Starożytny Rzym- powtórzenie wiadomości

1. Daty:

753 p.n.e.- .....................................................................................................................................................

509 p.n.e.- .....................................................................................................................................................

264 p.n.e.- .....................................................................................................................................................

264-241 p.n.e.- ..............................................................................................................................................

218-201 p.n.e.- ..............................................................................................................................................

216 p.n.e.- ......................................................................................................................................................

202 p.n.e.- ......................................................................................................................................................

149-146 p.n.e.- ……………………………………………………………………………………………

73-71 p.n.e.- ..................................................................................................................................................

63 p.n.e.- ........................................................................................................................................................

60 p.n.e.- .......................................................................................................................................................

59-51 p.n.e.- .................................................................................................................................................

52 p.n.e.- .......................................................................................................................................................

49 p.n.e.- .......................................................................................................................................................

48 p.n.e.- .......................................................................................................................................................

15 III 44 p.n.e.- .............................................................................................................................................

43 p.n.e.- .......................................................................................................................................................

31 p.n.e.- .......................................................................................................................................................

27 p.n.e.- .......................................................................................................................................................

9 n.e.- ............................................................................................................................................................

14-30 n.e.- ....................................................................................................................................................

43 n.e.-............................................................................................................................................................

97-112 n.e.- ………………………………………………………………………………………………...

212 n.e.- .........................................................................................................................................................

313 n.e.-…………………………………………………………………………………………………….

330 n.e.-..........................................................................................................................................................

380 n.e.- .........................................................................................................................................................

392 n.e.- .........................................................................................................................................................

395 n.e.- .........................................................................................................................................................

406 n.e.- .........................................................................................................................................................

451 n.e.- .........................................................................................................................................................

455 n.e.- .........................................................................................................................................................

476 n.e.- .........................................................................................................................................................

Odpowiedzi do pkt. 1- Daty: po kolei

753 p.n.e.- Romulus zakłada Rzym

509 p.n.e.- Rzymianie wygnali króla Tarkwiniusza Pysznego, Rzym republiką

264 p.n.e.- zakończenie podboju Italii przez Rzymian

264-241 p.n.e.- I wojna punicka Rzymu z Kartaginą

218-201 p.n.e.- II wojna punicka ( Hannibal)

216 p.n.e.- klęska Rzymian po Kannami z Hannibalem

202 p.n.e.-zwycięstwo Rzymu pod Zamą ( Scypion Afrykański)

149-146 p.n.e.- III wojna punicka – Kartagina rzymską prowincją

73-71 p.n.e.- największe powstanie niewolników pod wodzą gladiatora Spartakusa

63 p.n.e.- Gnejusz Pompejusz pokonuje monarchię Seleucydów, króla Pontu Mitrydatesa

60 p.n.e.- I triumwirat- Gajusz Juliusz Cezar, Gnejusz Pompejusz, Marek Licyniusz Krassus

59-51 p.n.e.- Gajusz Juliusz Cezar podbija celtycką Galię

52 p.n.e.- powstanie przeciw Rzymowie Galów pod wodzą Wercyngoteryksa, zwycięska bitwa Cezara

pod Alezją

49 p.n.e.- Gajusz Juliusz Cezar „przekracza Rubiokon”, zbrojnie przejmuje władzę w Rzymie

48 p.n.e.- zwycięstwo Gajusza Juliusza Cezara nad Gnejuszem Pompejuszem pod Farsalos

15 III 44 r.p.n.e.- spisek i zamordowanie Cezara przez obrońców republiki w idy marcowe ( I Ty

Brutusie przeciwko mnie)

43 p.n.e.- II triumwirat: Oktawian August, Marek antoniusz, Marek Lepidus

31 r.p.n.e.- Oktawian August pokonuje flotę Kleopatry i Marka Antoniusza pod Akcjum

27 r.p.n.e.- Oktwiana dodaje sobie przydomek August, czyli boski, właściwe rządy jedynowładcy (

cesarstwo)

9 r. n.e.- klęska legionów rzymskim w Germanii w Lesie Teutoburskim

14-30 n.e.- działalność Jezusa Chrystusa w Palestynie

43 n.e.- Klaudiusz podbija Brytanię

97-112 n.e.- rządy cesarza Krajana, największy zasięg terytorialny imperium, podbił Dację, walczył z

Partami

212 n.e.- edykt cesarza Karakalli, wszyscy mieszkańcy imperium otrzymali rzymskie obywatelstwo

313 n.e.- Konstantyn Wielki wydał edykt mediolański, w którym zrównał religię chrześcijańską z

innymi wg prawa

330 n.e.- Konstantyn Wielki ogłasza nową stolicą Konstantynopol

380 n.e.- Teodozjusz Wielki ogłasza chrześcijaństwo religią panującą w imperium

392 n.e- Teodozjusz Wielki zakazał innych kultów niż chrześcijaństwo, prześladowania pogan

395 n.e.- Tedozjusz Wielki dzieli imperium między synów na część zachodniorzymską ( Rzym) i

wschodniorzymską ( Konstantynopol)

406 n.e.- plemiona germańskie licznie przekraczają Ren, wkraczają na teren imperium i zakładają na

jego gruzach własne państwa

451 n.e.- zwycięstwo Rzymu i plemion germańskich nad Hunami na Polach Katalunijskich

455 n.e.- Wandalowie zdobywają i rabują Rzym

476 n.e.- wódz germański Odoaker pozbawia władzy ostatniego cesarza Romulusa Augustulusa, odsyła

koronę cesarska do Konstantynopola, data uważna za koniec epoki starożytności i początek

średniowiecza

2. Postacie: Gajusz Juliusz Cezar, Spartakus; Wercyngoteryks, Neron, Horacy, Cycero, Attyla, św. Paweł z Tarsu, Romulus Augustulus,

Romulus, Publiusz Korneliusz Scypio ( Scypion Afrykański), Marek Aureliusz, Tytus Liwiusz, Karakalla, Teodozjusz

Wielki, Konstantyn Wielki, Tacyt, Pyrrus, Kleopatra, Hannibal, Oktawian August, Wergiliusz, Klaudiusz, Seneka,

Dioklecjan, Odoaker, Gnejusz Pompejusz Wielki, Tarkwiniusz Pyszny, Hadrian, Owidiusz, Jezus Chrystus, Swetoniusz,

Trajan,

x Legendarny założyciel Rzymu w roku 753 p.n.e. , zabił swego brata Remusa

x Ostatni król etruski Rzymian wygnany w roku 509 p.n.e.

x Król Epiru, który walczył po stronie Greków z Rzymianami, wygrywał, ale przy dużych

stratach ( od niego pojęcie zwycięstwa okupionego dużymi stratami)

x Przywódca Kartaginy podczas II wojny punickiej, przeprawił swoje wojsko przez Alpy,

zwyciężył pod Kannamni, pokonany pod Zamą

x Zwycięski wódz rzymski w okresie II wojny punickiej, odniósł sukces w bitwie pod Zamą

x Jeden z wodzów okresu republiki, podbił monarchię Seleucydów, uczestnik pierwszego

triumwiratu, pokonany pod Farsalos przez Cezara

x Wybitny wódz, podbił Galię, uczestnik pierwszego triumwiratu, zwyciężył Pompejusza,

przekroczył Rubikon, jego słynne słowa: Veni, Vedi, vici, dyktator, zamordowany w idy

marcowe 15 III 44 r. p.n.e.

x Ostatnia władczyni monarchii hellenistycznej- Egiptu dynastii Ptolemeuszy, próbowała ratować

państwo poprzez związek w Cezarem, Markiem Antoniuszem, przegrana w bitwie pod Akcjum

odebrała sobie życie

x Wódz powstania Galów wobec zależności od Rzymu, pokonany pod Alezją w roku 52 p.n.e.

przez Cezara

x Przywódca największego w ( 73-71 p.n.e.) historii imperium rzymskiego powstania

niewolników, sam był gladiatorem

x Usynowiony przez Cezara następca, pokonał Mariusza Antoniusza i Kleopatrę, wprowadził

ustrój pryncypatu, właściwie pierwszy cesarz imperium

x Cesarz, który w roku 43 n.e. dokonał podboju Brytanii

x Cesarz, znany jako bezwzględny prześladowca chrześcijan, podpalił Rzym, główna postać

powieści „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza”

x Cesarz, który wzniósł olbrzymi wał obronny w Brytanii, stąd nazwa

x Cesarz, władający imperium na przełomie I i II w.n.e., za jego rządów imperium osiągnęło

najszerszy zasięg terytorialny

x Cesarz- filozof, rządzący imperium w II w .n.e., po jego śmierci zakończyła się tzw. złota

epoka Rzymu

x Cesarz, który w roku 212 n.e. nadał obywatelstwo wszystkim wolnym obywatelom imperium

x Poeta, autor epopei Eneida, Bukolik, Georgik, przypisuje mu się sentencję: Miłość zwycięża

wszystko”

x Poeta, autor, Satyr, Pieśni, Listów, zasady „carpe diem”

x Autor „Sztuki kochania”, Metamorfoz, sentencji- „Godzi się uczyć i od wroga”

x Najwybitniejszy historiograf rzymski, autor „Dziejów od założenia Rzymu”

x Historiograf, autor „Dziejów”

x Historiograf, autor” Żywotów cesarzy”

x Mistrz retoryki, sztuki wymowy, autor sentencji „Historia jest nauczycielką życia”, pieniądze

nie śmierdzą

x Filozof nurtu stoicyzmu, autor sentencji; Uczymy się nie dla szkoły, lecz dla życia”

x Przedstawiciel rzymskiego epikureizmu z zasadą „carpe diem” ( Ciesz się dniem)

x Oczekiwany przez Żydów Mesjasz, jego nauki dały początek chrześcijaństwo

x Jeden z apostołów, jego działalność umożliwiła rozprzestrzenienie się chrześcijaństwa na

obszar imperium rzymskiego, autor wielu listów apostolskich

x Cesarz, przeniósł stolicę do Konstantynopola, wydał edykt mediolański w roku 313, który

zrównał chrześcijaństwo z innymi religiami

x Cesarz, który w roku 380 ogłosił chrześcijaństwo religią panującą, w roku 392 zakał kultu

innych religii poza chrześcijaństwem, a w roku 395 podzielił imperium na część wschodnio i

zachodniorzymską.

x Cesarz, który w IV wieku dokonał reformy imperium, wprowadził monarchię absolutną-

dominat, system podziału władzy- tetrarchę, zreformował armię i podział administracyjny

x Wódz koczowniczych Hunów, nazywany „biczem bożym”, który w połowie V wieku byli

postrachem imperium, pokonany na Polach Katalunijskich w roku 451

x Wódz Ostrogotów, który w roku 476 pozbawił tronu ostatniego

cesarza zachodniorzymskiego

x Ostatni cesarz zachodniorzymski, utracił władzę w roku 476

3. Uzupełnij terminy/ pojęcia:

1 Lud zamieszkujący północne tereny Italii, początkowo królowie z dynastii tego plemienia

rządzili Rzymem

2 Określenie na jedno z plemion italskich, które założyło osadę Rzym

3 Nazwa obszaru południowej części Italii, skolonizowanej przez Greków

4 Legendarna matka Romulusa i Remusa

5 Najzamożniejsza część społeczeństwa rzymskiego, arystokracja, jej przedstawiciele

zasiadali w senacie, obejmowali najważniejsze urzędy republikańskie

6 Nowa rzymska arystokracja powstała z wymieszania się rodów patrycjuszowskich z

najbogatszymi plebejskimi

7 Bardzo zamożna warstwa społeczna Rzymu, jej przedstawiciele służyli w konnicy

8 Wolni obywatele rzymscy, głównie kupcy i rzemieślnicy, służyli w legionach

9 Najniższa warstwa plebsu, bez stałego dochodu, głównie chłopi, którzy przenieśli się do

miast, na utrzymaniu państwa ( „chleba i igrzysk”)

10 Byli niewolnicy obdarowani wolności za np. zasługi, lub którzy sami się wykupili, mieli

ograniczone prawa

11 Najniższa warstwa społeczna Rzymu, zwykle jeńcy wojenni, zatrudnieni w latyfundiach,

kopalniach, jako nauczyciele, pomoc domowa, walczyli jako gladiatorzy

12 Nazwa rzymskiej armii, początkowo z poboru, następnie zawodowej, znakomicie

wyszkolonej, zdyscyplinowanej, stanowiąca wyraz potęgi imperium

13 Wygrana okupiona bardzo dużymi stratami, które powodują, że zwycięzca tak do końca

nie może odczuć wymiernego sukcesu.

14 Zwierzęta domowe, które w porę ostrzegły Rzymian w czasie najazdu Galów w roku 393

p.n.e.

15 Forma ustroju państwa rzymskiego, po obaleniu monarchii Tarkwiniuszy, w tłumaczeniu

rzecz wspólna obywateli, państwo demokratyczne, z instytucjami senatu, zgromadzenia

ludowego, wieloma urzędami państwowymi

16 Forma demokracji bezpośredniej, zaczerpnięta z ustroju polis greckich, zebranie

pełnoprawnych obywateli imperium, które dokonywało wyboru urzędników, głosowało

nad ustawami

17 Najważniejsza instytucja republikańskiego Rzymu, rada trzystu arystokratów, osób

starszych, doświadczonych, byłych urzędników; faktycznie decydowała o sprawach kraju

w czasach cesarskich powiększona, ale bez wpływu na sprawy państwowe

18 Zasada pełnienia urzędu, stanowiska, gdzie te same funkcje sprawuje kilka osób

19 Najwyżsi urzędnicy republiki rzymskiej, dowódcy armii, nadzorowali finanse i

sądownictwo, zwoływali zgromadzenie ludowe i senat

20 Urząd powoływane w sytuacjach zagrożenia państwa na okres 6 miesięcy, osoba

sprawowała władzę nieograniczoną

21 Urzędnicy, sprawujący władzę sądowniczą, zastępcy konsulów

22 Urzędnicy republikańscy, zajmowali się ustalaniem listy senatorów, prowadzili spisy

majątkowe, spisy ludności, nadzorowali obyczajowość. Wybierani na okres lat 5.

23 Urzędnicy, zajmujący się pobieraniem podatków, zarządzający pieniędzmi

24 Urzędnicy strzegący porządku publicznego i sprawujący opiekę nad budynkami

komunalnymi, organizowali dostawy zboża i igrzyska

25 Urzędnicy powoływanie w celu obrony ludu rzymskiego przed niesprawiedliwymi

decyzjami senatu i urzędników. Mieli prawo veta wobec ich postanowień

26 Urzędnicy, którzy nosili pęki rózeg przed urzędnikami rzymskimi jako symbol prawa

wymierzania kar cielesnych

27 Określenie bardzo surowej kary wobec legionistów, która skutecznie dyscyplinowała

wojsko

28 Nazwa charakterystycznego dla rzymskich legionów szyku wojskowego

29 Krótki miecz rzymskich legionistów, od jego nazwy wywodzi się słowo gladiator

30 Określenie rzymskiej konnicy

31 Określenie wojsk sprzymierzonych Rzymian

32 Określenie na trzy wojny Rzymu z Kartaginą fenicką w III i II w. p.n.e. o panowanie w

basenie Morza Śródziemnego

33 Określenie na zamorskie terytorium imperium rzymskiego, które zostało przez Rzym

podbite, zarządzane przez konsulów lub pretorów, pierwszą była zdobyta na Kartaginie

Sycylia

34 Ogromne posiadłości ziemskie rzymskiej arystokracji, powiększane dzięki podbojom,

wykorzystywano w nich pracę niewolników, zwykle jeńców wojennych

35 Prawo rzymskich wodzów do odbycia uroczystego pochodu po zwycięskiej kampanii

wojennej w Rzymie, odbywał się przemarsz jeńców, pokaz łupów wojennych i przemarsz

legionistów

36 Brama wznoszona na cześć odniesionego przez wodza rzymskiego zwycięstwa

37 Zwykle jeńcy wojenni, przeszkoleni do walk na śmierć i życie. Ich walki były bardzo

popularną rozrywką mieszkańców imperium

38 Nieformalny podział wpływów w imperium rzymskim w okresie schyłku republiki między

trzech polityków, wodzów armii

39 Urząd jaki sprawował dożywotnio Gajusz Juliusz Cezar po przejęciu władzy

40 Określenie na dokonanie rzeczy niemożliwej, trudnej do wykonania ale i niemożliwej do

odwołania, nazwa pochodzi od decyzji Gajusza Juliusza Cezara

41 Słowa Gajusza Juliusza Cezara po przekroczeniu pewnej rzeki, oznaczają nieodwołalność

podjętej decyzji

42 Słynne słowa cezara po odniesionym zwycięstwie nad Farnacesem , królem Pontu w roku

47 p.n.e.

43 Nazwa kalendarza wprowadzonego przez Gajusza Juliusza Cezara

44 Słowa, które jako ostatnie miał wypowiedzieć do swych morderców w idy marcowe 15 III

44 r.p.n.e. Cezar

45 Określenie na pokój w imperium rzymskim w okresie rządów Oktawiana Augusta

46 System władzy stworzony przez Oktawiana Augusta, pod pozorem zachowaniu ustroju

republiki został on jedynowładcą imperium jako pierwszy senator, cenzor, trybun ludowy,

prokonsul

47 Określenie na system rządów Oktawiana Augusta i jego następców z zachowaniem

instytucji republikańskich.

48 Określenie zwycięskiego wodza, któremu przyznano triumf, najwyższy dowódca

wojskowy w osobie cesarza

49 Tytuł władców imperium rzymskiego, nazwa pochodzi od Gajusza Juliusza Cezara

50 System umocnień zbudowany w Brytanii przez jednego z cesarzy ( stąd nazwa) o długości

128 km, z fosą głęboką na 3 m.

51 Rozbudowany system obrony granic imperium w Europie na rzekach Ren i Dunaj, z

wieloma fortyfikacjami granicznymi, warowniami, wieżami

52 Określenie na plemiona, głównie germańskie, które nie uległy romanizacji, za to często

dokonywały wypadów łupieskich na tereny imperium

53 Określenie na znaczenie stolicy imperium rzymskiego w starożytności dotyczące

rzymskiej komunikacji

54 Szlak handlowy, prowadzący z imperium rzymskiego aż nad Bałtyk w celu pozyskania

cenionego przez Rzymian elektronu ( słowiańskiego jantaru)

55 Proces przejmowania przez ludność prowincji imperium języka, kultury, obyczajów

rzymskich

56 Określenie na potężną, wspaniałą, nieśmiertelną stolicę imperium rzymskiego- Rzym

57 Centralna cześć Rzymu, odpowiednik rynku, miejsce uroczystości państwowych,

obrzędów, centrum życia politycznego i towarzyskiego metropolii

58 Miejsce, budynek obrad senatu rzymskiego

59 Miejsce obrad sądu, wymiany handlowej, w chrześcijaństwie duża świątynia

60 Rzymskie wielopiętrowe kamienice

61 Budynki mieszkalne zamożnych Rzymian, głównie na terenach wiejskich, określenie na

bardzo wystawny dom

62 Najważniejsza część mieszkania zamożnego Rzymianina, pokryta dachem z otworem,

przez który zbierano deszczówkę

63 Wewnętrzny dziedziniec willi, otoczony kolumnami, jego część stanowił ogród,

zabudowany posągami, sadzawkami, centrum życia rodzinnego Rzymian

64 Bramy stawiane w celu upamiętnienia zwycięskiego wodza wyprawy, później wznoszone

na cześć cesarzy, najbardziej znane to Tytusa i Konstantyna

65 Publiczne łaźnie, z basenami, salami gimnastycznymi, pomieszczeniami do masażu, także

biblioteki. Centrum aktywności fizycznej, relaksu, spotkań towarzyskich

66 Odkryte stadiony, miejsce rozgrywania widowisk plenerowych, np. walk gladiatorów

67 Największy rzymski stadion, współczesny symbol Rzymu

68 Najstarszy i największy cyrk rzymski, miejsce rozgrywania wyścigów rydwanów,

odpowiednik greckiego hipodromu

69 Określenie na trzech najważniejszych bogów rzymskich: Jowisza, Junonę i Minerwę

70 Ważny bóg rzymski, uważny za ojca Romulusa, bóg wojny

71 Kapłanki, opiekunki ogniska domowego

72 Najważniejsza świątynia bogów rzymskich, wzniesiona ku czci Jowisza, Marsa, Neptuna,

Wenus, Merkurego, Saturna i Plutona. Budowla w kształcie rotundy, pokryta betonową

kopułą.

73 Kompozycja z różnokolorowych drobnych kamieni, kawałków szkła, ceramiki

74 Rzymskie wodociągi, budowane nad ziemią, którymi doprowadzano wodę do miast

75 Najstarszy zbiór prawa rzymskiego z V w.p.n.e.

76 Zbiór praw stworzony przez cesarza bizantyjskiego w VI w n.e., podstawa współczesnego

prawa

77 Oczekiwany przez Żydów, zesłany przez Boga zbawca w osobie Jezusa Chrystusa

78 Uczniowie Chrystusa, którzy przekazywali nauki mistrza, szerząc chrześcijaństwo

nazywani „rybakami ludzi”, najsłynniejsi to Piotr i Paweł

79 Jeden z pierwszych symboli chrześcijaństwa obok krzyża

80 Cześć Biblii, pisemne relacje o życiu Jezusa, jego uczniów, zawiera cztery ewangelie,

Dzieje Apostolskie, Listy Apostolskie, Apokalipsę św. Jana

81 Dokument wydany przez cesarza Konstantyna Wielkiego w roku 313 n.e.,na mocy którego

zrównano chrześcijaństwo z innymi religiami imperium

82 Wyznawca poglądów sprzecznych z zasadami, doktrynami religii, uznany za

odszczepieńca, potępiony

83 Określenie na podział chrześcijaństwa na katolicyzm i prawosławie , dokonany w roku

1054

84 Gwardia przyboczna cesarzy, często decydowali o obsadzeniu tronu, dokonując

przewrotów pałacowych

85 System sprawowania władzy cesarskiej od czasów Dioklecjana w sposób absolutny,

likwidacja pozostałości ustroju republikańskiego, wprowadzenie wschodniego ceremoniału

dworskiego

86 Tytuł władców rzymskich od czasów Dioklecjana

87 System współrządców wprowadzony przez Dioklecjana, polegał na podziale władzy

między dwóch augustów i pomagających im cezarów, którzy w przyszłości mieli ich

zastąpić.

88 Nowa stolica imperium rzymskiego od roku 330 n.e., nazwa od cesarza, który przeniósł

stolicę

89 Określenie na masowe wkroczenie plemion germańskich na obszar imperium w roku 406

n.e. już nie w celu grabieży, lecz stworzenia własnych państw.

90 Plemię koczowników, pochodzenia tureckiego, którzy w połowie V w.n.e. najechali na

ziemi imperium pod wodzą Attyli, pokonani na Polach Katalunijskich przez siły Rzymian i

plemion germańskich

91 Plemię germańskie, które w roku 455 n.e. zdobyło Rzym i dokonało ogromnych grabieży i

zniszczeń miast, stąd określenie na bezmyślne niszczenie mienia, stworzyli na krótko

państwo w Afryce

92 Znaczne osłabienie siły bojowej rzymskich legionów przez konieczny zaciąg rekrutów

spośród sprzymierzonych z Rzymem plemion barbarzyńskich

93 Inne określenie na imperium wschodniorzymskie, które przetrwało do roku 1453, kiedy

ostatecznie zostało zdobyte przez Turków osmańskich.

Odpowiedzi do zad. 3 tym razem po kolei !!!

1- Etruskowie 2- Latynowie 3- Wielka Grecja 4- Wilczyca

kapitolińska

5- patrycjusze 6- nobilowie 7- ekwici 8- plebejusze

9- proletariat 10- wyzwoleńcy 11- niewolnicy 12-legiony

13- „pyrrusowe zwycięstwo” 14- „gęsi kapitolińskie” 15- republika 16- zgromadzenie

ludowe

17- senat 18- kolegialność 19- konsulowie 20- dyktator

21- pretorzy 22-cenzorzy 23-kwestorzy 24- edylowie

25- trybuni ludowi 26- liktorzy 27- „dziesiątkowanie” 28- żółw

29- gladius 30- equites 31-auxilia 32-wojny punickie

33- prowincja 34- latyfundia 35- triumf 36- łuk triumfalny

37- gladiatorzy 38- triumwirat 39- dyktator 40- „przekroczyć

Rubikon”

41- kości zostały rzucone ( Alea iacta

est”

42- veni, vidi, vici-

przybyłem, zobaczyłem,

zwyciężyłem

43- juliański 44- i ty Brutusie

przeciwko mnie

45- pax romana 46- pryncypat 47- “komedia republiki” 48- imperator

49- cesarz ( od Cezar) 50- wał Hadriana 51-limes 52-barbarzyńcy

53- wszystkie drogi prowadzą do Rzymu 54- szlak bursztynowy 55- romanizacja 56- Rzym wieczne

miasto

57- Forum Romanum 58- kuria 59-bazylika 60- insulae

61- willae ( wille) 62- perystyl 63- atrium 64- łuk trimfalny

65- termy 66- amfiteatr 67- Koloseum 68- Circus Maximus

69- trójka kapitolińska 70- Mars 71- westalki 72- Panteon

73- mozaika 74- akwedukty 75- praw XII tablic 76- kodeks Justyniana

77- Mesjasz 78- apostołowie 79- ryba 80- Nowy Testament

81- edykt mediolański 82- heretyk 83- schizma wschodnia 84- pretorianie

85- dominat 86- dominus et deus ( Pan i

bóg”

87- tetrarchia 88- Konstantynopol

89- Wielka Wędrówka Ludów 90- Hunowie 91- Wandalowie 92- barbaryzacja

legionów

93- Bizancjum

4. Rozpoznaj postacie/ zabytki na ilustracjach:

A. .................................................................... B. ............................. C.....................................

A- legendarna „matka” bliźniaków ( imiona)

B- Urzędnicy, którzy nosili pęki rózeg przed urzędnikami rzymskimi jako symbol prawa wymierzania kar cielesnych C- Najważniejsza instytucja republikańskiego Rzymu, rada trzystu arystokratów, osób starszych, doświadczonych,

byłych urzędników; faktycznie decydowała o sprawach kraju w czasach cesarskich powiększona, ale bez wpływu na

sprawy państwowe

D. ............................ E ............................... F............................................. .......

D- Nazwa rzymskiej armii, początkowo z poboru, następnie zawodowej, znakomicie wyszkolonej, zdyscyplinowanej,

stanowiąca wyraz potęgi imperium

E- rzymski szyk bojowy, nazwa od pewnego gada

F- Brama wznoszona na cześć odniesionego przez wodza rzymskiego zwycięstwa

G -..................................................... H- .............................................................

G- Publiczne łaźnie, z basenami, salami gimnastycznymi, pomieszczeniami do masażu, także biblioteki. Centrum

aktywności fizycznej, relaksu, spotkań towarzyskich

H- Kompozycja z różnokolorowych drobnych kamieni, kawałków szkła, ceramiki

I - ........................................................... J - ..........................................................

I- Centralna cześć Rzymu, odpowiednik rynku, miejsce uroczystości państwowych, obrzędów, centrum życia

politycznego i towarzyskiego metropolii

J- Największy antyczny rzymski amfiteatr , współczesny symbol Rzymu

K- ................................................................... L- .............................................................................

K- Rzymskie wodociągi, budowane nad ziemią, którymi doprowadzano wodę do miast

L- Zwykle jeńcy wojenni, przeszkoleni do walk na śmierć i życie. Ich walki były bardzo popularną rozrywką

mieszkańców imperium

Ł- ........................................................ M- ............................................................

Ł- Najważniejsza świątynia bogów rzymskich, wzniesiona ku czci Jowisza, Marsa, Neptuna, Wenus, Merkurego, Saturna i

Plutona. Budowla w kształcie rotundy, pokryta betonową kopułą.

M- Budynki mieszkalne zamożnych Rzymian, głównie na terenach wiejskich, określenie na bardzo wystawny dom

N O P

N- Wybitny wódz, podbił Galię, uczestnik pierwszego triumwiratu, zwyciężył Pompejusza, przekroczył Rubikon, jego

słynne słowa: Veni, Vedi, vici, dyktator, zamordowany w idy marcowe 15 III 44 r. p.n.e.

O- Usynowiony przez Cezara następca, pokonał Mariusza Antoniusza i Kleopatrę, wprowadził ustrój pryncypatu, właściwie

pierwszy cesarz imperium

P- Przywódca Kartaginy podczas II wojny punickiej, przeprawił swoje wojsko przez Alpy, zwyciężył pod Kannamni,

pokonany pod Zamą

R S T

R- Cesarz, który wzniósł olbrzymi wał obronny w Brytanii, stąd nazwa

S- Oczekiwany przez Żydów Mesjasz, jego nauki dały początek chrześcijaństwo

T- Wódz koczowniczych Hunów, nazywany „biczem bożym”, który w połowie V wieku byli postrachem imperium,

pokonany na Polach Katalunijskich w roku 451

Odpowiedzi do pkt 4: ( oczywiście nie po kolei )

Gajusz Juliusz Cezar; Hadrian. Attyla, Wilczyca kapitolińska ( Romulus i Remus); Oktawian August, Jezus Chrystus,

Hannibal; senator, gladiator, legionista, liktor, willa, formum romanum, partenon, akwedukt, Koloseum, termy, łuk

triumfalny, żółw, mozaika

5. Praca z tekstami źródłowymi;

A

Państwo rzymskie wywodzi się od ( imię założyciela), który wraz z bratem bliźnim Remusem urodził się jako syn westalki

Rei Sylwi i rzekomo boga Marsa. Król Amulius miasta Alba Longa obawiając się o tron, gdyż Rea Sylwia była córką

poprzedniego władcy postanowił się pozbyć się konkurentów do tronu. Reę Sylwię wtrącona do więzienia, a niemowlęta

wrzucono do rzeki Tyber. Bliźniaki jednak cudem ocalały, uratowane przez ( zwierzę), które początkowo opiekowało się i

żywiło malców. Następnie bracia wychowali się między pastuchami i trudnili rozbojem. Mając lat 18 założyli maleńkie

miasto na w 3 roku 6 olimpiady. Po trakcie zakładania miasta między braćmi doszło do krwawej bójki, która zakończyła się

śmiercią jednego z braci.

A. Podaj imię założyciela miasta; ........................................................................

B. Podaj nazwę miasta: ..................................................................

C. Podaj datę założenia miasta: ......................................................

D. Jakie zwierzę wychowywało bliźniaków ? ....................................................................................................

E. Kim był Mars ? .............................................................................................................. ................................

F. Kim były westalki ? ......................................................................................................... ..............................

B

Był on siódmym i ostatnim z królów, zwyciężył Wolsków, a z Etruskami zawarł pokój i wybudował świątynię Jowiszowi na

wzgórzu Kapitolińskim. Potem w czasie oblężenia miasta Ardea, utracił tron. Syn jego znieważył Lukrecję, kobietę ze

znakomitego rodu, która poskarżyła się na swą krzywdę rodzinie, następnie zabiła się na ich oczach. Z tego powodu Brutus,

choć krewniak króla, podburzył lud i monarcha utracił panowanie. Wkrótce i wojsko, która wraz z nim oblegało miasto

Ardea opuściło go, władca z żoną i dziećmi po 25 latach panowania opuścił Rzym. Tak skończyło się panowanie królów,

które trwało 243 lata. Odtąd zaczęto zamiast jednego króla wybierać 2 urzędników, a to z tej przyczyny, aby w razie, gdyby

jeden zechciał działać przewrotnie, drugi mając tę samą władzę, mógł go powściągać.

A. Podaj imię i przydomek ostatniego króla Rzymu: ...........................................................

B. W którym roku Rzym przestał być monarchią ? .............................................................

C. Jaki ustrój przyjął Rzym po obaleniu króla ? ...................................................................

D. Kim był Jowisz ? ..............................................................................................

E. Jak nazywali się najwyżsi urzędnicy rzymscy ? ......................................................................... .................

C

Były zatem trzy składniki władzy państwowej . Najwyżsi urzędnicy, póki nie wyruszą z legionami w pole i póki bawią w

Rzymie decydują o wszystkich sprawach publicznych. Oni przedkładają pod obrady pilne sprawy, w ich ręku spoczywa całe

wykonanie uchwał. Co do kierowania wyprawą wojenną, mają niemal władzę absolutną, z pieniędzy publicznych wydawać

mogą ile zechcą.

Jeżeli chodzi o drugą instytucję, ma ona przede wszystkim władzę nad skarbem, zarządza dochodami i wydatkami. Urzędnicy

zajmujący się finansami nie mogą wydawać pieniędzy bez jej uchwał. Wszelkie ciężkie przestępstwa, jak zdrada,

trucicielstwo, skrytobójstwo popełnione w Italii podlegają trosce tej instytucji. Jeżeli do kogoś poza Italią należy słać

poselstwo lub wypowiedzieć wojnę, także ta instytucja ma o to staranie.

Jedynie lud rozstrzyga o nagrodzie i karze, sądzi za przestępstwo, gdzie grozi znaczna kara pieniężna. Rozdaje urzędy

między godnych ludzi. Ma on także prawo zatwierdzania ustaw.

A. Jak nazywa się opisany ustrój Rzymu ? ...................................................................

B. Najwyżsi urzędnicy, dowódcy wojskowi to: ...........................................................

C. Rada starszych, faktycznie rządząca Rzymem, zarządzała skarbem, prowincjami, prowadziła politykę

zagraniczną to: ...............................................

D. Urzędnicy rzymscy zajmujący się finansami, poborem podatków: .........................................

E. Urzędnicy rzymscy zajmujący się wymiarem sprawiedliwości, sądami: ....................................................

F. Instytucja przedstawicielska ludu rzymskiego, wybierała urzędników, zatwierdzała ustawy :

.........................................................................

D

W strojach odświętnych i czystych lud wypełnił pomosty, wzniesione na hipodromach, Forum i innych częściach miasta.

Wzniesiono je, by lud witał wspaniały pochód zwycięskiego wodza. Otwarto wszystkie świątynie, wypełniono je wieńcami i

wonnościami kadzideł. Pochód był rozłożony na trzy dni. Wieziono na 250 wozach posągi malowidła, tysiąc trzystu mężów

niosło dalej naczynia ze srebra. Następnie woły, które miały pozłacane rogi i wieńce na głowach prowadzone były na ofiarę.

Na końcu wjechał do miasta na wspaniałym czterokonnym rydwanie, w stroju z purpury i złota z gałązką wawrzynu w

prawicy. Całe wojsko było uwieńczone wawrzynem szło za imperatorem, śpiewając rodzime piosenki i pieśni o czynach

wodza.

A. Jaką uroczystość opisano powyżej ? ..............................................

B. Wyjaśnij czym było forum ? .................................................................................................... ...

C. Jaką budowlę wznoszoną z okazji tej uroczystości ? ..................................................................

D. Kim był imperator ? ......................................................................

E

Miał przy sobie około 300 konnych i 5 tys. ciężkozbrojnej piechoty. Reszta wojsk znajdowała się w Galii za Alpami po które

posłał. Zorientował się jednak, że trzeba zaskoczyć przeciwnika śmiałością i błyskawicznym wykorzystaniem korzystnego

momentu. Natychmiast dał więc rozkaz trybunom wojskowym i centurionom by opanowali pobliskie miasto Arminium.

Potem dotarł do rzeki dzielącej Galię Przedalpejską od właściwej Italii. Teraz gdy zbliżał się do decydującego momentu był

pełen wahania. Ostatecznie zdobył się jednak na odwagę, wypowiadając owe znane słowa: Alea iacta est”, by dodać sobie

odwagi.

A. Kto jest bohaterem powyższego fragmentu ? .......................................................................................

B. Co oznacza po polsku „Alea iacta est” ? ..................................................................................... ..........

C. Podaj nazwę rzeki którą przekroczono ? ........................................................................

D. W którym roku miały miejsce te wydarzenia ? ...............................................

E. Jaki tytuł, urząd sprawował po zdobyciu władzy w Italii ? ................................................... .......

F

Gdy tak ja ( imię cesarza) i Licyniusz August, zeszliśmy się szczęśliwie w Mediolanie i omawiali wszystko, co należy do

pożytku oraz bezpieczeństwa publicznego, uradziliśmy dać chrześcijanom i wszystkim innym wolność wyznawania religii,

jaką kto chce, dla wszystkich pod naszą władzą zostających. Nadto postanawiamy odnośnie do chrześcijan, że miejsca, w

których się przedtem zgromadzali, mają im być zwrócone darmo, bez żadnego odszkodowania, bez żadnego zwlekania lub

wahania.

A. Podaj nazwę dokumentu ? ....................................................................................

B. Podaj imię cesarza, który wydał dokument ? ........................................................................

C. Podaj datę wystawienia dokumentu ? ....................................................

D. Jakie było główne postanowienia powyższego dokumentu ?

....................................................................................................................................................................................

G

Cesarze Gracjan, Walentynian, Teodozjusz, Augustowie. Edykt do ludności Konstantynopola.

Jest naszą wolą, by wszystkie ludy, którymi kieruje nasza łaskawość, w takiej religii żyły, jaką przekazał Rzymianom

pierwszy biskup Rzymu, abyśmy zgodnie z nauką apostolską i ewangelią wierzyli w jedno bóstwo Ojca, Syna i Ducha św.

pod postacią Trójcy św. i w równym majestacie. Postępując wedle tej zasady nakazujemy nazywać chrześcijanami i

katolikami, wszystkich zaś innych za głupców i szaleńców uważamy, nakazujemy utrzymywać w hańbie heretyckiego

wyznania. Czeka ich najpierw kara Boża, a potem kara także zrodzona z naszego gniewu, którą im zgodnie z wolą Bożą

okażemy.

A. Podaj imię cesarza, który wydał ten dokument ? ............................................................

B. Poda rok ogłoszenia dokumentu ? .......................................

C. Podaj główne znaczenie edyktu cesarza ?

..........................................................................................................................................................................................

D. Kim był pierwszy biskup Rzymu ( podaj imię) : ......................................................

E. Kim są heretycy ?

........................................................................................................................................................................................ ....

H

Kiedy po pokonaniu Lepidusa śmierci Antoniusza, nie został nawet w partii juliańskiej inny przywódca oprócz niego, złożył

on urząd triumwira, chcąc tylko za konsula być uważany i za takiego, któremu do obrony praw ludu władza trybuńska

wystarcza. Lecz skoro zaczął żołnierzy nęcić darami czy lud rozdawnictwem zboża, a wszystkich słodyczą pokoju zaczął

powoli zagarniać w swe ręce przywileje senatu, którego został „pierwszym senatorem”. Nikt mu nie stawiał oporu, gdyż

najbutnijsi padli w bojach, a pozostali woleli bezpieczną teraźniejszość służąc jemu. Oddał senatowi prowincje słabsze,

spokojne, natomiast sobie w zarząd silniejsze i niebezpieczne z nieprzyjacielskimi ludami. Ażeby zachować pozory,

pozostawił dawne urzędy republikańskie, lecz zaczął sam sprawował nieograniczoną władzę. Ponadto przybrał sobie tytuły

imperatora, cezara i Augusta.

A. Podaj imię i przydomek postaci ? ................................................................................

B. Jaką nazwą określa się ustrój Rzymu wprowadzony przez tego władcę ( od „pierwszy senator”)

........................................................

C. Jak określa się potocznie rządy tego formalnie pierwszego cesarza rzymskiego, lecz z zachowaniem pozornie

ustroju republikańskiego ? ...................................................................

D. Co oznaczają tytuły:

- imperator- .......................................................................................................

- cezar- ...............................................................................................................

- August- ............................................................................................................

E. W którym roku został jedynowładcą imperium ( po pokonaniu Antoniusza i Kleopatry) ?

.........................................

I

Współcześnie z cesarzem Zenonem, panującym w Bizancjum, w zachodniej części państwa władzę sprawował władzy

władca. Rządy zaś za niego sprawował jego Ojciec, Orestes, człowiek niezmiernie bystrego umysłu. Na jakiś czas przedtem

Rzymianie przyjęli jako sprzymierzeńców plamiona germańskie. Lecz im bardziej rosły one w siłę, tym bardziej podupadało

znaczenie legionów rzymskich. W końcu zuchwalstwo barbarzyńców doszło do tego stopnia, iż zażądali 1/3 ziemi uprawnej.

Gdy Orestes odmówił, zabili go na miejscu. Żądania ich spełnił jeden z dowódców gwardii przybocznej cesarza, który przez

10 lat sprawował władzę. Uzurpator pozostawił jednak przy życiu młodego cesarza, sam odsyłając koronę do

Konstantynopola.

A. W którym roku miały miejsce opisane wydarzenia ? ..........................................................................

B. Jakie znaczenie symboliczne jest tej daty ?

..................................................................................................................................................................................

C. Podaj i mię i przydomek ostatniego cesarza imperium zachodniorzymskiego : ......................................................

D. Podaj imię wodza barbarzyńskiego który obalił władzę ostatniego cesarza ? ................................................... .....

E. Jak nazywa się zaciąg do wojsk rzymskich plemion germańskich ? ........................................................................

J

W Kapui, gdzie dla celów widowiskowych szkolono ich, wystąpił pewien Trak. Kiedyś wojował on z Rzymianami i dostał

się do niewoli. Przekonał on około 70 towarzyszy niedoli, że lepiej narażać życie dla zdobycia wolności, niż dla popisywania

się na widowisku. Schronił się na górę Wezuwiusz, gdzie dołączali do niego masowo zbiegli niewolnicy. Wysłane przeciw

niemu legiony zostały pokonane, co zapewniło mu taką sławą, że wkrótce miał wojsko liczące 70 tys. Dopiero w trzecim

roku tej strasznej wojny domowej Marek Licyniusz Krassus pokonał powstańców. Zemsta na buntownikach była straszna,

pozostałych przy życiu 6 tys. ludzi, którzy zostali ujęci, powieszono wzdłuż całej drogi z Kapui do Rzymu.

A. Kim byli walczący w widowiskach na śmierć i życie wojownicy ? .....................................................

B. Podaj imię przywódcy powstania niewolników ? ..............................................

C. W jakich latach rozgrywało się największe w historii imperium rzymskiego powstanie niewolników ?

...............