumantimonij tartarifatum , fi fortefortuna aliquid alcali volatilis ad-luic fuperefief,en,quid agit 5 illuddeinde mortificar cum aceto exarrugine, & acido vitrioli: vndehasc di/pendiofa, fed artificiofa &inutilis compofitio coiiftat ex a-quaelcmentali, & aceto : Hancmixturnm antiqui Pofcam nomi-narunt, huic reformator nil nififetoremtartari addit.

Spiritus autcm tartari ä pruden-ti Hippocratico dißillatits non eft

acidus , fed fufa amarus, & alcalivolatilifaturatus ,qui ä fpiritu vi*triolifibiaffufo ita incakfcit , vtlagena vix manibus contineri pof-iit,euidentiargumento,qiiodaci-dum vitrioliagat, 8c alcali tartariabforbeat, non lecus quam calci

viu«



HIPPOCRATES.I4Iviua: fiaquaaffundatur, contin-git, nam quemadmodumin calciscalefaftionc falia moriuntur,& inueutrum degenerant; fic quoquedefpiritutartari cum acido quo-cunquecommifto intelligendumcffe docet Hippocrates de dieta >

ptrrnixta atterantur .Redconunc vnde digreffus adchimicara id eft fapientiflimamvini fermentationcm > cuiusNA-TVR^ LABORIS (vcrba Hipp.)caufa,tartarus fe fcgregam't, atquein fundum vtcadauercecidit.Hu-ius vini acidlcas per vniucrfum \i-quorem diffufa palato, eft admo-dum grata refpectu alcali , quo

cum amicitiaminiuit, aeidumquetemperat in fuauiiTimum fapo-rem y quarein Vitium reftitutioneomnibus reliquis cordialibusprac-fertur,atque a venerandaantiqui-tate (enum lacappellatumfuit.

Tandem aeidum ficut vbiquemafeuli arma gerir, r urfus infenfi- bilem pugnaminftituir,paulatim

alcali fuperac,& liqilor magis raa-gifque guftancem linguam pun-git,donecalcali plane fuperatur,&tuncacemm communi nomi¬ne vocari eaepit.

Cuius ad 2- vel 3. vnciaspitrihauftusin naufeofofebris acceffuj

non.



14* TACHENIInon folum per fuperiora, & fnfe-riora euacuat , fed infuper aeuitoppreflumftomachi fermentum,vtalcali'zatum morbum vinciat,&fuperet.

Aquo per alembicum fi fepa-ratur fubtile ä fpiiTo, acetumdici-

turdiftillatum . Spiffuro vero feilfundus in alembico, fi adhuc per ignem nudum concrematur , tibidabit per elixiuiationcm, Sc mun-dificationemalcali tarrari purum >nonfecus quam praeber ex ipfo vi-no tartarus combuftus & mundi-ficatus , multi credercnolutvuntvtimpoffibile in tanto feil, aeidoalcali fuperefle: eftque id quod vo-luitphiiofopinis, impoffibile darimateriam , cui non (abfit aliqrmforma . El Hippoc. fine arte nonrepeririin natura aeidum purumfine alcali mixtum,& vice verfa. i.dedixta, fepiusinculcat.

Huicalcali puro fuperaddeto-ties acetum diftillatum , &euocainfipidumplilegma,donecacetum

eiufdem faporis diftillando egre-diatur, argumento alcali aceto fa-turatumeffe , Sc ntf aliud effe,quam rartarum vini regeneratum»cumomnestartari a&iones edat, per retortam enim diftillatus datoleum pinûe , Sc aquam ama.

ran;,



HIPPOCRATES.I43rpm , nonfecus» quam tartaruscommunis, vt fupracap. 10. & inclauis cap.6.decanosedocui •

N hilominus putatitij magnifi-ci Domini hunc taitarum . Profate cjJttitiaHvni fecretißimo ,contra oranetn veritatem , poft

pcfuo decore in perpetitum cri¬men pofteritati in proximi detri-mentum laudare, fubfcribcre»&approbarenon erubcfcunt.TiurM-rus enim,ii\qu\tBafilius , quiafefegrcgauit meliorem parttm invtno reiiqnit.Sk quoqucacetum,quo alcali tartari faturatur , am-

pliusvinumdicincquit , quiain-quit idem B filius contrartam ba- betfacultatemcumvino , qucdcuilibct pharmaceutices tyroninoriffimum , ä vino cnim per diitillationcm feparatur fpin'cus

primo j phlegmaremanet in fun-do: acetum autem primo dimittit phlegma, cV i'piritus vltimo afcen-dit . Quare liccfal pluresannosante decancrum nimiam fapien-

tiam, foliatam tartari terram , &cnon fal cffentiale vini vocaruntfcriptores.

Hunctartarumin additamento D "«»"-*

inutili, quod mantiffam volunt, ^"Z.vltima edit. fol. 337. Sal xoßrumetfenttalt Vini, vocant vacui, &

alca-

I



T44 TACHENIIalcalizati dcctores: adduntquef feto vino lege ariii, nulla prorfusre peregrinaadtifta paratum :

proh iupiter! quot verba, tot men.dach.Sal noftrum ! quomodo ve-ßrum cum Crollius ante fxcu-lura fcre in Bafilica Chimica idejn prorfus praeparare docet,vocatque

ial tartaii accto impraegnarum■vtiturque in florum antiraoniicorredtione?ntqut fit ex vino, vtoftendi.

Et infuper huius tartari ope_* promittunt veram martis tirttlu'rata MartigcniScarabasi ■>qua? ta¬rnen ficut piascedens cum metoaceto paratur ■>&ideo nihil aliud

effe,quam terram aceto corrofam,ficprobo.Accipe ergo vitrioli mattis vti

docent in Sole > vel leni calore inRifum u- album pulucrem cxficcati ,&: tar¬nen amki fari regenerati ( quem ante di&i

Dolores approbant , & Salno¬ftrum effentmlt vini e foio vinofege artts,nulla prorfus re perigri-«<jd</i>ß<?,credunty'ana.Tartanim

hunc accto faturatum,& beneex-ficcatura > in rnortario reduc in puluerem,cui adde vitrioli martis puluerem,banc m'xturam expan-de in largo fendo vitrei vafisfqua-drata? verbi giatia lagenx ) os vafis

clau-



HIPPOCRATES.I45Claude ccra , ne hutnidus aer in-tret, & paucis diebus in nibicun-diflimum colorem praecipltatumvidebis.

Hunc antiquiflimum pracipi-tandi modum , fcriba cum Omni¬ bus Alis Magiftris, & approbatori- bus nunquä intellexit, vulgatifll-mus tamen eft, & onmibus phar-maceiuices difripulis notiflimusin prxparatione Magifterionimciuftaceorum,cxcmpii gr. cora-liorum in accto folutorum > incolus claram folutioncm inftil-lantfpiritum vitrioli, veluilplm-ris >q oi cum potentiorc s, & nobi.Horts accto fint,il!ud de pcffeflio-

ne deüciuttt , & Abi coralia ap- propriant, quod txponderepoftcxficcationemcognofcitunliquor.vero Aipernatans nil aliud tft >quam vitrioli phlegma,&acetum,qnodeiusdiAillatio probat.

Simili prorAis modo, ait mensHippocr. intmtl'ita Vera martitimperitorum Dcctorum contin-gk: fpiritus enim vitiiol", qui fer- ^nin*

rumcorrofit , cum fitpotentior !>*<«•,«'»-accto,deijcit i\\üex [atenoftroef- trat * ltf~ftnttale vini, & tart;.ium Abi affo. '""' '"*ciat vtpote fadliorism 'lis. Acetoaiuem vt alten* parti , falls nofirieifern min vini> m'l Aipcrefl, quam

G fer-



Spir. vinitx actio •

Spir. rinireffificatuimagna vir tutts.

146 TACttENti' 'ferrum,quo cum te affociat, & abipforubeicit , eoquodfoUeffetie-qucum :conc!udit Hippoc. de dia?ta.

En extorris focietatis verammrtistinftura,cum vcto illorumfale ejfentiali vitii praparata,quam fuisfaltem in aurem clan-culuiivfufuil'ancqnid ni! mon-fcS.n.partutiuntjfcddetcdta impo-ftüra, & lavuadenudatanaicitur ridiculus mus,ferrumfeil,in ace-tö folutum fabris ferrari js notiffi-mum.

Exreferuato phlegmateaceti äfäletartari abftra&o per phiolamlongi colli euoca pingtic , & ful-

phureum ardens aquolum > quodvulgo aqua vif« dicirur , viridiseft coloris, attamen cum reliquisfpiritibus ex vino diltiUatisin vir-tute concordax: vnicö veibo bal-fernura cftin comparnbilevene¬rum putridarum •>aliorumque af-fectuum.

Viuit fcptuagenarius negocia-tor aqua.» vit«, hie patiebatur plu-resanniiam Amt elapfi , ingensfrigus in fmiftro fcemore, vt pun-cturas non fentirer, frigus paula-tim defeendebat verfus genu rän¬dern fentirecaepit nefcio quid cur-rere inftar pifi rotundi , &■

ilico



HIPPOCRATES. 147ilico intumuit crus,ceciditquci&uoculi in terram . Hie vnetus fuk r.qua v'.tx ri&ificata: (qua? ad ma-nus erat j apud ignem carbonunjfort! fridtione afpetis linteis , vtrres vneix confumerentur,die fe-quente fuircx'it,6c fanus, & vege-tus hodie per plateas obambulat.

Noui militem qui in obfidioneCra'tae vulnus in brachio acce^ pit .-»quod per ineuriam ira exafpe-ratum erat,vt brachiumdcponcrcchirurgi inflituerent , liic autem potiusmorimallens , quam fine brachio viuere , dolens , & gart-grena tumefactum brachium per-guttabat fpiritu vini tccTtificati» de».

ncctumor»& dolor ceflaret,hodicque viuit cum brachio fofpes.Quomodo autem fpiritus vini

cum colcotare fiat Apoplcfticummedicamentum fupra enarraui -

Viridis ante nominatus vini Spir. vmfpiritus , reditquoqueinaquam />» «?<"«•elementalem > quandoaliquoties percohobiaab alcali tartari euo-catur , & tandem alcali fix um

quoquein aquarn fimplicem re- petitadiltillatione , totaque vinifubftantia in aquam , & terramelemcntalem,omni (apore,&odo.re priuam tranfit. Sic rector pau-latim ä fenßbus noftris externis in

G 2 nihi-



Damitit

fpirititstuus in tmnibus ff fielt, cap.13.

Sal Urturi

fiptrat 4.quam äffttun villi.

CorrupthOmnibus

mutut in-(er ft efi,tnattri ätnmtre » &minor nmaiort .

Hippecr,4eä'mt*.

148 TACHENIInihil um recidic, ita vt botrio tionitiucniat opus, quod eperatus eßZ)f«/:Ecclef.c.3.v.ir.Patethinc,quod vuuarumiuccus, nlcali 8cacidum , in quibus RECTOR habitat, confcruault per varios ca-fus,multaquedifcn'minavfqne advltimam fui annihilarionem.

Hinccanit facer Poeta : ablatofpiricu omnia in puluerem fuurrtabeunt, &euandcuntPfal. 104.V.29-

Hocaddamprocorollariolui-i us capitis: Quod fal tartari cxfic-catum reparat aqueam partem afpiritu vini, fiinillumproi;citur:8c puriflimus cuadir.

Defertam & incultam viamexf Unat, Cap. 19.

OVod pracedente capirulomvnaiumfuccocftendi, iL

ludipfum de omnium vegetabi-lium fuccis inteHigerrdum oft ,omnibusfiquidem intft acidum,& alcali magis, & minus, vt Hip- poc. &expenentia docent, ea ta¬rnen diffcrentia, quod in lll's, qua:frigida appellamus, prasdomina-tur alcali, & non funt fcrmentabi-lia, nifi extcrnoacido,autcaloreexcirentur: qua: veio calida dici-

mus,



HIPPOCRATES. 149mus,in i js acidum pramalet, Sc obid facüefermentefcuntj vcin pro-grcffuapparebit.

Qitorundam etiam vegetabi-liilm fuccus eft vicinior fixo alca-lij&ideocum acidis miiierallbuscoit,ficiU oftendi in gallarumftic-co, femperviuomaiore, granato-

rum corticibus, femine furnach ,myrobalanisnigris , citrinis &c.quare interniserofionibus vt dy-fenterijs conducunt.

Quorundam eft multo delica-tlus alcali >ea propter acida mine-ralia illud confeftim tibfumunt ,quatenus iunt nutritiua , &ani-malium digefiioniaccommodata,id enim confiftit in mitiori,& fub.

tiliffimofpintualiacido , horumcenfus funt pyrola , alchimilla

betonica farfara&C. qua: vulne-raria cb id vocari crrperunt, quo-rum alcali obortam iniuftäm aci-ditatem in ßomacho, vt & in vul-ncre minuunt, inhibent, atqucarcent , quiaacidltasomnis extraftomachum noxia eft moibofa»

atque putredinis comcs , quamvulgus ab effcctu calorem dich,fcbres enim excitat,& vulnera pu-trefacit.

Acidum illud vt caloris, & pu-trefa&ionisinirium obferuarunt,

G 3 quam

vulnertri*



i5o TACHENIIqnarnplurimi pcriti cbirurgi irr vulneratisrea de caufa illos prolii- bcnt vini vfu, &riete, ne fubrih's,& vaporabilis vini aciditas ma-lum augeat.

Di&arum herbarum vnlncra-riarum alcali non fit manifeftumcum scidis mineralibus , qua; id. proptci adnaram graeilifatem ab-fumunt : fcdquoniamdi'ctavul-neran'a funt nutritiun, idd'rco eo-

Murägtn rum ^^„j- f u ;fi n3 ;]jbus lUltritilllS»äet jua na , . ... . ,, _ „ ,tura.. & mitioribus acidis feaffcaar.

Vtirnurenim falefauirni frftocumaceto diftillato, qafa anima-l.'um digcftioni non relrdtitur*ideo propinatur in Tuffi ficca , in

accenfis, humidifque h'pochon-driacis paflionibnsSee. pia-paran-di modumticcent Tyrocinijfciip-torcs ,nnnqimm ex lyrargyro pr.rari deber , cuprnin cnim ad-miftum liebet, & ideo per os da¬rum vomitum uiouct . ExicrnettiamvtiiTiui-in omnibus inflarn-inatlonibuscum prun'tu coninn-ftis ,vt (erpentlbus vlceribus , &

fcabiciitamin f:.cie,qiiamalibi di-uerfimode applic?ro,vc 1 fimplici-tcr d'raclima in lib-vna aqua? plantaginis-föluta , vel criam mixracum oleo rofato, quantum feil.olcipotcftdiflbJui,&c.

Huius.

Stl fatur-nt ßeri de.Set tx mi~



HIP.POCRATES.i5iHuius falis faturni drachma

diffoluitur in tribus vncijs circiter aqua* diflillatcE, qua» alcali volati-Ia non habeat (de quibus poftea)rei'marinifcil.lauendula:,, ruta>.>vel rofarum &c. permitte vt fecesfidant , ha*c (ölutio fapore dulcistft, & plumbumabfconfum con-

tinet.In hoc folutum fal fatnrni , & pcllucidum liqiiorcm flilla fticr cum darum di&arum herbaruravulnerariarum,& ilicö lactefciuargumento , quod alcali, herbaeabforbet aeidum ex plumbo,quod paulatim ad vafis ■fundumde-feendit. .

Supra oftendi alcali fixum excineribus ptxcipitare mercuriumin aeidis raineralibus per artemfolutum. , .

Ec alcali , vel fucenm Gilia-rum> corticuiT.que granatorü&c»quia cinerum alcali vicinius, pra>cipitare Vitriol um-.

Sicctiam invulneribusobbor-tum aeidum , mitiffimumalcali

requirit,& ideo mitius examen .Paracclfus, eceukum illud berbarum alcali primus obfmiauit, /eiqui barum gradus minutiffime,& ««fortaffe fimiliexaminedidicit.ob- "'feiuauitqjinvulneribusputredines

G 4 ex

PtlrAcelß

[ci-ntin ±4.

■lyticACOrVOiHT71*



■Ek

feiii velfemarist vicera,fr vul»erafanan

bus.pulmo-

«um vulne>■<•yxf^r/t,"vlcira ve.rinn, ra-*l» dhttur «an.

152 TACHENIIex aeido prouenj'i'e,quasfcqueba-rur febrilis calor , & vulncruincerruptio, ea de caufa primiWn-quam, potioncs vulncrarias pne-fcripfit,& f a-licirer d'ftamaeidita-tem, & pntredinemcoereuir, vo-caiiicque ideö eas vulnerariasher-

bas •

Et licet Iohannes TagaiiltfiisGal!us,& Gabr'el FnllopiusltalusMedio clariffimi, & Chirtirgi ex-cellenc'flimi in vulnerum cura-tione poriones vu'lnerariasdam.nent,& cxpJodere conentur, affe¬rentes eas fuo calore fanguinemin corporeinflammare,extenua-re,eiufqueeruptioneme vulnerctxcitare.

Tarnen cum fimplicia vulne-raria non cuiiibet chirmgo nota >

& fine diftin<Sione , &alcaligra-dus cognitione prx/cribaniur (omnibus enim adire •Corinthumnon contingir J experientia etiamd'üx potioncscomprobata*finr,qnibus Paracelfus etiam pulmo¬num vJcera felicitcr /anauit , vt

hiftociarteftantär , non minus &hsffticns febresfvt nos quoque ex- perti fumus, vt pcftea diecrur) o-riundasex vniuerfali , & (blida-rum partium inepta aciditate,vni-co verbo calorisnomineappella-

ta.,



M8KX9I

HIPPOCRATES.I53ta,quam d"6ta alcalia longe prom-t.'us kc"teabuimunt,& abfcibenv,vt fuo loco oftendi, & ipfa fana-t!o docet, nos idto potionesvul-nerarias , incurationevulnefnmmerito retinebimus, &viurpnbi-rrius.

Aciditatemeffecaloris , & do-loris eaufnm obferuarunt cumchirurgis quamplurimi emiin&'ioresmcdici. Crnftaccaqucomnia, fttcificummagis,& minus prompte vel rar- "°^° r mdeiuxta proprictatemacida com- '."uTtrh blberej&abfumere. Et eft ratio, r « dcm<m-quaiecomuCeruivnüafem-vn- ßrtbUe «icia ad integram in aquis refrire '£•'£"' * b.rantibusfeliciciim fucceffu ftbn- umepu-

citantibns propinatur. Nam ficur fritw.m*cornu Ccrui reliquaque ernfta- «/>•»•cea ex aceto abforbent, & combi. bunt aeidum volatitemfalemj ficaeiditatem in febribus tollere , &cabfumere non ftne magno animigaudio animaduerterunt :namß-mili prorfus modo operatur homi*nis natura , concludit fummusHippoc-dediaeta.

Praetervulneraria funt,& oc- »ccuiu <d-cultiora , &volatiliora alcalia in "'•*•vegetabilibus, qua: refrigerantia jiominamus,vt lacT:uca,portulaca,farfara , intyborumgenera ,quo>-rum alcali valde eft fugitiuum, &

G 5 re-



»154 TACHENII

rcpcritur folum in earum fucc'sSc aquis d:ftj]lat's,vnde elicitui:hui'uimodi hcrbns exficcatas nul¬lius eflfe valoi'is,qa!aearum alcaliexpirauic

mm ttfn Sic Sc aqua difllllata ex rann-feranns nun fpermate ( torum fperma fitlcsR ««- patientia vtcn's ex balneo elena-untnt . wr -n p Uram a q Uam reliöis gra-

rmlis nigiis, Sc aridis , quae nonfunt reilcienda) abundat occultovolatili alcali y quo plnmbum exdidta folucione ilico prarcipitat,i'mo promptfus,&copiofius,quamvlla aqua alia rtfrigcrans , quaremagst cft aeft'mandain plnrimis:r.ffeftibus calfdj's fic d:'d:is ex pe-

cuhariacido obortls: defperatamvteri harmorrnagiam feliciter hu-ius aqua? pom fanatam noui, qua-tenus appropriatam aciditatemfangufnis prirao abforbet > poßeainh;bet,&arcer-

fptrmatu Ha?c ctiam aqua parti podagraranarum dblemi applicata>miromodo pla-*2'", • candoauxiliatur> quntenusacidi.

tatemattrahjt, mortificat, &ake-rat.Cum vero dolor veliementior fentitui'jtunc aciditas cft in mafo-ri copia, Sc vfgore, idtcq ue alcalilnoitifTcante maniflftiorc opuscft, vt traclatu de podagramecha-akeofiendam ..

Vn-



HIPPOCRATES.I5?Vndeerudimini, podagrici cio-

lejriscaüfara non ex catanho rle-ieeiulente, fed ex aeido prouenire»ß alias a tuuantibus-,0- nocentibnSfumenäaßt frincifttlis indicaüo >vt Auicennadocet.

Quarehanc aquam antiquiffi-roae Hippocratica: mediana; inter- pretes femper in maxima venera-tione habent, & habuerunt Crol-lius , Sennertus, Sala yTentfelius,Hartmannus,Riuetius, atque alüquamplnrimi celeberrimi dcct'f-fimi vin\& maxima; famas pra£H-ci.qut tarnen omnes nequitiäer ti-tulo afperguntur ä defide,& igna»ua decanornm turba , quafi lisec

aqua catarrhumf vt aiunt) qui adarticulos defluxit,repelleie:.Sed cum valiala , & maniftfb

ratio in promptu fit, hanc fc. aquacatarrhum, fi quis eft, non tatba¬re , fed aeidum podagricum ma¬gno jegtotorum folaminemorti-ficare,&tranfmutare praeter expe-rientiam rationem confirman-tem y iubfcribitclarißimorumvi-

rorum audtoritas •>ideo contume-liofum nequitiae timlum , quoAnftriaca, &Noricadecanorumfocietas afper?it proenomlnatosnobiliffimos Medicina:profeffo-res>ad ottum remittimus.

G 6 At



tT 156 TACHENIlAt non foJum aqua; ex refrige-

rantibusherbis dlftillata; alcali octultum contincnt,fedetiam aquacommnnis> putealis, vel fluminis,cuius ratione nutrit animalia

^f ?7i4 «»- plantnfqueomxies.Aqttafimplex*"'■ vutrit->& in aqua tflmagnum fe-

crecum,aitHermes . Nurrireau-temnon poteftaqua,nifi habeatalcali nutritimtm , quod probatHipp, mechanice 1. Üb. de dlxta,;his verbis.

TtrtHm 4- Fcrrum,ir\q\iit, ignitum-, & intidum. aqua txtinFtum acquirit robur .

Ferrum enina habet nimium vo-latilisac'idi,quofpontein fcoriam,& ferruginemabit, cum vero aci-

dum fern ab alcali aqua; combibitur, tunc magis refiftit.

Sic fabri cultrarii,& gladiorum pmmgunt opus comunm rafura,cum üla candefaciunt laminasinigncdoncc rafura colliquefcat,&alcali ferro communicetur,fitqueideö rcbiiftius . Ha;c tftcaufa,vciranfcuntes iuxta eorum cffici-nas,noniiunqiiam cornuum vfto

• mm feetorem pcrcipiant.Y*&* al"t Facile autem probatur ineffc a-

qua; communi alcali occulrurn periupracKctamfalls iäturni foltt-tionern, qi'aeabaqiwemftillaiioncilicö ladtefcit> argumento, quod

alcali

,*i nntinti.



H1PPOCRATES.I57alcali aceto ( quo plumbum iolit-tum erat) iungitur, plumbumquedeferitur.

Simili prorfus modo contlngitargento in aqua fort! foluto, naraadditaaqua communi ftatim la-ftefcit, cum vcro eadem aqua di»uillatafuerit, argenti fohvtionemamplius non rurbat: argumcnto,alcali per diftillationem iam fepa-ratum effe.

Qua de caufa Iohan BaptiftaPorta lib.$.magi& naturalis cap.%.iubetaquam bis, vel terdiftillari

pro arboreex argento, & mercu-rio,quam vulgus fat inepte philo,fopliorumappellat.Qyiare etiam

diftillatce aqua? ex cephalicis fic di-&is , neque argentum , neque plumbum exfupra nominata fo-lutione prscipitant , quns dixietiam in fuccis alcali non conti,nere.

Adeoque illa folum aqua ex re-frigerantibusdiftillata, &: com¬munis non diftillata contincnt al-call volatile , huiufqUe rationeaqua nutriat neceffc eft. Hinc La~ßantius hb. i. cap.j.aqua lunt,omnia. Quod anrcHippoc. Tha¬ies Milcfius fortaflis antiquifTimalue arte etiam cognouie tefteLacrtio in Talctc Sic Hermes aa-

tiquif»



158 TACHENIItiquiffimus : ^qua,ii)quk, eflffl-fceytibilis nutnmenti in hominibus,& altjf. & /ine aqua nonope.ratur natura.

Qtioni'nm de aquis rcfngeran-tibus eft fermo;,non praetereundusabufusaqujE rofarum > quamre-frigerarevniuerlaliter dicunt, qua?tarnen opinio hac mechanka re- probatur .

Venen' js hec>vt& oranes rere a-qua?) ciifti'llancur excupreoinftru-mento f nonnunquam flannointuspblini'to, quandoqueob ve-tuftatem itannum eft confump-tum^hancaquam propinant pue-iis,quia vermes enecac>& expellir,

nonnunquam ctiam vomitummouct,hanc operatfonem, & vir-. tutem aqua: rofarum vulgus ad-fcribit.

At aqua rofarum nonell frigi-ds natura piane , fed temperafa»,

"ßpcr pium habetenimoccultam, &infcnfi-i 'V",f"J' t bilem aciditarem infeparabilem,Jiß.ttat* . q Ua nun q llam dcfti'tuitur vfque

ad fui annihilationem: cum ergo per cupreum alembicum fluir,oc-culta eins aciditas abradit de cu- proquaidam atomcs,qua; inuifi- biliteraquarcommffcentur :visnevidere cuprum ^ Stilla in portiun-culamhuiusaqu.^ vnam velalte-

ram

rumnon eflfrigida n



HIPFOCRATES.is?ramguttamalcalivrina; » &ilico>tota aqua viridtfcit, eoquod fub-tiliffifmt ac'ditnsaqua»auidiusar-ripitfubtili'iTimumalcali fibi ma-gis fimile, quam metallum , quodideo paulatim in viridemfundumcadit, 8c aqua a cupro feparata vo-

mitumampliusnon mouet , ne-que vertnes necat, eritque fimilisilli, quae per virrea vafa djftillatur .Fundum autem viridem cxficca,atque liqua cum borrace, redibit-quein cuprum.

Nonfolum autem herba: vul- °/" - .'"^nerarj'ae , & refrigerantes habent l'*i at'"'occultum alcali nutritiuum , fcd entuunt:etfam ol'era omnia, ob id expetun- äc "la '"«■Vax. ä ftomachi acido cxcedcnte; Xm'tuuiEftque hoc alcalicaufa, qua raro 'UmVJgtinebriantur , qui ante ftrenuam «<»«■». jt. potationembrafficamccc-tam co- ««<* •»**»medunt» alcalienim harum her- '*,." '"!"

barum ficut temperat acidum vini ß nt .inebriatiuum in ftomacho , itaetiam acidum vulneribus obor-tum abfoibet,&: abfumit.

_

Quare autem qnardam fimpli-cia , vt millefolijfuccusHjEmor-rhoidibus, Fumariat täero, Brufcivrinx, Guaiacum lufvenercar, a-liaque qiianplurima _ alijs fpecia- £7^«*

1iter eonferant > vt & in quo conti- mfiat purgantium facultas, ea nunc

hk



Obitäio:

StlutU .

160 TACHENIIhie enarrare nrmis operofum ef-i'ct, lampada tradidiffe fat eft ; hocferipto filtern occulta hactenusfalia manifeftnreinvita mincruaco?6tifumus.

Sufurroncs hie audio, eö quod per plnmbum folutum vegetabi-lium alcalia volarilia dtmonftra-recontendam , cum etiani Callaquaeque plumbum ex hacfolutio-ne prarcip;tent (id nimirum eft,quodintegrocapitulo antea con-feffi fumils) hac tarnen cum difTe-rentia , quod plumbum cum laiedeiectum cadit palueris forma,darum fupernatansdiftilla, &ba- bebis acetum , quod plumbum fo-

lutum tenebat, cadi'tauternex a-ceto,q uia fal aceto affinius, & le-uius poru)ere,q,uam plumbum.

Sed mifee alcali herbarum, vel potius ftilla fuecum dietarum.herbarum in illud folutum plum-

bi, & videbis plumbuninon pvx-cipitantercaderepulucris forma ,fed fieri inftar pu!tis;dfftijla autemfupernatantem liquorein, qui tibinon acetum, fed aquam infipldamdabit: manifcftoargumento,quodherbarum alcali aeiditatem ?.b-forpfit.

Quantum tuminis Hippocrati-ca hxc doctrina addat medico,

tarn



HIPPOCR.ATES.i6itarn in componendismedicamen-tis,ne vnum alten' ohfit( imö fim-

pjlciumviruismiro modo . Haöfcientia cxaltari pcfTTt ) quametiam in morbis fannndis,htdicenti]li,qui('aporesdiftinguere,gemo¬derte inuerterenoruntr quodad-hucvnico vrticae exemplo elen¬dere fatis erit.

Hiec recens, & madida vrit, & Vrt '<* *n*veficat , ficcataadftiingir,&fan- l}f" %guinem fiftit.Succnseiufdem coa-gulatur in foluto plumbo in of-fam nigrnm» qfajnirfusinalcalifixo confcftim diluitur in obfeu.rum penetrabilem tarnen colo-rem:inde difciturvrticä arefadtä,

&coctäin lixiuio alcalizato (dul-ci tarnen, ficut fseminae dieunr) ca,nitiem impedire,fiquoquodieca-

pilli cum eo peetantur . Succuscum vitriolo in gnunos concre-feit flauefeentes , quicurnfpiritueiufdem vitrioli iterum diffol-uunturin pellucidum liquorem.

Huiufmodi examen , aut nonvalde diffimile forfan inftituit Sa-

lomon [apient.tibro cap. 7. v. 21.inquiens » abfeanfa virtwes rad>-cum'-, & virgultorum differeniiasdidici a Sapiei/a omnium artifice.Sic edc&us difputauit ä cedra li- bani , vfque ad hyffopum, qut de



Ir

t€z TACHENII panete tgreditur 3. Reg.a..v. 33. Non cnim eft credibilcquod vir grauis, & in omni füentia iihimi-natus verba hinderet de qualitativ bus,& gradibus imagjnarijs ,quo$lingua metiri promittunjt noftriBotanicijbo? inq.uam diel non pof-fnnt^bfconfa: virtutes.

Hoctft,quod voluit Atnaldus! de Villa noua licet cb alias caufas

eiusopera corrcclione indigeantin apbor.vbiin prompt» habentur fimpücia, inqujt, dolum effe, fiquis compofins vtatur.

Spiritualis plantar um reprafett-tatio . Cap. 20.

EXdict's , & oftenfisemergitfimdarnentüm,quo procede-

redtbearplantarum Ip'ritualis re- prrefematio , de qua Qnei'cetanusin libello contra Änonyiruun cap.2 3 .fe enim vidiffe ait apud Medt-cum qutndam Cracomenfem, quiadeo eleganter ein eres cuiujuis

plant itapp arare norat , earumque[piritus omnium facultatum att-tores exaelißime conferuare.qua-rumfupra triginta va/cultsdiuer-ßsviireis. hermetiCQfigtllo okfi-gnatis habebat , Vtfiquis rogaretfibtrofam > aut Calendulas de-

men-



HIPPOCRATES.i^monßrartyfunccinerem iMus cumvafculo-,cuius fpeciem ejftt editu-rus-, vafcttlorof&tittiloinfigniio»vafis fundiim luctrtis.admouit^vtaliquantultumtntepefcerct , tunetefnnjfimus acimpAlpubiüsille ci¬vil ex fi «perütm rof* fpeciemtmittebat, qua*nfenfim*(refceret

vegerari , acfotmam.penitustO'tins roß fioridg, vrnbram, ac figu-ramexprimere videbat. Htcau-tem vntbraüiis figura ■>vafe abkneremoto, rurfusin (hos cineresrehbebatur: Hoc arcanumfum-tnoßudio pcrqH.fiut-,nunquamta^mtn afjequi potut. Hax ille ►

Hippccratico Philofopho ha»c Vaipu „r

pbntarum fpiritualis rdulcitatio "* tnnonvlqueadeo diffic.i.s y.dctur, £££*■ pi-t(tvtimquandonon violeiuo, fer<<? „ <ra.fcd rholli igßt proccdir, natwamimitandovt magifterdocct. Mo-dura cuiiofis hie apponam, quemtarnen h; «äerius experientia non-dum confirraate potui, proptechuius loci ineommoditatem -

Oftend! exHippocrate ad ootl-

lum AC1DVM , & ALCALI an-tiquiifima natura.* prineipia om-nibus (ublunaribus inefle , hxccumaitificismanunon dcftiuctaiaceant > fcd follus natura? regimi-niuibiiciantur, tunc iftud fnbie.



i<54 TACHENIIctum crefcir, & vegetatur,vttefta-tur abkc"t :ffimus filex.de quo fuolocodix!. Hoc ergo fi crefcit, &vegetatuiMicccfleiftvtacidum,&alcali habeanr quoddam , quodoperationesad fuos fincs dirigat •

Iftud autem eft quod Magifter lib. de carrribus immortale pro-

minciar,&cun&a intelligere&c.& de dia-ta animam vocat , fuo(igni ideft) acido fpiritui infepara-

biiiter vfque ad fui annihilatio-nem iundtam 5 imo fpiritumeffevehicnlum animae, atquevi'ncn-!um, cuius beneficio corpori con-iuugltur, & alligatur.

Illud immortale vel diuinum

Hippocratis, Redlorem alibi vo-caui, tu voca,vt lubet, modo remfimiUm da percipiamus,nam de verbis nemi-

nilitemmonebo . Hos rres Her¬mes anriqulffimus Phllofophusvocauit corpus, fpiritum, & ani¬mam 9 & lia?c tiia neceffe eft vt la-teant vnita in terreno illo corpo¬re , quod figuram feminis nobisreprefentat.

Huius feminis ex. gr. papauerisflore pleni colligatur libra femiscodofereno, qucdtemperatolo-co conferuari debet in futurumver: tunc vefperi obieruanda codiclaricas , qua; promjttir ferenain

»10.

Natural»in omni re

cuerunt.HermcliPytagoras dre.

poßeaaueHipfocrAt.



HIPP0CRATES.1Ö5nodfcem 5qua fernen exponendumeft larga vitrea elcuata crepidinetabula,ne deeidere poffit,& locan-da in pratum, authomim vario-rumflorum ■>& herbarum fera-cem (n! fi cnim terra facti* fertilis, y^cuUfterilemcolligesrorcm) manean- f« t runt a ;tte folis ortura rcre madldum fe- Qi'rtir,

men curiosc de tabula vitrea de-mere > Sc in phiolam huic rei ap-tam ofeulo ceca-Wne cbfignatoferuare debes, nerosexpirct,fedä femine combibatur > ros enimadeo leuis eft ä fpiritibus ( quosoeculte aeidos, & volatiles in cap.fequenti imo oecultura vita; cibum, vt Cofmopolirae verbfs vtar,

oitendanvin acte impra*gnatus,vtcum inclufus in ou! tefta faerit,&appofitus hafta? oblique pefitje?tunc ouü ä Solis calore eleuaturadfummitatem hafte >vt docet Hil.debrandus in Magia naturali.

Deinderurfusfercna nofte ta- bulam cum Jeminlbus exponeredebes in didbo prato, vt rorem fe-minahauriant , qua: iterum ante

folis omni) in phiclam d'&am ob-fignabis,nefugiatros, fic femina

paulatim a rore haufto turgereincipisnt,acidum, & alcali ä rote»&fuperum influxu vires acquire-k , rtdorc dirigente, ficfxpofitio

&re-

fj



\66 TACHENM '& rcpcfitio tamciiu rcpctantiM-»do;nee germinationis, & vitaliratis fi-gna edant •

Interim dum harc fiunt, oportetin eodem prato cum mundis Knateis fupra ligneis baculisexpanfis,rorem colligere , Seih vafe vitreo

optime claufo cuüodire, qui, dumquiefeit, deponit (in s feces (ä pul-uifculoper aeravolitante) luiius

puri roris tantum iuperfunde i'e-minibus,vt digitum tranfuerfum. plus minus feie fuperemineat, &fic colloea in balneum v.iporo-fum . Raimundusenimin Tefta.mentodoeet cap. 24. Hiud quodfacit Natura , So'is,& ßellarum

(a'ore , hoc idem facti arsper cn-tirtm ignih dum taltier tempere-ttir, vt non fuperet wttitem moti-uam-, & tnformat uam , qua rß inmateria influxa defuper . Quarcignis admodum caute .regendus,nanvnquitTurba: fi compositum,fiufquam oportet, regaturj.umeneius a pelago defumpum extin-gttitur.

Priufquam vero in balneumcollocetur , claude phiolx ofeu-lum liquato cum fulphurc , aci-dum &alcali, humido &calidc,fota tunc inuicem agere ineipiunr,Jiberabunturquea terreo feminis

•'. »i cor-



HIPPOCRATES. 167corpore; quo includuntur,& die-rum cLUriculo heec naturaliscom- pofitio in fummitateviridelcct,(i-cut aquis ftagnantibus per am-

bientem aeftatis calorem , & invmbra latentibus contingit: fub vi-ridiifta pelle peificitur tuncvnio

facultatum, quas & volatiles, &vna cum re&ore ab aeidoinfepa-rabilcs ( perle mori nefeientesaitHipp de dixta) oftendi, quam v-nionem« confermchtationem ap-

pellarc licet.Domicilium, feu feminis cor¬

pus , niortuafubftantiaerit,quaeviriditatem , ideft fermentationis bullas cum liquore fuperfluo in

fe,dicrum curfu abforbet(vt vide-musin Ihgnis viride cfflorefccn-tibus ) , vertiturquepaulatimin

puluerem lubtilifTlmum cinerifimilem, pcftquam maturiratemacquifiuit.

Hoc vafculumcum intepucrit,Vt vidit Quercctanus fine dubiororis leuitas confermentata cumrectore, & facultatibusleminumcleuabit papaueris iconem.. VafisofcnlunifTvitro colliqua-

tum fuerit nunquam peritum iri.exiftimo: & fi fortaffe practica deverbo ad verbum fpeculationemi-1on fcqttaturjob id requiro foler-

tem,



Halt nitrti

ßt ab exhalaiiimfu.tridu vri.na » & va.rij'fibi cö-

mixtis ,

Homurtcu-lus . Para¬cetfi.

x68 TACHENIIrem, & ingeniofumexperimenta-torem. Hactenus vt dixi mihi pe-ti etil um faciendi locus commo-dusVenetijs non eft, nequeerit, propter defcdhimfoecundi,& purilorisqui tiubatuf ab hali«nitroin-definenter hie fpirante , vt muri

omniuüi a:dium teftamur ; resenimipfe pirpetuo halinitrocom-miftus infectusreeidit.

Humfmodi fpiiitualis rcrumregencratio a Paracelfo in natu-rali Hippocratica docln'na illu.minato fub Homunculi genera-tionc oecultata fuit. N-mi (pintusrerum , fopborum Homunculuseft > ait Conrad, in dmphit. fol.21 1. quem Sencrtus^ confevf.&difctnf.cap. 4. vt & alij mediana;fatrapa? huius doötrinacignarife-eundum literam inrellexerunr,atque virum vtimpium blalphe-marunt, &in exiliumprocripfe-runt.

Addo,quod invniuerfa philo-fophantium fchola ctiam magno

cumlabore nihil reperiatur, quodmyfterium refurrtdionis clan'usnobis ad oculum demonftrare

poffit , quam natura;propria in-ftrumentaab Hippocratico ä quisquilijs mundata , rurmfque re-coniun(äa,reunita,& regenerara;

ü my.



HIPPGGRATES.if<?fi myfterium per huiufhiodi rmXUralia demonftrabileiffct.

Dittainfummam contrahk .Cap. 2£.

ALcali&acIdum volatllc invegetabilium familia per

ignem concremantur in fal fixum>ve! in plane alcalizatum. Modumquidcin verbis magnificis promk-tit reformator in ^M*nttßa Her¬

petica fol. 788. nirilibi tarnenreperibilem•

Interim vituperat fali'a,quorumcineres cü fulpnurecombiirütur,reprehenditque Hartmanuum in

appetidicc fol. loi. vt peflimur»fcripioreift,tiüque intptius doceri ,inquit, quamfaliaa!ca'-ta aeidismtfeere. (quafi ipfenon deeuif-fct alcali viperinum cum aeidofplritu falis mifecre: vt etiam fpiri-tum vi^rioli cum falc abfinthij al-calizato fub titulo fpiritus vitrioUcoagulttus in mannffafol. 788.»& ruifus fol. 100. in Apptndicefummis laitdibus iterum extollithuiufmodimixtafalia ) &c paulo poft iterum admittit cineres cumfulphurecaldnari. Infcius fub in-certitudinc domina, quid eligen-'dum?

H Seien-



Kfit'

170 TATHEN II • ,Scitndum cuMuillüm vegetabi-

le habere fal fixum , cuiufcurqueÂtr vUt\ ^ c gencris,nificomburatur r<5tua-

li igne , irä vt acidum vrendo inalcali ,&viciffim alcali in acidumagere, Sc apprchenderequcat>vtin vini ifucco,& einstattr.ro cften-

di. Tcftis mihi h-ft fignura putri-dum , licet hoc fumfttö fkrdio incincrcsredc'gefisquöeunq-, ignc,fal tnnun cxirric 'rion elicits»acidumenrm, &alcäliambo vo.litirJa-db^tereuintVabfumpta, 8cnilnificadaucr inutile reliqucre:fi'ii verocombunffttur ante patus-fr.(5r :oncni,tuncll'btb;s intern« .

Principalc ftndiiffft , & labor itaque erit in hoc opOix:, vt herbafint recentes,&minirhe ftrccidje 5tunc nimirum concremnndc,m-nata humiditas cum bullit, (oluitacidnm,&: alcali,qnae foluta aguntin inuiccm , vmira apprehend'taliud , & ambo fixantur iuxtaconcreti proprietatem,parsantunquaecumflamma cflug't , 8c ab

acido non arripitur in tetramftiliginam coagulatur, &caminifpiramentoadhaeret, ex qua facilimethodo volatile alcali clicies ,nunquam autem fal fixum .

• Quomodo autem fuligo per diftillationcm in volatile Wcalj

■ j ; rediu

Fullfinis

gtntrali9



HIPPOCRATES.I7Ircducatur, quod per es afl'umpulaeidos vaporcs in melancbolicis,& vrerinis affc&ibusanimalemfpirltum in fuis cellulis perturbanttsilicörefncnat, docetKeslerusHartmannus,& alij.

Vegetabilium concremationisr£tus fermentatiovocari meretnr;trän firm tantnr niminim arnbo

prineipia natura; in vnum artifi-ciale, vtinfaponaiia, öevitrariaarte rudibus cxempüs fupra cflen-tli. S'rnih fror jus modeît Magi¬ll'er ded'&ta^ycratur hominis na¬tura &c.

Exemplum fit abfintbium viri-de,ilUld viridekibcamino, vtllo

co nperto accenditur, flammaim- pediendaift fummoftudio, fatifq-,eritincinefesconuciti , qui pofteoncremationem in larga ollater-rea,& humili, vtl fupra ferrca da¬ta; orar tabula,vcl lamina, accenfisfubtus carbonibus in fornaculaventi>vt portulaclaudi, &aperiri pro neceffitatequeat, fpatulafcr-rea femper mouend'ifunt, donceoptime albtfcant,quos faeco lincoacuminato , vcl ü pauci funt Car¬la: acuminata:impone, Sc aquamcommunem peifunde, qua; indetranfcurrensfalcpraegnans , lixi-inumvocarar.

H 2 Hoc

Ferment*

ti§ (jHtdß

Sal ahßtf*■thtj.

*



172 TACHENIIHoc percolatum lixiiiium in

fartagineferreafnon vr.6ta In cu-lina) cderiibullitionecoagub, 8Cconftringein mafftm, &quandoüiftarmdlisfpiffdcit, affidne fpa-cula moueto , öc exficcabitur in

puluerem grHenm , qucmfhtimolla: non vitreatcc, luper fornacu-ki vent!,claufooftiolo, impone, acobruecaibonibusminutisjVtfen-fimincalefcatfal ad brunnitatcmvfque, non autem liquefcat>refri-

Sht fallt gerataolla, proi;cc lal in vltreumvncU4.»- vas,vtfuffkitntiaqi)adiffoIuatur,V. ubTr mouebaculo lieneo al!quotics,&»ptimi de. lolutum quicfcere permirte 2., vclt'fithfit g.dies: darum liquorcmä feribus

iine vchcmentimotionecffundc.Sc in plumbeo , vcl vitreo vafe inarena pcfito aquam cxbalarc fine bullis permitrc, donec falina cuti-cula i'upercrcfcat.

Tunc remoucto vafculum , Scfcqucntimanecollige fplendentiagrana falls , qua? aqua limpidace-leri motu abiuenda, & cxficcandai'unt.

Remanens lixiuinm iterum a-rcnarimpone , vtaquaexhalctvt

pridemadcuticulam : ambo ha?cfaüa coniunctim in vno vafculovitreo funt afferuanda, qua: dictomodo parata referunt fui concreti«afin. VI-



,ac

HIPPOCRATES.173Vlci'mohoclixinio vrinaeei lh-

poris, Sc faetulentt odoris vtuntur plurimi pro pedum lotionc con¬tra podagra: dolores.quod acidummorbofumtrahat opcimo fuccef-fu : allj pro vitris abluendis refer-Uant.

Hceceftfacilis, & naturalis ra¬

tio parandi vegetabilium falia,quaenunquamliqupfcunt per fe,neqite ingrati funt faporls . Libralunus cineris fandet fere vnciasquatuor falls puriffimi, fed arida-lumherbarumcinerum Hb qua¬tuor vix dabunt falisvnciam . Vbiigiturobferuandum, quod fuccu-lentx, vt cochlearia, fumaria &c.in

candente furno bene obturatoincinerari debent > vt&fabaria,feucraffula : huinsfuccusrecensexpreffus confeftim fanat ferpigi-nesinfacieoboms.

Alcalia Munt ex vegetabiliumincinerationefimilimodo , quo-rum tarnen qncedamfacile in li-quorem vertunturjeö quod vacuafint.ob idexaere , quo ineft oc-

cultus vits cibus,exfatiarioptant,Vt fupra oculanter oftendi, quareeiufmodi non coagulantur nificalore ignisaut folis : quadrat hieCofmopolit»fententia traft. 5.CongtUtw'omnis aqua ( alcali )

H 3 CA-



frfar tut

174 TACHENHcalore,fi eß ßnefyiritu: congela'ur frigore,ßhabet fpirituv>(acidurn)& licet de nobiliore coagulationeloquatur, natura tarnen in omnire fimiliter operatur Pytag. fen-tentia»

Reformator cineres coqnendosSz lUiuium infpiflpndum ad fic.citatem , & poßca fufionis igni fi-ne difcretione committondum »docct Mdntiff* /«/. 789. fic locofalls vegctabilis,ftm.pcrinane, &caufticumalcalieuadit : falenimabfinthij mndamentali fuo pun¬cto cft exacido falfum,& non pla¬ne in igne conftans,vt oftcndi; (inverofnfionem patiatur , tunc a-

guntiniiuv'cem ambx facultatcs,& in alcali fixamur , ficut Omni¬ bus arte paratis falibus conting'r.

fn.. Igitur ex (blo ignis regiminefuliü . alteranturres 1 mutant nomcn ,

virtutem,& efficaciam . Et harc eftcaufa,quöd vires fall um ab ignaro pra:paratorum nunquam fint x-quaks , quando nimirum alcali-zantur,laudantur ab imperito (cx-»r.fal abfinthij) in colica profuifi'e(quae-tuncex acido crat,quod al¬cali combibcratj cum vcro ex aci¬do falfilm, & fup modo vo latile a

perito prxparatur,vtoftendi» flo-macho ,. & pcrtinaci'oppilationL

pro-



HIPPOCRATES.I7? procttftreftquc bafispro cacthtcli-co puluere Quercetani . cauiameiTorlSjhumoiibus noxijs adl'cri- bunt.

Abfinthi j falls fcmpulum dilToI-uunc in media vncia aqux eiuf-dem jcuiadduntfem vnciam oki

recentis amygd. dulcium > con-quaffant in vitreo vafculo, vtia-cl'sco!oremreferat,buncpouminon inutiliter pueris contra vei>mcspropinant.

Sic mnlra fiunt fixa , fi debitocalore,8ciuxtafubie&i perpeiTio.-ncm, & fuis requifitis tractentur >quae alias tfl'ent volatilia , aliumnimirumcalorem, & inftrumen-

tarequiritfanguinisfixatio: aliudingenium.quando nitrnm, & ar. o«ftnicumfixantnr : aliiu\,quando f"torum nitrumin (piritum conuer» ^„cf;;ut;.titur: alia uquifitt.qiundoami- h<:p. dt-monium, Sc uilphur fixa mar , fic äuuetiam alia eil operatio laliuvn,qu;e

priüfquamfixantür , omniafuntvolatilia , vt in ligno putrido o-öendi.

Haeccft ratio , quarc ligna , exquibus componunt naues belli-cas VenetiiapientifTimi , &pru- Vmtti .«-dentifTimi Patres aquis fnbmergi &">>»fiiaornatiflimo, acinftrudriflimoarmamentario veve nuindi mira-

H 4 culc

I

UM ip.fiuhf-

diuin T



i 7 <5 TACHENIIculo iubeant recentia per pluresanncs , ne (cil-aerillapenetret,fiantque iub aquis adeö conftan-tia,& fixa, vt faxa neixulcntur.

Sin vero in aere flaccefccrein-cipiant, priufquam iiibmergantur,debent prius modefle aduri , vtaeidum, & alcali in inuicemcolli-quentur,&quafi incruftentur, fic

perfecnla non conT.mpuntur,ne-queputrd'cunt . Sc incrußantut pali, qui in terram difigr.ntur profundamentis magnificomm xdl-ficiorum» nemarcefeant.

Hortulani in viciiv's ipful'sincinercs redticunt berbas in aercarefa&as , venduntque cinercs

pbarmacopoljsfnb bona fide, quicum partim , am nihil falisexindecliriant reprebendunt horticulto-rcs,qivod fc.cineres nullius vtilita-tis fuerint! rcfpondenr,qucd inter tranfpomndum ,a cintribtis aquamarina fal abftulcrit, faeiieid credum plurimi aliam caufam igno-rantes .

Cum antem vegerabilium re-centium cinercsacri flanama col-li'quantur>tunc fane in ignea cbul-litioneacidum , &: alcali feinui-cem appreliendunt,vt fit in Litua-nia,Scandia,&Mufcouia, &fi-xanturin faponaria } vel vitrifi-

can-



HlPPOCRATES.i?7czr\tia?vr Zoarfuper Exodur» no.taait: non l'ecuj,quamrefbrmator fal r.bfinthii percolliquatlonem fa-cultatum ruftico modo ( in Man-tilfafol.jSg. Medicinaeinutili)vi-trificaredocet,huinfmodi tarnenalc.ilizatumfalabfinthio ,&con-

crct.'s, priufqium ä plebco tra&a- bantur»non infuit,vt oftendi.Sin veroalcalia exmerecepha-

licis foh't prieparata , & cum pro- priisolcis diftillatis iufta propor-tione> debitorequifitotempore»artificiofa, occultaqnecirculatio-ne, idoneovafecoquantur,dantens mirabile.Sicoleum cinnamo-miabforptum proprio alcali ( ve«.

Albus feilieet fpoliatü) tfficit in pa-«ralifi , fimilibufquemorbis,quan-tum de illo fperatur. Oleum Tar-tari volatile, & pingue cum pro- prto alcali iufta proportionefpi-fcefcit,vt fapo.

Hoc exemplum de tartaro cumreformator olim oretenus per modum informationis ä me att-diuiffct, ftatimcoxit alcali vlperi-num cum oleo tartari divterfa: na¬tura? ruftico more , imo minorecum cbferuatione: cc&ioneem'min phiola longi colli cum alcali faponis confiftentbm acquifwit :hie tamen amieam infcrmatiu.

H 5 nera

l



» M

Ulieuadunt

17S TA CHE N ITnem mihi virio vertit in acimo-dum longa cpiftola fcribillans •

O'eitm tartari quod affüdtreifjfifti 5 pictam omninbnaturamtnduit, taque eßfpiflitudint-,dumrefnxittVt fcindipojfit , ita a»i-madutrto,mepemtusdeceptum tf-

guitmä:» [(-verum qttidem eft , me feepiutfr-firußtet ex ori d om in. veßrs aucttuitjt ,fant m'trn , t r r * • •in- mUurr. q»»d hutus jalis prtparatio ttt-venuja gtns lume >n Chttma prabeat &c.

Dtbuerat oppidö, fi täntum inccrebello habuiffet falls, vt huiusfnfpiffationisneceflaiiam catifam

perquifmiflet , fed ftatim illnd ,quod ignoratjfae«!» , Cr impoßu-ram /o/^87.f/Tf,declamat.Q_uem-

.admodum autem animaduertithuius infpiffationis caufam vulgo,&: räponem conficiermbus notif-fimam , fic ctiam animaduertir»qua- reformare(omni'at»

Am'gc ergo aurcs, omne okü,.vt & pinguedincs occultnm ha¬ bere aeidum,in quodaguntalca-lia,illudqueabfumunt,alias nun-quam fapo fieret: oleum enim A\-ftillatuiB oliuarum, rodit, foluitq,

&ealefacit ar gentum infcnfibiliier, cum iliiinketum per breiic tempus fue-rit , quod niTiaciditasilliincfict:,non contingeret : remanensfpif-ium 5 ferrum ä rubigine melius

P r «x-

Oleum /*terinum

eflacidumy

^K AI



HIPPOCRATES.t79 prsfeftlftl , quatenus per diftllla-*t'ioncm przfattitn aeidum eft ab-latum: vertiturqnetandem acütofgne in cavbonem alcalizatum,quod probatur affufioneaeidi cu-iufdam . Etcft,'nitio,quarearma-mentarii vrbis nobiTflima? präafe*

il'i, priufquamarma perungenda.curent, oleum ad medietatem fereleni igneeuaporarefmunt.

Sic vulgus'in acerbis dolpribus oleum oii-(plerumqueexaeidis)expetit oleo <"rhmfp?r inungi > quod ardet coram imagi- %Zjf ■nibus, idque dolorem mitigat ,■hauegratiam (upeiftitiofiGrjecicE populi attribuunt imagi ni, antequam ardet lampa«. Caufa tarnen

eft, quod illud fpiffum in lampade per fiammam amifit mbtilioremaeidam partem: fpiffum remanensnon facile ardet, qula fubtiliaeidoeft euaciiatum , quare impatiensinanitionis notto aeido faturarirurfusoptat , illudque reperitinmembro dolente.boc extrahiere-cipitque in fe, & dolor- ceffat, aut

faltem mitigatur.Oleum antiquifiTmuminduercBalfami naturam,clamitatvulgus,quia oleumcentum annorum inBrixienficaftellofublenat multos oleum ve~ädoloribusexacido: obvmifta- "" i** r 'tem enim alcali- niperau.it aeiduun, r "" tJ "

..j H 6 binc



Ptmafutri

Ttfrigtram

180 TACHENIIhinc tandem rancefcit: quare ve-neranda antiquitas ifl compofi«tioniböS pro externo vfu oleumvetusinftituit.

Eadem ratione poma putrid»mag's rtfrigerant , quamccdla,qnje idco anodina appellamus ,

quiaalcali oppreflitarid um, neein diftillationeardcntem fpititumedunt,ficut fermentata.

Butyrum rtccns,plus habet al-cali ,quam acidi,ideö magi'srefri-gcrat,quam oleum. Vnde contraariditatess ckfifluras, tarn labio-ium,quam manuum,quas hyber-ro tempore plurimismagno funtinccmmcdo:fac hoc vngttttttt?.

Accipe cerae noua? fem- vnciam,Hqutfac leui igne , cui adde vn¬ciam butyri recentis ,poft infunde3. vel 4. circiter vnciasvint gcne-rofi,&: mifce.vt viniim lavtet mix-turam:remoue ab ignc,vt refrige-fcat,vinumque feparatum fit: pin.gucm mafl'am forma in glcbulcs,& vtere. Hoc vnguentiim etiam

forunculorum ardorem ,& dolo¬rem miro modo mitigat, & refri-gerat.HincfehoIa Salernitana.

Ltnh & huH»(Et*i > fcluti finc jcbrebutjrum.

Nee butyi-iimcoaguhtur, nifi lac ptiBsaccfcat, & fi in butyri confc-

;. ftionem

'fl



HIPPOCRATES. 181dtioncm alcali fixum iniiciatur, vtacidum impediat, no fit butyrum»acidum enitn dtbet coagulare al-call. Idtflß(piritum ha£et,co*gu-laiur frtzide,ait Cofntofolitaûahdiceret,fi acidum habet.

Sic & falia alcalizata facilime

in aere aperto d.'ffluunt , & fol-uuntur: fed quamprimum äff un-ditur acidum,vt alcali fuperet, in-durefeunt &coagu!antur.

Sulphurinfua pjnguedine oc-cultutn habet acidum,& ideo nonfolum in oleo.. fed etiam in alcali promptiffim£ diffoluitur , run-quam autem in manifefte aeidolicet potentiflimo , quod potius

iulphurispinguedoabfoibet , SCrepetito cohobio in alcali vertr-tur, quod fumiuenduli tunc fulphur fix um vocant, & auaris irn- peritis illud philofophorum efft,veib's raagnifieis perfuadereco-nantur, quia» ficutmetalluminigne Buit,ncc accenditur, in aper¬to autem acre cum peffimo farto-

rediffluit.Cum vero accenditur ante fi-xationemfub vitren magna eaüi-tatc, tunc oeculta famofa aeiditascondenfatur in fuecum aeidiffi-nium ■>quem fulphurisfptritumdiautf>qui eft no.ua creatura tot»

cxlo,

Siilpb*

ifti



w 182 TACHENIIcxlo diucrfa ä priore.

Lsudatur autem (ulphur ä Dio-Suiphurin fcoride in pulmonum affcdfcibus»-tiftinif adduntqueaüieffe ammam eiuf-

îTp'/mö- demrintelligecLimabHi'ppocrati-tum,ftir*tco euacuatur, &c in terraminfipi-y.etdorem dam lacleamque fixntitr -, töne

futndum jnankionis fic impatiens , rur-fufque fuo fimili cxfatiari defide*ratrauide iraque combibic, & ab-forbet pulmonum aeida putrefa-diua , quae ä c-apite defcendere_»

contenditvulgus • At fine di'6ta prasparatione dictis arfeikibus plane inutilereperitur, id quotidieinpraxiexperimur . Ha;c autemterra ä peritis lac fulplniris merito-appellatur , peifTcitqucplurima,quarCrolliustitulo eius fubferip-.fic.

In empfemateautem fine febre poteft exhiberi integra drachma pro dofi fnlphurismundi quotidie bis , & apoftema ( vtvocant )maturaturcelern'me. Sic quoqueintuffi aliifque fine febre thoracis

affectibus cum iride florentin a,&faccaro in puluen's formanonfinefru&u propinant > febre enim ab.fente, abeft etiam aeidunj erodes,& tunc fulphur purum »quod oc-culte acidum,vcligneum oftendi»audacter propinaW ad morbi

rai-



HIPPOCRATES. i8?maturationem vtque . S'c qnoquefulphuris externa inurctio fcable,qua: ex alcali frlgido tft,celerrimeexterminat '• aeida: vero vel calida;cum vehementi pruritu coniun-ctxnil prodeft.

D'ßilla qucqneacctum (cuün-

effe oleum pinguc, Sc aquam ar-dentemefiendi ) fxces atidas inCucurbita refiitantes compe lleexretorta , Sc exibit aeidum poten-tius priorc, Sc oleum pinguc:: Ca¬ put mortuitm ex retorta redue incincres, exhis aqua communi al¬cali elicito , quod proprium ace-tnm iterum combibit,&abforbet:ex pblcgmatequod abftrahis , fit

aqua ardens ex alcali, &c aeido ,habefque tartaruin regeneratumSee. Sic ontnia in omnibus , ideflaeidum , Sc alcali vbique depre-hendes .

Camphora ( de qua acriter dif- putatur, vtrum calida an frigida )tft alcali volatile, & refn gerat po¬tenter in oleo amygdalino.dulei

foluta,quaniumrieri potefi , vidi praeputium tumidum , Sc inflarn-matum cum indieibüi doloreconftßim huiusinundtione tolli:cfique camphora ab ipfa natura

propria pinguedine faturata, ficutab arte fimilia fieri oftendi' . Fa>

tenteta

Omnia i»omnibus

Âqttxftir--tis odor fre-quem* ~A— trephiam

cum actr- bißimis d*loribus £«-ncrat. HcUmant de lt.thiaß rab.

$}■ P*ra£r*7»«



184 TACHENiItentcm enim, & rodcntem aqua:fortis aciditatem, qua; odore foloiuffocatqLiafi, in fc combibir, accum ca olei formam ludit,non au-tem cumacido benigne»fuaui, &cgrato(acetofcii.vt&reliquisfuc-cisaeidis) quodnotandum. Eo-

dem modo malignum venene-lumintimisfsetens, & rodens iuf-focans illud aeidum, quod in acu»tis per venas hincindefiueluar,& patientes fine intermiflione cx-animat, camphora per es data paulatim in fe abforbet. Qiiare indefperata pleuriride diffoluitur infpirituviniquantumpoteft, Seinalio vafeulo habeas tamundem

vini Ipiritum croci tin&ura fatu-ratum, hos fpiritus confunde, acinifee : huius mixturasfcriipulusin-oleo lini recentisexhibitaetiun-quam fcfcllit, vcl in oleo amygda-lino.aut fyr. flor.papaueriserraticiä lini autem oleo vnica dofl fem-

perfelixfequiturfacceffus : qitiafpiritus vit.ilis fic purior , & ala-

crior> acquiritquevigorem, quodinter pneclaros practicos primusobferuauit Auicenna, vnde re<äeeam: Theriacam (antra veneriaCdlidaappellatfCelebratque.Spiri-tus j inqpiit , vitalisacquirit eib taItthiiluatem , & lumimßtatem

vt-



HiPPOiCRATES. 185vehementem , & proptereaUtift-cat, CT confortat . Addo non rci- pondere vulgatum illud.

Carnfhort per «Ares, caflratoder t mores.

Nam qtiotquotnoui , qni il- Si UqwInm ä fordibus per fublima- ***"*• r - / r* c täte erubt-

tionem punncant ( RefinatcrcsrtAmdicunturjtam Venctijs, qua Am-flerodami, quörum tota domusnilnifi camphoram fpirat , funtfalaciflimi, & fatcundltfimi, & fi proprio; confcflioni fldes non ha¬ betur , in teftimonium voca nu-merefnm eorum prolcm.

Camphoraüc foluta in aquaforti ,& cum aqua limplici pra'd- pitata,vcl potius redr,&a,fkfapo ,quo cum mulierummanus per-ungantur,& poßea aqua abkam*tur,abfumir r.credincm illam, quaecutem exafperat , redditqueeasmolliculas lacleafque,ornamen-tiifingularemuliebri fexui: Quin

& fanorum queque curam venu- jta'is caufa fufeipiendam effe : da.cetMagifter praeeep. libello.

Infupcr fit pafta familiaris , &domeßica, ex mica panis cädidi,&cxfemine papaueris alba cü laftecontufis,quacum manus, &bra-

chla

I



i$6. TACHENIIchia vefpericnbitii eundo pcrun-gCint, lk fcquenteraaoefint !m-mida ablutione danunt , fic ala- baftri candorcm n-ferunt •

Quemadmodum campfiorenl-cali volatilßnulluni trahit, stür¬ bet acldüm,nificum quo concor-

dati ficutmagnesnil aliud quamfemunrfk etiam alia fexccnt3,qu?ibla Chimia dctcxit, &ab Hippc+träte appropriat.i vocari catpe-runt, quo eniminqui't, de prifcamedicina acidum falfum &e. plu-ribus , &appropriatispcrmifccn-tur to mitiora,& mcliora cuadere.

Hancautem facram fcientiamnonex cartaceis , fed ex ingcntinatura: libro didicit. In Elba enim

parua infula 20- miliaria italicacomplectens ferro diaes per plu-rima fecwla fcmutJ fuit er u tum»&liouie quoque eru'tur , fernstenim eduito ad 20. anncs denuonouum renafcitur,qu'iamater tra¬hit ex multi ventris fpiritu in aerehabitante ,quo cumconcordat fi-

Kum folis ferreum,qui corpus die-riimcurfuaffiimir, &in nil aliudquam in ferrum maturatur.

In Carintbia vitrioli mater, feualcali,]'nanis , &vacua •> trahensmulti ventris fpiritu , quo cumconcordat, fitprsgnans,& paueis

abinde



HIPPOCR.ATES.i8*abindeanniseruitur album vinio-Inm, "on fecus, quatn in okrariaPatauina , vt in Clauiscap. 2. ex proftffonotaui: natura enim no-uittxaquain terra frudhis pro-duecre, & ex aere illis füppeditarevit:iin,aicCofmopolitatrrcl:.Il.

Sic argentum viuum a fordi- busmundum, ßeeuacuatUrfij fitmatcr, & inane alcali, libero acritxpefitum .trahitex multi ventrisfpiritu id quo cum concordat, vtcap. 17. narraui , illa enim trahitRegem non Rcx ipfam ait Ber-nhardus: diflich enim tffe peror-dines j& poteftates facra: literae do-cent , & multiplex experientia

omniura rerum magiftra in ma-croeofmo quotidie fineintermif-fione tcftatur -, vndc Cnlid. in aeretfi'e r.idiccs mum nonfine funda-mentoreliquit,

Ars imitatur naturam , in pul-ucrem reducit partem vnam anti-monij , & tres partes nitripuri,hos puluerc-s mifect , & per vi« s

accendit,vtdeflagrctvtiä

cum ni¬tro eins fulphur , maffa albaab-luitur > &C erit Antimoniumcua-cuatum,& inane alcali, vocaturqjdiaphortticum . Ißud euacuatumantimonium >nifi obtmato vafeeoniu"uetur,dierum curfu iteriim

lata-



*Jpl r friAtum tjUidfit Hip[o-aati

188 TACHENIIfamraturfim'ilifpin'tu, quem per-didjt , itautquod pridem fiiit hy-droticum,ru]fus fic vomiriuum:a-deoque nitri aeiditas, q uam in aocenfione haufic , nonc-ftiili propria,neque cum illo concordat.

Simili prort'us modo,a>rHippoc.

operatur hominis natura per osenim affnmptum, cum reperit inmicrocof.multivcmn's fpiritii,quocum concordat >illud axrrahit,poritunc relaxantur, fitque diapbore-ticum, vocaturque ab H : ppocrateappropriatum: gaudetenim natu¬ra fua fimili natura, illamque re¬tinet, & in illa l;etatiir,magisqiiä,fi in corporehumano hinc indeerraret.

Nulllbi igi'tur Antimoniumiftud vadium , & diaphoreticumvfui eft, nifi in morbis,qui aliquidaeidi veneni,aut occulri.aut mmi-fefti prxftfeiüt,vteft peftis,caufo-nts, petechiales,ac apoitematain¬terna varia, quoeunque locoex-titetint, horum enim venenofum

aeidum fabrum antimonium tra-hit , & forbet :ideoquepori rela¬xantur, vrinavel mdorfluit, aliasnunquam. Htnc $<*/?//«* in repe-titione amiqui/ftmilapidisfol.mi¬hi 80. Pulmsiße, inquic, in/ignes

pofidet vires, a i txterm inandoi•veti-



HIPPOCRATES.I8?vttiratos mulios , & ex v'ceraiostnorbos &c. Quorum nimirum a-ciditates funt putrefadiua;, & d-caioricx, cas nimirum hie puluiscombibit, atqueconfumit, &vtdixi pororum contrn&ura relaxa-tur. Hac rationc reeipitur in em.

plafhum > quodbaibaro nominecppodeldocbvoent paracelfus.Hanc natura: r.ctionem vulgus

exficcare vocat: infcnfibilem enimeuacuatione, perfpiratione tranf- pirationcm,diffolurionem,&coa-gulationem ab Hippocrate totiesinculcatam capere vix poteft.

Quare veneranda antiquitas eafimplicia , qua: aeida illa initatiua

ciicumcor oborta ab(umunt,car-diaca appellauir ad d'iftin&ionemillorum j qvx in alijs corporis hu-mani preuineijs alia abforbent :diftircia cnimiunt ordine, &po-ttftate.

Aliud ergo reidum eft , quodAntimonium alcalizatum cembi-

bir: aliud,quod pcrla* in palpitatio-

necordis : alind,quod lapiilican-crorum in vulncratis, & contufis •*aliud, quod criftallus in diolera,$£diaphragmatistenfione , quo inrabkm vfque, infirmosperdueun-tur,abfumit,& abforbet.

Falfum dt,quod decanorumfocie-



Crifiallusalcalizâtatarnen btbit mor-dax excrcmentum

diaphra*-ynatis

190 TACHENIIfecietas in vltima cditione fol.196/uMcripfit'criftallurninteßinacrodere, &perforare> quienun-quam per es datur,neque prarferi-

bitur nifi prarparata i. e. a&ualiignetoticscahdefa£ta,& in frigidat'Xtincta,donec friabilis fiat. dein-

de fub marmorefubtiliflfimccon-rrica, tunefaneaeidaquaeque fubartificis manu bibit, fic quoque inmicroeofmo, fi propinatur,aci-dnm > quodcumilloconcordat.auidiflfime arripit , ik a rabiofodolore potacoremlibcrat, non k.chs , quaminfansplorans tacetarcdele£fcabilifibi.. Aliud aeidum , quod ferntrhmarurum in obftruct's , & laxis:aliud,quod immarurum in hypo-ebondriacisquibufdam affeetbustrafest j&cduck.

Aliuci 5quod fanguis hirci, derisapri 5 priapus cerul in pleuritic's, paripneumoniacis,& tuflTentibus:aliud quod vegetabilinni alcaliavolatiliainhecticis : aliud, quod

lapis bezaar in opulentorum ani-mideliquio.Bezaar fi cum tantillo cincre

teritur manu impefita, & cinis vi-ridefeit optimus, & naturaliseft >cotrajfact'itius.Sicilli,qui ingentismolis,& pretij eftendunrur 1 repe-

liim-



Edoardo

Regt t data

&• ConaliA

torcm

HIPPOCPvATES.191liunturinvacca Indica , &nnl-lamccmparationem cum bezaar haben:.

'Inopulentorum,dixbnniml dc-liquio , ntfi cnim eximio pretio f u,°tärach.lapidisrefpondensfitproportioad m* . v«icacidumiliudcxci'um, &inorbo- M°»" dr "

fum fruftra propinatur.Hinc Cra-to, fc nullam opem ab eins fre-quenti exhibitioneanimaduertere petuifle , quod verum ciTefädleniilii peifuadco , prefertim dumgrana tciius propinatur, vtlibtifuadent.

Notarunt hunc defc&um cumCiatone plurcscmun&iorcs vrbis prrdtici, qui occidenraleprarferi-

bnnt , non quod pradtantiorfitoriental:,iedquod vilior fit pretio,&; idtö maiori dofi exhlbetur.•..Communis namque opinio

{■fi,fudorcmvrinamque propelle-rc, quod tarnen non centingit nifiea quantitate pfopinetur, vt aci-dum morbofum , quod cum illoconcerdare debct,plane abfumpfc-ril > vtnotauitHerculesSaxoniacap-de febribusfcfttferis maxima:fama: praefcicus., Vulguscnimconfiderat, hunc

läpidtm ( vt & quamplurima fim - pliciajagcre in corpore, ficut cu-neus a mallco compulms , non

ani-

'



I

'r

i

i9i TACHENIIauimaducrtens,quod cxtrancofaporeper lapillum(auteiuscom. par).ibmmpto , poroi um contra-«Sturam relaxari , Sc tunc totumcorpus per le u-anfpirare,vt Hip- poeratesdoeuir.

Aliud inquam acidum,quod

alcali tartari tarn fixum,quam vo-latile in obduratomefenterio bibit : aliud quod oftiocolta in cf-fium fkcluris: aliud quod coraliaab vtero laxo, Sc falkUJE decoöbumabfuraunr, & abforbent.

Sed nimis operoliim cflet, atq;nimiam in molem exerefeeretferiptura , fi appropriatorum ca-talogum bic enarrare vellem:quarc concludo cum fjippoc.i.dedata : tufiConcors concordiaffi-dtt , &adb*ret, fruftra horiun poteftas indiftinetc, Sc fine ordincin morbis efferuntur, quia vuum-quodque locum fuir» feruar,a,dca-quefuo modo intelligentiam, vthabeanr, necefletft ,tö quod fto-machi infitum proprium, &ma-

nifi.ftum aeidum, quod mechaiiieeeftendi , quo eibus in vitalemfuecumcoquitur, &tranfmuta-tur.dicta alcalia non combibunt,im6 non intrant,fed potiusaeuue»fbrtificant,& augent,quod admi-rationedignum.

Hinc



HIPPOCRATES.I93Hinc liquccqnodqu.Tlibet ad- M'ertHf-

dicas,velaun:(vocavtlubet)expe- "' ."TS<äat,iequiturquelubens, & cum Jactda , £, patientiafuum conueniens com- «/«/u/v. par(Gcut vitrioli euacuata terra ita ?'« •/»«"*■Carinthiafuamimpresnationcm, f"'J ,"''■vclupranotaui) cumquoalteran, f ant ,j„ am

tranfmutari, & adhrcreregaudet, mtrbofo »«neque alter um alterius familiam tur * i u " c perturbat: hac ratione Microcof- audiofifß.mi dornen homo adeptus eft . Et m ; 0i,f eru<tHermes in tabula,qi:e l*uperis> ha?c te äicct ? «»& inferioribus infunt. ud ttmap»

Ha,'C funt medicinae fundamen- :" ,,ta> tuxta hominis naturam-.vt pri-t»i inueri'ores tarn inuentnmt-,iu-dtcaruntquc aritmdignam, qutt

DEO adfcriberetur , quem.idmo-dum eßrcceptum, vtdocet Senexdevuert mediana; JVmcmm,in-9,vtit,citatolibro ficcum,neque hu-miduuuneque caliduni,ncque fri¬gid um ckc.fed f:ipores,quos recen-tet ibidem cauitatibus , & ventri-cUlis ine ffe otlend't lii- de arttyinquiens, corpus hu "U/ium plu-res habetvemricnlo<( i.c.hpores)quot>notnnt illi,qmbui h&c res eurttcrit.

Et paulo peft. Ex prard^clisOm¬nibus » nulluni dt , quodoculisconlpicienti videre, ac eegnofeerecontingit; quapropter etiamOB-1 sev-



ter diHturmore

ixor* afff

(fm aßident, fr*tef. liliro

!

194 TACHENIIh*c fant SCVR A mihi appellata funt, nonAttribut*tarnen quod obfcura pcrmaneant,"T&i'n. & nos vincant, fcd quantum pof-**'•««« fibilecftjcogndcantur, & fiipc*■vtri* /»ro^rcntur: poffibileautemtftHippn-

i**' cratico Philofopho, quantum ae-grorum natura? ad confidcran.

dum conferunt, & quantum eo-rum, qui perfcrutati funt, natura:ad pcrfcrntandum aptae funt .CVM MVLTO ENIM LABO¬RE, ET NON MODICO TEM¬PORE PR^ OCVLIS VIDEN-TVR , ET COGNOSCVN-TVR j Qujecumque enim oculo-rura confpectum cr&tgiunt , caMENTlü OCVLIS obcinentur,

&fuperantur.Harumabfconfarum virtutum

(Sapjentisverba ) taminmacro,quam microcofmo , quampluri.ina Hippocratls autoritäre, quan-tumcompcdij breuitas permittit,luce clarius ad oculum demon-ftraui; non tarnen eo fine vt Hip-

pocraticusquilqnam banc dedtri-

nam coram idlotis txercear, atqueoftentct, MAGISTRO id admo-dum grauiter prohibente de prif*ca. medicina.

Mihiqukiem,«»â«f, nr.xime*videtur , qui de hac arte differcreinßituir, quaeplcbeisn0t.3fu.nt,di.

cerc



H1PPOCRATES.I95cerc dcberc» cum de nullo alio, vclquasrete , vel diccre conueniat,quam de morbis , quibus ipfi ten-tantur.

Id (onat fi alia memineris, quaexcrementitios quatuor humo-res pro morborum caufa , & hos

iuis miniftris, & fatellitibus v«5tosnoueducerepromittis { hisnimi-rum gaudent) eris deiertor, tmpi-rlcus, pnracelfirta&c.cum igitur MAGISTER ignarcs hos focios& pkbecstimuerit! tuuat Hippo-cratlcum illudCcmici freqnenter ruminare qttodfas riefeis : quaielequendum vt plures , & fentien-dum vt pauci Ar iß. indicat \.

Topic.Ex dl&ls nunc concludere li¬cet , ne longius, quam pnr tu, va-gcmunAlcaÜacmnia effe corporainania,& vacua: nam fixum alcaliex aeido fixo filicis i'aturatum fit petra, vt in calce oftendi. Et idemfixum alcali filicis cum fufionisignem patitur, tranfit in vitrum •

Idem alcali fixum filicis, humi-da via cum ceculto aeido pinguiad maturltatexTi cccTrum mutatur in faponem > vt fuoloco prolixeeftendi.

Vegetabile alcali, fixumtartarinimirum > faturatum falis fpifitu

I 2

1

t



Nihil inmund* mu¬

ri >fed om¬ni A tranß.« . Trtf-

pfieg' in py*m andro.

T96 TACHENIIfit fei commune, omnes eins pro¬

prietäres habens.Inueteratx Ebur-nes fculptiirje, & imaginesfpiritufalis perun&ae , poftea forti lixiuioabluendaeft aeiditas, deinde aquadetergcndumlixiuium , tandem poliri pumice, & tripolo indigent,fic vetufhtem deponunt.

Idcmvegetabilealcali»aeido vi.trioli faturatum, coagulatur in vi-triolum , quod tartarum appellantvitriolatum,& quanuis Reforma-toris numerofacohors fubferibat,aeidum i'ulphuris per campanamnon differre ab aeido vitrioli, ve¬rum non eft,fed ficutacida omniaretinent , & conferuant feminis proprietates ad elementavfquc,vtdevinooftendi , fic etiamhicacidusliquor : cum enimroferitnaturale corpus , ex. gr. arenamignem nondum expertam , runcex co naturale fulphur fublima-tur.

Aleali vegetabile fixum aeidofpiritu nitri faturatum tranfmu,

taturinnitrum frigiduril > flam-mam coneipiens , & anginaere-tnedium , quae ante coniun&io-nem validacauftica erant.

Idem alcali aceto vini fatura¬tum, vertitur in tartarum, omnesciusproprietates habentem, diftil-

latur



HIPPOCRATES.J97latunn oleum p'ngue , & in a<quam amaram. Eftqueillud,<]«odfal vxni effentiale noftrum null*yrarfut rc peregnna adtcEU de-canorum focietas adorat.

Simili prorfus modo , docet,tneus Hppocrates procedtreettam

hominis naturam , queealimentaalcali volatili repleta per aeidumventriculiprimum in aeidum cbi-lum , & in fubfcquentibusin fal-fum commutat ioxta proprie-tates acirli oeculti, quod cauitatesin feeuftodiunt , vr fuis in locisclaris verbis , & mechanicc de-monftraui.

Sic alcali ab alui feeibus fepa- remmta

ratum , licet centies re&ificetur, l,ci > »«-attamenfponteturbatuv, &rein- m " l"> ■»•-duir,quodperdidit. •_ ***

Abvn'naealcali odor infepara« biliseft,fic fudoris alcali ab nomi¬ne fano, non faxtet &c.

Sic aliud eft aeidum, quod cal-culum coagulat,vt indiffolutioneoftendi.

Aliud eft aeidum, quod inoffi- bus alcali indurat , & luftentat,aliud inlanguine, aliud in venis>aliud in capillis , aliud ineffevn-guibus neceffe eft,& ratio di&itat:aüasjiimirum generaretur quid-ljbetexquolibet.

I 3 Ora-



198 TACHENIIOmnes mufculi inquit H'ppoc*

siib.de arte proprium fuum ven-triculum habent: indicare volensqitamlibctcoagulationem fpecifi-cara requirere etiam fpecificumcoagulatorem •> qui'quamuisoc-cultiis acidus tarnen meehankaneceffitate effe debet> vt Jn oleo»

feuo, ladfce&c. oftendi, alias nihilvnquam in vniuerfo coagulare-tur . iVcqi«f^»^fubiungi'ccitatoUbroDcdtor mms, qut dtftafunltorum qmcquam eculis intuemieonfpicere licet y idfonat: nifiinH.'ppecraticaarte Gs exerciratus»feripta mea non intelliges.

Hippocratcs itaque deprehen-dit ea>qua? natura?-& artis imperiograto cenfenfn fubicfta funt , inlioc cardine immobflia dedtrina;fundamenta ftatuenda cffe,ex hisenim omnum mechanicaiii pro«greffus,& caufauim explicationesadeö firm'ter deduxit, vt fi omnescartaed libri cum eorum fetipto-ribusinterirenr,ex ingenti naturaJibroömnesartcs furfus hac me-

thodoaddifeerentur.Vnde liquet, quot fabuia? virooptimo fint adfcripfa? ! qua; nequidenl per fomnium illi in men-tem venerunt, imbquamplurimafub eius nomine, quajnon qua-

drant



HIPPOCRATES.I99drantcum profunda eius fapien-tia » itavt fi iamreuiuifceret,nonfmeratione ca legendo erubefce-rct.

Permixtionem , & alterario-ncm, quam in alcalibusfixiscumacidisdcmonftraui. eam etiarh dealcalibvis volatilibusomnium anl,

rnalium intelligendamiubct mensH : ppoc./»£. i. de di&ta . Alealienim volatile cuinfcunque ani-malis faturatum ex fpiritu aeidovitrioli , induitvitrlolinaturam,verum cum non habeat colcotatferri ■> praecipitaturcumgallarumfueeoin purpureicoloris fundumalbo vitriolo fimilimum.

Idemalcali volatilecum fpir.fa-lis fit fal armoniacum, cum fpiritunitri fit naturale nitrum &c_

Exd.'ctis nunc luce men'diana Sfiritmclarius patet , fpintunuffe vehi- *»*«»/•»culumam'mce, &vincu!um, cu- *"""Jus beneficio corpori coniungitur,nam fineanima fpiritus (nformarealcali non poffet. Quwe LactttiusHb. 2 ..... quAque in (ua Corpora

rurfumdißolurt natura, nequt adrtihtluminterimai res.Sic alcali volatile cum aceto

volatili fit falfus liquor diftillabilis penetrantiffimus, vt in aqua Min-dereri oftendi, & de reliquis aeidis

I 4 fuccis



200 TACHENIIfuccis Omnibus idem intelllgervdumeft : ficut enim alcalia fixafiuuvacna, & inania corpcra, ficctiam volatilia omnium ani'ma»liimi ■>quorum prapararioncmdocet qui'dtm rcformator, & fub-icribit numercfa focietas, qua? ta-men,ficucalcalia ipf» , admodum

vacua cft ; vndc Hippoc. meus indulctm rifumccmmcuis, inquir,hb.i.dt di&ia, Ntfcwnt quid fa¬ctum ■>fed deftwatumfaium tx~

pltnt .S*i vipin Alcali itaqre viperinum va-rum,fitfj ciuim, & inarecorpus ßturatur cmmunt e tj am ä vacna tiuba > flonani/ö-cbmum c j ct1tefkff ^ 4 o 6> n)asno j a ,

bore, & fumptu acido falis fpir'tu:quid aliud, quomfslis communis prcl( s cxi/idc generari pottfl ? Enfucus, ikimpcftura, quamadula-trix focietr.s tanto labore ränderninuenit , de qua ante victoiiamtriumphsnsfcribit: Ncc velim tibiqttifquiscs, perfuadeasaliam ejjeviamfixandi . Hec diclo metutorpens pallfdoniam recam't in-

quicns ( fubmifla vcce ) fi tarnenquifqu'S ejfet , qut maiorem in hi-Jce iaboribus haberet txperien-tiam i ipßanfam prabeo vt boni

publiei eaufa,i//a , qua in hacretxpcrtus eß , fecum common non

pa-



HIPPOCR.ATES.2or pattarur.Mcum corculum ! menslnolliculus cafeus ! quidni ? Eiaage,optemperemusfratres focieta-tis cupiditati, bene xdepol narrat,ah quantum non meretur de re-

publica medica : quod pliarmaco- pccis acidum, & falfum in append, jo'.75.tam politu le difcreuerit.

Puerilem fcntentiam declarat .

Cap. 22.

BRcuiter nunc percurram aci-da, qusfocietasdocetfalfis

effe contraria in append.fol. 52.quam tarnen dottrinam cum re-liquis f'uperius oftenfis falfifli.mani)& ignorantia:plenam initc.nio, vtpen'gnem (qui profeffor

publicus,&iuflus iudex vocaturr diak&icaenim lianc diferetionemnon habet, ea faltein feientias re-

pertas, &veras, in quouisfcibrlimethodice, rede&clare magnavtilitateproponere,& tra&are no-uit) feiuatis voeibus vfu reeeptis »

demonftrabitur. Salinm autem faporcs,quantum vifttm fuiepro in¬te IHgentia prafentis compendioli,fnpra diftinxi.

Capenitri , &faliscommunismai-inianavndasquatuor-, &a-

1 5 1«-

lgnh >taminternus >

quam ex-ttrnus oräinariuscrea

toris frtfef

ßr naturalibrum fX-

pltcaifnetjyttmtt dia-lefticerHttf ERGO -

II



soi TACHEN1Iluminis vncia&duasifiat puluis>cultuperadde aquam fimpliccm »quantum fat'sprofalium folurio-ne (quje non agunt nifi foh.ua ) 8chabeb's liquorcmfalfum, cui addeauri foliorumduas fältem drach-mas> mifcc aurum cum falibus, &£eoque in oUa vftreata ad ficcita-

tem>fub finem äuge ignemjdor.eeodorem aqua? fortis inflar (piret >,iic mixtura? falfedo aurum ero-dit: alham maffam i&olta diffolueaqua ccmmuni, fohmunqu'efcatvitreo in vafe»donecfaKümfatcesfubfideant»darum per inclinatio-nem cffunde: huic ciarar folutioniguttatim inftilla alcaliquoddam

jfixum refolutum,ex.gr liquoremtartari » qul ftatimabforbetfubti-Uores acldos fpiritus , & ilicöau»rumcaditcotorispurpurei.

Hac in operatione fal non ob*fuitacidis fpiri'cibus» vtdöcetap- probatoria turba, fed alealitartariacidum abforbens , compofituuideftruxit.

( Eat'em via Ted maiori impetu

diftillataaqua ex nitro, & alumi-ne>qitam fortem dieunt »in qua fitfolutum fal marimim» aurum dif-foluit , nifienimfalin aqiiafortiaeidiffimadiffoluiuuvaurumnoncorroderetur.

Non

^mimm^



HIPPOCRATES.203 Non iraque dcflruit fal acidara

aquam fortem, neque in ficca, ne¬que in humida via, fed ei vigoremaddit fale armoniaco fimilem:HincBafilins

W*t im Adler wird gefun¬den Klaar

Das fleckt *'» mitraucb gamz,vnd gaar.

Hinc liquet, aurnm non diffol-ul , vel potius corrodi , nifi ä.fa'fis liauoribus: quare autem aci-dus falisfpiritushocfoluit?dixi,&öftendi luo loco, quod nimirumfpiritusrodendo, redit in id, quoderat a natiuitate,idcftin fal.- Aliud periueundum experi-

rucntnm oculis obijciam>

quooflendam falfa aeidis non eflecontraria .

Ex vittioli exficcati libh's tii- bus.nitri Kbris duabus, communisfulphurisflorum vneijs fex ,& la-lis communis libris quinque , Sclaterum puluerc, quantum fatis >ne falia cum fulphure fundantur»mifceejfii&e, &dift'illa aquam ex

arena faltem, in hanc aquam fine pvaemiiTa redbiflcatione imponeaureosnummos , & intrabreuetempus in tepido loco, videbrs a-quam aureo cotore tindtam, quaeffunde,&aliam fuperadde, & ice.

1 6 tum

I

■MAi



«

■1

2c 4 TACHENIIrumdetineinlcco calido, donccfatis fit tincta: aquas tindtas con-

jfundc in aliam phiclam 5 atque inillam r.qu.'m pcne laminam ar-gcnti priv.s tarnen cnpellati, tuncaureo colore rireta aqua fiatimnigrtfcir,paucilquemriritnt'sto-tum argentum inuifib.'iirer d'ffol-uitur 5 cad'tqi'etotumin calcemnigram » quam piriti in arte finecontradiörJoneaurum diennt. ■

Notandum, quod aqua ab anronon ün£fca> argentum nen diffol-uit, imö. ne tangit quidem : Hincßafilius de argento,traft, deyro-frittanbuiflanetarum.

JMetn feelmtingeiß,vnd ruti-

ntn leib Ä •fixbtehmtim Konig z.u get-igt &c.

Aurecs nummes nbluc, hos reperies aliquanriilum pallidiores,led partim , aut nihil de penderesunififle , hoeexperimentum eftcoiißdcratjoue digmira.

Cum vero fupradidtasfpeciejigninudOj&aperto d'ftiüaticris ,

addendoplusdc farina latcrum,tunc fanc non extrahit tinetu-ram 5 fed tottim nuritm plane dif-foluitur. Hoc inquam experimen-tum licet inutile prima fronte viV«ieatur, iueundum tarnen t ft, &

roagm



ta fundit*urwm\

HiPPOCRATES.205magni iw menti , fine falc nonfuccedit 5 adccque lal acidis h :s fpi-ritibus nilnotuit, neque eosdc-ßiiixit,vtintrmisimbelliiq;turbavocifcrat.

Sic etiam aqua fortls commu- >Anfmtrf nisacidiffimaex nitro, &alumi- »»»«•«><*ne, vel viuiolc, non rodit, neque \Z''"Z

difioluit antimonumi crudum , ve t mM uU,fedfuperadde huic aqua: tarttUm rubrh, hotfalis fufijideft nuuidi, de puri pal- m,i * f° lu~uerizati, quantnm folucre poteft,hanc aquam fuperfunde antimo-nicgroiTo modo faltem contufo iad fpeciem granorum milij circi-rer, & ilico leni calore agit in an-timonium, cuius purum crodit,cuiflatim aquam frigidam mper-adde , &videb's fulphur fepara*tum, quod aqua: forti inftar picisfupernatat . Ädecquefalacj'difff-ivx aqns forti non obfuk, nequedefti rclionis figna edit.

Notandum, qnod fingulis vief- bus vltra duas drachmas antimo-nij foiuetenetentes , namin ma-iore qiuint'tate nonbene reg: po¬

teft , i'Ic ö fulphur ab aqu.i fMfaqueque corroditur , &c in faccesverttur.

Hocfulphurablue aauafrigidaab omni aciditate,&a(f» ftu firai-le etil communi > nifi quod pat-

ium

I



2o6 TACHENIIoirum ftrum viridefcit , cuius granifmtrifugum vnum) vc ] akcrnm fi diffolucris in

oleofcorpionum fimplici, addito parurhfpiritus vini camphorad,atquecum hocdorfi fpinam 5 car-

pos manuum, plantafque pedumvnicahora ante paroxifraum in-unxeris, febrcs intermittentester-tianas omnes tolles.

Hoc dt fulphur illud antlmo»nij, quod Hdmont extrahi iuber,traft, de verbis btrbxs-, CT lapidt- bus , quodvix a vulgari difcrepatvifu, nifi quod partim inviridita-temvergat: fac cinn*barim , in-

H t ime»ty „ u ; t t Scio quod plurimf anxie, &magna mquietudinefde torquent

in hacoperatione* quamcurlofisclarofermonenuncaperiam.Funde hoc antimonijfulphur

leniffimp igne in feireo cochlea-ri , fufi fulphuris ex. gr. fem-vn-clx, adde mercurij drachmas fex ■>

plusminits non refert ( fulphur cnim tantum recipit , qnantummortlficarepotdt)mifce continuofpatula ferrea, donecrefrixen'nt,

niaflamreducin pulucrem (quamaccendufitcarboneignito,vtfu- perfluum fulphur deflagret incommupt Cinnabaris operatio-nc ) tu vero ne perdas praetiofumfulphur inde retorts largo tollo,

largo



HIPPOCRATES.207largOjinquam,collc, nc cbturetur ä cinnabari afcendente,& per gra-cius ex arena pelle, tunc quod iu-

perfluum erit , aut de mercurio,aut de fulphure > id per retorr.-eCollumdecurrit,quodcolligito, &äuge ignem,vt cupella candeat, ß£cinnabariselcuabitur.

Frigefactisrebus»frange retor-tam, cinnabarim reducin pulue-rem,quam feptiesadhuc fublima-

bis perfeidoneo vmeo vafe , velretoita,& habtbis inrentum*

Eadcm via , & methodo, fit CiK„4t„i,etiam cinnabans vulgaris cum v »iganifulphurecommunijfedfuierepe- w-titione fublimationis.

Studio Helmonf bic fubticuit * ,ftrtndt.niercuriumnonvulgarem, fed ex deuguntw jpfo antimonijcorpore defump- «w« •»-tumeffedebere,ad quid namque "fi'S**'maurem ijtl^tmfms-, (upeiflna nmhatc induftria ? cumeadem cinnabaris fublimatur poit diftillatio-nem butyri antimonialis,nifimer-curius antimonij hie reqirirere-tur ?

CHRISTALLVS tttigitur insrubini cotorem,u cum crudo anti-monio rubrfs punetis notato, cum portiuneulaauripigmenticom-mixto,& puluerizatiscementetur.Ventura caueas, alias dehifeft, aut

dif-



2<>8 TACHENIIdiffringitur.

Rulandus parauiffeTimm baJ-famumex antimonij fulphuro,non leuj'seftconic&Lirailli , quih unis fulphuris poteftatem cxper-tus cft.

Non omittendum hoc loco >quod Regiilus antimonij non

.corroditur abacido fulphuris, vclvitrioli, & fi cogßtur audio igne,fuMmatur in tenuiflimum l'ul-

plmr. At fpirirus nitri Imnc regu»lum conueriit in candidiffimum

puluerem , qi;i in claufo vafe pri-mo IcntiiTimo,& paulatim audioigne fixatur in pulueremrubieun-

r ».»»«-. dum- Hicpuluisä Paracelfovo*tZTrl catur ANTIMONII TINCTV-vintimouj RA 5 qua:poftlcparationemacor-

P oix,EXTR ACTVM TINCT VRAappellari ca?pit:vtdoccrcap.J>lib.i.Chirurgiae magna:. Qiiomo-doergopoteß peraettumextrahiantimonij tindtura, qite vitro no-dum i'ncft \ vc inutil'sfocietasinM-uitiffa inutiü in perpetuumcri¬men , & proximi detrimentura

fubfcribit;&; approbat.

Qu*



HIPPOCRATES.ac-9

Qua ncccnt doctnt.

Cnp. 23.

EXb?£tctuisofienfis operado- V*j *%, n'bus,qna.'omnesacidis, & „B?i, p,„f,

falfis peificiuntur, millibi apparuit nt rüicuU

flltcriusdcßi-udio , fedeamusad ^'"fjRapfodiam , qu?m.iciibafupccbdtitulo Mewtifjam Htrmettcamvocat, vt propra de 6hina crudia-n-)ini,vbi fefeeftert.Mercurijfub-liwiau corrofim Vera prsparatio .

Vinum vendibile ( aitPoeta)Hedera n«?n indiget , quare huictituk) addattir veraprtparatio novidcoiSufpicor ne reformatormo-re confneto hac vana promifllo-ne nc b's dolese impoaat , eamus jllicbuiam.

Mcrcurtus ',inquit, «ff*/«£/(-matur cumfalc, &vitriolo,mi-rum quod non timeat aeidi vi-trioli deftrvt&ionem ä i"ale , fedquia ficab alijsferiptum inuenit»[altem addit: vitriotum caute cal'

cinaridebtre , ne priuetur aeidofmritu . Sibi vicletur hie aliquidma^ni momenti admonere : vtetiam q.»od [ublimatio bis teruereittretur »OHis fpeciebus fale,(cil.& vitriolo '• fcd ad quid beec repe-

tita

^^H



R

2To TA CHE NUtitafublimatiocumnoufs fpea'e-

bus? mercurius enim femel fatura-tusacidis fpiritlbus hos non clcfe-rit, vt nouoseiiifdem natura:» &ceffentia: reinduar, adquid ergo rei-teratur labor ? piaecipUe fi verumcft,vt eft verifTimum, quod in na¬tura omnia reguntnr certis nu-

meris, ponderibus , & menfurisiuxta illud Poeta:.Eß modus in rebus , [um certi

deniquefines,Quos vltra , citraque nequit >

con/ißere reßum.Sxetiam mercurij natura acl-

dis fpiritlbus ferne! faturata abforpfit,& combibir, quantum perferr,

&quantum indigeta prima fub-limatione , & licetcenties deindsrcfublimetur, aut per fe» aut cumnouis fpeciebus, feraper manetidem fublimams ineicurius,adco-que reiterare laborem»eft tempus,&fpeciesiniuilitcrperdere . HucalluderevideturSapienris illud in prouerbijs cap. 20. verf. 10. Abo-minabileapud Dcum pondus , &

pondus, menuirn, Sc menfura.Scio, ä multisexpetimodumfublirnandi mercurium ob me-tum, nevenaiehincinde, admi-•ftumhabeatarfenicum , quod ta¬rnen vtpericulofa merxj mercurio

in



HIPPOCRATES.2Uineiusfublimatione addi nequit,

prcptcr fubtile venenum ■, quodfnblimandofpirat •, acopcratoresfuffocat : eiufmodi autem vene¬num fubtile proprio periculo o-ftendam .

Olim cum arfenicum IohännisAgricolae fuafu toties fublimare

tentarem > vt tandcm fixum invafis mndo permanetet , tuncenim tcmporis, ob fciendi di fidc-rium» uec fumos, nee vapores, autquiequam periculi timueram,poftmultas fublimariones cum vasaperuiffem > infpirauf aurani pala-to,adeöfuauem, dulcem,acgra- Mur „ i t .tarn » vt cumadmirationeantea uamtm

nunquam fimilcm experros fue. c ' ncrii "\rim, fcd poft remihoruhm ftoma- £, ^ "chumdolentem -, &contrr.ctum ^r/»».«»fenficum omnium membrorum ui)imfr conuulfione, refpiraui d'fficulter, f""£~*fanguinem minxi cum indicibili 'ardore, fubito peft, colico dolorecorreptus , totufque contractuseuaü per fefquihorftfpatium : la-£te, &c oleo rc ftltutus, medioeriter

ine habui > febris tarnen len t a bx-ftiese fimilis , per integram hy-miemmeafflixit '» quam extinxivulnerarium berbarum decoctis,& efu cymarum brafficae , aqua bulliente tabefactaium, aurantio-

ratn

LI

vtnecenlur



Cebtr argento

de hat

if» TACHENIImm fucco , o!eo &mod!cofa!econditarum: imö extenuata natu¬ra appctibat hunccibum , vt vixhoram CCD« expcclarepotuerim: bifquc remedijs perfecrc conua-lui.

de Atnon cbftantepcn'culo, funt

ig'&'B»- qi'iftnnnum purum in pulueremßliui di exurunfs h.'cpuluisnuSlavulgarifnprier.j. artein ftannum reduci potcft, eil

' arfenico tarnen fit fcoria > ex quafingulari artificio purum argen-tum cum lucro eruitur .

Hancfeparationisartem feiuit»& exereuit Sigifmtindus VVaneines VVondfiedlenfis in Voit-landia cumingenti emolumento,

ita vt anno 1464. ibidem Hofpita-lc fplendidijlimum asdificauerit,l'nftituen'tque, vt narrat GalparusBrufchius , quod Sc hodie cum e-

pitapluo dj'&i ciuis confpicitur .Quod ex fbnno per arfenictim

eliciatur argenrutn: cöfirmat Da¬ums in apologia contra Eraftumin i.volum theatrichimiofol.29.qui videattir.

Fixaturarfenictimcum tartaro,vtdocet VVurtz , qui liquor, ficum acidoquodannn candidiffi-mum puluerem pi rccipitatur, ab-luatur. &vngucntis idonefs per-mifceatur,vlceiibusmaligniscon-

fert;



WS

HIPPOCRATES.il?fcrt: funt qui huins pulucris quar-tatn grani partcm in htemortoi-dum maximo dolore , non fincfructu propinant.

Cum auripigmentum fit arfe-nici fpecies, hoc loco pcrapte infc-sentiurn putaui Turcamm Pfy-louum,Rnima ;ri!sdi<äiun,quod **/>»*itala: famlna: efflagitant , &per- plurima ingtnia hadlenus anxietorfit, füb crcdulitatealiquid fin-gularis arcani fubcffe : ait enimAutor quidam.

In Turcarum dominio mine-r-alequoddamRufma illis di&uminuenitur, qüod agendi prsftantiaomnibus pfylotris iure debctan-

tcponi : liccr enim admodumfittemperatum, nee partem, cui ad-hibctur,vrat,pilos tarnen celcriter,Sc finc dolore perdlt, Sc loca leuia,glabraqnereddir, nuilo remanen-tepilorum veftigio.

Sed vt ad votum npplicetur,de- betin unuiffimum pollinem le-uigari , & cum portione mediaCalcis vira'in aqua dilui . Hanc

mixturä Turcxa: mulicres. pauloante balnel,aut hypocauftiingref-su partibus cbftxnis, &• axMlisad-hibent, quas depilarc&perpetuodabras manerc ckfiderant.1 Eft autem rufma fcoriae ferri

mul-



2i 4 TACHENIImultum fimile.fed leuius,nigr!us>8c quidpiara exuftum referens, vtex Bellonii cbferuationibus cap.33-lib.3.nan'atur.Hxc ille.

Ad inftantiam cuiufdara perfo-nae>d;<5tum Turcarum Rufma,per igncm,&aqwamcxaminauiimis»Sc deprehendimushuius bafimauripigmentum cffe, idcm nimi-rumquo ,&lcalia:B3lneatoresinHypocauüispro pfylotro vtun-tur.

Rufma enim cum calce viuacommixtum , atque aqua per fusfz, fcetorem fpiratfimiJemauri-

pigmcnti, Sccakis mkiurae •Rufma fi fublimatur per (e ,

afeendit rubinus veri auripigmen-ti.Adeoque Rufma Turcarum,

cum facit operarionesauripigmen-ti, nil aliud eß, quam auripigmcn¬tum concludit Ariitoteles.

Terram autem, auriplgmento,adduntpinguem•> atram , atquecretofam Turcarum balneatores *

pro medktate feie, vt cauftica , &t

mordax» vis per mixturäm refre;-netur, cautius, Sc cum maiore iu-dic'io » ■quam Italic Balneatores,qui applicanc auripigmentum eilcalcemixtü inuicem, fine pinguilexra > iu vt fi nimis fupra eurem

mo-



HIPPOCRATES.2I5moretur,vrit,& cxulcerat, non fi-ne dolorc&ctuciatu. Hxc de aivfenico expofuiffe curiofis,fateft.

Nuncadmercurium, vndedi-greffus, redeo, qui fublimatur hac

propordone.Mercurii,feu argentiviuijlibras

28o.jtantum.n.pendetfarcina vni-

ca, vt in ouinfs pdlibus ex Hydriaaduehitur. Mercurii fublimatilib»20. falls communis, & falis petraeana lib.ioo. capitis mortui refer»uati üb. 50. vitn'oli rubificati lib.400. omnia feparatim debent in puluerem reduci fub lapide mola-ricalcante.

M'Xtioßt hoc modo .

MErcurius. viuus, & fublimaiuis,portioq;f;iliscommu¬

nis? & faüs petia», prius debent co.mifceri, &quantumuis faliafintan'da fadta per exficcationem > abhac mixtura tarnen ftatim made-fiunt proprer mercurii, & nitri fri-giditatem > qua; ilicö humidum in

aere condenfat , & eft caufa, vtmadefiatmateria , fic mercuriusintermifcendum cum dictis fpe-ciebus moritur , & in pulueremvertitur, cui uiperadditurreliqua pars folium,perge raifcendo ligonc

ferreo,



aiö TACHENIIferreo , doncc mercuriusnullibiviuus apparear.

Haec miftura eft humidiffima,cuifiaddcre vellts vitriolum ru-

bificatum aridiffimum > com- bibcretinmomento iftam humi-ditatem, &in faxi duritiecouertc-rentur. Oportet itaque loco rubi-ficat'i vitrioli > commifccri cäpucmortuum , aut rcferuatum de

priorefublimatione , aut de aquafoiti,perinde hiceft, ll modice fic-catur nn'xtura, quam tunc dcbetis per cribrum agitare in pulucremnon adeo minutnm . Cribratus

puluis tunc commodc mifcetur cum v'triolorubificato.

Iam habes mixturnm,qtia cumimpleri poflunt 16. vaw vitreamagna,lagena» forma (quarta parsfit vacua) qua: locentur in C3pitel-lis , & (ublitnabis mercuriumexcineribus ( minime vcro apcrtoigne , vt nugatur ignara pltbs inMantiffa) in 4. furnelIis,quorumquilibet contineat 4. vafa vitrea,quibusappone alembica , negli-

genter fakem cum fuis receptacu-lis.Ign*s mbkctus per 24. horas fit

kntiffimus,inillo tempore> faliadiflbluuntmercurium , ipiratqucinilla actione odor aqua? tbrtis,

qui

I



HIPPOCRATES.2T Tqui pulmoni valde nocet, iroo in.fpirantemfeie fuffocat.ficutCrip-ix odor puteolis prope Neapo-luncanem.Poft 2 4 .horas odor pe-rijt,&tunc afcendere.velfublima.ri ineipit mercurius faquamfor-tem collige, qua? fortificaturcumalijs fpeciebus, adhibeturque in

mercurij prjeeipitatione, nonau-tem proali,s vfibus ) calore illo perfeuerandum eft , donec mer-ciuium in forma placentae ä (uocapite mortuo feparatum in furh-ino vidcas , quod fit plerumquequinto die,fi ignem bene rexeris.

Frifefadtis rebus »propter graue pondus fublimati , Iponteuiffrin-guntur vitrea vafa ( fragmentafe-

parati'm collige, habent enim ali-qirid fublimati, quod abrade, quocumalia vice mercurius currens,hiörciflcari debet) cauc a;rinere,ne perrimas deeidat fupra placentas,quas curiosd f.mb.ibr.s manibus prehendunt, aefeponunt, pancsvocant, quorum quilibet pendebitcirciter 2$.libras>plus minus iuxta

capacicatem vafis, quod plus, velmin us de mixtura capk bat, itavtex 280. pencomercuri) viui , &20. fublimati coiiiges fublimatilib.tercentum,&c£fcoginta. Cre-llit itaque in pondere mercurius

K viuus



.AictnlimcorälUnum

Crvllij

218 TACHENIIviuus 80. libras , non quidcm exaeido vitrioli rubificati, vtexiiti-mat fcriba,quodobid caute calci-nandum docet, fed folo falecom-muni,quod Tic probo.

Sublimetui: idem mercuriuscum eadem propörtione nitri, &

vitrioli rubificati,abfque(alecom-muni, & mercurius afeender rubeus, nllque ponderis,neque cor-rofiui acq'uiiiuit,idq;cft(>0//j' Ar canum corallinum.

Rurfus adde huic rubro fubli-mato tantundem faHs marini,quantum nitri erat, vrge modera-toigne , & eleuatur infubüma-tumcorrofmum, augeturque il-lud pondus,quod fupraindicaui.

Adeoque vitriolum non addit pondus mercurio , fed faltcm ac1-iurrgitcir.vt mixmra fit fpongiola,vt &nefaliafundantur : nitrumvero,vt diflbluatur, 8c hsc de fub-limato fufficiunt, pergam ad prae-cipitata.

Mintruit munum moutt.

Cap. 24.

OStendi,quod vitriolum, &nitrum mercurio, nec cor-

rofiuum > nec pondus, in eins fub-lima-



HIPPOCRATES.2,9hmatione addant , idem etiaranunc m cius praecipitationede-monlirabo.

. Elarergoapcrto igne aquafor-tis ex vna parte ni tri , &qnatuor vitnoli rubificati, vel cum calci- Mtrcmri*,n*ti , vtiubentincauti dolores, ?'««?»'<•-ha?c aqua di'ffoluatargcntumvi- '"*

uum, quantum foluere poteß, fo-lutionem euapora ad ficcitatem ,infineaugeaturignis , vt funduscapicelLr fere candcat, (ic in vafisfundo foetebk pnluis rubeus prx-cipitatus fplendens,nilqueacqui-fi nie ponderis, neq ue q nid corro-fiuo fublimarofim>'lc

Ca«fa cfl,quod nitrum fulphu-

rcum,eleiiatl'u]phur vitnoli, qujcconiun&im aguntfaltem in (uumfimile , WcftinfLilplmrexternumroercurij , adebque crefecre in pondere mercurius nequit, vt nec "corrofiuam. vim fublimato fimi-Jcm induere.

Quod autem mercurius vulglhabeat fulphnr cxternum,& fepa-rabile de effentia mercurii vltra

Cebri üb. 2. (umm& perfeil, alio-rumque fapientumteftimon)*a,do-cet etiam experientia, hlc & vbi-que certiffim3 rerum magiftra, fe-quente mechanica.

Mercurium mundum , & P u-K z rum



tlti proprioßlfHurc

220 TACHENHrum immittae phiola; plan! fundi,vt ique hunccooperiat, orisau.guftifllmi, coqucinarenapn'molcnto, & moderato igne , poftcafortiori , eogradu,vtmercuriusafcenderenitatur»quod fi id con-tingat, fimplicimotufac, vtrcci-dat, hacvia finevlla aliaadditio-ne prceter cxternum ignem , fit

praecipitatus rubeus fplendcns, fi-inilisilli , qui cum aquafcrtiexnitro,& vitriolo prscipitatus fuit.Hie praeeipitatus, neque ponderediminuirur ,nequeaugetur,qua-tenus proprium fulphur illummortificauit, & rubefeeit, non fe-cus > quam aqua fortis ex nitro

fulphureo,& vitriolo quoque fulphureo oßendi . Sulphuris nimi-tum proprium eft rubificare mer-curium, vt in cinnabaris piajpara.cionemanifcßum fit , ideoquein pondere nihil augetur, id quod änoßris attente confiderandum.:

plurimumenim inttrifi.Hunc pKccipitaturarubrum,

velperfe , vcl cum aqua fortifo-«5tum>cornmifcecum marino fa!e,Sc vrge compositum moderatoigncjtunceleuabitur in pondero-fum,& corrofiuumfublimatum.Adeoque vitriolum caute calci-natum i praecipitatisdi«5tis, nihil

aliud,



turhUi

HIPPOCRATES.aualiud , quam fulphuris odoremcontribuit.

Sx prxcipitatus ille,quem Crol-lius Turbith minerale appellat,quatenusfitcum fpiritu vitrioli,vel fulphuris finc nitri additione,non rubefo't,eoquod borum pin«

guedo fulphurea fine fulphureonitro non manifeftatur, fcd prop¬rer fymbolum,fulphurcum, quodhabent , agunt in mercurii ful-

phur, & ideo non rubefeit, fed fo-lumflauefcit, nequepondnsac-quirit , poftquam alaminofusia- por,aquacalida ablutus fuerif;

Vires omnium diclcrum prae-

cipitatorum, funt äquales, vomi-tus mouent » gingiuas corrum- punt, &repetiris viribus äffumpti vimexecrandum ptyalifmum promo-uent. Hinc Htlmontdeftbrib. c.15 . quam diu mercurius vulgi re-iiificari poteft , non eft boni viriremedium . Nam ficut omnia pharmaca funt veneria refpectunoftri , & non exerementorum j

nofquepotius, quam morbos ip-fos adoriantur, fic & pia?ripitatusvulgaris mercurii. QyiareHippoc.meüs de mtdicsm.purgantibus:

Nemo medentum per affumptalaxatina fpondere au4et fanatio-nem. Et licet inexperta,& ignara

K 3 de-



322 TACHENIIdecanorum turba mercurio per fe

prxcipitato adfcribat vi'm fudori-feram , falfiflimumtarnen cfl, &fidesecrum affertioni non adbi- benda , qiilapervoJatile fulphur prxcipitatus , &rubincauis eft,adeoque femper idem mercurius

erit -Sulpbnr verö externum per al-cali quoddam nobile, magno in¬geniös arte ab eo licet fequeftra-tumfuit > vacui tarnen impatiensnirfus paruo temporis fpatio no¬tiere fimili reinduit k,docente idAfagifiro dediata-Xeotüm, ncquefibi , nequevllialiifi'fficit, im& praeterca confirraat id Geber reli-quormnque fapientum turba :quarc admodum eleganter nurifecuh dutor fol.cjo.yfatttrrms auuiillius,\nq\.\x. tllum ex mtra ira inid,q»i ä f»trae,iteruf» commutai:

îqutfuft Et proinde pplypöikilos hier ",( ' i n ' m igneus fpiritus & menmrfi nc-lSoo.&T»- men ac jeprus ^ jjr^ c (ta fe j, a |3tre

norunt illi,qui has iranfierunt <t•

rumnasah Cofmopolica.Cum vero mercurius mnndus,&c puii's proturbith,pra:dpitauir cum ncidovltrioli , qiudpcrfcxdies, &ric<6tesignevehement! (Ii-moj& natura poffibilidiftillatur,tunc fane acquirit ä didto acido

ad-

fjuantumvon nox'ta

corpora, tar dant > Vir-



HIPPOCRATES.ia?admirabilemconftantiam,& pra?-ftat quam plurima, qua? Crolliusilli adl'cribit: liquet ex didcis , quo perfeßiore fulphure prjccipitarur luercuri us, cb raaiorem acquircreconftantiam.

Mercuriusdeargento refufcita-tus, &c in eodem momento perfe-üo fulphuri reconiunctus , &mundificalus , inter coquendumvarios , &admirabilescolores invitri parkte, & in ipfa materia o-ftendit,eodemfere modo vt chaly- bi Culphureocontingit fub artifi-cis manu pro lubitu : Aurora ta¬rnen philofophorum non eft, he-que credat quifquam, hunc praeci-

pitatum effe panaceam illam >quam vidit Crollius apud Mi-chaelemSendiuoium, cuius no-rrien cxprcflitin pnrfatione parrsfextar medio fere , liter's maiufcu-lishincindefpatfis fub bis veibisapud Adagnumaiiquem cui in x-temum bent f!t,Cum prtmis egrc-gium HeiiocAntharum borEt-Z,em,nam in Cknfto quiefcentem

cuiuSmadi LEN'it Denique couf Venerum latitare temFOrumcurrlcVliS , quianontft perma-teriam primam vniuerfalemredn.c~his in materiam primam : qua:autem fit materia philcfopborum

K 4 pri-

s



vr n -<

2J4 TACtfENII j. ti prima , prx'terHippocr.indigitatfrimlt'dax nobis Onidiut Mttamcrp, Üb. 15.rinnt tcmpns edax rcrum » id fcnat ma-

teria pr'ma, confumit in temporequiequid ex ea ptfedtiÄum frrit:Hinc A ntiqui.Samrnmn de'nöra-re propricsfilio.r ,Hixerunt , vtte-

(tatur VenerebilisPytasorns: om-iiefecretunv»g«f> 5cft in faturno,ideft in ant'qu/Tima, & primamateria,de qua nunc foüs.

Sulpliur iraqi'.c externnm mer-eurii,efle causa vomitus, & fafiua-tionis, non autem fpiritus corro-fiuosj quibus piajcipitattir, docetaeidum ccrrofir.um potentiflfi-mum ex vitriolo . Afihtionemmeam probat inurdtio cum ipfoiricrcurio viuo , qui guftnm nonafficit, nec ciiis quiequam fulphu-re! lingua pereipitur, attamen cx-ternum mercurii fulphuraeidi/fi-xnum cflepalam fit,quod in phi'o-la plani fundJ pr.tcipitatnr ruber non fecus , quam fi aqua forti aci-diffima , & luiphureapracipita-retur,vtcitendi.

ProvndHoneitaqueprimocu-tem penetrat aeidorum more,de-inde perreptat ad vemriculos, [tucauitates mufculorumin/anisfpi.rhu turgidas.fjippoc.de artc.wncfeeundo ftatim > vel tertio die lan-

gue.

\



HIPPOCRATES.ai*guefccre incipiuntvncti, tarn fani,quam jegri.-mercurio «lfm perin-deeftjpcrfcneranstortor vnguen-do , donec tandem Omnibus inventriculisacidumoccultum, &nlcali, vel facultates,vtloquitur mens Hippoc. quas ibidem often-

di naturali latmre operanres de-ftruat,diftemperet,&alienet. Aci.dum illud fulphurismercurii, ab-fcrbet ventriculorum alcali , &eiusfocium alias occultum acer-rimo veneno acidius, & manife-ftumreddit, ficvna facultateex-tindta , acidum veneno auctum

pergit operando retrogrado mo¬do, refoluitquecaufticortommo-

re, omnealimentum in putrid umliquamen, illud virtns vitalis,qua?fupereftjvel ipfa natura,voca vt lu. bet » expellere tentans per locacommoda, & apta,partim per Ai-doresdiflipat, partim purgatoriavi per aluum deturbatmagnis tor-minibus.

Vnde liquet, quare multi per

falluationem fanati poft longumtemporis interuatlum in prifti-num morbum, aut peiorem rela-

bantur, maligna feil, difpofition«in corpore relicta.

Dentesautem, &gingiuasoc-culta, ac venenofamercurii aeidi-

K 5 tas

II



*x6 TACHENIItasprimnrio Jaedft , ficut reh'qusacida putrefacliua fcorbuto tefte »qixegingiuasdiffblnunt, ac ner-uofuro genus accendum,tunc fan-guis ibidem acefeit, putrefcitomnifaetore olentiüstanto contagio, vt& labia eins conta6tu vlcus con-trahant, & intus buccae vlceren-tur , idqtie non folum ab eins ex¬terna vndtionecontingit, Ted etiamercurjiis viuus in pauca quanti-tate repetitis vieibus per os affumptus idem prssflat , vrteftatutex- perientia, notaiuntqueRondele-tius,atquePlatetus. Huiuscenfusfunt pilul« ex mercurio viuoBarbaroflic d'6he . Hie qnadrat

verfus ille antiquus Mathefii inSarepra .Ttrram mercur yprodu&a tut'

talla venino ,Efleferum , vtrum eß % uilniß

•virus habet .Hincpatet , quid fentiendnm

fit de hocmlphurcquod hac tem- peftate , perquorundamfatrapa-

Mitetimerumora huiusRegi&fnbcreditla,"■ d """c fi rmacl ue pollicitatfone illuftris,TJLUn'l Wallis, atque vitalis auiä»> triftem■uacuZ qui- diruni» trircutentum, fareidumquedem et«i halitum fpirar, Inde mens Hippoc.

famum &q,alta voce cxclamat.Hie



HIPPOCRATES.227I üc ratio rcddi poflct, quare in

auratores , & qui mercurij, m-mum infpirant, plcrumque temporum progrtffu, auttremunc»aut artubus contrahunmr , fedcum non fit huitfs loci,ea hie pra>tereo. ;

Mercurius proinde ex Argentoregeneratus 5 licet per integrumannumdiuerfo igne in fuprano-minata phiola plani fundi coctiis,nullo tamen gradu per fe preeeipi-tari poffe notaui, adeoque regene.ratum huiufmodi mercurium fulphure illo externo carere, media-nicaneceffitatepatet , cuius ab-fentia fudores mouet, blandeque

a&iones fuas perficit. Naturalis ergo mercurius, ma¬gno ingenio in partes fuas effen-tiales diuifus , & reconiunäuscumnouo , & perfeöo fulphuremkimr ßbiettum omnis mirabi-litatij verba funt. H. C Agrip- inkala vnitatis: fed de eo nunc pluri- busageremeiinftituti noneft n'ifiquatenus vulgatje medicinae in-

feruiredebeat » intra limites mecontinebo. ..' ,

Patetex di<5Us>quod nee vitrio-lnm, necfulphur, cuiiiicunquefitgeneris,velvim corrofiuam fubli-matö fimileni, vel pondus addat,

K 6 vt

V-

Separetur fjririt* abaqua» v$

puttefeat >Ö* appa-Ttatgranüy

poßea reducatfp.exalta in a"

qua* frft-etat tun-

gerc ßtnuh•verba Cof%mopolitAtrau J.



228 TACHENIIvtnobisimponit turba fcribillan-tio cb i'd vuiolum cause tffe calct-vandum , xcfpirituspertant , bisenim mercurius in mblimationenon i'ndigf t , fedfaltemhumidovitrioli fulphurcquod eleiiarur, vtA ixi a fpiritu nitri,amboqueJun¬

cea agunt folum in mercurii fulphur extern um , offiirgitqucau.&o igne inpulutrcm rubrum noncorrofiuum. qutmHufcrus» &Crolliu.s Paracclfi Arcanum co-rallinum crediderunt : hiautemeins meinem non fntellcxerunt >idecque iunt in opiniene falfi.

Cum vero vitriolo , & nitrofiiperadditur fal marfnum , tvinc

mercurius albefeit, fit corrcfiuusAib)imatus,crtfcitquein pondere,vt fuo Iccoiupra eftendi.

Corrcditur, vt dixi,mercuriusaqua fort! ex vitriolo 3& nitro, velalurfYine, & nitro, quae aqua poftmercurii diffolvrionem euapora-tur ad (iccitatem, in fmeignefortiadhibito, vt vafis fnndns candeat,

fic in matrac/ort

rnanet pulu's ru- beusrbinrrntore mercurius prjp-eipitatus d'ftus .

Hie i ulu*sefcha.rot'cuseft,quarecraffasfcrdcsvlcerum , &callos«fetrahit, hyperfrrcefin omnemftreniic abfumit &c.

Mer>



HIPPOCRATES.22JJMercurium hunc in aqua forti

folutum ,clcharoticumnimirum,rodtntcm, Sccaufticumiubet fcriba mifceri cum cmplaftrode ranisanodino Vigonis fol.68r. quia ni¬mirum abfurdum inuentum effe

putat mercurium faliua mortifl-

care, quafiloan de Vigo ignoraf-fet modum foluendi in aqua forti,?|Ui vulgaris pratcipiiati inuentor uit.ea de caufa,& hodi'e vocacur

Vigonis.Hie pcftquam ex merenrio ef-

charoticum pratparare doeuiffet >nunc queque ex eodem mercu-rio anodinum emplnftrum > ad

mitigandos artuuni dotores a vi-rulenta lue obortes prreparare do-cet . Conimifcuitauttm mercu¬rium viuum cum rebus doloremmitigantibus: iuffititaqueillummortificari faliua, & oleo lanrino:quod fit in memento quafi,&po-ftea reliqu'singredientibus fuper-addi, &in emplaftriformam rc-duci.

Hanc Vigonis mortificationemcacliinnoexcipitrcformator , e-uertirque textum , & fententiamviri opti'mi: infuperaddit conui-cia,& calumnias, locoque mercu-rii villi addit caufticum fine ab-hitionevlte> velignisintenfione

pro



2 3 o TACHENH pro fpirituum acidorum faga > feddum adhuc liquor efiyubet axun-gia?» oleoque nv'fceri 5 & ad confi-iftcntiam cmplr ftri concoqui •

Ex firctibus ergo cognofeetis» j-eformatorem Auguftan.-c phacmacopeae carerc omni diftinguen-di pericia,quia inter Efcaroricum,& Anodinum,magnnmcftdiferi-men, ait enim mercurium corrc.fiuuminaxungiaco6tum , dul-cem ficrlj attamen Condyloma ca,arquecollofns putridas earnes ab-fumere: qua; contradi&io refpon-

-fum non meretut , quia propriaconfeflio eam condemnat, opera

enim ignis probant verum ignem,& mercurius condylomata abfu-mens, eft verus praecipitatus3 quiafacit opera prseeipitati» adeoqueco&oris emplaftrum efearoticum,Vigonisanodinumdici nequit ,quia toto cxlo aduerfatur inuen-toris fententiae. Pluradehacma-teriacap.7 clauis.

Cum in mercurio verfamnr,

pergam eadem via oftendere Tai¬fun» aeido non contrariare, vtfcribillant.Vbi feiendum mercu¬rium, cum alcali reprefentet, ncq-,fublimari, nequeprseipitari poffenifi acidis,quajcum per alcali.nonautem per fal ab eo feparantur,

tunc



HIPPOCRATES.a 3 r tuncrecurritidem inercurius, quierat antequam prarcipirabatur >cuiarexemplum quilibct, cui baecres curae cft , ante oculos habet inmercurij \hx fic d/dfci prapara-tionc,qujE fit hoc modo .

5i cum mercurij lublimati(quem falfum oftendi) p. ij. com-mifceatur pars vna antimoni j pul-ueris forma, ilico acidi fah'ni fpiri-tus defemnt mercurium, &ro-dunt purum antfmonij reguhim»quialcalieft metallicum ,8c leuio-ris molis, quam mercnrius ,& eftcaufa, quare hunc deferunt. Ha?cmiftura cum ex retorta propelli-

tur , decurruntdidtifpiritus acidifaturati regulo fpluto in forma butyri, diciturque oleum antimo¬nij corrofiuum, quod bis, vel ter ,debet ad puritarem reftificari»

In hoc oleo rc&ificato mace-rantperiti adamantes> qui ex acci-deti in generatione maculascötra-xcrüt,& illufirantur pulcherrime.

Hoc oleum fola illinitione cir-

culari cfl cettiffimnm remediumgangraena?, quam arcet ä fana par-te>vt docct Harrmannus in praxi»&notisin crollium . Gangnnaenim alcali vrens eft, caretque aci¬clo vt'tali, quod hoc modo loco re-ftiiuitur.

Cui



2 3 i TACHENIICui oleo fi aqua limpida affun-

ditur, dlluitur aciditas In ea» eadit-que pukiis n:rus,leiiis, & candidif-fimus, qui totics noua aqua ablui-tur, vt guftu infipidus ftt, dicitui'-queinepte mercuriusvits > cuitis7-grana cum vino haußavomi-

tum, atque feceiTura mouent, indifficili partu diuinum fane rcfu-gium : vocatnr etiam puluis Al-gerotri.

Mercuri'us autem, qui ab acidls»& corrofiuis fpiriti'bus negledhis

CinnabrttU adoritur ab acido fulphure anti-»ntimtnij moiiij, & iterumconßituuntoc-

cultum falfnm, quod in cadem re-torta ab ignis intenfioneeleuatur in cinnabarim ,quaeetiam bis, velter, perfemblimaripoteft, &fitmedicamentum in epiJepfia noncontemnendum.

Cinnabaris haec , ü cumalcaliquodam commifcetur , & exrc.torta igne vehementiore pcllitur ,tunc alcali bibit fulphur antimo-ni]*5& mercnrius redit currens fine

perditione virium , vel faculta-tum.Aurum itaquc non foluitur fine

faleinacidis, vt neque antimo-niutn, imö ncque ipfe mercurius:ergo fa! non deftruit acida, vt neevice verfa, Myftcrium operofa mi-

nema



H1PPOCRATES.23?nerua aperuit contcmplarori'busnatura? arcanorum non iniucun-dum.

Tandem fal fi cum aeidis inimi-ciriam, aut oculram ,aurapertamiiaberet, id fane fielet manifeftumin folo bntyro antimoniali adeofenfibili , vtfi vnica fairem aqua;guttula ineideritin illud , ftatimnedi fpiritnsaquaefefe aflbciant,& folumm antimoniumalbefcit.Ac in dictum butyrum inijce (alcommune natura)e,velartificiale,vclalia falfa» eriam inquantitate»nilfane mouebitur,neturbabitur quidem, tantumabeft,vt illud de-ftrueretur.

DiBa cumfatiis cempotiit.

Cap. 25.

IN aqua eftendi alcali , nunc porro ignem aeidum effe me-

chanice demonftrabo.Reforma«toria turba docet crocum martis ,

quem aperitiuum vocar, cum aei¬dis pra?parare 5quem probo: docet& alium crocum in fola flämma,quem adftringentemappellitat,ignorans quod, & ignis fiararaafuaeida 3 vnde&hiccrocusfimiliserit priori: hunc voca, vel adftrin-

gen-



Katar* inomni re fi.

milis

234 TACHENIIgentem,velapen'entem iuxta cffe-ctum> quem poft fe relinquit, &£,non a praepai'atione.Ferrumenimquoeunque modo praeparatum

per es affumptum habet faculta-tem roborandi, quia combibitaci-da errantia , ex. fblene ortum dil-

centia, &c idem rerrum referat ob-firu£tioneshypochondriorum,at-quemulierum menfes promouet.adeoque fenum perfeaperit , &adftringit iuxta peidum , quodcum illo concordat. Plura vide inGauls cap.8.

Aciditatem communicantflam.mx omnia combuftibilia , qua?flammam edunt ,vt ligna,frutices,herba; Sic. Hanc inflammabilemaciditatemdiuenditat in Appendi-ce fol.73.profpiritu falls armonia-eiaeido , & hoc lccoillam planeignorat.

Multis videbititrme, hoc loco patadoxa proferre-, quöd ignjsflammamaeidamdiettte, im6~ re- peto, ignem accedere piYixime ad

ialis tntutam conftantem ex alca.H 5 & aciuo, tapropter t& raordi-cans,acris>acctofus, ineidens,(ub-tilis, penetrans, pnmûicorrupti-

bilis, incombuftibilis, & eil illud ,quod ä corruptionc prs/eruat: Scficutinfale aeidam partem lepa-

rauii



^^fa^~*

HIPPOCRATES.2??raui , eamnuncetiaminfl;immafcparabilcm effe , hac mechanicaoftendam.

Pliunbiim exuritur aidis li-gnis in mininm > plumbi IIb. ioo. poftquam in minium conuertun-tur , reperiuntur centum, & dc-cem : quaeritur vnde mininm ac-qu'fiuit dccem libras ? profcAo nilci luperadditum ftlit , nifi folaflamma, haec ergo afftimpfitcor¬ pus in pIunibo,hocautem corpus,quod plunibum auxit,ex flafnmaeft aeidi faporis -, id probat fequensmechanica •

Diftülaex retorta vitrea aperto

igne illud ipfum Kgnum,quocum plumbum exufferis, & exti'Habit li.queraeidi fapor!s,quifiluperfun-datur plumbo Inminato eroditip-fotfl,6i rodcndo ccagulr.mr, ideo-quependereaugetur plunibum .Hicacidusüquor r'hmma: forma plumbum lambit , eiquecommi-fcctur,fix:uurquein atcali.

Rcfundc minium in plumbum,

ßi habeb's centum libras vtpn'us,adeoquedec'em libtx non erant,necminium, necplumbum, fedaeidum ignis ope ligno cxpulfum.Hoc autem cum non fit de natura plumbi, cum co non colliqiidcit >cum autem fibi Jolifuffidensnou

eft>

Plumbum

fit minium



Tlumbumlithnr-

236 TACHEN1Itft, vtaitHippoc fugitinplumbireductione in elementa, vtdefaietartari, oleo, aceto, & reliquisfu- pra oftendi.

Hoc alcali artificiatum ex plil- bo in minium conuerfum cumigne, & aeido vegetabili.

Vel idtm plumbum cum aeidomineraliinlithargyrium , ficumoleo, vcl pinguedinecoxeris, tuncalcali forbet oecultum aeidum

pinguedinis, cknutritur, & aei¬dum vieiffim in alcali , Sc coagu«knturinneutrum.

Sic fit emplaftrum tiiapbanna-con,vt, & de cerufla, reliquaquehuius cenfus, vt in fapone oftendi,cujus infpiffationiscaufa » hacte-misreformatori ignota fuit, vt te-

Emplaßr* ß a tur in epiftola ad me, quod ni -*ntLl?fil mirum oleum tartari pingue cum

alcali picis infpiflabatur(vtcap.ai)Sc pharmacopeis bnec fecund umdum artem coquenda fetibit.

Intermetalla autem nil reperi-tur , quod cum aeido quoquo

promptius in amicitiam coeat ,quam plumbum, iuxta aeidi enimfpeciemmutatformam , non fe-cus j quam vegetabiliumalcali, vtA10 loco oftendi.

Aceti vapoi ilhid in candidamvertiteeruffam: aeidum in flarn-

ma,

inn, chivji-

€» arte pa



HIPPOCRATES.237ma,in rubrum mini um, cum aci-do fuiphuris in ig ne vertitur innigrum , quod plurnbumvftumdicimus , cumacidismincralibusvarijs commixtis mlithargyriumduplex vertitur,cum acidoargillxflaua: in vitrutn buxei coloris,cumacido argillx nigra: in fufcum co.lorem vitreum vftulatut { adi Vi-trarios) ea de cauia, qui metallo-rum fufioni , & purificationißu-dent,illud honorant,-quod omnisgencris aeida abforbeat, Sc meral.lum ab omni macula purum , in probatoria cupeila relinquar.

N6 in inopportune hiefoluituequeftio cxpernfllmi metallorum

probandorum perßohemiam Ma- Ldt*,iv.,giftri Lazari Efjceri,quam inlolu- ks« fmt ltarn Philofophis difcutiendamre- fi'* «linquit. _ Cur ni'mirumcupella probato¬

ria xüs , vnä cum impofitisanteoperationem , & peft ponderatagrauicr fit pcft,quam prius J

Hanc fbluo ex fundamento na¬turalis Hippocraticje deärina? ,quod nimirum cupelJa probatoria p*araturex cinere Ioto,& omnifal-iedine priuo : vel paratur ex ofli. fifoUur

bus combuftis , quxin cineribusnihil falis relinquunt,adeoquecu- pcllajjtam ex ciaeribus,quamofli-

bus



^^^

238 TACHENII bus fa&is alcali inanc > & vacuumreprefentant , cum vero ex legenatura; foli, & inanes effe neque-unt,antequam in vfum vocantur•replentur humido aere,vt de alca-libus cftcndi . Cum autem Ignisadmouetur»huius potentior acidi-tasexpellit debilem humidum ae-rcm »fibique Imperium ,&po(Tef-fionem arrogat,fic alcali faturatur ignis arido,coagulatur,fixatur, cu-

pcllifquepondusadditur,non fe-cus > quam aeiditas ignis in plum- bocoagulaiurprominio, illique pondus addit -

Ex eodem fundamento mint pi.lula? plumbea;, quibnsvtnntur,

qui auium venatione dek&an-tur , plnmboliquefaffcoiuperad-dunt auripigmetum fulphureum>& feui tantrilum, Sc ex ferreo co-chleari roftrato in aquam frigi-dam continuato filo effundunt, &totum plumbum vertitur in fphae.rulasmaiores, & minores,quascribro in claffes diuidunt.

Quare autem auripigmentum >&non commune fulphur fuper-addunt ? ratio eft,quod hoc flam-mam edit, Sc plumbum combure-ret : illud autem ftrmumfaltemfulphureumemittitaeidum, cui

plumbum vt alcali aufculcat, illo-que



HIPPOCRATES.239queiaturarioptat, ideo eleuatur quafi fermenti more in iiquidaforma:vtautcm in effufioneliqui-diusfiat,adduntfeiuim .

Sic veteres notarunt ex acidoinchoariin viuemibus omnes in-flammationes, atteftante id Hip- pocratc de prifca niedicina. In

ho-mine, inquit, tneßacidumyacer- bum, acid'Jfimum ,aliaquefexcen-taiquttpro copia,& viribus variashabent facu/tares , excogitarunt proptereaex plumbo varia vn-guenta, &emplaftra, quoacidumillud abfumerent , &quofepiusdicta vnguina mucantur,ranto cc-lerius acidum confumunt, ma*

lurnque tollunt : hanc acidi ab-fumptionem pro vtrfgi captu re-frigerare vocamus-,quatenuscalo»ris caufam mortificat.

Procorollariohuius capltisdi-cc,quod ab imperiofo ign-is acido,quam plurima veniuntin lucem,quae alias ocu]isfepulta,& abfcon-famanerent, vtoftenditcoralio-rumt'ndfcura.

Nudo igue reueibera coraliaintegra ex.gr.vncias i a.per 6. dies,&no<äes ( pericus eodcmvtitur ignc pro (p. vitrioli diftillat: & re-

peries vncias 15. ideft tribus vn-cijs aucta, & in puluerem fubtilif-

fimum

1

Cora Hortitinffur*



TinCtutah*c reffer eji,vet *r-chtu%. qwcum coml-torum vita

P*r> fafu«mbuUt ,tnAgnarumv irium,mtri nefeienstti« yutde inigne , vi invina ojlca-di.

240 TACHENIIfimuni motatfc. Hjöc augmentumnil aliud eft, nifiacidumexflam-ma,quod coratia diflbluit, & cumipfis coagulatur > & fixatur aeido-rum more in falfum .

Huicfalfopuluericum affude-risacetum diftillatum> bullas non

emittit, vtalias contingit in cotaUlis non reuerberatis , ac'doenimex igne (untfaturata » acetum dif-(oluit corallorumpuluerem , in

pellucidum , femiaeidum liquo-rem , qui licet pellucidusjvt fim-

plex acetum diftillatum > & finecolore, latentem tarnen habet fan-guineam rubedinem» quam affu-fio Spir. vitrioli>qu'iper6. dks,&nc6Us>vltimo,&natura?» poflibiliigne fit expulfus,in momento ma-nifeftamreddit.

Hanc rubedinem non introdu-xit,neque acetum , vtneque fpiri-tusvitrioli, alias femperrubefee-ret mixtura, quando magifteriumex corallis, vulga.fi modo prrepa-ratur . Oportet ergo mechanicanectflitate,vthec rubedo in corallisclam latitaffet, & igm's ope ad ma-turitatem perdu&a fuiflet , dequa nunc pluradiflerere , lubensfuperfedeo ; fatls eft, quod cont rafomniatamdectrinam , aeidumhoc corallorum falfum non de-

ftw- "



HIPPOCRATES.2 4 r ßnwfle, hommquetin<äuram in.ignc conftantem nie oßendiffe,quam porro ingenio feparabis, &:fc ipfa laudabit.

Spiritus vini tnrtnrizatus, etiamex ncn vßis tin&uram extrab.it .

Sic quoque antimonij florcs ^„ tim ,.candidiflimi ex regulo fublima- nmmfixü.ti TychouisBiahej quommme-minic Sennerms tra&atude pefie. ,in reuerberij igne,paiilan'm tarnenadmoto fixantur plane , &deindelubidum acquirunt colorem, nonfecns , qnamilludin fpiritu nitticorrofunwiius uipra menüo.nemfrei.

Simi!itcr> & antlmomufficru-

dutn fixatur eodcni tr ; cl^mentoin candidiflnnr.in pultxrcm , nonfecus , quam illud ,quod cum tribus nirri panibos in antimoriruthdiapboreticum exuftum, &calci-natumift, dcciiusscdt.ovfu , 8cquid prjefi.tre poflit in med?cina>fuo locoeßendi.

Acida itaque ign's flnmma»nonf©luinpkimbimi,nn(, 'm<n;>i 1-n,ve-

liquaquealcalindiflbtuJtifed& ip-ftimfeiTiimin fubtfh'ffkmimpul-ucrem, quemerocUmi tart'säp- pellamus , qur d tarnen fit ut veli-qua metalla reduc'bile. non ft, proptereaHoratius illud c Ic.na-

L tum >

—r



24* TACHEN1Itum, fterilemvocat, rubiginervhujus occafionede eius propric tatibus qux-dam dicenda.

.fr&cipitat onis modos, C nt-ccjfttates indtcat.

, Cap. 26.

DE Fern propnetatibns, & a«.<5h'onibus,quas, &quomo-

do eas perficiat in bumano corpore,multi multa dicunt fcriptores.quorum catalogum rccenfct in •iteitß'v.s-Scnnertuittb.3.p,2.fcr.2,cap.j. pauci vcro rem tetigerunt propter Hfppocratica; dettrina

infcitiairi) dicnm autem quomodcadfiringat, velquomodo laxet.Ferrum adftringit manififte ,

ideöqueflomachum > &c viciniaqnceque roborat: conuenit itaqiK dyfepter*'se, lientcrae , diarrhcea?»qmnibufquemorbis laxis , &dif-folucJs&c Qiiibus reclamari au¬dio , quod ferrea medicamentamulicrum nicnfcs proinoueant,rcftaurentqueiecinoris > &lientildefettus, adecque hinc potms la-xarc, q unm adßringere.

Quibusrefpondeoin nobis ni-mirum , nonraro oberrare , falquoddam rdblucum, genitum ex

acido



HIPPOCRATES.243acuio , & alcali minus inuicemconcOTciamibuscompcfitum, obid diaphxeitil,&tranfpirationi in-epcam, nequemedicamentispur-gantibusaulcultare, vt expcrientiadocet, voca hoc vc placct, luimo-rem plane exerementitium, vel in

prima , vel in vltima corporis rc-gioneexiftentem , cuiusfiue vte-rus,hepar, lien, rencs, pancreas,mefenterium , vel ftomachus fit produ6tor,idem nunc eft.

Sumptoitaque ferro , quod vtfupramechanieeoftendi , omniaaeida faeiiime combibit, ülicö falillud nouum liquidum,acetofum.ad Ferrum prseeeps mit, eique ad-

ha?ret,vt illud difibluat.Indiffolutionisactu d :&um a-cetofumfal , velacttofus humocexeretnentitius , dum ferro adhe-ret,illudquerodit.coagulatur tuxAtafaporisfpeciem, vel in nigrum >Velin vi'ride liquamen , vtaluiex-creta teftantur: non fecus,quamüidem ferrum fub artificis manudiffoluiturinfpin'tu vitrioli fic vi-ride, fi in aceto, folutiorubefcit:natura enim,tam in macro, qnammicroeofmo ijfdem infirumentisoperatur,docet Magiftrr.

Cum vero ferrum in aeido na-turali ftomacho valde grato li-

L 2 quo«

F'rren me.dicamutt*



Ferrü mit¬tat ur in cufrum.

244 TACHENIIquore diflbluitur , vc funt hufnscenfus aciduli ferro l'mmaturo

prxgni, & potatur, penitus admir-tuntur ad intima huiufmodi li-quores , & abl'umuntur,ferrumvero vt di'xi alimoniccincptum abacido feparatur.alcali acTrione ,ä

commifto , in qua fegregationcconfluunt didti falf-acidi humo-rcs ad ferrum* tili adlmenr, atquevna per inferioraexturbanrur.

Simili prorfus modo contingitargentoinaqua forri foluto , inJianc folutionem, ü cupii lamclla;inijciuntur , tunc ftatim aeidirasaqua: fortis deferir argemum 5 Scrodit cuprum.

Rurius in i 11ud folutum a cil- pro viride, lamine ferri rnittanvjficaeidi fpiritus aquaM'upro l'aturati,confluunt ad ferrum, illndquero-dunt, cuprumque depon nur, quiaferrum facilioris folurom's quamcuprum.

Goslaricnfcs ruftici hl aqnanivitrioiiruprei pixgnam proijciiic,

ferrum antiquuro,illiidfuotem¬ pore in cuprum mutatum, extra-hunr.vendunt , quia per fufionemcuprum euadit , haue metamor- phofin, plurimi veram trän fmuta-tionem cfl'e crediderunt, vt Sc ho-dic creditur, vt feripta do&orum

vi-



mz^zs?-

HIPPOCRATES.245virorum teftantur.

At penitius infpiciendo , aquanatnraliacidoprjEgna , pctoirtitcupri mineram immaturam, quarodit in vitriolatum cuprei fuc-cum, cum vero acidus hie fpiritusreperitferrum, quod leuiuseftcu-

pro,iioc rodit, &eodemmodo vtiupra eftendi , indiffoluti ferrilocum fuccedir cupvum, adecqiie;non tft tranfmutatio , fed neceffa-'ria prateipitatio.

Ita in liumano corpore contin-gere mechanica rntio.&: neceffitasdi&itat, prsTertim cum natura inomni refimllis exiftat , vtSenex;doeuit. Nifi enim exerementitius

luimor euiöfdam fem-aeidae na-tnra,& fapbris cffet,ferrumin cor¬ pore , non difiblueretur in viride,vcl nigri'.müquamen, vtquotidieoculis intuemur,&etiam cap. 16.manifeftamechanica oftendi : &nifiexcrementa diclo colore tin-gantur, iam ferrum, ferrcaeqnc a-qu£e inconfiderate propinantur,

non enim reperit humorem ido-ncum,äquofoluatnr , tunc fandferrum adftringit, licet inelyta: fa-cultatis mediese Vienenfis crocusmartis aperiens affumptus per osfuiffet . Curiofus videat Clauiscap. 8.

L 3 Wem



■vfui ir *•Infus.

246 TACHENIIIdem intelligendumtfi , de aci-

dis fpiritibus, vt vitrioli,fu Iphuris,nitri, falis&c. hi nifi rcperiantal-calicrrnns in corpore humano avitahlate profcriptum ■>& cb idmorbofum , quodacidosfpiiimsinfecombibat , &vnain falfam

vrinam mutentur , plusnocem,quam profunt , tuncenimproxi-mum ftomachialimcntum, nir iafiiaaciditateinfic:unt , &akndoinep tumreddunt.

Medicus anu'cua Roma? annol^ß-pcft's tempore , cniusquo-quc de podagra mentionem feci , prsefmtationis gratia vttbatnr fpi-

ritu fulpluiris in copia:hicArthrificns eiiafu poftmodum nonnTi al-calianimaliumreftitutus . Alealicnim ccmb.'b'taeidum errans, per corpusdifperfum,quod, ventricu-culis manifefta neida non perfe-rentibus,dolorem,&:moibum Oücltabut docenteid fjippoc. dtrnt-dicinispttrgä'ibus.Acidos c bos,fi-quis citra dtlettum , ac inconfide-

raie txh beat, nihil commodt per.ficienr .Hac prxcipitationis neccfTitate

factus eft magna? ■HetvuriiE Ducis,clauus aureus , quem Feldman*dus Primus. P. M. fcquentitefti-monio, quod cum clauo Floren-



HIPPOCRATES.247t'xfpe£tatur,ornaiiit.

D LeonardusTurneiJfer ,cta-uum ferrcum , me pr&fcnte, ac vi-dente lgnecalefaElum,ac oho im-»i*ßum, : n aurum conuertit.Rom*dif 20 Nouembr.poßprandtum .

Huinfmodi clauos aliquotits

lndendo propria manu parauwmus. Quivero metalla vulgari,&:ruflico modo trndtant, iüisvide-turimpoffibilisferri, & auricon-glucinatio,credunt itaque pro cer-to huncclauum vere ex ferro inaurum tranfmutatum cffe, huiusopinioniscaufam confirmät.quodaurum ferro non adhaereat, imbaurum liquatum illud in momcn-

to,ficut fulphur corrodat,& in rubiginem verrat.

Conne&iturautem fcrrum an.ro , per praecipitationisnectffitvtem, vtdixt, nlmirum eo funda-mento, quo fcrrum cupium pra>cipitac .

Scca igiturclanum ferreum induas partes, extremitatem hume-

ßti faltem faliua , &ftatimtangeluimidam pnrtcm cum cupreo vi-triolo , &inip(opuncto fern ex-tremitas rubetcit, acquiritqne cu-

pri naturam. Cuproautcmfacili-me aurum affociatur.

Cupreo huic ferro adapta cuf-L 3 pi-

Sieut fulphnr ctm-mune i ßcaurum fer tum in tu-

biginemvertit.

Oluten fitex cupre*moneia,vel ex aur*

& ttrirentocolhtjuatu



Diaphrag¬ma non a-fwtdit .

248 TACHENI1 pidem ex auro pnro facitam,cum-'qucborrace , & aurea foh'datura(glutineauri) in cavbonumccm-mcdoigne mcre folito colliqiia-to • & habebis clauum aureuinranrazfumae.

Hunc Tnrneifserus tinxit ferru-

gincfufo qua anrum abfcondit,acmagno Principi(finedubio) mani- bustradtandum obcul't , qui itaJarnatus , ä poitiffimo quoquoferrum diiudieabatur, qucmignecalefccit , ac In oleum quoddam(vt ait teftimonium ) intinxit, quoaftu abluit ferruginem , & au-r'urri apparuit. En artif5cium,fi ar-tiricii nomine oignum .

Sed redcamus ad ferrum, q undaffnmpcumperos, libcrac ab ab-ftntdt/onibus ä fupra di&o excre-mcnus.obortis, & apcrit per acci-dens,abforprokil.coagulatorc, a-cido errante, £c ä natura profcrip-to , ncn tarnen quod per fe proin.dedcfinat eßeconftrithuern , &rc boratiuum.

Apentergo poteßate fpecifica,& aypropriata , quatenusiepcritacidum degeneratum , hypo-chondriis movbofnm , qnod ab-forbct, vtpote illi gratum , & appropriatum , acvnäperinferioradctiubantur.

Cm-



H1PPÖCRATES.249Conßringit ver'o qualitate /ir-

cunda , dum (eil. nonfoluiturämorboib Hypochondriorum aci.do , tunefaneeiusvfus valdeno-cuus, & ab Auicenna redte inter veneria connumeratur, vt inCla-u is cap.8.ex profeffo notaui.

Notandum > quod viuiolummanisnon fic offerendum in la-xis , & diffolutis morbis febiemcomitem habentibus.

NuxCaJfa. Cap. 27.

CVprum, dixi.abacetovertlin oeruginem, hancftillare

iubttrcformator./^w»»m,inqiiit>

in Appendict fol. 72. me mentio-nem feeiffe , cuiufäam menflruileeret 1; hoc menflruumqtianquam Tr 'Jf " /*-iubebatmaltgnorum , tngrattßt- itm ,l,ßmorumquecueulorum canwa in- invuitu-.mwdia, tnter fecretiora arcanorum ?"*''' »"'-fenmadetmert , nee tarn cito 1» r ,,, twto< .meridianavt lucem emitti; dumtarnen omntm vindiblam , \ngra-tttudinis , & odij , vnde mihi

pro btntfitiji tniuriosi ißatis , Dtorehnquendum, fuadet rette fatto-rumconfetentia , vt bonitattpu- b'- et, , rempraßemgratam, fpi-ritum prtnominatum, public 1 iu¬ris factum > cui magna remedio-

t 5 tum



z 5 o TACHENIIrum pars tanquam co nM»<t y nonexigui. innitetttr .

Quid nunc docct Rcgius no-ftcr Dcctor ? fpirieum venera , O"m.enßruum[ecretum !( Rifumte-neteamici)quod proprer indignosdeo'nere dtcreuerar. Vah,impolita

rudltas ! fed qui's vnquarn in hocviro ranram liberaliratem, torque benefitia pro publicobono qnajfi-ui(Tet,nifi ipfe fe manifeftaffet ?

O curas hominum ■, o quantumefl in rebus inane f

Centum, & plurcs anni funte-lapfi, ex quo BifiliusValentinus >hanc aceti diftillationem in vul-gus edidir (in l'ibello quem infcri- bit Manudutlwnem meäicintJdiomate Germanico , & rurfus jmpreflb Francofurti apud Lu-cam lerinisanno 162J. <w quarto)fubtirulo:Vera Perlarum Solucio:Hunc reformator a Bafih'o mu-uianit, fupprcffo Autorisnomineibique deverboad verbum habe,tur, 3c huncnonfoluni vendirat,

pro foluentc vn iuerfali, fed (infuper fuumfingit efle inuentum ,fcribillatque:Spiritus nofler venf ris ) &pro LIQ.VORE ALKA-HEST m Fharmac. Regia fol.170. Adeo vt non fine farali prae-ntuitiatione Iobannes Fredencus

Bauz



HIPPOCRATES.25Tßwz»rcforn»ator?snomen dignif-fimo Anagrammate Pharmaco-yx'x piaefixit, quod ibidem vickri

poteft.Addit auiem reformator (ine

crubefeentia . Hie laudatifßmus-fpirttusinmedicina , nonfolum-

magnarumvirium eft , cum £p/~Itpricis , Apopleclicis,J-Iyßericis v.fjjpochondriacii [urrtm'e opitule.tur, legitime, ac debitiexhibitus-,•verum etiam tanquam LIQUOR ALKAHEST'fehabet , CS-vonVt re'iqut fptritus aeidi , qui [oUutndopatiuntur , & deßrunntur ,inque aliud ens conuertantur &c.

VtinamBafilius,dumdittillare

docebat hoc acetum , impoftorestimuiffcfrficutHfpocrates, Para-ccli'us, & reliqui: reformator hoc pro LIQVORE ALKAHEST-,non venditaffer,imbnec tot enco-roiis illud decantaffct,vtnec mun¬do, tarn fraudulentcrimpofuiflet.Hoc acetum quouis pretio redi-mendum luadet , additque fe-

quentia magnifica verba , qvae ptopterca albo notabis calculo,iciücet.

Hoc letlor amice fruere fecre-fo,inqu!t> & fauore mei, profidelicommunicAtionc beneuote perfe-ucra. .-■!•- — •

L 6 Pioh

Âd qti'tdinconem-

nx furvp-tuofa i la,

Ooriofti <rjpnaufeofaÄegia co-

pofit ionei ,ß acetumomnibus

gratwvharte hahet

pnteftate.

Turpe eßDoffori chculpa, re~darguit if ft#m i



25 2 TACHENIIPich Iupiter : huc adcfte per.

fcrut itorcs acerrimi , vobis illu-ftratumeft fecrctum nufquim abaliquofcriptismandatum. Sed ri-det natura,pro veritate nunc pu-dendacommenta docere : funt,qui fine magno labore,tempore,& famptufimilem> imö potentio-rem liquorem ex aceti matre ininagnum vas, recipiens diftillant,quem tarnen pro Alka lieft non

prorlamant.Videamusnuncfubiectum, ex

quo reformator mffernbile,mira- büe volui diccrc ; foluensj& lauda-tifTimumAk" heft diitillatjdigno-

que nomine fibi approprint , ap- pellatq; SPIR1TVM NOSRVMVENER1S.

llludefi xrugo,vcl aesviridtj,cjuod fic fiticupri laminarcum vi-naeeis iam acefeentibusconduivttir : harnmaciditasrcdendocu-

prum, cum eo coagulatur in Tal, fi_ ein cmni aeido rodendo contin-•it i vt de plmiibo , & corallis ad

oculum demonftraui ■Iftud viridecum aceto diftillato mundificatreformator , inde fanenil aliud,qnamacetumextillarepotcft, vtBaiilius candirie fatetur loco fupracitato : nonfecus, quam fpirituivitrioli eutnic , qui rodendo cu-

;. prum



HIPP0CRATES.2?? prum vertitur in vitn'olnm, quodfi dißillatur,iiil aliud, nifi idem vi-trioli fpiritus, fei) ftngma,quodaf-fudifti ,tlicirur,-itixta illud,nemodar,quodnon habet •

Reroanens caput mortuum, velfaeces funde in tigillo , addito pau-

xillo nltri,&rartari, &redit cuprum ,qncd fuit,priufquamcumaceto in xs viride erofum eilet.

En fecreta, &aicana materia,quam Reformator fuperflua libe-ralitate , probonopublicocom-municare volüit, & quouis prei.eredimenätm fuadet. Hocftcnth,inquit,/r»f rt leclor amice .

Apage hiscum impofUiris,quasvulgus ridet» ijfquefidemnen ha¬ bet, qui norit fecreta, non effede-tegenda, nifi in parabolis, aüego-rijs,imtaphor.'s, involucris, & fi-milibr.s figuris in omnibus feien-tijs : fic taffix feci'tque Pytagoras,Orpheus, Hippocrates,omnefqueantiqni vates, &Ph!lofophi, quo-rumftudium femper fuit natural

feereta, van" js snigrnatibus , & involucriscbtegerc, in auribus inß- pientum , ne loqnaris, inquit Sa¬ piens , quiadcfp'cientdc&rinamcloquij tui. SicIohannesPicus,libro dedignitate hominis, Pytago-rasjPUtöj Bottius, Macrobius,

Cor-



-254 TACHENIICornelius Tacitus &C. omncs v»nicoore fanciunt, fecreta non tuedetegcnda, eb vtdigne impcdian-turincligni.

Scdage nonne minore cum labore , &dilpendiovti licet aceto

fimplicitcrdiftillato, cum fit vnatademque res i Nonne Tyrocinfjiaiptores, fal perlarnm > & cora-liorum prxparare docent cum

Spiritus aceto diftillato.&pofteaabluerc?„tum di. •ejusKimen ablatio munlisrepen-ßilUtum,ft.

ti

-tur , acidanimirumcoagalantur cum folutoi vt vbique oftendi: vtautem paucis in fummam contra-harn.- acetum diftillatumcommu¬

ne» & fpiritus vtnerii reformato-ris»non iunt nifi aqua impraegnatafaleacido volatili ,&fi illudquic-quam rodit , coagulatur confe-ßim, quodpofteapercombußio-nem fixatur in alcaii.

Quälern praerogatiuamhabet,nunc magifterium corallorum, &

perlarnm reformatoris praalijs ,qua»Tyrociniaponunt ? id far.edocet fpiritus vitrioli, vel fulphu-tis, qui praeeipitat vtrumque: cu-ius ratio dt, quod potentioraeidi-tasapprehenditfolutum,&inillocpagulum fufeipit, & ob id etiam

ponderecrefcit, quamexindere- petere non licet,nifi violento igne.

Nulla



H1PPOCRATES.255 Nulla ergo differentia eftinter

fpiritum Actum Veneris , & ace-tum communiter diftillatum, n'fiquod hoc dilutius,& aquoflus fit,quod viginti argnraentis in Clauiscap. 6. contra Inclytar facultatisVienenfis membra probau'r, qua»

Pharma*. Regiam ftudicse (note-tur diftio ftudiosejperlegerunt,at-tamen nihil de mediana , quam

profltentur , inclytailla membraviriiia intellexerunt , vt teftatur Dccanus in cenfura .

Siccine Dec proximo , & Veri¬tät!, fatisfacit fcriptor, vt peierat inanimaduerfionibus ? Hxc'me funt»dmutmionts ex vera rattone, &expericntia confcriptd,nemim ta¬rnen adhuc vifs , vel animaduer-ßad folatlumgeneris humani, vthabet prmfatio appendicis . Itanefallendus, & delndendus, Harus,cui promittitur in dedicatoria,quod ignoratur : genuinam fei).componendorum medicamentorütnetbodum, G" vßtatam ab erro-

rlbus mundare , ne populus inarisdifpendium , & valetudtnisf&pe(»pius prt:ipitetttr,vt hac in par¬te^ fubditi f&hciusviuant: ven-ditarefcil.acetum pro Allcahtft?Harccincsütillaq«« omiffis nego.IjM neetßarijs in vulgus, cum tan-

to

£>JS>femiItjuu ptierauerjt,et cre

dcrt,fofteanun oportet

Cic.prt X* bir, ptflh,.21.

Chi dice ilvero nun t*

affdttca, <£"mi maraui

glie del tuafudaretdif fi Dantt



I25« TACHENII

1o labore profeitafunt'ivt loquituiepilogus.

Sedfcriptor , aceto fuo ebriusnonccffat mirandacantare: fpiri-lusnofter ventris , inqttit, in ap-

penä.fo'. S^-txtrabtt ex chalybüiimatura adflrmgenter» tinEiu-

ram. Hem quid audio! noua res!quafi non quoduis acetum cumferro h'mato non rubefceret ? Fat bris ferrarijs notiflimum.

Âcetum Paulo.ante fol.798.in Hermeti-n» fern ca mant'ffa inutili docet , quodÜT'rT' ôcusadflringens(o !a reuerbera-

tione, nulla aLare adrxtßa , exa-cliffime prapararipoteß , nuncvtaceto fidesadhibeatur , conceditvtrumque . Quid iftudtftaliud,quam impertinenter, & ignoran¬ter nugari?imödocere falis,& ace-ti contrarietates,& vtrumque noncognofcere.

Porto magnifici Domini De- Cani,inclytaque membrafubfcr'pfe-runt, acetum feil, feu fi&um fpiri-tum vencrisinfignes,& falubcrri-

mas v'res a cupro mutuatas pofTl-dere:I Jane tarnen affertionemhocloco nuneeorum dux Jmag ;fter,&focius aperte negät : inqüiens mAnmaduerf.de Thenaca: Vttrlo-lum venereum, faporem habet in-ßgnitcr adfiringenttm*naufean,

vo.

rubtfcit.Spir. ante•vitritlivilfulph.

ctflgulatur tum tu invitrhfr



HIPPOC RATES 257vomi'umque in yarua ttiam qua»-:titate comtnouens , vt ingensjufpi-clofit , venenur» quoddam huicvitriolocommixtumeffe , atqtie obid hoc ipfum minime aptum cen-feo, vt huic comyofitioni iungatur,

Adcoque faluberrimas vires,

quas cuprum pro fpiriui veneria pcfliderepeierat , hoc loco nuncrctr: 6t >t, & venenum effe contraftip-tortsiufte reclamat. Hac ni-miiü rationc. ä (npremo Cöditorecauuim cft , vt venenum cupri inigne fit conftans, & cum volatilenxeto non ateendat, ne per igfläranute menftruum fecreturn , to-this Auftt'-'K innocens populus, (e-

crcteiugularetur.Quotitulo autem magnifica

ha;c focietas, miniftrinatura; ofl3 Jcium adminiftrauerit , hactenus paucis ex prcpiia fubferipta con-fefluone , adoculumoftendam ,exindereliqua dc&rina eorum ,facilimeinteHigitur.

Magiftra natura > in artuum ve-

hementifliimis galiieisdoloribus,indicat miniftris , vnguentummercuriale anodinum , in eorummitigationeapplicandum, hi veröfidti'jpro indicato anodino affe-runt mtrcttrium corroßuum, toto n „„ Mca;locontrarium . interim ä vili jw.682.

pkbe



*s4pol. fil.116.

2S8 TACHENII pkbetarnen canonici audire vo-lunt.

LanguensPodagrica n.->tura exacido,affcrri, &appiicad fibi indi-catinfipidumalcali, aeidumabfu-mens, vt eftnqua fperman's rana-rum,& huiui'modifimilcditfUve-ro miniftriindicatum negant, ref-

pondentquedolenti Dom i na: na¬tura? effe contra mcthodum,Ö"pr-riculoft plenum opus a/e<c , an-cipttis (ctlicet euentus , repellentiaüdmouerc<y vefaniam, & nequi-tiam fimul arbitramur , hwufmo-dißmplicibuscatarrhum repelle-rr:vide,&cap.i9.buius libii.

Et rurfus, natura peregrino aci-do, fcbri'Ji accenfa, indicat, effe il-

ludacidumcomb'bendum cornuCerui, fimWbufqitecruftaceis, Invero tniniftri ( rationales feilieet )

îpol. fil. aiunt ad locum aßtEtum tatia ycr-titi?erc Konpoffe.

Natura , anodino apoplccVcofuecumbens, fibi pofeit aitxiliurnab nromitico fpirituali odore : pu.tatitii vero miniftri afferunc feti-dum tartari , &fntnrni falls diftil-

Phtrmac.latum liquorem, fubtitulo^««**'* f ' L ApopkEticamintrths.Uon fecns,quam ftolidus feruus ,cui fitiens,Herusindicaret , afferri fibi po-tum,hic vero obtufi, & afinini in.

teile-



HIPPOCRATES.259tellcctus porrigeret faetidamma-tvilam : fimiles funt ifli fajpius no-minati natura» fidt-i miniftii,vt per totum (criptumnatural: fermonc,atquc mechanicedcmonftraui.

Exitus afta$rob*t.

Cap. 28.

SCiendi dtfi.lerlo Phamiaco- paeamRegi'm ä rtformatorc

irigenti glorioln: .priiritu confcrip-tam, multifqne nbfurdirntibus re.

plctam cuolui: prcmittit Rog'bus,fulphur vtirtolt narcoticum , fubt\m]o,Laudani fol.849. Ted de liocveiedici pottft : Rex euafit fati

ope , & non yStrioli uilphure nar-Cüt:cc,qucd nullibi in totoiecep-tarorum volumine reperitur.

Sicfctiam Regina pvomittit lu-dum prxpaiMtum ad generandumlac, quem uunquam vidit > aut a-gnou!t,hinc vulgo in prouerbiuma.ffif.'nentins'vt mtAicits.

Hoc eins fulphur, illiulque kl-duspraeparatus parriam non mu¬

tant , ncquetransmarecummt,dulceillis nataiefolum , vbi natafunt, inccrtbroicü. reformatorisibi perpetnö luvrent.

In TumptuofiiTima appendiceRc-



z6o TA CHE NilRegime Pharmäcopae'ar, fplendidoapparatudecorata:non lcgo Regedigna>nifi meras impoßnras ■,8c in-omnibns feie cempofitionibusMag ßerium noßrumfol«bilcqü§:vanaoftentatio, ycl tpfi Heraclitorifum rnouendo effrt , quod ta¬rnen nil aliud cft,nin perla:,&: co-ralia cumaceto corrcfii 5vt cuilibet

pharmaceutiecs Tyroni fatis no-rum eft .

Ipfus autem deridet, Si cachin-no cxclpitferiptorum longa reeep-ta, in ylppend. ad dnimaduerf.fol. $3. fed quis vnquam vidit,autlegit longiora , quaminhacAp-

pendicei quisinconcinniora? E.xemplum fit illuci compefitura ,

quod fpeciofo titulo p Mar umKegiarum tnfcribitfol.izi. , vbifaneopj'umomncscftVdtus■>quos promittit, forum edir, ad quid ergoaurnm corrofum ? cuius fimplicisnulla eft cognatio cum opio , co-lumna pilularum . De hi's canitHomerus.

Pharmaca mixta, falubria raul-ta,&noxiamulta.

Profcdtö congreffiones fimpli-cium, ad ignari lubitum fac~he,Re-ges infatuant,& exanimant, occa-fioque mtdendiîn momtnto labilisinttrtis comeihris praterire fa¬

cti:

■I i^^^_



HIPPOCRATES.2ÖIcit'.äocet M*g<fter l.Afh.i.Vnicnm hoc addo: receptorum

combinatores , tanquam.fortile-gos confnlo fugiendos, & propel-kndos, qui fu»s prcdigiofis com-

poGtionibus de maus noßris ne-gociaiimr,& fuper vitam noftrammittönt forte«: impofllbileeft,in-

quam.vel faltem difficile,vt de fo-la vrtica oftendi, aliquid ceni ßa-tuerepoffe , nifi fola opinione, planeque ignoratur ,quodnam in¬tet tot remedia profieuum fueiit.

Quoticfcunque autem fingulxres intentum non hnbent,tunc ni-miriuncompofitioneindigent, vtdepotionibusvulnciariis , de tin-clutis, & atramentis, 1uculenter

demonftraui , &adhucvnicotx-emplooftendam.Sitfallue fucci pars vna , vi-

trioli martis pars media, bec ambocommifta,fubiconigr;cant: alcaUenim occultum fakjiaaworioK aci-dum abfotbet:pcfthoram aeidumminerale, & nobilius fuperat debi-lealcali vegctabile,&compositum,virideicit, cui adde adhuetres par-tesvitrioli , tunc non mduitni-griun colorem ( vt ratio fuaderet)fed alcali fc affociat vohtiliaeido,Sc vitriolum in oeram vcrtlt, Beutcoiitingit, quando fpiritusfubtilis

ab



262 TACH-ENITabacreconmrnitur, &dcficiunt:verum quo digredior,quum fcia,fcrcndum effc , quodmutarine-quit.

Reformator tarnen affidue hu-infmodicompofka cum fuauitatecommendaf. in sippend.fol. 38.,ffticesfane effent Mtdici , C <t-

groti, inquit, ß ßmtliamedica-'mentaillts juppettrent , qutvereREGIA furtt-, & tarntxiguopre-tto,vtettam tnpauperum vfusdif

penfari See.Eia,ageqnidnirperfpicuum,ra-

îquaîn riffimum, 6k Inaudicumimpeftu-tapruin. vx cxcmp i um fic AQVA AN-\T n "" TAPOFLECT1CA, quamir-fis

Regibus , & Regia: Aula: Magna-tibus,vnicepraeferibitfminimeau-temeiuibus Auguftanisconcedit)& cognomine M1NERALIS ap-

pellar,quam tanken nil nifi acetumadaquatum , cV nequidquamdealiqua minera continerc: fic pro-

bo.Cremorem Tortari , & anti-

moni) miner am per r et ort am ,'gne

moderat0 diftillat, moderatus au.rem ignis ex hoc compofito,tarta-ri folum phlegmaeducere poteft»cö quod antimonii aeiditas , incius Pulphure confiftit, vt cap. fuoeilendi: hoc fulphur ab aeido tar-.

urif



HIPPOCRATES.26?tan, neque via humida, neque fic-ca,vllo modo difi'oluitur,fin veibvrgeaturpaulofottiore igne , nilaliud , quamflorcsindecolliges:quicquid ergo tx hoc compofnoftillat,nil aliud quam plilegma tar.tari d\:hnins accipe vntiasjex.

Syir tus vener:s (qi\tm prxce-dentecapite , & inGaui vigintiArgumentis, mcrum acetum di-itillatum efle,cftend'i^ vnctauret.

Sptritusjaturnt #rdcntts(h\.mcnon folumcap.17. fed ctiam cap.lo.accriinflammabilem>pinguedi.nemefle, luceclarius demonftta-111) vnciam vriam (emts .

Spiritus vitriolt volatilis [ul.f/bfrei , abacidofuofpirtturethfi-

cart , ideß feparati ab aadttate(eft ergo vicrioli phlegma fecoreralirlpluuis h.xbcr\s)vnctas tres.

M'l'cc ri> aeque vfui adhiberi»iu«her Endymion.

Tctam haue fumptuofam,Re-gibus tolisadfcriptam compofitio-nem nil aliud efl'e, quam acetumadaquanun, adeoque meram im- pofturam, patet per examemnihi-lominus tarnen Rcgtbus aegris ad-modum prvfuinrum (ubferibitmagnificus dominus Decanus >tu cen/ura.

Hac ex aqua, fimilibufqueridi-culis ■



3 6 4 TACHENIIculiscompofmonibuselucet, re-formatoris Augitftana: Pharma-copcE£Emirafimplicitas, &in me¬diana excciandacredulitas: quic-quid enim rudes,& ignaui focii in-iutarrarunt kvibx , i 1lud extern, ploproraro , &arcanoremedioamplcxustft , &exindeRegium

fciiicet opus ineptiarum plenurqcompilauit. Apparethinc, nemi¬nem non ex maliti'a, fed ex meraignorantia,i& infcitia, innumera-

biks errores fcripfiffe, quarepo-tiuseft commiferationcquam re

prchenfione dignus.Minelyta ttta medic&faculta.

tis Vttnntnfismembra , qua abinitio adfinem ( ideft omnia) ßtt-

dioseptrtegerunt, vt teftatur vlti.mx editionis cenfun : Hxc in-quam muliebria mcmbra,fi lc6ru-ram,feuttxtuni mtellexiflent.nonfe tarn turpker , Sc euirme geffif-fent:fe doctores, Sc artis profeflfo-resfingunt , attamen praeter cn-lumnias fefe mundo inertcs,atqucnil feientes manifeftant, ad prr.&i-cam itaque accedunt, ficutafinusad-faenum , nefeiens ad quid ro-flram porrigat, n.'fi quantum fen-fusexteriores , fineintelk&uper vifum, & guftum ad pabulum de-dueunt. H«ec inquamimmania }

laxa-



:

HIPPOCRATES.2^5laxaqae mcmbraincudi funtred-denda, Horati j mafu, am ad pon-temafininumableganda. %Quarc ad vos nie conuerto, ingc-nui pharmacopaei , vt iudicetis, Sccalculd faciatiSjVtrum huiufmodifumptuofainutilia > laboriofaqueopera , exmeroacetocompofita

hm in officinis pra»paranda , & permitcenda?&: vtrum huiufmodiimpouure Regibus, vel magnati- bus, fed an nepaupetibusquidemfint pra?fcribendae?fi enim vafa,in-ftrumenta, artifque requiflta cumtepore fupputetis > & nil aliud quaacetum lucramini,vbinam quxfo,reperiturpauper(vt ait)qui huiuf¬modi siiptus pro recccio,& prctio

auctoactto fit impedendo? Nöne praftat, tarn Regi, quam pauperiin hoc cafu ,quem Deusauertat,obuium aceti vulgaris, quam hocrectctnmartificiatum,& magni pcndcns ? fin veroexiguopretiohaec , & fimilia abfurda compofitadifperfabitis.

Tttnciabor eßin damno , cre-fcirque morralis eêßas.

Scd Ci ccaflis, vanifque opinio-nibus,ä rcformatore hinc inde cö-mifTis, diutius iinmorari vellem ,numerus dicendorum nimis cre-üceret, quodnon folumexpertus

M eft



Lucas fcrickius refti-tlllt *4HgH

fianamrharmac.

Htminlei'tut vtilifsimus fim-flex: nur.uatio fapo~rumpefliftra . Ptin,1H.u.t.si9'

%66 TACHENIIeft 'eximi.us, & eruditiiTimusD.D.Lucas SchrocRins,qui in examineanimadueifionum , in priftinamdignitatem fraudatam Augufta-nam Pharmacopaeam , non finemagnolabore , &indußriareßi*tuit , fed etiam ex primo fyrupo\fatis manifefium fiet. Hie vt, &

reüqui fuere ab antlquitate lauen-ti, vt cuique indiuiduo propinari

poffenr,& etiam ad promptitudi-nem,& compendium officinae.fedcum perquamplurimi odores,pr?-fertimfpicae, 8c wfx (rofxodor affumptusiugulauit virum nobi-lemRomae , febre tertiana inter¬na ttente, laborantem»eaque non

periculo(a:citatSennertus nofier >deindicatislib.5.par.2.fc£t.i.cap.6. exHoratio Eugenio) eegri con-coquant , neque fine ftomachifubueifione, & eru&atione petfe-rant, imö digt flioni reluctentur,vt apparet in eibis nimio aromatecond'tis,qui fiomaclü fermentum

peffundantjhinc eibum fimplicem,faluberrimum laudarumveteres.

Hanc ob caufam , etiam pro hocfyrupo Abfinthium ponticum 5 vtminus odorumelegerunt, atquefimul cum fpica, Sc rofa, in vinoveteri coxerunt, vt vni cum vinifpin'tu, cui odor. facilimeaflbcia-

tur,



HIPPOCRATES.a67tur, peniuisabfcederet,quod pro¬

bat tucci cydoniorum addicio: nifienim hxc veterum intentio fuii-fet,huius fyrupi loco, in vfum vo-caflent cydoni'ten,&abfynthiteu,vtinD.'ofcoride videre eft üb. T-cap.49. Remanens cum lacharo äcano fitu defendcbant, & in fyru-

puminlplflabanr.S;c quoquediuerfa vina (Imul

commixta, & potata, vt infiimp-tuc lis conuiuijs fieri folet>non fo-lumK(.(5tori(quemcap. 15 inoreventriculifcdentem ex fjiypoc. dehumoribns oftendQmagnumlabo-rem>& mok ftiam adferunt eorum oi/Jr»*.vnione, Ted infupet incbriant facil- »»' iiemlime, & vt furiofa nonnnnquam '""'■ s "~in delicatulis, & inaffuctis per vo- 'xlZu. 1.mitum rcijduntur: cum verö ea- /«*»/«'rundem vuarum fucci multifor¬mes, & varijT per fermentationemcouniuntur , tuncexdiucrfisre.ftoribusfitvnicusfalubris &fto-machum non tedcnspotus: que-admodum ex diuerfis fimplic:'bns ? per fermentationem counitis » fixTbcriaca , cui vnicus RccTror

prjedominatur , &c idep ab A-nicenna eins virtus in decuploaugeri reftatur .

Cum autem inftituti mei norjfit hie vt dici folet, lapillum in lit«

M a to-



268 TACHENil

^ t,H to" 1^ ;s. ollcn ierc ' % {mmc:ncLilrtm ruminnnitumeffe conflat prceci-ignotam in pue" , cum hoc fcribendi gcnus na.Zfufnxi. tnra, Sc gcniorcpugner, merxdctmidimon- nu „; s t jj ut ; us immorari, quaprop-rere caUm ter calamum laiti repono .m* Habes kftor vetuftiiTima: H'p-

pocraticx mediana: fundamenta,quae(cien«'culidl£kerijs, calum-nijs, falfifquercccptuiis,&impo-fuuis definiere tentai"iint,qiiormuftupiditatem nullus fanare potift,cumeö arrogantix » & infeirix perueniflcnt , vtfeHippccratcmiuperafffferiptitarunt: refpondereillisadtb cratiüpeifinum,ac fiqu'safino fabulam narraret: Auäorc

Galen. I ib. 3. Nut. {acut. cap. 10.Qiiarc null um his calumnir.nti- bus rcfponfym prxbendum cfle,ait magtßer lib. de arte; qw turpeefife retur (ine vllo profeclu , mul-ta verba Facere , Sc max'ir.e ppudftultutn vu!gus,apud quod,& ipf cHippoc. ignarus fuithabitus , vtlib.x.de j/trtieüf.t$x.\,Gbiaeeidif-fefrteri non erubefeie.

intciäoiiA Antiquiffimam hanc natura- bjtatfpeci- lemfeientiam, in omni refimtii-Jui $nf". io/üai comprehenditmagißerdcm*t aledi d<<e.ta,h'\svcYh\s'.[eminaic\\.duce-

re maitriam , quo volunt, nosau-tem pro maiorel limine , aeidum

« in-

m



HIPPOCRATES.2^9Jnformarealcali exprcfTimus.H's,inqnain,paucisvctuftl(Timamedi-öux Antiqulflima fundamenta,fi me intellcxiftis abfoluta con<eordantia, fimilirudineperpetua,& immutp.bili,ex natura? decrcto,& H'ppocrate meo,harmonica, &mcchan?caratiene, fumma necei-fitate inter (c conuenire debcre>

oftendi.Hunc natura;, Si artis confen-fum,cfimolim fimiolus,fictufquenofter amicus ab exemplis capere,neque perciperepotuifl'et,jnfurgitvnä cum putidula focietate, & in-ßarcanis rabidi inuadit , mcrdetcalumniatur , fefequealijslongeanteponit,^vt per totum fcriptum •>

ineptiflime approbatum apparet:ficquxlibetauis , iuxtamodula«men icftri fui cantat , fecundumillud Terentit in Aätlfis att, i.fctn. 2. Homi'ne impcrito nun-quam quicquam iniuftius , quini'fi quod ipfe facit , nil reßum putat.

i>v» fyfiiUngtiASvtejfugHm ?•Attamtn

caballus £Cnerefus nuncurat latrtt

tut infe~cjiienüi c»,ttUi.

FINIs PRlAftsE PART IS.

Oftende meliora ü potes, 8c tunccarpemea » tibiquegratiasha-

bebo.

M 3 IN-



Index eapitum in Hippocrate chi-micocontentorum.

il

OCcafia fcribendicapl- pt(-I£>ui nitnium profirat ftriui abfoluit .

*ap'2 6*Alcali fal quid fit tap J JiJgnii & aqua )ft* oleum > £r alcali fitfapa

"~">P 4 17Vttrum compenitur^fr di/p)lnitur,cap.1 23Jtumor ßfte capire,cap.6 38$ui bent difiinguitybene docet^ cap.j. 31

fhforia Ars 5 alcalibus acida abfärbt docet >cap.S 44

Priuiltgiatum alcali tartari,cap <?■ 48Vachu ejfc atcalium corpora,cap.io 54Tergit ad alcaliaanimalium voUtilia cap,

il 6f KAlcalivolattle y tsunrnodo ab an'unali » cb*

fartibus feparttur,cap. II 75"xAcidum tecultum fitmaniftftum,cap.l} 81Caiculum refolitittfr componit,cap. 14 88JIM inaudita > «Sr admirabilis tarnen anti-

qjuifsima.cap. 1$ 99

Ceneratiovnius altiriusdeftrulfiot cap-iöI07

Vitritli occafiontipergit impojluras dettgere,cap. 17 111

Vtgetxbilium meebanica inßrumtnta ofitn-dittcap.1% 137

Dtßertam ir ineultatn viam explanat . cap.. '9 I48

Spiritualis plantarum nprefenuti» , cap.to161

Dilta infummam etntrabit, cap. 21 16)Fuirilcmfentintiam dectarat,cap.2t 201

ÜJa* nteent decint, cap.fi 20 9Mmerua manum m0uct.cap.2q Sl8Dittacum falhiscomponit,cap.2$ 23,Jtraeipitationis modus, £r ncccfiitates indi-

cat,rap.z6 »4»JV«xCa^äi cap.Xf 249Exitus affaprobahtap.iS 2f?

O T-



OTTONISTACHENII

HIPP0CRAT1SCHIMICI

Secttnd* Partis .



I



ottonTsTACHENII

Secund* Partis.

HIPPOCRATIS CHIM1CIProlegomena

MORBORVM PRINCEPS.

Efideeft, inprinci- pio fa£hm fuifledluifionem aqua-rumfopcriorum abinferioribus, fepa-Vationem nimirum

fnbtills afp!ffo,lucisätcnebris, te¬il aem nimirum fpiritum a fuligi-nofo corpore:HiripoeratiIGNEMab AQVA ■>alijs purum ab impu-ro, & in termiras noftrls j acidumab alcali.

Hoc iane fuit omnium mag!- De «>•*<■ftrorum Magißri opus , lumincfi t '"

kilicetfpiritus 5 ä Diuino vcrbo prodeuntisjfolusenim igneus, Scluminoftis fpiritus , Hppocraticunttafcitns fegregare heteroge-neapotuit , qui dcnfiorcs parrcsdeorfum verfiis pn-Ecipitauit: Ho-

M 1 ir.ö-



Hb. i•imta

274 VROLEGOMENA.mogeneam verö materiam, & fpi-ritui proximiorem, in lumen im-mortaleconftrinxlt , atque con-innxit: dcnfiorem partem humi-dam, & aqueam effe , ratio ex'ige-

bat,vtiJi corpus conrinuum didu-ci)ac extendi poflet. Humor enimomnium rernm , corporumque

gluten eft,ac ferrumen. Ignis vcroin humorem agens» calefaciendohunc calefacit- Ignis enim inftru-mentiimcalorcft , cuiiisopcduooppofita vno eodemque läboreoperatur: Immidam quipp8 natu-ram, dumä terreftri feparat, illamrärcfacicndo, hanc condenfat, itavt infinita fere rerum , & planta-

rumgenerainlucem > &huma>nnm fuppellectilem producerct.dl Optimc ergo Hippocrates , hcrc

cin'o elementa IGNEM , 8c A-QVAM omnia pofle, omnia ill'sinctffi affirmauit: ä primo liqui¬dem bina? qnalitarcs mafcuünae,.calidi, Ik. ficci, ab altera tetidemfemincx, frigidi , & humid! ef-fluentes, in m'xtorüm gen'eratio-

reconcnrrnnt,& eömm'fcentur :tx parte nimirum prioris motns,ad generationcm in mU'ndbcle-mentali>vnde vita: ex parte pcfte-rioris motns ad corruptionem >vnde mors.

Quem-



vrolegomena. 27?Quemadmodum autcm OpifeK

diuinuslpiritusin principio fepa-ran.it fubtile a fpiffo, fic, & hodieipfa natura omnipotentis Creato-lis miniftra quotidie,& indeflnen-terrefoluitj&coagulat: cuncta-que numero,pondere, & menfuraminifträt : feparat cnim aquam a

terra , refoluendo illam vaporismodo in nubium regionem : &rurfus ibidem illam condenfat >vel coagulatin pluuiam, rorem>niuem, pruinam &c. faecundcehucisturgida : foluit iuquamterrx pinguedinem, vt fpirituale pabu-lum radicibus fuppeditct , quoddepaftum in caulem,corticem,ra-mos>frud:us,fubftantiamdeniquccorpoream condenfando migrat.Idem artificiumnatura in anima-libus exercet: nam cibus,& potus»quosillaadhibet > refoluuntur infuccum, deindein carnem, öc offa&c.augentur , &condenfantur»ficque labens indiuidnorum repa-ratur ftru&ura . Itaque omni»confufa rerum femina,dicYis duo-

bus inftrumentis rarefaciendo ,fcil.& condenfando de potcntiain adtum natura educit : edudba per conftantem alterationis ro-tnmvcrfanscoigulandorefoluta-,Sifolutacoagulando , hjecinfe-

M 6 rio.



276 prolegomena:riora tra6tat,& conferuat. Ars na¬tura: aemula in fuis refolut'ioni-

bus, Sc compofitiombns, fimileexperituiv'nquit Philofophus.

Adeoque feparandi,acdiaiden-diarscft , omniumartiumanti-quiffima,pra:ftantifTima,nobilitTT-ma,quam cumDeus ipfe aborigi-

ne exercnit, & naturaeconunen-dauit , natiiraliqueinftinctu ho-minibusinplantauit, vt eam exer-cerent in hac mortalitate ad vi-tam,& fanitatem luftent.indam,vt

perquam neccffnrinm: SACRAMideö Antiqui itg'ptii CHY-MIAM,& Grarci SPAGYRIAM, proprer eius praftantinm , aeex-cellentiam vocancrunt,tefteBero-

fio : Qua? nomina nil aliud fo-nant, quam cum prndentia folue-re,& eoagulare .ficut facit ipfa na¬tura indifinenter, tarn in Macro >quam M'crocofmo.

Quicquid ergo Natura ab initio produxit , &in pc-fterum produ¬cta.™ c ft, SACRA hac PROTO-CHYMICA ?rte produet : Iv.cMethode, alt Hermes, Munduscreatuseft .

Cum autem creara enneta tum patiantuf. infirmitates , qua; nilaliud cfle polTunt, quam aut opti¬ci diffoliukvmt peffimicoagula-

tlOhoueinaerf ra.Prixxco:dt:

Miruini:cl:dieentid

m<ni<

tnsUeilnesieInthc

fcivfiric

vi



di*ta.

TROLEGOMENA. 277rio. Jude nata cft neceflitas, qiue *?M ,,X' *homines coegir inquirere , &in-uenire Medicum 5 & Medicinam :nam ante feparandi artem nonerat mcdicinae fuppellex in ter¬ra, vt neque medicusiuxtaSacriPhilofophi textum 5 ordini natu¬ra , & humaraeimbecillitatiac-

commodatum,aliäs enimici'raus:dixit,& fa£ia[ittit:8cc.Verum enim verö cum i'pfa

Medicina in fui origine admodumrudis euer, vt fingulorum ruorbo-rum finguli aduocarentur medi-ci:vndecoaluerat multitudo me-dicorum» ita & errorum . Artiscnim prascepta mutabantur quo-tidie j &fatiscopio*cfincfunda.

mento natura: collt&a erant • Plj.nio Andere.Medicameiitavcrbj quibusa?-

tns illa vtebatur , licet non nifi exhäcc acecrferctur»attaraennequeeins coagulum, nequecremor, vtneque ferum, non nifi perfpagy-ricam, vtl ftpnratorinm artem, vi-latenushabebantur :id quod, & inhodiermun diem, nonfoliimlnfero , (edetiam in Omnibusrebusvfui iiumanodtftinatis > necefia».riöcxperimur.

Tandem H'ppocratesCous ta~riflimi doni vir«fiiiccrioris mcdl-

cina;



1

M »78 TROLEGOMENA.eins acerrimus vindex > Afclepia-dum familijE antefignanus, totiuf-que Grarcire lumen, (apientiatfm-gularis medicusj, quem ä veterumlcientifllmis ita approbatum,fum.roifque clacum prarconijs legi-mvis, vt Diuinum virumappellarenondubitauerint , hi*c inquam»cum per vetuftiflimam SA-CRAM feparandi artem Naturainftrumenra Rarefaciendi , &Condenfandididiciffet , &quodSPAGYRIAfola vera: Medicinac

de vtteri matereffet;impofllbile cxc'amat,Mtdidna eumme dicinam intelligere poffe,

qui Naturae opera, eiufqueinftru-menta non cognouerit . Qiiare

omni ftudio annitatur, vtcogno-feat, fi modo eorum aliquid, qua;fieri debent, rede praeftare velit,quia Natur* cognitio MedJco om

Ifidtm. nino neceffaria eft. Idebmedicus Natura; minitter , fua prudentiaobuiam ire conuenit, morbis in-ftantlbus, & naturis, & anni tem-

poribus,& setatibus COAG VLA-TA folaendo, &SOLVTA coa-

in äureo gulando, ficut facit ipfa natura incarmint omni re vbique fimilis :additj>y-

tagor. Hac namqueratione » velmaxime quod moleftiamexhibet,

de Noiar,, fürotffc» Haecque mihi curandiHumana ratio videtur : indicare yolens»

fibi

I



Ub.%.M.C

9-

PROLEGOMENA. ij$fibiinoccultis referunfle,proprisinftrumentis metiri Naturam, &Ctantum folcrtibus per fpagyriam patefactie , qua: Mathematkis de-monftrationibus non cbediunt.Hxcque pro generali methodo,

prudenti fatis dixiffe , exiftimat.Prudentia autem , qua Hippocra-

tes fuit dotatus, Galeno tefle, Na¬tura: eft intelligentia . Qiiare me-dendi feienriamomm'um poftre-mam ( vt ex paucis eius genuinisferiptis conftat) maxime occuluif-fe , omnesanriquiffimadiißora:teftäntur, vt nulli in iifdem verfa-to, dubium effe poflit.

Spagyria itaque fola eft radix,& fundamentum AntiquifllroasHippocraticx mediana; (fit verita-ti venia) bjecvna foluir, &coagu-lät,täm in m.icro,quam in micro-cofmo,cftque fpeculumveri intel-k&us , monftratque quemodotangatur ,.■&' videsrur veritasinchro liirjrfneXuIlioficatteftante: T//* mHuiusfoliusratione medifi olimfuer£illuftrts:idque vnum \tt\?ou

tant , S>c\evbiim\\\uA(creauittl-lum s4 l>i//i'*>its ) & addirum man-d.itumilliu.s , quifolns tflmiferi-cors. -lubet enim ncsfiibindiclfo-ne peenje infernalis obedire pr<tpo.fitis :&id quidera prseeptum eft.

Std

26.

Hclmont-



dt Lege

280 VBOLEGOMEtiA .SedkonorAparcntes, bouorame-äicum auguftiuseft, quam obedi-re : cum cogamur etiamobediieminoribus.Medicuscnim dicituf»quod fit mediator intcr vitxPrin-cipem>& moncm.Nunc verb ma-treinterempta , in fectasconcifanil abkctius, nil vilius : cb quod

fe£tatii omninb aduerfam,& con-trnfiam Hippocratis legibus cb-feruantes difciplinam impune ,

proteruö, indccore Sacrofan&ammedicinam fummum»& maximevenerandum Omnipotentis do-num dicl:eriis,facetiis,& prarpcfte-ris auxiliisinfament, vt mcdendi

puritasin controucifias , rixas,coniecturas, &iactantias infan-dum labierit. Hinc progenninatacft illiüs infelicis monamento,conditi infcriptio: Tütbfl fe inedi-corum periifle.

Sanguineisergö lacbrymis dc- ploranda effct calamitas hatc abiis ,quiH;ppoc.&Ga]enifilins('eefleglorlantur , & horum magi-ftrcmm faniffimam doctrinam

non combibunt, fed quod ncfas>alios ficurientes abarcent. Falfumcnim cft, quod fcribiilant fcctarii >& ftoiidi contemptores Diuinazgratie, SPAGYRIAM nouum in.uentum effe j nihilque coinercii

cum



TROLEGOMENA. 28 r cum mediana habere, cum tarnencontrarium finguh's momentisvbiqne c-xperimur. Hxc namqueetiam ruditer miniitrata NaturaJRftrumentis indefinenter veieur:quid enim tft euacuare , aperire, purgare &c quam SOLVERE?hinc purgantia, vt talia , folunuadieuntur. Quid Tncraflar<e>corjro-

borare , quämCOAGVLARE?fed rbutuntur ignari Natura; in-ftrumentis, atqueterminis artis,vtallquando fatis valid'is foluentibusrepetitis contra magiftri mentem,corporis fubftantiamfbluant, at-que putidis exerementis fubmer- d peur ^[ dt ' f 'gant . VtunturfingulishorisNa¬tura; inftrumentis , atque per fpa-

gyrica: artis trudhis diuitijs, deli-ciis oppipareaffluunt,& diffluunt,eandem tarnen vilipendere,atquecalumniis infe£tari apud vulgi

plebemminquam , & nufquamcefiant. Nsfctunt quidfadunt : aitmagifter, dant fine rhente fonos,dant caffa,& inania verba.

Quidenimfunt fyrupi Apoze-mata potiones,decocT:a, diftillatas

aquar,& inftruraenta medi'ca qiu-e-quein Myropoliisproftantia , quafoluta, & coagnlata ? Quid facha-rum 5 mel, quid cera, & oleum,quam per artem fpagyricam fe-

pa-

Purgunt*



I Cum tri

mmph. În¬tim.

282 TROLEGOMENA. parata ä fcecibus, Sc terreftritate ?Imoipfaextircta caflia , tnrtaricrcmor, potio clara, quam magi-{tralemdicunt, atqnevulgariare-media , qua? in vrbe vluquotidia-notraciant, &pra:fcribunt,prK-

pararinullo modo qneunt , nififpagyricumartificium concurrat.

Nonne acetum,panis,vinum,&quiequid in humanos cedit vfuscademoperatione contiuue pra> paratur? quis cft,qui pro fiti fedan-da non lxtetur bibere limpidumIianftum, atque a fa?cibus fepara-tum ? In huncfinemnonfolumMagnates huius Regia?, fed per to.tarn Italiamvtunrur fpecie tophi, per quem aquas licet featurientes,

Sc limpidasruriiim percolant, vtclariores, atque leuioresfiant, h"omnes vtuntur feparatoria arte ,atque fpagyri titulum vix eftü-ginnt.

Et licet vinum pucinum, atqueGoslaricnfiscereuifia, pro generisexcelientiafemper turbidafint,per eandem tarnen artem terreftreita-te, & refidentiafemota, fiunt flia«

uiflimi,& falubcrrimipotus: ElVq-,rudis>& ruftica horum prsparatioBafilio Valentino Paradigma Na¬turalis philofophire > atque tpagy-ricaeartis.

Quid



TROLEGOMENA. a8 3Qnid de falediccntjcuius nemofere mortalium. exors efle potefl:

paraturnealio modo , quam per fpagyricam artem,ldc ft, per humi-di a fieco feparationem?

jEternus rerum Pirens primusartem exereuit D'uini Verbl vir-taxs-, nos vetö inde edoctu'r, & iuf-fit, Mincruse manum admOüere :

quareHippoc. Diuina mens edo-cuit-, jua opera imitari, tognefecn-te: qua factum , Cr ignoranttsqu&imitsntur.Qaid aliudfonantpru-dentiflimi chymico-Mediciverba,quam quod huius artis Ar.ftor fuitipfeomnipotensDEVS ? quiomnibus fublunaribus , ramani-nialibtis,mirieralibus,quämvege-

tabilibus RESOLYTIONIS &CON DEN SA TIC NIS inftru-menta, pro eorum augmento, &decremento indidit. Ideö qiioqueeadem lineafubiungit: Omniafi-milia [um , omniaqueperfimiliainflrumenta Uborantjicet ignarisdifßmiliaetppareant . Sic&ipfaMediana , de qua nobis fermo»cum Spagyriam pro fundamento

habent,nilaliud facit, quam SO L.VERE, &c CO AG VLARE, ieu vr alibi doeet Magifter , addere &fubtraherc,& qui hoc ignorat, m-a«;>,Paracelüs fe habet ad verum

me-

Hb i.ditt»

ii

1



präHic.JJ3

284 VROLEGOMENA.mcriicum 5 tanquamcoquuspör-cornm,ad coquum Princ'pum: Gcnecfruftra cxcelfi ingenii Lulüus-reliqu't: Nuriquam fcientiaerit,vel ars , n\fi primo inchoetut, Q"incipiatur a fms certis principe:vt non immcrirö Mathiolus fcri-

bere aucteat: Neminem medicimi

abfolutum c(Te poffe, imö ne me-dioertm quidem , qui in fpngyrianon fit exercitatus: nam liac vnaDiana; lampade prudens medicus pluscernit, quam vulgaris apertoSole: Patet id tx variomm prcecla-riffimornm virorum feriptis, qui Numinum inftar femper mihifunt colendi, cum rationem alicu-ius obfeurs rei reddereconantur»

adfpagyriam , quam non intelli-gunt,confugiunt. Vnicum often-dani exemplnm , quod cum admedicinam fpe&et, minime omit-tendum • Anfelmus Boetius deBoot, Rudolphi Secundi lmpera-toris Medicus cap. 193.11b. 2. de lapide Bczaar basc habet. Qî id noncapit,ptrf>CKdatfpirttusvitrioli&fpiriius tartttri antipathiam,vter-que tnim tßorum aeidiffimus, &acutiffimusefl,fimifcetis, vtrtufq;acrimonia ptrit. O"l$quorrtddi-tttrinfipidus.

Nobiliflimus,& praeftanti/fimnshie



TROLEGOMENA. 285hie vir, cum videret fpirit vitrioliab alcali tarrari abforpeumin vi-triolum verti, credebat ambosli-quores aeidos fpiritus efle , & abinu'icem in fapore nihil differre:fed fpiritus rnrtaii,qaocunq-,mod6diftiilatus, non aeidus, fed amarusexiftit , ncqueinfipidiisabillofit

ipir.vitiioli,fedfemper idem,adeo-quecaditeius antfpathiaemecha-nica. Apparetexinde, vetuftiffi-niam dominam, facramquefeien-tiam,ad quam appeJlat,nunquamfalutaffe,adeöque plurimas tabu¬las , fub fpagyria? vmbra poftcritatinarrafle, neceffe e(t: redte ideö in-dicat Tabula fmaragilina•, per hocgenus demonflranät fugtet ä teernnis ob[cur trat.

His antiquiffmils fundamentistimore depofito fnperftrunminfäl-libilem, & nunquam a ratione de-clinanttm prsdentem Hippocrati-cam Mtt!iodum,neque latum vn-guem ä Natura; operationc, vetc-rumque firmiffimadodtrinadifec-dam , vtiliflimum enim femper

mihi vifumfuit , prajfertimin a~dtuaii mediana?parte , in qua de propria , & preximi falute agitur,Senecac conuliutn fequi,vt prüdes,& fani'tatis con/eruand^ ftudiofus,relidis iuniorura riuulis,fontesfc-etc



286 PR0LEG0MEN4. ^ftetur,& adeat>exquibuslimpida»non caenofam aquam fcaturientehauriet. Concludo ine hoc com.

pendiolo, nulluni alium parronü .feu defenforemcligere, quam vos piudentes,paucos, & Hippocrati-cx rnedicinas Alumnos, improbisenim,& vctufti/fima fcientia; igna

r'is, atque

Dccanis placere nunquäftudui. Proptereä ordinem hie nöferuaui, fcoiaftico more, fed quo-modo fluit akerum ab altcro. Ve.flra crgöinteren\quum prudentesß:is , 8c arteH'ppocraticadigni,quashaenuthodo folius charita-tis ergo tradidi , multa profcquigratia. Quod fi forte ah'qua pras«rermifimus > vel inconcinne dixi-

mus, optime feimus, nil effe tarnornatum , quod expolirivlteriusnon pofllt,nec tarn plenum, quodincrementumaccipcrc nequeat .

His prxmiiTis ipfum opus ag-gredi pergam: Antiquitateenim, Ni bilitatem, prasftantiam,& ne-cefficatem fpagyrica? artis, mode-ftising'eniijffatis lucide hueufq; o.ftendilTej&confirmaflevideor, at-que paulatim in fubfequentibusdariora euadent.

OT-



OTTONISTACHENII

TRACTATVS DEMorborum Principe.

C A P V T I.

Odagrajetymo.&fl propric pedum ex- primatur dolor, ta¬rnen membrorumabvnoappellationcdefumpta, pro om¬

ni arrhriride podagra vulgo intel«

ligenda venit; idque fortaffe cumficri maxime foleat,vt feie primö,ac frequentius pedes hoc morbocorripiantur > fintqueratb immu¬nes, dum alii afficiuntur articuli.Hincfit , vt quam plurimorumfim confuetudinem fequutus, quiartlnit'dis hiftoriam enarraturifuos quoque traetatus podagrxinferipferunt.

Sunt qui cailfam humoribusincertis du&ibus ä capite defluen-tibus ?,dlcnbunt.Alücibis,& poti- busfalia tartarea ineffe hariolan-tur , licet vifecrafintbeneconßi-

tuta >

r

|



288 TACHENIItuta , tartarea tarnen excrementaad articulos a Natura detrudi .Alü ab Hepate, & liene ataxia dc-

prauatis in venis , & arceriis hu-morempodagricum gfgni, hunc-que defeenfu naturali labentemvix ,abfque periculo repelli poffe,fed rc<5ra properare ad generat'io-

nis vifecra afleuerant . Alü tarnintra,qnam extra venas humoremarthriticnm depiliere : alü aliafomniantes di&Hiiunt , qiue hocloci relatu digna non puto .Ha: , auteiuimodifluxionespro

podagrac caufa, a fcrlptoribuspaf-fim ailignarae leguntur.

Huiuimcdi intet medicos fe-

öio, diflenfio, atque receffio abantiquiffima Hippocraticadoctri-na , curationem non folum d'ffi-cilem, (cd plane impoitibilcni ha.

curntion'u dtenus reddidere;vbi enim decau-in.tium.,f a non fatisconftat, curatio rette

b inftitui non poteft .Fernelius lib.6.de partiummor-

bis fymp.C.i8.conqneritur ex hu-iusrei ignoratione haftenus do¬

lorem articub.rem , pro ineurabilidereli&um e(Te , nuneupariquemedicorum opprobrium.P^r plu-rimos Interim curatos fffe folius Natura; opefine vlla defluentiumhumorura manifefta euacuatio-

ne-,

ct&niti* •



MORB. PRINCEPS. 289nc ,vcl tartari icfolutione, fincqueyifccrum intemperatorum corre-ctione , fedaliquandofolaanimi

paffione,terrorc,gaudioSee. doce-mur hlftorijs Hildani, Solenan-dri,Cardani,plurimorumque fidedignorum virorum, ac experien-tia.

Itaque üngu'orum de podagra

(cribeittium,vniuetfasGngulatimhicenumerareopiniones, n\l efletaliud , quam multiplicium erro-tum ciunuium , inutili pompacoaceruare:quin imö (abfit veibismendacium ) non opinioncs va-riascolligercm > fed Autoruin di-uerfa nominafolummodo recen.ferem j itä nimirumfibi inuicemfubferibentes vix diffimilia profe-

runt, vtvnum fcriptoremqui per-luftraucrit , millc imö omnesfe perluftraffcvnepollicentejcredat:tarn pauci nempe funt , qui ali¬quid noui de fuo vtiliter moueant.Rede ergo HippocS» quis omnia. de duu >fimHiafacitytjullaadertt deleBa-tio. Proptereä de bis partim follici-uisalijs,quibuslibet,hanearenam

relinquo. Abomnibus tarnen ge¬nerali vocabulo Arthritis appella-tur.Vnde Galenus 6. Aphorif. 28.feribiteos, qui Arthritide , ideftomnium articulonun doloribus

N cor-



\ \mihi

Hipp t er.fradiffori

Hipp.Arte

de

290 TACHENIIcorripiuntür, primö fieri podagri-cos.

Articiilarismorbus,»»*?««'Ma-gißer>cum dctinet corporis articu-Tos,ig«is,& dolor inuadit,prehen-ditetiam acutus, & ad alium, atq;alium etiam articulum vchemcn-tiores, & leuiores dolores decum-

bunt:pedum verb dolor bis Omni¬ bus , qua: circa atticulos contin-gunt, violentior quidem exiftit,&maxime diuturnus, quique xget-rime foluitur: praefertim, fubtun-git,\n fenibus,aut qui circa articu-los callos tophaeeos concretoshabenr,aut qui aerumnose viunnt,ficcam aluum habentes:biquidemfanifleri nequeunt,humana men-

te, quantumegonoui: quiequidenim homini contigerit , quodmedicinae inftrumenta fuperet, idnefperandum quidem eil ab artemedica euinci pofle.

Quiveroiuueniseß , <*f circaarticu'os nondum callos topha¬eeos habet concretos , & aecuratiVtuitt&iaborisamans eß, Qr ani-mnm bonutn habet ad obedien-

dum-,proßudiorumratione,hic fa-ne Medtcum lNTELLiGEN-T EM natlus [anart foterit. HarciJle.

Sxua me neceflitatc cogente,mul-



MORB. PRINCEPS. 291multum diii, ncöhiqueanxius in-quifiiii , quifnam ille intellieen«mcdiciis cfl'ct,qui faltcmin iuüenecrudcliffimam, licet non harredi-tanam podagram fanare poffct ?Effctne (dicebammihi) forfitandie , qui latinasiinguasfermoniselegantiam ad vnguem callet ?

Num qui in aliqua ftfta confe-

nuifsct? Numqnichymicus, velmcthodicus, vel dogmaticus, autillc, qui a plebe Canonicus audireambit, autille,qui plenusanno-ruro, & experimentis,nummis,&fermonibus graui's , de domo indomum, cum fanitate vcnali dif-currit ? Mox illicö cognoui Mor- bormn Principe m podagramneu-tiquamrequirerefcaarium , autrationalem medicum, fed Hippo-craticum, qui 1NTELLECTVA-LIS dicaturjn& fit: eö quöd umnesfapieutiores vetercs, iuniorefquemedici Hippocratem , totius Gra>cia: lumen.non folum Magiftrum.fed infuper in naturali fcienria,Di-uinum femper honorarunt , Sccolueruntj tatus fum ad nunc no-

dum foluendum Interpreternnul¬luni Hippocrate ipfo. clariorem,&fincerioreminuentnm iri.

Ad hunc autem inquirendi laborem me compulit ipfius morbi

N 2T ini-

■



292 TACHENTIiniqua natura, qux non fotam lu.xu diflblutos Veneri (c. & Bacchocmancipatos J vt fert communisfriuola opinio , efle fcilicet poda-gram veneris,& bacchi filiam ) ve¬rum etiam fceminasvirgines , Scmaxime abfiemios,vt& religiofosCapucinos , atquc operariosmi-ferrime viuentes, frequentifilmeexcruciar, infefiatque*

Et quamuis piimö vt plurimum pedesinuadat: attamen crcbrö inmorbi infultu , plures pichenditarticulos, refque cb fa*peredit, vtvix vlla fit articulorum> ac oflitimip corpore compages,qux ä mor-fco hoc libera fit, vt merito Lucia-nusdicat, quod malnm hoc,affli-

6tum,& miierum corpus manibusab extremis , inextremas pedum plantas exeruciat, imö in progref-i'u cretam, calccm ,tophoique ä fe

producta profcrt ,&in monftrom. petrofum , quandoque tandenihominemipfum deformat , ha;ceft, inqnam, cecafio, qua multumfolicitus j pluricfqueinfomnis hu-ius mali caufam, cum remedio per quiiere decreucrim : & preferti'mdum eins vehementes cruciatus,mulioties Amicus nofter fuenttx.pertus.

Itaquecumconftet jpodagram• ado-



MORB. PRINCEPS. 293adokicentem > & nouellam fana- bilemeffe fine manifcfta euacua-tione, viriumque confternationeex praealkgatis teftibus •, idcircömeam quoqüe experientiam ve-tuftiflimaHippocratica doctrina,rationc ,*& auctoritateiiiffultamc tencbris in lucem,ac vfumnunc pro bono publico cmitrcre volui».

Cum autem difficile fit iudicarede aliqua re,or igine, & generatio»nc ignota,oportet,priufquamcau-fapodagraeelucefcat , natura? in-ftrumenta operationes,atque ope-rationum officinas enumerari, vr auxiliam indigentibus, clara lucc patefiat.quomodofcil.re in omni,ac labore podagra non excepta,

natura fapientiffima » fibi fimilisfcmper fit: id nosin hoc corripen-diolo adimplerepropofuimus> re-motis in aüos cbtrectatione, con-uitijs,accalumn!js,vt nuda prote-gatur vcritas , & antiquifllmaHippocrattca medendiratio, Om¬nibus prudentibus » de veritatemamantibuseniteat, quare de einsortu ,progreffu,cognitione, & ctt-

ratione non indignafeitu proferre promiitimus : f"»qi«/7enimMagi-fter: Qui conftitutionem ab initionon cognouerit , & id quod incorporedominatnr , non potent

N 3 ca,

l.dcdUt*

:



294 TACHENIIea,qua; homini conducunt, cffcr-re. Scito igitut (pergit Scnex)ptofundamento, non folum aru'ma-lia omnia, fed criam hominem ip-fum ex duobus facultateqttidctndiuerfis, vfu verö confentientibusconftarelGNEnimiriim-, & A-OyAiquas duo fimul iunc~h,tum

ali]somnibns, tum fibi l'nuicemfatis efle : Alteruni verö feorfim ,neque fibi, neque cufquam alterifatis cffe pcffe . Horum igiuir v-trumquc hanc obtincrefaculra-tein ignem fiquidem omnia fbtai permouere > aquam verö omnia perpetubnutrire.

Jgnlt primumi Natur* princi~ pinm. Cap. 2.

HIppocratfcitm hunc N antra:Ignem , nemo fibi äiuee

caelefti alienum fingst. Sacer enimPhilofoplms in Genta non ignis,ledlucismentioncmfacit. Huncduplicemeffequilibet prudens a-nimus coniedtarefacile potclt, v-

niuerfaiemnim'rum■>& parricn-larem,fiue indiuiduum.Ignis vniuerfalisfontem in Sole

efle teftatur Hermes inqufens ,omnium formarumnaturalium

patereftSol . Exinde peromnes par-



MORB. PRINCEPS. 295 pavtes vniuerfi vndique diffundi-tur . EtHippoc. omniaintotum M>- dtear gubernat hatc,& illa,nec vnquam "••*"'•quiefcit. AlijquePhilofophi illumlanquam Animammundi, Natu¬ra; Motorem,generandique facul-tateminfpirantem admirati (um:cftqtie Natura? perpetuus motor

cognofcitur folummodo ex ciusoperationibusatq; mutationibus :quare oculiscarneisvifibilisnullo • pa&o eft, nifi ad placitum ( vt vu!cCofmopolita) artificis •, attamen per Philofophum corporum Ca>leftium propenfiones, ac virtutesfuauiter mouet,globum hunc no.firum rerum generationi deftina-tum pullificofemine imprargnat,

fouetque implicatas explicat na¬tura vires, elemcntamiket, mate.riaminformat , ac omnibus femi-nibus vires infundit ; ideöque ab tih-iewHippocr.boc titulo vecatur cali- »'<"«dumfe. atque immottalc ■>quodvo'.uitcundta intelligere» ornare,videre,& audire,femirequeomniatamprjefentia, quam futura. EtOrpheuscecinit in hymn's: Ntrntua tiatnram rerum prudentiatnutat . Ex hac igitur vna re eun-&a in Natura fluxiffe cum Philo-fopbis credendum eft. Itaque ne¬mo miretur, cur Sol xternus pra>

N 4 ftan-



I

296 TACHENIIftantiffimam kW. fiij ipfins imagi-ncm,cuius ipfc fculptor eft, Solemcaelcftcm tantis dot'bus condeco-rauit ? in co enim tabernaculumfuum ftabilire decreuic.

Adroirandnm fane nrcanumnatura? > quaevnicoinftrurr.cntocontrariascfficitoperationes : ge¬

ner at feil. &corrnmpit,fo!u!r,&coagulat, vt in cancrorum lapidi- bitsraanififte clncct : plumbummollitie donar,quam ferro adimir.Infummi,perriot, & deßruir, cu-ius deftruetionis caufam Poet«temporisedacitati deuonet. Hancverö H j>pocratici Philofoplii ab v-nicoinfenfibili ,ac imiifibili aeidofpiritu, vnieoSolisfilio prefieifei ■>re ipfa cognofcüt;eiufmodiinBifi- bilisipiritus acitlus fummo in fi-lentio cuiicta componir,& ornar, pcificit, &c deuorat, ac conlum't;idque non folura intelligendumeft de animalibns , ac quibufuis»egc-raby.bus,verum etiamde (o.lidifllmis lapidibus, atque nutal-li's, lentiffimalicet riu'oa; idcöqueä Paracelfo Heluetico idiomatefuit Al-gaift appellatns , qua; di-£tio totum ipiritum fonat: bic poft

dcüefate. fuam coagulationem melior efthabendus per Cofmopolitam ter¬ra vniueifa . Helmont veio tibi

per-

hh.ievirti>us tnem*

irorü cap



MORB. PR1NCEPS. 297 perfuafit, diftillariex mcrcurio a-queum liquorcm , quo cum Cor¬ pora omniatangibilia reducf poffein primam materiam , huncqucParacelfum barbaro vocrbulomore iuo Alkahcft vocaffe. Si vc-ro verbum diftillariaccipiatur inf'enfu myftico, tunc iuxta vcterum

iententiam non inepte locutus eft»nam (vt paucis multa concludam)cfficacemeffetradiderunt in fru-6tus globi inferioris,necnonfpiri-tusfublunares miraculose , om-ues •• de quo plura proferre noftriinftituti non eft.

Particularem autera hunc ignecuilibermixto , ac indiuiduo, in-uiilbiiiterquidemnon tarnen in«

pereeptibiliter ineffe ac viuere •mamque particularem feientiamhabere nobis fatendum eft, hiequeeft ille idem , qui ab Hs'ppocratefpiritus, flatus, ventus, &aer eftappellatus , cnius verba hüc ad ponere minime grauabor : fun*damentum enimcontinent Anti-

' quiffimae Medicinae . Sicenim habent.

Spiritus quidem, qui in corpo-ribus funt,f latus voeätur, qui veröextra corpus funt , aer, quifanemaximus tftin omnibus,qu£ecor- poiiaccidunt, & Auftor, & da.

N 5 mi-

Ignispurticularn

UbMflAti bat



298 TACHENIIminus . Quare operx pretlum cftciusporentiam diligentius perfpi.cere.V entus enim ipfius aeris flu-öus,& vnda exiftit. Quando igi-tur mulius aer fortcs flu&us facit,tunc, &arboresradicitus'euellun-tur, & mare vndis exsftuat, fpiri«tuumpotentiaitacogente, Gena¬

ues onerariac in altum iadtantur;talem itaque vim in ifta exercet,etiamfioculisminime fit confpi-cuus , & tantum confiderationecognofeatur , Sc effeclnJ fuo fiatmanifeftus.Q«»âutemfine hoc fittandera,aut cui rti non adefllOnt-ne cntm,quod inttr C*lum,&ttr»ram eß , fpiritu rep lernt» eß . Hie& Hycmis,& aeftatis caufa cft. InHyeme quidem frigid us, & con-denfatus,in jeftate autem mitist Sctranquillus. Quin,& Solis,& Lo¬ra , & Aftrorum omnium curfus per bunc fpiritum procedunt.Ete-nim igni fpiritus nutrimentum

praebet>qno fi ignis priuetur,viue-rc non poffit. Et Solfs perpetuiimcurfum aer perperuus , &tenuis'

conferuat.Verum neque mare ip-fum fpiritus exfors effe omnibusmanifeftum effe puto, nonenimr'viuere natantia animantia pof-fent, fi non fpiritu partieiparent,finonperaquam, & ex aqua fpiri¬

tum



MORB. PRINCEPS. 299turn attraherent: Et Luna? in eofedes eft, ac fundamentum»hicq;terra vehiculum > neque quicquävfquam fpiritu huius eft vacuum.Atque hactenus quidemquan-tum aer alijs commodet,diximus.Mortalibusautemvitae > &mor-

borumaegrotis,folusiseft Autor .

HxcHippoc.Hie particularis fpiritus velutiriuulus emanans ab 1H0 vniuerfaliomnia ad amuflim in fui Micro-cofmo peragit, qua Pater eius Solin Macrocofmooperatur : vbienim calor fpontaneus , Motusnaturalis» aut vita hofpitatur,ibi(wam ignein Naturam oecultaffefuademur , quem Senex clariore

fermone his fequentibusverbis declarauit.Homo , inquit , frumentura

tundit, lauat, molit, eoque ignefubacto vtitur: neque vehementiquidem igne in corpore confla-tur,verum molli ac lento. Exdi-ctis igitur lucetHippoc.non tantislaudibus extollere artificialem ,comburentem, ac depredantemignem jquem excelfi ingenii Lul-Kus inter gygantes , Sc mundi ti-rannosconnumerat, fedigneum benigni caloris fpiritum , quilu-irvinis>calorifqueviuin*ci, non fo-

N 6 Iura

dt iitt»



Kitt"'

300 TACHENIItarn pancm vel frumcntuminfpi-rationc beat, fcd infuper ipfius pa-nis portionemin fpirituale ali*menrumtotius indiuidui pra*pa-rat,atque tranfmutat.

Qiicmadmodum enira ignis v-niuerfalisex Sole in omnes vni-uerfi partes diffanditur , iifque vi-

tani»ac~rionefquecommunicat,acconferuat: ita etiam ignis parricu-laris microeofmicuiuslibet (licet

bicfolum loquatur fenex de Ho-mine , vt abioluto vniuerfi ima.guneulo) exeorde vt Sole huma¬ne, 8c virce humans fedefluit per ynitiermm corpus , in illoenimreconditur fernen omnium par¬tium ( vt paulatim enodabitur )tarn folidarum, quam fluidarum:hie ä prineipio ftatim vi illamul.tiplicatiua a fummo opifice fuitditatns , quamfinonhaberetnonfoffet augtre qti.cquam : In fanoenim ventricnlofe eibo fnmptoimmifeet , quemtandemperaciaoperatione in liquidam fcquacemtabftanriam, vitalemque fuecum

vulgato nomine chylum reducit,quo indi es proprium indiuiduurnreficiendo muitiplicat , in vterofactum, in ouopullumeffingit,inueulis videt, in digitnm extremita»»ibus tangit, in auribus audit, in

lingiu



MORB. PR1NCEPS. 301linguaguftat , in hepate propteccreditam ibi antiquitus fnnguifi-cationcm, fpiritumnaturalem cu-»dir, in renibus vrinamfegregat, invnguevnguificat, incapillis (quinon funt vulgo ex excrementis

Natura, fed verar, prudentis,vita-lifque aecretionisprodudtum, vtmorbofa Polonica Plica teftatur )capillifioat ( fit venia verbo) idemdecaeterisiuccisconcretis , orga-nifquc intelligendum eft . Quidtander» fine hoc fit, aut cui rei noniruß>& adeß i Omne enim, quodinttrCoelum 5 & terram includi.tur acidö fpiritu hoc repletumeft.Velmnfculusquidem omnis fuuventriculum> feulnfitum ignem»

fermentum vitale , vel fpecialeraOperatoren) (voea vt lubet) nsdfcuseft, qui agenda intelligit, & intel-UÜa per^<>,!de6queomnia iuxtafuam prudentiarn exornare potiseft . Ad fummum ignis euniua •>H;pp terat.qua: funt in corpore, Äferaodulo ;,/,. t . itad vmutrfi imit&tionem , parua H*t*cum magnis , & magna cum par- >>•uis, difponit, atque componit; in •hoc enimfita funt prudentia , irir crementum, motus, imminutio,, pcvnwtatio,fomnus, &vigilia &c.Hie vno verbo omnia in totum,&fingulatimguberaat, & haec, &ür

la,



de morfofatr»

302 TACHENIIla, nee vnquam quiefeit.

Proinde hunc i'gneum , gna-rumque fpiritum euneta fibi a-gendafeientem veten'bus , vetn.ftiffimifquePhilofophiasprineipi-

busdiuinum»atquecceleftem no¬minarein votis mit . Hinc Senex:

Nofcc hominibus conutnit ■>nona-

liunde nobis voluptatesjM'tiahri-fus,&iocos,quam hinccontingere,nimirum quando fpirittis di&usin fuo primordial!ftatu, falina fei-licet pinguiquevolatilitate perma.i\et.Ittmque do'ores,moleßias,tri*

äeitr".ex *. ßitias, & tiulatus: quando nimi-* tum per feruoris excandefeentiam

in cauflicam naturam deflectit,non fecus , quam fupra didtusHippoc. ignis mollis in frumentigrano per artificiofam fermenta-tionem exaltatus in flammeumfulphureum ardens, & caufticuindegenerat: Quem tarnen magniri-ci domini tanquam nefandum ,quodvel#xeusftupor exeuderit,vel vefana ebrieras vomituriens re-iecerit,&cantu, & rifti ridiculo,&

ruftico deturpant,eijciunt, explo-dunt.Horum conatns omnes me pla-

eida mente ncgligere Iiortatur Doftor meusjinquiens: Obferua-tc maxime oportet,necum fimili.

bus

TtAtgr*

»« . tr C4H'ßic$



II mMORB- PRINCEPS. 303

busplebeis,de rebus Ulis ignotis,fedtantum neceffarijs confabulc-ris: fubmerfienim funt in profun¬de« ignorantiae •> &pr£Edi£la mini¬ma percipiunt;ita vt fe medicl no- \ r ? c$" i:mine indignos re ipfa compro- ' ' ' bent •, Meritb igitur eorum merudacem , ac petulantem linguam

vetuftiflima fcientia refrarnaui-mus: eoque ipfo oftendimus diui-nura huncatqueccelefiem Ignem(timore abie<5to)FILIVM iure diciSOLIS, atquevicarium, &non ^^tantum omni um rerum agendarum f„ m ;rum gnarum > fed infuper etiam tum, tß *.acidum effe, ac pinguemAu&ori- cidun> '"•tate,ratione, & manuali experien- uif *tiainantiquiflims medicinae $0-riam > & obtreftantium oblatrar\«tiumquc erubefcentiam vfque in»trepide , in Claui noftra firrmui-mus,quö veritatis amantem ledtorem remittimus,ne ferne] di&a fa> piuscum taedio repetamus:Itaquenifi in eius principio pinguis, & a- di4täeidus, rerumq;agendarum gnaruseflet, in fubfequuturis fructibus»di«£bx virtutes, proprietatefque pa-lam non patefierent . Seddelgncfatisûi,dum feoifim, neque fibi»nequealijs prodeft , ideö comesaqua eft in auxiliura adiungenda.

I

! I



V 304 TACHENII

dquafecundum Natura prin-iiyium. Cap. 3.

IGniobeditaqua , &eft naturamedia intcr denfum 5& tenue,

inter terram ;&aerem: tnenftruünatura? > corpus volatile multipli-

ceminduensfiguram. Luna, in.quit Heimes, eft humorum domi-na,atque rerum mater.

O mirabilisNatura,txäamatCofmopolita, qua; nouit ex aquain terra fructus producerc mirabi-Jes , & ex aere Ulis fuppeditare vi-tam . Ecquis vnquam crederetfimplicemnubis aquam in fe con-tinere omnia , quxmundus ha¬

bet , lapides dm es, falia, terram,ignem, cum tarnen per fe fimplexapparcat aqua ? Aqua inquam fae-minex N\turae,fimplex,vacui impatiens , ab initio volatilis fa&afuit , vtpeiüiusaei;eiuseleuatosvaporesinnubkim regione exci- peret, inilla (veluti in ipongia)fpiiritiiale ne&ar FILII SOLIS, quem

<vtntu<in venire(uoportal,imbi- bitur, & vtmafculum formale, v-nit»-rfalcqne prineipium auidiffi.me> & tfiagnetlea quadam vi ad fe prahlt, quo fufcepto,a«iU£ intume-feunt, & prolifico femirte median-

te



MORB. PR1NCEPS. 305te tepore impragnata: rurfus (iibaqua: , roris, pruinaeque figura interra: gremium relabuntur -

Hac natural!diftillntione,&co-hobatione, aqua in fe abforbero- pulentiflimiim ijlud neetar om.nium rerurä feminibusrefertum,iticö menftruitm mundi ab arca-

nornm Myft's vocatur.Nam dum bare circulatur, rotantur pariter,iuiceptacontentaque fcmi'na, quaevtpote fpiritualia , proprio men-ftruo indiuifim adliasrem , vtficvaporis modo optime coinnii-feeantur, ad generatlonem, nutri-tionemque corporum aptiflima.

HocDiuina: mentis artificio(vtLullij verbis vtar ) terra: vbertati

confultum mit, &ficcitati, qua:fterilitatemminabatur, largo hu-morcreparauimeft . Solaitaqueaqua ad 'irrigandumterra: gremiiicirculatur, autveriusin inferioriacris regiene, tanquam in alembi-co afeendit, defeenditque, vt per cohobationcs,& rciteratasdi'ftilla-tioncs exuberatafiipeiiorum , &inferiorum vir« conftquatur, ca;-

kftique imbuta nedtare terra: fi-nunicfficacius emolliat,ac prolifi.ca vittute impragnet.

Aqueus itaque vapor in aere ,fufeipitä Solis fllio primum for¬

ma:



ixtrtlt. 6.

U>]>(ec.

30Ö TACHENilma' figillam: non poffa autem a-qua acidum di&um fpiritum inventrem fuum rccipere, & abfor-

bere, nifi vacua forct, vimquc infehaberetattratiuam , quamnosnunc , &in pofterum cumalijs

philofophis pro malori limine Al¬eali nominabimus. Quemadmo-

dum autem igni ä prineipio vir-tus informatiua,atquc multiplica-tiua indita eft , vt fupra dixi: ficctiam aqua ä prineipio vi tracliua,atque magnetica eft dotata , nifienim dieta facultas ä prineipio il-lis ineffer, eornm fruöusin pofte¬rum eiufmodi facultatem nonhaberent, quam tarnen ineffe me-chanice paulatim demonftrabo ;Imprxgnatam itäque aquam exaeido fpiiitu falfam fieri neceffeeft , licet ä prineipio guftu non pcrcipiatur.Hinc non abs reScali¬ger ita concludii: Materia vna abalia diuerfa non eft , nifi per ad-uenientem formam , qua fit hocaliquid.

Aqua itaque Natura: fubiectii

primum, in quo primus labor im- penditur, omnium ita cft'qualita-tum l"uiccptibilis:vt fanguis,fel,at-qne per vomitum, quandoquere-iedbus amarus fuecus (quem btlemaxilläre jokmus) non nifi aquei

hu-



MORB. PRINCEPS. 307humores fmt,figillati Ipecifico aci¬clo fulphureo, feil pingui fplritu, infimplici aqua: elemento radicemhabente, vt patct in aqua foni aci-diffima,caunicavirtute predita:inaqua ardcnti oleis &c. qure cun-dta frigidam aquam pro funda-mento,& radice vni'ce habenr,vn-

dequoqucfacili negocio inillamremeant, acido ablato : vt docuiiHippoc.Chimic cap.8.

Eft ergo aqua potus vniuerfalis,quem anima!ia,vegetabilia,Sc mi-neralia quselibet fuo modo bibunt,caque nutriuntur • Dextre de hac At it4t *Hi ppoc.Ht^c duo elemeta IGNEM& AQV AM omnia poffe, omniaUlis inelTe affirmauit;abignefiqui-

dem prima; qualitates mafeulinae»calid!,& ficci, ab aqua totidem fae-mininas frigldi, & humidieffluen.tes in mixtorum generationcconenrrunt , &commi(centur,

Nuilus igitux antiquiffimneveri-tatis Alumnus aquam nutrire ne-gabit, nifi ineptißimidomini alibinotati, & iam dudum ab Hippo-ccatica l'chola explofi , quorumnomina feriptis noftris tnterferere»indigna femper arbitrati fumus ;videantlinguacesifti, ne in Crea-torem rerum omnium vana (uafeurrilitateiniurij fint , atqueid,

quod



308 TACHENIIquod ftti pulchrum,& bonnm vi-fum fair, vitupcrcnt, & calumnijsinfe&entur contra Pfalm. 114.quo laudatiir Dens, quod omniain (apientiafccerit.

px ignis, & aque congreffu, fit fal2\Jaturs Fcrmentum imiuer-

fale , & bumiäam ra-dicale .

lili.l.devi&u\ ratit-

Cap. 4.

POftquam cxHippocdoftrinademonftrauiaquam cffej

menflruum Natura» , in fecom- ple&ens feminales , & formales

virtutes , quasä Sole

tanquam ämafculeo formal! , vniuerfalique principiomutuatnr : Nuncporröex eadcm oftenderc pergarn , exisnis & aqi'ce congreffu fiari fal Natur«, cum fcorfim, neque fibi ,neque ajijs fufficiant.

Irrepic in hominem (pergit Se-nex)infma, ignis, & aqua; tempe-ramentum babens : vbi notan-

dum, Philofopbum, non loquf deniete humana fupra an natural) lueis radio Tbeologormri more, Tedveterum confuetudinc.devniuer-fali Natura;fermento: Ouandoqui-dem, inquit, Anirnns in omnibus

ani-



MORB. PR1NCEPS. 309animatis idem e[i , nunquamqwe-fcit , diuiditur tn ylures, & maio-rcu& minores , ©" pauiioresfiunt,idcoque quando inflatu r/r TEM.VLRAMENTVMvocuuit.

Etcnim poftqoam r.qncus fae-mineus vapor Cceieftia, feu fpiri-tualia, & mafculinarerum feminatx aere hauferit,ftatimincipit ignisin aquam agcwe, eamque ornare >atque mouere: & aqua ab illaben-te igne in alimentum abfumi. Exfolenni hoc matrimonio Nobilif-fimaprolesgeneratur , qnz cumHermaphrodita fit, paiticiparedequalicate, difpofitione,& proprie¬täre parentumneccffc cft , eadecaufa vnico veibo IGNIS- AQVA

cxprimitur. Cumverbomnia fa-lia,tam naturalia,quam artificialiaex igne*& nqua,leu aeido, & alcä-li cempefitione coalcant, liinc fitvt hnnc factum SAL COMMV-

NE Myftx nominancrint , hac prajeipua ratione, qubd vbique inmontibus, vallibus, terraeque ma-r'fqueinquilinisreperiatur , quofine , & homo ipfe viuere •, Sc ali¬quid in mundo fubfiftere non po-teft; in eo enim latetomnium re-rum permanens humidum radi-cale . Hoc autem commune falcum ä vulgi cognitione remotum

fit,



H 310 TACHENIIfit, atque in xternum ita fit mar».furum, ideöinfi^niuerePhilofo- phi decoro titulo SAUS PHILO-SOPHORVM>quoabfente,& ariotiofa liieret, & ipfa natura jntffi-caxqilocunqueab opere feriare-tur . Eft infupcr VNIVERSALEBALSAMVM, quo cundta necef-

lario feruantur > &pra;(eriiantur.Et quid ex vna in aliam tranfitmateiiam,eamque in fui naturamtranfmutat, quodcorpcrinon li¬cet , ob id quoque ANIMAMMVNDI appellauere• Cum vcrömwquam in eodem ftatu perma-near, nequc vnquam quiefcat, id-circb fubinde fuperatignis,& tummalculi arma gerit, fubind^ fsmi-

na , & tum FERMENTI VNLVERSALIS epigraphenfortitur ,quandd vcrö tandcm pacifieamvnionem poffidet HVMIDVMRADICALE apud fcriptorcsau-dit. Hoc inquam defluens in Ii$cinferiora femi'na eisleges , vitamatquemultiplicatiuamvim com-municat : Eftque ipfa forma vel

Natura , quajperArißotelemdc-lcribiturprincipium motus, quie-tis,ac~tionis , 8c vhx eins , in quocß,cuicura,dirccl:io, &conferua-tio corporis fui,non fecus ac Nau-t* comiflie puppis dcmandata cft.

Hoc



de carn'ibat

MORB. PR.1NCEPS. 311Hoc inuifibileNatura fal, velfal commune, quod HippocratcsCalidum tmmortale , er omniafciensy C?*ar»<i»/appcll3t,pera%theris plagam vndequaque comftanterdiflluens ad terracentrum,abfente ctiam Sole per diem,& lu-na per ncdtem , per opaciffimasvfque tenebras iugiter properatcuncta ditans dotibus,'quasfecumfert, ad generationem neceflarijs:Quid [ine hoc fit tandem , aut cuirei non adeß ? Rerum eftmille-ar-tlfexjcorqueomnium rerum : feitemendare metalla: mineras corri-gcrv.animalia inttlletlum docere : ^*fi"*fl-nouittam diuerfa florum generain herbis > & arboribus vnus c-ffin-

gere'.illifque praeeffe omnibus:pö-tens eft aerem corrumpere , ite«rumque emendare : eftomniumodorum in mundo art'ifex : om-niumque eft exeolor pidfcor co-lorum &c. in multas formasvettere nouit materiam facram '"Hy"""" prudens, venerabilis, &cuncta ' l ""leiens:

Defluititaquein heec inferiora

fermentum vniucrfale , ignis 6caquse temperamentum habens ,vnde eins nutrix terra eft , cuiuscorpus ideö inftar fpongiae per-niumnonßnctaufanatura plaf-

mauit,

i



%

5 I2 TACHENIImauit , vthuicfacilispateretadi-tus , quo in illa sptior fieretad

pullificationem particularium fe-minum . Etquiafubic&um viraseft,& fedcs, ideö Humidum radi-cale vniuerfale dici meruit: id vo-luit Hlppocrares quando inquic,

Je natura expauasmu'tacontingunt, quia

{ucH vniutrfa terra nafcentia copiofio-rem vir tut em exterra attrahunt ,quam fecum ä parentibus attule-runt: ideöquoqueSALVEGE¬TANS , & omnia fascundans co-gnominarLint.

Hoc itaque tarn mafculinf ,quam femmini generis Naturasfal afoliscalorein aicali reueibe-ratum (id autem quomodo fiat, in

Clauiscap. 3. mechanice oftendi)magispaffiui, quam actiui viresagere, fnngiqae fapienter fxminxmunijs tunc deprehcndicur,ideö.quemutaco maiculi officio dele-ctabilisfororfilij Solis , vel vniconomine Aleali indigitatnr ä My-ftis:ca prafertlm rati'one, quöd Infe,\t yaciuim, immörtaleillud ca-lidum , & aeidum ex acre rurfusauide excipiat; Ideö quoque SA-LISSAPIENTI/Eelogioin/igni-uere. Adeoque Natur« primus la-

bor nü aliud eft quam pinfereSAL, acdein.de ALCAU» q u °d

pri-



MORB. PR1NCEPS. 318 primam omnium rerum matc-riam fuppeditat, multiplicatinainvim in ieipfo habens atque fcien-tiam, qua nouit Elephantum den-tes cb prxconceptas deftinationisadducere,& donare illiufmodi ad-amantes duiitie, & quia huius fa-lis origo dcriuatur a Sole, ideö di-xerunt antlqui SÄLE & SOLE ni ■

hii in mundo vtilius : fal iftudnatura: ä Soliscalore.vtdiximus,reuerberatuirinalcali, eaderaqueadtione iftud fecundat üliq,mul-tiplicatiuamviminfundit . Hincdiicimus , res omnes in vniuerfonon alio modoproduci poffe , nifi per acidnm,& alcali,qux coniun- cUuh c-f.<äa j humidum ladicale confti-tuunt , cuiuscompofitionemfa- pientiffiim Natura vnico avtlficioin magno mundi laboratorio prse. parat.

His vcftigiisinceditars , imita-turque fapierÄflimam magifträ :comburit leni igne vegetabilia,illaque in cinercs , quosHcindeocriorc fiamma cxurit, donec aci-cUtns, fcu forma rci in alealt inuer-

tatur : Aleali hoc tali laborema-gneticam vim trahendi nouumacidum>(eu occultum,feu manife-ftumnaneifeitur ; vtputa oleumocculteacidum , iunetum alcall

O co-



V$ TA'CHENIIcoquitur in laponem falfum;quodautem oleum acidum fit , cikndimechanice in Claui.

Et idcm alcali filicibns iunßuderatu.vi pro acida falis parte benefitio fu-nusinmar f 10 nis ignis in vitrum vcrtitur ,*""""* quod cffe falfum Clanis cap. 3. ad

oculum explicat. Vnde Hippccr.

JWtbi placer, vt ad omnem artentan mum attendamus. Quaicmihiqnoque inglorium noncxlßimo,fi (Natura docente) per docimnfli-camartem digeftionum cfficinasadiuerim : vtvtinepriiTiinidomi-rii fineerubcl'centiaobiiciant, mefcilicetfclccmin alienam nie demmittererquibusrdpondet M ig'fter in Epiftola: hi Jlre is tmyentiarA

prafeferentes , cum fmt t^norar,-res , quod melius eß , damn<tnt.Quomodo autem. ars imitetur

Nitnramin fali'um , &a!calimn pirrparatione,& vtviceuerfa alca-lia, rurfusin vai-Wfaliatranfmu-tenturcitnrx Clnuis 3.5. &6.cap.1stis kreide demonuratur, qr.ö ve-ritatis ainanteiri ketorem remitti-mns.

Aleali itaque, feil vim attradb'-uam in omn'um feminum pro-fundnm demerfit Omniporens, vteins attracl:u,more magnetico, fu-

periorum Virtutes hÜC deduceren-tur:



MORB. PR1NCEPS. 515tur. tnformationis?d:ü adhüü cc-lebrarcnt:gl-fceremquein fal vni-cum Hermaphroditicuiti mafcu-lini,& fücrninjnigeneris fexu pol-lens,& hoctftillud vnum,dequofatur Hermes , omnia ex REVNA ■, fiiintque 1 ascduovnumHomogeneum confenticns.fibiq.

concordans ; idtöqueamicabilitecin opere generationi'sitä fim.ulcoeunt, vtinfeparabilirertandemvniantur, quo ppfttä in fegetes, Scfrii<5tus paulatimerump

:nariaRefurgatnunc mercenTria,Im« bcllisqjfccietasmis cum afTeclis,&reprobet tanquam nefandumquoddam , c«Lftcmhunc,atquediuinum fpiritum ä veterum anti-

quitatctottriumphis nobiliutuni.Refurgat ßupida illa reprobatoria>lidicnla turba , pergatque Diui¬num Numen vlterius calumnijscbfcurare, quod tarn a facris, qua

prophanis Philofophis inillonunmonumentistot laudum ■praeco«nijs fu"t femper debite exorna-tum,atque celebratum.Audiant in

vnftiflimaNatura: fchoJa magniiHippocratem natural! ("ermonetiocentem,ex hoc inuifibili diuinototum munduiii, &quicquid fubcseli ambim continetur, exortumefle: Ab hac vna re omues res na r

O 2 r*

Htrinti,



s lU<5 TACHENII

t£junr,pexvniuedalem teil. Acidi,8c Aleali confermemationem . Itaquoque, & morbos omnes hui'usfoliusREIpropaginem , &fobo-Jem efle, & ab hac VNA RE mo.doquoqueomnia exoriri doctri-na.&Mippocratica auetoritate de-monmabo.

£x ignis-, CT «qu& congreffuquo-ennqut in loca.feduio-

ntm, vtntumjutex-m citari .

Cap. %.

IGnemacidumeffe , in Clauiscap, 8.euici; quomodo au rem

aeidum alcali coniunchim fedi-rionem ac ventum exritcr, ram inniacro > quam microeofmo nuncdemonftrabo. Ventils, mquit Mi-gifter ipfiusaerisfluärusatque vn-da exiftit .Nocandnm rurfus quodaer,flatus,ventus >fpiritus,Hippo-crari fynonyma fintjvtfupra pnri-ter monui . Iubet autem nos ad

omnem artem animum adhiberejomnes fenim artes cum humananatura communkare docet. Pru-dens ergo Podagricus obferuetcommunem praeparationemTar¬tan vitriolati, ex fpiritu vitn'oli, &

alcali



MORB. PR1NCEPS. 317alcnli tartari, vtex liorum ambo-nun coniun&ione illicb feditioexcitatur, & ventus, qua* angnftolccoconftringi nequeunt,propter fortes flucT:us,quos facit,acnifi osvafis apertum liinret , impctuofoaerisfludcudiffiliret , fpiritus po-tentia itä cogente. Ventus ex hisexcitatusvolatilis acidi affufi na.turam fequitur •, quare frigiduscmninö non eft , zephiroque al-fimilaripoteft.

Cum verb idem fpiritus volatiilalcali vrinae affunditur eodemmotu ex ambobus feditio excita¬tur, & ventus ita frigidus, vt huncviribus cum Borcaconfene poffi-mus. VcntorumJaluOerrtmits,ä\i. it mt!lt

lilppoc.eflaquilo. H»tc contraria fa rtaußer efficit » quem nobis exhibetfpiritus falls calcem viuam impcturcdentis , hie tepidus, & humidus,vraufter,cft.

Varijexcitanturventi cum va-riaacetumrodit alius cum foluitcancrorum lapillos, alius cum aliacruftacea minuit, quitarnen om-lKSventiinfalubrcsnonfunt.

Alij plane ptrnitiofi funt : fienim fpiritus nitri guttatim,fedce-leri lapfu in Antimonij butyrumdeeidat, itcrumque morä interie-tta iubinde poftea akernatim re-

O 3 af-



II

II

■3*8 TACHENITaffundatur.rotiesexcitaturventus,nedam frffocatiiuis , quin imöäqualem Canis cripta pro) eNea- poh'm inccffantct eructat) apopk-xiam 5 attonitumq-,mcrbum caii-farepotisfit.

Reperiuntur qucque venti, qul per nareshauftiftrangulanr. Aqua

fortis argentum rodens cm'tticventum» qul attrrdtus non foturft pulmonem Iredit, icd quandoqueet'iarnatrophiam infert, & ventristormina prodncit:quapropter eiuf modi laooribns ineumbentes fa?-

piüs d'c"lis tentantur üifirmitati- bus.

SofritUSfulirfniris. vA vitrinK,ferrum rodens flatnm fpi'rat pit-tr.'dum , ita vt ab eins haufto odo-re vifecra centremifeant.

Ventum quoque hatat matura-rum vuarnm fuecus exprcfTus, exneido , & alcaliparirercum carte»risconftans : Sc licet nullaineofenfibilis aeiditaspereipiatur:quä

pnmum tarnen fponte intepuerit,(iormiens in illo aeidum redere

incipitalcali , &alcalirurfusam- pkcTri aeidum: cxquapiignaori-ttir motus , qui vulgo paffim fer-mentatio dicitur,quia reuera fue¬cus fernere videtur: ab hoc motuacr ibidem detentus fortes flu&us

facit:



MORB. PRINCEPS. 319facit: & nificoncinentia vafa ef-fent aperta diffringerentur, fpiri-xnum poientta ita cogcnte : hie per inipiritionem in cettarijs clauüshauftus , fenfusomnes htbetat,mentemqueperturbat, non aliter>quamqui exfermenrefeente cere-uifia in ecliatiis claufis ekuatus

jnebri.it, (uffocatque.Differunt venti l'ecundum na-turam locovum -, quibus excitan-tur •, vnde patet tor effe ventorumgenera, quo: mnt in orbe loca:fm-gula cnim propriorum feminuminccmprehenfibili thei'auro opu.kntaumt-,hincceniventi,&:ftatcetemptftates ex certls prouineiisftabiliter erumpunt in macro-

cofmo, qus fane loca vniucrfalifermento nunquam quiefetnte abfidue locupletantur: horuracaufainftabil'bus faecundariineipienti. busaquis , non aeri perfeattri- buendaeft ■> decenteidMaglftrode aere,aquis>& locis.

Spiritus ergo feu H'ppocrati-cumDiuinum ventorum ve) fla-tuumeaufaexiftit , cui enimrelnonadeft ? quoeunque cnim inloco aeidum, & alcali iunguntur.ibi ventum excitari neceffeeft: &quo eorum maior copia, ac cele-rior coniunetn > cö copiofiorem,

O 4 &im-



?2o TACHENIIcxfur-iiimpetuoßorcm ventum<

gere cxperientfaartiflcialis me-chanice ha dien» s oftendkifi eivm P 1'

ex<

nnJ»di*ta noncxcitnrctur in princ:pio coniundtionis, ncquc deinceps in fru¬ctibus ejtoitari pcfl'et.

Cum ergo in macrecofmo, lesmtfqiie fructibusIixccomineant. ve

vtabignis, &aqflxconiur.6b'one ^ lventi feltibres ata infhlubrcs gcnc- ^ erentnrjicieir,ttiam fic k habere inmicrocofmo docet Mag.'rrcr;cum

Natura hie, & vblque pereadem jinmumenta operetur; namde&c- Jr tibus air, cum q uis varics, & diu*?. }}milesinterfeeibos (omnesenim <ex i'.cido, Sc alcali conftanr) .iffu-»iit 5 feditionemmouent, & ven- n1tum 5 qnia Amt inrequalia, alia ci-iius,aliaquc difficilius ccqunntur: JJ

um muitorum autem eiborumcClingeftione nectfTe tft, & inultuin

fpiritum ingredi.Omnia enim que J?eduntur, &bibumur, fpiritusin "'corpus iuferuntfqnia quicqnid in- irtcr crel u m, & terrani eft, fpiritu re- ^

pletum eft) aliquando plures, ali- "

quandopauciores, id autem inde ninaniftftum fit, quodpkirimis e- ^ruetationes poft eibos , & potus ^cuenirefolent, diTcurrente nimi- °rumaereinclufo , vbi perruperit c

bul]as,quibiisfueratinc]ufus.Rüde



MORB. TRINCEPS. 321Rudeac omnibus notiffimum

txcmplum proponit Hippoc. de piirao,& generali ventriculo,infi-auate volens, vb'ique&in fubfe-quentibus ventriculis vfei', digeftio-«um cfficinisetiamflatus natura¬les vel falubrcs, & non naturalesvel vitiofos excitari poffe : cum

quilibet mufculus infitum fuumventhculumhabtat, cuiusalcali,dum trahit defiinatum fuum oc-cnlte acidum, & proportionatumalimentum,tunc NATURALIS u>n°-*LABOR fine ftrepitu quidemfuccedit, non plane tarnen abfqueflatu.-nam pifcis etiam fi frigidus,&inaquaanuelitucarens,nihilo-minus quandoqueeru&at bullas,

qua; non incommodant, fedeiusnaturalis laboris, fcu placida: dige-ftionis flatus manifeftant; non fe-cus,atquenaturali,& tacito laboreex vino acetum, am ex cafeo fineQrcpitu,nonautcmfine flatu, vcr-mes fiunt . docente id Magiftro:Qiice quidem ventriculus fuperat,%n<\mt , qureque corpus recipir, ca

nee flamm ■, nequetorminaexci-tant . Atfi ventriculusnon fupe~ "t , v '!' tl"rat,ab lus,& flatus non naturales » tat „#,*.Sc tormina , cetcraque id genus mimcontingunt . Adeoque prudens,acidu«,mollifqueigniseuneta geu

O 5 ber-

4t *4fff



de Hyirtr

pa TACHENII bcrnans , qua: in corporecontin-gunt in ventriculi ore habirareneceffeeft.

Alius itaque excitatur ventusab eduliis in fano ftomacho pri-mario,alius in ileo,aliusin aliis in-rcftinis, alius in colo,alius fterco-rarius, qui per candela? flammamdimiffus flammamconcipit, aliusin vefica, alius &alienx conditio-

deßatibus nis in Hydrope, cuius venter, aitAfaz'tßer, penitus euacuatus, in-tfä rriciui fpatium rurfus repletur.Hxcefti'llav.'sfpiritualis > cxcla-mat Helmonr quolibet folle po-tentior, quam in penetralibusge-rimus, cuius potentinmquctid'e

admiramur» nunquam fciuimus,& vix per demonftrationem ad-mittereadacti credimus : Qu"id-nam aliud ,per<*tt Sencx, praeter fpiritus locftm impleat ? Quiduealiud fi non fpiritus tarn cito im- plere poflit?Sic & Apoplexia,Epi-lepfia &c. ex aliis, & diuerfi fapo-ris,&odoris fiatibusoriuntur, ni-mirum quando flatus frigidi (vel

inebriantequalitatepraditi vt inCanis cripta)& copiofi carfies fub-ierint, atque inflauerint (Hippoc. phrafis eft)hi enim corporispartesftupidas reddunt . Etfi quidemmulti flatus totum corpus per-

meant >



MORB PRINCEPS. 323mennt, totus homo attonitus red-ciitur (vtin fuffocatisacarbonibusfferi foletjfi verö partemaliquam» pars illa . Atque vbi quidcm flatusUli diicefferint,morbus ceffat, vbivei ö permanferint , permanet&morbus , liaecautemficfe haberecontinuae ofeitationes indicant.

Sic in propofito noflro cum fto-macln generalis infitus mollisignis , feu multi vefltris fermenti pars , qua: fynouije pratfidet, inaliamindolcmfitmutata : velvccumHippoc. lequar alios moresinduerit, atque fynouiam irradia-uerit,fhtim feditionem excitari,Scflatus neceffe eft 5 non fecus quamfi acidum,& alcali coniungantur 5vtde fpiritu vitviolu&alcali tarta-ri pauloantedixi.Ex haedemon- dtfln'Msftratione concludit Hippocratesobfirmatorum,i/r5«i/,cînha;ren-tium morborum (inter quos po-dagra ) äflatibuscaufamdepcn-dere>cuiuis effc maniftftum exifli.mo: horum enim omnium fpttt-tus traiedtio caufa eft , hie enim

vbi crudus(ideftaeidus , de pen¬dula falfum faporemadeptus) adloca tenera, inaffueta , nee priusattafta Incubuerit, ad inftar fpicu-l'i inflxi cames fubit: adeöqiie prodolore podagrico, vnä cum neido

O 6 etiam



3*4 TACHENIImX ctiam vcntum in eodem tramite

concurrere neceffe eft.F J Vcntofum hunc acidum fpiri-

tum podagr« dolens caufam effe,&nullatcnus humorem e capite per liuineros, & vniuerfumcor¬ pus vfque ad pedum digitos de-icendcntcn^fed eclerem,fpiritua-

lernque a&ionem notarunt comHippcc. plurcs prarftantiffimi viriabexperientiaedecti, interquosGuainerius, & Matthias de Gra-dibus , qui ventofitatis feu flatus,memionemfecerunt- Et Carda¬nus matcria arthritidis caufa cfl1qiir.fi fpi'ritus , qucmLacianusinTragopodagra fumma cum pru-dentia,& dedrina ANIMATVMappellat.

Cum vero multi ventris aeidusfpiritus prfmo, & generali ventri-culo inliabicans nulla labe feater,atque cum •fubfequentibiisven-triculis concordat,!ll]'fqne propor-tionatus eft, atque in omnes ma-riuiisfluitjvel radiatur,tunc tackeinfenßbiliteriin trnnquilfaqtiiete,

& otio, NATVRALILABORE,Sc actione procedit : non iecnsquam tacito labert-, & fummo fi-Jentio ouumadpullum procedit;eö quod fpiritus ilfe > feu ignfs na-\^x, feu Hippocraticum diuinura

in



MORB. TRINCEPS. 325in rebus abfconfum «unquamquiefcat , fed iugirer ad finemfoum tendat, properetqueabfquevlla vehementi feditione , motu-que , vocaturque in homirn'bus•anitatis temperamentum Opti¬mum .

Ex dittis concludit Helmont» iefeät^t-

ftomachi vita eundtis totius dige- »<'»•»ftionibus prafidet , vteunque inabditas vel etiam remotas late-

bras difperfis , id nimiiumcft A- NIM./E fingulari radiationi proprium»vtpotequa; folo nutu, atq;mandato quoquo verfus cbedien-tiam coadram imperat, &aquo-uis fibi deberi inu'&eexigit. Vn-de paritcr fequiuir, eundem vigo-rem vitalem düataii quoquo ver¬fus : erroneoque du&ueiufderoexoibitationes tranfplantari mor- bifice vfque ad vltimcs djgitos.Quae autem fit ifta imperans A-MJMA > fcqutnti capitulodecla-rabo.

îat'tquijfima duo pr'tnclpia ft

GNEMfc. & jiQV^MSn-ritum fiue fjippocr. dtuintimtontintri . Cap. 6*

' Gnis ait Hi'ppoc. omnia ornat, ie duL & aqua omnia, & per omnia

rui-



3 2ö TACHENIInutrit, & paulo poft : Corpus hu¬manuni 5 vbi temptrationem extenuiffimaaqua , & rariffimoigne adeptum merk , faluberri-mum habitum ideö cfficit.

Ignemoftendiacidum: atquein illa aciditate habitare prüden-tem anlmam , docct mechanfca»

quodnimirumfibiexalcali fabrl-cat,fonnat, ornatquedomiciliumfimile ilh" , ex quo defumptafue-rat. Solius enim anima? eft opeia.tio Philofophorum fententia , abvna feil, materia in .alias feexten-dendi , eafqueconuertendiinmi Naturam. Non poteft autem ani-maquötendit peruenire propter

difconuenientiam, nifi fpiritu me-diante, quieft quafi non corpus,fed quafi iam anima , fiue quafinon anima, & quafi iam corpus.Adeöqueanima datfpin'tui effc,&fpiritus eft anima; capfula , feu ve-hiculum, aut vinculum, euius bc-nefitiocorpori iungitur, & ferru-minatur . Carterum nulloinge-riio, nullaarte, nullaindufhia,

nullaqne diligentia fpiritus,& ani¬ma poffunt ab inuicem feparari,diuino obftante decreto, ne homoinueniatopus, quodfeceratDeusEccl.cap.3.v.i i vt in Claui.'per al¬cali rartari demonßrauimus.

Cum



lib. X. dedi*t*

MORB. PRINCEPS. 317Cum autemoculis pluscreden-

dum,quäm opinionibus, Hippoc.fic docente, expedir,vtorationcmclarius, ac mechanke ad oculumdemonflremus. Spiritum, vel ni-tri, vel (aus, vel vitrioli, qiti vtvtrc6tificatus femper nimirum äo-dus tft, & igneti&affandepuriffi.1110 alcaf» tartari, donec perattavtrimquefaturatione ftrepitns Cef«fet: fac exhalare humidum fuper-flaum vfque ad cuticulam,& fpiri-tus(fit nitrijquem p.ffudifti in alca-li, in frigida ftatione fe format, SCornat (vcloquitur Hippoc.) in ni-trum naturale, verum, flammamconcipiens, & angina* remedium »

prorfusidem , ex quo illeacidusfpiritusproliciebatur : folaigitucanima dicli nitri potuit fe exten-derein alcali,illudqueconuertere,ornareque in fui natnram, eö au-tem ncn potuit peruenircnifi per eiufdem nitri fpiritum , quo velutioportuno vehiculo anima voto

potitur » Eftquehxc anima, Hip- minima « pocr. diuinum , quod omni igni rum tjt

feu acido iemper,& inleparabiliter Hi Pf' ,r adbaerer, per quod omnia mundimirabilia,tam in morbis, quam infanitate perflciuntur , quodqueäfp'ritu feparari impoffibile hafte.nusoftendi , & in pofterum vU

terius

dtUMHW



328 TACHENIIreriusoftendam.

Vanum itäque eft ab auri cal-lAurum ce,vel abaurofbüatominutimue""> dimit concifo,etianifiinaureavitrea,vel'diMdiftii ferrearaolaquantumuis Pliilofo-Und» phicaannosjvel milJeteratur,atte-

ratur, conreratur. Sc fi vltra vis fn- perconteratur qnicquam humidi

ex fe vnquam ex Anglica plana re-torta iri exrillatum , id namque perpetuö eft impoflibÜe > quccnn-quctandem vrgeaturigne: quodtarne Quida/xi in EpiftolaNarureCurlofis"dicata fine erubefcentiafcribillare nontfmer; pr.Tterca va¬num paritereft , praedictam aurtcalcem.vdpcrmilleannoscontri-tionembaciam, effe vnquam ä fedimifluramanimam propriam,/eumcram tincturam in fpiritum vi¬lli vtvt redfcificatum ; Tincturaenim auri, corpus fuum fcquitur,& ab illoneutiquam feparaw», vthomo non umeniat opus , quodfecerat Dens: Hax namque cftar-tis illufio, ipfis artificibusincogni-ta. Mola autem philofophicarere-

reidemprorfus mihi eft cum Lu¬ciano, ac hgont philofophari : idtftluftica opera liibire, quod philofophorum non eft, hi enim non ba-iuli, fed Natura: opera fagaciinge-nio fcquuatur; quippequariuxta.

Her-



MORB. PRINCEPS. 329Hermetem vtrobique fuauiter ,non opcratorum more agk , vthcc compendiolo per folutionis,& coagulationis naturaliainflru.menraprudentibusfatis lucide o-fienfum cft.

S'c nee niiritm fulminans oc-cnlte acidnm,vnä cum cocto,per-fi clo, puriffimeque vitro (cuius

p.irs akali cft)contritum,licetcele.ri fufionetranfeat in corpus opa-cum ( qt'.odamaufon fiuevuigöfmahum vocanrjpurpnrei coloris»& inflnirs pene dixerimtindhuar,attamen auri an'ma ex vitreamaffanon augetur, quiaiupremiconditorisdecretocautumeft , ne

praeftantfornatura in deterioremdegeneret:itä.nec anima filicis,nifi per fuum fpiritunwanfiiin alcalivege tabile, neque ex co augetur ad petream indolem , quam, vitrumvocamus vt }.cap. Clauis.

Quemadmodum autem vege-tabilium anima in nullo alio nifiin vegetabih'um regno äuget ur :Et mctallorum anima nifi in rae-

talüs : in auro enim femina funtauri, canit Poeta : fic anima homi¬nis in nullo alio nifi in nomineaugetur, concluditMagifter. Incuius ventriculo habitat aeidusfpiritus(vtClauis cap. 9. )qui vin-

CU'

Erjchelre-

fin . docetHipeocr*

Chim.c. 7.

purpurei pr&para-tio xAnri

fabrorumfecretum :

per %AnUmam auri*tranfma-tajfe Bra*gadinumIJ81. pur*

blici viliametalla m

purum du¬rum nar~rat Dullib-

nusy Hifia*ricus huius

Regia .Firmat

id Har¬lan dmTraSI. da\Alchim.difjfictilt.

parte yuar ta.

de diatA



\l

Tytag. xAnimarttm

migrathquid

330 TACHENIIculum, & vehicnlum anima: c ft ,vtdixi - Homo igiturcomeftumgallum gallinaccumccctum (cu-iuscorpus alcali cflcincitrtop-au«lo antecapituio Clauiseiiic') con-ncrrit, Sc tranfmutnt In Tai natu*ram,& ram corpus>quäm fpiritus,Sc anima iftius hominis augctur:Et nifi anima prudcns, cun&aqnefciens fpiritui fcrruminata cflct»gallum gallinaccum rranfmunrein humanam natu ram non poflertnam anima dat fpiritui cdc, cftqueloliits aniir.ac in aliam rem kk cxtcndere, atque iniui regnoau-gere, & multiplicarc.

Etviceverfa , figallusgallina-

ceus Dodtorem comedat,eiusani¬ma fefe extendit, atque dodtoremin fui naturam conuertit,ita vt qui pridem in cathedra dictabat, iamgalii vocem cdat , ex i'upra didtofundamcnto.Hac racione animamvnius entis intrare , alteriufqueexirc,Pytagoricidixerunt.

Si hxc ftä funt, vt reuera funt,qua ratione, & veritateinept'ffi-ma lbcietas potcft per acetum ani¬mam leparare a cupro: & falfa do-ötrina , & ftaudulcnto fcrmonevulgo,& iuuentuti imponere. Vi-deClauemcap.6.

Hie qupque elucet craffus et-ror



MORB. PR1NCEPS. 33*ror lci'iptoriim,qni quadrupcdumfahguine in humanas venas rrans.rafo,fe non folum curare mcibos,fcd ctiam hac rat'one feneiäuremrctnrdnreaibitrati funt,cimohffi-mi hi Magiftri,Hippocrntis decre-tum non confidtrarunt, quod ni-mirum anima hominis in nullo

alio, quam in homine augcri pof-fit . Sienimcomdh'biliainprimo?.c vniuerfaliventriculo (quo in-habitat prudens•>omniaquc fcicnsnctor 5 feil fpiritus acidus, animaeinfeparabilitc t iunötüö) non ani-mantur, in fcubfequentibusventri«culis erroicm neutiquam cmen-dnrl poffcGalcnus notat, ratio di-dtitat, Sc expenentia rerum M igi-ftra, Scmendri ncfcia confirmat,atquedemonftrat. Multum ■>in-qutt , diffcriintparticula:anima-lium 1 quoniam ipfce animse diffe-runt. Quare ijs honorem, & glo-riam, quam pro transfufionisfan- M'»f e '"'guinis inutili iniftnto fibi dcberi "''ambiunc, lubcntts relinquimus.

Et quemadmodum in macro-

colmi fingulis mineris, plantis, ea-rumque diuerfis particul!s,&ven-triculis aqua de die in diem gutta-tim > certo pondere , menfnra& propoitione ä fiipradidto prudenti(ulphureo fpeciali fpiritu , & ani-

ma»

lil. 1. ctf.2. dt -vfuftrtiMm*

Iournat

des fcauat1667.



3> TACHENHma, voca arcbeum vt lubet, & abalio nullo multiplicarur, coagula-tur>& in eornm naturam cogitur,itä'etiam in microcofmo, fcü vni-uerfouumano corpore, particulisomnibns , fingulifque mufculis(quilibetenim luum habet ventri-culum ) prasfidet acidus iile ani-

matus, & pinguis fpirittis, qui lan-guinem illis appropriat, ornatqiieiuxta indigentiam , eöquodisinnullo alio > quam in bomine repe-

de Ulis in titur. Corporis enim pars minima,himint inquitMagifter ■>ß aliquomorbo

afficitur, eam effeftionem ,qualif-cunquetAndern faerit , totum cor¬

pus fentit , quod minima pars cor

poristademomnia habet , qu&&maxima.d* ßmfi. Mefues alt: R habarbamm, exmidie*. q llo purgandi vis cxtrr.ctaeft,ani-cefdsR 1;* mam perdidicadeöque propria fa-

cultasrhabaiban, agrimoma;, ab-ßmhij , in nullo alio repen'tur,quam in rhabnrbaro , agrimonia,abfinthio &c. Ridiculaitaque funtfimplicium fuccedaneain Thcria-

cam, ah'nfque compofitionesfub-ftituta. Anima enim cfl mi domi.cihj architcöta,qua: Tibi fabricatur conueniens, acconimodatuinqucinftrumentum ex ThemilTo:citatScaliger ; & idem 307. fc&. 29.ipfa

na-



MORB. PRINCEPS. 333natura in animali omninö animaeft,ipfa fibi fabricatcalces,dentcs,cornua ad vitam tuendam> itaqueijs vtitur, & feit quo fit vtendnmmodo fine obiecto aut phantafiavlla.

Error itaqvie eft , quid pro quofubftitutre : fanguinem nimirum

quadrupedum fanguini fufficerehumano,qui tantummedo in no¬mine reperitur , in alioqucnullo ,neque venarum fanguis, arteria-rum fanguinirefpondet , cö quocidiuerfis rcdloribus fubinde fubfitex fiipra dieta ratione.- fic ctiam indifpenfatorijs legimus pro cerui a-dipe, caprarum fubftltutum, aliaq;quam pliuimaabfurda,Uanc frau¬dem hochoneftovocabulo, quid

pro ^»ff,appellare confueuerunt.Contra pertinaeiflimam, anti-

qnam ■> & defperatam Vieri hae-morragiameumiam omnia con*clamatacffent, afinini ladtis vfusfuitprsferiptus : cuius locosegradeeepta , via eft duos feie menkskc"te vaccino fine frudtu ; verum

venditoris fraude ( quid pro quo )deteeta bibit afininum , ex quo breui perfecta fanitate conualuit:non qitia lac iftud folummodb prima qualitate humecter,refrige-ret, vdnutriatj idenimprorfus

prte-



334 TACHENII prarftar,& vaccinnm, fed ebquiavtrumque Hippccraticum djui-num>morbique, remeciijquefibiinuicempermifta inter fe cogno-fcuntur atqne concordant (ideftacidummorbofumvtcri vcnas e-rodeiiSi non aufcultr.bat alij, nifialcaliafinin! ladfcis ) qiweconcor-

dantiabubulonon'intft , vtpra-xis prafcns edocet: longe quippevtrorumque eft alia natura , vt

paulo ante de immano, ouilloqnefanguine monfhauimus ; vfqueadcbquid pro quo, nequchic, ne-que alicubi locum habere queat.In alia vteri hrrmorragia, nee afi-ninuralac , nee aliud quiequam

remedij profuit , nifi potus aqua:fpermatis ranarum, vt alibi nota-ui.

Siergoanima eft Ali domicilijarchitedba, morbosomnes, atqnefingulos, cum fint inter fe diuerfi,diftinftas, Sc dfuerfas habere ani-mas neceffe eft, eftque illud,quodH : ppccratcs in morbis diuinum

deflttitusvocauhteuienim rei non aä(ß,aut

quidßne eo fit tande m ? Hunc fpi-ritum eundia fcientem> ram mor- borurn,quam remediorum effe fabrum, docet Magiftcrcitato übroMortalibiis,i»â/«»xvitae,& m°r-

borum cegrotis folus is eft auetor.Ergo



MORB. PR1NCEPS. 33 jErgo& podagras auctor non efthumorexcrementitius icapitede-fluensjfed fpecialis, animntnsinaLfibilis fpiricus,pro cuiusexacta co-gnitionehunctra&atum ex pau- perum commlferatione,& in pro-ximi nectiTItatemconfcribimus.

Naturt, & jjrtis inflrumentaytr ignem , 0" aquam ex-ylicantur.

Cap. 7.

VNiucrfalem ignem cundtafcientem, omnium rerum

animam, occultum atqnc inuifibi-lem acidum fpiritum ex Sole pro-ficifci 1 quem aqua: in matrimo-nium iunctum fermentum vitaleräum conftituere, & omnia, qua:numdus habet, in fe comprchen-dere, ex Hippocratedemonftraui-mus: Hxc tarnen omnia prudentimedico non (ufficiunt , tum adCognitionen!, cum ad curatione,nifiinfuperetiam hominis natu¬

ra m exriöe cognofcere, & djiudi-care dicücerit , vt att Afagifier cognofcerequidem ex quibus abinitio conftitutus eft , düudicarevtio ■>qua: in ipfo partes domi¬nium obtinent : fienim ab initio

con-



I

^6 TACHENIIconftitutionem non cognofcat,&id quod in corpore dominatur,non potcft ca,quaj homini condu-cunt, offerre.

dcAUta Omnia igitur tum animantia',tumhomo ipfe ex duobus facul-tate quidem diuerfis , vfu veröconfentientibusconftant IGNEfcilicet,& AQVA.Qd.x duo fimuliunfta,tum aiiis omnibiiS) tum fi- biinuiccmfatis funt: vtrumq; ve¬rö ftorfim, nequefibi ipfi, nequecuiquam alreri facis effe poteft.Horiim igitur vtrumque liancobtinentfacuItatem,IGNIS liqui¬dem omnia femper mouere . A-QVA vei ö omnia fcmper nutrire

Haftenus Hippocrates. Nutritur autem homp viuens■duplfcinutrimento/«£f»»,gif,cor- poreo nempe , & fpirituali,finehoc autem illud parum ad vftamcnnfert. Nifienimacidumvitale,feu mollis ignis in ftomacho,cor-

poreoalcalinutriatur , facilimeamboinruinamcadunt , &viceverfa nifi alcali faturetur difto

Ipirituali ,vita!iqueacido, perditluitrimenti virn , atque in cadauer refoluitur«

Etenim ficut oftendi in rnacro-cofmo ab aJcali trabi magncricavlrtute Solis fili um, huncque rur-

ius



MORB. PRINCEPS. 337fus in alcali reuerberaria calore inmurimentunr. ficetiamabhomi-ne per infpirationcm pabulum il-lud fpirituale(quod cccultum vi-t£e cibum vocat Cofmopoiita) at-trahitur per pulmonem recH admicrocofmi centrum Cor , quod

bicSolisviccm gerit , atquefedeseft humidi radicalis 3 & focus; vbinatura; humanaeignis primö ac-cenditur , vtinClauiscap. 9. de-monftratuni eft , attraöumq; vita: pabulum in alcali fuo modore-uerberando fixatur, atque rurfusindefinenter attrahkur,formatur-quehumiditmraciicaie, quod pe-nesfg habetomnia,qujEhomineraconftituunt.

Et quemadmodum ex hacVNA REomnes res Macrocomünatx mntjvtfupra ex Hermc-re no-tauinuis:Sicquoqueexhac VNAREomnes particula; M'crocclminal'cunmr,vnde quxlibet particu¬la rurfus claudat in (eparticulari-ter VNICAM REM «eceffe eft:ideöquc qunciibet particula rotun-

dooredici hacratione poteft Mi-croeofmus,cuicuitqut vero p&rti ä prtnctyio non inertt vnica hac res,deineeps äugen non potent : con-cluditMagifter.

Prudens illc humanae naturaP Piin-

Ventriculi

partium

dt ditttd



WS TACHENIIPiinceps omnia feien f, qnx 'n cor¬ pore conringunl , i'ndefincnter fuaab arce impera'ns 5 facultatefqueomnes, ccettraqueorgana harmo¬nier mouens ■, vitam &motumomnibns in microeofmo ventii-culisplus minus cnique pro fin-gulorum exigentiainfpirar, fufei-

piuntqueea, qu&incidunt, aitMa-gifter . Inde fir,vr vniuerfalisven-triculus,qui rcliquis omnibns pra>fidere cognofeitur , vltali aura feumulti-ventri fpiritu rcpletus fit,qui cum neqne folus effe , nequefibifoli fufficerevaleat , nppetcre

Tranfm*. alcali(fcu cibum) pro Ali multipli-tat,>nema catione incipir,qui eibus attra<Xus>

i'JT*"i*' &affumptus

rc(blnitur,& fermentatur ä dicto aeido fpiritu in ma-teriam primam,vt ita dicam: in il-laautemfermentatione , eadem-queopera , infunditnr pra*d;c~ta:materiae anima,qr.ae fvldixi) fern-

per ipiritui infcparabiliter adhae-rer , tranihuitaturqueinacidtimlacteum vitalem fuecum com-muni nomine chylum, cui rurfus

omnia generationi, aut nutritionineceffaria infunt . Differt autemdictum fermentum aeidum natu¬rale ab alijs acerofis , quiafeilieetquaepenetrat eadem etiam operavolatizat: fpiritus autem aectofus

arti-

ctit Gate.»HS coflio-

mm profi-eifeentemä totiulfubfianti* vi.

Chjlus efifmeus vi-lalii



MORB. PRINCEPS. 33?artificialis quilibet diflbluendoipfemctcoagulatur, & fixatnr-

Chylum autem manifefle aci-dum cffe mechanice demonftra-nit olim HippocratesCIiimicus,ita vt vel quilibet plebcus acidita-tem fatcri compcllatur:Cum veröiiicacidusfuccus inintima , noti

nlfi errorc admittatur : admifluscnim ßranguriam in vrina genc-lat, colicamininteftinis > poda-gram in iuruäuris, fcabiem in pel¬le , proptercaaeidkatemdeponcre priufquam inrranea fubcar, necef-se habtt,Mdorem,f"ngumem,vri-nam , l'aliiiam&c.faifaefleexpe-rientiadocet, oportet itäque, vt

etiamchyhisfaliusfiat.ante quamadintimaprogrecüatnr* Non poteft autem aeidus chy-

lus lalfum inducrefaperem nifi inalcali , cujus proprietaseftiuxtafui pnncipij indolcmacidavirtutcmagneticaattraliendi , & in fal-Jiimcommutandi , vt In'nc indemechanicedoeuimus, ideirebper mefenterijmultiplicia vafa > alcali

ditiiTuna tranfit, (vt per potatas a-cidulas , ipfumque vitriolumadoculum oftendit H'ppoc.Chimi-cus) cum quoconcerditer coputatur , falfumquerancinduitfapo-i'em > vt omni aciclo alcali iunfto

P 2 in

Ctf.il.



340 TACHENIIin mncroceftno , &artinaalib!JScontingit.

Hadteniis Anatome patentesdu&usibidem , per quos chylusfluere poflfit, nondura vidit, vndehinceuincitur totus chylus vitaliauraturgidusin vaporem ita vo-latilem ( vtdixi) refolu.i, fubtiliari-

que, vt iblidam membranam per.uaderenullo negotio poffit, al ;äsaiimenti noraine ab Hippocraticomedico vocari non licet, fic docen-te Mwftro Alimentum eft, quodin fpiritualesvapores conuerfumcft,ä talibusnutriunturfpiritus vi*talesadliuorum autorcs

Natura imitatur anem, & htc

yurfus JNaturam . Hinc cuilibetHippocratico difdpulo manifefleinnotefeit in artificiali com'un-dtione cuiufcunque aeidi, & alca.li (quse feorfim more fui princ'pijnihil noui prodneunt) amborumlicet purifllmorum, plures tarnenfaeces propter nouam generario-nem » &infalfumtranfmiitario-nemoboriri , quaein tepore, &

quieteäfalfonouofubfident , &faecum forma ad rundum vafisde-feendendofeparantunidem eriamintra microeofmum in naturaliconiunctioneacidichyli cum al-cali hinc inde per multiplicia- in

. - me-

n



dum

MORB. PRINCEPS. 341mcfenterio vafa difperfocontinge-re dtbet,cum natura vbique per il-milia inftrumenta opcrctur: fepa.rantur inquara pura ab impuris proprer nouam generationem : Non enim potc-ft , itiquit Magi-fter,ld quod fimiles mores non ha¬ bet , in codem locopermanere;multaidcircöconcurrnnt alitna»nonfoluma, didta coDiundkione»& neceffaria noua gencratione,fedetiam proptcr homimim intem-

perantiam , quxd'icnanlükcer-nantur hoftilemdabunt fuccitm ■>qucm\fitato vocabulo crudum,vel Impurumappellamus , lenta-rnm fcbrium aliorumque contu-

enim ibtdem velut ignot aôquodvitalis aura* fymbolo deftituan»'tur, cu'ius chara der fal fus c de fa-

por,abunde oftenfuscft: proptereäinnidorofum , feu amarumraocum , quem bilemavpcllatefole- ie v '! erimus (ait SenexJin fi'mplicitepore mti """tconuerti neccffe eft . Cum enim

per jatemperantiam fermentumvitale , feu ignismollisin ftoma-cho importune cogatur, omnijuc-ceffu priuabitur.Permixta verb in-ttr fe cognofcuntur.

Salfus bicvapor exacido a'.cali-P 3 que

Meftnteyijmtrbti 9-

■verka Hip. per.



3 4 2 TACHENIIque compofitus > abHepatisven-tn'culo rurfusaffugitur, ib'queinliquorem condenfärnr, qui vnlgöfanguisdicitur,eitque(vtpotevo-latilis, & vaporoius) aqua micro-cofmf ( vt de macroeofmi aquaquoque dictum cft)cmnium fuc-

corum, mufculoram,

venarum,.eapillörum &c. femina comple-ftens.vitaiifq ue fpirftus kdes, iux-tafacra , qui pervenastanquani

per riuulos decurrens irn'gat to-ram microeofmiterram.

Et quemadmodum macroco -mi feminibus ineffe virturemtranfmutntiuamaqua! > ex d'db'sclärui't , waetati facla trahitura

tetur in herbas mfllccalidas/icrcs,amaras, dnlccs >aeidas, in dpi das,frigidas, aliafqueinfinitas feie, di-Uerfi quafquefaporis ( taceo colo-res ) quam particu laris prudensignisfeu intelligentia latirnns oc-cultoartificioin feminum ventri-culis txornar,3daptat, multipli'cat-que, & fi quod fuperfliuim eft, he¬

rum rarefit , & in forma vaporfsexhalar.Sic ctiam in microeofmi feiru-

nibus,feu minimis mufeulis,quo-rurn quilibet fuum vtattfeufurtihabet, abfconfa latet ratio vitaiis ,

feu

kll



MORB. PR1NCEPS. 34?feu particularis inuifibili'sintclli-gcntiae ignis* feu virtustranfmi.ua-tiua fanguinls(dicvt lubtt)quj in-de iarei£(äus trahitur ä fingulis,atque condenfatur in diuerfasmille particulas, quae tranfmurati-Vfl virtus , NATVRALIS LA¬

BOR , vel partium veniriculusHippocratidicitur: quivtiicuique dm*lecum perficit, quo allabentia /«-fctptuntur , qu& verbfuperßua, &ä-utrfos mores habtnt e re^toneyrotruduntur. Nonobfciue idem j. îghtr.Galenus: finguias corporis partes, 39-vtliuim nutrimentum, itaetiamcxcrementum habere , & iuper-fluum , derel'dum naturae partis

humoremeffe,docet: Etidebto-mm corpus perfpirabile, adnota-u!t Sencx , vt l!bcre,fincq;impcdi-mento,quod inntüe ert, dlffluere

poffet : quibusaddit Philofophusnatura; motus>*»9«if>continuus,acindefcffus eft ; non minus in partibus, quam in toto; agit enim»IIa femper, otij impatiens, adcö vtfi momento quiefcerct, rueret fa- brica vniuerfi,qu£c legi motus per- petui mancipata eft ; neque ere¬il im terra ftans.mare pacatum, aer tranquillus,quia moueri non per-cipiuntur,proptereaomninö quie-k\xnz;no»fecusar homo dormiens:

P 4 gutes

l



mi^^mmm mm^~

344 TACHENIIquiesillaaß.onts remiffiocft , nunAmijfto vel ttßkmiN&taxi intror-fvirt\ng"r,quocunquc tempore Or¬gana i'ua mouet , nee ab rPrionevnquam defifttt: i'pfa etiam cada-uera mctiimcorruprfonis patiiiß-turjviuentiaaiucm,licet non loca.

)i,crganico tränen nguntvnhrdte-nus ille. Si'blunsit &firmat H!p- pocrateshancdodhini ir.HOMOwquit , edens fannsr ffenon po-teft,nifi etiam LAEORET : opor¬tet antun, vtpareft, LABOR VMvim perr.cfcere , raifi NATVRA-L1VM 5 qui carncs in a ugmentum

prsparant(fttperraref3Ö:ionem,&condenfationem/cquenti capitulq

cfknd'itur) tumecmm> qui per vim riunt,& carnes exunuant (vt paleftrica, ligni. fecium, & fimili.i)quorum plurima de dirtta recen-fet, cuilibet etiam fatis abunde no-ta.

Naturalesd'&as duas operatio.ncsimitarurars; qna: nequitqu}-dem femina jpfa facere,illörumta¬rne n acidc,feufeminali virtute, abipfo humidoradicali, fegrega'ta (fi jndiget) pro ipfo femine vtitur, inquo acido,cuiii.fcunquerei fit,oc-culie latitatpartirularis ratio , &intcl)igentia,feuvirtns tf anfmuta-tiua, noniecusj quam in prinefpio

UlOj



nonror-:or-oneada-iin-ocz.fte-Vv-ViO po-

por-VMIA-vm

i,&u lo

per fvtiiin):en-no-

tfn.]Ui-iß-> ab

:(fi>inoc-&

ita- pio

MORB. PR1NCEPS. 345fuo, nam fi cum illo acido (fpiritunimirum nltv\)quod fcor(im,t3cqttefibi,neque aüis fufficit , alcali (tar-tar'i)iungatur,acidumillud, trahitalcali NATVRAL1 LABORE ini'ui dominium(femina, *»<j»7,Ma-gißerducuntmateriam * quövo-

lunt ) fitque coagulum iuxta acidinaturam , & qmt diuerfos mores babtnt äregionc[egregantur, autad vafis rundum, vt ante dixi, autin vaporis forma exhalant > vt inClauis 6. capite multiplicibus e-xemplis mcchanice demonßra-tum cft.

Diuiniautem Numinis calum-niatores, ab Hippocraticaveritate

expulfi,& ä prudentiae fchola iam-dudum eie£ti 5 nunquam intellige-redebent, qiaetGtusMedicorutnchorus cum Omnibusfuis fe&isinrellexit; omncs fcilicet humanasinuencioncsvt ait Afagißer iinö »• <*«&>***& ipfaaitificiaomnia , qua» autfnnt, erunt, aut impofterum repc-liriqueant, nonnifi natura» ope-rationibus, acveftigijsinniti, eaquod prudens hxc Magiftra infuo officio errare nunquam po-tuit,nifi loci vitio vd artificis ignorantia, quod per fequens mecha-nicumexemplum Diofcorides o-ftendit.

P 5 Cu-



^^ —

346 TACHBNIICupri hminxi iiquit, in locumt

aridumcumvinaccisacefcentibuscondunmr > ha?ca|fcidi'tasrodendorarcfacft cuprum,& condenfantur ambo In falinumcorpus, quod aesviride vocatur » humidum quodfuperfluirmeft,exhalat .• perfocilis

eftlabor > & in fuo gencre pcrfe-äura opus,quiaars imifatur natu.ram.

Siveröidemctiprum vnä cumi.-fctem vinaceis in locmn httmi-dumconderetur , nona?s viride,fedliqnamendaretinutile , erra-retque natura loci vitio.

Et idem laminato cupro, fi plu-res aeidos (uecos affundaSjVt pue-rilitcr decanorum turba edocet,fittantummodo , vtcxillafinelegemifcellaconfufiofurgat fnter fnc-cos illos , quorum vnns alium pr.-eoccnpat,donec tandem,& iile,.qui reliquos fitperar. , aconfliötufatifeat; cumque cnprum alacriter amplius aggredf nequear, ideöintnrpiscolons arruginem conden¬

fantnr, nonquidemnatura?, fedineptiffimorum dccTromm erro-re,qui ignoiant, quid imitentur»

tuuin.t Vnde rnifns Magtßertqax natu¬ra conftituit , ea fem per redte ha-

bent: qua: verö rüdes ptebei, nun-quam,



MORB. PRINCEPS. 347

Rarefaffio, & condtnfatio, Nttu-rx inllrumtnta, O" artis-, Po¬

dagra caufan* mani-fcßant .

Cap. 8.

SIcuti coufufo Chao finguUe v-niuerfi partes commixta: po-

tentia inerant,qiuis Diuini fpiritusopifex in aclum feparauit,&rare-ficif. haneque Operationen! vete-resPhilofophi ä GracoSPAGY-RIAM : Et Paracelfns morefnoMYSTERIVMmagnum nomi-nauit, neque reuen inepte eft lo-.

cutus, licet eius fenfusapluribusnon pereipiatur. Sic & hodie fin-gula rerum indiuidua multi ven*tris fpiritui potentia infunt, vt fapra oftendimus, priufquam in lu-cem edantur; ideb radices rerumin aere effe do&rinaliter admo-dum ac praclare feripfit Calid.

Itaarti, qua; fapientifllmx Na¬tura (imiaeß , commifeere licet

multos.acdiuerfosaeidosfpiritus,eofque in vno valeulo confundc-re in vnum Chaos fiue multiven-trem (piritum: Huic fpiritui affun-de alcali tartari ad faturationis pun£tum,quod cum vicem mate-

P 6 rix



■*&S5 'i*>-"**un

348 TACHENIIt'\x Ibbeat, abdncitur in natur.imfpirinü > vtHippocratcsloquimr,(uperfluum hnmidum perexhala-rionem fegrega,doneccnticuiadc-f 11 per coaguletur , vt in Clauiscap. 6. doeuij & in frigide locore- pciics hoc naturali SPAGYRICO

j'eu feparatorio labore tot diflin-&as falium fpecies, quot aeidos li-«juores confndifti vlliim ci'tra er-rorem: eöquöd dvx forme in vnofubit&onon coneurrant , nequeeonoenirc peffint ob rationem fu-

perius d.'ctäm, cumverövnusil-iorum langt« t , eins produdtumfcl in forma quoque hibefcat ne-ceße eft.

Difcat hinc Diu'ni Nnminis re- profaatoiia turbn/piritus illos lucisnatura: fc'ntillam in fe recondere,intelligentiamque ex fua dotali proprietärehabere , nifi enfm in-felligentise fcnjfu pcllcrent, in vnstac firniH maten'a locurn fingulinon feruarent fiuim ; idqueclarif-fime appr.ret in aeidis mineraliumfpin'tibns , quilibeteriim Hierumexeodcmalcalifabricat aprumfi- bl> feparatumquedomicilium, al-rero altcriusncquicqtiam pntur- bantelocum : Eftqueiddiuinum>llud,tam in rebus,quam in morbis,quod H'ppocratem.in admira.

tio-



MORB- PRINCEPS. 349tionctn traxit , & qucdieiunidecani tnnquam nefandum quid, & ptofcripferuar, & blafphemarunrs

Non aiiter fc res habet in chao »feu aeido viral! human» ventricu-li:in hoequippe omnes particular»tarn felidarum, quam fluiuarnm

vniucrfi corporis partium poten-tiainfunt , quasprudens opifex»& SPAGYRVS in ftomacho fc;deiis iuxta lüam intclligcntiamfe-

parat, idtöque vt eins pr'ncipium,multiuentris fpiritits dici meretur»in quo radi'ces omnium partiumcorporis human! fita; funt, oecul-ta;q-,latirant j non fecus, quam inouo abfconditur gallns gallina-

ceus, vnä cum pulchern'mispen-narum ecloribus: Nim tun natu*ram rtrum prudentin wutat canitOrpheus : quod enimomnia ha¬ bet , augctvnr.mquodqueinfuoloco , cniufcunque veiö pars ä prineipio non inen't , augerinon poteft docet Magifttr; fi verö vni-ca particuk in fpiritu langueat ,ciusquoque produetum hebefee-re, necefletft» quod mechanice

pauloantcdcmonßrauimns . A-dcöquemorbos nobiferm nafci,& non fecus , quam barbamfu»tempore erumpere, perite admodum Plato dixit . His prsemjffis

per-

diniwon

Hipper; ■qitidf

in Hfmttk

dints

Cibbiß, r* JCly cUudly&c. quoTTiado nafctin?tur ? &in

femine ort*

nis fnturjhominis tA

tio comprehenfa tfi »Scnec.l.j^qu. A&f.e«.»SS.



■ ■ ■II ,

Mucus

350 TACHENII pergitMagiftcr.

Mucus, ifjquit ,omntbus ä Na¬tura incft , & cum purns fuen't bt-nevalent ARTICVLI , ideöquefacile mouentui-jcum fint inter felubrici.

Eft autcm mucus in articulis

iuxta Philofophum illud glutenfpcrmaticum,quod intcr ligamen-ta 3& offium congreflu cft, articu-lorumquc nutrimentum , & ibi¬dem copiofius generatur ob mo-tuumfrequentiam, &c offium for-tcm compreffionem, quandoqui-dem fine illo muco offa ex mutuoconfridtu arftuarent : hunc tritt*cnm Neotcrici Synouiam appclla-

runt, vtdim'nguerentillumäna-riumMuco.Qtiaproptcr Muci prsfcs gu-

bernatorqueaffiduus,quemipfiusinuifibilis multi'venrris fpiritus particulameffe , vcl radium fupe-riusoftendi, Hippocrativerö au-

'idefligntZ raiTi lenem: Horatfo auram dmi-fpiracuii nam: Virgilio jgneum vigorem,&

'orpblus?Galenocaliduminnatum,omnia,item *rden quibus indiget in fe habens,iugitetrem fptri- auxilium ac vitam diclo mucotum . infpiratj hiec inquam particula,vel

ü fpontanco motu langueat 5 velvtait Hippoc. alias mares induat-,aut per errorem ä lion naturalibus

rebus,

SynouU

fyripnon



Ja- be- jiie:fe

ilisten;n-:u-

bi-10-itnui-xou-la-

la-

:u-L1S

US

>e-u-iii-

,&ß»

et:orelrd<t,US

MORB PR1NCEPS. wrebus, aut haereditario iure,perin-de nunc eft, pranerquefolitum ef-fernefcat, vt aciditatefupcretreü-quam partcm I labor tunc illicöcbontur, & dolor: Quodcumqueenimalterum fuperaatrit , illudipfum incrementum fufeipit , ait

Senex.Labor autem oboritur,& dolor,vbivexaueric , qnxäcarnefluit»humiditas , inquit dcdtor meus,imbquandpque fvbriciilam, feuephemen'nam fufcitat propter in-fuetumfaporcm > quem acidumvel crudum,vt vocant,iiigiter pro-trudit •, de carnibus enira docetquod nnnquam quiefcat,& de hu-moribus : fi quaj pars antemor-

bum laborauit , ibi morbi fedeseilt.

Mucusautem fndefinenter rc-fiaurari indiger, vt & reliqua con-ftitutiua,propter conrinuam tranf.

pirationisneceflitatem: Igitur emshumidum radicale,quodalcali effeClauis cap. 9. oftend'iturmagneti-

co modo, natura lique labore tra-hit viuificiimilludcalidum inna-tum, ipfi debitum, deflinatumquevel metu vacui, vel ne maffa con-tinue expirando abfumatur » velteefcatXltmvero ait Hlppoc.altotKons, idcft, acidum faporem af-

fnmp-

ditU

I



3T2 TACHENII ;»fumpferit , in illoconiun&ionis*

puncto efftxuefcentiam> feditio-nem , ventumqueexcitari in j'pfomuconeccfle cft, oboriturquefla¬tus , non fecus, quam fi acetumcorallisfuperfunderctur. Qiiando

dtfutiim igitw,pergtt Aäag-fler,mu\ws aer

fortesfluctusfacir, tunc& arborcsradicitus euellumur: ita & in mi-crocofmcquandö multa (pirituo-fa aciditas muco impetuose a£ifluit , velfbrtesfiu&usfncit, mncoboritur labor,& dolor, fpirituum potentiaitacogente ; quidauttmftne hoc fii (andern ? atit cm rei nonadtfi?

Caeterum gubemator fpiritus

pro particulari fua intclligentiacum fit feinper cfficij fui memor nil aliud quam fynouiam exor-nat, praparatque : interim tarnennefcit, quod eam aciditate fua la-

, bef, ctct , acinindiuidiüruinamita iaborandocudatiSynouia qi'.O-qnc viciffim metu vacui, magne-ticoquemcdoeundem in doloris

tragcediam nnnquam attraheredenn :f,& cft, q uod voluit Hippoc. Nifciun' , quid factum ,fcd dcßi'natumfa'um exflent.

Porrö fynomVc humidum radi-cale (quod nil aliud cft, quam illa

pars multiueutris fpiritus muco pra>

ieiinta



on'is*itio-ipfo■fla-tumndo; aer orcsmi-uo-af.

unctumttmnoit

itus

titia1101";or-nen!a-

omL?0-

ne-)risereoc.ßi-

di-Ilaico

MCRB. PRINCEPS. 3tt praefident's, qua: Galcno calidi in-nati pars dic'utr, ab lllo muco at-tracln •>& a calore cordis in alcalirciici betata,vt etiam Clauis cap.9.cftendi; non pcfieattrn&um cali-dum innatum fupra modum ace-fcens in voiatile falfum tranfmu-

tarc, patetex

iun&nrarum tuini-ditate, nil liquidem tnnc tcmporisiilac cxpirat, vt a prior« in lanita.te, cranfuolabüielaborato, longcreccdens : vnce fequitur quetief-cunque per errorem didta acidaleuis aura cum muco coniungi-tur,?iuconfluit(ventusenim runccxciratur , &fortesflu6tusfiunt)femiriquafiigneamguttani cade- GuU * "^

re : illicö namqucalcaliebullit , """conftringiturquein acidi allaben-tis natutam, vt naturalis mos eft,cuiuslibet acidi fpiritus conftrin-gendi alcali in propriamindolem,& id eft, quod docet Hippcc. femi-na,idtft,acida abducere matcriam,ideft alcali,quö volunt. Natura fi-quidem vbique per eadtm inftru-menta Spagyrice femper laborat ,Vt fu's locis de monftratum eft.

Et cum tetum corpus in viuis perfpirabile fit ex Hippcc.radiatur,diffundi turqr.e ipirituale illud fer-mentum ä mambiTs ad pedes , &vice veifa , liberumque yagatuc

hinc

t



ltb.de äffe'£f tombus m

354 TACHENIIhinc inde, fine impedimentovllo:InncSencx • Angularis Morbuscum detinet corporis articnlos-,ignis & dolor inuadit , pmhtnditetiam acutus , & ada'ium atquealium ettttm articulum vehemtn-tiores, & leutores dolores de cum-

bunt , ob id vocatur ä vulgo Ar.tlirici's vaga, contaminatenim di¬ctum mucum, vcl (ynouiam ,cui pra;fidet eodem prorfus modo ,quo fpiritualis odor ab adultorumdentibus efflans mucilaginem llib-inde ibi adhxrentem perrifico o.dorc pcdetentiminfkir, quam,nifiquotidieabftergatur,temporispro-grtffuin lapideam indolerodurat,

a multis incpto vocabulo tarta-rum appelhram: non enfm dccuf-(a a dentibus in .-'.qua br.llicnte, vttaartarusj iiqutfcit. Vidgus in vibeaptiüscappasvocat. Pariquoqucrationc occultus,& fpiritualis ad-dofnlphnrcus odor auripigmentiinncit 5& denigratfal faturni,etiamä fe longe diftans , vt habetur inClanis cap.9. Inde maniftftatutratio , & intclligentiafermento-rum > vtiuwquodqueenim locum(uum feruat, vt paulo ante natu¬ral! labore, acmeclianice patefed-mus per aeidorum aötionem inalcali. Ignis ergo (non huniorj ait



**

MORB. PRINCEPS. 355Aftgtßer, omnia, quae in corpore if iUt *fno modo ad vniutrfi imitatia.nem , parua cum magnis, & vicevcrfa difponit,non fecfis, quam ar-tifix aqua? fortisigneos fpiritusin-trafimplicemaqnam per fumumintritdit, irrct'it, vincir, totamque

aqi/ce mafkimin d'cli aeidi natu-ram ligillat,kibiugat, & tranfmu-tat.

Eodcm modo obedit tra&iuavis lynoufa? proprio ac dtftinato praefidi fermt uro, Sc null! alij, i I-liulque trank tantum , quanrum

protrudir, ficut homincs, qui li-gnnm ferra fecant, aitSenex> alter i»*****trahit, alter protrudit , idem enim

... n ... r-.:. . ^....,- f^*4mm , dt „ AtilH ,acldit y quoa non a[.»Kdevnquantverifimile fit morbos cuenire ,quam itidcfiis aut plus,aut minut,Aut cumulatior , «utmorbidis for.dibus inqttm&tior in corpus fe in-gerit.

In Claiu's 8. capite Slluftribusexemplis (fkndi , fermentum ,ignem,acidum, folem, Jumen eaf-

deni haberepoteftares,!uminisau-rem proprium cft,cxtendereradiosad circuli extremum ambitum :tuncqueeofdemrefk&ere; homi¬nis autem corpus phyficum, cumfirperfeclum »roturidi iura teuer,

ideo

I

I



ude natfueri

p6 TACHENIIideö for/hn podaerx fermentumincipj't quoqueab extremis pedumarticulisplerumquc feferefitetere( quod rudittr indicare videtnr Senex: Venre 9»»f «/Vjomncscorpo¬ris humani in pedum,& tnanuumdigitosdefinunt ) donec tandem

morbus vires acquirat eundo, ex peregrina inuifibiJi aura magis,magiiqueindies incrementa fer-mencatione capiente fupra aüra»ftomachinaturam; vnde vitale iu-men panlarimilliusconragioho-ftili ftiperatur, viresamittit } pro-

pinquiora etiam loca tunc infe-ftantur, & ftequentius reeidmant

paroxifmi .I^T'ar. oft uitma Jn npHnin .o.rfM

Cillis ipfa podagra, Ted eins ioli rru-ftus, quernm radix iuxta Calidisfententiain habitat in multiuentrifpiritu, feuin ftomachi fennentovitali, feu mauis in aere microeof-mi 5 ita vr fi dolentem pedem ab-(eideris , podagram non proindeliuiauerisjvel fuftulcris.

Narratur in hifton'js qui'dam

doloris impatientia maximum pedisili'gitumfibi fecuri amputaf-fe 9 &dehincamorbototusj'm-munis vixifle: Non fuir tarnen ra¬dix in digito,fed in aura microeof-mij perturbatio autem animi, in

iplö



MORB. PR1NCEPS. 357 jpfo amputationis nd:u extinxicfermentum >quod vbique anima-tum efle oftendi. Sic ab animi paf-fione plures ä podagra fanatosnarrantScriptores.

Hieronymus Fabrit. Ccntiir. r.Epift.47. dccubuiffcfcribit quen-

damtetricum , &mnledicum po¬dagra laborantem » qui nee lc£toaffixus fibi ä maledicentia eractemperando , quod cum homoquidam fcftiuus , qui &ipfe eius petulanti llngua lasfus filerat, per-ciperet > fub crepufculumvefperti-nurn ,cum forte a:grotus a familiafolus tunc eflet rel:£tiis,clamaedesl'pfuis laruatus, cethiopis inftar, in-

gredicue , & ad decumbentisle-ctum accediwegrotusforma; info-Jentia , folitudine, crepufeuloipfe

perterritus ,quis fit, & vnde venc-rit, quserit: alter nihil refpondens

propius le&um accedit,&brachijs,qiwcY ipfa artliritidelaborabant,arreptumdoi'foinijcit > atqueita pendentem, voeiferantemque ex¬tra cubiculum effert, pedes illiusgradibus per quosdifcefluruserat,K?entidem allidens: vbi in areas pa-uimentum ventum eilet, ibi onercdepefitohominem fiftit in pedes,nihil locutus , tantum intuens ,moxacciuric > quafi conepturus

denuöj

JA



f

358 TACHENIIdcnuö, atque extra domum alla-nirus. Ibi qui prius pedibtis infifte-re pr£B morbo non poterat , nee in

planoambulare,nc dum per gra-dus afcendere,graduscuriurepetir,fnperat, & ad cubiie contendit, & per fcneftrasclamore toram vici-niamexcitat.Accurriuir,illean-helans ,&c metn pene exanimatusnarrac , a fpe&ro k e kc~hi!o ex-tra&um , 8c exrracubile elatum,tradratummilerrime, 8cnlü no-men Ieili ingemuiflet, de (e adhunoniniriö fuifle . Et quodmirum,qui prius podagricus fuerat, indeconuaiefeit , necvnquampofteä podagra fuit rentatus. Terrore ita-

que, vel gaudio quainplurcs ä pc«dagra liberati nairanrur , qua; fa-natioa nuHoalio»quam ab t"Hipp.diuinodependct,vt probat fequensHiftoria Andrea; Libauij inC'ftaMedica , quid en.m fine hoc fit tan-äem'ia.hMagiüet -

Patiens, inquit , erat hefpes publicus. Medicus quidam Nobii'seq ues, q uf pactus 300. florenis fa-

mtionem promiiit, & reeeptoau-tographo curam aggielTus cft. Pa¬tiens iulTus eft pedes imponererrunco ligneo: aderant fortes fer-ui Nobilis,qui fedentcin tenerent.Ipfe Nobilis ferreo raalleo inftru-



mi^^mmm^*n*m ^*»^

MORB. PRINCEPS. 359ctusclauibus pedes affixit ligneotrunco, moxque miferaJbilitet cla-mantemasgrotum reliquit,& fe inequumconiecit . Interim crebroexpifcatuseft, nuin morbus fuif-fet reuerfus, cognitoqueiamelap-lo rriennio non redi jffe > ipfe repe-tijt hofpitium,& iocatuscum Hof

pitscognouit fanatum morbum,itäquechirographum produxit, &fe medicum fuiflc oftendit, popo-fcicquejbftron . Confentit hofpeslicet crudclitcr tradtatus, equitcm.que tarn diu pauit cum fuis, donectrecentifloreni cffent confumpti •

Ex quibus hiftorijs clan'ffime patet fola animi perturbatione_.

morbum fanari . Aerem , inquitCo[mopottta,cori\impiuquem ite.rumemendat , id non foluminmacio , fed etiam in microeofmointclligcndum iubet Hippoc. idemcnim horum eft prineipium.

Nihili ergo non funt, qua; apudParacclfumaliofque Autorespaf-fim kgimtur pedagram feil, fanati per tranfplantationem , nimirum

qliando vngucsj& capilli in arbo-rem quandavn fodiuntur . Vt ScquarSoh'nanderfände affirmat,y*quis ( ait) menfe Martii potet fuc-cumMarrubii ,'ißoanno podagranon affligi • Cum nimirum fortis

po-

f



*■»

\t\?*o TACHENII

potenfqucimsginatio concvtrrat.Sic obferuatnm eft diuitcs po-

dagricospcftmodnm mntata for-tunainpauperiemlapfos , poda-gram euaßfle , non quodinhocftatu frugaliusviuercnt, vtigna-rumvulgus bhterat , podagramnimirum eile Veneris, & Bacht fi-]j*ain,-fed ex fola animi pafllone, &iroerore hie morbus l'uperatns eß.Animaenim , vt docet Magifter ciuicta feiens, praeuidet ex inopia

plurima incommoda futura, hincdangner:vnde remoratur eins ve-hicuNun ipin'tus aeidusin actioneftomachi primarii , quicum reli.quis omnibiis aliis prasfidear , hi

fatifeant,Caiios mores, ä podagradiuerfos induantneceffe eft, hincinappetentia, malaconcodlio, a-trophia,tabes, & tandem mors vl-tima linearer um.

Brettls repetitio dittorum .

ACidum qnodlibet conflat exanima,& fpiritu,vt di xi,&

in Clauis capite 6. mechanice de-monftraui, eftquehi'c, & vbiqneventriculiloco, cui fi alcali iunga-tur,tranfmutati]|ud ccltri coclio-neinßiinaturam , & nimimen-tum, non f'ecus, quam eius princi-

pium,



MORB. PRINCEPS. 361 pium,ignis in aquam agit, coquit-que in üibhinaria omnia, & lege¬res, Sc fruchis.In ipfa autem liqui-<iorum coniunctione acidi, & al-cal!,licet ambo fint puriflfima abo.riütur tarnen quxdäfaeces proprer faforum diucrfitates , qua motu

perr.dto in tranquillootioj&quie-teCponte fundum pctunt, atque a puro k feparant; tunc peractadicitur concodfcio:ficutetiamin ipfovuarum lücco recenter exprcilbmanifcflc obferuamus , qui liceceenties pei cartham, aut laneum pannum percolaretur, nunquamtarnen clarefeit, nifi prius Natura¬lis labor rarefa&ionimirum liqui-

rii,& condenfatiofejeum praecedat:qui naturalis labor Neotericisnonhieptefermentatiodicitur : lemelautem clarefactusüett valide con-lurbaretur, fponte tarnen, paruo-quetemporisfpatio denuö recla-refeit, eö quod fpiritus, anima , Scalcalivnumcorpus, &vna mafiaSpagyrico , l'eu prudenti naturali

Labore perfecta lunt.Simili prorius modo ait Hi'p- poer. operatur hominis natura ,tum qua omnes artes, omniaquenrtificia communicant, hac tarneniüftindtione, quod, quicquidaci-

jlum diffoluit in Macrocofmo, ea-Q, dem

k

dittt



m%6z TACHENII

demprorfus opera cum diflblutocoagulatur, & FIXATVR in fal-fum: Acidumautem in microcof-moquicquid difibluit , cum illodiflbluto VOLATILIZATVRinfalfum: ratio eft quod in humano primo ventriculo fano habitat vo-

latilis aciditas conftans ex anima,& fpiritu, qua; eibumfprotmiori parte alcali ex Hippocr. chimico )JVaturali labore tranfmiitat in (uiiequacem, volatilem naturam, feuvoiatile nutrimentum Vndt Ada-gifler, nutrimentum eft ,quod infpiritiwles vaporesconuerfum eft,t talibus niTtriuntur (pirirus vita¬les adtiuorum auftores. Hunc or-dinem tenet natura in fubfequen-tibus ventrieulis omnibus, neequiequam vfquam fpiritus huiusxaeuum eüaddit de pmbus , inipfa autem coniunclioneoboririquafdam farces necefleeftSplus mi¬nus »iuxta cffio'nxconditionem,qux in otio, & q uiete idtd in fani-tate fponte fegregantur , &tunc,

non prius, concoctio peraeta dicimereturjvtquotidiana exeretafx-cum, vrinarumj Scvaporumadeculum demonftrant.

Si verö aut ex fortuitis cafibus ,aut in vfu rerum non naturaliumfic di&arum, quis irrepat error, vc

in



MORB. PRINCEPS. 363inpiiroovenrritiiloA r <*f«M/i.»/<«-

bor cxr.de non perficiatur , ali-menrumque in i'ux natura? con.iieniensacidumvolatile non ma-turctur ■>tunc nee in feeunda, neein rcliquis digeftionum efficinis,feu ventricnlis in falium volatileemendari poffe firmatGalenus,&:idc6 uiperans aeiditas fubfequen-tes ventriculos eonturbat , quia.diflmiiles mores habet. Nam per-git Hippoc.Sibxc in fauces fercur, dt «</«■»raucedines orkinrurvingina;, ery- M^ ic-fipelata ,8c pulmonum inflamma-tiones, liac omnia primo quidemacria hi.imida> &acidademittun-

tur>& in hismerbiconfirmantur, <■*'«"*«*quiafaporfermentabilis>&conta- *"""giofus eft» fi non toti, faltem parti,cui infidet. At vtrö vbi crafliora»Sc magis co&a fuen'nt, omnemq;acrimoniamdepoiuerint.tnnciamfebies,& qua moleftia rfficicbanr,dtfinunt • Eas verö reicuiiuquecaufasexiftimarcoportet ,qne qui-demeum adfunt hoc modo pro-uenire neceffe tu , 8c quibus inaliud temperamenmm commuta-tis,ceflare.

Quid clarius dlci poteft vnquamde omnium morboium, atque febrium oitu, atque progreflu? quic. p,hi nmquid enim in ventriculis quoeun- «t«f*

Q_ 2 que

?



nttdic'm*

364 TACHF.NIIqueinlocodiueribs mores ä pu-io > Sc ccncccto habens proptcr motum, &agitationis moleftiam)iikid inmorbisdifflari, expirarc»vel fubfidere ncquit.Exemplumfitmufcinusin oculo: proh qua vio.Jcntia non agitacur, atqueconrra-

hiuir ? Itav t bumiditas tmmaturaacris, &rocitns copiose e carnibusde vtf«r;yfaÄf,querohumorem (aitMngi-

ficr) bilemflaiiamappellarefole-mus, quajnam tunc anxietates,as-ftus> &impütentia?detinent? ficquoquc fynoiva: infitus prudensSpagyrus,Operator* feu ventricu-)us,quam primum ä peregrina di-cta acida aura percellitur , ficutoculus a miifcula, e vcftigio con-trahuntur pori, digeftioturbatiu'in circumuicinis lods, & ventri- pulis , ipfumquealimentum aliasviuidum perutititur in humida?,crudre, acris, mordaci/qiieindolisJiquaincn : vbi vexauerit ah Jl/Ja-$>ßtr humiditas,quaetunc e carnefiuit, oboritur labor, Sc dolor, qui

perfcuerat,donec rändern ceflanrcebullitionismotu: (crifim dicunr)fupetrUia concoquuntur, tranfpi-rant , Sc conqiuefcunt.

Cum veröfynoiria femcl acfdi-tstem concarperit nifi arte, feuipianatura cito reducatur, tunc ftatls

tcm-

I



de arte-

MORB. PR1NCEPS1. 3 6ytemporibus rcucibcratur in akali>trahcns fubinde auram pcregri-nam acido faturatam in iui aug-mcntum, & incrementum,qiiareexclamästxcelfiingcnij Raimun-dus: confoitatio,(»<jH.f,vniiis,finealten'usdebilitationefien nequit,

vnde infarüx tandem nodorumcoagulum . Subiungitque Magi-fler: nequefar,e,qu;edi&a funt,corumqtiicquam oculis intuenti •confpicc re licet, quapropter triamOBSCYRA mihi appcllata fnnt,non tarnen qnod obfeura perma-neant, & nos vincant, fed quan-tum pcffibile tft,cognofcuntur,&r fuperantur Spagyrico faltem arti-

poreprse oculis videntnr , & co-gnofenntur: Quare poftquam co-gnou'flet Hippocratesnatufxin*ßrumenra,tam in macro %quammicrocofmoemniafimilia effe inhsec verba erupit . Morboruiucmnium, inquit ,vnus , &ideiTi dtfUMutmodus eft, locus verö ipfe eorum

differentiamfacit, quin aeidum abacido fecund um locadiffert , nifienimdifferretfemper idem gene-raietur , quare videnturquidemmorbiinterfe nihil fimile habere pnoptcrdiucifitatem fcilieet loco-

I



i

tfß TACHENIIrum , cum fit tarnen vnamoibo-rtim omni um, & fpecies, & ca nfaquoque cacfem: ä coniunetionenJmirumamborum faporum aci-di, &atcali,vel bonum >vel nu-lum producftur.

Ex diötis , & ofteniTs liquet ,

quod in quocunqnercco, mnicu-io, carne, fucco, vngue, itüb & inminimopilo>y?wj/r<i,& diffimi-/«»conairrant,qnx n!fi Spaeyngo 5 vel naturali labore rartfhcien-di fciK&condcnßindioperati'one,vel fecernantur , velconcordiv-nioneeopulentur, molefli'am ad-

iifutüu! ferrcnecefleeft. Quicquid autemhomini mokftiam adfert, morbus

Pofiti'svetuft'flTmi's b.'s fünda-racntfs, Hi'ppocraticamverr.ft'fTT-mammethodum, qua recenspo-dagra in inuene fanarf poffir,niuic breulbusfubiimgcnuis .

jintiquiffima Hlppocratica Mt-thodus medtndi, contraria me-thodo corruptionis. Cap. 9.

POdagra? ddolcfcentis perfectafanatio in caufarum ablatio-

neconiiftitjquarum fi quis veramcognitionem habuetkjrtquit H<p-

itfUübus poerate ; ,is vtique ex bis, qux it\cor-



MORB. PR1NCEPS. 367corporeinfunt »acquifira per con¬traria Podagras cognitionc faclle

poterit,qii£conferdnt,offerre.Sedcum de caufis podagrae,vt in prin-cipioquoque dictum eft, fcrlptores inttr fe varie nutantes difcre-

pent ) cafque proponendodiffen-

tiant , fequiturvtauxiliaquoqueambigua ,infida, atquedubia ne-ceffarib hactenus maneant. VndeHippoc. Afaxime dtfficiles , C?"ob[cnri(ftmosmorbos( interquos

podagra morborum Princeps eft)opmio magtsquamars iudtcat.Va-tet hocpafllm e confilijs medicisetiam pro principibusviris 5 ipfo-rumque fcriptorum benefnclori-

busexaratis:quilibetenim fibi ho-ftem abfque certitudincac funda-mento fingiceumque impugnan-dum ■>expugnandumque fufcipit,vnufquifque , inqutt Magtßer ,fium orationem tetVmom'js > &indicijs confumat , qua: nulliusfunt momenti . Res tarnen ple-rumque rtdit » vtcurationemadCaput, vt membrum mandans, 8cadarticulos , vt membrum reci-

piens, fcopum dirigunt: non ani-maduertentes magnum Hippocr.de Natura humana dicentem :Cum humor aliquis fecefferit , ©" per fe conftiieftt,neceffe tß non fo-

Q 4 lum

prtcipunmin medtn-

äo ejfe^mor butn cognofcere äocttGaltnus.

minoris tft ponderil ar tna quibusquiftjuamtß dimic»lurut adnutum cenduifrt ■

dtflatibui



ItXtIBpl*ex }. ri-$nis dtfttm

368 TACHENillum locum , ex quo exctjßi morbotentari: fed eum ettam, in quemnimittcofiainfiuxertt dvlore , Ccahrt vexari.

Nos fundamemis ab Hippo-cratetradltiS, &uipracxpofitiSiri-fiftentescurandi Metbodnm bre-

uiter proponemus,qui'biismcdici-nam cd', dccemur, adic&ionem,& fubtrrdtionem , adicclionemfcllieet dcficientium per fimiüa»(ubtradaoncm vtrö fuperantium per contraria .Hauedefinitionernvalde pradi'c.it Galemis üb. n.cap. 12.M.M.Extrrc~henim eft exceleberrimo axiomate fiinflia fi-mih'bii s feruantur •"contraria verö

contrarijs curantur. Ha?cmeden-di fundamenta c:< irfius Natura?fer/nio deducla, locum liabent inosmnium tetuana naturalinm mun-dificatione, purgarionc, & exaita-fioue : DehisHippce. anton'tateex di'etae libro exempla defumam

primö ex mineraliregno , deindevegetabili , & poßremö am'maliHominefcil. , vt omniumcom- pendio. Lrbores enim,& morbosfucs , inquit fhilcfophus, omniavniuerfi corpora patiuntur, licetdhierfimode pro natura; difere.

panda, & perfteftionis difftrentia,corum tarnen naturam > & con-

ftan-



anritm pH *.tum

MORß; PR1NCEPS. 169ftafttiarn ratienetotius accidentianonimmurant..

Aurnm cmnium metallorum tximfiü pmiofi(Tjm.um 5& perft<5b'ffimum t rtm " m f\conftare ex mercurio(alcali)purif-fimo, & perfc&iffimo excc£to, 8cmnturato, fulpburequeacetofo,

flauo,non rubrofvtquidam fom-niant) prsftantifllmo, & maximetixo , hisinquamduobusinterfeexcdr'ffimemißis , indiffolnbili-quevinculo vnitis. Hincponde-rofiffimumeffcän igne perfeuera-re:malteo maxime dilatari: &i .his-proprictarfbns confiftere Auritemperameutum 5 fanitatcm , Sc perfc&ionembic , &alibi patefe-

cimus.Gcrrumpitur. autem facilime

ei us nobile tem peramentum»nona materia(dicc)vinbili?fedab inui-fibili auia.. Cum enim, vel femeltantnmintepueritad Jenem , qnirecens quomodo-libet Hquefecerk antimonium ; ftatim aurumodo-rem antimonij perfentiens longe ^"ri"»

receditä

ftatu (uo natural! ,fitquem°rb°f*

nfrangibile •, ideöquemorbofum inillo ftatudici potcft,quia fub mal-leo txtendi plane non patitur .Idemcontingit, fiincanduerit abigne,in quo plumbum fuerit pau-lo ante liquefa&um , velTietiam



1«

%Aummha

ttt fenfum

m

370 TACHENIIignitum deponntur in loco . vbi

phinibum nnper conftiterit. Patetindeimmortalecalidum auri fuomodo, &fenfu, &intelligentia

poüere,& non vita plane vacuummortuum effe, vt de canorum rar.

bavociferar: Si enimper inuifibi-

km, &c noftris fenfibus impercep-tibilem auram antimonij fulplm-ris, temperamentum, Sc faniratemamitrit , non tarnen a fulphureeommuni , intelligentiam vt ha-

ieatneceffeeft •, fulphur enim älpluire diflinguithäcq,*co'gnitio-

nemita exaftam faplt » vt vix peritiffimo artifici concederetut

nifi anti'monii füFphurtantfllumin virfditatemvergeret. Quodau-tem fulphur ä fulphure diftingua-tur,docet ha*c mecharuca:Auro,S£Argentoinvtijcarnmaffam > per fufionis'ignem liquefcdti's fulphur commune inijcito, videbis, tmuisaciditate argenmm in- fcoriamcomburi, aurrau veröpuriflimü"fme labe relinqui: vbi ä contrario-

fenfu fulphur anrimonü illudfrangibilereddit,vt dixi: imo au-rum aufcultare matiT,licet atiisre- bus fit commixtum»teftaturBern-Iiardusqnarta parte ftti libelli'.Ipfa-»»ija^trahit Regem, non Rex ip-^m»intelligeutiam ergo vfhabeat

ae-



MORB. PRINCEPS. 37tnt'cc ffe eft.

A uriun crgö cum amiferit fuamdudb'bilitarem per acidum ful-

pluircum mineralem inuifibilem,noftrifquc fenfibus inperceptibi-leni odorem , indicatfeiuxtatri-tam.vfitatamqueMethodum, affi-ci intcmpericcalida» iamquemor-

bum adeffe, quem effe toltendumindicaclo generaliffimaeft Secun-do effe morbum inremperiei 5a q uafumitur indicatio,effe alterandü.Tertiö cum ha?c fit intemperiescalida, expetitrefrigerium, &fic-cicas,quae ordinario calorem con-lequitur •>additur ä quibufdamef¬fe humeclanda &c.HicquepedemCftitvfitatamethodus , nequcädinfimas fpecies vltra progreditur".

Nihilominus qui hui'ufmodi Va-cua , inaniaque verba dummodoad vnguem recitare fine vlla re«rumcognitlone didicerint , Me-thodici/eu (vt noftro faeculo) Ca¬nonici ä mulierculis , & ignara

plebecula audire volunt , ifthxc

autem cantilena eft omnibusmediana? fe&is communis, vna-queplebi notifluna» quam Gate- cw™«»nusin iuuentute mira artis foler* iuucnutia,ac venufto ordinedigeffit, am- pliauit, ac itä eam amplexuseft, vt parumabfuerii, quin ipfius ergo,

Q 6 ani-



II

Vi TACHENI.Ianimamquoquc, & Hippccratiicum diuinum Bit aliud , quan(fimplicem Qualitäten) cffe dxeret»vt libro primo dcEkmentisc.y.ßdlib.3. de temperam.c.i.& 4. vidercdt.

Hac inquam faciütate allc<5hisacricer quandeqtfecontra expe.lientiam pugnat , illamque tan-qua periculofum analogyfmum,$c ignorantlae nfylum dcmolitur,vt foh rationi in nuda qualitatefundatne nili videarur .

Hinc maxima ex parte fndhimcft, vt plerique medici praeter pri-mas , &fimplicesqualitates,tamin mortis, quam in medicamentis

»ihil vltraqiwendum opinaren-tur , fed curfta ab hispendere,ideöquefe pariter abunde fatisfe-*eiffe c fficio,& rem quafi per com- pendiuin trr ftafle , fi folüm tem- peramentfs primanim qualitatumcogncfeendis;&rtl'quisotnnibusad cas reducendis propriam oporamnauauerinr.

Verum quidem tft,aurum pra>

diclumabignc-incricfccre , &ab*»« «qua aqua frigida frigefieii v non tarnenh*rtt intrinfccushume£tari,vt(ubmal-

leo duötile fiar, eö q uod eins mor- bofa ficciras, atque fragilitas nonä ßraplici qualitate ■>ied ab altioo

prüv



MORB. PR1NCEPS. 375 principio petenda e ft : ab animarumirnm feu ( vt Peripatctic! vc-lunt) ä forma fubftantiali antimoni], quammanifcße acidam, ac proindecalidarnalibioftendi , & bax il'la cft,quas auri calidumim-mortale penetrando fragilitateminduxit: ab auro verö ircrum fub-

ttahi nullo alio mcdo poflibile eftnifi per ipfi contrarium alcali ,,qnod vacuitatisnon inimicitiasra-tione magnetico more animamrrahit,(orber,abfumitque,quse ab-forpta externo per-feuerante igneadhibito vnä cum alcali in fu-mum abit -

Huic fapientis Natura: ordini

infiftit Magnus Hippocrates inmorborum curatione. Ntqttt opi-nor ,'inquit, ipfis tfl inutßigatum,qu'tdnam ptr ft fit calidum ? autfngrdum , aut humidum , aut fic-cum . Et fi imptratur vt calidum yvtl frigidum agro offeratur , moxqutrendum tß , qualtnam cali¬dum , vtl frigidum , an frigidumacidum an infipidum : calidum

amarum , vtl cal'dum dulce > vtlcalidum infipidum.Ad hanc altifonnm veritatis r tvt-» G*Unm ß

bamanimi aures conuertens Ga- *'"knus iam fenior faftus, ie fruflraaacmtcneieratus tft, fiin qualU

tatU

dt veteriitneäid r.a



374 TACHENIIratibus primfs folummodo pcrfi-ftereveilet. Nam cum ignis &cz~qux facultatesabHippocrate Py-tagorecrum more obfcuriffimeträditas , admirandafque natura?

poteftarcs ad didras crafes reduciimpoflibilecognouifiet, ad cxpe-lientiam tandem confugiendum

cffemelforciudicio efl arbitratus,tcrtiö Meth.med. cap. 2. Hancqueitä neccffariam med'co eile , vteamalrcri hominis cruri compa-rarctji'möadeö abhorrult dubiam

6. de fim. ^ e qualitate dc&rinam « vt eos ,mti.fi*.' quifolum ad primas qualitates,

tam in morbis,q»am remedi js ref- piciunt, limiles c fle dicat prsconi-

bu,s>qui notas fugitiui fenri ab alijseriarratas tanquam cantüenam pröferuntquidem > & pubücant,feruum autem illum fugitiuum,&ü prop& afliftar,non agnoteuntrin-dicare votens rerum virtutem nortin vifibilibus, & fenfu notls quali-tatibus, fed in vmbra latente Hip-

poeratico di'uino feu (vt ipfe Ioquf-tur ) in rti difpoßtione ac ü dixiflet

in re fibi ignora confiftere.Qyapropterqui eius feetatoresfeeffegloriantur , magna iniuriaafficiuntvlrumfapfentem % igno-rantia: taxando docentes » nihilvel la morbzs', vel in remedijsip-

fum



MORB. PRINCEPS. 375(um quaefiuiffe praeter primas, 8CnudasquaKtates.Nam defebrium,differentiacap.27 deftbrib. inter-mittentibus cum fcribat: Haruracircuitus repetere miniine definit,quo ad difpofitio in parte gene-rante feruetur . Et paulo poft prar-cfpuum fanationis fcopum effe

DISPOSITIONIS hufus ( ideftignotae reijcorredfcionem: fatis cla-reex hisverbisconßat,cö loci nonfolum intendere > refrigerarecalo-rem ,fed quid multö altius ,quamlibris Metbodi, & prtmo artis adGlauconem pro febrium curatio-neinftituerit , adeöquefenioremfa&um Hippocr. diuinum agno-uiffe verifimile eft > addo, quod li-

brum fcripferit de agentibus äto-tius fubftant'ae proprietäre , quo-rum facultates experientiaedcdtusconfeffns eft, qui über iniuria tem-

porum ad manus noflras non per-ueuit: ideoque-debent, qui falfotitulo fe Galenicos gloriantur»tempora difiinguere» deinde fcrfp-turas concordare, acitä Nobilifli-

maMedicina ad vetulas,& hiftrio-nes minime declinaret,neque Co-micisin facetias , mundoque in prouerb'iumprofiftueretur.

Sed redeamusvnde digreflfTfu-mus. Itäque aurum amiffa fua du-

Bf



576 TACHENII(äibilkate , &tempcraturaab inf gicflupercgrini mineralis, incori

pore'queodoris ,qui cumfulphullcus deprenendatur, acidtim quo tque,& calidum effc nect ffeeft : In-'dic3tjinqiiam;aurum hiiiusticidi,&cr.lidi njperantis, &c natura; fnasodiefi ablationem per contraria i

non tarnen i'ndieat,nequeindican* potcft auxilium,feumedium quo.id namque nofce 5 vulgatam me-dendiMethodumlonge fuperat,ntqueanrecelHt , perti'netque adintimam rerunr, fcn remediorumcognitionem , faporumquepotc-ftatem, quorum remediorum nu¬merus ficut multiplexeft , ita eo-rum notitiam naiurxquc propric-tatem mens auxiliatoriscalk re debet , prinfquam auro morbofatnfragilitatemadimendamfufcipiat.

Aurum ergo faß um ealidius,quam eius natura patitui-,idcöq;&

aurum in- inualidum , atque fragile ab odoren»nd» ab fcil.antimonj'jjfiueacidicuiufdam<uidt mincralis, indkat ptorfus iftud iu-

perans,& aciduni, & ( ficut acida

cunda)-calidum, nonfulum per ßmpliccm frigidam qualitatem»fed Hippocr. (hau* per frigidamdulce., inane, & vacuum meralli-cumalcali fibi effefubtrabcndum;iftud veio alcah'Metallicum,mor-

bo-

Mius fp4~gyrm* «r-tis funda-■mcntum



MORB. PRINCEPS. 377 boque familiäre, acida cundta nonquidempcr fimplicemqualitatcmcontrariam , led per magneticnmvimcombibens, atqueabfoibensinfpccieplumbumcft : vtClauscap. 6. non in repiehenfionem.fedin commiferationem de canis fi-guificauit : Plumbumenimcum

aiiio colliquefcens , tandcm fol-liumigne vna cum acido , quodab auroförpfit, in fumum vcrti-tur ! tuncqueaurtim optime ä ca-lidc, feu acido vagere morbofore-frtgeratuüu piirgatum, atquerefa-natumin pura forma fefc manifc-ftauCur autem vegetabiliiunalca-li aurum non repurget , alibi di¬ctum cft.

A contrario autcm fenfu au¬rum inualidum fa&am ab odorcmetallici alicuiusalcali dulclsinfi- pidi,ac frigidi cx.gr.plnmbiindicat aurHJ)t llt ,alcaü fibi fupciantis ablationcm u*mk ak

perea, quaevulgö videnturquali- «'«'»täte finiplici contraria : hocenimnefce rtsmagni non cft momentf»fcd quibus rationibus, &c modis,6i

raedijs id cfficias > id vere per cm-nia feire artificiumeft: non tarnenindicatauxilium quo , quod ta.men aurum Curantis mens probecallere debet: fubtrahitur fuperans.alcali non per fimplicem, & qua-

lita-



378 TA CHE NUlitariuam calefa<5tionem 5 fed per.contraria diclo alcali acida calfda :huiufmodi verö multipiicia funt,quibus artifex, priufquamad opusfeaccingat, luculenterinftru&us

ie deeenti fit>necefletß: Hippoc. fic docente :imttn priufquamad aegrumingrediai's ,

fac cognitum habeas > quid agen-

dumfit . Commifcenc igiturau-Tumiftud infirmum cum fale ci- bario, qua? duo fimul iuncta horasfufficientes,dcbitoquein igne, vc

praxis docet>detinent,tunctempo-risacidum fal magneticomore, &defiderio trahit, & forbec ab aurofpiritualealcali hoftile , peregri-num, Sc frigidum: talique labore,huiufquemedij ope expurgatur,calt.flr,mundificnturqucaiu'um.vt pofteä per fvfionem purum, & fa-»Uiti niteat, abfque vlla fui ponde-risdiminutionejadcoqucquicquidauri vitam larfcrir , non cerpora»lern imtcriam, fed fpkituaiem au-ramfuifleconftat. Sal verö, neinvalido igne coliiquefeat, cum du.

plo alias triplo contuforum Kite¬

rn m commifeent , qux deindemixmraapudauricuntores , feumedicos , cementumRegaledici..rur: Hie aeidusealidufquepuluis(vtdixi)purgat,mundificatqucau-rum ab omni abundanteextraneo

fri-



MORB. PRINCEPS. 379frigido alcali, idcöqueaurum per contrarium fibünualidum faöü»natural! quoque methodo per contrarium rcftituitur:Sienim rc.medium non aduerfaretur mor-

bofo vaporf, fed fimilitudinecon-uenirer , idem intenderet quodmorbofusvapor,auriqne fragibili*

tatem augeret, & non expelleret.Rede hinc Galenus fimilt afimi-ttpati nonpoteß.

Cibariumautem fal , licet fa!-fumfit» in illo tarnen aeiditasprac-ualet,vtHiproc.Chimicus fuo lo-cooftendit.

Quare autem falis m'ixturamcum Iateritio puluere cementum

locus 'fte non eft: Sal's nunc efto,artificibus in (ua arte ad 1libitumlcquenti'busita appellarcplacuiflead diftindtionem forfart aliarummixturarum auro vt Reg! metal-lorum non confeiemium; non fe-cus quam Galeno placuerit, mix-turam quorundam fimpliciumvccareffpecics Letitiae.

Ne autem quis offendatur ,

quod medici nomine aurum Cu-rantem donem,fdat,i'dem ab an-tiquis factum ftriffe . Agriculturaenim, peeudumque cura media¬na; nomine donabantur.

Piar-



Extuplü2. ex vt£$mtabili Jte-

i"'

Tucitiumtinum rar dialviA rem

medium >

hinc pod*-gricis cm -fertntn autem tempo"e pAtix'tf,ml

tfo TACHENIIPraefcruatur autem aurumä fi-

mili morbo, fi calcf. ctum in po.ftcruminimpurislocis non lcce-tur.

Secundum excmplum ex vege-tabili regno fit vinum Optimum boni odoris,colpris,grat!quefapo-ris,nequc omninö nouum, neque

ni'mis vctuftum, fed media; xtatis,omnibuiqucnumeris abfolutum, perfictnmque , qucd non minusquam.-uirumcxacido , &alcali,non quidcm mctallicis, fed vege-tabilibus conflarc Hippoc.Chfm.mechanice demonftrat.

Hm'us vini acidum giiftui fubdulcc,& palatogratum Nunquant

Naturali labore noflrls fenfibus m- pcrreptibili progrcdi : N.uuratnn> motu!, inquit Philofophrs,i&mnuus ac indefeffus efl • nonminus inpartitrus, quam rn to'.o ,donectandemalcalifuperct, ac inacetum,quo tendit immtitetur.

Vel vice rerfa vinum nifi.pra-fcruetur fulphuris odore prrefer-tim Rhcnanum •> eiusakali fupe-rat acidum vrpotenimia aqua di-lutum, ac dcbüef vt ßlnt plerum-que Patauina atq; Mutinefiavina)Sc iat-C facilö vinum in vappammigrat, potui fereinutilem» nee

vn-



MORB. PR1NCEPS. 381Vnquam propria fponte in acetinaturam vltraproccdit , cbqnodalcali dominium fulcipiens , aci-dnm opprcffit 5 in vappam autemvinum mutatum, non cft ampliusredeundo in gratiarn 5 indicatquefolummodoYibi dtficere aciditm«eceffarium,feu ftomachum fuu ■>

JnftarHydropis , abundarealcaliaquofo, fed non indient quäle aci-dum, feuauxilium 5 quo fibi fuc-curatur , quod tarnen feireartifi-cem ex officio decet. Artifex igi-tut fi peritus/apienfque eftj, fimileaeidum, & cum deficienteoppref-fo confentiens,folum gradn uiDe-rius in vappamintroducit , fuffi-citque ad hoc piper, zingiber,pyre-thrum &c. nifi emm remediumvappxcontrariumefJTct:ad idem ,Ud quod morbofum alcali colli-maret, morbumqnc co ipfo auge-i'et,nedum expelleret : vt autemmotus fermentationis fitfeitetur,adduntur vuarum albnrum petio-li. Hoc compoficumin vafis, feudolioli fundum ad hoc opus apti

fternkur, eiq ue affunditur vappa :feu vinum iftud pl?ne euanidum >conuptum, fajtidumque(rubruman album fit,nil refert) quod pau-cisabinde diebus vnä cum fpeciebus incsJefcit,mcHüai acquirit,aci.

dum



)t

dt Htm

dt iittA

3S2 TACHENIIdum opprcffum excitatur , refur.gir, crefcit, Sc itä augetur, vt al calimorbofum iugulec, acetumdeni-queabftrahitur, relictis fpeci'cbusin vafis fundo adalios, autfimilesvfus ; adtöquevinumilludmor-tuum,corruptum»& feridum Hip-

pocratica, &SpagyricaMethodo

naturalique labore tianfmutatur in Optimum v/ni acerum. Naturaenim , inqmt Phdofophus, nun-quamquiefcit , velipfacadaueraeorruptionismotumpatiuntur.

Ex di&is liquer,Natufz Sapien-tem ignem diftam vappam licetfartidam, fenfibufque noflris planemortuam & inutilem fibi ab Inte¬

rim conferuaffe, rurfuiqueomnia,qua: in corpore funt, ieeundumipfiusmodum exornaffe *d vni~uerßimttatinntm , vtait Magi-fter.

In ipfa autem Crifi , feu nouofermentationis motu , multa ex-crementa oboriri neceffe eft» qua?cum libera fponte fegregentur ,non fecus, quam in moibis» con-

eceta vocari poffunt.Horum exempla In arte per

quamplurima enarrarem , nifiMagifter fatis abunde id ipfe feeif-fet; quarefubiungit, homines exuianifeftis oL .ura in confidera-

tio.



MORB. PRINCEPS. 383tionem adhibere non nouerunt:ignorant enim , quod artibus v-tantur Natura Immana? fimil'ibus:Diuina namque Mens edoeuitfuaepera imkari, cognofeentesquaefaciunt, & ignorantes, qua? i mi-tantur fine cnim d'&o vetuftifli-mo Spagyrico ornamento Medi¬

ana hodie nihil aliud videtur ef-fe, quam quod pleraque obftetri-ces 5 & famula? norunt, atque tra.etare folent.

Qui ergo ,pergit Afagifter, ha?cfinguJa,quemadraodumfe ad ho.minem habeanr,ignorat,is neque,qua?abalijsproueniunt , cogno-feet , nequejjs redte vti poterit :Quia fimili prorfus modo opera-tur hominis natura , cum quaomnesartes > omniaque artificiacommunicant, licet fmgulorummodus, quod in confeiTo eft, ali.quantulum aduerfetur.Vnde Sca¬liger : in Medico, nquit, nullapo-teft tffe perfectio fine illa Ency-clopedia, qua? homini viam munitad fa?licitatem.

Hippocraticus ergo quifquis,inquti , (blertiffimusMedicusno-feequid fupravulgumdebebit,fta- **'•/"•«•tim non Natura modo , verum ,0 'etiam primis doctrinarum rudi-mentis multumcaetcris nimirum

agii-

.

Jen peil'calib.j. c.16.

'ii. ). dt



Tertiumtxemplumhomi

384 TACHENHagiicultura',auri ,vini»&abH!p- pocr. dodhina diilectis, Medicis pratQet, oportet, quiahiomnesvnum foltern vcntriculumagno-lcunt,eiufque auxilia quxrunt.

HOMO a.uKm,i/Jquit Pbilofo- phus , animalium, &infcriorismundi Princeps» Sc vniuerfe Na¬tura: compendium, Microcohmisä veteribus dictus eft, & vniuerllimaguncula.Hie aitHippoc. yla¬

de *eu a- res habet ventrtculos , qui vnaqmutrh- CUm ann j t ejri poribus mutationes

aeeipiunt, quorum quilibet in fa-nitate ipiritu, in morbis vero fanie

pleni funt.Hi venrriculi vnjuerfaliter x-

grotare poffunt,vt in cacochy mia,malignis ita diötis , hx£k\tis See.tunc cnim digeftio vitiatur , cef-(atque NATVRAUS LABOR vbiquqparricularitcrquoqueven-

fi, uds af. treulos xgrotaredocet Galenus "

de arte

feffis

£>H*re fe¬rnefiri fpa

Ac"tionem, ;»<?H»>jin quouis men> bro vitiari pofle, & ab affe&a partefa:pe indicationem fiimi fcriblr,imöeamtam neceflariam efle in

curationcrtdfceinftituenda , vtfiquis illam omittat , Sc lrefam par.tem non confideret , nil obftat,

"°j "r'Tr cJu ' n tota mediana fc"1 ft* men-fium, fed (ex dierum fpatio difea-iut> proptereä medicamenta, qux

l> ä>f d,{°ft flUir >> fed {cx dierum f P atio ska

par-



MORB. PRINCEPS. 385 paitibus APPROPRIATA di-cuntur, alijscommunibus prjefe-rcnda effe,docet.Ec lib. 8. de com« pof.medicam. impoifibileeffe, w-quit,\n\\enirepharmacumad mul-tasarTtdüonesOptimum.

Ventriculorum autem muta-tioncs,non folum confirmant po-

dagRE obncxij , qui ideö vulgoCalcndarium habere in pedibus,& arthritici tfle pluuiarum varcsdicuntur , quiä aeris inclemen-tiam, Sc tempt flates pedibus perci- piunc: Sed&idteftanturilli, quivcl callum in pedum digito ge-runt, eö quod ipfa microccfmia-ßra fuperioribus , Herwetetefle,refpondeant , influantque iuxta

prudcntis rectoris difpofuionem;licet annitempora plnrimum in¬tet fe differant, vt ait H'ppocrates >ficnt enim macrocofmi igncmcmnia fcientem inuifibilem o-ftendi lolummodo ab iffaäu ha-äxnus perceptibilem , illud idemdemicroccfmico igne intelligen-dum effe,iubet MagiftenNonnun-

quam enim per plures dies , imöliebdomadas, prcecedit circa pra>cordia innominata qusedam an-xietas, & inquietudojVnäcum fe- bricula, priufquam animataigneaaciditasadarticulos radictur.

R Cum

4.M.M,



De mtrl/is.

I!

586 TACHENIICum autem torum corpus !n

viuis tranfpirabilefit,facilimeirra-diatur, vel dcfluit furiofo impetuaciditas peregrina fpiiitualls anl-mata (yt ait Lucianus) , & inuifi-

bilisex molli Jgne in ventn'culo primario fedcntedegener fr.dta adaiticulorum ventriculos> eorum-

que alimentum ( quod mucnmvocat Magifter > Neoteiici fyno-uiam) cui praefider, inficit, quo in-ftcto, in tami dolon's cruciatus cx-citatur , non fecusac fi quis bul-lientemNtri fpiritum oculis in-fpergeret; IGNIS&DOLOR in-

itflttibm uadk ait Hipp. Spiritus enimcumin alijs rebus tum maxime in a-

nimantibus corporibus plurimum poffe demonftrauit.Hinc Galenus plun'bus in locis feribit nihil dolc-

T j' e) 6d ! rem fnferre poffe nifi idem conti-/afn'.'e.'t.nuum foluere valeat. Quare Hcrl-

montmetbus quifque dici pot((tcontagiofus , fi non toti (altem

parti Iv.x , adeöque licet non con¬tagiofus cuiuis, tarnen nondefinitfuidefe odorem fermentalem in

urere parti, cui infidet. Hincfla-tim loci digeftio percrertitur , &alimentum illius alias viuidtim»

plcrümquedegenerat.vtdum nonin fpermaticiun , faltem in extra-neam igneam rodentem defic¬

ite:

Hipp. Üb.de inaqua-tt intemps,

Gal.



MORB. TRINCEPS. 387etat indolem.

Ingcntem huncex acido ignui D"'«-*" f <dolorem, & crticiatii fibi refraena- Sdn "*"ri,acretundi faltemcxoptant po-dagticij &omninönecefletft, vteiusrationemhabeat prudens po-dagricus,quiä>r'»qi»</,Democritr.s»corporis habitusvbidolet , mensad virtutis exercitationemnullamadhibet diligentiam» praefens enlramorbus animum vehementer he- bcrat ,& intelligentiamin afftcluscognarionem (ecum adducit, in-fupei" vigiliasconcitat , vires dcij-cit , cruoremexprimit, vtpaulo pcft experientia cftendam , ma-lumque auger, Jdcöquc, nitGa'e-

rrns, curara ad le dolor memo rra- bit.Quare aduerfusingcntem hunc

dolorem pene inflnitnexcogitatafuntrcmedia paffim ab Auctori- bus hinc inde palam deicripta,quaelemper, aut nnllo, aut parno cumfru&u friere applicata , quodex-

pertusdico; cöquodcaufam hu-iusindicibiliscruciatus in defeen-

dentem c capite pituiram , atquecatarrhum perpetuö retulere , $Cdenique dolore repetitis euacua-tionibus nequicquam aufcultantcmorbus plane ineurabilis procla-matuseft, licet in fui prineipio.

R 2 Igi.

IJ. M. M.



Je medicu

vis pttrranttbtis

Ci&ut

nh ou'tf Ah*

fttneniti

tempore paTQXtfmi

388 TACHENIIIgiturquicquid didtam fpiritua-

]em>igneam, & anmiatam acidita-teminmolli igne inchoat , aug-merjtat,promouet, matürät, illudidem quoque microcofini acrcm

pertnrbat, podagrajqueacceffumftimular,docenteid magiftro: Aci-dos cibcs, inquit, (1 quis citra de!e-ftum, äc inconfiderateexhibcat,nihil cGmmodi perficiet.

Albertus Gantheriis Ssxo vir cruditus inter ca:teros MedicosRoma: degentes non infimiis,cum

pcüis tempore Anno 1656. vtere-tur in potu "prxferuationisgratiiicopiose nim'is acido fnlphuris, ar-t'uriticuscx illiuscopiaeunfir. Ab

hacautem inrirmitatefe

vindica-uit animaiium alcali v/u : hocnempe in cafu quodlibet ihdi'ffe.rensabforptiuum alcali fatisfecir,quia malum non etat ex animato,Ipecificojdegeneiatoradio, Ted eximmodico acido materiali citraddedhim hauftö.

Ql'recunqueetiniu fartidnm o-doremvn'nx imprimere poflunt,

fugienda fuadeo,vtfiint afpnragus,allium, cccpa, mentha, fnngi,ani-nialinm cerebra, vrpote qua: pu-trefacTriuumacorem promonenr,deinde in eiufinodi fapon's flatumafccnduntj &itä haedecaufa ac-

cele-

fl



MORB. PR1NCEPS. 38*celerantacccfiunr,natn qnicquidFercorruptionem fetct , acefcat

piins oportet, vt in carnium iufcu-lis maniftfie apparct, qua? per 110.ftem fiib canicuia acidum manefpirant, quo putrcfcerc incipinnt.H.'ppoc. fic explicat, cibos feil, va- * ^J^lciuioresingeltos,quia Natura (id ""

tft a molli igne in ftomacho pri-mario fedente ) (uperari non pof.fiintjdolores, morbos, & mortemarferrcqui verö ä Natura fuperan-tur, alimentum, incrementum, 5cfanitatemprxftareide veteri medi-cina. Ec de äfft ctionibus, vt& delege : Ah'menta ,inquit illiqui¬dem ventricukjsfuperat, queequecorpus reeipit , eanequeflatum,

triculusnon'('uperät":äB'riiy,/c<"n7i-tus, & tormina, CKteraqu« id gc-nuscontingmit Adcöqueconclu- de murindir, fi homo parum edit, & parum

bibit nulluni morbü hoc ipfi indti-cit,quafidiccrct,licetcibus minusfalubrisfit , id tarnen benefitium

pvajftat ,quod maxime notandumtft , nonnullos enimnouipoda- ,J_£' J '

gricos , qui nimis (ui6r.ö viuendigenerc in deteriusruere.Pomaquoque propter celerem

fui in acidum putrefa&iuinimiamque relaxandi potentiam praefer-

R 3 tim

I

*■



r»

390 TA CHE IM IItirti temporeparox'fmi comeden.danonfunt . Abftinendumqiio-que ä Cyprineriim pifcium tfatfartorenim vrinaeirnprimitur.

Vina pariter,quorum fpirituofaaciditas, quainacidumtendunt,alcalifuperat,pra:ua)etque,largitcThäufta, pri-feidm quanrio difpcfi-tio ( fic voco etymi defcftu) ade ft

^bfihimij podagrica,vjtandaAint.Idtmeftoyedagrtmde cercn'fia vetuft.'fTi'maiudi-"»"/""""» cium: quippc qua: in muJtis Ger¬

mania: Iccls ab bin« 20. & vltraannosvincfaadhiic habetur , &conferuatur; adtöque locodiclo-rum pottmm bibant podagricitemporeparoxifmi aqnam fimpli-

crm...„cn\ XLXt'itMHktt i rpütiMmodicum fäcchafi, &fi lubet, ingratiam gufhis addi fuccüffi limo-nunt , quem licet aeidum, vt&exprt fluni ab aurantijs mai's, fcr-mentabilcmtarnen, & fpiritualcmnon experimur, idcöqnepödägrj.as minus noxium , imö nullfcftdetrimento, vt nequepomagra-nata.

Sicquoqileperfechim aectum,nee curat , neepraeferuat, fed in paroxifmi ychementia deiceta: na¬tura: , & viribus pra: dolore exani-matis, animique deJiquiooptatif-

fimum

tuet um



MORB. PRINCEPS. 391fiuium cordiale, & maximnm te-ftaurans cffe notaui ,neque timen-dum, vt dufmcd'iacida conferua-tiua putredinem augeant, vel pro-moucantj imb progreffumpotiusarcent. DlfYerunt itaque vinum,&ccreuifia in aeetum natural! labo-vetendentiaab illo,quod iamper-

frctionem acquifmit: illud enim»quod in via cft, atquetncito operead fincm laborat,loca illa>qu:e fer-rnentabilisacor penetrat , conta-minat, vt alibi pvobaui , hoc verbnon ■>fed famelica aciditas rurfus(xfatiari optat, Sc ideb refoluerc,abflergef-eiextenuare, & conforta-reacctum dicitur , licet aqua? co- piae permixtutn > vulgopofca di¬ctum .

Spiritus v itrioli re&'ficatusmo- Sfirttui vidice affumptus per es,licet confor- "'•'•tando afrireret, & refoluat, fitimextinguat , attameu in podagra»

paroxifmo ab eo abflinendum, pratfertim febrim comitem haben-tis, aggrauat enim in hoc ftatu ac-cenfum ftomachireetprem, ä fnn-

ftionenim'wumabcrrantcm : ip-lumque fpiritum non cxa£te diri-gentem,vt neque hie fpiritus a po¬dagra prxfetuat, mukb minuscu-rat,licetftomachum, quiaeida ap. petit } acuat, appetentiamqueexci-

R 4 ter,

I

•J



Ji mtrlif«cr»

191 TACHENIItct, v t teltatur plurimorum an no-Tum fnepra curatio SereniffimiPoloniaRcgis VladislaiQuart! aD.Chriftophcro A'rcfffeufchi per E piftolam publi'cata ad Ioannem deLact 5 cuiusegoqucqneoculansfui tcft'Sih'cetadmodnmiuuenfs.i Seqniturinde, quxcunqnepu-trefr<ft ;uam a.ridirätem primi ven-tticuli in molli igne inhibenr/nte-rimunt, atq i;e a bfumunr, e6 ; pfoimpedirepurrefactionem , &per coni"equensfanitatcm,accer/erc,&accelerr.rcjquoci probat mechanf-ca, fi ennn coleftro partim lixiuijimmifeueris nunquam inde fict butyrum, propter akali, omne fer.

mentum aci'diun in macroeofmoabfnmens.Qimcinquii Mag'fter,fimile prorfus modo operatur ho¬minis natur3,oporrerergoid quodcuique morboeft maxi'meaduer-fum»nonamicuin ■> autfamiliäre :cxbibendo, namabeo, quedeftinimicum 5 extenuatur , Sc retun-dintr.

Hiiiufmodi , aeidis morbofis

iiduerfa, MyRie, pro maicri lumi-ne,& intelligentiavnicojgencrali-que vocabulo Alcalia \appella-rnnt, voca tu contraria, ve-l ma-gnetica, vel frigida, vel attractiua,vcl abforptiua, perindemihi cfl , ;

mc-



MORB. PR1NCEPS. 39?modo in rc conuenientes id'em l ' !" 8 - deinuicem.intelligamus : nimirum "T^™ccrto, Sc determuiatomorbocer-tum , &detcrminrttumauxiiitimapplicandnmrequiri ex Galcno«

Qytare claret tx dict's, podagraercmcdium non cffe debere alcaliqnodlibctjfedprudens,infipidum >

fitiens cemim, &determinatumacidum, atque nil aliud attiahens,quam inuifibilcmfi lium Solls mi-crocofmi inobcdicntem, deperdi-tum, degcneratum,&: moroium;non (ecus, quam in macroccfmomagnetisinfitum alcali innifibilc,nil aliud, quam fori infitum, & ■inuifibilcmigncmtrahit > &amplc-dfcitur, non quidem primarumqualitarum virtute, fedquiapru- ' -dens anima ambobusineft ,, quarcciproce fcfc cognofcunt ,, nifienim prudentiaUlis ineffet, alte-rum ad alterum non inclinaret:ratio veiö , curferri rubiginem,fiue martis crocum magnes ne-gligat, cfl, quiä Ferrum in itlo ftatuanima amiffa vacat> quare ab Ho-

ratiofterilisvocatur rubigo , neemagnes aliud quidquam allicit,vclattrahit , licet ferro üt rnultcY

pretiofuis> atque nobilius ,Hanc adtionem ab oeculta, &

abftmfa qualitnre fieri ciamitatR 5 vul-

*i



I. M. M.

394 TACHENIIvulgns, quöd Hippoc. diulnnminrebus abfconfura 3 & latens nonccmprehendunt. Aurum fimiliter trahitur a fuo magncte,abalioqtienullo, quia ambornm parriciilaris prudentia non fe extendit adalianiacrocoftnica cognofcenda.

Ferndius antiquifliinaemediri-nteviam fubodoratus,nepalam incam ingredi cogeretur , ob ncfi-rientislucrimetum in abd'ua tu-tus cautufque recc/fit : fcribltenim> quot .iffe&us contra natn-ram fimplices, totidem exifterc,&inedicametoriifaciiltates,paremq;efle flfft£luum,atque rerncdiornmnnmertim»cuins fenrentiamMa-

gifter fequenti cxemplo olim ex- plicuir.Quibus acnti acres-,& xrugino-

mtMeina " humoresinitant, quinamniro-res, & vifccrum, 8c thoracis lanci-nationcs, animiquc abicdtio indeoriantur ? neqne prius ha?c quiefcunt, quam euacuati, deiecli, &alijs permixti fuerint .Hoc autem

produ&um medicinis pui-gantibus non mifculuarcmultoqite mi¬nus produft! fabrum , fiue fer-mentum, quilibetmcdicina?inge-nuus pra&icus mecum fine dubiofatebitur, hinc natuni eft illud tri¬mm, inter medicos . Ab Hypo-

chon-

dl vtteri



MORB- PRINCEPS- 39schondriacisnon foluentibus, l>'be-ra nos Domine : quoticfcunqueenim,etiamdato, quod produäii»ruginofam excrementum ,êua-cuatione foras peüatur, Micö no-mim fabro relifto regenevantefuccenturiatur , eo quod Intenshxc aciditas vnius fpecici non eft,

fed multiplicis: quot enim in Hy. pochondriis ibidem membranae,mufculique , totidemetiam digc-ftionumofficinas ibidem cffe ne.ccffe eft , cum omnis mufculus proprium ventriculumhabeat , fienim ventriculorum diueifitasnon effet, idem femper generare-tr.r,neque vlla effet diftincYio, autdiuetütas:Hiuc itäque multiplicishuius acidi labef.'dtati varietas , acinterfeleconfufio caufant fanan.do,& fanantidifficultatem, maxi-me quia ha: aciditates fpiritualesfunt.ideöque ait Senex , oculorumconfpeElnm cffugiunt, ita vtfohmab ejfettu, & mcniisoculo cognofci

poßirit. Carterum fi argro propine.tur infipldum, fitiens, APPRO-

PRIATVM tarnen alcali , quod producta folum a'uide bibat , vtfunt cancrorum lapilli , ftatunenim horum puluis magnetis in-ftar attrahit illud acre,& aeraglno-fum 3 illoque faturatur cum illo

R. 6 com-

Hypockon*driacurna-tidü quid?

Uf'tUttci-crorum in

nnim't paf-ßane ab il.lata iniit

riajrarifii*mnm reme

dium ejfedeprelxtiti



1,1

txercita-tut ty.i'tdantiles cum

t/uiiex fuisin prtliQ

•vitlnerarc-

tur,fiatimtarrigebatJ'rußü nu-th mufca-t* , *A de-

& vulnmntinquttmcSpHtruit ,

fei citiusfunaltarur:t/itia littifa-mi victsmmvUiM

Muftata

& TACHENIIcomm'fcetur, aut in illo comb'bf-tur (die vt 1übet ) poft horam verfr ä puluere cancrorum exhibito ,fuitquandöquc fimplex,atque le-ne vomitörium oblatum , ind£.queobferiiatumcft , nbbaecua-ertatione , fcu dekdt'one tegrnmoliquando plane , vel ad rempusfairem liberari : Hinc igitut patetdictum lapillum vitale fiomacbifermentum »licet aeidum fit, nonattrahere , fed folum noxium faporem>feu aeidum praeternaturale*adu!teri:mm > &deteiminatum>neque vice ver/a aeidum vitale adlapillum feftinare, ebquodfeftin.u\ctr» cognofeunt ; indeveiöab-

forbta aeiditate peregrina, & JWU*ginofa atacn'or redit appetitus :hacqitc methodo Hi'ppocratis pr£-cepto fatisfit,

E'dem aciditati's fundnmenfoinnixi chirurgi vnlncratis prohi-

bentvinuirjpcrperam affignnntesincaufam 5quod calefaciat-, ideöq:fanationem iirpediat , fed veracaufaeft , fpiiitualiviniäcfditate

vulnusacefeere, &ad putrefhetio-liem promcmcri,itä vtin ipfo vul-nere qnandbque vermes exertifncrint; Si veröadmediamdracb-mambpillorum cancrorum pul-uereru, aut co/idem foltuos ina-

eeto



MORB. PRINCEPS. wcetofuccoue limonum, qucticiie bis ad cccliiearevnlneratis propi-nauerisxtiamfi modciate tnnc vi-nilm biben'nr, vulnu.s nihilominnscrrojtutöj&iucunde ctiamabfque f' tie vul -tcbre cicatrizabmir: non quod hi Ucum „/.lapilli, velin pulucre 5 vel foluti tfrifun »Smaterialirer ad pcdis viilnus ab t"t' rilt -ovc remotum properem, ftd quiäcqbibeanc acidum puris fabrurain ipfa pedis extremitate accen-fum^vel accendipäratum.

Nobili Heioi Georgio Fredeii-co ä Spaariam funtplurcs euolutianni, ex quo pbitnbeafphanula bombardicapulmonem tfaiecerit,vt hanftus acrante , Sc tetio per

vulnüscrupcriuvnäciimindiciblHfanguiniseffufione, continuö ta¬rnen vfu horum lapillorum per¬fecta fanatuscuafit, hod'eque op-th-na fruitnr falute . Quidam ex baefelici cura vniucrfalem con.clnfionem tibi ftabiliuere fic ar-guendo: S\ ita fa?liciter pulmonisvulnus ad cicatricem perduxitvulnerariushicpotus, quare, Sc

non einfdem pulmonis vlcus itltabidG?V"erornad hoc non Cohtmhanc , fed&innumciMSaliaspo-tiones finc frr.ctu centies finftränuiltitentarunt,cöqnod pulmo- PKlm >»"_ nis vemriculus 9 feu iricola m \TpSL

phthi- it t

I r



Judex i\

ßomaebo

398 TACHENII phtliificis corruptus in fui interl-mm nunquam feriando laborat.Vnde pulmonisvulncra (aus. intel-k&ualis meciicus)qua? ab externacaufa , & vitio digeftiitoprcce-dunt, prasdidtispotionibusperfe¬kte fanari poffunt, non verö vlce-raquandb promanant a corrup-t'ioneroboris, feu humidi radicalisinnati.

Porrö puluisifte in macrocof-mo aeida, quibus iungitur auidif-fime euneta combibit,attrahirque:in microcolmoverö per os affumptus mergitur in abyffum aeidi vi-talisinftomaclio fedentis , quodneque in minimo, vel tang't, vel

attrahit, vel coagulat, fed folum-modb aeidum illum inuifibilemradium,qui vulnusoffendir, luincfeparat, attrahit, fuumqueintraventremabfcondit: Manifeftoar¬gumenta , quod inftomachofe-deatargutus Iudex , &Spagymscunffafcicns,qul non folum nunc puluerem, kd & omnium reruniinuifibilemvirtutem dißin&e co-

gnofeit, sftimat, metiturque, noniecns, quampecora inalpibus in.tuitiua quafi feientia napellunicognofeunt: gramina cnim vicinanon depafeunt, multoque minusipfumnapellum, alias non ingrati

fapo-



MORB. PR1NCEPS. i 99faporis , muicisfcxillov'ditanti-

bus . Et quamuis herum lapillo-rumpuluisplurlbus alijs pulueri-

buscommiftus propinar<'tur,hunctarnen folumd'fcernit, acample- *ArtU u*ftitutiffhoccafu,ncgiigenSi fepa- *"*,{"£"l'anfque tanquamadeiufmodiin-rentionem inutile pondus quid,qu'<d altes mores hütet.

Hcc tx fundamento facile fuit mftrtma

MaglQro Hippocrari vinerinum $g££ puluerem, qui eiusantipelulentia- iHm . \ ptle pro certo habetur, inter patriaeatomata itä commifeere , ac ab-fcondece, vt & hodie a pluribus,quidfuerit, ignorerur; Spagyrustarnen peritiffimn.s in ftomacho

fedens feparatprndcnter»quod fibivtile nouit, reliqua, vt quifquitia*negligens . Hinc trax ;r Theriaca '?*•*? «•*origincm»qua licet a PI inio com-

pcfuio luxuria; nullo pondere proportionato dicatur , cum totremedia dederit Natura, qua; fin-gnla voto f bfficiant: attamen nu-merofailla fimplio'a , fi chimicoartificio feu natural! labore , vel

ceftione, vt aitGalenusde The¬riaca ad Pifonemcap. 14. invnammaffamprudenter confermenten-tiu* , eorum virtutem in decuploaiigmentari»experientiadocet.

Exiade vciö promanarunt infi-nita



]!

lif

4 co TACHENIInitaabiurdareceptula , rid:cu!a>quccompofiriones , vbi fimplexvnum pletuuaque omninö indj«cationi latisfacir : quod probantvetularuni fubinde experimenta,qua; comm-Cnker ex vno, vel alte-ro fimpliciconftant, vt aliqunndoconfumati/fimis medicis cali'.m-

n'a? ignominin>quefint . Quai«fummus Hippocrates eiufmodi

piobataremediaä plebels curioseVieifeitabatur praeeptionum libclli

piincipio: Sicenim cenfeo, inqutt,aitem vniuerfamconimonßratam

büße 5 quod fingula ex fineobfer-uata , &adeademaggregatafue-rint , Hermctiscxemplo, quiin

tarn longa aetate non deftkk experiri: Vt & Galenns pifcatores>&infimae fortis hemin.es plebeos ,öcimperkos aliquando confuluk.Homines namque eiufmodi re-medianon ex confilio , Ted potids

Hb.de af- exfortunainuenerunt, nequear-ftd' tifices mag!s,quam pkbeuEt fane

difficile cftij curandi viam ratioci-itath*»- nat i° ne vt tali affequi, de moibi'sl,t mdki vulgaribus lib.4 fc&.y.tcxt.49. Et

g»< i ideo ars medica ■>vt cito addilca-tur.fieri nequk; propteieäquodinea firma aliqua doöxina tradi 11011 poteft:quod probatomnium morborum. viliflnnus pernio»in flam-

ma-

de ßmpLtmd.facul



MORB. PRINCEPS. 401roationisgenus, quod tcmpor€-jHybernoincalcaneis , rijgitifque pedum>ac manuumoritur: omni»quidem perictflo vacat: molcftiffi-mum tarnen >doloriferum,atque f ern " pruriginofum valde eft jnihilottS.nui nulluni video,anr v'diflccon- tpntumtingitmedicina:profc(lbrem, qui «'«* p""lumcinfiammatum tumerem «O'"""'êffentia cognofeere , ac vero, cer- f, CJ ? iB.to&determinatoremedio tollere /}.«•/"« »•*fempetpotucrit: aliquandöenim "•*«'«'«■fanatur furfureaccenfo; nonnun- •'*'""'quftmra'pisrfüb cinere cocVs , vtdocet Piinius: quandcque rafanocrudo contufo: fnbinde mucüngi-nefem: Cydoniorum : fpirituque

Terebinthinx. Sp. inquam nonoleo,quem Optimum, atque balfa-micum in hoc cafu doprebendi.InHollandia fotu bubuli fanguiniscalentis : plerümquccanfticisaci-dis, vt fpititu vitrioli, &fulphurisoleofi quidam eliciunt fang, per-liyrudines: aliasalijs, vfqticadtoidem morbus manifeße intcr fe.d'fferat: iuaö inquam > moxclTe

calcfacicndum : mex refrigeran-dum : ruriufquctranfeundiimadcontraria.Pariterqucquealvuum rf ''""'' '*fubducentia non femper operan- ("""**

. turidemteftaturHippoc.Pharma-ca em'in non femper codem modo

fe



1

l!

402 TACHENII(e habent,neque prjeftanr cundem perpetuö cffc dum: Sed n unc, & paulo poft non idem faciunr, i'möfibi contrariafaciunt . Demorbisvulgaribus tib.q-.k&.y.

Hac ratione olim mediana äDiuino Numine accepta , atquedonumDciappellatafuit : iia vtvetcres omnes vix credercnt, hu.manisingenijs potu'fle inuem'ri,eb quod fundnmemum eiufdemita abftrufum, rccondi'tumciypti-ciim, ac adrairabile cenfererur , vtnatura: viribus citra multipli'cemexperientiam nequicquam vefti-gabiie effet; idcircö & Iiodie repe-riuntur plurimi cJariffimi,acceie-

berrimi Medicf,quilongo vfu,ftiud!o,mediratione, labore fub magi-ßra experientia plurima appro-

priata fimpliciamorborum reme-dia, inter quae multa planeinfipi-da , fumiru H'ppocratisexemplofub farragine aliarum rerum in-gratx multitydirri noflro feculocateruatim iniufte in i'e frernen-titim,abfcondunt: Diuinum cnim

in appropriato plane inuifibilcautad minus parua? molis, quod My-fta: compurarunt 1800. pnrtem Aucorporis eflefin Claui Typogra.crrore88oo.) quod nullibiclarius,quam in antimonij vitro, vel leui-

ter



MORB. PRINCEPS. 403dem tercalcinatoimmaturofulphureo •^»x»»-c,& aeeidoque occuko,& plane mfipi. natuntimö do manifc(tntur,cuiusemetica vis,3rbis ämultlpliciinfufione, nequeex-

hauritur.neque quiequam ponde-na ä rls eins corpus amitrit •, vnde fatistqne lucidc apparet, vim illamcathar-a vt öitatn, ac emeticam incorpoream

hu. ifle . Quin imö idem vitri puluislitt, fepiiisanteäinfiifus , fegmerquelern k&us, exficcatns, de denuo in vi- pti- trun: fufus prißinas in lnfutione

, vt vires recuperat.atquehoc paftoid•eni infinities fatis cft.ft;_ Idem de Ant-monii regulo in-

pe- telligendum tft , ex quo ,& pau- M,th,Jns:le- xillo addito ftanno pocula filmt, ";""'""ln inquibusper nc&em vinum ê-Tl> VcijUim leqfienti manc bibunt ;

p 1" vnde ingentes ciuntur vemitus,qnibus fgnari fibi ptrfuadcnt,iftud

, liquamen putidum in ftomachof]1" latitaffe,& pcculum, quoilkic ex•

turbaretur »expeetaffe: nihilomi.n " nustarnen aliquando innonnul-

l's affectibus, & in robnftis corpo-ribus prtrfertfmin morbi pn'nci

111 pio mira pra'ft'tit , vt & eittfdemLlt flores , vel mercurius vita: fic di-'" £tus . Non hascaddnco,quafi ap-■Xi probare vellem eiufmodi euacua-'• tiones, quibus vita virefque quan-?' dcque cxhatiriumur : torrentis'" . enün

^



«P4 TACHENIIenim ad inftarrapiunt, quse in iri-ncrefluidaoffendunt, rel'qua fi-nunt : fed vt ad inftiuiti fcopum

peruenirem,innuerevolui.sAntim»- Cautius procedunr>qui antimo-i»y ti*ff»' nium cum proprio fccreto ipiritur * fublimatum, & in claufo reucrbe-

rio m rubrum alcali fpongicfum

fixatum in vino cbulliunt , au:cumvini fpfriru extrahunt vtPa-racelfus docet (hie non indicomi-nerale bezaar , hoc enim acidisiunctilrn reacquirit immaturi an-timoni) vires, & plcrumquecumnaufea vomitum excitatjvnrijfqaein morbis propinaiu maximocum frudhhfine naitfea,finefapo-re mouet vrinas,diapherefin,atqiiein pnncipi j» «i«»w.»v» ..... •»1fr > nam fingularimanfuetudinerefoluk , &nontxi!epra;ib.tau-xilium naturalem calorem robo-rando, qui exinde acquiritpottvflarem ccercris partibus fuecurren-di, eas viuocalorei-einducndo,ip-farumque virtutem renouat fubti-liando,acrcfoluendo , tranfpira-tionem facilitando , & per porcsnoxia abigendo : iftud antimo-niam,inquit, Paracelfusin magnachirurgia , eft purgans medica-mentum,quod(fine ventris tarnenlaxatione , aut aflellatione vt vo-

canr)

*



MORB. PRINCEPS. 405cant) purgat , 8c mundifkat cor¬ pus humanuni, fapra omniaarca-na : quiaradicitusacfunditusre-mouet ex eo, quicquid toili debeteducique, efficitque illud produs

purum, ac ad altiflimum fanitatisgiadum reducit , cijciens ex eo

cmnes prorfus matcrias , quxdi-uerfas infirmitates, tarn intetnas,quam externas generare pofi'ent.Hanc antiquiffimam medendifcienciam inculcat Galenus lib.fuo 13.meth.odi.

Praecipua (inquit) intentio Me-dici efl'e debet ad naturalem fla¬mm reduceie Iaborantem 5& quodcxteris nejfle&is vna adhibenda

curacft,vtilludconferuemus, aq uo agcndi facultas procedit.Hxcautem confiftit in calido innato,quod dum valldumeft, nee impe-ditum corpus innoxium conftr.uat, itautquiequidcorpori aecci-feiit praeter naturam , quod fit a-mouendum, femper calido natu-rali valido egere ,indubitatum a-xlomafic. Etquamuisinexternismoibis , & in quibnfdamalijs ni¬hil conferrecalor naturalis videa-tur, vtinamotionecarnis fuper-exerefeentis in vulnere,veldiftan-tiaelabiornm vulneris reunione,tarnen coniun6tio,& carnis gene-

ra-

*■



II

Cinnaba'ttm *Antifntnt] velnatiuam

EpiUpfiamagnctem

vocat Cra-to .

kAHj lau.äanf elf

nerale Gtr maniceJtodtiul-den trtx^

•veter um ptumbum

406 TACHENIIratio, &cicatricisinduc~tio, nonfmncnifißb Jpfomet calore inna-tc:Ha6knusGalenus.

Vertiginoi'usfui ante triennmmcum aurium fibilo, grauiquc tin-nitu , ex quo e domo txire time-rem, huius caufam proficifa" ratns

fum ex fuperfluo pingui-acidoar-terialisfpiritus,quareextrnchimdictiantimonijalcali, & fTxiper aliquot dies bibi; prcmouens pii-misdiebusvnam> atquealteramfedern extraordinarie citra vllumincommodum: antimonium ta¬rnen de pondere omninö nihil pcrdidit ; vnde claro argumentoeft , eins animam diuinum in

motbo penetrauiflc,& placuifle, ßme intellexiflis.Faeminarum fuiffe olim fecrc-

tura crudianti'monij deccclo me-deri,notat Potei ins, hodie verö il-lud in (ecieto habet fedlatula no-ua, freque nterq ue fine rei cogn Ltione fub domina incert'itudinevna cum farza,vifco, fimilibufquclignis prafcribit, promittenscatar-rhum cxficcatumiri;credit autem

pumicem addi ad antimonijcor«re&ionem , alii vt validius exfic-cct, i'gnorantes,nifi antimoniumcum pnmicecomiflo fpongiofumfiat, lülphurea eius anima fi ue di-

ui-



MORB. PRINCEPS. 407uinum aquam,cum qua bullir, ir-radiare non pcffe.

Hocdccoäum vt vulgo oculos pcrftringerent, aquam" Spagyri-cam appcllant( credulo «nim po- pdlo iamdudum perfuaferuncAntimoniiremedia mcra veneriacffe; illifqueconclamataipe, ca-fuquedefperato, anchora Sacra >& vltimnm rcfugium:fi verö for¬te prudens aliquis , qui res per iuas caufas cognofcit , antimo-nium , velorerenusfolummodonominet.non dico rite praefcribat,ftatim ignarum vulgus ftrependoobtreclat, maledicit, infamat fpa-gyricam artem: hancque cum Em

peirica confundens fine vccabu-lorumdiftinc"t'one » cum tarnenfpagyriallt,& ars Sacra 5& natura¬lis fcientia, &: diainitasdata, &Omnibusbominibus familiariffi-ma, vt teftanrur vini, cercuifia?» &

panis artificiofjefermentationes:itemque faponis,vitri,aiiarumqueinnumerabilium humano vfuincctffariarum rerum conftdtio-

nes , vt in Claui luculentiffimedemonftratum eft. Quorum fun-damentum ex fummo Hippocratenunquam inrellexerunt,vt quoti-dianaexperientia docct:vtütur,«'ff-duug«j>,ai:tibus nature. human? fimili bus:

ars Säur»



Bmp tri-cm quii i

de Natur*

408 TACHENII bns: diuina namque mens edocuitfua oper<i(id (onatSpagyncaJmi-tari, cogno(centesqua;raciunt>8cignorantes qua: imitantiu-.. Empirlcus autcm dicitur l'llc >qui ex longa practica certi ali.quid perficit , quommempirico-rum fententiam , &ipfeGalenusin opere ipfo, fiuepro acquirendamediana; praxi (equitur. Et Cel¬ans in prafatione in ba.'C verba fa.rur , qui fe empin'cos ab experien-tia nominant: adcöquequod ve¬nera nde an tiquitati,&hodieviriscruditisvirtus fuit,&eft>ab ignaraturba vitium habetur , & vttale

profrribitur.Itireigitur canic Poe-

ta, pro virio Vir (hs critnina ftfemttt.Spagyria itaque naturalis eft

feientia, qmenil aliud impertat,quam cum piudentia SOLVE-RE,&COAGVLARE , &bacfunt bina natura; inftrumenta,qi:cnon folum requiruntur ad panis,viniqueopiflcium , fed etiam adomnium animalium vitam»lani-

tatem » &morbum: alianempeinftrumenta natura non liabente ;quare Hippocr. toram antiq.uifli*mam MEDENDI METHODVM his duobus inftrumentiscomprehendit: omninö, i"qui/,

Mc-

■



MORB. PR1NCEPS. 4c <?Medicum fua prudentia obiriamire conuenit morb.'s inihutibus,& naturis , & anni temporibus.CoaguUtafolutrc , er foluta coa-gulare: hac namqueratione , velmaximequodmoleßiam exhibet ,quieuerit : EAQVE MIHI CV-RANDI RATIO VIDETVR.SPAGYRVS itaque prudens,nonautera diftiüator quilibet in vrbe , Natura: tft minifter , & MedicusHippocraticus, qui foluit, &coa-gulat, qui rarefacit,&condenfat,ficutfacit ipfa Natura in omniumrerum procreationc:aquam enimfimpliccm primö rarefacit, pofteäcondcnfatin herbas,flores,fru6lus

&c. qua: rurfus in animaliutnventriculisrefoluuntur, & denuöcoagulantur in carnes,ofla,mem- branas , imö in (piritus refoluun..tur . Ars Natura; amuila, inquitPbilofoybus^nfuis refolutionibus,&compofirionibus fimile experi-tur : Quare ait Mngifter : huiusSACR.& SC1ENTL£ blafphe-matorcs funt potiiis commifera-tionc, quam reprehenfionedigni.

Repenuntur quippe quamplu-rimi iadtitantes fe naturalem phi-.lofophicamfakuioncm>accoagu-lationem verfatiffime callere; quacxclaffc quidam vana gloria in-

de legi



wm

410 TACHENIIflatus vbilegeret,fpiritufalls , quiauri folia foluerit, per os aflurnptohominem renouari, Enchyrifin

pluries»fed'fruftra fem per tencauit:folijs namque perfeueranter , &>nd!flblut!s,&integris,&fulgiciis»fpiritui innatantibus , eadecaufa

crimine , & mendacij ineufabatCrollium,aliofque uatnralisfeien-tx Dc(5rorcs : Verum cum ä metibi indicaretur , nifi fplendorem

peius perignitionemab auro de-terferMpiritum in folia nunquamcfle adiruru'm : fim'ili prörfns mo¬do air Magifter hominis natura,ideft, aeidus mollis ignis in ftoma-chojopcratur, qui quoque in foliafplendentia agere nequit , quodhadtenus pauci aduerternnt , &

jdcofoliis , auri fcobem prartulc-runt . Vndeclare liquetplurimaminutiora,qujE nullius , vel paruiadmodummomenti imperitis vi.dentur , maximi tarnen interefle

perquam diligentet in naturali phllolbphia obferuare : horum

enim'negle&u vniuerfili vtrobi-que errorum ftolones pullulaf-eunt , ob id merito Geber txcla-niat:HabeatSpagyrus profundumingeninm : lu-ec eft nimirumillaPRVDENTIA , quam Magifter expofeit,

Scd

f



2. acutAT,

II. & I*lib, dt {im -

pt. medit,.

MORB. PR1NCEPS. 4 USed redeo, quo digreflus eram

?d rcmedJa nimirum a GalcnoAPPRCPRIATA d;a,i, ä fum-mabonitatc mortalibus gratis da-ta,quamque plnrima feie infipida,quorum virtutes > necodore, neefapore, fed fola txperientiacogno-

teuntur: non fecus,quampurgan-tia omnia per meram experien-tiam innentafunt , non per de-monftrationem aliquam» Galenoauetore , vt & tota indeconfe-q iiens medicina. B

OiUocolla n-uperre inuentionis /üw*.iapis, anriqui'ffimustarnen,infipi-dus,&: ab igne calcinabilfs,feu de-(h ucl:ibilis non eft , pukierlzatus

tarnen,paruaque in quantitateoreaflumptus offa fbcla celerrimecongkuinat, quia atidum fpecifi-cum ibidem puriefacTmum folu-tum forbendo coagulat : eius ta¬rnen puluis ad fraclum es non perreptat: e6 enim peruenive non poteft : oportet itäque vtin ftoma-cho fuum officiumperagat admi-niftretqucrillicönempe ibi cogno-feitur a prudenti molli igne , vtgratus hofpes in hoc cafu 5 cuiusignis ope lapidis diuinum feftinatad indiuidui conferuationem »quod pcfteä lubens ample&itucnatura , vtquidfibiconueniens,

Sa # con-

atttt



Pellhuln

ftomachivaltinarif

in renum 5araue fla-rrtachi dl*

lore magnofunt vfui,

1>'t $- qitiinuotunta

rie ßragu-Itfermin-

4U TACHENII& concordans.

Conferuationis occafione me.moriaui (ubit , faginatum capo-nempromenfa fuiffe mattatum,npparuitque eius ftomachiclaufu-ra vtrimque impeditaab extremisacutis acus chalybere, quam cafu

cum poienta deglutiuerar; in quofagax Natura nunquam ferianshhntem ftomachum deferuerat(quem liiantem vidi, tetigique:ari-dus fei e erat>ac fi Solis calore fuif-fer exficcatus, exacuinfixa) no-uumque efformatum fncccmu.liauerat, quem, certum eft >ex Ve¬ten pullulnffe : illi enimadhserc-

bat , & acus non erat digeftaaut

diffoluta ( alias in anium ftoma-chis non difficilis diffolutionis ,natu filices, & arcnas nifi fubindecomedanr, vix pingucfcitnt,prop-ter vehcmens acidum illis inna-tum, & idcb etiam vitrum dcglu-titum paulatim abfumunt ) quiaclaudcre fe non potuit,fedftacuKshinc inde nigris vitiatum illumconfpeximus.

Sic dens ppripuluerizatus , & perosaflumptus pleuriticos mirefubleuntv'dem praftat, & hiirci fan-guis , vt öc tauri, vel cerui priapuscarptus,vel puluerizatus,qi:x> om-Diau.uu feie infipida : non ideö

quod



MORB. PRINCEPS. 413quodpleurafitamica priapo , vtquidaminfuisconfilijs fcribillat>■nam ad pleurae membranam pria-

pus non admittitur : Sed argutus prudcnfque iudex in ftomachofedens eiufmodi appropriata me-dicaminacognofeit , caque am-

pledtitur, dirigitque, vt furiofumaeiduminuifibilis mollis ignis ra-dium diffolutnm > & putrefacti-uum coagulent , tranfmutent >contemperent, dulcificcrit, permi-fecant > atquepcrvrinamtandemedncantjiuxta antiquifTimamme-dendi methoditm: qua: enim pro-deunt , minime copiafunt aefti-manda, fed qualia oportet purgare

purgentur per loca conferentia, &fatia vTOettti j^*fwir»y»i*ä*»»« u **Adeoqu« (pergit Phi lofophus) AP.PROPR1ATA medicamenta ,nonperfolasqualitates, vtvulgo

placet , fedperfpirituslccretosa-gunt-, ncque enim ignis per fimpli-cem caliditatis qualitarem calefa- ^ppnpri*cit, autcomburit, fed per conti- ta ? «.w»-

nuum fpirituum,&

radiorum flu-d'

"Z unt

*xum. Neque terra ,aut aqua per folas qualitates frigiditatis. &hu- jniditatis refrigerant , authume-ftant, fed per'tenues vapores, &fpiritvis innatos j &emiffosetiam

tm

S 3 emi-



4T4 TACHENIIcminus fenfum feri'unt ; Ncqitevenena perfolasqualitates calidas,autfrigidas, fed per fpiritus imle-ficos tabem , ac mortem feruisocius Indnciint. De plantis,& her-

bisidem iudicium ferrelicet, quidlpfarnm virrutes aftiit* non in

qualitatibus, fed fn earum eflen-tia latent, quam fpiritibus locupfc-tem fecit natura, cuiusbafis, &vires.prcccipuc funt circa fpirftüa-lia ; corpora enimiunt tanquamvmbrx, aut renim indunienta/ubquibus inuifibilis Natura occulta-tur; qittrHtatesautemcum fint re-rumaeeidentia, earum effentiam

conftituere non valent , ncqnemi.rabil(seorum virtutes aesn.doinentaaclfonum , «fpaffiöqrimniatenx infita,attrfcusetfamvrun-turfpu-tus mechanici, fi lle a& 0 .

iMascflL adionum prfnefpia , &Sur? Cfficicntcs 'Natura non p*

Pluraadducipo(rent,r c dcum

me.nonfitmßftuui hoc loco deappropriatis ex profeffo aecretranfeo ad inesptum opus pera-gendum. * k

Qiiemadmodum autem infTnf-ra rere tranfmutationum remedla

non



MORB. PRINCEPS. 415non fine ftuc1io,labore)& diligen¬tia certa., & infallibili expcrientiainucnta , & patefacta ihm: Sicetlam longa obfeiuatione in poda-grieis doloribus ex acidifllmo,igneo, inuifibili animato, & diffo-luto fpiritu obortis, remedla ele-

gerunt , qvreobfeiuaiuntinma-croeofmo aeida omnia coagulare,& tranfmutare apta effe ; non finefundamento conjittantcs itaquoque fnecedere debere in mi-croeofmo : inter quae lac ptimumlocum habere exiftimatum eft, eöquodin macroeofmo cmnia r.cl-dareeipit, oecultatque: SxenirriPliniusrefeit: plurimosaflnini la- /ü.is.c.9.

ctisvfuabarticulail morb'o fuiffeliber.itos '. qliare creefitum eft lacafminumeffe arthriticisfakuare.fed inmicroeofmo aliret fe res ha-

bet,nam quibusludexfiue mollisignis in generali ftomacho fedensnon fatis potens eft lac fponte ace-feit (afininnm,&equinmn per'al.uura magis dimittitur, quam bu-

bulum: ouillum aluurau&it: ca- prinum aliuun fnbducit , hie au-tem perinde eft)vnde plurima pro- m^jn,^fett incomvnoda : puuefactionis de ai*t*en'im fymboluminducit, alimcn-tumque fit cotruptiuumjvnde po.fteacachexia,5cquandoque mor-

S 4 ta-



I 4i« TACHENIItaiishydrops , vt exemplispatct;hacoccafione Hippocr. lac capitcdolentibus, & febricitantibuspro-hibet,eöqucd aciditasncn vitalis»fed corruptiua illud tv.nc tcmpo-ris gubernat. Gracilibusverö ho-minibusarticulari dolore vtxaris >

dummodo oprime concoquant,Jac plerumqueconuenit, atque exhacratione phthificis parket lubnutrimenti fpe propinam ; qnodtarnen ipte Gsltnus negat , in-

lit.it. quitns : Non enini ex i,s, quie co-meduntur, &b'buntur, fit muri-tio,(ed ex i js,quae probe a vetricu-loconcoquuntur: idlbnat, licet]ac fit optimum nutrimentum,ar-

tamen iudex in ftomacho illudtunetemporis i ob rationesnnredic~tas,ncgligit: confirmat id ctiam.quotidiana experientia,quod nul-lus pbthificiis a h&is ( cuiufcun-queanimalis) vfu fit vnquam re-ltitutus , autenutritus, adeöquefalfum eft, lac phthificos nutrire.

Quare autem lac modo fluxumcohibeat, niodö verö laxet,oftcn-dit Hippoc.Chimicus kio loco.

/,*. s. de Lacfequunturofla, dehisGa-fimpi. m. lenus > fenouifle, quondamofla/'""• d' combufta potui exhibfta fuifle'■*"*' haud feientibus , quod biberent:

ne feilieet ca auerfarentur , acmul-



MORB. PR1NCEPS. 4 t 7multorum tum Epilcpfiam, tumarthritidem miffe curatas. Ratio-nem non addit Galenus:liecquip- antra. vfi~Fefuperat humorum, acqualita- ",'*,"?\\tumdoftrinamjideöfolumexpc- \'°t "odt.rientiam appellat.Quiäverb didta niiSoffa in corpus leue infipidum, va-

cuumque alcali per ignem reda-fta (cum loia tunc ejfe non poffint >iuxta antiquiiTimam methodumäNatura inftitutam, & ab Hipfo-crate in fecreto excultam) neccffetft attrahere,combibereque,quoddiöto alcali coneordat,& quadrar,id autem nil aliud cffe polte, fi Ga-leno fides habenda, quam fpecifi-cumacidumfpirituale > &inuifi-

bile i vt probat prouerbiuin Galli-cum.En la fieurequarte, & goutte»

le medifinn'y voit goutte.Offa humana plurimi prsefc-

runt boum, vt & ceruorum cor-nibus , horum affiduum vfummedicorum celeberrimi fortafifeex antedi&o fundamento etiamnum fuadent ad inueteratummorbum eradicandum, quod ta¬rnen experientia tefte abfente fe-

bre admodum tardc fuccedit •. fe- bi'llisquidemaciditas ä cruflaceis promptius , quam arthritica coa-

2iilatUr,üC COmbibitur:imb in qui-S 5 hat

1



41S TACHENII buldam fcbribus acidnm errans pafegfimim» volatile, & fermen-tansindcfinenter nouum alimen-tum contaminat: vnde fpurice naßcuntur febres , quo in cafu buirfe paftoris, & planraginismed alcalicoagulans, & cum diclo febrili a-cido percgrinoconcordans aegro-tantispulfibnsnpplicntur , aquod.'&aimacidumfebrile tuto attra-hitiu, &coagulatur,finevlla<cn-fibili peccantis hnmoris cuacua-tione: Si verö ante didt» alcali ap-

pofitionem fermentum acidnmfebrile fuerit pharmaco agitatum,effedtusitä exac"te non fequimrj

vt neque fi fucci fepaiatim appo-nantur qwcquam pratfiant , nificommixti» rtonfecus» quämvi-triotum ,'&g.allafeparatim nulla-tenustingunt.

Alii euaeuationem fidi catarrhidefeendentis,ac intra exerementafabmerfi itä neceffariam pntant,vt vix fufficere praediftaofla cre-dant,nifi ea hermodaetylis(quafi

iun&urarum (ignaturam referen.tibus) diagrydio,aut fimilibus per-mifeeantmeque melius fibi debiras

partesadimpleuiffe » niiiquandavirium Aibftantinm pharmaciscolllquatam fub laruato exere-menci catarrho oculis vi dent, non

con-



diu

MORB. PRINCEPS. 419confiderantcs , ab eiufmodi fre-qucntivfu purgantium venuicu.lum labcfaftari , concc&ionem arruptit-inuerti, malnmqueaugeiipotius, "" m '""non minui.Talepvoi'fuscft phar.»«coro illud Hyperbolicum ,quod vane oft« ntat Petrus Baye¬

rns infuo Vademccum, fcribicquefc fibi idinueniffe fcilicet Hermo-d.idtylorum > diagridii anadr.i.cofti,cymini,cavyophyHoiü,z!nzi

bcrisanadr.i.mifce dofis dr.i.Quem tarnen pulucrcm innen!

in Galenilib.de dynamidis lab ti-tulo Puluis cathar&icus: reue turecipitcyminum,quo flatus diffi-

pentur: At Galenns inh&c

verbafaturde bis , qui per b&cpurgantia purgaht : Quod fuperuacuumtfl ,euacuant illiquidem , (ed tarnenne eis ? quod euacuatumßi , quid

p erfimilc gignatur,nullo modo fibicurandumproponunt,

Bayrus fciibit l'e.quam primumfentiret repletionisfigna , fumerehoc ekftuarium, idque ter, aut

quater in anno repetere-.atque hocmodo ab arthdticis doloribus,quj- busanreä tentan ficquenter foK-tus er?.t,Kbeam pro rfus , atqucimmunem 26. annos duxiffeVi¬talin.. Nouipodagricum,qui, dolore

S 6 dex-

Itb. de hu*

mtribut



4 2o TACHENII ,dextrum pedera leuiter affligenre;dictum puluercm fumpfit , quoeuacuabantur quidem vires, cor-

porifque fimul fubftantia profuseinüquamencitrinum rnntata, &fequenti die xger fimiliter etiam jia doluit,vt ftratum laciymis pra?

dolore irrigaret.Hie verificatur fententia Afcle- piadis: Non ideö deiecliiones poftaffumptamedicamenta purgantiavt talia ficri, quocl humores rrahe-rent, fed quod gignerent: Itäquereplttio Bayri non fuit podagrica»fed porius ä commeflatiorubus :hecque in cafu fateor > potuiffe

eins inventumpharmacum fibiauxilio efie.Inuenta [unt,quibus noefnt pur.

gawia-Gdcivas M. M. vltimo vn-de vulgus comnmnifermone ex.elamitat: rixas, tumultus longegrauiorcs attrahere •, idem de pur-gantibus vctalibus in hoc cafuin-telligcndumfuadeo.

je mtiici- Hippccratics veiö fciemije a,

*££'*'* t!cT tus experientia duce ,*& magi-flro docente, ftaruir Aithriticosnecpurgantibtisobrucndos, neecrebrö lacefl'efidcs effe; quare reli-gioni effedebet,eos variis moro.fjfque medicamentis facigare :

it Natur* M"gißerenim hoc in cafuWbis bHmana lOCatUV



MORB. PRINCEPS. 421iocatur in purgantia . S! enimalicui, inqujt , quj biliüfus indica-tur, medicameutum exhibueris,quod pimitam(vt vocant) cducat,vt fcammoniata, & coloquintida, pituitä tibi reddet, & fic de caetcris.

luucnis affli&iflimnsarthriti-

cns bis quotidife rafuram cornuCtrui in fimplici frigida bibit : äivifculiscniiiiabhorrcbat,quiavnäcum doloribus etiam impenfa fc- bris aderat , a tcrtio tarnen die abOmnibus doloribus liberatur citraVllam catanhi euacuatiqncm : febrilis namque vniucrfaljs acor,cmunctoria cun&a contrahens, äfpongiofarafura cornu cerui faci-le carpitur , atque coagulatur »emunftoria relaxnntur , &quidquid fubftantix fub dolore dege-ncratum erat , fnmmaquietepetdiapberefmefflauit, Aleali nimi-rum fpongiofumfubtraxit, abfor- pfic » coagulauitqne fnperabun-dansaeidum iuxta Hippocr.Me-thodumä Galenotantopere cele-

bratam, &iftaeft MethodusNa-tnrae•> paulo antein auri purgauo»nedemonftrata.

Qiiaieconfidero , quoddiffoL-netnia, & aperientia eiufmodinoniint femper exe tafle mdorifero-tum inconfidei-ate defumenda»

fcd



4**2 TACHENII -Ukd ea dömaxaNqua vniuoce con-cordanmim adulterino fp'irituali(npore, eumque dcfidcrio,& ma-gneticomoreabforbent , ex quoiftatim pori relnxantur , quod ali-quandö hauftüs aqua; frigidfle(quläalcali continet ■, vtoftenditm'echanice Hippoc. Chim.) pra>ftar melius, qnämBezaar, dum-modo abfumat, & abfoi beat con-tra£turae caufam, vt cornu Ceruifecitcumaquafimplieiin hoc ar-thriti'co.

Hinc memoria occurrlt , raeclim iter fteiffe in equo curfore(quem poflam vocant) & vt fietl

frequentius folet,ncctcm dormluimpra pauimentum lapideum tan-tillo ftrnmineß rat um : meautemtoperui fub penula pluuiali ex tclaverniceillinita : idqueconfulto,quid Iuniusmenfiserat ; ifiaau-temtelapropter vernfeem 5 cumnon admodum ph'cabilis fit , advtrumque latus plicas in cannasquafi efformauerat, mane exfur-

gens obferuauiquantitatem aqua?limpidee ex cannis pallij in pani¬mentum decurrentis: horrui pri-mo intuiturat fiatim reminifcor , pinguem vernicem aqueo exha-lantivapori tranfitum impedim'f-fe > Heöaquamillam infenfibilis

tranf-



MORB. PR1NCEPS. 425tranl'piration'sfh'ctum cflje > va-

poremquefub vetnice, non fecus,quämfubvitreoalembico in gut*tas concrem'lTe: liquorcro äpaui-roento collectum fcypho vitreoindidi, & nifi oculorum menfuraftfellit,quatuor vnciaseiuscirciter

füllte notaui, quifqucnamqne fa-nus feptemimödccem plus minusfanguinisvncias fibi quotidie fa-

bricat,vt Galenus docet , & ratiodi&itat, vnde neceffe eft in anateconfiftente tanuindern in dies confumi> quantum de nono genera-tur, alias in immenfum breui ho-motumeret.

Tranfpirationis neceffitatemmanifeftatparonychia regina do-loium: igneus enim hie tumor invnguis radice f'eu eius ventriculooritur -, quandöfcilicetoccultumibi ferraentum errore exorbitattxterius,eoque loci tranfpitationeimpedita, intercatptumacefeit, ac.ccnditurqnc (affluxum biliofi hu-moris hadtenus acenfat vulgus )

vnde fi in eins prineipiocceca, quategitur , pelliciila leuiter fairemfcalpello abrattatur: dolor omm's,&pulfatioillico ceffant: quiäde-generata,& ncftrisocnlfsinulfibi- Hitl K *lis acrimonia veluti effra&o, quoimpediebatiUjobicelibera explrat;

eoq;



4 2 4 . TACHENIIeeq; ip(bfupcrfluuixi 5 quod aliasviiiidiimalimentum in pus com-mutare potis erat, euaporat, difll- paturque.

Liquetitaque, quotiefcttnque pori a caufa occafionali contra-Jmntur,continuumque cffluuium

impeditur, & dolorem, & febremneccflarib in promptu efle, donecobftruenscaufa, autnatura, autarte fit penitns abfumpta, poriquerelaxati effumationemrurfus libe-

tranfpha. ramfinant: Omnes enirn natura:tionti ne~ indiuiduje,?«/?*»?* Vhilofopho,fpi-eefiitai ritibusabundaiicquorumplurimi

iugiter cffluentes adfluentibus

cedunt, &ita percontinuosfpiri-tuum acceflus, &c reccßus firquae-dam partium mundi , Sc natura-tum renouatio. Adcöquefpirituseß, qni dolet, & patitur, fed a cor- porea re pari nequit, praterquamä fibifimilijhoc eft äcorpore fpiri-tuali, vel ä fpirituJcorporali,quem,caue» aiium credaseffe, quam ip-fammet naturam.Ergo non aliun-

de nobis dolores , molcßias &c.quem indeconcludi't Hippocr.demorbofaero :

At ped um dolor, itiquit Magi-i'ktf'^'' ß er ' ' 11S omn ' ' JUS ' 9 ll3E c ' rca artl "

culoscontingunt, violentiorqui*dem exifiit,& maxime diaturnus,

quiq;



MORB. PR1NCEPS. 425quiq; aegerrime foluitur: huic ta¬rnen eadem> qvx articulati mpr. bo,conferunt. Non cft tarnen po-dagra,vtfupta di'xi, dolor in digito pedis, fed cft inuifibilis, prudentis,mollis ignis in Generali ftomachofcdentis accenfusin aeidoanima-

uisradiusparticularis , nulla aliaie,nulli alij liquori , qnamnrticu-lari muco pr.-tfidens : Mucus'au-tem,vt fupta dixi, cft fpermaticumdulcegluten , nulKbi quam intetligamenta > Sc ofliumcongreffumreperibüe , cftquepellucidaqra>dam mucilago albnmini recentisoui non abfimilis, hgcmucilagoaccenfum raditim haufta primoacefcensjdcindeopaca fit: hinequetarn ad alendum, quam expiran-dumineptafit . Qiiate tunc porinon folum contrahuntur, fed ac¬cenfus radius non ceflat, fortifiu-ß»,ad mueum ftftinare> & mueushunc in fui ruinam amplectb quid«efetuttt quidfaciutjr, fed dtßina.tum fatum txphnt , aitMagifter: *'*'•**»

Donecinfitus, prudensSpagyrusaccenfum corruptumque radiumiterum emendet, vt aic Cofmopo-lita . VndtrmfmH'pfocnttes: Si A» muridulris humor in aliam formam ">*<!'«•«*mutetur, non peralteriuscontem.

pera.tionem3 (ed jpfedefeifeens, veldege-



,1

'. '

426 TACHENIIdegenerans per ebullitionem, autfcrmentationemfdicvt lubet)qua-lis nam plurimns futurus fit, ama-fus,aut falfusviut acerbus, aut aci-dus, fitfaneacidus: Ergoavidttthumor reliquos prttce'tens maxi-nie incommodus fuerit, Sic vtique

dulcis omnium commodiffimusexiftit , id fiqiiisforinfecnsqitae-rens confequi poffic , is fempcr quod melius efl ex omnibuselige-requeat.

Hatten us forinfecus quserendiHipftint. morborum caufas per faporcs

fuit chimi nondum patuit alia via', quam per ci.medicMSpagyriam > & naturalem feien-

tiam fiue experientiam , hancvnamcalcauitfummusHippocra-tts,& vetuftiffimiPhilofophi:hxcnempe vnadocet » aeidum poda-gricum multiplex quidem nonefle, ficut Hypochondriacum, fedvniuS (altem fpccicf,differre tarnenvarijs attiibutis, &■circumßantijs,varifqne mutationibus obnoxJüeffe , Sc ideöaliquafftldlongiore

mora affidere,dGCt t Magiftcr quoenim aeidior fapor , eo calidior morbus, cVmaior dolor: Et licetAlcali generaliter iri macroeofmoomnia aeida fine'delettu /orbeat,in microcofmoautem'fecusoft, eoquod aeidum licet moi bofum ■>8c

pras-

pr&ceptto,num libtüo

v ide f. y tin ciaui .



MORß- PR1NCEPS. 4 *7 prxternatnrale, animatum tarnen,& fuo modo prndensmagnctis in-ftar exift't, ideöque non ftftinatnifiadillitd alcali , cniusfymbo-,htm , & concordantiam pcncs (ehabet , ficut deeiusprincipioo-fendiifaus , &ob [dinterfejeco-

gnofeuntur, vtdocuitStnex.Hkc obfeura , ardua, cryptica

prudentia , dluinitroquein rebusitä fecordem focietatem ftupefe-cit, atque dementnmt,vt nlitd ne-fandum appeilaucrit, &tanqvtamquid infame abhorruent , atque profenpferit, vtChmscap.?. ;

Nee roinodstft admiratioivs,

quod ihdefeffus , &vndccunqnccam > vetuft:'ffimam,neceffannm,facramqueartem fine ratione,>*mbartem fine arte effe declamitct, äcvnä cum vili pk-becnlaconfundar,&fareiminer,qüi errortanto Do-ftbri non eft conniuendus ; ficenim de confenfu, & di(Tenfit cnp.9. iVt/Wo 5 inquir, q'Afiat, quodCbtmia ,qu& arsaliarum artiumlange vtiliffima,Qr nobiltffima ha-

beatur >pancarationtbus munita ,&excerttspririeipijs dedutta ha¬ btat , /ed infiniti peneprocejßt y& opcratiomim formuU paffim

ex-

dtditta



428 TACHENIItxttnt,quibt>is tarnen fundamentis,& caußs Uli nttantur pauci da-ceant : itd vt ars ßne arte effe vi'deatur.hxc ille.

Hinc liquet quod Volumen deconfenfuranto labore, & anxieta-teconferiptum > veritatemfitienti

null! vtilitati effe po/fir, eö quodantiqufffima mediana: fnnda-menta fe ignoraffe fateatur, cuiusclariflimi viri errorem in fummiSpagyri gloriam , &vererumphi-lofophorum autoritärem hoc feripto manifeßare non erubui.

chimuA Chimica eni'm non fignific.it?»«<. compillareproceffus , & operari

phantaßico more,vt rerum ignari,decaniquefcribillanr, fed cbimi*

mifla,vd chimitä"fecnndumBerö"-fnim eft iapiens , qui per feientiamyEgyptiacam potefi cognofeereiu-

. ijitte pondus IGNIS, & AQVJE ,quod Natura cuilibet m'ixto corpori tribuit: baec enim feientia fola bonorum > & generoforum medi-corumgenitrix eß:quam fummusHippocrares ad amuflim callebat,vteius genuina feripta tcuantur :hancenimfiignoiaffet, hominemcxrenuiffimaaqua , &rariffimoignecöpofirum faluberrimumeffenullatenus iudicare potuifiet. Id-

ciico



MORB. PR1NCEPS. 419Circo erubefcantlocutulei, medi- i>**H*t*cique nomine indigni , qui Sa-cvam, & neceffariam, Hippocrati-cam aitem ex mera ßupiditateapud ignaram pltbem falfiscrimi-r.ibusuifimulantjvitupcrant, vili-

pendunt , aeinftarcanisrabientes

inuadnr.t,(uppeditant,lacerant,&fc vetuftiffimaefapientise cultori-

bus fronte pcrfridtalongeantepo-nunt , &(uperciliosedefpiciunt,nel'cientes intenmeö ipfo turpemfnam ignorantiam prudentibuspateficri.Hominesenimiudicio Or- bis, & populorum probantur, Scnoneoinquinatis quorundam ba-latronum fententijs Vndeluben-tes finimus coniun£üm omnes fa-crx artis blafphematorestanquamEpicuri porcos in fuo Uno voluta-ri, ibique putrefccre,cum vericatisf.una eorum laudibus ficuti nequeaugeri > itä neque eorum detra-dtionediminuiqueat . Ncsenim.hie in antiquiflimje Hippocratica:Scientis: gloriam, & detra&orum

confufionem methodum often-dimus vniucrfalcm prudentibus( prudentibus inquam 5 plcbeusenim intellec~tus non valet attin-gere,tam micrö, quam microcof-mumab inuifibili , fpiritualique»

prineipio fuiffe deriuatum) & me¬di clnam



w\ 430 TACHENIIdicinam fimpliccm naturalem In

podagra nouella ( denodofaha?re-ditaria, &c fmieteratanon Icquor)mirabilem,quam AltiiTimus prop¬rer neccfllcatcm creauit> qua:, nifi

prouenientem frudtum r.fftnxr,riuflra Deus honorandi Medicum

prKceptumaddidiffet.Intercanon

dubito, quin fplendente hac lampade nobiliora ingenia viam fintkiitura>quaincedentianon folum

pro ineipiente,fed etiam inuetera-ta podagra alijfque inorbis inultöaltiorain plenitudinc dierum in-ueftigarequeant : inuentis enimadderefaciliuscft,quämcryptica,&obfcura in lucemeruere.Quaieredeo in viam.

Emendatio autem fpontaneaaeris micreeofmi , cuiad Calid.'sdectrinam confirmandam radlcesrerum ex Hippcc.intfle oßendi:

plerumque lento pede procedit: eade caufa fpagyria, & antiquiiTimaHippocratica naturalis icientialubminiftrar nobis vetuftiiTimaminateriam,facie, opaco coagulato-

quemueo non diflnnilem 5 fubcuius corporco cortice meira 5 &efficax effentia, qvx fenfuum cen-furam non agnofeit, oecultatur >

•cuius anima arcano molli, humi-doque igneo fpirj'tu auÄa in re-

gene-



MORB. PRINCEPS. 45 tgencrato corpore diuiditur non ...folum in SAL1NVM PODA- ,"'"/«».GRICVMFEBRIFVGVM , fed *ETIAM IN fpongiofum leuiflTi-mum , 8c inüpidum PRVDENSALCALI,quodparua,repecitaquedofi per os affumptum ä longe at-trahit, combibit » &pedctcntim

innoeuum feie reddit particula-rem, igneum, animatum, & inui-ftbilem ineipientem podagricumaeidum fpiritum,non fecus, quam ffi'™ ^magnes acum trahens extendit „ atHr *vim fuam non folum ad quartamacum contiguam > fed vltra; imöadoiefeens morbus, & remediumfe inuicem comingum, ac pene¬trant , inque neutrum conuer-tuntur , prout commune akaliartificialeigneum, &caufticum» penetrat ,combibit,Sc attrahit ma.gnetico modo ignermfeu animamoki:idque tranfmutat in faponerafalfum,lingu.amnon amplius am-

burentem.D'xi. Nolim tarnen hie quifquam ti¬

bi ftolide fingat , fecretumhunc

fpiritum, mollemque ignem , dequonobisfermo habetur effe fe-tidum illud volatile, quod Kesle.rus ex vini fexibus diftillaredocet,d« quo idem ingenue fatetur nul-li vfui infenüre : quod etiam fic-

mat

m



432 TACHENIImatB.filius Valenrinus : Tarta-nim,ait>cumfc fegregauit,reliquif-fe meliorem pärtem in vino, ideö-queparuas pCflldere vires : Ergomulto minores feeibus ineffe ne-cefle eft, adeöque ex his non fieriHippocraticum mollcm ignemfatendum eft, licet qtiidamfermo-

cinales in vibe, rernm tarnen na-turalium ignari ab ignaris edc&iita firmiter credunr, di'&ifque di-ftillationibusgnauiterinfudant.

Vt neque ignem noftrum efleaquam fimiliter fa'tidam, quas exälcali cremoreque Tartari inui-cem iufla proportione in liquidocommiftis,prolicitur: quaeque ta¬

rnen perperamab au£torc(quJcu«ram habet de pranermlffis in Clii-mia ) EpiftolaeNATVRiECV-RIOSIS dicäRB 1672. Hamburgiimpreffa?profale Tartari volatilicelebratur, ibidemque Helmontinique in teftimonium falfi addu-citur : fa:tidanamque huiufmodiaqua infinitis parafangis diftat inopere a tartari fale volatili, neque

leuiflima quidem inter vtrumquecomparatio intercedit ; & ideoHippocratesnon fine ratione ex •ciamat de diaua üb. 1. Multi , in-qult,admira>itur ,fed pauci baiuf cognitiontm habm : ex multo

cniro



MORB. PRINCEPS, 4^5enim nobiliore ftemmate progna-tus tft-

Caeterum , licet dictum A P-PROPRIATVM alcali centumalijs diuerfis fpeciebus commif-cueris,nihilominus prudens,& ar-gutusilleIudex , & Spagyrusinuomacho fedens pro fua intelli-

gentia fegregat illud , quod in hoccafu fibi vtile, & neceffariumper.fentlt, inucile verö neglighjueijcit-qne.

Hn:c circumfcriptioprudenti,&Hippodatica fcientia digno fatisclaraeft > neque indiget majorecxplicatione. Iniüper Gähnt clau-futam addo , omne nimirum re-medium , quod propriafua fub-

ftamia, vt ita dicam, partes ärgrascorrcborar, &canfas morbi partialicui contrarias depellir , meritbcxccllcntiffimumncminari debct:qua ratione hoc prudens alcali proprer indignos, & ingratoshu-iuslxculifilios , & antüquifltrnatveritatis ofores fuiflit Omnibus ab-fcondendum, tencbrifqiiefilenti-

busimmergendum » ne gemmaefpagyricse , nnturaiifquePhilofo- phia: fapidi fru£tus contemptovi. bus luibus viderentur proiecta G<*-Itni fuafu , fuos difcipulos fcriouaonentis ■> vt hoc fecretumnon

T pa-



itc ftifcttmtditin*

434 TACHENII pater'acerentillis , qui adeö fnntimprobi.vtignoranttarn fuam nonincufcnt, fcdveritatem ncgent, accos , quifuainduftnaadinuene-rinr, irrideant.

Apud prifcos fic comparatumerat, quodpro!es./£fc!epiada Tibiinuiccm communicabant -fecrcta

veluti de manu in manum, qua- pioptcr, & deorum loco fneruntl-iabiti,quodremediaillorumnonitä cffentcorrimunisjatque in vul-gus fpafgerenrur, vt fic hodie i fedfandte Tibi refcruabantfub rellgio-foquodamfilentio : populovcröenara perfuadcbant,eafeperreue-larionem quandam in fomnijs ,auc templis accepifle a dijs fuis, vtin maiori pretio haberentur .

Quin imö cremato ./tfcutapijtemplo, rctnliffein cartis Hippo-cratcm prjeceptioncs medicas per quietem har.ftas , memoria: prodi-tumtft . At hodie tarn nobilcmartem adeo communem , atquetritam, &c tarn a priftino fuo fplen-dore detürpatamvidemus, vt nm-

licrculse eciam, & puerperarum fa-mulatrices eam in aegrotos exer-ccant:aitPhilrC

Qnare M^gifter hoc natura?,&(pagyricaeartisopus fubfequcnti- bns veibis olim fic explicuit. Cali-

dum,



MORB. PR1NCEPS. 435dum, iriqu.t ,nullius alterius per-mi(tionc,quam ftigidi.calidiime<-fe definlt, ncccoi.tiijfiigidum.ca-liüi , ficreliqua cmniacuiufcun-quefaporiSjVtl fa!fa, vcl acida, velamara &c. qi'as homini infunr,qi'b cnim puiribus,&appro pilaris,APPROFRIATISinquir, pcrmi-fcentur,cömitioia,& mel'iora ena¬dura :hanc Magiftri Mechanicamccnfirmat fequens hißoria.

t Pradicabat in vrbc 1671. Con-cionator cclcberrimusex SocietatcItl'u podagricr.s , qui quoties ob-feruabat uanfpirationemimpedi-tam, & paroxifmiacceffum,aflu-nitbat per os puluerem infipidum,quem det Fundacaro yocabat ,

quafi diecret puluis Tabcrnari j, &tertiö die femper fine vlla fenfibilieuacuationead officium rurfusafeendebat , dolore plane euane-feentc.

Puluis eratgrifei coloris,micansex inllpido lapide praeparatus, quieffoditur inter Palermum, & Ter-minum ex monte Cane , cu¬ jus praeparario non erat alia>quamquod lapis diu conteri debebatcum fbrtiilimo alcalizato li'xiuio ,deinde ablui , & pro vfu Vt AP-PROPRIATVM podagrae rerncdium afiauari : hanc prxparatio-

T 2 nem



4^6 TACHENUnein habuit ä did» ficulo podagri-co tabernario, qui buius puluerisfortafleinucntorerat.

Apud me habeo puluerem ita prsparatum, qui candcnticarboniimpofitusvmbram falcem humi-liflitnac flamme edic, candidifllmicoloris,, nulliusfercodoris, argu¬

menta quöd ante praparationemardebat flammaacido-fulpburea:vt aurem fulphur plane (egregare-uir , contritus fuitlapis diu cumaicali, donec feil, omne fulphur»atque addftäs fit abforpta > & pul— uisiiac Operation ein aicali fit rc-d; d ns. H:'c pul uis ful ph ure eua-cuatus folus eße ntquit, per c s af-uunpeusrepericin podagrico aci-

tlum,cum quoconcordat, r.billofaturatfurj & permifeerur,igncp.fq,dolor ceflat, donec nouusregene-retnr.

__ Adcöque appropriatn dieuntur ea non folum.qua: qualitates fimplices alrcranr, icd etiam illa , qua:infames fapores in paitium ven.triculis per errorem degenernntesin neutrum trän fm man t: fenten-

i;b. de tffi tiam rurfus firmat H'ppocr. Si*'•***«« pharmaco non videbitur opus ha-

beri, i»g»»7,medicamenrainpotuexhibeto»quibusfebris, auttranf-mutetur, autdeficiat. Propterca

me-

I



4.W.AT.

MORB. PRINCEPS. AV7medicv.inenra, quapartibus AP.PROPR1ATA dlcunuu- , alijscommnnibus pratferenda iffc ,conclüdit Gnlenus.

APPROPRIATORVM au-tcmekftioappriir.e riquoquofie-i"i nequir proprer abftrufam in fin-gulls^ncolarunmotitianîdcöque

plurimorum, etiampra'ftant'ffi-> morumarcanorum pra?fidijs no-

ßro malo defiituimur; quare, & pro nunc ea Aio loco relinqui-nms, Sacra enim cum finr, facrisfolummodö demonfirantur» prp- phanis verö non.priufquam fcitn-tia; facris ( facram vocaruntvetc-rcsaitem propter (ummam eiuf- '*'&«•*'

modi cognitionis aEitimatlonem,''s

'& amplitudinem) initiati fuerint.rirÄîäSfli-ifi—......-'•- -rum cnrationcvt a&ionjs caufavnimploraffc, neque legitut üluftrisDiofcoridcs eas pcfieritati lndi-cafte , legitur quidemdedotibusfimpÜcium frequenter fermoneminftituiffc:nonquod primas quali.tatcs,vtinutiles,reiecerint:nullum

enim fimplex primarum qualita- ^ utum exfois tß.ideb qualitates illx,vtinftrumentain maxima conii-ckraüone , & neceffitate fem per fuerunt, & funt, non lolum quia

T 3 in

i"j'i*

*



43« TACKEN IIin omninm morborum curationccarum fit habenda ratio, & intui-Uis , fed etiam vtidiot.'s, & vulgo,qui non vltra frigidum 9& calidumfapiünt, (atisfiat.

/A wuri QiurcdccttMagiftcrrQitidff-miiuin» fcrtrtinftituftde hac arte , qua:

pltbeisnoraiunt , dicere tantumdcbet: idiota: enim rudcs funr, ne-que nofcunt , quomudö morbi,oriantur, &dcfinant,nequequasob eaufas increfcant, arr.t minuantur: Ergo {nb ungit: priuatim nofceconuenit, qua:quemuis ex popu*lo cognofeere,confentaneum eft,ca vero adh'bere , & pertra&are,quae artis peritis fcircaequumeft.

Cumautem huius mall ferner»«.» *•■*Hlnnnrr nftfndf»non in HB"to , fecreto, innifibiliquefpirituconfiftar, fiiiqueeonferuationem(vt in natura femin*qua:quc ) op-tet, ideo furti'ue v*tqae prcdit&irie fc mollf jgn j inltomacho fe-dcnriaflbciat,don8c fermentj mo---------------7 .v,.i v. UHU,

K pederentimhunc fuperet, ftävr in pofterum, nee natural!, nee ar-

tificiali feparationi obediat , vcl-.--._. „. raua u U1 „ uuxuiill , VCIaulcultet, non fecfis, quam fi fpiri-tus vini paularim per infufionem,abftracT-ionem , &cohobia fe aro-matum odori itä forti vnione ma«

ritat,



MORB. PRINCEPS. 439ritat,vt deinde nulla arte,nullo in-gemo abinuicem feparan poffibi- u,t, rt t*lefit. HxcmechanicamouitMa- tnfiuuU-giftrum» vtoliminueteratampo- '"'dagiam infanabilcm cffe iudica-rct. Et ideb neeeffe (ft,vt medica-mentnm , ftatim atquequispri-mum paroxifmum paffus fit, pro-

pinetur , hiciiwenisaitHippccr.ab intelligent medico fanari po-ttft : qui notarc debct, quotiesventet fine data caufa fegnicr fit,& confuetum excrementum an¬tra pcdumdigitos non reperitur,& crura . inturnefciint., quod extenfionecognofcitur,» inftantem v

paroxifmum fignirkari:indicantuienim pori contraAi", & idcö nilexpirat , in hoc ßntü vefpcri anteWfcnam ttia grana alocs corrictas»Vcl violatarcumantippdagrico per 5. vci 6.dies continups-deglutire»Optimum ptasfernatiimm. depre-hendi. ,,

Cum yerb malnm inueteratumfit, & multusaer fortes flrdtns fa-ciat >• ,tunc arbores radicitus cuel-

luntur *>-& naues onerarce in al-tnmJaântur, fpirituum poteatiaita cogente , etiamfi oculis mini«me fit confpicuus&c. verba H'p- pocr. in hoc ftatu,inquam,fcbrilisdolor animum vehementer hcbe-

T 4 tat,



frr^

Nephriti-mm

440 TACHENI1 •tat , & intelligenrüam in affectivcognationem fecum addurit,qua-rc nil quiequam per totum illttdtempus affumendum praeter rc-miiflimumcibnm, bis tcruein diealcali podagrici in aqua d-flblutidecemgrraia prodcfi : aluusin-terea ßiuiiose li.biicafcrucmr, vt

quicquldadintcftina eoflair, e-diicatur 5 re mora fimpliciquctc- pore piitrefcd'uum fcrmcn:iimcontrabat.

Si/abuluminfcftans , &vrinaf impedimemum adfir, pra=n\nitfusnil inucni, quam Nephriticum aParaccl (o deicijptum ? aut per (a,aut abfentc prehibenrecum Tcre-

bintho , autcummacerisgrano,iocaenim vrina; srati odores rc-fociUant . Hoc Nephriticum r.b-fbrbetcalculi fabrum in renibus(qitem in Claui ex proprio reidocoagnlatore oIkndi)vreternmquecontraftura reJaxatur,ac fabulumvna cum vrina fa»licirer cffluit, &cita ftrangnria mitigatur, &fi fin.gulismenfibus, lunadecrefeente,

vfiun reger continner , reeidiuaeoeeniloanteuertitur. A'iquandoinquit H'ppoc.per fimifra morbusaritur , Cr per fimilia ob lata extnorbisfanatur .

Quorfum.reponens remm na¬tura.



MORB. PR1NCEPS. 44Tturalium igmrus:di&um feil. Nc- phriticumeum ex meris compo-natlir lapidibus, cfle potius fabulimokmfua prsrfenoa aueturum »quam vetcrem dimintiturum: cuifatis funto ea, quee fub initium hietraetatus, ex Hippocratedocente,adducit,(abulifeil, feu calculi ,vt &

morborum , rcrumqueomniumfemina, prima fui rudimenta, pro-giimim, maturicatemque ab aci«do oeculto naneifei ; quare fi eiuf-modi lapidesin alcali , feuvacuacorpora, arte Spagyrica, redaetafuerint, non pofluntdeglutita in¬tus in nobis, quin faturentur aci¬clo petiifico ibidem repeito , fibi-que congenere , quia vaeuumfo-Ihmefftnonpotefi.

Cum autem ad renes non per-uadant, Iudicc mefcnterijobftan-te , ideö fuum peragere opus inftomacho neceffeeft-,in ftomachoigitur more magnetis ciufmodialealiaper vifeeraporis peruia nt-trahunt fpiritualem calculi aci-dum fabrum fibi vnifonum in re-

nibus ftabulantem : quo itä ab al.cali haufto,atqiieabfnmpto,vnä\cum exeremenrs deiedto , rela-xantur ä contrnetura vretercs»moxquevrinafimulcum ixce \'\- bera effluit.

T 5 Itaquc



Ctrbuli pi-fcis laptl*Insomnie

tum rß catracalcul idtUrtt

44 a TACHENIIItaquemedicamentO) vtauxi-

lio effe poific, ad locumaffcöum penetrandum non eft > vt rcruminfeij Dccani de cornu cerul affe-ruere,vt Clauis cap.jjj&ödem pror fws modo reKquaomnia medica-menta, vrinam möuenria, diureti-ca>diaphoretica &c. Jbi fuum mit-

nnsabfoluunt » dummodö cumaeido morbofoconcordant, qua;idtö Magifter APPROPRIATAvocat.

Sed efl > & alius ferupulnsexi-mendus > quomodo feil, dictum

Nephriricum ex lapi'dum aceruocoagmenratum fingulari proprie-tate donari iure poffit, cum quih'- bec

lap's proprio , & d"fferemeäquibufeunque aliis femine fea-tear.

Hi'ppocrr.res Chimicus rem fol-uit e xemplo fic : Si vina dfuerfa ineo inftanti fimul con fundas , & bibas, non efle eiufmodi"vinorummfxturam ins. falubrein faluti: Siverö plmes fuecos diuerfiflima-rum vuarum abin'tioconfrrmen-

tatioconcoquat , fitindetunefa-luberrimnspotus,non feciis,quamThetiacaex d ;fFerentibusfimpli-eibusper fermenratfonem couni-tisfillarft ramen feminitm porefta-te) euadit fub vnitatis fymboloin-

figne



h%mi>

MORB. PRINCEPS. 443fignc medicameiuum , ideoquefermentata ab Auicenna magna;vircutis titulo infignitur.

Idem efto iudicium de multi- plicibushifcelapidibus : hl eiiimomnes quiä fub vnitate foluentis >& fermenrantisfpiritus coalefcüt,idebconiunctimpariter in vnita-

tem tendnnt,itqueconfpirant. Inhatic aiuem rem de appropriatisteftem experientiam Magifterap- pe!lat:teftatur cnim,le cum friidtufalutisdediffemane mandragorx p e iK -„ iradicem mcerore confcc~tfs, ma-leque babentibus, & mortem la-queofibi confciicere volentibus,minore tarnen pondere , quam

quöd furorem excitet . Vnde po.fteä elicit:morbumaliquandb per fimilia oriri, & per iimiliaob!3taex morbis fanari.Plura de calculoindicabit Hippoc.Chim.Quiä vtileeffe ait M*giftir » eorum,quaeof-feruntur,varietatem conßituere :nam propter varias cafuum attri-

butiones afleuerare non oportet»quod vnum aliquod remcdium

profuturum fit.Quare in hoc cafütormina G ventremtorqueant,po-tumdaucus aromatizet , vel fo-menti more ventri imponatur,hu-ius enim odorem ä fnbulo-quo-que prseferuare docet Helmont.

... T 6 Qui-

Dtuciu



1 \ 4 44 TACHENH■ Qiiibus ^luns in podagra prae-

ft-rtim tempore paroxifmi ficcaitltcii in tftj iis pbarmaca nonconucniunt,htmin* qma extennant,& calefactum, ait

Mag :fkr , inde venter indi'esfe-gniorfit, & tandem purgantibnsv;x aufcultat ; propterea fatiscftcorporibusillisrofarum , vcl vio-larumconftruas recentis mediamvnciam ptas minus fingulo matteraanducare,mox fuperbi'bcre hau-ftnmaqiia;diftillat.x meliiTit , t.el borraginis,doneclponte alunsfe-cednt: alii amant cafTlam recenter cxnv.dtam • & remiffo dolore triave) quatuor grana aloes violata;media hora anteccenam> eti.imfi

fc-bris adfinnulli incommrdo funr,imö vfus tius etiam preferuaci«Cjvna cum podagneo aJcali ( vt antedixi) frequens cfl'e potefl b :s nimi-rum in hebdernada , ne peiegri-num fermentum moliem ignemin ftomacho fedentem i'uo odorecontaminet . Öfter ex fimpheifurfuris deccöto etiam prodeftct'ia fa is commuivs dracrv'i.

Fnqrens mihi vfns fuit olim pvjeferc'min vrinae penuria d'dtüalcali cum tantillo terebintlio nonccc"r.o.&facharo in piktlas forma¬le, quasamicernm diuerfi cumftüOTä fwinplitunc polt primam

iiuia«



de muliis

MORB. PRINCErS. 445inuafionem, inrcccnti nimirumPodagra , & Inhunc diem dein*eeps ni) quicqnam doloris poda-grici paffi funr,& hax: regula taneanifatistft.

Alijs aurem non itä feeliciter cc ffir, licet indnefx fint küx per,annos , nam podagralonga, aitMag'iftcr, ob id in pre mptu reme-duun tenent , & fanc tenendum,qncd prudentijegranrm cft:prop-tcr cnim merbi longitudincm, vc-tcres curam per duos nonnun-quam per tres annos inftituebant, propinabantque femper reme-dium luna decrcfcente,&dcbili,ideft , ante ncuiltinium trcsvel4.

dies»

ferne1

aut bis (ingulis diebus»vt (upra dixi fei!, pweferuatiue,di-dtesenim dies fuperando tarn cal-culi,quam podagra: fabium opor-tuniorescbfernaruntexpeiti, do-centeidMag!ftro:Qiiidam morbi, Ae mniitfemel per menlern occafio eft , vt ni.*icurentur, iriquit. Nam contraria paulatim indneere oportet, & in.tei'qiiiefccrc,docetibidem.Hacque

methcdofncilitatemagis , quam deam,violenriamcdcatur > mediousli¬quidem, fi fivffeceritadcogncfcen-dumifi fficitetiamad fanandum.

Ab Arthritide verö vnirerfaK plurimoshacmethodo in minus

Uibus



k

44« TACHENI1tribus menfibusconualuiflenota-uimus.

Quandbque in vehementiori parox'fmo exardens fynouia, vdmucus eiiam contigua accendit perioftia,firquemal um dupkx,ar-thritisnimirum > &membrana-rnm , qvx articuloscingunt, in-flammatio,cum tenfione, & dolo¬re inflammanterhic flatus externaetiam fuLfidia expetit , quorumquxdarn huius methodirac>one,&cxperientia approbata paulö poftrecenfebo.Nifi eni'm quisha?cat-n ibuta, ßrcircumflantias (vtaitMagifler)obferuet, tuncfanepo-dagrn, etiamfi adolcfccns,inter in-

curabilia admurerabitur.Icaquc podagric: dolon's caufanoneft humormatcrialis ä capitedefcendens, (ed fpiritualisauraadfimilitudinem illius , quam in se-grotanteauro oftendi. QiiarcSe-

4t loch in nex:Methodus,quaefan'tatemnoninducit, vt excrementitia il'a ma-terialis, permutanda efl; (in veroad fanitatem vergat: nihil omninötxhis , qua;adhibermir,auferen-dum > neque aliud quicquamad-iungendum,aut apponendum.

Igitur non confiftit morborumfanatioin folo remedio (egli ha de belli fecreti) fcd potiusin vetuftif-

ßma

komme



MORB. PRINCEPS. 447fima natuiali,& fpagyrica medcn-di rnethodo , hanccmitenet, ilüdifficilenonerit, APPROpRIA-TA inuenire fccrcta , vtvocant.Vnde Hippocr. Quaecunque in i'*ff>8'"artemcdica prudentia difcuntur, n,bui& inueniuntur,autdc ribis,aut demedicamentis, ea ab ijs dffeere o-

portet , quiartemperft&epofll-dent.Mcthodus ergo, qua fanitas, ci¬

to, tutö, gtiueunde reftituirur, cßVera, naturalis, antiquiflimailla,quam venerabi lis Pythagoras, &Plato in i£gypto didi'cenim,qiiamque abfconditam volnit Demo-critus, quieam foli Hippocrati pro

compenfatione vifirationis reue-lauit, illumqueadftrinxititä, vt prsfationioperum fnorum fokn-neiuramentuminferuerit , quodcoram Dijs fuis prreftat , fe hancmethodum alijs non reuelatu-nim , nifi qui fuerintdefuapro-Pria familia,aut de ftirpe eins,quifibi hanc communicauit , 8i qu{idem iuramentnm praeftitiflent.

Hatte Galeniis ipfcvteius vitateftaturin jEgyptoquajfiuic , vbiolim naturalisfeientia flornit: hu-iufmodiautem qrrerendianxietas,& peregrinatio pro triuiali me'tho-do tanti non erat: vt infuper quo-

que



~

448 TACHEN1Ique inramcntumaddcretur: vtpo-'tequx in vrbe nunc domiq;tnm.faminis>quammagiftris a*que notiflima proftiruitur. Vnde tandem

^.«cj:. ( j a | enus fcnior üaßta$ non am- pliusnudasJmploratqLialitntesjfi-cut in iuuentiue: fedcum Hippo-crate vniucrfamconcludit dcdtri-

nam. Afedicawenta, inquic, pri.mum oblata ( non concendit deqnalitatCjVt inuidus ,& lmidiis ni-miumquefapiens vrbis Myops defperniolicalore ) ß pa»lalut» con-feramjamttfitardius eurem , taJuni vfurpanda: nee fernere proti-tius ad aliud tranfeundum : quatiuiem noxia fum , flatim remo-utnda.

Fx\h effet mortalitas > fi Galenifententia , vel in podagra; fairemcurationeobferuaretur.Reperiun-tur tarnen itäi 11 exerementis fub-merfi, vc potius cum pltbe cerui-cofa voluntatc errare malint, quacum pnncis vefitatem ampleÄi.Satius eft fpalam feribit Doringiusmagna; neftimatienis vir in Epifto-

larumvcluminefol. 1193. Karinseft, *nqntt , me in Naturali Philo-lopliia, & Hippocraticamedicinaminr.scfle verfatum.quamchimi-corum placitis effc imbutum. Hienon (dum contra fummi Hippo-

cratis



MORB. PR1NCEPS. 449cratispr.-eceptum,quo vbiquein-culcat: Natura fcientiara c fie me-<iico neceffariam, (cd, & contraArlftotelisdoön'nnm» qui6. Me-taphif. cap. l-collocat medicmantfi,b naturalon philofophiar»» C btcinqult, tß(cie»ii*.

Cceca htec cbftinntio (air Philo,

foplnis) duasinfirmitatcs homini- buscommunescffe > mnnifcftnr-,quibusimpcdiunturea, qua* ipfis

proponuntur, cognofcere,& qvxmentem ipfoium tanquam tenc-

bra? obcaecanr, pdccatum vidtlicet,& lgnnantia. Peccnti nomine ve-nit inuidia » aot a-mulatio , autodlum, aut aßc&us >qui praiüdi-

cium , &cmnisgcncris vcrfntiasratione carcntes caufat ,qvx tpfasin tarn fortan mentis cbcxcatio-ncm pncipitat , vt nullo modocedere velint: imb rcmcdium, &dcc"hinam,vtraque fibi incognitn,apud ignorantes, & vulgi plebemcauitlarl, & vitupcrarc nunquam,&nufquamdefißiinr.

Eiufmodi ignorantia id nrb s

Indicat, eofdcm in cognitione Na¬turalis PhilofophiK , inHippocr.fumma fcientia ac in praparatio-ne, & compofitionemedicamen-torum peregiinos, ac hoipttesefle,vtClauisvbiqae manifcftis argu-

men-



4 <o TACHE-NIImentiseuincit: Hincenim enVla-moribus fuis» vnlgo,& ignaro po-

pelloirriponentesprefcribere , acVilipendercqnodignoranr. Vrbisehim moniales plerumque in baecverba erumpcntcsaudio, V.V. ! </ntftro mtdico non vuol fentir defpagyricA : quibusreponens expli-

co,quid fitfpagyria:Mcdi'cum fei!.fine fuae artis, nbminifqueincom-modo poffe effe nui ficum, marhe-maticum.leg'ftam &c fcientijsor-natum longe di/Iitis ä medicina:medicumqueeffe muficutrw alea-rum, feu cartarum luforemaegro-to nil prodeffe:Et quare non poflfi teffefimöex officio debeat) id,quod

artis eß,& ex quo.vt eloquar qiiodreseft, ipfa medicina , &qiiirquiddeginris habet.orisinem defump-fit ? N-turali'sfeil. Philofophus, &cognitor propriorum inftrtimen-torum, & remediorum ? Non ita,

pridem vrbis patritiusdecumbens,v.'fitatus a medicina? pubüco le-ftore, &interfermonem, quemmifeebant, fauebar patritiusfpagi-

riesfeientias: cuf iedlor hiulco orc proferebat, eam faltem verfari cir¬ca Antimonium>& mercurium,&ideö calidiflima parturire reme-dia, qua de caufa in bis regionibusnon effe eius vfus,fed folummodo

in



MORB. TR1NCEPS. 451Jn fiigidis,vti Germama, AnghaSee. , ...

Sedvt verum fate.nr, cauillato-res hos nullatcnus mc arsue fcrre,nTi enim fejenriam alii> auerte-rent, lucru«n, & munera frequen-tia Gbiceffatcnt: qnod deirimen-tumnosnon timcrm's : ideoque

palam profirenuu Nanu:? ,: &fummi Hippocratis dcclnnas in*terpretesefle . Non nego intern».i» vibe quam plurimes ciniflones»&deceptoresreperif, contra pru-dentiOlmi magiftratns vigilan-tiam :W tarnen omnes Ane diftin-ftionc fpagyrorum catalogo vul-go inferibunutr ;non fecus, quamin alias ptofeffiones> &om6Wn^maxime in medicinam indigm

Sciant ftaque ifti Theones, artisabufum non tollere vfum : neeaferibendam eulpam arti , qujenon tft artis , fedarrificistimliimtemere aflumentis , de quo abufiiipfc Hippocrates iufpirans protu-lit. Affdicinam omnium artiumnobil'ffimam,nuncauttm omnium

•Vilijfintttm eße propter ignoran-tiam eorum , qui tarn male exer-etnt. Mtdici tarnen prndentis,ar-tequeHippocratica digni genero-fus animus, vulgi calumnijs ne-

gle-

de lt£t



m~45» TA CHE Nil

gledtisaltapacepotitur , circnnvftrepentibtisvndlque in feimperi-torum conuitrjs, optime cofifä'usiignoramia: morem effe , ftolidccitbachari in virrnrem , debiriun.que vicifTTm effe virtutis, eiufmodifibi innocuis fubeffeininrijs.

Carterumqui propter eonim,qua: plurima requirumur defe-&nm,prajnominarum prudens al-call, Tibi oportunc prapararenon poteft: vrgcat intcrim necc (Titas:fauie cgo autor ero,nil effe fumen-dum ,quod alcali infipidum leue,nc fpongicfnm non fit, vt fitiens,acida crrantia cum auidkare tra«Jiat,abforbeatque.SuperadditGa-

Jenus, quod&fitpalatomaximegratum,acfamiliäre, & contraria-^!.--------- 1-).-.. J __ „;l________|„„ . ..fit i'eqnens corollannm.

ConuTmm petijt vir Nobi!is,quiinvrbe peregrinus erat , propter narium hjcmorrhagiä admodu.rn pallens, planequeextenuatus: hieoftendebatfungi fpeciem , quemcum manu teneret, vt inealefeerer,ceffabat hoemorragia incanramen-ti inftar , fimgum autem betulLnumiudicau ;,hn.iusenim odoremfpirabat , eiufquecoloremrefcre- bat.Ceffabat autem hjemorrhagiaindubitate, argumento,quodinfiy

(US



MORB. PRJNCEPS. 453ttrsfecrctus fungi (piritus concor-dabat cum impetumfaciMite, Uli-qne certumtemporis fpatium ad-hreutbat, adebqueremedium hocmorbo appropriatum dici poteft,quid ä. nullo alic,quoui per annos plurima txpenus erat leuamenha&enus fenfit, adeöque inuicem

fefe cognofcereneceffe eft.Sic ipafmum feie continuum

mitigatum vidi ä lineo filo ä malafamiinadu&o, &alligato . Ha>morrhoidum continuum dolorema craffula radice : Sic Febres,Epi-lepfias, vteri ftrangulatus, & fimi-lia a luis appropriatis perlaptis >vtHippocr.Chim.dataoccafione re-ccofrt -: imb ipfam pcftem per Pa-racelfiZenexton . Et ratio eft in promptu: totumenim corpus idebtraiifpirabile,& permer.bile natura

pldimuit, vt continuc e nobisex-lialarc pcffenr fpirirus , quinouisaducnientibus locum cedunt,qua-reMagifter: quod vnicainfenfilistranfpiratio pluriscffet,quam om-nium vulgaritim artificum purga-

tio:hi('piricus cffluxi'cum foli cflfcnequeunt , fenfibciantquocumconcordant, imö attrabuntur nonfecüs, quam magncs ferrnm, pro¬ bat luxcandela?in Clauis cap.9.

Cum autem totus mundus, &quic^



w

4'54 TA CHE NUquicquid habet eins ambitus exinuifibili fcereto fpiritu conftet , vtexHippocr. fuo loco oftendi : ficquoque podagra? caufa nullamaliam prjerogatiuamhabet, fed fi-militer ex inuifibili ignt, &parti-culari anirnato aeido impetum fa-ciente fpiritu conftaredebere,ne-ceffe eft: Hippoc.docet, experien-tia firmat.Fultus ergo di&is ratio -nibus

Confideraui, num pro ingenti- bus podagrae doloribus fimile nonreperiretur Zenexton, quod,ficut prarnominata,attracliuam illamvifrii quam in omniumfeminum profnndo demerfit Omnipotens,

vt cap.4.oftend;',haberet, concor-daretque cum Hippocratico diui-no in hoc morbo, tique concordi-ter,fi non in perpetuum, faltcm adtempnsadhereret? Necvanafuitcontemplatio ! Anmletuvn cnimappendi,ita vt ftomachiorificium»natalem feil, locum attingeret,quodvtfpongiofnm, ramm , &vadium fit, ficutipfaterra, ratio(badet , qt>32 quoque attra&iuatvis, & inanitionis gratia trahit,&forbet fecretum multiventris fpi-ritumSolisfiiiumad fuosfincsvteftendi . Hoc amuletum, quiäalcali vices gerit , eiufque aniina

poda.



MORB- PR1NCEPS.455, podagiiEanimntofpiritui permix-ta,faturaurrtandemalcaliummo-re , & Wcofcnfimamitt;ttra£ti-u*m vim, quare illud quandöquercnouandum effe notaui.

■"Quemadmodum autem totusmundus txortus tft ab vnico in-uifibili prudenti igneo fpiritu «

quemex H'ppocr. (uo lcco SolisFilium cftendi, ideö, & hodie. fo-larilumini cequatur fpititus vitalisnofter»qui per fermenti fymbelumfais in ventrculis varia cffiaain microcefino fubit , in ccuiis

videt&c.vtdixi . Sic per inopor-tunnm fcrmcntum , (eu odorem

peregrinnm dolores cxcitat , ideö

ctiam multiventrisfpiritus micre-cofmi dicicur . Hie leeret us fpiri-tus , & Hamens vnica res nullaalia rc vt dixi » Blagis afficlcur»quam lumine, & odere, eö quodlux 1 & odor fpititus immediate

pttingant , & penetrent, vt patetin Canis crypta , in cellanis vbi

potenscereuifia fermentefeit > Scaliquandö ibidem dormitantes

fuffocat, odor calcis &c. vt Clauiscap.9,Qimre Amuleto adiungen-dum tftCuffumigium,quohyber-nö tempore ipfam perfnndi le-dkum,cumcaicfit,accenfis carbo- „ajbus irifperl'o , aeftatevtftimenta düu,

imbul

Qui nmcredit ani'mam ani'

m* ntifee-ri dimens

tft.Hippuc.hb. 1. de



w~Gleich

Wieder feihe Gricbif.che artz^derne vonder ohri.

g'tit dt tccnfur vff>getragen*Konte ni~

thtbegreif fen dafa-räma ipfarei Natura

fei , deffenfiufidadementia

diefe fchrift i,gant-Z?r iabrezudrücken

gebindert,

456 TACHENIIimbui poffunt, &<kbcnt. Huiusenim fecretus fpirirus animatusimmediatefcfe animato podagricomifecre , Sc penetrare potens eft,atque continuato vfu ä paroxifmo praferuare, quia inter fefe cogno-iainrur aic M.igifter, & ideö etiammateria Imius fuffumigii ariimae

nomen adepta eft.Omitcendum porr6 non eft 1

quodin nngnisdolotibus>&cru-ciatibus ftatim ad compefeendoscosänimuseftadbibendus , reli-£tls , & poftpofitistantifperaliisintentionibiis» donecdoloriscar-nificinacefla, inquoftatu aftansmedicus non minus faspe ruborc

fuffunditui ;& pudore,quam arger dolore.Quart ex topicis ipagyr'ca , &

antiquiflnna Hippocratica nie-thodo inuentis, & r-ationeäppro- batis fele£h'ora nunc memorabo:nffeucrare enim non oportet (Ma-giftri verba) proprer varia attribu -ta, &circurnftantias,quod vnnmaliquod remedium applicatum

ftatim profnturnm fit, & ideo va-rietatem conftituere ratio fuadet»hoiiim plurima ä vulgo praßi-cantium , & ab Hippocraticave-tuftifliroamcthododiffe&i citan-tur, nulluni tarnen horum legere

aut



MORB. PR1NCEPS.4<7 .auc videre contigit , qui mini-mam rationem addere potuiffet-,quare hsec itä fierent? Cumautemcitum,tutum, & iucundum auxi-üum animaduerterint, & ad frigi-dum , velcalidumquadrarenon poffit, vel nocuum > vel empiri-cum vocarunt, manifefto argu¬

menta, ä noftris hxc,6c alia excer^- pfiffe, & eö ipso ignorare fe teftan-tur, in Natura Icilicet nil vnquamfieri poffe , cuius lcgltima caufanon procedat.

Atnonfolummhis > fed &inreliquis omnibüs admodum ieiu-nos fe manifeftant: exempli gratia*

bezaar,d'cunt,vrinam, & (udoremmouere , perlas cor roborare &cnullus tarnen, qua ratione fic in-dubitate in corpore humano age-rent! ScidebduStikdtarij a prin-•cipioad finem vfque funt , ma-nent, & confenefeunt empirici,&experimentatores,femper difeen-tes , & nunquam ad veritatem peruenientes,fic enim habet Au¬tor in Hollerlum de Vinaces ii

l'ay prattique cent foit > '/ n'y arien tneilleur [ous In ci «C««/.attamennulli podagrico pro-fuetunt vnquam , qwarc Ulis je-qeptulaqucedam, qi ' • > &tngidofermonereb' i..- füjeâvc

V fa-



458 TACHENIIforum cognitione latis eft, fuper-flila, ait Philofophus, difcunt,ne-ccffaria igndtant, quiä aliud noncognofcunt,quamquod externofenfufriget, velcalet: ideftquodncfciunr,fcircnolunt.

Sperma ranarum, luna decre-

fcentf, collectum, Sc ex balneo adficcitatemdiftillatum,prolicitamnquam alcali infipidi ditiflimamdabin, vtHippocr. Chimicusrac-chanice docet > qua? tepida cumlineis pänis applicata calidae ignc^-que podagrae optimum cft refri-gerinm. Aduertat tarnen patiens,ne aqua: addatur alumen, vt fua-dentCrollius ,Sala,Tenzelius,&c

ali;: licet enim alumen fit refrige-rando , efus tarnen adftringentia porös cutis claudente, diaphanrefisimpeditur: dolorq"e. in ecceffumaugetur:expertor ecie.Vnde redeHildanns > alumen podagticis effcinimicnm, monet.

Multö promptiiis dolorem leni-ncris,fi aqua; praedi&a: alcali acue-

ris, fiue multiplicauerisadditionealcali vrinse, tali proportione, vtinflammatam > dolentemque par-

ptmnu ^ tem applicata aqua non pungat,i*Vr"«,V tl uod ' ' n g ua facilimc metiri po-Htr*t. i. teft.Cumautemexmagißrilibrofftß.t.ii demorbis, totumcorpus,dumvi-

uitur,



MORB. PR1NCEPS.459uitur, tranfpirabile habeatur, do-lenti toco tepide duplicatis > vdtriplicati's linteis fomenti modoadhibita > nonpoteft alcali vrinenon attrahere aciditatem ibi ebuJ-lientem, &cute per fomenti calo-remrarefafta , acidum fpiritumnon extra corpus erumpere» ac

proinde quietem non confequidolorem ,vtrba Htppocr. deßati- bus. D.'ctanernpe aqua non primrsqualitatibus, fed abfumpto, ac at-temperato acido igneo, refrigeraredicltur •» ex quo pofteä magno pa-tientis folaminedolormitelcit.

Alij> locofpermatisranaruma-quse, fpirituin vini eligunt , atquevrina: alcali commifcent , fed vbiinflammatio pnEiurfet, -ca ute pro-cedcndumeft: aliascntmvrit, SCveficas attollit: etiamfi locus affc-clus plumaceolo leuiter tantümeoperungatur.

VrinaVfpiritus commodiffime,ac celerrime" paräbiturex fale ar-moniaco, quod nil aliud eft, quamalcali vrinae ligatum > vel condcn-

fatum cum acido commum falecibario, vt docet Hippocr. Chimi-cus cap. 2. Si enim armoniaco ad-dideris xquam alcali fixi ( ex. gr.Tartari) portionem, & ex retortavltrca lcui calpre ambo vnita pe-

Y 2 pu-

>• i



it iUta

4 6o TACHENII - puleris, in illo tepore fixum alcalitartari ample&itur , trahitquead(e acidum falem cibarium,& alcalivrina:, quia fugax, & volatile> Aumidist hora fpatio , in mediocrismagnitudinis vas recipiens fe re.cipft ab igne fugiens volatile , al-

biflimuraque , qui (eruanduseftad vfus pradictos vafis vitreis ce-ra perquam optime obturatis.

Hac in operatione iimpliciiTi-ma,naturaeinfttumenta rarefa&ionimirum ■>& condenfatiooculismechanicepatefinnt. Alcali enithvolatile vrina: liberum dimittitur ä focietate aeidi falis communis ,feitemm alcali tarrari fixiori copu-

lantis. Vnde alcali vrina^fi dolen-tem locum podagricum attingit,acidum rurl'us rrahit , vtpote va-cuum,illoque faturatur: & in neu-trum ambo vertuntur. Vnde Ma-gißer : Generare, & interire idem,commifceri, & difeerni idem . E6quöd Natura vbique, fpagyrice,&:maxima intelligentia penfa fuaabfoluit, fiuerescoagulatasrefol-uat,fiuedemutn foluta coagulet.Hinc exclamat Geber : Naturamin'rter , fiue (pagyrus profun-dum babeat ingenium.

Recens etiamvrina fani pueri,in defedu aqua fpermaris rana«

rum j



MORB. PRINCEPS. 461rum i ex Balneodiftillariporeft,adie&ocinerecommnni , cuiusalcali forbet acidam vrina: par-tem ■>& alcali vrinm cum aqutohumido afcendir per ak-mbicum:hsc qitoque akalizata aqua pliui- busprofuic.

Ex eodcm fnndamento .paratur.ex temporeabforptiuaaqua fine_>vlla diftillatione,fed iimpücimix-tioneex falis armoniaci pnlueri-zati, & alcali tartari ana,cui mlx-tura; affunde aquae communis ,tantum , quantum pro folutione

' rfuffici't, & lineis molliufculis petijsduplicatis , fomenti modo tepideapplicatur.

Sunt, qui Ia&e recens mnlclovtuntur,eö qu6d inter alcalia,quejacida bibunt,, infimum jocum nonaliam naturam mutatur,proptercäomni bus non a:que confert, pla-cat interim ■>& mitigat acidumignem trahendo, locique afperita-tem demulcet, prarfertiiti quandöcum hyofciamo ferne! cbullferir,

vt habent ab experientia plurimi praAici.HücetiamreferripoteflCrolhj

vnguentii Anodinum praefertim.febre abfente, ab huius enim vnicatepefatta vn&ione affli&iflimum

. V 3 ä-

■



a6z TACHENIIarthriticum ä doloribus liberatumvidi,quideincepsfofpesvixit: ca-ue tarnen ab hoc, & aliis omnibusvngnentis, fi dolor febriculam co-mitem Iiabeat.

Sunr,quivirga, feu fmilacar-dunt dolcntem podagricam par-tcm, doncc rubelcat > fic aridumtxpirat , & a doloribustuti vi-viunt .

Caro bubulaalcaliditifllma,vtHipp. Chim. mechanice c ftendft ,kcii pra:fertur,vt& prad'ctisom¬nibus : huius enimfiuftumcru-dura fine pinguedine partem doîentem olim luperligauimus , äqua malle vcipcriquc mutete fadi-

citcr filucrc dolores : memores ,quodaliquandöquidamitä leuif-fimoteiureuir pedis dolore , VC fo-ras in puuntuiit vywui iua pLX— a&urus negotia non dubitaret,ve¬rum in innere parum progreffo».dolor inertbuit maiorem in mo-dum circa malleolum externumSi'ßri pedis , intenfiflimo cum

uciatu : & deficiente vectura,

pedibus domum laborioserepetiit»carnis bubulx frufium illico ap- plicabatur,cuiusalcali aeidum do-loröfum > &igneum eledtiuevelfpagyrke trahente, fequenti man«locus circumquaqueveluti atra-

mento



MORB. PRINCEPS. 46-3mento confpurcatus atervifuur,maximo patientisterrore : dolor tarnen plane fublatus aberat: Eiul-modi enim nigredo fanguis eratabigneoacido calore , violento-quedoloriferoaiticulari motu ex-travcnatus, acexpreffus, quiabalcali attrahentls appofitu rare-

fcens paulatim expirando euola- bat. ...

Infimumlocumhic etiam nonhabet fpiritus vini camphoratus,

prifertim ä rofmarino rectiflca-

* Infuper puluis radicis confolidaemaioris cum aqua communi in

puitem coqnitut ■>quam minimi

diîti ^roflicie dolcnti loco applj-catam", optimum mitigatiuum innouella podagra, primaque dolo-ris inuafionc deprehendi: etenin* poft tres,vel qtiatuor horas ä partecleuatanaresferit odore ex putriacido: argumento ,acorem extra,here . Inueteratae tarnen podagr«ni! commodi adfert. r

Dolore & ftbre , etsiremiflis,

Icaoxgruni fibi non obligante,attamen inceffus,ac ambulatio im- pofllbiles funt : videntur cmramille aciculae iunduras lancinare.Vnde pro hoc ftatu oportunumEmplaftrum compofui ex meris

V 4 alca-



464 TACHENIIalcalibus , cuius praeparatiohrec

Ifc oki rofati Hb. I. cakfiat in patella, adde faponis albi rafi vnc.iiii,liqiicfa£lofapone, addec eruf-fe,minii, ana vnc. iiü. ccqne kn¬ie, igne continue mouendo ligneo

paxitlo , donec empkftro durio-rem confiftentiam acqnirat : Sienimeo öuritiei ncn adducatur,rurfus in acre mollcfcir, quid (apo-narium alcali humidum ab aerertirfus attrahit : cui demnm ab

jgne remoto, & non nihil refrige-tato addatnr (üb continuaagita-*tione camphorae vnc. i. priusfo"-lurae in mortariolo fpiritu vini ad

pultisfbrmam.Hoc cmplaßriim ex mens alca-

libus compcfuum mirabiliter nonfoliim acidum podagricura ibi¬dem latcns 5 fed & apeftemata,tu-mores duros,pedumcallos>variosdolores tamNephriticos,qunm exÄcido vbieunque obortos, etiamslfebriles promptiflime fopit, refri-gcrat, mitigat, adhaeretquepluresdies mperpellemexten: jm , tan-diü feilieet > donec poris.apertisacidum morbofum exhalet, tuncnimirum degenerata humiditas.expirans ä eine depellit; quod autesnorbofo aeido non concordat,

ems



MORB. PRINCEPS. 4*5illuddolentj loco, nequeadlmef»nequeadltltt. #

Huius alcalizati emplatm cn-comium hie non adduco,vt mihieffe vclim ceu hxdcrä fufpenfam >ficuttitillabundisdccanisacetum,fub pompofotitulo://»>"«* vene 'ris noßer,(al vini no(irum-> magi-ßenum tuftrumj?ßmli* "oßra\neutiquam verö : abhorretemmanimus meus ab eiufmodi vanisoftentationibus,quod norancqui,Tacheninm liberi candoris alum-numeficfciunt. , , . -

Decani verö docent^dolon po-dagrico oleum fapoms effe leni-men,iftud tarnen oleum ,quod ex

fapone ftillando eliciunt, cum nilaliud fit ,quamdiftillatapinguedovnäcumfixoalcalico&a infapo-nem, eorum vanitatem pro dolore placando Ulis lubentes rel'inqui-mus.

Eft ■>& alius Arthriticus dolor fine inflammatione,& ruborequi plerumque fcapuHs itä infixus haa¬ret , vt refpirationem non nihil

aggrauet: hie ex aeido dolor, quiänon profundus, facilime" ideö mi-tigatur potentiori aeido_, ciliarehuic vlui fpiritum vitrioli Opti¬mum effe deprehendi , ab vnicaenimhuiusvnttionequies.iequ.i-

V % tur;



dt liquide-tum vfit*

466 TACHENIItur : cauendum tarnen, neinter vngendutti linteamina, feil veftes.alicuiusmomentihoc fpiritu at-tingantur : easenim corrodit, at-quefnftarignisvrit, tarn diu vfir gendo cum lanei panni fruftu-lo continuandum eft , vfquequo

parsdolens piwgi fentFatur, tuncab vnc ione ceffantes locum ab.

luimus tepida aqua , deinde fuper-linimus oleo Hypericonis.

Addit Magtßer, acetum(eiusenim tempore nondum innotue-rat vitrioli fplritus ) valere ad po-dagram,G n^n corpus vulneraret,eadem etiam fe_x vini facit: frigidjenamque podagrae (ita loqui lubet)

quandö fciL dolor igneusabeft, a-ceti fotus accommodatiflimus eft. Notandum hocloco, verum

non effe, quodtiubafcribillat:/pi-ritum vitrioli, & fpiritum fulp (iu¬ris 'dem tffe , eafdemqut poffiderevires : quam äffertionem pemitio-sefalfam effe deprehendi , namfpiritus vitrioli fex dies, totidem-que noctes igne reuerberii natura: poflibili expulfus , mercurium, prarcipitat:eundemqueeofimulipfo reddit longe conftantiorem prajeipitato per fulphuris fumumcondenfatum,vt vt ofeofum. Vi-iriolum enim ab igne cum non

heile



MORB. PR1NCEPS. 467facile fugiat , idcömercuriumabeiufdem acido, fiimioreconftan-tia ditari , ecque perfc&ioribusdotibusinfigniri,quamafulphu-ris ftagmate pracipitatum, neceffeeft . Mercuriusnempe terreftciscum cadeftifymbolizat:eorumcnim, quibus iungitur, induit po-

teftatem.vt docuerunt Veteres fubcxperientia; teftimonio: vide Cla-uis cap. 8. Adeöque Turbith mcr-curii ä praedidto vitrioli acido vc«niens, eft medicamentum nobile, pvsfertimadveneream luem, fi-miliacontagia, peftilentiakfquemorbos , exhibitum in rofarumconferua, paftaRuffi, aut in fucco n, u w sliquiritias > fub pilulari forma &c. de mtrtvCaue autcm , nc ipfum commi- fi » f««f*fccas cum fcammonii refina , vtl '"'• *tcrebintho , vel gummi gutta, vtdocetHartmannus: omnis cnimmercurius quocunque modo prx-cipitatus, pingucdinibusirretitus,vilaxatiuaexuitur , & ha&cnuscinnabaris, quae eft fublimatusmercurius, aluum non cit, pin-

guedini fulphureae combinata.Ifchiadicusomnium arthritidisdolorum grauiffimus ob dolorismagnitudinem, & fymptomatumfuperuenientium momenta , fe¬dern in profundo habeat , neceffe

V 6 eft,



ZütHt*

468 TACHENH 'eft , idcb inflammatioraib extraapparet . Itäque ad falutemflatusintus co lcc! detentusdi'fcutienduseft. Cibi conueniunttantiHofatu-rcg :ae ruomatizati . Podagricummedicamentum cxhibendum inhauftu iufculi',vel vini J'emel ebul-litij vnä cum qnatuor feminibus,

calidj's maioribus,& locus affc&u«foris perungendusolco lini: äef'u«

perque nc&ü fouendus applica.eionctepefaÄl facculi cumini fe-mineruditerccntufo , &furfuricövnmixtoreferti. Pradente ftbre,v ehemcntique pulfatione,fangui-nis n :flfiomirinYeconfcrt: eä ab-fente phlebotomiainutilis eft,atq;lini oleo adiungere prarftat dimi-diam> vel quartam partcm olei la-terini rt&ificati. Hacque fimplicimcthodo, brcui temporis fpatio,fani'tT.s induci teilet , dummcdömorbus inueteratusnon fit.. Sunt qui cITa humana ad albe-direm exufia oleo vetufto cxtin..gui, iiH'equed ;flillariinbcm, hoc

poftca,oleo laterino prasferunr. Hi

funtexillaclaffc ■>dequi'busdici-tür, qua, iJtfaun/yfare nolunt , fa.cram (cientiam cdio habentcs vi,tuperant,& vilipendnnt,(jf<»'i»ff--feinnt,quui jactum-, ttit Magtfier;flefciuntj inquanj; ofläcomhufla



MORB. PR1NCEPS. 469oleoin hoc cafu non pluscom-municare,quäm lateres ignitj, ebquöd oleum in forma fumi ab il-liseleuetur: cffa enim fcmel can-defa6ta,& ignita ruint,ficut lateresipfi, inania', & vacua corpora rur-fusexfatiaricupiemia . Vndeper osaffumpta, acidafpeefica, non

fecüs, quam comu Cctui vflum, bibunt , vt in Crauc mechanicecftendi.

Dolorem verö ifchiadicum äfanguine extra nenato,radix bryo-nia» recens rafa , &cumlinioleocommixta tepide applicatamiruminmodum pacat: renouanduseftlabor, donecfanguisplane difiblu»tus, & ad tranfpirarionem,feü vo-latilizationem aptus tranfTudet:in-tereä tarnen tcmporispedagricummedicamentum ntillo modo in-termittas» vt acidum cbormm for- beat y nouvunqueregenerarinon; patiatur.

_ Clyfterem In hoccafn ex Bryo-nia, vt docet Donzellinus Neapo-litanus in fuo Difpenfatorionemi*

ni madccvnamrectum intefiinummagno m habet confonantianicum oreventriculi ,idcöcholeranTfacile catiforepotcft.• Idtm morbus inueteratus cumfitfrigidus, & alcalizatus, oleum



4?o TACHENIIlini cum euphorbio applicatumloco afFedo optimum deprehendiremedium, licet magno cum dolo¬re flgat.

Pcdibus continuata diaphcerefisitä requiritur in Omnibus arthriti-dis fpecicbuSjVt inftantis paroxifmi prseinditio fit,quotiefcunque intra pediim digitos excrementum pro¬ prium» & confuetum non reperi.tur;quare in fubcalceolos,feu foc-cos ex denfo lineo panno confu-tos,digitos pedum verius, infundo parum cineris ex herbis cephalicis,vt rofmarini, rutae, faluiae, lauen-dulas,betonicac &c. eiufmodi enimcinis alealt fuo modo volatile con-

tinet,vt Hippoc.Chim.docet,quodquid folum,inane, &vacuumeflenonpoteft , ideötraliit per poröscutis, combibitque aeidum peduraarticulos torquens : vnde licet po-dagricus tota die fine motu de-ambulationis fedeat : renouandifunt tarnen quotidie linei fubcal-cei, autad minus cinis : horumcnim continuato vfu, & perfeue-rat effluuium , & rariüs deineepsmorbus infeftat.

Aliquandö poft paroxifmum , plures menfes pedum, malleolo-X umque tumor peififtit, quem ta¬rnen alcali di&arum hcrbartira

vdo-



MORB. PR1NCEPS. 471vdonibus lineis infperfum optf-mc,celeriterqne demittir, compla-natqiie.

Piccm naualem emplaftriforma applicatam hoc in ca'fuquoque proficuam effe animad-uerti.

Cini'sdidhisnon fohtmaridum

trahit , fedetiampedesmundatafordibus, vt ablutione, qua? poda-gricis peflima eft > prseferrim abaqua» opus non fit. Pedumverölotionemabaceto , vel vino inftt-tuere volentibus,pcrme,fed valddrarö , liberum eßo.

Sunt>quibus pedesolentem me- phitimfpn'ant, quod Vitium con-uerfätiociuilis admodum horret,& prxfertim in ijs , qui aulas fre-quentarc habent , cufus caufam plerique defcendentibus ncfcioquibus putridishumoribnsadkri-

bentcs,euacuationescum cautcla,ne heparaccendatur ( resrifudi»gna) fndefinenterrepetitas, & ri-gorofum viuendf genus frußr» prarfcribunt. Sufficit cineremprae-

di&um lineis calcefsmodo,quodixi, infpergi, & fxror vnäque dif-fluens fudoris mador illico cef-fant : argümento, id euenire non putridi humoris defcendentis, fedvitio ventriculi? cmi pedum infiti»

affinen-



47* TACHENIIaffluentem pro alimento fangui-nemdeturpantis , & in ciufmodifoetorem conuertentis: vtfanandimethodus oftendit, eö qubd alcalidictorum cinerumacidum putre-factiuum ab ipfo cutis ventriculo(non feciis, quam alcali calcis ca-dauera)abforbear,abfumatque.'

Sed nc ego,dumbreuitati ftn-deo, fira prolixus,finemoperi im-

ponere tempuseft,quare vos allo-quor,vt a»qui fedeatis iudices>cu m beneuolurn leüorem non rcqui-ram, vtrum Hippocraticum Diui-num >täm in morbis, quam in re¬ bus, vt nefandum quoddam fup- peditandum » & contumeliose>

vernili, fcurriliquedicacitatecon.temnendumfit, imö vt ftultum äviris do&is tra&andum, vt canitdecanorum inflata,importunaqueturba : ego enim nnnquam voluicuiquam aduerHis,velinfeßus cf-fe,fufficit, me ab initio protcfiatn,carere animo iniuria quemquamafficiendi,fed vt mortales.vt decet»

piumque.cft.abcrroribus , &im-

pofturis vindicarcm. Qunre igno»icendum.parcendumqueillis , &refipifcentia fperanda , cum ne-fciant,quidfaciunt.

Q]iicquidergöefl operis,a?quoanimo accipite ,. Natura enira

mean-



MORB. PRINCEPS. 47?meandrosexquifite apcruifft,nie£inftituti noruft: intercä non puta-tcmevobiscrambem ätot inge-n! js reccdtam (vtdicitur^ appo-ftiiffe , licet fajifiofumfitdecari'shoca?logiumdcglutire> fedobtu-lifle, &V 0 P ina ^c v0 ^ s llccum >& fanguinem vetuftiffima*Hip- pocr.& Gaknicx dcftrinx mco pra:lü }meo labore cxpreffum,meovafculoexceptum,finoncapacj,faltem pnriffimo, & faluberrimo,libare, applicate, valete, & fummoSpagyro , qni primus omni umhanc altem edocens confufas rc-tnm naturas, ceu lucem a tenebnsfcparauir,&diftinxit, gratias inde-

finentcs agite.

I N I S

Ofiendemelioraßpotes, &turic carpe mea, tibiqut

gratias habeba.

OT-



OTTONIS TACHENIIM E R I T O.

ABditu j Jmparium nexus funt c un&a duorumViiia dar Aura modosjfenfilecorpus Aqua

lila fedens aluo, fcrutansres»arbitravita;,Cunäa reRitnuru:morfq;falufque fibieft

Il!a,inimica,furcnjqua?, crrorum femina.cudit

Dopma,Canon, Methodus fanpere nulla valcr Artis Apollinea;Praxi diftante magiftraCerta figilla mah ,certamedela dornet

Se fubdat ratio Praxi, non ha?c rarioniHa?c methodus Veterü : hie vnus in arte canö

Hoc docer Hippocrates:docetIioc & Filius OctoAnne Coura feaberis Mome ferirc? feri.

Iofeph MontlcelliPhil.&Mcd.Doa.

In-



Index Cap> tllm de morborumPrincipe.

MOrborum Princeps, cap.i

Igntt pr>mum Natura pruia- pium, cap.2 294

jiqua feeundum Natura prtnei-

piurx,cap.% 304 jßx ignis , CT aqua congrejfu , fit

fal Natura, Fermtmum vni*uerfale, & humidum radicalt ,M f-4 /r 3<?8

Ex ignii , & aqua congreß» quo-eunque inlocofeditionem, vtn.tumqt»etxcttarhcap.<i 3.16

jintiqutßima duo prtnetpia IG'mM, & AQVAM,Spiri.tum/iue fjippocr.dtumum con.

* .!.'. »*%£? "dr»> »ûmtm^pä-igntm, & aquam cxpLcantur ,ca P-7 335

Rartfatlio-,& condenfatio,Natu¬ra in(lrumcnta>& artis , Poda-gr a caufam manifeßant, ca p. 8

■^ntiquijftmaHippocratica Ate-thodus mtdendi, contraria me-thodo corruptionis, cap-9 366

Noi



I

Nöi Reform, dello Studiodi Padoua.

HAuendo veduto per Fcdedel Padre Inquif. nel Libro

intitolato Ononis Tacbtniif/ippoerates Chimicus , &JUforborum Princtps,non effer-uicofn aleuna contro la SantaFede Cattolica, e parimente per

- atteftato delSegretnrio noflro,Diente contro Prencipi, e buonicoßumi, concedemo licenza äCombi, tLaNok, dipoterloftampare , offeruando gl'ordi-ni, &c.

Data 3.Nouembre 1677.

2 Leonardo Pefaro Pioc. Ref.

LodouicoFrancefchi Seg.



LECTOR BENEVOLE.

Typofdpbi, grauitra errat* egc fic etrrtxi,Ituiores veri interpunltitnei vilteme%

re amifas.vcl inctnfidcrati Isc*-tas tu ipfc ctrrigif .

PAg.a.Lin.iS.fimiübus },» fallt ibid. 24«ingenue «.8.diffundam ibid.19 traaabi-

tis 8 to.eft io.i9. ranarum n. 3- tepideq; 17.9 abfterfiuami8 »J.alterantur 19. 7- pemna-

cifflmum , inmarglneibid.Tulcanusij. 1.Paulo ibid.ijcomponitur 31. mmargine 11. proijciatur ibid.iS.fi: 34 27.«näura 354. Ei.ixempla 38.10.flneibid.io.incomuaubiiitacc40. 8 Horatio 4 }. M. ex fimpl.ci & ruit.caJommiftione 44 Uo&nm ibid.il. aMorbe-ti ibid t8.fic 4J ij. commu r i4 Vm' n rf Tn2!.fixiora 49 i.fiqui fl. >7. lentiffim? JJ. 17,

nueulas 759 ß«i 78 iL falls ibid. 15. fi 79.17.fi üo.u.vnna 84 10. euafit9'- .. deiuna-tum 94 i 9.ratione?i- 13 ß?'»7- '5' ' nfi P' d »99 9 lalfus ioc „.flmpl.c.s 'bid.'«»"07.ii fuRicm. 7. Ariilocele 11«. »}• lpintnm

izÄlgcV.i? i" marg.vicriolum ,31.10.Veneibfi .3} in n.irg.ftr^tor,üm 1 M.vt-C"nq ;lJ 8. 9. vincic 141 »5- mf 5 nfib !!1,c,n; * 2-lo.fme .48.14 liquidem i 4 9.t8.confiüit154.7.fi iäi. }.ô hacfcienc.a .89 11. mflrmi195.9 non '9» » om2! um I01,3 ' ? bt > ?,«mui',,7 i« FrigefaSis 219. 10. ßccitatenu,•bid 17t "»bibid. it. certiflima 222. io.aurel22j. j8. lEmis ibid. consVeueruut ibid. 29.tempOrum 116. 20. mercurij 130. 13. callous23S.4.aridiS2)7.i«in(fupereft)244i9;>n;'n»mituntur2ö8.ij.rcriptnannt27i.SECVNU'iPARS 7?. c. indefinenter 278- 3- «ngularl»

turaU.11, 20 *«•»»* »• "'"„■fa.*Themiftio ,48 form*. }49- , I' Cjltf+* V IVÎlutare4i9.i6.fiatus 4S».! 1- ß«45t.«• »<">*■terec.



" " ■ ■ . II -J M"











Documents

316. TACHENIUS Otto: HIPPOCRATES CHYMICUS 1678