Εισαγωγή

στην κοινωνική έρευνα

Earl Babbie

ΚεφάλαιοΚεφάλαιο 4 4

ΚοινωνικήΚοινωνική µέτρησηµέτρηση

4-1

Σύνοψη κεφαλαίου

� Μετρώντας οτιδήοτε υάρχει

� Εννοιολόγηση

� Ορισµοί σε εριγραφικές και ερµηνευτικέςµελέτεςµελέτες

� Ειλογές λειτουργικοοίησης

� Κριτήρια οιότητας της µέτρησης

� Η δεοντολογία της µέτρησης

� Κουίζ

4-2

Μετρώντας οτιδήοτε υάρχει (Ι)

� Μέτρηση – Προσεκτική και σκόιµηαρατήρηση του ραγµατικού κόσµου µεσκοό την εριγραφή αντικειµένων καισυµβάντων βάσει των τιµών µιας µεταβλητήςσυµβάντων βάσει των τιµών µιας µεταβλητής

4-3

� Πώς θα µετρούσατε...

� την κοµµατική ταύτιση;

� την ηλικία;

� τη µέση βαθµολογία;

Μετρώντας οτιδήοτε υάρχει (ΙΙ)

� τη µέση βαθµολογία;

� την ικανοοίηση αό το ανειστήµιο;

� την ειλογή θρησκεύµατος;

4-4

� Αντιλήψεις, έννοιες και ραγµατικότητα

� Πώς θα εννοιολογούσατε...

� την ροκατάληψη;

� τη φιλευσλαχνία;

Μετρώντας οτιδήοτε υάρχει (ΙΙΙ)

� Εννοιολόγηση – Η νοητική διαδικασία µέσω της

οοίας ασαφείς και ανακριβείς ιδέες (έννοιες) ροσλαµβάνουν ιο συγκεκριµένη και ακριβήυόσταση

4-5

� Έννοιες ως κατασκευές

� Οι έννοιες είναι κατασκευές ου ροέρχονται αότην αµοιβαία συµφωνία νοητικών εικόνων

(αντιλήψεων)

Μετρώντας οτιδήοτε υάρχει (ΙV)

� Οι αντιλήψεις µας συνοψίζουν σύνολα

αρατηρήσεων και εµειριών ου φαινοµενικάσυνδέονται

4-6

Εννοιολόγηση (Ι)

� Εννοιολόγηση – Η διαδικασία µέσω της οοίαςροσδιορίζουµε τι εννοούµε ότανχρησιµοοιούµε συγκεκριµένους όρους στηνέρευνα

� Είναι αδύνατο να ααντήσουµε εαρκώς σε ένα� Είναι αδύνατο να ααντήσουµε εαρκώς σε έναερώτηµα, χωρίς µια λειτουργική συµφωνίασχετικά µε το νόηµα του αοτελέσµατος

� Η εννοιολόγηση αράγει ένα συγκεκριµένο, συµβατικό νόηµα για µία έννοια, για τουςσκοούς της έρευνας

4-7

• Ενδείκτες και διαστάσεις• Ενδείκτης – Μια αρατήρηση ου ειλέγουµε ναθεωρήσουµε αντανάκλαση µιας µεταβλητής ουθέλουµε να µελετήσουµε

Εννοιολόγηση (ΙΙ)

• ∆ιάσταση – Μια λευρά κάοιας έννοιας η οοίαείναι δυνατό να ροσδιοριστεί

4-8

� ∆ιακρίνετε κατάλληλους ενδείκτες και

διαστάσεις για...

� το θρήσκευµα

� την ειτυχία στο ανειστήµιο

Εννοιολόγηση (ΙΙΙ)

� την ολιτική δράση

� τη φτώχεια

� τον αλκοολισµό

� το φόβο της εγκληµατικότητας

4-9

� Η εναλλαξιµότητα των ενδεικτών

� Αν αρκετοί διαφορετικοί ενδείκτες

αντιροσωεύουν όλοι την ίδια έννοια, τότε όλοιαυτοί οι ενδείκτες συµεριφέρονται µε τον ίδιοτρόο ου θα συµεριφερόταν η έννοια, αν ήταν

Εννοιολόγηση (ΙV)

τρόο ου θα συµεριφερόταν η έννοια, αν ήτανραγµατική και µορούσε να αρατηρηθεί

4-10

� Πραγµατικοί, ονοµαστικοί και λειτουργικοίορισµοί� Προσδιορισµός – Η διαδικασία µέσω της οοίας

ροσδιορίζονται οι έννοιες

� Ένας ονοµαστικός ορισµός είναι ένας ορισµός

Εννοιολόγηση (V)

� Ένας ονοµαστικός ορισµός είναι ένας ορισµόςου αλώς αοδίδεται σε έναν όρο, χωρίς ναισχυρίζεται διόλου ότι ο ορισµός αντιροσωεύειµια «ραγµατική» οντότητα

� Ένας λειτουργικός ορισµός καθορίζει εακριβώςµε οιο τρόο θα µετρηθεί µια έννοια – διακρίνει, δηλαδή, τις λειτουργίες ου ρόκειται ναεκτελέσουµε

4-11

� ∆ηµιουργία εννοιολογικής τάξης

� Εννοιολόγηση

� Ονοµαστικός Ορισµός

� Λειτουργικός Ορισµός

Εννοιολόγηση (VΙ)

� Λειτουργικός Ορισµός

� Μετρήσεις στον ραγµατικό κόσµο

4-12

� Εννοιολόγηση – Πρακτική

� Ανοµία

Ορισµοί σε εριγραφικές καιερµηνευτικές µελέτες

� Οι ορισµοί αρουσιάζουν ερισσότεραροβλήµατα όσον αφορά την εριγραφικήαρά την ερµηνευτική έρευνα

4-13

Ειλογές λειτουργικοοίησης (Ι)

� Η εννοιολόγηση είναι η εεξεργασία καιεξειδίκευση αφηρηµένων εννοιών

� Η λειτουργικοοίηση είναι η ανάτυξησυγκεκριµένων ερευνητικών διαδικασιώνσυγκεκριµένων ερευνητικών διαδικασιών

(λειτουργιών) ου θα οδηγήσουν σεεµειρικές αρατηρήσεις οι οοίες θααντιροσωεύουν αυτές τις έννοιες στονραγµατικό κόσµο

4-14

� Εύρος µεταβλητότητας� Μέχρι οιο σηµείο είµαστε διατεθειµένοι νασυνδυάζουµε ιδιότητες σε σχετικά χοντρικέςκατηγορίες;

Ειλογές λειτουργικοοίησης (ΙΙ)

� Βαθµός ακρίβειας µεταξύ των άκρων� Πόσο ακριβής είναι η λειτουργικοοίηση τωνµεταβλητών;

� ∆ιαστάσεις

4-15

� Ορίζοντας µεταβλητές και τιµές� Μια τιµή είναι ένα χαρακτηριστικό ή µία ιδιότητακάοιου ράγµατος (.χ. γυναίκα, ηλικιωµένος, φοιτητής)

� Μια µεταβλητή είναι ένα λογικό σύνολο τιµών (.χ.

Ειλογές λειτουργικοοίησης (ΙΙΙ)

� Μια µεταβλητή είναι ένα λογικό σύνολο τιµών (.χ. φύλο, ηλικία)

� Κάθε µεταβλητή ρέει να διαθέτει δύοσηµαντικές ιδιότητες

1. Οι τιµές της ρέει να αρουσιάζουν ληρότηταεριεχοµένου

2. Οι τιµές ου ααρτίζουν µία µεταβλητή ρέει να είναιαµοιβαία αοκλειόµενες

4-16

� Είεδα µέτρησης

� Ονοµαστικά

� ∆ιατακτικά

� ∆ιαστήµατος

Ειλογές λειτουργικοοίησης (ΙV)

� ∆ιαστήµατος

� Αναλογικά

4-17

� Είεδα µέτρησης – Ονοµαστικά

� Μεταβλητές ου διαθέτουν τιµές ου έχουν µόνοτις ιδιότητες του αµοιβαίου αοκλεισµού και τηςληρότητας εριεχοµένου

Ειλογές λειτουργικοοίησης (V)

� Παραδείγµατα: φύλο, θρήσκευµα, τόος γέννησης, ανειστηµιακό τυχίο, εθνικότητα, χρώµαµαλλιών

4-18

� Είεδα µέτρησης – ∆ιατακτικά

� Μεταβλητές µε ιδιότητες ου µορούµε ναταξινοµήσουµε βάσει κάοιας λογικής τάξης

� Παραδείγµατα: κοινωνικοοικονοµική κατάσταση,

Ειλογές λειτουργικοοίησης (VΙ)

� Παραδείγµατα: κοινωνικοοικονοµική κατάσταση, είεδο σύγκρουσης, ροκατάληψη, συντηρητισµός, σκληρότητα

4-19

� Είεδα µέτρησης – Είεδα διαστήµατος

� Μεταβλητές για τις οοίες είναι σηµαντική ηραγµατική αόσταση ου χωρίζει τις τιµές τους

� Παραδείγµατα: θερµοκρασία (Φαρενάιτ), δείκτης

Ειλογές λειτουργικοοίησης (VΙΙ)

� Παραδείγµατα: θερµοκρασία (Φαρενάιτ), δείκτηςευφυΐας

4-20

� Είεδα µέτρησης – Αναλογικά

� Μεταβλητές των οοίων οι τιµές, εκτός του ότιδιαθέτουν όλα τα χαρακτηριστικά των µέτρων

διαστήµατος, βασίζονται είσης σε ένα ραγµατικόµηδενικό σηµείο

Ειλογές λειτουργικοοίησης (VΙΙΙ)

µηδενικό σηµείο

� Παραδείγµατα: θερµοκρασία (Κέλβιν), ηλικία, χρονική διάρκεια, αριθµός οργανώσεων, αριθµόςοµάδων, αριθµός των «άριστα» ου αίρνεικάοιος στο ανειστήµιο

4-21

Σχήµα 4.1

4-22

� Οι συνέειες των ειέδων µέτρησης

� Ορισµένες τεχνικές οσοτικής ανάλυσης ααιτούνµεταβλητές ου καλύτουν συγκεκριµένα ελάχισταείεδα µέτρησης

� Μορούµε να µεταχειριστούµε ορισµένες

Ειλογές λειτουργικοοίησης (ΙX)

� Μορούµε να µεταχειριστούµε ορισµένεςµεταβλητές σαν να αντιροσωεύουν διαφορετικάείεδα µέτρησης

4-23

� Μοναδικοί ή ολλαλοί ενδείκτες

Κριτήρια οιότητας της µέτρησης (Ι)

� Ακρίβεια και ιστότητα

� Αξιοιστία

� Εγκυρότητα

4-24

� Ακρίβεια και ιστότητα

� Οι ακριβείς µετρήσεις είναι ανώτερες αό τις

ανακριβείς

� Η ακρίβεια διαφέρει αό την ιστότητα

Κριτήρια οιότητας της µέτρησης (ΙΙ)

Η ακρίβεια διαφέρει αό την ιστότητα

4-25

� Αξιοιστία – Η οιότητα των µεθόδωνµέτρησης ου υοδεικνύει ότι τα ίδιαδεδοµένα θα αντλούνται κάθε φορά σε

εαναλαµβανόµενες αρατηρήσεις του ίδιου

Κριτήρια οιότητας της µέτρησης (ΙΙΙ)

εαναλαµβανόµενες αρατηρήσεις του ίδιουφαινοµένου.

� Η αξιοιστία διαφέρει αό την ιστότητα

4-26

� Μέθοδος ελέγχου-εανελέγχου� Εανάληψη της ίδιας µέτρησης άνω αό µία φορές.

� Μέθοδος διχοτόµησης� Πολλαλά σύνολα τυχαία ειλεγµένων µεταβλητών

ρέει να ροσφέρουν τις ίδιες ταξινοµήσεις

Κριτήρια οιότητας της µέτρησης (ΙV)

ρέει να ροσφέρουν τις ίδιες ταξινοµήσεις

� Χρήση καθιερωµένων µέτρων

� Αξιοιστία των ερευνητών

4-27

� Εγκυρότητα – Όρος ου εριγράφει ένα µέτρο ουµετρά εακριβώς την έννοια ου έχει σκοό ναµετρήσει� Φαινοµενική εγκυρότητα – Η οιότητα ενός ενδείκτη ουτον κάνει να µοιάζει ένα εύλογο µέτρο κάοιας µεταβλητής

� Εγκυρότητα κριτηρίου – Ο βαθµός στον οοίο ένα µέτρο

Κριτήρια οιότητας της µέτρησης (V)

� Εγκυρότητα κριτηρίου – Ο βαθµός στον οοίο ένα µέτροσχετίζεται µε κάοιο εξωτερικό κριτήριο

� Εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής – Ο βαθµός στονοοίο ένα µέτρο σχετίζεται µε άλλες µεταβλητές, όωςαναµένεται µέσα σε ένα σύστηµα θεωρητικών σχέσεων

� Εγκυρότητα Περιεχοµένου – Ο βαθµός στον οοίο έναµέτρο καλύτει το εύρος των σηµασιών ου εριέχονται σεµια έννοια

4-28

Σχήµα 4.2

4-29

Κουίζ

4-30

1. Είναι ράγµατι εφικτό να µετρήσουµεοτιδήοτε υάρχει

α) Σωστό

β) Λάθοςβ) Λάθος

4-31

Αάντηση:α)

Είναι ράγµατι εφικτό να µετρήσουµεοτιδήοτε υάρχει

4-32

2.Οι _____ αφορούν νοητικές εικόνες

α) Οτικές

β) Θεωρίες

γ) Αντιλήψειςγ) Αντιλήψεις

δ) Μέθοδοι

4-33

Αάντηση: γ)

Οι αντιλήψεις αφορούν νοητικές εικόνες

4-34

3. Η νοητική διαδικασία µέσω της οοίαςασαφείς και ανακριβείς ιδέες (έννοιες) ροσλαµβάνουν ιο συγκεκριµένη καιακριβή υόσταση ονοµάζεται: :

α) κατασκευή

β) υοστασιοοίηση

γ) εννοιολόγηση

δ) λειτουργικοοίηση

4-35

Αάντηση: γ)

Η νοητική διαδικασία µέσω της οοίαςασαφείς και ανακριβείς ιδέες (έννοιες) ροσλαµβάνουν ιο συγκεκριµένη και ακριβήροσλαµβάνουν ιο συγκεκριµένη και ακριβήυόσταση ονοµάζεται εννοιολόγηση.

4-36

4. Ποιο αό τα αρακάτω είναι αράδειγµα ενόςονοµαστικού µέτρου;

α) φύλο

β) θρήσκευµαβ) θρήσκευµα

γ) κοµµατική ταύτιση

δ) τόος γέννησης

ε) όλα τα αραάνω

4-37

Αάντηση: ε)

Το φύλο, το θρήσκευµα, η κοµµατική ταύτισηκαι ο τόος γέννησης είναι αραδείγµαταονοµαστικών µέτρωνονοµαστικών µέτρων

4-38

5. Η _____ αφορά το βαθµό στον οοίο έναµέτρο καλύτει τις ιθανές σηµασίες ουεριλαµβάνονται σε µία έννοια

α) εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευήςα) εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής

β) εγκυρότητα κριτηρίου

γ) φαινοµενική εγκυρότητα

δ) εγκυρότητα εριεχόµενου

4-39

Αάντηση:δ)

Η εγκυρότητα εριεχόµενου αφορά το βαθµόστον οοίο ένα µέτρο καλύτει τις ιθανέςσηµασίες ου εριλαµβάνονται σε µία έννοιασηµασίες ου εριλαµβάνονται σε µία έννοια

4-40

6. Στην κοινωνική έρευνα, η διαδικασία τηςσυµφωνίας σχετικά µε το τι σηµαίνει ένας

όρος ονοµάζεται:

α) υόθεση

β) εννοιολόγηση

γ) ροσδιορισµός µεταβλητών

δ) λειτουργικοοίηση

4-41

Αάντηση:β)

Στην κοινωνική έρευνα, η διαδικασία τηςσυµφωνίας σχετικά µε το τι σηµαίνει ένας

όρος ονοµάζεται εννοιολόγηση.όρος ονοµάζεται εννοιολόγηση.

4-42

7. Ο/Η _____ εννοιών στην ειστηµονικήέρευνα βασίζεται σε ονοµαστικούς και

λειτουργικούς ορισµούς

α) ροσδιορισµόςα) ροσδιορισµός

β) εναλλαξιµότητα

γ) λειτουργία

δ) δικτύωση

4-43

Αάντηση:α)

Ο ροσδιορισµός εννοιών στην ειστηµονικήέρευνα βασίζεται σε ονοµαστικούς και

λειτουργικούς ορισµούςλειτουργικούς ορισµούς

4-44

8. Ένα _____ είναι ένα είεδο µέτρησης ουεριγράφει µια µεταβλητή οι ιδιότητες τηςοοίας είναι ταξινοµηµένες και η αόστασηµεταξύ γειτονικών ιδιοτήτων είναι ίδια

α) αναλογικό µέτροα) αναλογικό µέτρο

β) µέτρο διαστήµατος

γ) ονοµαστικό µέτρο

δ) διατακτικό µέτρο

4-45

Αάντηση:β)

Ένα µέτρο διαστήµατος είναι ένα είεδοµέτρησης ου εριγράφει µια µεταβλητή οιιδιότητες της οοίας είναι ταξινοµηµένες και ηιδιότητες της οοίας είναι ταξινοµηµένες και ηαόσταση µεταξύ γειτονικών ιδιοτήτων είναιίδια

4-46

Ααγορεύεται η αναδηµοσίευση ή ανααραγωγή του αρόντοςέργου µε οοιονδήοτε τρόο χωρίς γρατή άδεια του εκδότη, σύµφωνα µε το Ν. 2121/1993 και τη ∆ιεθνή Σύµβαση της Βέρνης

(ου έχει κυρωθεί µε τον Ν. 100/1975)

4-47

(ου έχει κυρωθεί µε τον Ν. 100/1975)