KLIKONI KËTU

www.mediaprint.al

042251614

Libër mësuesi Edukim për shoqërinë 1

Teksti mësimor Edukim për shoqërinë 1 është hartuar nga Brunilda Çerraga, Silvana Loka

Brunilda ÇerragaSilvana Loka

4

Autore: Brunilda Çerraga, Silvana Loka

Redaktore gjuhësore: Aviola Kristo

ISBN: 978-9928-08-199-5BotimiRibotim: 2019

i parë: 2015

Titulli: Libër mësuesi Edukim për shoqërinë 1

Shtypi: Mediaprint

©

Të gjitha të dr ejtat e autorit lidhur me këtë botim janë ekskluzivisht te z otëruara/r ezervuara ng a Shtëpia Botuese “Mediaprint” sh.p .k..Ndalohet çdo prodhim, riprodhim, shitje, rishitje, shpërndarje, kopjim, fotokopjim, përkthim, përshtatje, huapërdorje, shfrytëzim dhe/ose çdo f ormë tjetër qar kullimi tregtar, si dhe çdo veprim cënues me çfarëdo lloj mjeti apo apo forme, pjesërisht dhe/ose tërësisht, pa mira timin paraprak me shkrim ng a Shtëpia Botuese

Ky botim, në tërësi dhe/ose në pjesë të tij, ndalohet të transme tohet dhe/ose përhapet në çdo lloj f orme dhe/ose mjet elektronik, mekanik, regjistrues dhe/ose tjetër , të ruhet, depozitohet ose përdoret në sisteme ku mund të cënohen të drejtat e autorit, pa mira timin paraprak me shkrim ng a Shtëpia Botuese “Mediaprint” sh.p .k..Çdo cënim i të drejtave të autorit passjell për gjegjësi sipas legjislacionit në fuqi.

Kontaktet:www.mediaprint.alShtëpia Botuese Sektori i Shpërndarjes dhe Marketingut: Shtypshkronja:Kutia Postare 7467 - Tiranë Tel.: 04 4500605

Cel.: 069 40 50 380Tel.: 04 2251 614 Cel.: 069 40 44 441Cel.: 069 20 79 021Cel.: 069 40 44 443 Cel.: 069 40 20 201

botime@mediaprint.al distributor@mediaprint.al print@mediaprint.al

Komente dhe sugjerime janë të mirëpritura në email: botime@media print.al

Të gjitha të dr ejtat janë të r ezervuara

“Mediaprint” sh.p .k.

S H T Ë P I A B O T U E S E

Tel.: 04 4500605

Drejtoi botimin: Anila Bisha

Dizajni: Arben Hamzallari

Kopertina: VisiDesign

5

Përmbajtja

Në vend të hyrjes ............................................................................................................................................... 4

1. Si është ndërtuar libri i nxënësit ............................................................................................................. 5

2. Metoda dhe teknika të mësimdhënies me në qendër nxënësin ................................................ 6

2.1 Teknika dhe strategji për zhvillimin e mendimit kritik .......................................................... 6

3. Teknikat dhe metodat e punës në grup............................................................................................12

4. Teknikat dhe metodat e hulumtimit ..................................................................................................13

5. Të pyeturit dhe teknikat e tij .................................................................................................................14

6. Programi lëndor .........................................................................................................................................21

7. Plani mësimor vjetor ................................................................................................................................32

8. Plani�kimi i tremujorëve ........................................................................................................................34

9. .......................................................................................................39

6

Në vend të hyrjes

Ky është një udhëzues për mësuesin që do të përdorë librin e nxënësit të lëndës “Edukim për shoqërinë 1”.

Udhëzuesi shtjellon disa metoda e teknika të mësimdhënies që iu vijnë në ndihmë mësuesve gjatë planifikimit dhe realizimit të situatave të të nxënit.

Në këtë udhëzues janë dhënë edhe teknikat e të pyeturit, mbështetur në taksonominë e Blumit. Mënyra e të drejtuarit të pyetjeve të mësuesit ndaj nxënësit, si dhe e nxënësit ndaj mësuesit, është shumë e rëndësishme për nxitjen e mendimit kritik e krijues të nxënësit dhe për arritjet e tij.

Pjesë e librit është dhe programi i lëndës i miratuar nga MAS-i, planifikimi i planit ditor për çdo situatë të të nxënit, duke u mbështetur në kompetencat e fushës.

7

1. Si është ndërtuar libri i nxënësit

Nxënësi duhet të fitojë disa shprehi e aftësi, duhet të mbajë qëndrime e të shprehë vlera, të aftësohet për të qenë një qytetar i mirë, dhe për këtë libri i vjen shumë në ndihmë.

Për të realizuar situatat e të nxënit, libri i nxënësit ka në qendër dy personazhe, Emën e Arbrin, dy bashkëmoshatarë që i shoqërojnë nxënësit në të gjitha situatat e të nxënit. Në këtë mënyrë nxënësit identifikohen më lehtë me teorinë, si dhe bashkëveprojnë që në fillim të situatës, duke e marrë nga personazhet informacionin të vendosur në praktikë.

Nxënësit gjatë situatave të të nxënit zhvendosen nga klasa në terrene të ndryshme brenda dhe jashtë shkollës, duke iu dhënë mundësinë që të zhvillojnë aftësitë në shkallë rritëse, nga ato të të menduarit tek aftësitë për jetën dhe aftësitë qytetare.

Nxënësi vihet shpesh të luaj në role apo të zgjidhë situata të ndryshme duke hulumtuar, zbuluar e gjetur zgjidhje, dhe raporton në çift apo në grup. Ata mbështeten të prezantojnë dhe ekspozojnë punimet e tyre

Shpesh nxënësit i kërkohet të vendoset në rolin e tjetrit, duke i zhvilluar kështu empatinë.

Një veçanti e librit është që nxënësi në mënyrë të vazhdueshme duhet të bashkëpunojë me personelin e shkollës ose të dalë në terren për të bashkëpunuar me më të rriturit.

Nëpërmjet detyrave të përcaktuara nga vetë ata, ky tekst i nxit nxënësit të bashkëveprojnë me më të vegjlit duke marrë përsipër kujdesin ndaj klasës përgatitore.

Shpesh nxënësit duhet të reflektojë ndaj njohurive dhe shprehive të marra, duke plotësuar ato në situatat e të nxënit me temë: “Praktikohemi së bashku”.

Libri i ndihmon nxënësit që të dallojnë rolet shoqërore, grupet që u përkasin dhe detyrat që kanë ndaj secilit grup.

Ata japin përvojën e tyre në zbatimin e rregullave në mjedise publike, duke sjellë shembuj nga jeta e tyre e përditshme.

Çdo orë mësimore është parashikuar të lidhet me njohuri apo aftësi të marra nga disiplina të tjera, duke siguruar harmonizimin e aftësive, si dhe duke synuar rritjen e vetëvlerësimit.

8

2. Metoda dhe teknika të mësimdhënies me në qendër nxënësin

2.1 Teknika dhe strategji për zhvillimin e mendimit kritik

a. Brainstorming – stuhi mendimi

Brainstorming, ose stuhia e mendimeve, është një teknikë e cila u kërkon nxënësve të tregojnë gjithçka që dinë rreth një teme ose ideje të veçantë, duke iu rikujtuar atyre njohuritë që kanë. Nxënësit nuk mendohen gjatë për të gjykuar nëse idetë që u vijnë në mendje janë të drejta apo të gabuara.Mënyra e zbatimit - Nxënësit mund të punojnë në mënyrë individuale ose në çift, në fillim duke i paraqitur të gjitha idetë, dhe më pas duke i shkëmbyer me shokun ose anëtarët e tjerë të grupit. Mësuesi i shkruan të gjitha idetë në dërrasën e zezë. Duke dëgjuar mendimet e të tjerëve, nxënësve mund t’u kujtohen gjëra të tjera ose mund t’u marrin informacion të ri. Komente - Kjo teknikë përdoret kur nxënësit kanë ca njohuri rreth një teme të caktuar. Është një veprimtari e mirë për fillimin e mësimit.

b. Kllaster

Përcaktimi - Kllasteri ose “grupimi i mendimeve”, që ndonjëherë në literaturë emërtohet si “harta e mendimeve” ose “pema e mendjes”, është një teknikë që i nxit nxënësit të mendojnë lirshëm dhe hapur rreth një çështjeje dhe të krijojnë lidhje midis fakteve. Kllasteri shërben si një mjet i fuqishëm për fillimin e procesit të të shkruarit, sidomos për ata nxënës të cilët u mungon një dëshirë e tillë.

Mënyra e zbatimit

Hapat për realizimin e kllasterit janë të thjeshtë dhe të lehtë për t’u mbajtur mend:

• Shkruhet një fjalë në qendër të fletës (dërrasës së zezë apo një sipërfaqeje ku mund të shkruhet);

• Shkruhen fjalë apo fraza që vijnë në mend rreth kësaj fjale apo teme të zgjedhur, pa gjykuar rreth tyre;

• Kur vijnë idetë, ato shkruhen dhe lidhen me njëra-tjetrën;• Shkrimi i ideve ndërpritet vetëm kur mbaron koha e paracaktuar.

Në pamje të parë kllasteri duket sikur ngjan me brainstorming, pasi të dyja këto teknika kanë të bëjnë me hedhjen e ideve rreth një teme ose çështjeje të caktuar. Kur përdorim kllasterin, gjatë kohës që hidhen idetë, bëhet grupimi i tyre në nënçështje ose nëntema; në këtë mënyrë ndodh shoqërimi i mendimeve, ideve të dhëna. Nga ana tjetër, një gjë e tillë nuk ndodh me brainstoming. Idetë hidhen pa bërë asnjë lidhje apo shoqërim ndërmjet tyre.

9

c. INSERT1

Përcaktimi - INSERT është një metodë që i lejon nxënësit të kontrollojnë gjallërisht shkallën e tyre të të kuptuarit gjatë leximit. Nëpërmjet kësaj teknike sigurohet pjesëmarrje e qëndrueshme e fëmijëve në mësim.

Mënyra e zbatimit - Gjatë leximit nxënësit udhëzohen që të vendosin shenjat e mëposhtme:“ √ ” vendoset shenja “ √ ” (kontrollo), nëse diçka që lexoni, pohon atë që dini ose mendoni se

dini.“ + ” vendosni një “ + ” (plus), nëse një pjesë e informacionit që ndeshni, është i ri për ju.“ - ” vendosni një “ - “ (minus), nëse një ose disa prej informacioneve që lexoni, kundërshton

ose është e ndryshme nga ajo që dini ose mendoni se e dini.

“ ? “ vendosni një “ ? “ (pikëpyetje), nëse ka informacion që është i paqartë për ju ose duhet të dini më shumë rreth këtij informacioni.

Informacioni i shenjëzuar hidhet më pas në tabelën INSERT, sipas shenjave përkatëse.

√ + - ?

Kjo teknikë përdoret në fazën e realizimit të kuptimit. Zbatimi i saj zgjat rreth 20 – 25 minuta. Përdoret në çdo lëndë e me çdo moshë fëmijësh. Për nxënësit e klasës së parë deri në të katërt rekomandohet të përdorin jo më shumë se dy shenja. Sugjerohet përdorimi i Ö “e di këtë” dhe – “nuk e di këtë”.

d. Di /dua të di/mësova

Një formë e ngjashme e teknikës INSERT është teknika “Di/ Dua të di/ Nxë”, skema e të cilës është:

Di Dua të di Nxë

• Në kolonën e parë, “Di”, nxënësit do të shkruajnë atë informacion që nga leximi iu duket si i njohur.

• Në kolonën e dytë, “Dua të di”, do të shkruhen pyetje ose kërkesa të nxënësve, rreth çështjeve për të cilat ata kërkojnë të dinë më tepër.

• Në kolonën e tretë, “ Nxë”, nxënësit do të shkruajnë një përmbledhje të informacionit të ri që përvetësuan nga teksti.

1 Interactive Noting System for Effective Reading and Thinking

10

e. Pesëvargëshi2

Pesëvargëshi është një poemë e cila kërkon sintetizimin e informacionit dhe materialeve dhe shprehje të saktë; ai përshkruan apo reflekton idenë kryesore të një teme të caktuar.

Pesëvargëshi është një vjershë me pesë rreshta.

Mënyra e zbatimit

Pesëvargëshi ka një strukturë të caktuar

1. Rreshti i parë është përshkrimi me një fjalë i temës. (zakonisht emër)2. Rreshti i dytë është përshkrimi me dy fjalë i temës. (dy mbiemra)3. Rreshti i tretë përmban tri fjalë që shprehin tre veprime që kryhen nga tema. (tri folje)4. Rreshti i katërt është një fjali me katër fjalë që shpreh qëndrimin, ndjenjën për temën. (fjali)5. Rreshti i fundit është një fjalë sinonime, që ripërcakton thelbin e temës. (sinonim)

Pesëvargëshi është një teknikë që përdoret zakonisht në fazën e reflektimit, meqë bën sintetizimin e informacionit të marrë. Gjen zbatim në çdo lëndë e në çdo klasë. Pesëvargëshi shërben shumë mirë si mjet për të bërë përmbledhjen e informacionit në tërësi; si një mënyrë e vlerësimit të gjykimit të nxënësve; si një mënyrë për shprehje krijuese.

f. Veprimtaria e të menduarit dhe të lexuarit të drejtuar - DRTA

Veprimtaria e të menduarit dhe të lexuarit të drejtuar është një veprimtari, gjatë së cilës lexuesit nxiten të mendojnë e të parashikojnë rreth asaj që lexojnë. Fëmijët do të mendojnë gjatë kohës që lexojnë, do të parashikojnë dhe do t’i mbajnë shënim parashikimet e tyre. Ky aktivitet ndërtohet në bazë të tre pyetjeve:

Ç’mendoni se do të ndodhë më pas?

Çfarë provash keni?

Si ndodhi në të vërtetë?

Në mënyrë grafike organizohet në këtë mënyrë:

Ç’mendoni se do të ndodhë? Çfarë provash keni? Si ndodhi në të vërtetë?

Për të plotësuar tabelën, mësuesi bën pyetje, të cilat e përqendrojnë vëmendjen e nxënësve në titujt ose ilustrimet e zgjedhura. Mësimi mund të fillojë me një diskutim për titullin e librit ose të historisë dhe duke u bazuar në pyetjet: “Për çfarë mendoni se bën fjalë kjo histori/ky libër?” “Pse mendoni kështu?” Parashikimet shkruhen në ndarjen e parë të tabelës ose në dërrasën e zezë. Mësuesi duhet të pranojë të gjitha parashikimet e bëra nga ana e nxënësve. Pas diskutimeve fillestare, nxënësit do të lexojnë në heshtje historinë / tekstin, deri në momentet e përcaktuara që

2 Rrjedh nga frengjishtja (Cinquain), që do të thotë “diçka e lidhur me numrin pesë”.

11

më parë nga mësuesi. Më pas do të nxjerrë elementet ose provat që tregojnë nëse parashikimet e tyre janë të sakta apo jo. Në këtë fazë, diskutimi vazhdon me parashikime të tjera të dhëna nga nxënësit, që bazohen në leximin e tyre deri në këtë fazë. Këto veprime përsëriten, deri sa historia apo teksti të mbarojë.

g. Rrjeti i diskutimit

“Rrjeti i diskutimit” është një teknikë e mësimdhënies, gjatë së cilës bëhet organizimi grafik i informacionit. Kjo veprimtari i bën nxënësit të jenë të vëmendshëm në leximin e tekstit, për të kuptuar përmbajtjen dhe idenë kryesore të tij. Pjesëmarrja e nxënësve në këtë aktivitet është maksimale dhe argumentet e produktet e saj rezultojnë mjaft të frytshme.

Mësuesi harton një pyetje binare (pyetje që pranon përgjigje pozitive ose negative), e cila prek direkt thelbin e çështjes që trajtohet në tekst.

Mësuesi u kërkon nxënësve që të argumentojnë pse janë pro ose kundër çështjes, duke i shënuar në organizuesin grafik. Mendimet do të shkëmbehen në grupe dyshe dhe katërshe. Klasa do të pozicionohet në dy grupe dhe nxënësit do të përcaktojnë pozicionin e tyre. Bëhet një raportim para klasës për arsyet se pse kanë zgjedhur të jenë pro ose kundër çështjes.

Për çdo paraqitje caktohet një kufi kohor prej një minute.

Gjatë kohës që dy grupet raportojnë arsyet e tyre, nxënësit mund të ndryshojnë pozicion dhe të shkojnë në grupin që paraqet arsyet më bindëse.

Rrjeti i diskutimit përdoret në fazën e realizimit të kuptimit ose të reflektimit.

Nga diskutimet që kryhen në klasë, çdo nxënës kupton se cili është thelbi, çështja e mësimit, shkruan ese argumentuese dhe përfshihet në diskutim.

h. Ditarët e të nxënit

Ditarët e të nxënit janë ditarë me dy ose tri pjesë, që përdoren për të nxitur nxënësit të lexojnë në mënyrë të qëllimshme, të lidhin ngushtë materialin e tekstit me kureshtjen dhe përvojat e veta.

Për të bërë ditarin dypjesësh, hiqet një vijë vertikale në mes të fletës së fletores. Në anën e majtë shkruhen ato pjesë të tekstit që i tërheqin më shumë vëmendjen nxënësit: ato që iu kujtojnë diçka, që i intrigojnë më shumë ose ndoshta ato mendime dhe opinione me të cilat ata nuk pajtohen. Në anën e djathtë të fletës shkruhen komente për pjesën.

Pyetje ndihmëse për nxënësit janë:

• Cilat elemente të citatit ju intriguan më shumë?• Për çfarë ju bëri të mendoni ai citim?• Çfarë pyetje lindin prej tij?

Gjatë leximit bëhen pushime për të shkruar të tjera citime dhe komente në fletore. Mund të caktohet edhe numri i citimeve që do të komentohen.

Po

Pse?

Jo

Citati Komenti

A duhettë …?

12

“Ditari me tri pjesë” është një formë tjetër ditari. Ai është i ndarë në tri pjesë dhe kolona e fundit i lihet mësuesit për të vlerësuar, gjykuar dhe dhënë mendime mbi komentet që kanë bërë nxënësit.

Duke e krahasuar me mësimin tradicional, ditarët e të nxënit kanë këto përparësi:

• Lexuesi ka një motiv për të lexuar; pra leximi nuk është pasiv.• Bëhet lidhja e të lexuarit me të shkruarin.• Lexuesi mban qëndrim kritik ndaj tekstit.

Mësuesi mund t’i përshtatë ditarët e të nxënit për klasa të ndryshme nxënësish. Për klasën e parë, mund të zgjidhen pjesët e tekstit nga mësuesi, ndërsa nxënësi vazhdon procedurën në vazhdim.

i. Kubimi

Kubimi është një teknikë që ndihmon shqyrtimin e një teme nga këndvështrime të ndryshme. Ai përfshin përdorimin e një kubi me lëvizje të shpejta për të menduarin, të shkruarin në secilën faqe të kubit. Mund të ndërtohet duke mbuluar një kuti të vogël me letër. Në secilën faqe të kubit shkruhen 6 kërkesa, të cilat i përkasin çdo niveli pyetjesh: përshkruaj, krahaso, shoqëro, analizo, zbato, argumento (pro ose kundër).Në fillim paraqitet tema, më pas nxënësit udhëzohen të mendojnë dhe:

• të përshkruajnë: Ç’formë ka? Cilat janë përmasat? Ç’ngjyrë ka? • të krahasojnë: Me kë ngjason? Nga se ndryshon?• të rikujtojnë ndonjë ngjarje a histori: Çfarë ju bën të mendoni? Çfarë ju vjen në mendje? • të analizojnë: Si është ndërtuar? Nga se përbëhet?• të zbatojnë në një situatë a kontekst të ri: Ç’mund të bëni me të? Si mund të përdoret?• të mbajnë një qëndrim të argumentuar: Cili është qëndrimi juaj? Pse?

Përgjatë të shkruarit nxënësit shkëmbejnë përgjigje për secilën faqe të kubit. Veprimtaria mund të organizohet në punë në çifte ose në grupe. Çdo pjesëtar i grupit zgjedh 2 - 3 faqe të kubit. Më pas shkëmbejnë mendime e lexojnë shkrimet e tyre me anëtarin tjetër. Pasi një anëtar lexon, tjetri përgjigjet duke e lavdëruar ose pyetur. Kjo teknikë përdoret në fazën e realizimit të kuptimit, në të gjitha lëndët dhe në çdo klasë.

j. Diagrami i Venit

Diagrami i Venit është një teknikë me anën e të cilës evidentohen të përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet dy koncepteve, dukurive, historive, personazheve etj. Dy pyetjet mbi të cilat ndërtohet diagrami i Venit janë:

Citati Komenti i nxënësit Komenti i mësuesit

13

- Cilat janë të përbashkëtat ndërmjet …?- Po ndryshimet ndërmjet tyre?

Diagrami i Venit ndërtohet me ndërprerjen e dy a më shumë rrathëve. Mund të përdoret për të bërë përballjen e ideve dhe duke treguar njëkohësisht të përbashkëtat që ato kanë me njëra tjetrën.

Diagrami i Venit përdoret kryesisht gjatë fazës së reflektimit. Nëpërmjet tij, nxënësit zbulojnë tipare të përbashkëta, dallime midis koncepteve të ndryshme, si dhe mbajnë qëndrime personale lidhur me to.

Përvoja ka treguar se kjo teknikë mund të përdoret në çdo lëndë, pothuajse në çdo orë mësimi. Veprimtaria zgjat 10-20 minuta, por kjo ndryshon në varësi të specifikave lëndore, moshave dhe të kohës së përgjithshme në dispozicion të orës së mësimit.

-Mendo/puno në dyshe/tregoju të tjerëve Kjo teknikë i bën nxënësit të reflektojnë mbi tekstin dhe t’u japin formë mendimeve. Për realizimin e kësaj teknike, mësuesi shkruan ose përgatit me parë disa pyetje të hapura (me më shumë se një përgjigje) dhe kërkon nga nxënësit që të japin përgjigje me shkrim rreth tyre.

Për të pasur përgjigje sa më të sakta, nxënësit punojnë në dyshe dhe përpiqen të arrijnë së bashku te këto përgjigje. Në përfundim, çdo grup (prej dy vetash) prezanton idetë e veta rreth përgjigjeve të pyetjeve të dhëna.

k. Turi i galerisë

“Turi i galerisë” quhet ajo teknikë e cila synon që përmes pasqyrimit të punëve të nxënësve në mure apo në vende të posaçme, nxënësit të kenë mundësi të shëtisin përreth tyre duke i lexuar apo duke i vlerësuar.

l. Imagjinata e drejtuar

Shumë ide që shkruhen nga nxënësit janë fryt i imagjinatës së tyre. Imagjinata ndriçon përvojat e nxënësve. Një teknikë e cila nxit fantazinë dhe zgjon imagjinatën, është e teknika që mbështetet në “imagjinatën e drejtuar”. Le ta konkretizojmë:

Shuani dritat (mbyllni sytë). Vendosni prapa derës shënimin “Mos na shqetësoni”. Kërkojuni nxënësve të ulin kokën dhe të mbyllin sytë.

Kërkoni të marrin frymë tri herë, ngadalë, jo shpejt. Më pas, nën drejtimin tuaj, nxitini nxënësit të kujtojnë përvoja të ndryshme:

Është dikush që e shihni përditë, por nuk e njihni, nuk i dini emrin.

A mund ta pikturoni atë? (Mos flisni me gojë)

Është atje pranë teje, vetëm ti mund ta shohësh. Shikoje me kujdes. Kujto tre gjëra rreth vendit ku është personi. Çfarë dëgjon? Çfarë po bën personi? E takuat? Biseduat? Për çfarë?

I lini të lirë nxënësit të shkruajnë atë që panë në mendjen dhe imagjinatën e tyre.

14

m. Teknika “këndet”

Kjo është një teknikë e cila nxit debatin për çështje të kundërta.

Nxënësve iu jepet detyrë të mendojnë për një çështje të caktuar ose të lexojnë diçka që e rekomandon mësuesi.

3. Teknikat dhe metodat e punës në grup

a. Diskutimi

Diskutimi: është një nga metodat më të thjeshta që përdoret për të mundësuar procesin e pjesëmarrjes sa më të gjerë të nxënësve në mësim dhe kur duhet të realizohet ndërveprimi midis të gjithë nxënësve në klasë ose brenda grupeve të nxënësve. Diskutimi fillon në çastin kur nxënësit drejtojnë pyetje dhe kur një nxënës përgjigjet për atë që ka thënë një nxënës tjetër. Pra kjo metodë është një përzierje e shpjegimeve të ndërsjella mësues-nxënës, e shkëmbimit të pikëpamjeve dhe pyetjeve ndërmjet tyre.

b. Puna në grupe të vogla

Një nga parimet kryesore të mësimdhënies është krijimi i një mjedisi aktiv në klasë. Por, nëse çdo nxënës do të ishte aktiv në klasë, atëherë në të do të mbretëronte shumë shpejt kaosi. Për këtë arsye, sugjerohet të nxënit ndërveprues: duke organizuar klasën në grupe të vogla nxënësish, të cilët mund të punojnë në harmoni së bashku, mund të zgjerojnë mënyrat e tyre të të nxënit dhe të krijojnë një atmosferë që karakterizohet nga shkëmbimi i informacionit.

c. Grupet e ekspertëve

Grupet e ekspertëve: është një grup teknikash që përfshijnë përdorimin e panelit, debatit, simpoziumit, tavolinës së rrumbullakët, forumit dhe jurisë gjyqësore. Të gjitha këto teknika iu sigurojnë nxënësve kushte dhe mundësi që të prezantojnë idetë, opinionet, informacionet dhe të shprehin pikëpamjet dhe këndvështrimeve e ndryshme. Të gjitha këto teknika kanë nevojë për një strukturë të caktuar dhe planifikim paraprak nga ana e mësuesit dhe e nxënësve.

d. Loja në role dhe simulimi

Loja në role është një teknikë grupi në të cilën nxënësit marrin një rol dhe e luajnë atë në një situatë të veçantë. Nxënësve iu kërkohet që të jenë krijues, novatorë dhe ta luajnë atë pjesë ose rol sa më mirë që të jetë e mundur. Pra loja në role është një dramë e vogël që luhet nga nxënësit. Në pjesën më të madhe të rasteve ajo improvizohet.

15

4. Teknikat dhe metodat e hulumtimit

a. Zgjidhja e problemit

Kjo metodë është një nga metodat e njohura që synon zgjidhjen e një problemi apo të një çështjeje të caktuar. Problemi i marrë në shqyrtim mund të jetë kompleks, që kërkon aftësi të mëdha dhe kurajë për të arritur deri në zgjidhjen e tij; ose mund të jetë aq i thjeshtë, sa që zgjidhja mund të jetë pothuajse automatike. Por, në secilin rast, veprimtaritë për zgjidhjen e problemit janë ato që kërkojnë të menduar të thellë dhe kërkim.

b. Zbulimi

Mësimi zbulues përbën thelbin e të mësuarit të sotëm, bazuar në parimin didaktik: të mësuarit e nxënësit në shkollë duhet të imitojë të menduarin e shkencëtarit apo hulumtuesit të ardhshëm. Tashmë pranohet fakti se në qoftë se nxënësit arrijnë të nxjerrin përfundime vetë nga të dhënat e siguruara më parë nga mësuesi apo nga vetë ata nga burime të ndryshme, suksesi është i padiskutueshëm.

c. Projekti

Metoda e projektit është një veprimtari individuale ose në grup, që kërkon hulumtimin e zgjidhjeve të ndryshme të problemit. Ajo planifikohet dhe mbyllet me një konkluzion të nxjerrë nga vetë nxënësit, nën udhëheqjen e mësuesit. Projekti është kërkim i pavarur nga ana e nxënësve i çështjeve të ndryshme për një periudhë pak a shumë të gjatë kohore.

d. Studimi i rastit

Studimi i rastit është një formë e veçantë e metodës së zgjidhjes së problemit. Ajo konsiston në studimin e hollësishëm të një rasti apo situate të veçantë, të një institucioni, vendimi apo një çështjeje, për të cilën nxënësit bëjnë përgjithësime. Kjo metodë i ndihmon nxënësit të kuptojnë çështje të vështira dhe të ndërlikuara.

e. Vrojtimi

Kjo është një metodë që e vendos nxënësin në rolin e vëzhguesit, duke kërkuar që ai të vrojtojë dhe të mbajë shënim për gjithçka që ndodh gjatë procesit të vëzhgimit, ose të fotografojë raste të veçanta gjatë vrojtimit, të përpunojë dhe të publikojë përfundimet.

f. Ekskursioni

Kjo është një metodë e veçantë mësimdhënieje, që kryhet me qëllim që nxënësit të njohin objektet, dukuritë dhe proceset në mjedisin natyror. Ajo mundëson vëzhgimin në realitet.

16

5. Të pyeturit dhe teknikat e tij

Të pyeturit qëndron në themel të komunikimit në përgjithësi dhe atij mësues-nxënës në veçanti. Ai është një proces me të cilin mësuesit dhe nxënësit përballen çdo ditë.

a - Kuptimi mbi konceptin didaktik të të pyeturit

Në marrëdhëniet interaktive midis mësuesit dhe nxënësit dhe nxënësve ndërmjet tyre, një rol të rëndësishëm luajnë edhe marrëdhëniet që lidhen me konceptin e të pyeturit.

Të pyeturit është një marrëdhënie interaktive, e cila e gjallëron bashkëbisedimin, duke i dhënë vazhdimësi deri në gjetjen e rezultatit përfundimtar.

Të pyeturit duhet vlerësuar si një teknikë e cila jep rezultate të larta kur menaxhohet me sukses dhe me vëmendje nga mësuesit, që luan ndërkohë një rol të madh gjatë procesit të të nxënit.

Duhet pranuar se “Të nxënit e nxënësve nis atëherë kur nxënësi nis të pyesë”.

Në jetën e përditshme të shkollës, çështjen e të pyeturit mësuesi e ka parë gjithnjë si një kompetencë që e nxit dhe e zhvillon ai vetë. Madje aq e theksuar është kjo dukuri, sa vihet re dhe pranohet që në një orë mësimi të gjitha pyetjet vijnë nga mësuesi dhe drejtohen prej tij (mësimdhënia me në qendër mësuesin).

Nxënësit duhet t’iu përgjigjen pyetjeve të mësuesit dhe të librit. Ata nuk shihen si subjekt mësimor që mund të prodhojë pyetjet. Shumë pak mësues e kanë provuar apo kanë vënë në qendër të vëmendjes çështjen e të pyeturit nga ana e nxënësve. Pyetjet e nxënësve vijnë spontane dhe të rralla.

Në këtë proces interaktiv nxënësit përshihen në një situatë mësimore të nxëni shumë intensive, ku gjatë një kohe të shkurtër të gjithë njëherazi lexojnë, flasin, shkruajnë. Kjo marrëdhënie e re të nxëni bën që mësimdhënia të orientohet duke pasur në qendër nxënësit.

Transformimi i mësimdhënies me nxënësin në qendër, në mënyrën si u shpjegua më sipër, sjell një risi në procesin e të nxënit. Këto janë klasa të begata, ku nxënësit, në njësinë e kohës së orës mësimore, marrin kohën e tyre për të mësuar: duke lexuar, duke shkruar dhe duke folur.

Procesi i artikulimit të pyetjeve nga ana e nxënësve në orën mësimore sjell edhe dukuri të tjera pozitive në klasat e orientuara drejt mësimdhënies interaktive.

Momenti kur mësuesi u jep nxënësve si detyrë të bëjnë pyetje rreth një figure, diagrami, tabele, harte etj., ai ka përcjellë tek ata kërkesa të reja në lidhje me të lexuarin dhe marrjen e informacionit, pasi të lexuarit nuk është vetëm një proces që realizohet përmes leximit të një teksti të shkruar, por edhe përmes figurës, grafikut, vijës melodike, pikturës etj.

Të pyeturit si një proces i cili duhet zotëruar dhe zhvilluar më tej nga ana e nxënësit (pra, kalimi në pronësi në anën e tyre), bën që aparatet pedagogjike të teksteve shkollore të pasurohen më tej. Pyetjet që bëjnë nxënësit për një temë të caktuar, përfshijnë brenda tyre pothuajse të gjitha pyetjet që mund të gjenden në një tekst; por ato i kapërcejnë, bëhen dhjetëfishi i tyre kur krijohen nga nxënësit. Ato i kanë brenda tyre edhe pyetjet e tekstit. Madje prej nxënësve vijnë pyetje që mësuesit dhe vetë autorët e teksteve mund të mos i kenë parashikuar kur kanë hartuar mësime të caktuara.

17

b. Pyetjet e mësuesit

Një mjet i fuqishëm për të nxitur dhe për të zhvilluar mendimin kritik është edhe teknika e të bërit të pyetjeve. Llojet e pyetjeve të drejtuara nga mësuesi krijojnë klimën në klasë. Mësuesi përcakton pyetjet më të vlefshme dhe burimet e informacionit.

Pyetjet që kufizojnë mendimin e nxënësve në riprodhimin e thjeshtë ose vetëm në proceset e detyrave mendore, bëjnë që nxënësit të besojnë se të menduarit e tyre është i tepërt. Pyetjet të cilat i bëjnë nxënësit të reflektojnë, të mendojnë, të përfytyrojnë, të krijojnë apo peshojnë me kujdes, ngrenë nivelin e mendimit të nxënësve, u tregojnë se të menduarit e tyre është i vlefshëm dhe se ata mund të ndihmojnë në tërësinë e gjykimeve dhe bindjeve.

Lloji i pyetjeve që bëhen, mund, t’i tregojë nxënësve se njohuritë mund të mësohen duke u mbështetur në këndvështrimin e secilit prej tyre.

Pavarësisht lëndës, pyetjet janë të drejtpërdrejta dhe kërkojnë si përgjigje një fjalë të vetme ose një fjali të thjeshtë. Shembujt për këto pyetje përfshijnë pyetjet që iu drejtohen nxënësve për të emërtuar një kafshë, emra fshatrash, qytetesh etj.

Mësuesit duhet të kenë parasysh:

Së pari, rritja e menjëhershme e njohurive dhe informacionit në një fushë të përmbajtjes mund të jetë çorientuese.

Së dyti, njohja e fakteve nga vetë nxënësit është shumë e dobishme. Nxënësit i kanë aftësitë për të rindërtuar informacionin në forma të ndryshme që e bëjnë atë të përdorshëm, praktik dhe të zbatueshëm.

Së treti, përgjigja për pyetjet e nivelit të drejtpërdrejtë, pa përfytyrime, kërkon vetëm përdorimin e një minimumi fjalësh, duke mos përfshirë bashkëbisedimin.

Për t’iu përgjigjur pyetjeve të nivelit të drejtpërdrejtë, çdo njeri ka nevojë vetëm për një njohje fillestare të përmbajtjes, pra vetëm për fjalët dhe frazat që merren nga teksti. Nxënësit kanë zhvilluar aftësinë për të riprodhuar informacionin faktik, pa arritur ndonjëherë të kuptojnë idetë qendrore tek të cilat faktet janë të ngulitura. Ata janë të aftë të ruajnë në kujtesë informacionin, pa u përpjekur në mënyrë të kuptimshme, apo pa ndryshuar përvojat e tyre të të nxënit.

Që nxënësit të reflektojnë për informacionin e ri dhe ta përfshijnë atë në njohuritë dhe bindjet e mëparshme, ata duhet të përfshihen në një bashkëpunim të frytshëm, të shprehin idetë me fjalët e veta dhe të ndërtojnë vetë çdo fjalë të re.

Vetëm kjo do të bëjë të mundur që përmes zotërimit të njohurive të reja dhe fjalës së re, përvojat e reja të bëhen të vazhdueshme dhe të pandërprera. Pyetjet e nivelit të drejtpërdrejtë u mohojnë nxënësve mundësinë për bashkëbisedim, dhe si rrjedhim, edhe mundësinë për të rritur aftësinë e tyre shprehëse (Gavora, 1990).

Pyetjet që bëjnë nxënësit, duhet të mblidhen në mënyrë të kujdesshme nga ana e mësuesit dhe të trajtohen në bashkëpunim me nxënësit si gjetje dhe risi didaktike.

Vlerësimi i pyetjeve të nxënësve nga ana e mësuesit, i jep mësimdhënies karakter kreativ dhe i bën nxënësit të thellohen jo vetëm në bërjen e tyre, por edhe në gjetjen e përgjigjeve; i fut ata në proces kërkimi të vazhdueshëm për të zgjidhur situatat mësimore.

Vlerësimi i procesit të të pyeturit nga nxënësit duhet parë edhe në një këndvështrim tjetër.

18

Kështu, vëmendja në procesin e të pyeturit duhet të përqendrohet edhe në disa aspekte të tjera, që lidhen me çështje të cilat u japin përgjigje pyetjeve në lidhje me të pyeturin (çështja më poshtë).

c- Të pyeturit në mënyrë kritike, sipas shkallëve të taksonomisë së Blumit

Teknikat e pyetjeve për zhvillimin e mendimit kritik kërkojnë nga nxënësit ta interpretojnë, analizojnë, sintetizojnë dhe rindërtojnë informacionin.

Këto pyetje janë nxjerrë nga rishikimi që Sanders (1969) i ka bërë taksonomisë së pyetjeve sipas Blumit. E rëndësishme është të vlerësohet se pyetjet iu përshtaten llojeve të ndryshme të të menduarit.

Sipas Sanders, “tipet e ndryshme të pyetjeve formojnë një hierarki, duke u nisur nga niveli riprodhues, që paraqet formën më të ulët të pyetjeve dhe të të menduarit”.

Pyetjet e vlerësimit apo gjykimit janë quajtur si niveli më i lartë i të pyeturit dhe të menduarit. Duhet të kuptojmë se çdo tip pyetjeje paraqet një mënyrë të menduari. Ato japin mundësi për këndvështrime të ndryshme, të cilat mund të ndihmojnë për të gjetur kuptime më të zgjedhura, të ndërtuara në mënyrë të qartë dhe të pasur nga pikëpamja gjuhësore.

Megjithatë, është mësuesi ai që “i lëviz” nxënësit nga niveli më i ulët i të menduarit, në nivelin më të lartë të tij. Kjo është arsyeja që nxënësit arrijnë të përdorin njohuritë dhe idetë e tyre. Kur pyetjet mbeten në nivelin e drejtpërdrejtë të të menduarit, njohuritë e tyre janë të ngjashme me informacionin e një enciklopedie të ruajtur në një raft me pluhur.

Kërkimi kritik

Vlerësimi Formimi i gjykimeve, opinioneve, në përputhje me zbatimin e vlerave tek të kuptuarit

1. Mendim i nivelit të lartë

Sinteza Rindërtimi me forma të njëjta apo origjinale, krijimi i skenarëve të rinj, i kushteve dhe përfundimeve

1. Mendim i nivelit të lartë

Analiza Shqyrtimi i pjesëve të veçanta të dijes 1. Mendim i nivelit të larte

Zbatimi Njohja e çështjeve, zgjidhja e problemeve, përgjithësimi 2. Mendim i nivelit të ndërmjetëm

Përkthimi/interpretimiShndërrimi i informacionit në forma të reja

Zbulimi i marrëdhënieve midis ideve, fakteve vlerave etj.2. Mendim i nivelit të

ndërmjetëm

Njohja dhe riprodhimi Njohja dhe riprodhimi i informacionit 3. Niveli më i ulët i të menduarit

d. Pyetjet e shumëllojshme vepruese

Pyetjet e nivelit të drejtpërdrejtë janë ato që kërkojnë riprodhimin e informacionit faktik. Në mënyrë faktike ato kërkojnë riprodhim përmendësh dhe nxënësi do të ketë njohuri të cunguara e të shkëputura të një përmbajtjeje të caktuar. Përgjigjet për pyetje të këtij lloji gjenden në mënyrë tipike në tekstet bazë. Nxënësi riprodhon pa futur ide të tjera shtesë.

Nxënësit “luftarakë” i shohin këto pyetje si shumë sfiduese dhe kërcënuese.

Pyetjet përkthyese kërkojnë që gjatë përgjigjeve të tyre nxënësit ta riprodhojnë e transformojnë informacionin në një formë tjetër. Një pyetje përkthyese kërkon që nxënësit “ta vizatojnë” në

19

mendje informacionin, skenën, ngjarjen dhe të tregojnë se çfarë shohin.

Pyetjet përkthyese i nxisin nxënësit ta rindërtojnë informacionin, ta shndërrojnë atë në imazhe të ndryshme. Duke iu përgjigjur pyetjeve përkthyese, nxënësit diskutojnë imazhet apo zërat që ata dëgjojnë kur lexojnë. Ata duhet të krijojnë një përvojë ndjesore, më pas, të përdorin gjuhën për të informuar të tjerët rreth pamjes së tyre.

Pyetjet interpretuese u kërkojnë nxënësve të zbulojnë lidhjet mes ideve, fakteve, përcaktimeve apo vlerave. Nxënësit duhet të mendojnë rreth mënyrës se si idetë apo konceptet shkojnë krah për krah në mënyrë të kuptimshme. Ata duhet të kuptojnë lidhjet midis ideve dhe të ndërtojnë kontekste të ndryshme me të cilat mund të përputhen. Një pyetje interpretuese iu kërkon nxënësve gjëra të tilla si:

”Pse mendoni se personazhi kryesor priti te dera...?

Si mendoni, cila ishte arsyeja që ndodhi ngjarja tragjike?

Këto pyetje nxisin mendimin e hamendësuar.

Sipas Sanderz-it, “këto pyetje janë pyetjet bazë në nivelin më të lartë të të menduarit” dhe shumë autorë mendojnë “se të kuptuarit është në të vërtetë interpretim” (Vonn&Estis).

Pyetjet zbatuese iu japin nxënësve mundësinë të zgjidhin ose të shqyrtojnë problemet e mëtejshme të logjikës ose arsyes, të nxjerra në pah në leximin e tyre apo në përvojat e të nxënit.

Pyetjet e analizës kërkojnë të zbulojnë nëse ngjarjet janë shpjeguar në mënyrë të përshtatshme ose të arsyeshme. Një nxënës mund të pyetet rreth motiveve të një personazhi në një tregim, apo rreth planit të një studiuesi, duke synuar artikulimin e arsyeve të përfundimit logjik të tregimit.

Pyetjet sintezë nxitin zgjidhjen krijuese të problemeve, duke përdorur mendimin origjinal. Ndërsa pyetjet zbatuese iu kërkojnë të zgjidhin problemet, duke u mbështetur në një informacion të vlefshëm, pyetjet sintezë iu krijojnë mundësinë nxënësve të sjellin tërë njohuritë dhe përvojat e tyre për zgjidhjen në mënyrë kritike të një problemi. Pyetjet sintezë iu kërkojnë nxënësve të krijojnë skenarë të ndërkëmbyeshëm. Shembuj: “Çfarë mendoni se duhet të bëjnë drejtori dhe prindi për të shmangur mosbesimin? A ka rrugë tjetër për të shmangur problemin?”

Pyetjet vlerësuese iu kërkojnë nxënësve të bëjnë gjykime rreth përcaktimeve “mirë”, “keq”, “i drejtë”, ”i gabuar”, në përputhje me standardet që ata vendosin. Pyetjet vlerësuese kërkojnë që nxënësit të kuptojnë se çfarë është përfshirë në një sistem bindjesh vetjake nga të cilat mund të bëhen gjykime. Kjo gjë parakupton përfshirje dhe kuptim të gjithanshëm, që e bëjnë të nxënit proces vetjak dhe i aftëson nxënësit t’i bëjë të vetat idetë dhe konceptet e reja. Pyetjet vlerësuese u kërkojnë nxënësve të vlerësojnë cilësinë e informacionit që kanë mësuar, të gjykojnë sjelljet e veta në dritën e informacionit të ri.

e. Klasifikimi i pyetjeve sipas niveleve

Për të realizuar pyetje të karakterit krijues, mësuesi duhet t’i hartojë dhe t’i orientojë pyetjet e tij dhe të nxënësve, drejt të pyeturit në përshtatje me shkallët e taksonomisë së Blumit në lidhje me të nxënit. Këto pyetje mund të orientohen nga pyetje të tilla si më poshtë dhe që u përgjigjen shkallëve të taksonomisë së Blumit.

20

1. Pyetje të njohjes

Në cilën datë…?

Kur ndodhi?

Cili ishte?

Cilët janë personazhet?

Si e ka emrin?

2. Pyetje të riprodhimit

Me çfarë ju ngjan?

Çfarë kuptoni nga kjo histori?

Si ndiheni kur…?

Si e përfytyroni…?

Çfarë skene ju del para syve?

3. Pyetje të interpretimit

Cila është ideja…?

A mendoni se…?

Pse mendoni kështu?

Çfarë do të thotë sipas jush?

4. Pyetje të analizës

Cilat janë karakteristikat?

Cilët janë faktorët e kësaj …?

Cili plan i përshtatet..?

Cilët janë hapat që duhen hedhur?

5. Pyetje të sintezës

Si do ta mbyllje ti..?

Ke një përkufizim tjetër?

Cili është rezultati i mundshëm?

Si mund ta përmbledhësh?

6. Pyetje të vlerësimit

Cili është qëndrimi juaj ?

Veproi mirë apo keq?

Si e argumentoni ju?

Çfarë mësuat nga kjo histori?

Çfarë do të bënit nëse do të ishit pranë…?

2 Karakteristika të pyetjeve të mësuesit dhe të nxënësve

• Përse pyet mësuesi?:

- Për të zhvilluar imagjinatën e nxënësve.

- Për të kontrolluar njohuritë e nxënësve.

- Për të nxitur kujtesën e nxënësve.

- Për të lexuar shprehjen e ndjenjave.

- Për t’i nxitur nxënësit që të argumentojnë.

- Për të nxitur zgjidhjen e problemit.

- Për të nxitur të menduarit alternativ.

- Për të lejuar shprehjen e mendimeve dhe të ndjenjave.

• Kur pyesin nxënësit?:

-Kur kanë nevojë për informacion shtesë.

-Kur duan të qartësojnë ide e koncepte.

-Kur nuk dinë të japin përgjigje.

-Kur punojnë në grup dhe jo në mënyrë individuale.

-Kur kanë nevojë për instruksione në lidhje me përdorimin e mjeteve dhe pajisjeve të tjera.

-Kur nuk e kuptojnë informacionin që u jepet.

• Si t’i nxisim nxënësit për të bërë pyetje:

- Tregojuni nxënësve se i mbështesni gjithmonë dhe i mirëprisni pyetjet e tyre.

21

- Tregojuni nxënësve se nuk synoni t’i kapni në gabim, por i vlerësoni për pjesëmarrjen dhe të qenit bashkëpunëtor.

- Jepuni kohë të mjaftueshme për t’iu përgjigjur pyetjeve që u bëni.

- Nxitini nxënësit t’i tregojnë përvojat e tyre në mënyra sa më të larmishme.

- Praktikoni forma të larmishme për t’i nxitur nxënësit që të pyesin.

- Përpiquni t’i bëni miqësorë nxënësit me procesin e të pyeturit nga ana e tyre.

• Si reagojnë mësuesit ndaj pyetjeve të nxënësve?:

- Mësuesi duhet të ndërhyjë kur e kupton se nxënësit nuk janë në gjendje të bëjnë pyetje.

- Mësuesi duhet të ndërhyjë kur mendon se pyetja është krejtësisht e paqartë.

- Mësuesi duhet të ndërhyjë kur mendon se nxënësi, duke bërë me pyetjen, jep edhe përgjigjen.

- Mësuesi duhet të ndërhyjë kur mendon se pyetja është e saktë.

- Mësuesi duhet të ndërhyjë kur mendon se pyetja i cenon rëndë shokët dhe shoqet.

- Mësuesi duhet të ndërhyjë kur mendon se pyetja është jashtë objektit të mësimit.

- Mësuesi duhet të ndërhyjë kur mendon se vihet në pah kontributi i nxënësve.

- Mësuesi duhet të ndërhyjë kur mendon se ndihmon në korrigjimin e pyetjeve të gabuara.

• Si duhet të reagojë mësuesi kur nxënësi pyet?:

- Mësuesi duhet të sigurojë vëmendjen e klasës, kur nxënësit pyesin në mënyrë individuale.

- Mësuesi duhet të jetë i sigurt se të gjithë nxënësit e kanë dëgjuar pyetjen.

- Mësuesi duhet të shmangë paragjykimet për llojet e pyetjeve dhe paragjykimet se nga cilët vijnë ato.

- Mësuesi duhet të përdorë emrat e nxënësve kur i lejon ata ta marrin fjalën për pyetjet që bëjnë.

• Kur mësuesi duhet ta quajë një pyetje të mirë?:

- Kur pyetja që vjen nga nxënësit, i zgjeron dhe thellon njohuritë.

- Kur pyetja që vjen nga nxënësit, i nxit ata të mendojnë në mënyrë kritike.

- Kur pyetja që vjen nga nxënësit, i bën ata ta përqendrojnë vëmendjen.

- Kur pyetja që vjen nga nxënësit, kërkon krahasime.

- Kur pyetja që vjen nga nxënësi, kërkon sqarime dhe arsye.

- Kur pyetja që vjen nga nxënësit, mënjanon keqkuptimet në klasë.

- Kur pyetja që vjen nga nxënësit, gjallëron diskutimet.

- Kur pyetja që vjen nga nxënësit, i përfshin ata në procesin e të nxënit.

- Kur pyetja që vjen nga nxënësit, tërheq vëmendje.

- Kur pyetja që vjen nga nxënësit, ka rezultat.

• Si i bëjnë pyetjet mësuesit?:

- Zakonisht, mësuesit gjatë procesit të të pyeturit bëjnë disa pyetje njëherësh.

22

- Zakonisht, mësuesit gjatë procesit të të pyeturit, pasi bëjnë pyetjen, nuk u lënë kohë nxënësve për përgjigjen.

- Zakonisht, mësuesit gjatë procesit të të pyeturit bëjnë pyetje të paformuluara mirë.

- Zakonisht, mësuesit gjatë procesit të të pyeturit drejtojnë shpesh pyetje me përgjigje “po”ose “jo”.

- Zakonisht, mësuesit gjatë procesit të të pyeturit drejtojnë pyetje shumë të gjata.

- Zakonisht, mësuesit gjatë procesit të të pyeturit ia drejtojnë pyetjen një nxënësi.

- Zakonisht, mësuesit gjatë procesit të të pyeturit nuk i nxitin nxënësit për të pyetur njëri-tjetrin.

- Zakonisht, mësuesit gjatë procesit të të pyeturit i ruajnë pyetjet si pronë të tyre, për t’i kapur në kurth nxënësit.

f. Teknikat e hartimit të pyetjeve

• Pyetjet duhet të jenë:

- Të qarta dhe të sakta;

- Të kenë lidhje logjike mes tyre;

- Të përballojnë të papriturat e orës së mësimit.

• Për ndërtimin e pyetjes, mësuesi duhet të ketë parasysh:

- Njohuritë dhe informacionin që kanë nxënësit për çështjen në fjalë;

- Përgjigjet e mundshme që mund të japin ata;

- Rezultatet sipas kompetencave

- Tipin e mësimit që zhvillon;

- Situatën e të nxënit që do të zhvillojë;

- Nivelin e të mësuarit të nxënësve;

- Nivelin e grupit ose të klasës;

• Pyetjet sipas ndërtimit duhet të jenë:

-Të qarta;

-Të sakta;

-Të shkurtra;

-Të kuptueshme;

-Në përshtatje me terminologjinë.

•Për drejtimin e pyetjes, duhet bërë kujdes për:

- Drejtimin dhe shpërndarjen;

- Pushimin dhe pritjen;

- Caktimin e nxënësve për përgjigje;

- Dëgjimin e përgjigjes.

23

Si përfundim, njohja dhe zbatimi i konceptit didaktik të të pyeturit sipas koncepteve të mësipërme, u mundëson dhe i ndihmon mësuesit në realizimin e një procesi mësimdhënës ndërveprues, dhe njëkohësisht ofron për nxënësit një të nxënë më të suksesshëm.

6. Programi lëndor

1.1 Hyrje në programin e qytetarisë

Qytetaria demokratike bazohet në parimet themelore të të drejtave të njeriut, të demokracisë pluraliste dhe shtetit të së drejtës. Ajo lidhet, para së gjithash, me të drejtat dhe përgjegjësitë, fuqizimin qytetar, pjesëmarrjen dhe përkatësinë, respektin për diversitetin. Si e tillë, ajo përfshin të gjitha grupet shoqërore dhe sektorët e shoqërisë.

Qytetaria demokratike bazohet në një metodë shumëpërmasore, që ka në bazë procesin dhe përfshin:

•Përmasën politike, pjesëmarrja në procesin e marrjes së vendimit dhe në ushtrimin e pushtetit politik.

• Përmasën ligjore, vetëdija dhe ushtrimi i të drejtave dhe përgjegjësive të qytetarëve.

• Përmasën kulturore, respekti për të gjithë njerëzit, vlerat themelore demokratike, për historinë dhe trashëgiminë e përbashkët dhe njëkohësisht të ndryshme, si dhe ndihma për vendosjen e marrëdhënieve ndërkulturore paqësore.

• Përmasën shoqërore dhe ekonomike, veçanërisht përpjekjet kundër varfërisë dhe përjashtimit social, përpjekjet për krijimin e formave të reja të punës dhe të zhvillimit të komuniteteve dhe si ekonomia të mund të ndihmojë krijimin e një shoqërie demokratike.

• Përmasa evropiane, vetëdija për unitetin dhe diversitetin e kulturës evropiane dhe të mësuarit për të jetuar në një kontekst evropian.

• Përmasën globale, njohja, pranimi dhe nxitja e ndërvarësisë dhe solidaritetit global.

Programi lëndor rrjedh nga korniza kurrikulare e arsimit parauniversitar, kurrikula bërthamë dhe plani mësimor i arsimit bazë. Ky dokument:

• I shërben nxënësit për zhvillimin e kompetencave të qytetarisë, në mënyrë që ai të përballojë sfidat e jetës dhe të integrohen në shoqëri.

• I shërben mësuesit për planifikimin, realizimin dhe vlerësimin e veprimtarive mësimore dhe arritjeve të nxënësve në klasë dhe jashtë saj.

• I shërben prindit për njohjen e rezultateve të pritshme të fëmijëve dhe kritereve të vlerësimit.

24

• I shërben hartuesit të teksteve mësimore dhe të materialeve ndihmëse për mësuesit dhe nxënësit.

Zbatimi i programit bëhet duke respektuar parimet e barazisë gjinore, etnike, kulturore, racore dhe fetare.

2. KORNIZA KONCEPTUALE E PROGRAMIT

Programi i lëndës Qytetari (Edukim për shoqërinë klasa K-2) në arsimin bazë është hartuar me një strukturë dhe mënyrë të re konceptimi, në funksion të qasjes kurrikulare me bazë kompetencat.

•Ky program krijon kushtet për ndërtimin e kompetencave kyçe të të nxënit gjatë gjithë jetës në fushën e qytetarisë demokratike. Kompetencat e synuara në këtë program lidhen me kompetencat e tjera kyçe. Lidhja mes rezultateve të të nxënit të kompetencave të lëndës së qytetarisë dhe, kur është e mundur, të kompetencave të tjera kyçe, siguron zhvillimin e ndërsjellë të tyre dhe mundëson integrimin lëndor. Procesi i të nxënit në fushën “Shoqëria dhe mjedisi”, në të gjitha shkallët, ka në fokus të veçantë zhvillimin e kompetencës shoqërore dhe qytetare.

• Kompetencat zhvillohen përmes tematikave të përbashkëta të fushës dhe në program zbërthehen në njohuri, aftësi/shkathtësi, qëndrime/vlera. Tematikat e përbashkëta të fushës janë elemente të rëndësishëm të programit të lëndës së qytetarisë, sipas të cilave strukturohet përmbajtja lëndore dhe integrimi konceptual brenda fushës, në funksion të zhvillimit të kompetencave. Programi i qytetarisë për këtë shkallë të kurrikulës është i strukturuar rreth dy tematikave të mëdha. Për secilën prej tyre përcaktohen rezultatet e pritshme, të shprehur në terma njohurish, shkathtësish dhe qëndrimesh. Rezultatet e të nxënit të kompetencave kyçe nuk përmbushen jashtë tematikave, ato janë marrë në konsideratë në të gjithë procesin e hartimit të rezultateve të të nxënit për tematikë, duke qenë pjesë integrale e tyre.

•Strukturimi dhe organizimi i programit për shkallë kurrikule synon ta bëjë këtë program më fleksibël, duke i ndihmuar dhe lënë dorë më të lirë mësuesve për ta zbatuar atë në mënyrë krijuese, si dhe të respektojnë ritmet individuale të nxënësve drejt zotërimit të kompetencave të detajuara në çdo shkallë të kurrikulës.

•Strukturimi i programit mbi rezultatet e të nxënit për kompetencë ndihmon në planifikimin dhe zhvillimin e situatave të të nxënit dhe lehtëson vlerësimin e nxënësit për kompetencat kyçe. Situatat e të nxënit janë situata që lidhen me kontekstin e të nxënit. Ato mund të jenë situata në mjedise të mbyllura ose të hapura të nxëni, brenda shkollës ose jashtë saj. Roli i mësuesit në mësimdhënien përmes situatave është ai i udhëheqësit e i lehtësuesit gjatë nxënies aktive të nxënësit.

•Konceptimi i kurrikulës me bazë kompetencat krijon mundësitë dhe kërkon zbatimin e integruar të saj. Programi i lëndës së Qytetarisë krijon mundësi integrimi brenda fushës dhe me fushat e tjera, si shkencat e natyrës, matematikën, gjuhën, artet, etj. Në shumë aspekte, programi i lëndës së qytetarisë fokusohet në zhvillimin e temave të mëdha ndërkurrikulare. Ato shërbejnë si çështje

25

kyçe për zhvillimin e kompetencave, integrojnë fushat e të nxënit dhe synojnë të ndihmojnë nxënësin të lidhë shkollimin e tij, me jetën e përditshme.

•Programi sugjeron metoda, teknika, strategji të mësimdhënies e të nxënies që nxisin interesin, gjithëpërfshirjen, ndërveprimin dhe punën kërkimore të nxënësve. Përzgjedhja dhe përdorimi i tyre nga mësuesit bëhet në funksion të zhvillimit të kompetencave të nxënësve, duke respektuar stilet e ndryshme të të nxënit të tyre.

•Vlerësimi si pjesë integrale e procesit të të nxënit, mat shkallën në të cilën kompetencat janë arritur nga nxënësit. Vlerësimi merr shumë forma, të cilat i parashikon dhe mundëson struktura dhe konceptimi i programit.

2.1. Qëllimet e programit të lëndës së qytetarisë

Edukimi për qytetari demokratike synon:

•Të përgatisë të rinjtë dhe të rriturit për pjesëmarrje aktive në shoqërinë demokratike, duke fuqizuar kështu kulturën demokratike;

•të aftësojë të rinjtë në luftën kundër ksenofobisë, dhunës, racizmit, nacionalizmit agresiv dhe intolerancës;

•të sigurojë dhe të forcojë kohezionin shoqëror, drejtësinë sociale dhe në të mirën e përgjithshme;

•të fuqizojë shoqërinë civile përmes pajisjes së qytetarëve me njohuri dhe shprehi demokratike;

Mbështetur në këto qëllime të përgjithshme, programi i lëndës së qytetarisë synon:

• T’u japë nxënësve mundësinë për të zhvilluar njohuritë dhe aftësitë intelektuale, të domosdoshme për të kuptuar, për të analizuar dhe për të ndikuar në politikat sociale dhe mënyrat e zbatimit të tyre.

•T’u japë nxënësve mundësinë për të zhvilluar aftësitë e pjesëmarrjes qytetare të nxënësve dhe përfshirjen e tyre të vetëdijshme dhe të kualifikuar në zgjidhjen e problemeve të komunitetit.

•T’u japë nxënësve mundësinë të zhvillojnë përkushtimin qytetar në respektimin e vlerave dhe parimeve demokratike të domosdoshme për bashkëjetesë në një shoqëri demokratike.

26

Diagrami 1: Korniza konceptuale e programit

Njohuri

Aftësi

Qëndrime

Fusha Shoqëria dhe mjedisi

Qytetari (Edukim për

shoqërinë) Gjeografi

Histori i

Kultura

Proceset natyrore dhe shoqërore

Individët, grupet, shoqëria

Kompetenca qytetare

Kompetencae të nxënit

Kompetenca personale

Kompetenca Kompetenca

mbi sipërmarrjen dhe mjedisin

Kompetenca e komunikimit

dhe të shprehurit

Ndërvarësia njerëz,

vende,mjedise

Kronologjia,ndryshimi,vazhdimësia

Prodhimi, shpërndarja, konsumi

Pushteti, autoriteti, qeverisja

Kompetenca

e

të menduarit

dixhitale

2.2. Lidhja e kompetencave të fushës /lëndës me kompetencat e tjera kyçe

Ndërtimi dhe zbatimi i kompetencave kyçe nga nxënësi gjatë procesit të mësimdhënies dhe nxënies, kërkon që mësuesi të mbajë parasysh lidhjen me kompetencave e tjera kyçe. Për të realizuar në praktikë këtë lidhje, mësuesi duhet të përzgjedhë situatat, veprimtaritë, metodat, dhe mjetet e përshtatshme të procesit të nxënit.

Kompetenca qytetare

Programi i qytetarisë, si pjesë e fushës “Shoqëria dhe mjedisi”, përmes kërkimit, krijon kushte në mënyrë të veçantë për ndërtimin dhe demonstrimin nga nxënësi të kompetencës qytetare.

Ky program kontribuon edhe në zhvillimin e kompetencave të tjera kyçe. Rezultatet e të nxënit të synuara nga programi i lëndës së qytetarisë nxitin, në shkallë të ndryshme, edhe zhvillimin e kompetencave të tjera kyçe.

27

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit

Programi i qytetarisë krijon mundësi për zhvillimin e shkathtësive komunikuese. Nxënësi përdor materiale të printuara, vizuale dhe digjitale, për të eksploruar dukuritë, proceset shoqërore, politike, ekonomike, kulturore etj, në kohë dhe në hapësirë. Ai mëson si të vlerësojë këto burime dhe kuptojë si gjuha mund të përdoret për të zhvilluar më tej të nxënit. Përmes diskutimeve, lojës në role, debateve, prezantimeve etj, nxënësi zhvillon shkathtësitë të të shprehurit; në mënyrë progresive ai zhvillon dhe përdor fjalorin e përshtatshëm për të komunikuar idetë, informacionet etj. në mjedise dhe për audienca të ndryshme.

Kompetenca e të menduarit

Nxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues gjatë vlerësimit të të dhënave dhe përdorimit të tyre, teston shpjegimet dhe peshon argumentet. Ai zhvillon shkathtësitë për marrjen e vendimeve dhe strategjitë që e ndihmojnë të mendojë në mënyrë analitike dhe logjike. Programi mundëson që nxënësi të kuptojë vlerën dhe procesin e drejtimit të pyetjeve, të jetë krijues dhe të zhvillojë imagjinatën në vëzhgimet që bën në terren.

Programi i qytetarisë nxit përdorimin e matematikës dhe të mendimit matematik, për interpretimin e të dhënave etj.

Kompetenca e të nxënit

Për të mbështetur edukimin për qytetari demokratike, nxënësi shfrytëzon informacionin nga burime të ndryshme, gjykon vlefshmërinë dhe rëndësinë e tij. Në procesin e kërkimit, ai përdor teknologjinë e informacionit dhe komunikimit për përgatitjen e prezantimeve të tij dhe komunikimin e gjetjeve.

Nxënësi mendon në mënyrë kritike kur shqyrton pasojat e veprimtarisë njerëzore në një mjedis të caktuar, kur vlerëson zgjidhjet e problemeve globale, kur krijon dhe mbron qëndrimin e tij.

Ndërgjegjësimi për dukuritë e ndryshme shoqërore e ndihmon nxënësin të njohë kulturën e tij dhe kulturat e tjera. Nxënësi mëson të bashkëpunojë, përballet me detyra komplekse që kërkojnë bashkëpunim. Në procesin e realizimit të detyrave demonstron respekt dhe mirëkuptim, pranon mendimet ndryshe. Përdor gjuhën e politikës, të ligjit, të moralit, të ekonomisë për të komunikuar mendimet dhe idetë e tij dhe për të organizuar përgjigjet.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin

Nxënësit zgjidhin çështje të ndryshme që lidhen me mjedisin shoqëror, ekonomik, ligjor, kulturor etj., me kompleksitetin e dukurive të tij, vlerëson rëndësinë dhe efektivitetin e zgjidhjeve të propozuara nga njëri-tjetri. Ndërgjegjësimi për dukuritë e ndryshme e ndihmon nxënësin të njohë kulturën e tij dhe kulturat e tjera. Nxënësi mëson të bashkëpunojë ndërsa përballet me detyra komplekse që kërkojnë bashkëpunim.

28

Kompetenca personale

Programi i qytetarisë nxit të nxënit e bazuar në kërkim, duke zhvilluar aftësinë e nxënësve për të menaxhuar veten. Nxënësi kupton rolin e tyre në procesin e të nxënit dhe në kryerjen e hetimeve, aftësohen të jenë të pavarur në zbatimin e njohurive dhe shkathtësive, dhe në marrjen e vendimeve. Përmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale dhe mësojnë të vlerësojnë perspektivat e ndryshme të anëtarëve të tjerë të grupit.

Kompetenca dixhitale

Nxënësi zhvillon kompetencën digjitale përmes përdorimit të TIK-ut në mënyrë efektive dhe të përshtatshme kur kërkon, krijon, përpunon, komunikon idetë dhe informacionin për dukuritë shoqërore, politike, kulturore etj.

Diagrami 2: Rezultatet e të nxënit të kompetencave kyçe që realizohen nëpërmjet lëndës së qytetarisë

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit (Nxënësi komunikon në mënyrë efektive)

•Shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit. •Dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime. •Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave (fjalëve, koncepteve) të reja, duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm. •Veçon informacionin kryesor nga një libër, gazetë, revistë, internet, radio, TV etj., e komenton dhe e shfrytëzon atë si referencë gjatë hartimit të një punimi ose detyrë me shkrim.

Kompetenca e të menduarit (Nxënësi mendon në mënyrë kritike dhe krijuese)

•Parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një debati ose publikimi në media. •Zgjidh një problem (shoqëror, shkencor...etj) dhe arsyeton përzgjedhjen e procedurave përkatëse. •Përzgjedh dhe demonstron strategji të ndryshme për zgjidhjen e një problemi (shkencor, shoqëror). •Shpjegon mënyrën e zhvillimit të një procesi natyror ose shoqëror, duke e ilustruar atë me shembuj konkretë. •Krahason ngjashmëritë dhe dallimet e fazave më të rëndësishme nëpër të cilat është zhvilluar një proces/dukuri shoqërore, natyrore. •Përdor krahasimin dhe kontrastin për të gjetur dallimet dhe ngjashmëritë kryesore midis dy e më shumë dukurive natyrore dhe shoqërore.

Kompetenca e të nxënit (Nxënësi mëson për të nxënë)

•Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, udhëzues, fjalorë, enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e temës/detyrës së dhënë dhe i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. •Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve numerike, grafike, simboleve, formulave në shkenca shoqërore, duke i sqaruar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit. •Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, medie) për të nxënë një temë,veprim,aktivitet ose detyrë që i kërkohet. •Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafike)sipas një radhitjeje logjike. •Parashtron pyetje (pse, çfarë, si, kur?) dhe organizon mendimet e veta në formë të shkruar për temën/ problemin e dhënë dhe vlerëson përparimin e vet deri në zgjidhjen e duhur. •Menaxhon emocionet, ndjenjat, kohën, shfrytëzimin e materialeve dhe mjeteve gjatë kryerjes së një detyre/aktiviteti (në klasë/shkollë apo në terren).

29

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin (Nxënësi kontribuon në mënyrë produktive)

•Zhvillon një projekt individual ose në grup për kryerjen e një aktiviteti mjedisor apo shoqëror me rëndësi për shkollën ose për komunitetin. •Diskuton në grup për rëndësinë që ka mbrojtja e mjedisit, pasojat që sjell dëmtimi i tij për jetën e njeriut dhe propozon masat që duhen ndërmarrë për evitimin e tyre. •Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin e një aktiviteti të përbashkët (projekti/aktiviteti në bazë klase/shkolle apo jashtë saj).

Kompetenca personale (Nxënësi bën jetë të shëndetshme)

•Vlerëson shkaqet e një situate të mundshme konflikti midis moshatarëve ose anëtarëve të grupit dhe propozon alternativa për parandalimin dhe zgjidhjen, duke ndarë përvojat dhe mendimet në grup.

Kompetenca qytetare (Nxënësi përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët)

•Tregon vetëbesim të lartë në marrjen e vendimeve për veprimet që ndërmerr pa dëmtuar interesat e të tjerëve, të cilat kontribuojnë në rritjen e cilësisë së aktivitetit të grupit shoqëror/komunitetit. •Merr pjesë në aktivitetet që promovojnë tolerancë dhe diversitet kulturor, etnik,fetar,gjinor etj, në shkollë apo në komunitet, ku përfshihen moshatarë të të gjitha përkatësive të përmendura, që jetojnë në bashkësinë e gjerë.

Kompetenca digjitale (Nxënësi përdor teknologjinë për të nxitur inovacionin)

•Përdor mediet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive. •Analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (p.sh., hedhin disa informacione të marra nga interneti, duke i përmbledhur në një tabelë ose grafik).

2.3. Lidhja e lëndës së qytetarisë me temat ndërkurrikulare

Temat ndërkurrikulare janë tema madhore, me të cilat përballet shoqëria. Ato i shërbejnë zhvillimit të kompetencave dhe synojnë të ndihmojnë nxënësin, të lidhë shkollimin e tij me jetën e përditshme. Në shumë aspekte, programi i lëndës së qytetarisë fokusohet në zhvillimin e temave të mëdha ndërkurrikulare, si:

- Identiteti kombëtar dhe njohja e kulturave

- Zhvillimi i qëndrueshëm

- Mjedisi

- Ndërvarësia

- Bashkëjetesa paqësore

Duke analizuar marrëdhëniet e shoqërisë në këndvështrimin e përgjegjësisë qytetare, nxënësi mëson të vendosë lidhje ndërmjet nevojave dhe përdorimit racional të burimeve. Ai ndërgjegjësohet për aspektet shoqërore të konsumit, për pasojat e globalizmit për shoqërinë dhe shpërndarjen e burimeve. Ky ndërgjegjësim e ndihmon nxënësin të kuptojë më mirë ndërvarësinë e ndërsjellë të mjedisit dhe të veprimtarisë njerëzore.

30

Nxënësi ndërgjegjësohet për të drejtat e tij, ndërvarësinë e njerëzve, konfliktet ndërkombëtare, dhe nevojën për të zhvilluar kulturën e paqes. Në këtë mënyrë ai jo vetëm kupton domethënien e veprimeve njerëzore në një vend të caktuar, por zgjedh qëndrimin e tij për çështjet globale. Programi kontribuon për edukimin e identitetit kombëtar, njohjen e kulturave, ndërvarësinë dhe bashkëjetesën paqësore.

2.4. Lidhjet e lëndës së qytetarisë brenda fushës dhe me fushat e tjera të të nxënit

Lënda e qytetarisë (Edukim për shoqërinë klasa K-2) duhet të zhvillohet në lidhje të ngushtë me lëndët e tjera. Lënda e qytetarisë dhe lëndët e tjera duhet të ndihmojnë në mënyrë të ndërsjellë njëra-tjetrën. Vetëm në këtë mënyrë do të mund të realizohen si duhet edhe objektivat kryesorë të shkollës dhe të shoqërisë në fushën e arsimit.

Çfarë do të thotë kjo?

• Sëpari, lënda e qytetarisë mund të shfrytëzojë informacionin dhe çështjet që trajtohen në lëndët e tjera për të sqaruar, për të konkretizuar dhe për të argumentuar më mirë idetë e veta.

• Së dyti, lëndët e tjera duhet të shfrytëzojnë përmasën dhe këndvështrimin qytetar për të aktualizuar dhe për të kuptuar më mirë çështjet e tyre në diskutim, si dhe për të nxitur përgjegjësinë dhe motivimin qytetar të nxënësve në shkollë dhe në bashkësinë ku jetojnë

Shembuj

I. Historia dhe qytetaria

Lënda e historisë dhe ajo e qytetarisë kanë të përbashkët:

• Konceptet: për shembull pushteti, autoriteti, ligji, qeverisja, përfaqësimi, liria, etj.

• Aftësitë dhe shprehitë: për shembull përshkrimi, analiza, shpjegimi, diskutimi, kërkimi, interpretimi etj

Qytetaria:

•u jep aktualitet më të madh çështjeve, me të cilat merret historia. Në këtë mënyrë, ajo i ndihmon nxënësit të kuptojnë rëndësinë e historisë për jetën e tyre të përditshme.

Si mund të realizohet lidhja ndërmjet lëndës së historisë dhe qytetarisë?

1. Së pari kjo lidhje mund të realizohet përmes përfshirjes të çështjeve, të fakteve, të ngjarjeve etj. të trajtuar në lëndën e historisë në kurrikulën e qytetarisë, me kusht që përmasa e qytetarisë duhet:

•Të jetë çështja thelbësore e mësimit.

•Të lidhet me kurrikulën e qytetarisë.

2. Së dyti, objektivat mësimorë duhet të shprehen qartë dhe të jenë pjesë e kurrikulës kombëtare të qytetarisë. Kështu, lidhja ndërmjet tyre mund të realizohet përmes elementeve të mëposhtme:

31

• Konceptet: Karakteristikat e koncepteve (si drejtësia, barazia, liria etj) duhet të shpjegohen nëkohë dhe në hapësirë, pra në kontekste konkrete historike, në të kaluarën dhe në të sotmen.

• Tema: Në disa mësime mund të theksohet përmasa e qytetarisë, si për shembull, në çështjet etë drejtave të njeriut.

• Fusha kurrikulare: Rishqyrtimi i vazhdueshëm i çështjeve të tilla si demokracia etj., gjatë gjithëciklit të shkollimit.

• Përmasa vendore: historia duhet të ndihmojë në rritjen e pjesëmarrjes qytetare në jetën ebashkësisë, për shembull, duke ndërmarrë projekte ku mund të përfshihen breza të ndryshëm.

3. Së treti, historia ndihmon në edukimin qytetar kur ajo përdoret në debatet për çështje dhengjarje të rëndësishme

II. Gjeografia (Dituria e natyrës) dhe qytetaria

1. Çfarë kanë të përbashkët Gjeografia (Dituria e natyrës) dhe qytetaria? Ato kanë të përbashkët:

• Konceptet: të drejtat e njeriut, bashkësia, ndërvarësia etj.,

• Përmbajtjen: bota si bashkësi globale, sfidat e ndërvarësisë globale etj.

• Temat: strehimi, komunikimi etj.

2. Si mund të ndihmojë lënda e gjeografisë në trajtimin e çështjeve të lëndës së qytetarisë:

• Ndihmon nxënësit të kuptojnë më mirë ndikimin e veprimtarisë ekonomike tek njerëzit dhe tebashkësia ku jetojnë.

• Nxjerr në pah marrëdhëniet ndërmjet zhvillimeve vendore, kombëtare dhe globale.

• Nxjerr në pah mundësinë e qytetarëve për të ndikuar në jetën e bashkësisë dhe më gjerë.

• Shqyrton në gjerësi dhe në thellësi çështje të zhvillimit të qendrueshëm.

• Nxit respektin për njerëz dhe kultura të tjera si dhe për mjedisin.

3. Në ç’mënyrë lënda e qytetarisë ndihmon në zhvillimin e lëndës së gjeografisë? Qytetaria:

• Zbulon lidhjet e çështjeve me të cilat merret lënda e gjeografisë me jetën e përditshme tënxënësve dhe rrit interesin e tyre për to.

• Ndihmon nxënësit të kuptojnë rëndësinë e lëndës së gjeografisë.

• Nxit të kuptuarit e çështjeve që lidhen me zhvillimin, për shembull, tregtinë e ndershme.

• Nxit nxënësit të marrin pjesë në zhvillimin e projekteve të ndryshme në bashkësinë ku jetojnë,për shembull, për çështje mjedisore.

32

2.5. Kompetencat e lëndës dhe tematikat e saj

Procesi i të nxënit në fushën “Shoqëria dhe mjedisi”, në të gjitha shkallët, ka në fokus kryesisht zhvillimin e kompetencës shoqërore dhe qytetare, si një ndër kompetencat kyçe, si dhe, në sasinë dhe cilësinë e mundshme, të kompetencave të tjera.

Kjo kompetencë përbëhet nga kompetencat personale, ndërpersonale dhe ndërkulturore që përfshijnë dhe lidhen me të gjitha qëndrimet që përgatitin individët për të marrë pjesë në mënyrë të efektshme dhe konstruktive në jetën dhe punën shoqërore dhe, në mënyrë të veçantë, në shoqëritë gjithnjë e më të larmishme, për të zgjidhur konfliktet atje, atëherë dhe kur kjo është e nevojshme.

Kompetenca shoqërore dhe qytetare i përgatit individët për të marrë pjesë plotësisht në jetën qytetare, duke u bazuar në njohuritë për konceptet dhe strukturat shoqërore, ekonomike, politike etj. dhe për t’iu përkushtuar pjesëmarrjes aktive e demokratike.

Nxënësi njeh dhe pranon rëndësinë që ka zhvillimi i kompetencave të qytetarisë për përgatitjen për të marrë pjesë plotësisht në jetën qytetare, duke u bazuar në njohuritë për konceptet dhe strukturat shoqërore dhe politike dhe për t’iu përkushtuar pjesëmarrjes aktive e demokratike.

Nxënësi argumenton rëndësinë që ka kompetenca shoqërore dhe qytetare për të motivuar pjesëmarrjen e efektshme me të tjerët në jetën publike dhe për t’u solidarizuar në zgjidhjen e problemeve që lidhen me komunitetin lokal dhe më gjerë.

Nxënësi argumenton që kompetenca shoqërore dhe qytetare zhvillohet duke u bazuar në njohuritë për ligjësitë dhe konceptet themelore të demokracisë, të drejtësisë, të barazisë, të qytetarisë dhe të të drejtave të njeriut.

Nxënësi argumenton që kompetenca shoqërore dhe qytetare bazohet në njohuritë historike për ngjarjet dhe prirjet themelore të zhvillimit të historisë së njerëzimit dhe asaj kombëtare, në njohuritë për ligjësitë dhe ngjarjet bashkëkohore dhe në prirjet për të ardhmen.

Nxënësi përdor konceptin e kohës dhe të hapësirës në të gjitha gjykimet dhe vendimmarrjet e tij në fushën e historisë, shoqërisë, filozofisë etj.

Nxënësi zhvillon këndvështrimin e tij hapësinor për botën, kupton vendndodhjen e njerëzve, të rajoneve, të vendeve si dhe të burimeve dhe shpjegon arsyen e kësaj vendndodhjeje.

Nxënësi eksploron konceptet themelore gjeografike dhe marrëdhëniet ndërmjet qenieve njerëzore me mjedisin.

Nxënësi pranon rëndësinë që ka kompetenca shoqërore dhe qytetare për reflektimin kritik e krijues dhe për pjesëmarrjen konstruktive në veprimtaritë e komunitetit ose të fqinjësisë, si dhe në proceset e vendimmarrjes, veçanërisht përmes votimit, në nivel vendor, kombëtar dhe evropian.

Nxënësi kupton mënyrën si individët mund të sigurojnë shëndetin e tyre më të mirë mendor, intelektual e fizik, në shërbim të vetes, të familjes dhe të mjedisit të tyre shoqëror. Ata njohin lidhjen e mënyrës së shëndetshme të jetesës me zhvillimin e tyre tërësor dhe veprojnë për të realizuar atë.

Nxënësi njeh konceptet themelore që lidhen me individët, grupet etj. me barazinë dhe mosdiskriminimin gjinor, me shoqërinë dhe kulturën. Ai kupton dhe merr vendime mbi bazën e të kuptuarit të dimensioneve shumëkulturore, ekonomike, ligjore, politike e shoqërore të

33

shoqërisë evropiane, si dhe të ndërveprimit të identitetit kulturor kombëtar me atë evropian e më gjerë.

Nxënësi komunikon në mënyrë konstruktive në mjedise të ndryshme dhe shfaq aftësinë për tolerancë, për të shprehur dhe kuptuar këndvështrimet e ndryshme, për të negociuar, për të krijuar besim dhe për të kuptuar ndjenjat dhe qëndrimet e të tjerëve.

Nxënësi është i vetëdijshëm që kompetenca bazohet në ndjenjën e integritetit, të bashkëpunimit, të pohimit të vetvetes pa përjashtuar tjetrin. Ai pranon se individët duhet të interesohen për zhvillimet ekonomike, politike, shoqërore, në nivel kombëtar dhe global dhe për komunikimin ndërkulturor.

Ata vlerësojnë diversitetin, respektojnë të tjerët dhe përgatiten për të kapërcyer paragjykimet dhe për të arritur kompromise.

Nxënësit zhvillojnë vetëdijen për qëllimet, vlerat dhe lëvizjet politike në nivel kombëtar dhe Evropian si dhe vetëdijen për diversitetin dhe identitetin kulturor në Evropë.

Tematikat mbi të cilat është organizuar përmbajtja e programit, kanë të bëjnë me njohuritë, shkathtësitë, qëndrimet dhe vlerat, nëpërmjet të cilave, do të realizohen këto kompetenca. Shkathtësitë dhe qëndrimet, ashtu sikurse njohuritë, janë objekt i të nxënit të rregullt dhe progresiv. Shkathtësitë dhe aftësitë u lejojnë nxënësve, që nën udhëheqjen e mësuesit apo në mënyrë të pavarur, të ndërtojnë, përvetësojnë, mobilizojnë njohuritë dhe të reflektojnë mbi to. Këto tematika janë:

• Individët, grupet, shoqëria

• Kultura

• Prodhimi, shpërndarja dhe konsumi

• Pushteti, autoriteti, qeverisja

34

7.Pl

ani m

ësim

or v

jeto

rPROGRAM ANALITIK  

35 JA

VË × 1 = 35 ORË

NUMRI I ORË

VE 

TEMATIKAT 

Individë

t, grup

et, sho

qëria

Pushteti, autorite

ti, qeverisja

Prod

himi, ko

nsum

i, shpë

rnda

rjaGjithsej

  20 ORË 

  8 ORË 

  7 ORË  

  

 35 ORË 

SHPËRNDARJA E PËRMBAJTJES SË LËNDËS 

NR 

JAVA 

TREM

UJO

RI I PA

RË 

SHTA

TOR – DHJETO

R 

(12 JA

VË) 

Gjithsej 12 orë 

NR.

JAVA 

TREM

UJO

RI I DYT

Ë JA

NAR – MARS 

(12 JA

VË) 

NR

JAVA TR

EMUJO

RI I TR

ETË 

PRILL – QER

SHOR 

(11 JA

VË) 

1 1 

Unë jam 

2 2 

Familja im

e 3 

3 Unë dhe tjetri 

Gjithsej 12 orë 

13 

13 

Unë m

e shok

ët e m

i 14 

14 

Një sho

k me vështirësi  

15 

15 

Në lagje 

Gjithsej 11 orë

25 

25 

Unë përshtatem m

e rregulla 

26 

26 

Rregullat n

ë shtëpi 

27 

27 

Rregullat n

ë shko

llë 

4 4 

Të ndryshëm por të barabartë 

16 

16 

Në bibliotekë 

28 

28 

Rregullat n

ë rrug

ë dh

e pa

rk 

Praktik

ohem

i së bashku 

5 5 

Unë jam pjesë e grupe

ve të 

ndryshme shoq

ërore 

17 

17 

Një vizitë te m

jeku 

29 

29 

Familjet to

na 

6 6 

Të re

spektojm

ë të tjerët 

18 

18 

Në kinema, teatër dhe m

uze 

30 

30 

Nevojat dhe dëshirat e fa

miljeve 

tona 

7 7 

Të kujde

semi p

ër m

jetet ton

a 19 

19 

Kur bashk

ëvep

roj ndjehem m

ë e/i 

31 

31 

Profesionet 

8 8 

Të re

spektojm

ë mjedisin 

rritu

r Praktikoh

emi së bashku 

20 

20 

Në shko

llë 

32 

32 

Bizn

eset në lagjen to

në 

9 9 

Nevojat dhe dëshirat ton

a 21 

21 

Unë m

e shok

ët e m

i 33 

33 

Bizn

esi y

në i ri 

34 

34 

Projekt 

35 

35 

Kon

troll n

johu

rish 3 

Praktik

ohem

i së bashku 

10 

10 

Në familje 

11 

11 

Në shko

llë 

12 

12 

Kon

troll n

johu

rish 1 

22 

22 

Dob

ia e rregullave 

23 

23 

Loja dhe rregullat 

24 

24 

Kon

troll n

johu

rish 2

35

Numri

Tem

atik

aN

r . i

orëv

eTe

mat

mes

imor

eSi

tuat

a e

para

shik

uar e

të

nxë

nit

Met

odol

ogji

dhe

vepr

imta

ri e

nxën

ësit

Vler

ësim

i i n

x.Bu

rimet

IND

IVID

ËT

GRU

PET

SHO

QËR

IA

(20

orë)

KAPI

TULL

I 1 U

NË

DH

E TË

TJE

RËT

(10

ORË

)

Vëzh

gim

Stud

im ra

sti

Prez

antim

Vezh

gim

Bise

de

Punë

në

grup

Dis

kutim

Ana

lizë

Zbat

im

Me

qasj

e ko

mpe

tenc

ash

Qas

ja q

ë vë

në

qend

ër p

ërvo

jën

dhe

vep

rimin

për

mes

iden

tifiki

mit

të n

johu

rive

para

prak

e të

nxë

nësi

t për

vet

en d

he g

rupe

t e n

drys

hme

shoq

ëror

e si

dhe

vle

rësi

min

e rë

ndës

isë

që k

anë

këto

njo

huri

dhe

aftë

si p

arap

rake

në

përm

irësi

min

e m

arrë

dhën

ieve

të n

xënë

sit m

ë se

cilin

gru

p.

Qas

ja p

robl

emor

e pë

rmes

sfid

imit

të n

johu

rive

para

prak

e m

e që

llim

rin

dërit

min

e n

johu

rive

të re

ja n

ë si

tuat

ë so

cial

e të

njo

hura

apo

të

panj

ohur

a pë

r të.

Qas

ja p

jesë

mar

rëse

për

mes

ang

azhi

mit

indi

vidu

al d

he n

ë gr

upe

të n

xënë

sit,

duke

syn

uar z

batim

in d

he a

naliz

imin

e n

johu

rive

dhe

aftë

sive

ekz

istu

ese,

si d

he n

xitje

n e

kriji

mit

të n

johu

rive

dhe

aftë

sive

të

reja

.

Qas

ja d

iale

ktik

e pë

rmes

të c

ilës

nxën

ësit

vend

oset

për

ballë

situ

atav

e re

ale

ose

të im

agjin

uara

në

të c

ilat a

i të

krah

asoj

ë dh

e vl

erës

ojë

info

rmac

ione

t e m

arra

nga

bur

ime

të n

drys

hme.

Qas

ja a

nalit

ike

syno

n të

ven

dosë

nxë

nësi

n pë

rbal

lë p

yetje

ve “p

se” d

he

“si”

duke

e le

htës

uar p

ërgj

atë

form

ulim

it të

men

dim

it në

situ

ate

dhe

grup

e të

ndr

yshm

e sh

oqër

ore.

Qas

ja s

hëru

ese

përm

es fo

rmës

imit

të q

ëndr

imev

e dh

e vl

erës

imev

e pë

r të

drej

tat e

nje

riut s

i një

dim

ensi

on i

rënd

ësis

hëm

në

rapo

rt m

e ve

ten

dhe

në m

arrë

dhën

ie m

e të

tjer

ët. K

jo q

asje

e k

a sh

oqër

uar

nxën

ësin

për

gjat

ë gj

ithë

viti

shko

llor.

Qas

ja e

orie

ntua

r nga

men

dim

i str

ateg

jik p

ërm

es le

htës

imit

të

nxën

ësit

në p

roce

sin

e ve

ndos

jes

së s

ynim

eve

në s

hkal

lë p

riorit

etes

h në

gru

pe d

he s

ituat

a të

ndr

yshm

e në

të c

ilat a

i/ajo

e g

jen

vete

n në

pë

rdits

hmër

inë

e tij

/saj

si d

he d

uke

vler

ësua

r men

yrat

e n

drys

hme

për

real

izim

in e

tyre

.Q

asja

e o

rient

uar n

ga o

bjek

tivi d

he v

eprim

i për

mes

orie

ntim

it dh

e m

bësh

tetje

s së

nxë

nësi

t në

plan

ifiki

min

dhe

org

aniz

imin

e s

ituat

ave

në g

rupe

të n

drys

hme

shoq

ëror

e, d

uke

njoh

ur d

he re

spek

tuar

role

t e

seci

lit n

ë kë

to g

rupe

1 . El

emen

tet k

ryes

ore

të s

ynua

ra d

he të

real

izua

ra p

ërgj

atë

këty

re

qasj

eve

janë

:•

Vetëvlerësim

i•

Vlerësim

iipu

nësnë

grup

•Em

patia

•Vlerësim

idetyravetë

shyepisë

•Ve

tëvlerësim

-Vle

rësi

m i

përg

jigje

ve m

e go

jë

-Vle

rësi

m i

punë

s në

grup

e

-Vle

rësi

m i

dety

rave

të

shtë

pise

-Vet

ëvle

rësi

m

-Vle

rësi

m i

punë

s në

grup

e

-Vle

rësi

m i

prez

antim

it dh

e ra

port

imit

Burim

e ve

tjake

(nj

ohur

i pa

rapr

ake

të n

xënë

sit)

Burim

e sp

ecifi

ke

Burim

e të

jash

tme

Teks

ti

Alb

um fo

togr

afish

Konv

enta

e të

dre

jtave

të

fëm

ijëve

Libr

a m

e pë

rral

la

Flet

ore

pune

11.

1U

në ja

m

21.

2Fa

milj

a im

e

31.

3U

në d

he tj

etri

41.

4Të

ndr

yshë

m o

r të

bara

brtë

51.

5U

në ja

m p

jesë

e g

rupe

ve

të n

drys

hme

shoq

ëror

e

61.

6Të

resp

ekto

jmë

të tj

erët

71.

7Të

kuj

dese

mi p

ër m

jete

t to

na

81.

8Të

resp

ekto

jmë

mje

disi

n

91.

9N

evoj

at d

he d

ëshi

rat t

ona

101.

10Pr

aktik

ohem

i së

bash

ku

11Ka

pitu

lli 2

TË

BASH

KËVE

PRO

JMË

(10

ORË

)

Vëzh

gim

Stud

im ra

sti

Prez

antim

Vezh

gim

-Vle

rësi

m i

dety

rave

të

shtë

pise

-Vet

ëvle

rësi

m

-Vle

rësi

m i

punë

s në

grup

e

-Vle

rësi

m i

prez

antim

it dh

e ra

port

imit

2.1

Në

fam

ilje

122.

2N

ë sh

kollë

132.

3U

në m

e sh

okët

e m

i

TREM

UJORI I PARË    SHTATOR‐DHJETOR 

Rezultatet e të nxënit 

     Nxënësi: 

shpreh tipa

ret e tij kryesore që e dallojnë atë ng

a të tjerët;

da

llon tip

aret e njerëzve që përbëjnë bo

tën në të cilën ai jeton;

vend

os veten në një mjedis të caktuar (fam

ilje, klasë, lagje etj.) d

he e sheh veten si pjesë e tij;

shpreh nevojat dhe dëshirat e tij;

da

llon nevo

jat d

he dëshirat e të tjerëve, të përbashkëtat d

he ato që nd

ryshojnë

jep një shpjegim për këto nd

ryshim

e, për ndryshimet dhe të përbashkëtat q

ë janë ndë

rmjet tij dh

e të tjerëve etj

da

llon lid

hjet që ai ka me mjedisin që e rretho

n dh

e me njerëzit që e përbëjnë atë:  n

jerëzit e fa

miljes, sho

kët (në shk

ollë e jashtë saj),

Nr 

T Tema mësimore 

Situata e parashikuar e të 

Metodologjia dhe 

veprimtaritë e 

Vlerësimet 

Burimet 

Data 

1 IG

SH 

Unë jam 

nxënit 

Prirjet d

he dëshirat e m

ianxënësve 

Lojë krijuese 

Lapsat në mes 

foto

albu

m 

2 IG

SH 

Familja im

e 

Bashkëpu

nimi. 

Puna in

dividu

ale. 

Reagim

i nda

j prob

lemeve

Bashkëpu

nimi 

libra për fëmijë

3 IG

SH 

Unë dhe tjetri 

Nevoja dh

e dë

shira të 

ndryshme

Interesat e përbashkëta

Puna in

dividu

ale

4 IG

SH 

Të ndryshëm por të 

foto 

skica

filma mësim

orë 

barabartë 

5 IG

SH 

Unë jam pjesë e grupe

ve të 

Vëzhg

im ‐Disku

timPe

sëvargësh 

Pyetja e ditë

s Pë

rvijim 

i të mendu

arit  

Tryeza rretho

re 

Shkrim i lire 

Disku

tim. L

ojë roli

Reagim

i nda

j prob

lemeve

Bashkëpu

nimi 

vide

okaseta 

ndryshme shoq

ërore 

6 IG

SH 

Të re

spektojm

ë të tjerët 

Çdo e drejtë ka një 

përgjegjësi.

Puno

jmë vu

llnetarisht për 

më të m

irën.

Unë dhe të tjerët

Puna in

dividu

ale

kompjuter

aparat projektim

i CD, D

VD

7 IG

SH 

Të kujde

semi p

ër m

jetet 

Di të jem i pë

rgjegjshëm

fotoalbu

me

tona 

8 IG

SH 

Të re

spektojm

ë mjedisin 

9 IG

SH 

Nevojat dhe dëshirat ton

a Qytetaria

Përgjegjësitë

Vep

rimtari në grup

eTu

ri i galerisë  

Disku

tim për 

njoh

uritë parap

rake

Stuh

i mendimi L

ojë

Lojë m

e role 

Reagim

i nda

j prob

lemeve

Bashkëpu

nimi 

Puna in

dividu

ale

libra për fëmijë

foto skica

Praktik

ohem

i së bashku 

10 IG

SH 

Në familje 

Dil rrotull‐ Fo

l rrotull

Reagim

i nda

j filma mësim

orë 

11 IG

SH 

Në shko

llë 

Kon

fliktet

prob

lemeve

Diagram i Venit 

Bashkëpu

nimi 

vide

okaseta 

kompjuter

12 IG

SH 

Kon

troll n

johu

rish 1 

36

TREM

UJORI I DYTË    JANAR‐MARS 

Rezultatet e të nxënit 

     Nxënësi: 

Dallon rolet e veçan

ta që çdo individ ka në shoq

ëri (në fa

milje, klasë, grup, lagje etj.);

vlerëson ro

lin e tij d

he të të tjerëve në fa

milje, klasë, grup, lagje etj.;

bashkëvepron m

e të tjerët në familje, klasë, grup, lagje etj., për të zgjidhu

r problem

e të ndryshm

e;

pranon që ka njerëz që kanë vështirësi p

ër të kup

tuar dhe për të bërë gjëra të ndryshm

e dh

e të tregojë gatishm

ërinë për t’i nd

ihmuar a

ta etj.;

fle

t për rë

ndësinë e pu

nës së përbashkët p

ër plotësimin e nevojave dh

e të dëshirave të in

dividë

ve dhe të grupe

ve ku ata bëjnë pjesë.

Nr 

T Tema mësimore 

Situata e parashikuar e të 

nxënit 

Metodologjia dhe 

veprimtaritë e 

Vlerësimet 

Burimet 

Data 

1 IG

SH 

Unë m

e shok

ët e m

i To

leranca

nxënësve 

Lojë krijuese La

psat 

në m

es 

foto

albu

m 

2 IG

SH 

Një sho

k në vështirësi  

E mira e pë

rbashk

ët

Bashkëpu

nimi 

Puna in

dividu

ale 

Reagim

i nda

j prob

lemeve

Bashkëpu

nimi 

libra për fëmijë

3 IG

SH 

Në lagje 

Kultura jonë

Puna in

dividu

ale

foto skica

4 IG

SH 

Në bibliotekë 

filma mësim

orë 

5 IG

SH 

Një vizitë te m

jeku 

Kultura Shq

iptare ndë

r breza.

Te m

jeku

Reagim

i nda

j prob

lemeve

Bashkëpu

nimi 

vide

okaseta 

6 IG

SH 

Në kinema, teatër dhe m

uze

Dita e trad

itës

Puna in

dividu

ale

kompjuter

aparat projektim

i CD, D

VD

7 IG

SH 

Kur bashk

ëvep

roj ndjehem 

më e/i rritur P

raktikoh

emi 

Jam i ha

pur n

daj kulturës 

tjetër 

Vëzhg

im ‐Disku

timPe

sëvargësh 

Pyetja e ditës  Përvijim i 

të m

endu

arit  

Tryeza rretho

re 

Shkrim i lire 

Disku

timLo

jëaroli

Vep

rimtari në grup

e   

Turi i galerisë  

Disku

tim për 

njoh

uritë parap

rake 

Reagim

i nda

j prob

lemeve 

fotoalbu

me

së bashk

u 8 

IGSH 

Në shko

llë 

Stuh

i mendimi 

Bashkëpu

nimi 

Lojë

libra për fëmijë

Lojë m

e role 

Puna in

dividu

ale

9 IG

SH 

Unë m

e shok

ët e m

i 10 IG

SH 

Dob

ia e rregullave 

Kultura të ndryshm

e, 

respektim

i ityre.

Jam to

lerant/e

Loja e rregullave

Dil rrotull‐ Fo

l rrotull

Reagim

i nda

j foto

skica

filma mësim

orë 

11 IG

SH 

Loja dhe rregullat 

Loja e rregullave

prob

lemeve

Diagram i Venit 

Bashkëpu

nimi 

vide

okaseta 

kompjuter

12 IG

SH 

Kon

troll n

johu

rish 2 

37

21

TEM

ATIK

A 2

:

PUSH

TETI

,

AUTO

RITE

TI,

QEV

ERIS

JA(8

orë

)

Kapi

tulli

3 R

REG

ULL

AT (4

Orë

)

Vëzh

gim

Shet

itje

Bash

këbi

sedi

m

Stud

im ra

sti

Ana

lizë

Punë

në

grup

Proj

ekt

Qas

ja s

hëru

ese

përm

es fo

r mës

imit

të

qënd

rimev

e dh

e vl

erës

imev

e pë

r të

drej

tat e

nj

eriu

t si n

jë d

imen

sion

i rë

ndës

ishë

m n

ë ra

port

m

e ve

ten

dhe

në m

arrë

dhën

ie m

e të

tjer

ët. K

jo

qasj

e e

ka s

hoqë

ruar

nxë

nësi

n pë

rgja

të g

jithë

vi

ti sh

kollo

r. N

ë kë

të te

mat

ikë,

të d

rejta

t e n

jeriu

t pu

nohe

n në

kon

teks

te të

ndr

yshm

e të

rrez

ikim

it të

mun

dshë

m q

ë vj

en n

ga s

hkel

ja e

tyre

.Q

asja

e o

rient

uar n

ga m

endi

mi s

trat

egjik

për

mes

le

htës

imit

të n

xënë

sit n

ë pr

oces

in e

ven

dosj

es s

ë sy

nim

eve

në s

hkal

lë p

riorit

etes

h në

gru

pe d

he

situ

ata

të n

drys

hme,

për

të c

ilat n

xënë

si d

uhet

të

men

dojë

për

mën

yrat

e n

drys

hme

të p

ërsh

tatje

s së

rreg

ulla

ve d

he z

hvill

imit

të m

unds

hëm

të

situ

atav

e të

ndr

yshm

e pë

r pas

ojë

të k

ëtyr

e nd

rysh

imev

e.Q

asja

e o

rient

uar n

ga o

bjek

tivi d

he v

eprim

i pë

rmes

orie

ntim

it dh

e m

bësh

tetje

s së

nxë

nësi

t në

pla

nifik

imin

dhe

org

aniz

imin

e rr

egul

lave

/rr

egul

lore

ve të

ndr

yshm

e du

ke s

ynua

r re

spek

timin

e v

etes

dhe

të të

tjer

ëve

si d

he

vazh

dim

ësin

ë e

situ

atav

e.El

emen

tët k

ryes

orë

të s

ynua

r dhe

real

izua

r pë

rgja

të k

ëtyr

e qa

sjev

e ja

në:

•Ve

tëvlerësim

i•

Vlerësim

i ipu

nësnë

grup

•Em

patia

•Vlerësim

idetyravetë

sht ëpisë

•Ve

tëvlerësim

-Vle

rësi

m i

dety

rave

të

shtë

pisë

-Vet

ëvle

rësi

m

-Vle

rësi

m i

punë

s në

grup

e

-Vle

rësi

m i

prez

antim

it dh

e ra

port

imit

Burim

e ve

tjake

(n

johu

ri pa

rapr

ake

të

nxën

ësit)

Burim

e sp

ecifi

keBu

rime

të ja

shtm

eTe

ksti

Alb

um fo

togr

afish

Konv

enta

e të

dr

ejta

ve të

fëm

ijëve

Libr

a m

e pë

rral

laFl

etor

e pu

në

3.1

Dob

ia e

rreg

ulla

ve

223.

2Lo

ja d

he rr

egul

lat

3.3

Unë

për

shta

tem

me

rreg

ulla

23 243.

4Pr

aktik

ohem

i së

bash

ku

Kapi

tulli

4 R

regu

lla n

ë sh

tëpi

, sh

kollë

, rru

gë d

he n

ë pa

rk (

4 or

ë)Vë

zhgi

m

Shët

itje

Bash

këbi

sedi

m

Stud

im ra

sti

Ana

lizë

Punë

në g

rup

Proj

ekt

-Vle

rësi

m i

dety

rave

të

shtë

pise

-Vet

ëvle

rësi

m

-Vle

rësi

m i

punë

s në

grup

e

-Vle

rësi

m i

prez

antim

it dh

e ra

port

imit

Burim

e ve

tjake

(n

johu

ri pa

rapr

ake

të

nxën

ësit)

Burim

e sp

ecifi

keBu

rime

të ja

shtm

eTe

ksti

Alb

um fo

togr

afish

Konv

enta

e të

dr

ejta

ve të

fëm

ijëve

Libr

a m

e pë

rral

laFl

etor

e pu

në

254.

1Rr

egul

lat n

ë sh

tëpi

264.

2Rr

egul

lat n

ë sh

kollë

274.

3Rr

egul

lat n

ë rr

ugë

dhe

park

284.

4Pr

aktik

ohem

i së

bash

ku

Tem

atik

a 3:

Pro

dhim

i, sh

përn

darja

dhe

kon

sum

i (7

orë

)Ka

pitu

lli 5

Fam

iljet

tona

1AR

RC [A

sia-P

acifi

c Re

gion

al R

esou

rce

Cent

er fo

r Hum

an R

ight

s Edu

catio

n] (2

003)

, �W

hat i

s Hum

an R

ight

s Edu

catio

n�, P

aket

a e

Eduk

imit

të të

Dre

jtave

të N

jeriu

t, AR

RC, B

angk

ok.

TREM

UJORI I TRETË    PRILL‐QERSHOR 

Rezultatet e të nxënit 

     Nxënësi: 

da

llon rregulla të caktuara në vep

rimtari të ndryshm

e që zhv

illoh

en në familje, klasë, shk

ollë, lojë etj.;

pran

on rë

ndësinë e vend

osjes së rregullave në një veprim

tari të caktuar;

vend

os rregulla të th

jeshta, n

ë bashkëpu

nim m

e të tjerët, n

ë veprim

taritë e tij të pë

rditshm

e;

diskuton për rë

ndësinë e bashkëpu

nimit me të tjerët për të vendo

sur rregu

lla sa më të drejta për të gjithë etj.

tregon çfarë është fa

milja;

tregon si n

jerëzit jetojnë dhe pun

ojnë së bashku në një familje;

shpjegon ndryshimet ndë

rmjet n

evojave dh

e dë

shirave;

da

llon dh

e pë

rkufizon një profesion si n

jë pun

ë që duh

et bërë;

da

llon profesione të ndryshm

e;

përcakton një simbo

l për një pun

ë dh

e shërbim të caktuar;

vend

os në ha

rtë simbo

le të ndryshm

e pë

r pun

ë dh

e shërbime;

tregon se si anëtarët e fa

miljes janë të varur nga pun

a që bëjnë për të sigurua

r nevojat dhe dëshirat;

pë

rshk

ruan pun

ët që njerëzit bëjnë pë

r të sigu

ruar paratë;

tregon se si fa

miljet i pë

rdorin paratë pë

r të plotësua

r nevojat dhe dëshirat e ty

re.

Nr 

T Tema mësimore 

Situata e parashikuar e të 

nxënit 

Metodologjia dhe 

veprimtaritë e 

Burimet 

Data 

Vlerësimet 

Bashkëpu

nimi  

foto album 

1 IG

SH 

Unë përshtatem m

e rregulla 

Shënde

ti 

2 IG

SH 

Rregullat n

ë shtëpi 

Shënde

ti Ba

shkëpu

nimi  

libra për fëmijë 

3 IG

SH 

Rregullat n

ë shko

llë 

Lagjja jonë 

Puna in

dividu

ale 

foto  

skica 

4 IG

SH 

Rregullat n

ë rrug

ë dh

e pa

rk 

I sigurt n

ë rrug

ë filma mësim

orë 

Praktik

ohem

i së bashku 

5 IG

SH 

Familjet to

na 

Reklam

a e idesë sime 

nxënësve 

Lojë krijuese  

Lapsat në mes 

Vëzhg

im Disku

tim  

Pesëvargësh 

Pyetja e ditë

s   

Përvijim i të 

mendu

arit  

Tryeza rretho

re  

Shkrim i lirë 

Disku

tim 

Lojë ro

li 

Reagim

i nda

j prob

lemeve 

Bashkëpu

nimi  

vide

okaseta 

kompjuter 

38

6 IG

SH 

Nevojat dhe dëshirat e 

familjeve tona 

Bizn

esi y

në 

Vep

rimtari në grup

e    

Turi i galerisë  

Puna in

dividu

ale 

7 IG

SH 

Profesionet 

Të krijoj një sipërmarrje 

Reagim

i nda

j 

aparat 

projektim

i CD, 

DVD 

fotoalbu

me 

8 IG

SH 

Bizn

eset në lagjen to

në 

Puna sjell mirëqenie 

Disku

tim për 

njoh

uritë parap

rake 

Stuh

i mendimi  

Lojë 

prob

lemeve 

Bashkëpu

nimi  

libra për fëmijë 

Lojë m

e role 

Puna in

dividu

ale 

9 IG

SH 

Bizn

esi y

në i ri 

10 IG

SH 

Projekt 

Aftë

sitë e m

ia 

Bizn

esi y

në 

Dil rrotull‐ Fo

l rrotull 

Reagim

i nda

j prob

lemeve 

foto skica 

filma mësim

orë 

11 IG

SH 

Kon

troll n

johu

rish 3 

39

9. Planifikimi i situatave të të nxënit

Fusha: Shoqëria dhe mjedisiLënda : Edukim për shoqërinë

Tematika 1: Individët, grupet, shoqëria

Përshkrimi i tematikës:Nxënësit në këtë tematikë do të kuptojnë mënyrën si formohen, ruhen dhe ndryshojnë marrëdhëniet shoqërore. Ata dallojnë dhe shpjegojnë rolin dhe ndikimin e ndryshëm që kanë në shoqëri lloje dhe forma të caktuara institucionesh sociale, si: familja, shkolla, organizatat qytetare, arsimore, qeveritare dhe fetare, dhe shqyrtojnë ndikimin e tyre në jetën e njerëzve. Ata studiojnë larminë e marrëdhënieve midis individëve dhe grupeve në shoqëri, eksplorojnë faktorët që qëndrojnë në themel të tyre, mënyrën si funksionojnë dhe ndryshojnë. Nxënësit marrin vendime mbi bazën e njohurive të fituara në nivele të ndryshme shkollimi, për qëndrime e sjellje të ndryshme, që kanë lidhje me jetën dhe bashkëjetesën paqësore në shoqëri.

Rezultatet e të nxënit KAPITuLLI 1 - uNË DHE TË TJERËT (Orë të sugjeruara: 10 orë)

Njohuritë që do të marrë nxënësi në këtë tematikë: Nxënësi njeh vetveten, tiparet, dëshirat, nevojat etj.Nxënësi njeh çfarë e dallon dhe e bën të veçantë në raport me të tjerët dhe ato që ai i ka të përbashkëta me ta: (nevoja, dëshira, ëndrra, tipare të jashtme, prejardhja etj.)Nxënësi njihet, duke i vetëzbuluar, me tiparet që janë thelbësore, me dallimet dhe të përbashkëtat që ka me të tjerët dhe i jepet mundësia të kuptojë arsyet e ndryshimeve dhe ngjashmërive.Nxënësit i mundësohet të njohë dhe kuptojë lidhjet që ekzistojnë ndërmjet tij dhe të tjerëve dhe nevojën që ai ka për të tjerët.Ai fillon të mësojë për rëndësinë e ndihmës.

Shkathtësitë dhe aftësitë

Nxënësi:

• shpreh tiparet e tij kryesore që e dallojnë atë nga të tjerët;• dallon tiparet e njerëzve që përbëjnë botën në të cilën ai jeton;• vendos veten në një mjedis të caktuar (familje, klasë, lagje etj.) dhe e sheh veten si pjesë e tij;• shpreh nevojat dhe dëshirat e tij;• dallon nevojat dhe dëshirat e të tjerëve, të përbashkëtat dhe ato që ndryshojnë;• jep një shpjegim për këto ndryshime, për ndryshimet dhe të përbashkëtat që janë ndërmjet

tij dhe të tjerëve etj;• dallon lidhjet që ai ka me mjedisin që e rrethon dhe me njerëzit që e përbëjnë atë: njerëzit

e familjes, shokët (në shkollë e jashtë saj), mësuesit, sendet me të cilat ka lidhje në jetën epërditshme, mjedisin etj.

40

• dallon dhe të vlerëson nevojën që ai ka për njerëzit dhe mjedisin që e rrethon;• dallon dhe vlerëson atë çfarë ai mund t’u japë të tjerëve dhe mjedisit që e rrethon;• vlerëson mendimet dhe qëndrimet e veta dhe të të tjerëve;• shpreh përgjegjësinë e tij ndaj të tjerëve dhe mjedisit etj.

Qëndrime dhe vlera:

Nxënësi:

• tregon interes për nevojat e të tjerëve;• paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij;• respekton përpjekjet personale dhe ato në grup;• respekton vetveten dhe shpreh me besim qëndrimin e tij.

Konceptet kryesore: unë, ti, familja, klasa, lagjja, nevoja, dëshira, dallimi, të përbashkëtat, unë dhe tjetri, përgjegjësi, respekt, e drejtë, e gabuar, nevoja të përbashkëta, dëshira të përbashkëta, përgjegjësi e përbashkët.

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

Lënda : Edukim për shoqërinë

Tematika: Individët grupet shoqëria

Shkalla: IKlasa I

SITuATA E TË NXËNIT NR. 1

TEMA MËSIMORE 1.1: uNË JAM Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave

kyçeRezultatet e të nxënit të kompetencave të

fushës sipas temës mësimore:Koha

45’

• Kompetenca e komunikimit dhe tëshprehurit

Nxënësi shpreh mendimin e tij/saj për veten, në forma të ndryshme.• Kompetenca e të menduaritNxënësi krahason ngjashmëritë e veta me bashkëmoshatarët.• Kompetenca personaleNxënësi tregon vetëbesim, duke shprehur dëshirën për atë që do të bëhet nesër, duke argumentuar arsyet pse do të bëhet.• Kompetenca qytetareNxënësi vlerëson të drejtat e njeriut si një grup vlerash të përbashkëta kolektive për të mbështetur paqen, drejtësinë dhe kohezionin shoqëror.

Nxënësi:• përshkruan veten dhe të veçantën që ai/

ajo ka, me fjalë dhe me ilustrim.

• përdor cilësitë e ndryshme që ka përidentifikimin e vetes, duke idenhtifikuartiparin e tij të veçantë.

• tregon se çfarë profesioni ka dëshirë tëbëhet kur të rritet, duke argumentuarpse.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• përvijim i të menduarit• marrëdhënia pyetje - përgjigje• vëzhgo - plotëso

Gjuha dhe komunikimi: Prezantim i vetesArt pamor: Nxënësi vizaton veten.Konventa e fëmijëve: Nxënësi njihet me “Konventën e të drejtave të fëmijëve”.

41

Fjalët kyçe: Burime:

Unë, ti, klasa.Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, konventa e fëmijëve, libri i nxënësitMjete: letër, lapsa me ngjyra

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve:

Nxënësit e kanë mësuar mënyrën e prezantimit në klasat përgatitore. Në klasën përgatitore, nxënësit herë pas here kanë përshkruar veten dhe e kanë vizatuar. Ata tashmë dinë të prezantohen, të thonë emrin e shkollës, klasën, emrin e prindërve etj. Nxënësi do të prezantojë edhe të veçantën që ka.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Njihen me librin “Edukim për shoqërinë” dhe diskutojnë se çfarë do të mësojnë në të.Prezantohen me Emën dhe Arbrin, dy bashkëmoshatarë që do t’i shoqërojnë gjatë gjithë tematikave të librit.Ema është një vajzë 6 vjeç. Ajo ka sy të kaltër dhe i bie violinës.Arbri ka sy të kaltër dhe mban syze. Atij i pëlqen të vizatojë.Prezantohet “Konventa e fëmijëve” si një libër që përmban që drejtat që ka çdo fëmijë në të gjithë botën.E drejta me të cilën njihen në këtë temë është: “Unë kam të drejtë të kem një emër” (mund ta shoqërojnë në ditët në vazhdim me një vizatim).

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësit fillojnë të prezantohen dhe të njihen me njëri-tjetrin.• Më pas i drejtojnë pyetje njëri-tjetrit për t’u njohur më shumë.

Sa vjeç je?Ku ke lindur?Si quhen prindërit e tu?Çfarë ke karakteristikë të veçantë?Pse mendon se e ke këtë karakteristikë?Çfarë të pëlqen të bëhesh kur të rritesh?Pse të pëlqen ky profesion?

Detyrë e pavarur:- Nxënësit njihen me kartelën personale dhe plotësojnë atë që kanë në libër. Këtë kartelë e

plotësojnë dhe për dosjet personale në një fletë të dhënë nga mësuesi/ja, pothuaj në të njëjtin format.

- Në këtë mënyrë, nxënësit plotësojnë fletën e parë të dosjes, pasi e kanë kontrolluar me shokun nëse e kanë plotësuar tërësisht atë.

- Nxënësit i vendosin kartelat në dosjen personale, e cila shërben për vlerësimin e tyre pas çdo tremujori.

Detyrë shtëpie: Vizato portretin tënd. (Udhëzohen nxënësit të ulen në një tavolinë përballë një pasqyre dhe të vizatojë veten duke u parë në pasqyrë.)

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata konsiderohet e realizuar kur: Nxënësit vlerësohen:

• nxënësit prezantohen saktë;

• bëjnë dallimin e karakteristikës së veçantë që kanë;

• plotësojnë të dhënat e tyre në kartelën personale.

• për pjesëmarrjen në diskutime;

• për fjalorin e përdorur gjatë përshkrimit tëvetes dhe dialogut me shokun;

• për plotësimin e kartelës.

42

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

Lënda : Edukim për shoqërinë

Tematika: Individët grupet shoqëria

Shkalla: IKlasa I

SITuATA E TË NXËNIT NR. 2

TEMA MËSIMORE 1.2: FAMILJA IME Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave

kyçeRezultatet e të nxënit të kompetencave të

fushës sipas temës mësimore:Koha

45’

• Kompetenca e komunikimit dhe tëshprehurit

Nxënësi shpreh mendimin e tij/saj për familjen dhe llojet e ndryshme të saj.• Kompetenca e të menduaritNxënësi vlerëson rëndësinë e familjes dhe e argumenton këtë rëndësi.• Kompetenca personaleNxënësi tregon vetëbesim, duke shprehur kënaqësinë për familjen.• Kompetenca qytetareNxënësi vlerëson të drejtat e njeriut si një grup vlerash të përbashkëta kolektive për të mbështetur paqen, drejtësinë dhe kohezionin shoqëror.

Nxënësi:• përshkruan familjen dhe llojin e saj, me

fjalë dhe me ilustrim.

• përdor cilësitë e ndryshme tëpjesëtarëve të familjes për të përcaktuaredhe bashkëveprimin midis tyre.

• tregon lidhjet e ndryshme që ai/ajomund të krijojë me familjen.

vlerëson rëndësinë e familjes përkujdesin që tregojnë ndaj njëri-tjetrit.

vlerëson rëndësinë e tij/saj përbashkëjetesën në familje.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• diskutim fotosh• marrëdhënia pyetje - përgjigje• rrjet diskutimi/ vizatim

Gjuha dhe komunikimi: Prezantim i familjes dhe plotësim i fjalës “familje”Art pamor: Nxënësi vizaton familjen.Konventa e fëmijëve: Nxënësi njihet me “Konventën e të drejtave të fëmijëve”.

Fjalët kyçe: Burime:

Unë, ti, familja.

Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, konventa e fëmijëve, libri i nxënësit, albume me foto nga familja.Mjete: letër, lapsa me ngjyra

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve:

Nxënësit kanë sjellë albume dhe krahasojnë familjet midis tyre.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Prezantohen me familjet e Emës dhe Arbrit, duke përcaktuar dallimet midis këtyre familjeve.Familja e Arbrit është e madhe: Arbri, pridërit, motra më e vogël , gjyshja dhe gjyshi. Arbri kujdeset për motrën e vogël.Familja e Emës është e vogël: Ema dhe dy prindërit.E drejta me të cilën njihen në këtë temë është: “Unë kam të drejtë të kem një familje” (mund ta shoqërojnë në ditët në vazhdim me një vizatim).

43

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësit fillojnë të prezantohen dhe të njihen me familjet e njëri-tjetrit. • Më pas i drejtojnë pyetje njëri-tjetrit për t’u njohur më shumë.

Cilët janë pjesëtarët e familjes tënde?Si kujdeseni ju për njëri - tjetrin?A të pëlqen një familje e madhe apo e vogël? Pse?

Detyrë e pavarur:- Çdo nxënës plotëson pemën e familjes. (mësuesi/ja i vëzhgon gjatë punës dhe u sugjeron fëmijëve

të krahasojnë pemët).( Mësuesi/ja i orienton nxënësit që të përshtatin skemën e dhënë të pemës së familjes me familjen e tyre.)

- Nxënësit plotësojnë kutitë me shkronjat e para të fjalëve të disa figurave duke formuar fjalën “familje”.

- Nxënësit plotësojnë pemën e familjes, duke e përshtatur me pemën e familjes së tyre.Detyrë shtëpie: Vizato familjen tënde.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata konsiderohet e realizuar kur: Nxënësit vlerësohen:

• nxënësit prezantojnë familjen;

• bëjnë dallimin e llojeve të familjes;

• tregojnë kujdesin që kanë për pjesëtarët e familjes.

• për pjesëmarrjen në diskutime;

• për fjalorin e përdorur gjatë përshkrimit të vetes dhe dialogut me shokun;

• për plotësimin e pemës së familjes.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 3

TEMA MËSIMORE 1.3: uNË DHE TJETRI

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha

45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi shpreh mendimin e tij/saj për veten në raport me të tjerët• Kompetenca e të menduaritNxënësi shpreh mendimin për veten e të tjerët duke krahasuar ngjashmëritë dhe ndryshimet me bashkëmoshatarët përmes theksimit të tipareve të veçanta.• Kompetenca e të nxënit:Nxënësi shpreh mirëkuptim në procesin e realizimit të detyrave.• Kompetenca personale Përmes vëzhgimit personal dhe diskutimit me shokët, nxënësit aftësohen të identifikojnë emocionet dhe shprehjen e tyre, si dhe të zhvillojnë aftësitë e marrëdhënieve ndërpersonale me anëtarë të tjerë të grupit.

Nxënësi;• Shpreh mendimin e vet për

ngjashmëritë dhe ndryshimet me bashkëmoshatarët.

• Krahason ngjashmëritë dhe dallimet e tij/saj me bashkëmoshatarët.

• Përcakton ngjashmëritë dhe dallimet që ka me bashkëmoshatarët duke shfrytëzuar fotot.

• Identifikon emocionet dhe shprehjen e tyre joverbale, duke vlerësuar arsyet e ndryshme që mund t’i nxisin këto emocione.

Përcakton se në cilat situta edhe ai/ajo vetë niejnë po të njëjtat emocione.

44

Fjalët kyçe: Burime:

të përbashkëta, të veçanta Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit,libri i nxënësit, foto.Mjete: fletë formati, lapsa

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• prezantim• përshkrim• vizatim

Gjuha dhe komunikimi: komunikimi midis nxënësve Arti i fotografisë: sheh fotot e diskuton për toArt pamor: vizaton fytyra që shprehin emocion

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve:

Nxënësit i kanë pasur një pjesë të shokëve që në klasën parapërgatitore dhe e kanë bërë dallimin në paraqitje: gjatësi, peshë, ngjyrë etj. Ata gjatë prezantimit kanë mësuar edhe për shokët e rinj që nuk i kanë patur në klasën përgatitore.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me tregimin e Arbrit dhe të Emës.Arbri dhe shoku i tij Endri nuk janë njëlloj të gjatë, por që të dy pëlqejnë futbollin.Shoqja e Emës quhet Ana. Të dyja luajnë në instrumente muzikore. Nxënësit mësojnë se: Të gjithë ne kemi tipare e dëshira që na dallojmë nga njëri - tjetri.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Pyeten nxënësit:Kë ke shok më të afërt? Çfarë bën me të?Me çfarë luan më shumë?Po shokët e tjerë i bëni pjesë të argëtimit tuaj?Cili tipar të pëlqen më shumë te vetja?Çfarë të pëlqen më shumë te shoku yt?Pse të pëlqen?Detyrë e pavarur: Komentojnë figurat të ndarë në grupe, duke evidentuar llojin e emocionit që ato shprehin: neveri, gëzim, lumturi etj. Më pas vizatojnë fytyra të ndryshme që shprehin emocion. Detyrë shtëpie: Vizato një fytyrë që tregon gëzim.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar kur: Nxënësit vlerësohen për:

• nxënësit bëjnë dallimin ndërmjet të përbashkëtave dhe tëveçantave që kanë me shokët e shoqet e tyre;

• dallojnë emocionet, duke i shpjeguar se ç’tregojnë ato mendihmën e fotove.

• pjesëmarrjen në diskutime;

• për përgjigjen e saktë e pyetjeve;

• bashkëveprimin ndërmjet tyre.

Shënim: ora e mëposhtme integrohet me një orë të lëndës së Edukimit fizik, me temë “Matjet”.

45

SITuATA E TË NXËNIT NR. 4

TEMA MËSIMORE 1.4: TË NDRYSHËM POR TË BARABARTË

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha

45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Nxënësi, përmes diskutimeve, debateve, prezantimeve etj, zhvillon shkathtësitë e të shprehurit në mënyrë progresive, duke përdorur fjalorin e përshtatshëm për të komunikuar idetë, informacionet etj.• Kompetenca e të menduaritNxënësi krahason ngjashmëritë dhe ndryshimet me bashkëmoshatarët.• Kompetenca e të nxënit:Nxënësi shfrytëzon informacionin nga Burime të ndryshme, gjykon vlefshmërinë dhe rëndësinë e tij dhe ndërgjegjësohet ndaj diversitetit.• Kompetenca personaleNxënësi, duke e krahasuar veten me bashkëmoshatarët, përcakton talentet dhe shkathtësi të tjera.

· Nxënësi:• dëgjon me vëmendje prezantimin dhe

komentet e bëra nga të tjerët ndaj temës, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;

• vlerëson që bashkëmoshatarët janë të ndryshëm në tipare fizike, në dëshira, aftësi e familje, etni, por janë të barabartë, pavarësisht këtyre ndryshimeve;

• parashtron pyetje (pse, çfarë, si, kur) dhe organizon mendimet e veta;

• identifikon problematikën e veçantë te shokët apo personazhet;

• praktikon një zgjidhje për një shok në vështirësi.

Fjalët kyçe: Burime:

dëshira, dallimi, e përbashkëtNjohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësitlibri i nxënësit, foto fëmijësh. Mjete: fletë formati, lapsa me ngjyra.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• diskutim;• diagrami i Venit;• rrjet diskutimi.

Gjuha dhe komunikimi: komunikimi midis nxënësve Edukim fizik: kryhen matjet e kraharorit, peshohen, matet gjatësia etj.Edukim muzikor: njohja me instrumente të ndryshme muzikoreArti fotografik: foto fëmijësh të ndryshëm shtatë vjeç

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit kanë hasur më parë një shok ndryshe nga pamja, nga ngjyra, të folurit, etj ose një personazh filmi. Nxënësi do të flasë për atë që i është dukur ndryshe dhe njëlloj me personazhin e preferuar.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me shokët e Emës dhe Arbrit, të cilët kanë problematika të veçanta. Ata janë shokë të një klase, por kanë diçka ndryshe. Shoku i klasës së Arbrit nuk shqipton saktë disa nga shkronjat. Shoku i klasës së Emës është grek dhe nuk e flet ende mirë gjuhën shqipe. Nxënësit mësojnë se: edhe pse të ndryshëm jemi te gjithë të barabartë (jemi moshatarë).

46

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Nxënësve iu drejtohen pyetjet:A keni ndonjë shok që paraqet ndonjë lloj vështirësie në klasë?Në qoftë se nuk keni, tregoni për ndonjë rast që dini.Si do silleshe ndaj një shoku apo shoqeje që ka nevojë për ndihmë?Nxënësit dallojnë se ç’kanë të ngjashme dhe të ndryshme me fëmijët në figurë. Detyrë e pavarur Analizojnë se si janë sjellë apo duhet të sillen me shokë që janë ndryshe në ngjyrë, që kanë një problem në të folur, në pamje fizike etj. Si do ta ndihmonit atë?

- Çdo të ndodhte sikur në klasë të kishit një shok që ka një problem me ecjen? Do të luanit me të duke e pranuar në skuadër. Po/Jo/Pse?

Nxënësit ndahen në grupe sipas përgjigjeve “po” dhe “jo” dhe argumentojnë përgjigjet. - Nxënësit punojnë individualisht për të gjetur të përbashkëtat me fëmijët në figurë.

Detyrë: Me ndihmën e mësuesit/es të edukimit, nxënësit kryejnë matjet dhe i krahasojnë ato me shokët. Nxënësit përcaktojnë dallimet fizike ndërmjet tyre.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar kur: Nxënësit vlerësohen për:

• nxënësit evidentojnë dallimin me shokët,dhe sidomos me një shok/shoqe me njëproblematikë të veçantë;

• pranimin e shokut për atë që është;• praktikojë ndihmën ndaj shokëve në nevojë.

• për fjalorin e përdorur gjatë krahasimit dhedallimit të të veçantave me shokun ose shoqen;

• saktësinë në përdorimin e fjalëve të duhura gjatëkrahasimit me shokët e shoqet;

• argumentimin e pranimit të shokut në nevojë.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 5

TEMA MËSIMORE 1.5: uNË JAM PJESË E GRuPEVE TË NDRYSHME SHOQËRORE

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi komunikon në mënyrë efektive. Duke përdorur fotot për të shprehur se në cilat grupe shoqërore bën pjesë.

• Kompetenca e të nxënitNdërgjegjëson nxënësin për dukuritë e ndryshme shoqërore dhe ndihmon atë të njohë kulturën e tij dhe kulturat e grupeve shoqërore që bën pjesë.

• Kompetenca personale Nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale dhe mësojnë të vlerësojnë perspektivat e ndryshme të anëtarëve të tjerë të grupit përmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren.

Nxënësi:• përforcon që familja është grupi

shoqëror më të rëndësishëm ku ai bën pjesë;

• identifikon se në cilat grupe shoqërorebën pjesë dhe detyrimin që ka ndaj tyre;

• shpjegon në cilin grup shoqëror bënpjesë, duke e ilustruar me vizatim.

Fjalët kyçe Burime

familje, grup shoqëror

Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, konventa e fëmijëve, foto fëmijësh e familjesh të ndryshme.Mjete: fletë formati, lapsa me ngjyra

47

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• pyetja e ditës,• analizë,• vizatim,• vëzhgim.

Gjuha dhe komunikimi: Komunikimi midis nxënësve Shkenca: Vëzhgimi i mjedisit social.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve:

Nxënësi e ka prezantuar veten e tij/saj si pjesë e grupit më të rëndësishëm, familjes. Nisur nga kjo, ai ose ajo e njohin rolin e rëndësishëm që ka individi për grupe të ndryshme ku bën pjesë.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Arbri tregon se ai ndjek kursin e pikturës. Aty janë shumë vajza dhe djem. Në përfundim të kursit Arbri i tregon motrës se çfarë ka mësuar dhe e ndihmon edhe motrën që të bëjë peizazhe sikurse ai.

Ema tregon se bën pjesë në grupin e shokëve të lagjes dhe në grupin e pianos.

Mësojnë konceptin grup shoqëror, si një grup njerëzish që kryejnë të njëjtën punë ose veprimtari dhe identifikojnë se cilave grupe shoqërore u përkasin. Detyrat që ka ai ndaj çdo grupi, ku në themel është respekti për anëtarët e grupit.

Grupi më i rëndësishëm është familja. Në çdo grup shoqëror unë kam rolin tim.

Nxënësve iu theksohet se pavarësisht grupeve shoqërore ku bën pjesë, grupi më i rëndësishëm shoqëror është familja.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Diskutim i pyetjeve

Nxënësit prezantojnë grupet e ndryshme shoqrore ku bëjnë pjesëm, duke iu përgjigjur pyetjeve:

Në cilat grupe shoqërore bën pjesë?

Si kujdeseni ju për njëri tjetrin?

Me cilin shok argëtohesh dhe pse?

Çfarë bën në kohën tënde të lirë?

A ke shokë në lagje?

Shkon në një kurs pas shkolle?

Detyrë e pavarur 1: Komentojnë figurat dhe gjejnë se cilit grup shoqëror i përkasin (njëlloj me fëmijët në figurë).

Detyrë e pavarur 2: Diskutojnë me shokët për aktivitetet dhe sendet që ndani me njëri-tjetrin.

Detyrë shtëpie: Me ndihmën e prindërve vëzhgo grupet e ndryshme shoqvrore në lagjen tënde.

Shënim – Mësuesi/ja tregon kujdes që të flasë për sende personale që nuk ndahen kurrë me të tjerët, si për shembull shishja e ujit).

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar kur: Nxënësit vlerësohen:

48

• nxënësit evidentojnë grupet shoqërore ku bëjnë pjesë;

• kupton rolin e tij në çdo grupi shoqëror ku bëjnë pjesë;

• evidentimin e grupit më të rëndësishëm shoqëror: familja.

• për fjalorin e përdorur gjatë dallimit të grupeve shoqërore në të cilat bën pjesë;

• për përcaktimin e familjes si grupi shoqëror më i rëndësishëm ku bën pjesë;

• dallimin e grupeve shoqërore ku ai bën pjesë dhe rolin e tij në këto grupe.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 6

TEMA MËSIMORE 1.6: KËSHILLAT E TË TJERËVE

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi shpreh mendimin e tij/saj për veten në raport me të tjerët dhe ndaj këshillave të të tjerëve.• Kompetenca e të menduaritNxënësi krahason ngjashmëritë dhe ndryshimet me bashkëmoshatarët;• Kompetenca e të nxënit:Nxënësi tregon respekt dhe mirëkuptim ndaj këshillave të të tjerëve.• Kompetenca personale:Përmes punës në bashkëpunim, në klasë dhe në terren, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale dhe mësojnë të vlerësojnë perspektivat e ndryshme të anëtarëve të tjerë të grupit për mirësjelljen.

Nxënësi• dallon njerëzit prej të cilave duhet të

marrë këshilla;

• identifikon këshillat e drejta nga të gabuarat ;

• vendos veten në rolin e një këshilluesi ose e kundërta;

• vlerëson rëndësinë e përdorimit të fjalëve të mirësjelljes në krijimin dhe mbajtjen e marrëdhënieve me të tjerët.

Fjalët kyçe: Burime:

këshilla, bashkëmoshatarë Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit,libri i nxënësit, libri i Abetares, libri”Kësulëkuqja”.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

stuhi mendimi, lexim, përvijim i të menduarit,lojë në role

Gjuha dhe komunikimi: Komunikimi midis nxënësve Gjuhë amtare: (abetare) Lexim i përrallës “Kësulëkuqja”Art pamor: ngjyrosje

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve:

Shkruhet në tabelë fjala “këshillë” dhe nxënësit tregojnë çfarë dinë për këtë fjalë. Në tabelë shkruhen të gjitha mendimet e nxënësve për këtë fjalë.

Përshkrimi kontekstual i situatësEma tregon se prindërit e këshillojnë gjithmonë që të zbatojë rregullat. Arbri thotë që edhe fëmijët kanë të drejtë të këshillojnë më të rriturit.Mësuesi/ja shkruan në tabelë shpjegimin e fjalëve:Këshillë - porosi që të jep dikushRespekt - nderimi që kemi për dikë, duke u nisur nga mosha, meritat dhe cilësitë e tijLexohet përralla e “Kësulëkuqes”, fragmenti kur ujku e këshillon për rrugën. Nxënësit mësojnë se respektin ndaj të tjerëve e tregojmë duke i dëgjuar dhe duke i ndihmuar kur kanë nevojë.

49

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Diskutim pyetjeshNxënësit diskutojnë se nga kush marrin këshilla dhe lloje të ndryshme këshillash.Çfarë porosie i dha mami Kësulëkuqes? A e zbatoi ajo?Çfarë ndodh kur nuk zbatojmë këshillat e prindërve?Cili ju jep këshilla zakonisht?Për çfarë ju këshillojnë?Cilat prej këshillave ju bezdisin dhe pse?A mund të marrim këshilla nga të gjithë njerëzit që takojmë në rrugë?Detyrë e pavarur

• Punojnë individualisht me librin, për të dalluar me shenjën “tik” këshillat e drejta ndaj të gabuarave.• Luajnë në role në çift: një nxënës është “fëmija” dhe një nxënës tjetër është “i rrituri” që këshillon

(dentist, mësues, gjysh, gjyshe, vëllai apo motra e madhe etj).

Detyrë shtëpie: Diskuto me prindërit të drejtën: “Unë kam të drejtë të them mendimin tim”. (Në cilat raste duhet të respektohet kjo e drejtë dhe në cilat jo?)

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar kur: Nxënësit vlerësohen:

• nxënësi dallon se ndaj kujt duhet të pranojë këshilla dhe pse duhet t’i zbatojë ato;

• vendos veten në rolin e një këshilluesi.

• për dallimin e njerëzve prej të cilëve duhet të pranojnë këshilla;

• mënyrën si identifikojnë këshillat e drejta dhe ato të gabuara, dhe se si i këshillojnë të tjerët;

• bashkëveprimin me shokët.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 6

TEMA MËSIMORE 1.6: TË RESPEKTOJMË TË TJERËT

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi merr pjesë në diskutim, duke zgjedhur formën e përshtatshme për të komunikuar ide e treguar respekt. Nxënësi shpreh mendimin e tij/saj për veten në raport me të tjerët dhe ndaj këshillave të të tjerëve.

• Kompetenca e të nxënit:Nxënësi në procesin e realizimit të detyrave demonstron respekt dhe mirëkuptim, pranon mendimet ndryshe. Nxënësi tregon respekt dhe mirëkuptim ndaj këshillave të të tjerëve.

• Kompetenca personale:Përmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale dhe mësojnë të vlerësojnë e respektojnë perspektivat e ndryshme të anëtarëve të tjerë të grupit.Përmes punës në bashkëpunim, në klasë dhe në terren, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale dhe mësojnë të vlerësojnë perspektivat e ndryshme të anëtarëve të tjerë të grupit për mirësjelljen.

Nxënësi:• dallon qartë personat ndaj kujt duhet të

tregojë respekt;• vlerëson personat ndaj kujt duhet të

tregojë respekt;• jep shpjegim se si duhet të tregojë

respekt për një situatë problemore duke mbajtur qëndrim kritik ndaj zgjidhjes së saj;

• analizon shkaqet e një situate të dhënë midis moshatarëve ose anëtarëve të grupit dhe propozon alternativa për zgjidhjen, duke ndarë përvojat dhe mendimet në grup.

dallon njerëzit prej të cilave duhet të marrë këshilla;

• identifikon këshillat e drejta nga të gabuarat;

• vendos veten në rolin e një këshilluesi ose e kundërta;

• vlerëson rëndësinë e përdorimit të fjalëve të mirësjelljes në krijimin dhe mbajtjen e marrëdhënieve me të tjerët.

Fjalët kyçe: Burime:

respekt për të rriturit, respekt për më të vegjlit Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, foto të ndryshme.

50

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• përvijim i të menduarit;• diskutim i rastit;• kllaster.

Gjuha dhe komunikimi: Komunikimi midis nxënësve;(Abetare) Lexim i përrallës “Kësulëkuqja”

Art fotografik: diskuton me shokët e shoqet rreth fotove të dhëna

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve:

Nxënësit diskutojnë rreth fjalës “respekt” që kanë mësuar. Japin shembuj nga jeta e tyre e përditshme, se si tregojnë respekt dhe ndaj kujt. Ata mund të ndihmohen duke iu bërë pyetjen: Si veproni kur do të paguani lekët në një supermarket? Pse mbahet radhë?Shkruhet në tabelë fjala “këshillë” dhe nxënësit tregojnë çfarë dinë për këtë fjalë. Në tabelë shkruhen të gjitha mendimet e nxënësve për këtë fjalë.

Përshkrimi kontekstual i situatësNjihen me situatën e dhënë nga Ema (personazhi i librit). Një ditë kur ka udhëtuar me autobus, ajo ka mësuar se duhet t’i lirojë vendin të moshuarve.Nga Arbri mësojnë se respekti nuk tregohet vetëm ndaj më të rriturve, por edhe ndaj shokëve dhe më të vegjëlve. Nxënësit mësojnë se:Respektin ndaj të tjerëve e tregojmë duke i dëgjuar dhe duke i ndihmuar kur kanë nevojë.Mësuesi/ja shkruan në tabelë shpjegimin e fjalëve:Këshillë - porosi që të jep dikushRespekt - nderimi që kemi për dikë, duke u nisur nga mosha, meritat dhe cilësitë e tijLexohet përralla e “Kësulëkuqes”, fragmenti kur ujku e këshillon për rrugën. Nxënësit mësojnë se duhet të pranojnë e të zbatojnë këshillat e më të rriturve.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Nxënësit iu përgjigjen pyetjeve: Ndaj kujt tregojnë respekt?Si e tregon respektin ndaj tyre?A duhet të tregojnë respekt për të gjithë?Diskutohet situata problemore duke luajtur në role dhe duke gjetur zgjidhje.Cili do jetë vendimi që do të marrë Ela? Do ta lërë motrën dhe do iki me shoqet?Detyrë e pavarur

• Punojnë individualisht me librin, për të dalluar me shenjën “tik” këshillat e drejta ndaj të gabuarave.• Luajnë në role në çift: një nxënës është “fëmija” dhe një nxënës tjetër është “i rrituri” që këshillon

(dentist, mësues, gjysh, gjyshe, vëllai apo motra e madhe etj).Detyrë shtëpie: •Diskuto me familjarët të drejtën e fëmijëve: “Unë kam të drejtë të them mendimin tim”. lotëso shkronjën që mungon:

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar kur: Nxënësit vlerësohen:

• nxënësi dallon se ndaj kujt duhet të tregojë respekt;

• dinë mënyrën se si duhet të tregojnë respektin.

• për dallimin e njerëzve ndaj të cilëve duhet të tregojnë respekt;

• për mënyrën si luajtën në role, duke bashkëvepruar me shokët e duke gjetur zgjidhjen;

• për punën në grup dhe ndihmën që iu dhanë nxënësve të klasës përgatitore.

51

SITuATA E TË NXËNIT NR. 7

TEMA MËSIMORE 1.7: TË KEMI RESPEKT PËR MJETET TONA

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi merr pjesë në diskutim duke zgjedhur formën e përshtatshme për të komunikuar ide.• Kompetenca e të nxënit:Nxënësi në procesin e realizimit të detyrave demonstron respekt dhe mirëkuptim, pranon mendimet ndryshe. • Kompetenca personale:

Nxënësi kupton rolin e tij në procesin e të nxënit dhe në kryerjen e hetimeve, aftësohet të jetë i pavarur në zbatimin e njohurive dhe shkathtësive, dhe në marrjen e vendimeve. Përmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale për të treguar kujdes ndaj gjërave të përbashkëta me të tjerët.

Nxënësi:• dallon sendet personale dhe ato

të përbashkëta;

• shpreh se si ndihmohet nga të rriturit për t’i mirëmbajtur sendet e përbashkëta;

• jep shpjegim se si duhet të tregojë respekt për sendet e përbashkëta dhe ato personale.

Fjalët kyçe: Burime:

sende personale, sende të përbashkëta

Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, foto të ndryshme, sende shkollore personale të nxënësit.Mjete: gërshërë, kartonë me ngjyra, vizore, laps

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• përvijimi i të menduarit;• lexim; • punë në dyshe.

Gjuha dhe komunikimi: komunikimi midis nxënësve. Art fotografik:diskuton me shokët e shoqet rreth fotove të dhëna.Lexohet tregimi “Libri”.Edukim teknologjik: nxënësi krijon një shënjuese për librat e tij.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve:

Nxënësit diskutojnë rreth fjalës “respekt” që kanë mësuar. Japin shembuj nga jeta e tyre e përditshme, se si tregojnë respekt dhe ndaj kujt. Mund të ndihmohen me pyetjen: Si veproni kur do të paguani lekët në një supermarket? Pse mbahet radhë?

Përshkrimi kontekstual i situatës

Njihen nxënësit me situatën e librit. Arbri tregon se sa herë i lan dhëmbët dhe se si tregon kujdes për furçën e tij. Ema thotë se mësuesja dhe prindërit e kanë mësuar të mirëmbajë sendet e klasës.Njihen nxënësit me pjesën e leximit.Lexohet tregimi “Libri”. Motra i bleu Agimit një libër. Para se të lexojë, ai lan duart dhe i fshin me peshqir. Pastaj e shfleton librin me kujdes që të mos i grisen fletët. Sa mirë e ndjente veten libri në duart e Agimit! Një ditë librin ia kërkoi Aldi. Ai e mori në shtëpi. Nisi ta shfletonte me duart e palara. Në libër mbetën disa njolla. Ditën tjetër Adi e lexoi librin duke ngrënë bukë me reçel. Reçeli ra nga buka në faqet e librit. Libri u pikëllua shumë. Qau me lot të hidhur. Nga lotët dhe reçeli, fletët e librit u ngjitën. Aldit i erdhi në shtëpi shoqja e tij Eva. Ai deshi t’i tregonte figurat, por fletët e librit nuk i bindeshin Aldit.Nxënësi mëson se kujdesi për sendet personale dhe të përbashkëta është përgjegjësi e të gjithëve.

52

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Nxënësit iu përgjigjen pyetjeve: A kujdesesh për sendet e klasës apo vetëm për ato personale?Po për mjedisin ku jeton a kujdesesh?Cili të ndihmon të kujdesesh për ta?Diskutohet rreth situatës së paraqitur në tregimin “Libri”.Detyrë e pavarur:• Nxënësi qarkon me të kuqe sendet personale dhe me të verdhë sendet e përbashkëta.• Nxënësit punojnë në çifte për të evidentuar fjalitë e sakta apo të gabuara.Detyrë shtëpie: Krijo një shënjuese si modeli (mësuesi/ja u tregon se kështu tregojnë respekt për librat.) Nxënësi e krijon shënjuesen me një karton me ngjyrë.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi dallon se ndaj kujt duhet të tregojë respekt;

• kur nxënësi tregon respekt ndaj librave duke krijuar një shënjuese.

• Për dallimin e njerëzve ndaj të cilët duhet të tregojnë respekt;

• Për mënyrën si luajtën në role, duke bashkëvepruar me shokët e duke gjetur zgjidhjen.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 8

TEMA MËSIMORE 1.8: TË RESPEKTOJMË MJEDISIN

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritMerr pjesë në diskutim duke zgjedhur formën e përshtatshme për të komunikuar ide e treguar respekt për mjedisin.• Kompetenca e të nxënitNë procesin e realizimit të detyrave, demonstron respekt dhe mirëkuptim, pranon mendimet ndryshe. • Kompetenca personalePërmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren, nxënësi zhvillon aftësitë ndërpersonale dhe mëson të vlerësojë perspektivat e ndryshme të anëtarëve të tjerë të grupit për kujdesin ndaj mjedisit.• Kompetenca për mjedisinNxënësi zgjidhin çështje të ndryshme që lidhen me mjedisin shoqëror.• Kompetenca qytetareNxënësi ndërton dhe demonstron respekt për të tjerët, për mjedisin dhe komunitetin.

Nxënësi:• shprehet se si kujdeset ndaj mjedisit;

• diskuton në grup për rëndësinë që ka mbrojtja e mjedisit, pasojat që sjell dëmtimi i tij për jetën e njeriut dhe propozon masat që duhen ndërmarrë për evitimin e tyre;

• bashkëvepron në mënyrë aktive në grup për të krijuar pankarta për mbrojtjen e mjedisit;

• jep shpjegim se si duhet të tregojë respekt për një situatë problemore, duke mbajtur qëndrim kritik ndaj zgjidhjes së saj;

• zhvillon aktivitet duke bashkëvepruar në grup, duke kontribuar për kujdesin ndaj mjedisit.

Fjalët kyçe: Burime:

respekt, mjedis,nevojë e përbashkët, përgjegjësi e përbashkët

Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, foto të ndryshme, sende që janë ricikluar.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• pyetja sjell pyetjen;• ditar dypjesësh;• punë në dyshe, Punë në grup.

Gjuha dhe komunikimi: komunikimi midis nxënësve. Art fotografik: diskuton me shokët e shoqet rreth fotove të dhëna.Aftësim: ripërdor letrën për të krijuar diçka.

53

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve:

Kush i bën punët në shtëpinë tuaj?Parapërgatit situata të të nxënit, duke bërë pyetje të njëpasnjëshme.Si kontribuoni ju për të mbajtur shtëpinë të pastër?Po në lagje, a kujdeseni që ajo të jetë sa më e pastër?Po në klasë, si kujdeseni që ajo të jetë gjithmonë e pastër?Cili është qëndrimi yt ndaj dikujt që ndot mjedisin?

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësi mban një fletë përpara dhe e ndan në dy pjesë. Nga një anë tregon ose shpreh me vizatim se si e tregon respektin për mjedisin Ema e Arbri dhe në anën tjetër e shpreh si e mban ai.Nxënësit mësojnë se: Ruajtja e mjedisit është përgjegjësi e përbashkët. Mjedisi i pastër është nevojë për gjithësecilin. Mbrojtja e mjedisit është përgjegjësi e përbashkët e të gjithëve.Të përdoren tre kosha për të hedhur mbeturinat dhe të njihen me konceptin ripërdorimit.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Nxënësit diskutojnë rreth temës.Nxënësit paraqesin shënimet e mendimet e tyre për mbrojtjen e mjedisit. Secili nxënës shpreh mendimin e tij lidhur me kujdesin ndaj mjedisin.Detyrë e pavarurPunë në çift: Dallojnë në çift rregullat e sakta dhe ato të gabuarat. Diskutojnë rreth tyre.Punë në grupe: Nxënësit shohin dhe komentojnë figurat (çfarë po bëjnë nxënësit në figura).Nxënësit ndajnë detyra në grupe, se si do të kontribuonin për të ruajtur mjedisin në klasë shkollë e lagje.Detyrë shtëpie: Me ndihmën e prindërve, përdor një letër që e ke përdorur një herë duke krijuar anije, varkë, kripore, balonë, kafshë të ndryshme etj.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi dallon se si duhet të tregojë respekt ndaj mjedisit;

• kur nxënësi tregon një fakt se si ka kontribuar duke treguar respektin ndaj mjediseve ku ai/ajo jeton e mëson.

• për mënyrën se si kontribuojnë për të mbrojtur mjedisin;

• për bashkëveprimin në role dhe mënyrën e të shprehurit.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 9

TEMA MËSIMORE 1.9: NEVOJAT DHE DËSHIRAT TONA

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi merr pjesë në diskutim, duke zgjedhur formën e përshtatshme për të komunikuar ide lidhur me dëshirat dhe nevojat e tij dhe të bashkëmoshatarëve.• Kompetenca e të menduaritNxënësi zhvillon shkathtësitë për marrjen e vendimeve për plotësimin e duhur të dëshirave dhe nevoja personale dhe të përbashkëta. • Kompetenca e të nxënit:Nxënësi ndërgjegjësohet për ndikimin që kanë kultura e tij dhe kultura të tjera në plotësimin e nevojave dhe dëshirave të tij dhe të bashkëmoshatarëve të tij.

Nxënësi:• shpreh mendimin e vet për dëshirat

përmes diskutimit me shokët;

• dallon nevojat dhe dëshirat duke përcaktuar ndryshimin ndërmjet tyre;

• shpjegon se si i plotësojnë dëshirat në familje;

• analizon ndërveprimin me të tjerët për realizimin e nevojave dhe dëshirave.

54

Fjalët kyçe: Burime:

nevojë e përbashkët, dëshirë e përbashkët.Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, foto të ndryshme të cilat tregojnë nevoja dhe dëshira.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• diskutim i lirë;• Lojë pantomimike;• rrjet diskutimi.

Gjuha dhe komunikimi: komunikimi midis nxënësve. Art pamor: diskuton me shokët e shoqet rreth fotove të dhëna.Edukim fizik: luan Lojë pantomimike.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit diskutojnë për dëshirat që kanë. Secili nxënës shpreh dëshirat që kanë dhe disa prej tyre shkruhen në tabelë.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me situatën e dhënë nga personazhet.Ema tregon për blerjet që kish bërë me prindërit. Ata blenë disa gjëra që u nevojiteshin. Ema tregon se mësoi që njerëzit kanë nevojë për veshje, ushqime, banesë dhe shërbim mjekësor. Këto nevoja njerëzit i kanë të përbashkëta. Arbri tregon se nevojat janë të përbashkëta, por dëshirat janë të ndryshme.Nxënësit mësojnë se ne ndihmojmë njëri-tjetrin për plotësimin e nevojave dhe dëshirave tona.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Diskutohen pyetjet e mëposhtme:Po ti a ke nevoja?Cilat janë dëshirat e tua?A dallojnë ato me dëshirat e shokëve të tu?U drejtohet një pyetje binare:A kanë fëmijët e një klase të njëjtat dëshira? Nëse po, pse? Nëse jo, pse?Ndahen në dy grupe sipas përgjigjeve, duke argumentuar pse po ose pse jo.Lojë pantomimikeZhvillohet një lojë pantomimike ndërmjet nxënësve.Ndahen në grupe dhe luajnë lojën. Një shok e tregon dëshirën vetëm me të lëvizurit e buzëve, dhe të tjerët e gjejnë.Detyrë e pavarurSecili nxënës vizaton një dëshirë dhe thotë pse e ka vizatuar atë.Detyrë shtëpie: Diskuto me prindërit se si ndihmon ti në plotësimin e një nevoje të familjes tënde duke kursyer. (Mësuesja i orienton rreth kursimit të parave.)

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi të përcaktojë se cilat janë nevojat e dëshirat, dhe cili është dallimi midis tyre;

• Kur shprehet konkretisht se si plotëson një nevojë të familjes së tij përmes kursimit të parave.

• për mënyrën e të shprehurit dhe aktivizimin gjatë orës së mësimit;

• për bashkëveprimin në role.

55

SITuATA E TË NXËNIT NR. 10

TEMA MËSIMORE 1.10: PRAKTIKOHEMI SË BASHKu

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi merr pjesë në diskutim duke zgjedhur formën e përshtatshme për të komunikuar ide dhe treguar aftësi.

• Kompetenca e të nxënitNë procesin e realizimit të detyrave nxënësi demonstron respekt dhe mirëkuptim, pranon mendimet ndryshe duke shprehur aftësitë e tij.

• Kompeteca personalePërmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren, nxënësi zhvillon aftësitë ndërpersonale dhe mëson të vlerësoë perspektivat e ndryshme të anëtarëve të tjerë të grupit.

• Kompetenca për mjedisinNxënësi zgjidh çështje të ndryshme që lidhen me mjedisin shoqëror duke shprehur aftësi.

• Kompetenca qytetareNxënësi ndërton dhe demonstron respekt për të tjerët dhe komunitetin, për të siguruar bashkëjetesën e shëndetshme.

Nxënësi:

• shprehet se si kujdeset ndaj mjedisit;

• diskuton në grup për rëndësinë që ka mbrojtja e mjedisit, pasojat që sjell dëmtimi i tij për jetën e njeriut, dhe propozon masat që duhen ndërmarrë për evitimin e tyre;

• bashkëvepron në mënyrë aktive në grup për të krijuar pankarta për mbrojtjen e mjedisit;

• jep shpjegim se si duhet të tregojë respekt për një situatë problemore, duke mbajtur qëndrim kritik ndaj zgjidhjes së saj;

• bashkëvepron në grup duke kontribuar për kujdesin ndaj mjedisit.

Fjalët kyçe: Burime:

aftësi, respekt Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, foto të ndryshme.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• përvijim i të menduarit• Diskutim i pyetjeve• veprimtari

Gjuha dhe komunikimi: komunikimi midis nxënësve. Art fotografik: diskuton me shokët e shoqet rreth fotove të dhëna.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve:

Nxënësit kanë mësuar për rëndësinë e respektit dhe kujdesit ndaj sendeve e mjeteve të përbashkëta e personale, si duhet ta tregojnë respektin dhe ndaj kujt duhet ta tregojnë atë.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Përshkruhet teoria e mësimit përmes dialogut të Arbrit e Emës.Arbri tregon se është i aftë të ndihmojë motrën më të vogël. Ndihma ndaj saj e bën të ndjehet më i rritur. Ema ndjehet e aftë të respektojë rregullat e grupit shoqëror.Nxënësit aftësohen të kujdesen për veten e sendet, dhe të respektojnë njerëzit dhe mjedisin.

56

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Diskutim i pyetjeve:Po ti, ndaj kujt tregon kujdes?Po respekt?Si e tregon? Si reagon ndaj njerëzve që nuk tregojnë respekt ndaj gjërave të përbashkëta?

Detyrë e pavarur: • Ngjyros fjalën “Të lutem!”

• Plotëso shkronjën që mungon:Unë tregoj respekt për pr-ndë r - t Për m-su-s-nPër f-m-j-tPër të m-oshu-r-tPër mj-d-s-n Shënim: mësuesi/ja e organizon edhe në klasë këtë detyrë në formë kllasteri. Në tabelë mund të përmbledhë të gjitha “gjërat” ndaj të cilave nxënësi duhet të tregojë respekt.

• Lidh me shigjetë thëniet me figurën përkatëse.

Punë në grup.Përmes diskutimit të tre fotove do të kuptohet se çfarë po mëson motra e vogël nga më të rriturit.

Detyrë shtëpie: •Diskuto me shokët dhe mësuesin/en se si mund të krijoni një projekt për klasën përgatitore.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi aftësohet të tregojë kujdes dhe respekt për gjërat, duke i faktuar ato.

• për mënyrën e të shprehurit e të menduarit;

• për bashkëveprimin në çift;• për gatishmërinë për të treguar respekt e

kujdes. Shënim: Në qoftë se situata e të nxënit nuk realizohet, mësuesi/ja e realizon këtë tematikë në dy orë mësimore.

KAPITuLLI 2: TË BASHKËVEPROJMË (10 ORË)

Në këto 10 orë situata të të nxënit përfshihen:

• Njohuritë

• Nxënësi njihet me rolet e ndryshme që ekzistojnë në nivele të ndryshme të veprimtarisë njerëzore (në familje, grup, klasë etj.).

• Nxënësit i jepet mundësia të eksplorojë rolin e tij dhe të shokëve të tij në grup, klasë, familje etj. dhe të flasë për rëndësinë që ka përmbushja e këtyre roleve.

• Nxënësi njihet me disa prej veprimtarive njerëzore në fusha të ndryshme, në të cilat bashkëveprimi është i domosdoshëm.

• Nxënësi zbulon rëndësinë e bashkëveprimit në kryerjen e të gjitha roleve në shoqëri dhe flet për rëndësinë e saj.

57

• Nxënësit i jepet mundësia të dëshmojë të kuptuarit e bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në shkollë e komunitet.

• SHKATHTËSITË DHE AFTËSITËNxënësi:

• dallon rolet e veçanta që çdo individ ka në shoqëri (në familje, klasë, grup, lagje etj.); • vlerëson rolin e tij dhe të të tjerëve në familje, klasë, grup, lagje etj.; • bashkëvepron me të tjerët në familje, klasë, grup, lagje etj., për të zgjidhur probleme të

ndryshme; • pranon që ka njerëz që kanë vështirësi; • flet për rëndësinë e punës së përbashkët për plotësimin e nevojave dhe të dëshirave të

individëve dhe të grupeve ku ata bëjnë pjesë.

• QËNDRIME DHE VLERA

Nxënësi: • Ndan me të tjerët përvojat dhe njohuritë e përftuara nga vëzhgimet individuale.

Detyrë e pavarur: • Ngjyros fjalën “Të lutem!”

Punë në grup.Nxënësit ndahen në grupe dhe secili prej grupeve jep një ide si mund t’i vijë në ndihmë klasës përgatitore.

Detyrë shtëpie: •Plotëso shkronjën që mungon:Unë tregoj respekt për pr-ndë r - t Për m-su-s-nPër f-m-j-tPër të M-oshu-r-tPër mj-d-s-n Shënim: mësuesi/ja e organizon edhe në klasë këtë detyrë në formë kllasteri. Në tabelë mund të përmbledhë të gjitha “gjërat” ndaj të cilave nxënësi duhet të tregojë respekt.

• Respekton idetë dhe përvojat e të tjerëve. • Beson te vetja dhe tek të tjerët; • Bashkëvepron me bindjen se kjo është e nevojshme.

Konceptet kryesore: rol shoqëror, punë e përbashkët, punë shtëpie, punë klase, punë në komunitet, respekt, vështirësi etj.

58

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

Lënda: Edukim për shoqërinë Tematika: Individët grupet shoqëria

Shkalla: I(Klasa I)

SITuATA E TË NXËNIT NR. 11

TEMA MËSIMORE 2.1: NË FAMILJE

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi komunikon në mënyrë efektive e shprehet qartë për rolet në familje.Kompetenca e të menduaritNxënësi mendon në mënyrë krijuese dhe ndërvepruese për rolet në familjeKompetenca personaleNxënësi tregon vetëbesim për atë që ka dëshirë të bëj në familje.Kompetenca dixhitaleNxënësi njeh dhe përdor mjetet audio-vizive.

Nxënësi:• njihet me rolet e ndryshme që

ekzistojnë në familje;• i jepet mundësia të dëshmojë të

kuptuarit e bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në familje;

• zbulon e diskuton për rëndësinë e bashkëveprimit në familje;

• ndan me të tjerët përvojat e bashkëveprimit të tij në familje, duke respektuar idetë dhe përvojat e të tjerëve;

• analizon rastet e dhëna në figurë duke mbajtur qëndrim kritik.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• përvijim i të menduarit• marrëdhënia pyetje përgjigje• Punë në grupe

Gjuha dhe komunikimi: Shprehet dhe komunikon për rolet në familje.

Fjalët kyçe Burime

rol shoqëror, punë e përbashkët, punë shtëpieNjohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, foto të ndryshme të familjes duke bashkëvepruar dhe libri i nxënësit.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit janë porositur të bashkëveprojnë në punë të ndryshme në familje, në mënyrë që të kenë se çfarë të flasin për ndjeshmërinë e tyre ndaj bashkëveprimit në familje. Nxënësit pyesin për rolet e ndryshme që kryen secili pjesëtar në familje.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me dialogun e personazheve. Arbri tregon se ai me gjyshen kujdesen çdo ditë për lulet në oborrin e shtëpisë. Mjedisi i gjelbëruar i kënaq të gjithë.Ema tregon që mami ka ditëlindjen, dhe ajo do të ndihmojë babin të përgatitë ëmbëlsirën. Nxënësit mësojnë se në familje të gjithë bashkëveprojnë për të plotësuar nevojat dhe dëshirat e përbashkëta.

59

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësi u përgjigjen pyetjeve:Po ti, çfarë bën për të kënaqur familjen tënde? Cili është roli yt?A bashkëvepron me të tjerët në familje?Çfarë qëndrimi mbajnë prindërit e tu, kur ti nuk bashkëvepron?Detyrë e pavarur

- Diskutim i situatës në figurë, duke iu përgjigjur pyetjes: Si po bashkëveprojnë pjesëtarët e familjes në figurë?

- Nxënësi vendos “tik”, duke dalluar atë që është e drejtë sipas familjes së tijBabi më rregullon çdo ditë shtratin.Mami më ndihmon për të bërë detyrat.Unë asnjëherë nuk i vendos sendet në vendin e duhur.Në shtëpi punon vetëm mami. Unë kaloj shumë orë me kompjuter. Argumentojnë secilin rregull për të cilin mendojnë që nuk është i drejtë.Detyrë shtëpie: I ndihmuar nga prindërit, do të përshkruash se si i ndani detyrat në familje kur përgatiteni për të ikur me pushime.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar: Nxënësi vlerësohet:

• kur nxënësi kupton që anëtarët e familjes bashkëveprojnë me njëri-tjetrin;

• kur jep shembuj personal të bashkëveprimit.

• për mënyrën e të shprehurit dhe argumentet që jep; • për bashkëveprimin me shokët.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 12

TEMA MËSIMORE 2.2: NË SHKOLLË

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi komunikon në mënyrë efektive e të shprehet qartë për rolet e profesionistëve të ndryshëm që punojnë në shkollë. Kompetenca e të menduaritNxënësi mendon në mënyrë krijuese dhe ndërvepruese në veprimtari të thjeshta në shkollë.• Kompetenca personaleNxënësi vlerëson rolin e shërbimeve të ndryshme në shkollë për një jetë të shëndetshme të tij. Nxënësi tregon vetëbesim për atë që ka dëshirë të bëj në bashkëpunim me shokët. • Kompetenca dixhitaleNxënësi njeh dhe përdor mjetet audio-vizive

Nxënësi:• njihet me rolet e personave që ofrojnë

shërbime të ndryshme në shkollë;• i jepet mundësia të dëshmojë të kuptuarit

e bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në shkollë;

• zbulon e diskuton për rëndësinë e bashkëveprimit të roleve të ndryshme shoqërore në shkollë;

• ndan me të tjerët përvojat e bashkëveprimit të tij në shkollë, duke respektuar idetë dhe përvojat e të tjerëve.

60

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• përvijim i të menduarit• marrëdhënia pyetje përgjigje• punë në grupe

Gjuha dhe komunikimi: Shprehet dhe komunikon për rolet në shkollë.TIK: Nxënësit njihen me mjetet audio-vizuale dhe me mënyrën se si përdoren ato nga nxënësit.Shërbim shëndetësor. Shkenca.

Fjalët kyçe Burime:

rol shoqëror, punë në shkollë

Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit.Kjo orë zhvillohet në laboratorë të ndryshëm të shkollës, si laboratori i informatikës, në dhomën e mjekut/es, dentistit/es etj.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Gjatë kësaj ore nxënësit do të lëvizin në laboratorë të ndryshëm të shkollës të ndarë në grupe. Secili nga grupet ka përgatitur pyetje për laboratorin në të cilin do të shkojë.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me situatën.Ema tregon për prezantimin me mjeken e shkollës. Ajo e kishte këshilluar për higjienën dhe ushqimin e shëndetshëm. Ema e ka takuar psikologen kur është regjistruar në klasën e parë. Arbri thotë se në shkollë ka edhe dentist. Ai na këshillon se si të kujdesemi për dhëmbët dhe na kontrollon, sepse mund të kemi nevojë për mjekim.Nxënësit mësojnë se:Në shkollë secili ka rolin e tij dhe të gjithë bashkëveprojnë për të mirën e shkollës.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësit u përgjigjen pyetjeve:Po ti, a i ke takuar mjekun, psikologun dhe dentistin e shkollës? Për çfarë ju kanë këshilluar ata? Po tjetër, kë takoni në shkollë? Cili prej tyre të ka pëlqyer dhe pse?Punë e pavarurNxënësit dallojnë me “tik” thënien e saktë.Dentistja shpjegon mësimin.Drejtori i shkollës drejton punët në shkollë.Mësuesja na këshillon si të kujdesemi për dhëmbët.Psikologu na ndihmon të jemi më të hapur me shokët. Detyrë në grup:Të ndarë në grupe nxënësit shkojnë në laboratorë të ndryshëm, që njihen me rolin që kryen çdo person përgjegjës për to.Detyrë shtëpie: Secili grup do të prezantojë atë që mësoi në laborator, kështu që nxënësit njohin nga afër rolet që kryen secili person përgjegjës për to.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi dallon rolet e personave që ofrojnë shërbime të ndryshme në shkollë.

• për mënyrën e të shprehurit për rolet e profesionistëve të ndryshëm në shkollë;

• për bashkëveprimin me shokët në grup.

61

SITuATA E TË NXËNIT NR. 13

TEMA MËSIMORE 2.3: uNË ME SHOKËT E MI

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore:

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritPërmes diskutimeve, lojës në role, debateve, prezantimeve etj, nxënësit i jepet mundësia të zhvillojë shkathtësitë e të shprehurit, të eksplorojë rolin e tij dhe të shokëve të tij në grup, të flasë për rëndësinë që ka përmbushja e këtyre roleve nga secili. Kompetenca e të menduaritNxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues, përmes drejtimit të pyetjeve dhe gjatë zgjidhjeve të situatave të bashkëveprimit në kryerjen e të gjitha roleve në shoqëri.Kompetenca personaleNxënësit i jepet mundësia të dëshmojë të kuptuarit e bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në klasë, shkollë në grupe të ndryshme shoqërore duke treguar besim te vetja e të tjerët.

Nxënësi:• dëshmon të kuptuarit e

bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në shkollë;

• zbulon e diskuton për besimin tek vetja, duke u mbështetur në rëndësinë e bashkëveprimit me të tjerët në shkollë;

• bashkëvepron me shokët për të luajtur në role dhe për t’u argëtuar;

• zbulon rëndësinë e bashkëveprimit në grup për të realizuar një detyrë argëtuese.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• diskutim i të dhënave• lojë në role• argëtohemi së bashku

Gjuha dhe komunikimi: Shprehet dhe komunikon për zgjidhjen e lojës.Art fotografik: Nxënësit studiojnë fotot për të gjetur radhën e veprimeve ë situatë.Edukim teknologjik: Të krijojnë duke bashkëpunuar në çift, flamuj ose një balonë.

Fjalët kyçe: Burime:

Punë e përbashkët, punë klase.

Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit.Mjete: shkopinj të vegjël, kartonë, letra me ngjyra dhe gërshërë.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit gjatë kësaj ore do të tregojnë përvojën e bashkëpunimit në grup gjatë vizitave në laboratorët e shkollës, dhe informacionin e ruajtur e shkëmbejnë me grupet e tjera.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me situatën.Arbri: Ne punuan në grupe dhe me vizatimet bënë një kalendar. Ema: Edhe ne bashkëveprojmë në klasën tonë. Kjo na pëlqen shumë sepse mësojmë nga njëri - tjetri. Kur bashkëveprojmë, mësojmë më mirë dhe argëtohemi më shumë!

62

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Nxënësit u përgjigjen pyetjeve:Po ti, si bashkëvepron me shokët e klasës? Ku e ndjen veten më mirë për të ndihmuar shokët?

Mësuesja u tregon fëmijëve se në cilën fushë e në cilin moment, nxënësit duhet të ndihmojnë shokun.

- Lojë në roleArgëtohemi së bashku.Vendosni figurat sipas radhës dhe luaj me role me shokët.Rendisin figurat sipas radhës veprimeve që do të kryeni për të festuar një festë.Cili nga personat përgjegjës mund t’i ndihmojë nxënësit? Lidh me shigjetë dhe komento figurat.Detyrë shtëpie: Bashkëvepro me shokët për të krijuar një flamur ose balonë.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësit dallon rëndësinë e bashkëveprimit, duke shfaqur besim te vetja e të tjerët.

• për mënyrën e të shprehurit saktë;• për bashkëveprimin me shokët gjatë lojës në role.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 14

TEMA MËSIMORE 2.4: NJË SHOK ME VËSHTIRËSI

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi i jepet mundësia përmes diskutimeve, lojës në role, debateve, prezantimeve etj, të zhvillojë shkathtësitë të të shprehurit; të eksplorojë rolin e tij dhe të shokëve të tij në grup, të flasë për rëndësinë që ka përmbushja e këtyre roleve nga secili. • Kompetenca e të menduaritNxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues, duke drejtuar pyetje dhe gjatë zgjidhjeve të situatave të bashkëveprimit në kryerjen e të gjitha roleve në shoqëri.• Kompetenca personaleNxënësit i jepet mundësia të dëshmojë të kuptuarit e bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në klasë,në shkollë, në grupe të ndryshme shoqërore, duke treguar besim te vetja e të tjerët. Gjen zgjidhje për të ndihmuar shokët në vështirësi.

Nxënësi:

• dëshmon të kuptuarit e bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në shkollë, duke u ardhur në ndihmë fëmijëve që kanë vështirësi;

• zbulon e diskuton për rëndësinë e bashkëveprimit të roleve të ndryshme shoqërore në ndihmë të shokëve në nevojë;

• shpreh gatishmërinë për të ndihmuar shokun ose shoqen në nevojë duke vënë veten në rolin e tij apo saj.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• diskutim• lojë në role• gjen zgjidhjen

Gjuha dhe komunikimi: Shprehet dhe komunikon për zgjidhjen e lojës.Art fotografik: Nxënësit studiojnë fotot për të gjetur radhën e veprimeve ë situatë.

Fjalët kyçe: Burime:

bashkëveprim, vështirësi Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit; libri i nxënësit.

63

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Gjatë kësaj ore nxënësit do të tregojnë për bashkëveprimin me shokët në situata të ndryshme në parashkollor, në lagje ose në një kënd lojërash ku kanë takuar një shok që ka patur një vështirësi fizike.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me tregimin e Emës dhe Arbrit.Ema: Në klasën tonë kemi një shok që flet me vështirësi. Ai lexon shumë ngadalë, por ne nuk mërzitemi dhe nuk e ndërpresim derisa ai të mbarojë së lexuari. Arbri: Beni, shoku ynë, nuk vrapon dot. Kur ai vjen të luajë, ne luajmë lojëra gjatë të cilave nuk ka nevojë të vrapohet. Kështu ai ndjehet mirë.Nxënësit mësojnë se duhet ta pranojmë shokun në vështirësi dhe ta ndihmojmë atë.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Nxënësit diskutojnë pyetjet dhe u japin përgjigje.Po ti, si mendon se do të të ndihmonin shokët? Po ti a ke nevojë për ndihmën e të tjerëve?Komento figurat. Nxënësit komentojnë figurat se si po ndihmojnë shokët e tyre në nevojë. (duke i treguar dashuri)Luajnë bashkë me top.Shkruan “të kam xhan” mbi fashën e dorës së thyer, duke e mbështetur emocionalisht atë.E ndihmon të mbështetet tek krahu i tij.E bën pjesë të festimeve.Gjej zgjidhjen: Mendo sikur ke vështirësi në frymëmarrje. Si do ta prisje ti ndihmën nga shokët?Detyrë shtëpie: Sindi ka bërë operacion. Ajo do të mungojë gjatë në shkollë. Si do ta ndihmosh atë?

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi dallon shokët në vështirësi;• kur shpreh ndihmën për to; • kur jep zgjidhjen për t’i ndihmuar shokët në

vështirësi, duke vënë veten në rolin e tyre.

• për mënyrën e të shprehurit saktë; • për bashkëveprimin me shokët;• zgjidhjen e situatës.

64

SITuATA E TË NXËNIT NR. 15

TEMA MËSIMORE 2.5: NË LAGJE

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësit i jepet mundësia përmes diskutimeve, lojës në role, debateve, prezantimeve etj, të zhvillojë shkathtësitë e të shprehurit, të eksplorojë rolin e tij dhe të shokëve të tij në grup, të flasë për rëndësinë që ka përmbushja e këtyre roleve nga secili.• Kompetenca e të menduaritNxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues, duke drejtuar pyetje dhe gjatë zgjidhjeve të situatave të bashkëveprimit në kryerjen e të gjitha roleve në shoqëri• Kompetenca personaleNxënësit i jepet mundësia të dëshmojë të kuptuarit e bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në klasë, në shkollë, në grupe të ndryshme shoqërore, duke treguar besim te vetja e të tjerët.

Nxënësi:

• dëshmon të kuptuarit e bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në lagje;

• zbulon e diskuton për rëndësinë e bashkëveprimit të roleve të ndryshme shoqërore në lagje;

• vlerëson rolin e tij dhe të të tjerëve në lagje;

• zbulon rëndësinë e bashkëveprimit me shokët dhe të rriturit për të kryer një veprimtari në dobi të komunitetit.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• përvijim i të menduarit• vizatim• veprimtari në lagje

Gjuha dhe komunikimi: Shprehet dhe komunikon për bashkëveprimin në lagje.Art pamor: vizatim i një lagjeje.Art fotografik: foto të ndryshme nga komuniteti në të cilin jeton.

Fjalët kyçe Burime

punë e përbashkët, komunitet Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Gjatë kësaj ore, nxënësit do të tregojnë përvojën e bashkëpunimit në grup gjatë vizitave në laboratorët e shkollës, dhe informacionin e ruajtur e shkëmbejnë me grupet e tjera.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me situatën.Arbri: Në lagjen time, aty ku ndodhet këndi i lojërave, do të ndërtohet një pallat i ri. Kjo na ka mërzitur shumë. Bashkë me fëmijët më të rritur dhe prindërit ne po mendojmë se si mund të gjejmë një zgjidhje. Ema: Edhe ne në lagjen tonë bëjmë aktivitete me prindërit. Ata na ndihmojnë për probleme të ndryshme. Ne shpesh luajmë lojëra të ndryshme me dy skuadra me prindër dhe fëmijë.Nxënësit mësojnë se:Anëtarët e komunitetit duhet të bashkëveprojnë për një lagje më të mirë për të gjithë!

65

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësit u përgjigjen pyetjeve:Po ti dhe shokët e tu, ku luani në lagjen tuaj? Si bashkëveproni me më të rriturit? A ju pëlqen kur bashkëveproni me ta? Si silleni me një shok që nuk do të bashkëveprojë?Punë në grupeLexojnë, diskutojnë dhe mësojnë se si bashkëveprohet në lagje duke komentuar figurat.Vizato një lagje si të pëlqen.Detyrë shtëpieVeprimtari: Në bashkëpunim me më të rriturit, pastro mjedisin (para pallatit ose shtëpisë) dhe fotografoje veprimtarinë.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen: • kur nxënësi përcakton

nevojat në komunitet.

• kur dallon rëndësinë e bashkëveprimit në komunitet.

• për mënyrën e të shprehurit saktë.

• për raportimin bashkëveprimin me shokët gjatë aktivitetit në komunitet.

Shënim për mësuesen/in

Ora e mëposhtme planifikohet të realizohet bashkë me një orë të lëndës së “Edukimit teknologjik”.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 16

TEMA MËSIMORE 2.6: NË BIBILIOTEKË

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’’

• Kompetenca e të menduaritNxënësit i jepet mundësia përmes diskutimeve, lojës në role, debateve, prezantimeve, etj, të zhvillojë shkathtësitë e të shprehurit për rëndësinë e bashkëveprimit të roleve të ndryshme në bibliotekë.• Kompetenca e të menduaritNxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues duke drejtuar pyetje, dhe gjatë zgjidhjeve të situatave të bashkëveprimit në kryerjen e të gjitha roleve në bibliotekë.• Kompetenca personaleNxënësit i jepet mundësia të dëshmojë të kuptuarit e bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në klasë, në shkollë, në grupe të ndryshme shoqërore duke treguar besim te vetja e të tjerët.

Nxënësi:• dallon rëndësinë e bibliotekës dhe

njerëzve që bashkëveprojnë në të; • diskuton rreth rolit të njerëzve që

kujdesen për bibliotekën e shkollës;• shpreh rëndësinë e të lexuarit vetëm

ose në bashkëveprim me të rriturit;• kupton se si funksionon biblioteka e

shkollës duke lexuar tregimin me fjalë mungesore;

• kontribuon në krijimin e bibliotekës së klasës;

• zbulon rëndësinë e bashkëveprimit me shokët dhe të rriturit në dobi të komunitetit, duke vlerësuar rolin e tij dhe të të tjerëve në bibliotekë;

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• stuhi mendimi• lexim• veprimtari praktike

Gjuha dhe komunikimi: Shprehet dhe komunikon për rolet e ndryshme në bibliotekë.Edukim teknologjik: përgatitja e kartelave

66

Fjalët kyçe: Burime:

rol shoqëror, bashkëveprim, bibliotekar

Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, libra të ndryshëm të sjellë nga nxënësit.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit janë njoftuar më parë për këtë orë. Prindërit kanë krijuar raftet. Në orën e aftësimit kanë përgatitur kartela për bibliotekën e klasës. Ata kanë marrë informacion se si funksionon biblioteka e shkollës.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Diskutohet situata:Njihen nxënësit me situatën: Ema tregon për përvojën e saj në bibliotekën e shkollës. Arbri tregon se si në shtëpinë e tij kanë përcaktuar një orar për lexim. Nxënësi mëson se: Mirëmbajtja e bibliotekës në shkollë kërkon bashkëveprimin e të gjithëve.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësi u përgjigjen pyetjeve:Po ti, e ke vizituar bibliotekën e shkollës? Ke vizituar ndonjë bibliotekë tjetër?Po në shtëpi a ke bibliotekë?Lexoni edhe ju si në familjen e Emës? Në qoftë se jo, kërkojuani prindërve!Lexohet tregimi me figura.Veprimtari praktike: Krijohet biblioteka e klasës. Nxënësit dorëzojnë librat dhe prindërit që janë ngarkuar që të krijojnë raftet i ndihmojnë ata.Detyrë shtëpie: Përshkruaj se si do të kujdesesh ti dhe shokët për mirëmbajtjen e bibliotekës së klasës.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi kupton si funksionon biblioteka.• kur arrihet të krijohet biblioteka në bashkëveprim

me shokët dhe më të rriturit.• kur nxënësi arrin të kuptojë që në bibliotekë

bashkëveprojnë njerëz të ndryshëm.

• për të shprehurit saktë;

• për leximin e tregimit me figura;

• për bashkëveprimin për krijimin e bibliotekës.

67

SITuATA E TË NXËNIT NR. 17

TEMA MËSIMORE 2.7: NJË VIZITË TE MJEKu

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësit i jepet mundësia përmes diskutimeve, lojës në role, debateve, prezantimeve etj, të zhvillojë shkathtësitë të të shprehurit, të eksplorojë rolin e tij dhe të shokëve të tij në grup, të flasë për rëndësinë që ka përmbushja e këtyre roleve nga secili. • Kompetenca e të menduaritNxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues duke drejtuar pyetje, gjen zgjidhje të situatave të bashkëveprimit në kryerjen e të gjitha roleve në një qendër shëndetësore.• Kompetenca e personaleNxënësit i jepet mundësia të dëshmojë të kuptuarit e bashkëveprimit në dobi të jetës së shëndetshme.

Nxënësi:• diskuton rreth rolit të njerëzve

që kujdesen në një qendër shëndetësore;

• zbulon rolin e rëndësishëm të urgjencës;

• shpreh rëndësinë që ka bashkëveprimi i profesionistëve të ndryshëm në një qendër shëndetësore;

• zbulon rëndësinë që ka bashkëveprimi i profesionistëve të ndryshëm në dobi të jetës së shëndetshme.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• bisedë e lirë• lojë në role• veprimtari praktike

Gjuha dhe komunikimi: Shprehet dhe komunikon për për bashkëveprimin në qendër shëndetësoreShkenca: Të ushqyerit e shëndetshëm.Konventa e fëmijëve: Njihen me të drejtën për shërbim mjekësor.Art fotografik:Foto nga qendra të ndryshme shëndetësore.

Fjalët kyçe Burime

qendër shëndetësore, profesionistëNjohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, foto qendre shëndetësore.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit për këtë orë kanë marrë foto nga qendra të ndryshme shëndetësore, kanë sjellë etiketa ushqimesh në të cilat kanë parë skadencën e tyre. Flasin rreth ushqimeve te gatshme dhe kujdesin që duhet të kemi gjatë konsumimit të tyre.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me situatën: Ema tregon se është vizituar në Qendrën Shëndetësore të lagjes, ku infermierja i ka matur temperaturën dhe ka plotësuar të dhënat në një regjistër. Mjekja e fëmijëve i ka këshilluar regjim shtrati.Arbri tregon se ka shkuar një herë në urgjencë për arsye se kishte dhimbje të forta barku dhe temperaturë. Ai kishte ngrënë një çokollatë të skaduar. Pasi mori ndihmën e shpejtë, e këshilluan të ushqehej shëndetshëm dhe të kontrollojë gjithmonë skadencën e ushqimeve.-Luani me role duke imagjinuar një vizitë tek mjeku pediatër ose te mjeku okulist.-Nxënësit mësojnë se: Shërbimi shëndetësor sigurohet nga puna e shumë profesionistëve.

68

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësit u përgjigjen pyetjeve: Po ti, a ke qenë në qendrën shëndetësore të lagjes? Kë ke takuar atje? Si je ndierë atje?Ndaj me shokët përvojën tënde.Punë e pavarur: Nxënësit bashkëveprojnë për të evidentuar në fotot e dhëna njerëzit që punojnë në një qendër shëndetësore.Lojë në role: Luajnë në role profesionistësh të ndryshëm që punojnë në një qendër shëndetësore.Veprimtari: Të shoqëruar nga mësuesja dhe mjeku/ja e shkollës, vizitoni qendrën shëndetësore që keni në lagjen tuaj.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• nxënësi kupton se si funksionon qendra shëndetësore;

• nxënësi kupton rëndësinë e bashkëveprimit të secilit prej profesionistëve të ndryshëm në qendër shëndetësore;

• nxënësi vë veten në marrësin e shërbimit dhe në ofruesin e shërbimit shëndetësor duke luajtur në role.

• për mënyrën e të shprehurit saktë;• për bashkëveprimin për dallimin e

profesionisteve të ndryshëm që punojnë në një qendër shëndetësore;

• kur luajnë në role profesionistësh të ndryshëm që punojnë në qendër shëndetësore.

Shënim për mësuesin/en Ora e mëposhtme mund të integrohet me orë të tjera në formë projekti, në bashkëpunim me më të rriturit

SITuATA E TË NXËNIT NR. 18TEMA MËSIMORE 2.8: NË TEATËR, KINEMA DHE MuZE

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi i jepet mundësia përmes diskutimeve, lojës në role, debateve, prezantimeve etj, të zhvillojë shkathtësitë e të shprehurit, të eksplorojë rolin e tij dhe të shokëve të tij në grup, të flasë për rëndësinë që ka përmbushja e këtyre roleve nga secili.• Kompetenca e të menduaritNxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues duke drejtuar pyetje, dhe gjatë zgjidhjeve të situatave të bashkëveprimit në kryerjen e të gjitha roleve në shoqëri.• Kompetenca e personaleNxënësit i jepet mundësia të dëshmojë të kuptuarit e bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në klasë, shkollë në grupe të ndryshme shoqërore duke treguar besim te vetja e të tjerët.

Nxënësi:• diskuton rreth rolit të njerëzve që

punojnë në teatër, kinema, muze;

• zbulon rolin e rëndësishëm që ka bashkëveprimi i profesionistëve të ndryshëm në realizimin e një filmi apo teatri;

• ndan përvojën e të parit e një teatri në skenë apo filmi në kinema me shokët apo një vizite në muze;

• respekton idetë dhe përvojat e të tjerëve.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• shikim filmi • lojë në role• veprimtari praktike/dramatizim

Gjuha dhe komunikimi: Shprehet dhe komunikon për role të ndryshme në kinema teatër e muze.Tik: Përdorimi i video-projektorit dhe laptopit.Arte: Luan një pjesë teatrale.

69

Fjalët kyçe: Burime:

bashkëveprim, shërbim social kulturor Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, video projektor, laptop.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit për këtë orë do të shohin për 25 minuta një film që e kanë vendosur më parë. Nxënësit kanë sjellë veshjet e personazheve që do të aktrojnë.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit lexojnë dialogun e Arbrit me EmënArbri: Me klasën shkuam në Teatrin e Kukullave. Ne pamë shfaqjen dhe u kënaqëm shumë. Mësuesja na tha se për të bërë një shfaqje në teatër punojnë një grup i madh njerëzish, jo vetëm aktorët që shikojmë ne. Ema: Unë kam qenë në kinema dhe në muze. Edhe atje punojnë shumë njerëz që bashkëveprojnë me njëri-tjetrin. Nxënësit mësojnë se në teatër, kinema dhe muze bashkëverpojnë njerëz të profesioneve të ndryshme.

profesion- puna që kryen një njeri në një fushë të caktuar.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësi u përgjigjen pyetjeve:Po ti, a ke qenë në teatër, kinema apo muze? A ke mbetur i kënaqur? Cilët janë profesionistët që ke takuar atje?Ndaj me shokët përvojën tënde.Punë individuale: Nxënësit punojnë që të lidhin me shigjetë figurën me profesionistin përkatës.VeprimtariNxënësit do të bashkëveprojnë për të luajtur një pjesë teatrale.Nxënësit mund të luajnë një fragment nga përrallat: Borëbardha, Kësulëkuqja ose Hirushja. Ndajnë rolet (grimier, kostumograf, regjisor, aktor) dhe tregojnë si do të bashkëveprojnë për të luajtur këtë pjesë.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen për:

• kur nxënësit arrijnë të kuptojnë rëndësinë që kanë profesionistët e ndryshëm në muze, kinema, teatër.

• kur nxënësit në bashkëpunim me mësuesen vënë një pjesë teatrale.

• mënyrën e të shprehurit saktë.

• dallimin e roleve të ndryshme që kanë njerëzit në teatër, kinema, muze.

• aktrimin në pjesën teatrale.

70

TEMA MËSIMORE 2.9: KuR BASHKËVEPROJ NDJEHEM MË I RRITuR

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi i jepet mundësia përmes diskutimeve, lojës në role, debateve, prezantimeve etj, të zhvillojë shkathtësitë të të shprehurit; të eksplorojë rolin e tij dhe të shokëve të tij në grup, të flasë për rëndësinë që ka përmbushja e këtyre roleve nga secili. • Kompetenca e të menduaritNxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues duke drejtuar pyetje dhe gjatë zgjidhjeve të situatave të bashkëveprimit në kryerjen e të gjitha roleve në shoqëri.• Kompetenca e personaleNxënësit i jepet mundësia të dëshmojë të kuptuarit e bashkëveprimit në veprimtari të thjeshta në klasë, në shkollë, në grupe të ndryshme shoqërore, duke treguar besim te vetja dhe te të tjerët.

Nxënësi:• diskuton rreth bashkëveprimit e të

rriturve me të vegjlit;• zbulon rolin e rëndësishëm që ka

bashkëveprimi;• ndan përvojën e ndjeshmërisë ndaj

bashkëveprimit me të vegjlit dhe me më të rriturit;

• analizon rolin që mund të ketë në situata bashkëveprimi të ndryshme, duke shprehur ndjesitë ndaj secilit rast;

• evidenton situatat kur një fëmijë nuk do të bashkëveprojë, duke mbajtur qëndrim kritik ndaj tyre.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• stuhi mendimi• punë në çift• kllaster

Gjuha dhe komunikimi: Shprehet dhe komunikon për bashkëveprimin.Art fotografik: foto të ndryshme bashkëveprimi.

Fjalët kyçe: Burime:

bashkëveprim, rol shoqëror

Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, foto të ndryshme.Mjete: laps, letër.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve:

Nxënësit kanë njohuri rreth bashkëveprimit dhe rëndësisë që ka ai. Jep secili përvojën e tij të bashkëveprimit në familje, në lagje, në shkollë dhe grupe të ndryshme shoqërore.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me përvojën e bashkëveprimit të shkollës së Emës me komunitetin. Ajo tregon se si mbollën fidanë me klasën dhe prindërit.Arbri tregon se si ka larë perimet. Ndihma që ka dhënë, e ka bërë të ndjehet i rritur.Nxënësit mësojmë se: Të rriturit e të vegjlit bashkëveprojnë për të në ndihmuar njëri tjetrin.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësit u përgjigjen pyetjeve:Po ti, bashkëvepron në familje, shkollë e komunitet?Me kë bashkëvepron më shumë? A të pëlqen? Pse të pëlqen bashkëveprimi?Si ndjehesh kur bashkëvepron?ushtrim: Drini nuk pranon të bashkëveprojë në pastrimin e klasës. Ai thotë se kjo nuk është punë për djem. Si mendon ti?Punë e pavarur: Komentohen figurat duke shprehur ndjesitë e fëmijëve për secilën prej figurave.Detyrë: Nxënësit do të plotësojnë diagramin e bashkëveprimit

Unë bashkëveproj me:

71

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen

• kur nxënësi arrin të kuptojë rëndësinë e bashkëveprimit në çdo grup shoqëror;

• kur tregon si bashkëvepron me të rriturit.

• për mënyrën e të shprehurit saktë;• për bashkëveprimin të tyre me të rriturit.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 20

TEMA MËSIMORE 2.10: PRAKTIKOHEMI SË BASHKuShënim: Ky mësim zhvillohet duke u integruar me lëndët e Aftësimit Teknologjik dhe Arteve Pamore

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të

fushës sipas temës mësimore:Koha135’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritNxënësi i jepet mundësia përmes diskutimeve, lojës në role, debateve, prezantimeve etj, të zhvillojë shkathtësitë e të shprehurit për profesione të ndryshme. • Kompetenca e të menduaritNxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues duke drejtuar pyetje dhe gjatë zgjidhjeve të situatave të bashkëveprimit në kryerjen e të gjitha roleve në shoqëri.• Kompetenca personaleNxënësit i jepet mundësia të dëshmojë të kuptuarit e bashkëveprimit në mjedise të ndryshme, për të zhvilluar aftësi personale e ndërpersonale.

Nxënësi:• dallon profesione të ndryshme dhe

shërbimet e lidhura me ato;

• flet për profesionin që do të ketë kur të rritet, duke argumentuar se pse e pëlqen këtë profesion;

• respekton bashkëveprimin e të tjerëve për shërbimin cilësor që merr prej tyre, idetë dhe përvojat e të tjerëve për profesionet e tyre;

• tregon për aftësi të ndryshme që mendon se ka.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• stuhi mendimi• punë individulae, në çift dhe në grupe• ekspozitë

Gjuha dhe komunikimi: Shprehet dhe komunikon për bashkëveprimin.Art fotografik: Foto të ndryshme bashkëveprimi.Aftësim teknologjik: Përgatitja e punimeve me dorë për të krijuar shtëpinë, Foto të ndryshme bashkëveprimi.Edukim muzikor: Mësojnë këngë për mësuesen.

Fjalët kyçe: Burime:

aftësi, bashkëveprim, profesionNjohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, foto të ndryshme.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

U drejtohet nxënësve pyetja: Kë njerëz takoni në supermarket, restorant apo mjedise të ndryshme publike në lagjen dhe qytetin/fshatin tuaj?

72

Përshkrimi kontekstual i situatës

Fëmijë i tregojnë njëri – tjetrit mjetet që kanë përdorur për të krijuar shtëpinë e tyre.Nxënësit ndaheni sipas lagjeve të përbashkëta dhe pëcatojnë rregullat e punës që do të bëjnë për të plotësuar lagjen dhe qytet/fshatin e tyre.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Nxënësit iu përgjigjen pyetjeve:

• Kush bashkëvepron në familje, lagje dhe qytet/fshat?• Si e ndihmojmë ne njëri-tjetrin?• Si mund ta përmirësojmë komunitetin tonë?• Çfarë do të bëhesh kur të rritesh? Pse të pëlqen ky profesion?

Punë në grup: Në grupe të veçanta, sipas lagjeve nxënësit, do të plotësojnë lagjen e tyre duke renditur mjediset publike që ndodhen në lagje, kush janë njerëzit që bashkëpunojnë. Në përfundim do të krijohet qyteti/fshati.Diskutim-argumentim Do të flasin për profesionet dhe do të argumentojnë përzgjedhjen e profesionit të tyre të ardhshëm. Gjithashtu do të diskutojnë edhe për njerëzit e tjerë me të cilët ata do të bashkëveprojnë.Nxënësit plotësojnë një skemë të vizatuar nga mësuesja se për çfarë u aftësuan në këtë kapitull.Ekspozim i qytetit/fshatit. Detyrë: Mëso një këngë për mësuesen.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësit arrijnë të kuptojnë rëndësinë e bashkëveprimit të profesionistëve të ndryshme në mjedise të ndryshme publike;

• argumenton përzgjedhjen e profesionit të tij për të ardhmen.

• për të shprehurit dhe komunikimin e saktë;• për bashkëveprimin me shokët;• për respektimin e rolit të profesionistëve të

ndryshëm.

TEMATIKA 2: PUSHTETI, AUTORITETI, QEVERISJA

Përmes kësaj tematike, nxënësit fitojnë dije dhe ndërtojnë njohuri për rregullat e jetës kolektive dhe kushtet demokratike për zbatimin e tyre, si dhe për mundësitë që ekzistojnë në një shoqëri demokratike në të gjitha nivelet e jetës politike. Ata ndërtojnë njohuri për institucionet publike demokratike dhe për rregullat e lirisë dhe të vepruarit, dhe ndërgjegjësohen që ndërtimi i institucioneve demokratike dhe gëzimi i këtyre lirive, janë përgjegjësi e të gjithë qytetarëve.

73

REZuLTATET E TË NXËNIT RREGuLLAT ORË TË SuGJERuARA (4 ORË)

Njohuritë Nxënësi njihet me rregullat që shoqëria ka vendosur për të kryer punët dhe detyrat e tjera me karakter shoqëror. Nxënësit i krijohet mundësia të marrë pjesë në vendosjen e rregullave të thjeshta: •për organizimin e një loje ku marrin pjesë nxënësit; •për organizimin e një veprimtarie në klasë, në familje, në komunitet etj.

Nxënësi vihet në situata mësimore që e ndihmojnë të kuptojë si shkelja e rregullave mund të dëmtojë atë dhe të tjerët.

Shkathtësitë dhe aftësitë

Nxënësi: •Dallon rregulla të caktuara në veprimtari të ndryshme që zhvillohen në familje, klasë, shkollë, lojë etj.; •pranon rëndësinë e vendosjes së rregullave në një veprimtari të caktuar; •vendos rregulla të thjeshta, në bashkëpunim me të tjerët, në veprimtaritë e tij të përditshme; •diskuton për rëndësinë e bashkëpunimit me të tjerët për të vendosur rregulla sa më të drejta për të gjithë etj.

Qëndrime dhe vlera

Nxënësi: •Demonstron gatishmërinë e tij për të ndjekur rregullat në veprimtaritë e përditshme në familje, grup, klasë, shkollë etj.

KONcEPTET KRYESORE: rregull, veprimtari shoqërore, bashkëpunim

74

Fusha: Shoqëria dhe mjedisi

Lënda : Edukim për shoqërinë

Tematika: Pushteti, autoriteti, qeverisja(Rregullat)

Shkalla: I

Klasa I

SITuATA E TË NXËNIT NR. 21

TEMA MËSIMORE 3.1: DOBIA E RREGuLLAVE

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeRezultatet e të nxënit të

kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Nxënësi përdor përmes diskutimeve, lojës në role, debateve, prezantimeve etj, nxënësi zhvillon shkathtësitë e të shprehurit; në mënyrë progresive ai zhvillon dhe përdor fjalorin e përshtatshëm për të komunikuar idetë e tij për rregullat. • Kompetenca e të menduarit Nxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues gjatë vlerësimit të situatave të dhëna. Ai zhvillon shkathtësitë për përcaktimin e rregullave të ndryshme në situata të ndryshme.• Kompetenca e të nxënitNxënësi mendon në mënyrë kritike kur shqyrton pasojat e veprimtarisë njerëzore në një mjedis të caktuar, në të cilin duhen të zbatohen rregullat• Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin Nxënësit zgjidhin çështje të ndryshme që lidhen me mjedisin shoqëror, vlerësojnë rëndësinë dhe efektivitetin e rregullave. Nxënësi mëson të bashkëpunojë në mjedise të ndryshme duke respektuar rregullat.• Kompetenca personalePërmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale dhe mësojnë të vlerësojnë perspektivat e ndryshme të anëtarëve të tjerë të grupit në zbatimin e rregullave.

Nxënësi:• dallon rëndësinë e

përdorimit të rregullave për bashkëjetesën;

• pranon rëndësinë e vendosjes së rregullave në mjedise të caktuar;

• vendos rregull për secilën situatë të dhënë;

• përcakton që rregullat vendosen e respektohen nga të gjithë;

• demonstron gatishmërinë për të dalluar në cilat situata nuk janë zbatuar rregullat.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• dëgjim muzikor• diskutim• mendo/puno në dyshe/tregoju të tjerëve

Gjuha dhe komunikimi: Prezanton një situatë rregull/gabim.Art muzikor: Dëgjim i këngës “Gabimi i Mirelës”.Art fotografik: Komentim i fotove.

Fjalët kyçe: Burime

rregull, bashkëpunim

Njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit. Mjete: letra e lapsa me ngjyra.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Dëgjohet kënga “Gabimi i Mirelës”. Nxënësit flasin për rregullat dhe çfarë dinë për to.

75

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësi njihet me situatën Ema: Sot Ina shkroi emrin e saj mbi bankë. Ne i kujtuam rregullin që ajo kishte thyer. Ina e fshiu bankën e turpëruar dhe premtoi që nuk do ta përsëriste më.Arbri: Edhe mua në shtëpi prindërit më tërheqin vëmendjen se e ndjek televizorin me zë shumë të lartë. Ata më kujtojnë se kështu dëmtoj dëgjimin dhe shqetësoj të tjerët.Nxënësit mësojnë se: Çdo grup shoqëror ka rregullat e tij. Shkelja e rregullave mund të dëmtojë veten dhe të tjerët.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësi fillojnë t’i drejtojnë pyetje njëri tjetrit:Po ti, ke thyer ndonjëherë ndonjë rregull?Çfarë ka ndodhur më pas? Si je ndjerë më pas? Detyrë e pavarur: Punë në grup: Nxënësit bashkëveprojnë për të krijuar një rregull për secilën figurë.Vendos një rregull për secilën figurë.Punë në çiftShëno me “tik” fjalinë e drejtë. Përshtat fjalinë e gabuar në fjali të drejtë. Rregullat i vendosin më të rriturit.Ne duhet të diskutojmë me njëri-tjetrin kur thyhet një rregull.Rregullat respektohen nga të gjithë.Përshëndet vetëm më të rriturit..Detyrë shtëpie: Nxënësit do të gjejnë fjalën rregull të fshehur në germën e parë të secilës figurë.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi arrin të kuptojë dobinë e rregullave në mjedise të ndryshme dhe faktin si ndihmojnë në organizimin e mirë të jetës;

• kur kupton lidhjen midis rregullave dhe shkeljes së tyre.

• për pjesëmarrjen në diskutime;

• për fjalorin e përdorur për dobinë dhe rëndësinë e

• përdorimit të rregullave.

76

SITuATA E TË NXËNIT NR. 22

TEMA MËSIMORE 3.2: LOJA DHE RREGuLLAT

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Nxënësi zhvillon shkathtësitë të të shprehurit; në mënyrë progresive ai zhvillon dhe përdor fjalorin e përshtatshëm. Kompetenca e të menduarit Nxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues gjatë vlerësimit të të dhënave dhe përdorimit të tyre, teston shpjegimet dhe peshon argumentet.Kompetenca e të nxënitNxënësi mendon në mënyrë kritike kur shqyrton pasojat e veprimtarisë njerëzore në një mjedis të caktuar, kur vlerëson zgjidhjet e problemeve të ndryshme, kur krijon dhe mbron qëndrimin e tij. •Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin Nxënësit zgjidhin çështje të ndryshme që lidhen me mjedisin shoqëror, vlerëson rëndësinë dhe efektivitetin e zgjidhjeve të propozuara nga njëri tjetri. Nxënësi mëson të bashkëpunojë, ndërsa përballet me detyra komplekse që kërkojnë bashkëpunim (si krijimi i rregullave dhe zbatimi i tyre).•Kompetenca personalePërmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale dhe mësojnë të vlerësojnë perspektivat e ndryshme të anëtarëve të tjerë të grupit.

Nxënësi:

• dallon rëndësinë e përdorimit të rregullave gjatë një loje;

• pranon rëndësinë e vendosjes së rregullave gjatë realizimit të lojërave;

• kupton rolin e rregullave për lehtësinë në bashkëpunim me të tjerët

• krijon rregullat për realiimin me sukses të një loje

• mban qëndrim krtik ndaj situatës së dhënë duke gjetur zgjidhje për të.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:

• lojë• marrëdhënia pyetje përgjigje• vëzhgo - plotëso

Gjuha dhe komunikimi: Prezanton një situatë.Art fotografik: Nëpërmjet fotove, nxënësi gjen rastet e drejta apo të gabuara.Edukim fizik: Nxënësit luajnë lojën “viganët, shkurtabiqët”.

Fjalët kyçe Burime

Rregulla loje, bashkëpunimNjohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit. Mjete: letra e lapsa me ngjyra.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve:

Nxënësit luajnë lojën “viganët shkurtabiqët” dhe diskutojnë rregullin që zbatohet gjatë kësaj loje.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësi njihet me dialogun e Arbrit dhe Emës.

Ema: Klasa jonë luajti me klasën e I-rë A dhe fituam.Ne në fillim caktuam rregullat e lojës dhe të gjithë i zbatuam ato.Kështu loja kaloi shumë mirë.

Arbri: Ne luajmë shpesh, por ndodh që edhe të grindemi.Edhe ne caktojmë rregulla, por jo gjithmonë i zbatojmë ato.Kur kjo ndodh, ne i diskutojmë edhe njëherë rregullat.

77

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës• Nxënësit diskutojnë dhe u përgjigjen pyetjeve.Po ti me shoqet dhe shokët e tu, caktoni rregulla përpara se të luani? A i zbaton ato?Luan me orar apo luan në çdo kohë? Në cilën prej situatave të treguara në figura mendon se po luhet me rregulla?Po ti, ke thyer ndonjëherë ndonjë rregull? Je ndëshkuar? Si je ndjerë?

Çfarë ka ndodhur më pas?

Si je ndjerë pas ndëshkimit?

Detyrë e pavarur: Punë në çift: Nxënësit diskutojnë se në cilën prej figurave është luajtur me rregulla.

Punë në grup: Punojnë në grup për të gjetur çfarë ka ndodhur me dy figurat e dhëna në libër. Nxënësi ftohet të gjejë zgjidhjen.

Detyrë shtëpie: Trego rregullat që zbaton në një lojë që luan me shokët e lagjes.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur arrin të përcaktojë që çdo lojë ka rregullat e saj dhe që të argëtohen duhet t’i zbatojnë ato;

• kur nxënësi krijon rregulla.

• kur tregojnë e vendosin rregulla për secilën figurë.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 23TEMA MËSIMORE 3.3: uNË PËRSHTATEM ME RREGuLLAT

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Përmes diskutimeve, lojës në role, debateve, nxënësi zhvillon shkathtësitë e të shprehurit për mundësinë e përshtatjes me rregullat. • Kompetenca e të menduarit Nxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues, duke argumentuar në mënyrë logjike se rregullat duhet të jenë të përshtatshme për të gjithë.• Kompetenca e të nxënitNxënësi mendon në mënyrë kritike ndaj një situate, duke pranuar përshtatshmërinë e rregullave. • Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe

mjedisin Nxënësi zgjidh çështje të ndryshme që lidhen me mjedisin shoqëror, vlerëson rëndësinë e situatës duke përshtatur rregulla.• Kompetenca personalePërmes punës në bashkëpunim, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale dhe mësojnë të përshtatin rregullin me një situatë të re.

Nxënësi:• dallon rëndësinë e përdorimit

të rregullave për ushqyerjen e shëndetshme;

• kupton rolin lehtësues të rregullave në bashkëpunim me të tjerët;

• pranon rëndësinë e vendosjes së rregullave në përshtatje me situatën;

• mban qëndrim kritik ndaj përshtatshmërisë së rregullit me situatën;

• pranon se çdo ndryshim sjell një rregull të ri.

78

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• lojë• marrëdhënia pyetje përgjigje• vëzhgo - plotëso

Gjuha dhe komunikimi: Prezanton një situatë.Art fotografik: Nxënësi komenton fotot.

Fjalët kyçe: Burime:

rregull, bashkëpunimNjohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit.Mjete: letra dhe lapsa me ngjyra.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit diskutojnë rreth situatave të ndryshme ku u është dashur të zbatojnë një rregull i cili nuk iu është dukur i përshtatshëm.

Përshkrimi kontekstual i situatës

U lexohet nxënësve dialogu i fëmijëve.Ema: Në familjen tonë ne kemi një rregull që të hamë gjithçka që gatuhet. Unë mendoj se ky rregull nuk është i drejtë. Mua nuk më pëlqejnë perimet. Arbri: Rregullat mund të përshtaten. Ti mund të kërkosh që një herë në javë të hash ushqimin tënd të preferuar. Nxënësi mëson se rregullat edhe mund të ndryshohen për t’u bërë të përshtatshëm për të gjithë.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësit diskutojnë dhe u përgjigjen pyetjeve.Po në familjen tënde, a ka ndonjë rregull që ty nuk të duket i drejtë?Cili është ai?Pse të duket i tillë? A ke propozuar një zgjidhje?Detyrë e pavarurNxënësit gjejnë zgjidhjen e një situate problemore. A ka djali të drejtë, duke u shmangur nga shokët dhe duke kërkuar një shok të vizatuar?Si mund të rregullohet situata?Punë në grup; Shëno me “tik” veprimin e drejtë:Në shkollë, mos luaj me më të vegjlit!Luaj gjithmonë vetëm!Luaj me shokët e klasës dhe me shokët e klasave të tjera!Motra e madhe ka gjithmonë të drejtë.Detyrë shtëpie: Diskuto me prindërit për një rregull dhe se si keni përshtatur një rregull me kalimin e kohës në familjen tuaj (p.sh. orari i gjumit).

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi kupton që për arsye të ndryshme rregullat përshtaten;

• kur ndryshon dhe përcakton një rregull i ri.

• për diskutimin dhe argumentimin pse rregullat duhet të ndryshojnë në situata të ndryshme;

• krijimi i rregulli të ri ndaj një situate, në kushtet kur ndryshon rregulli i mëparshëm.

79

SITuATA E TË NXËNIT NR. 24

TEMA MËSIMORE 3.4: uNË JAM I / E AFTË

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Nxënësi përdor përmes diskutimeve, lojës në role, debateve • Kompetenca e të menduarit Nxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues gjatë vlerësimit të një situate, duke argumentuar domosdoshmërinë e përshtatshmërisë së rregullave në varësi të situatës.• Kompetenca e të nxënitNxënësi mendon në mënyrë kritike kur; shqyrton pasojat e veprimtarisë njerëzore në një mjedis të caktuar; kur vlerëson zgjidhjet e problemeve të ndryshme; kur krijon dhe mbron qëndrimin e tij; kur ndryshon rregulla të vjetra dhe përcakton rregulla të reja. • Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe

mjedisin Nxënësit zgjidhin çështje të ndryshme që lidhen me mjedisin shoqëror, duke kuptuar ndryshimin e rregullave në varësi të situatave të ndryshme mjedisore.• Kompetenca personalePërmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale dhe mësojnë të vlerësojnë perspektivat e ndryshme.

Nxënësi:

• përcakton rregulla të përshtatshme për veprimtari të ndryshme shoqërore (familje, shkollë, lagje,lojë).

• respekton mendimin e të tjerëve në përcaktimin e rregullave në një veprimtari të caktuar;

• mban qëndrim kritik duke dhënë zgjidhje për një situatë problemore në rast të shkeljes së rregullave që duhen ndryshuar.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• lojë• marrëdhënia pyetje përgjigje• vëzhgo - plotëso

Gjuha dhe komunikimi: Prezanton një situatë. Art fotografik: Nxënësi komenton fotot.Edukim fizik: Nxënësit luajnë lojën “viganët shkurtabiqët”.

Fjalët kyçe: Burime:

aftësi, bashkëpunimNjohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit. Mjete: letra dhe lapsa me ngjyra.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit luajnë lojën “viganët shkurtabiqët” dhe diskutojnë rregullin që zbatohet gjatë kësaj loje.

Përshkrimi kontekstual i situatës

U lexohet nxënësve dialogu i fëmijëve.Ema: Në familjen tonë ne kemi një rregull që të hamë gjithçka që gatuhet në shtëpi. Unë mendoj se ky rregull nuk është i drejtë. Mua nuk më pëlqejnë perimet dhe kërkova ta heqim këtë rregull. Arbri: Rregullat mund të ndryshohen. Ti mund të kërkosh që një herë në javë të hash ushqimin tënd të preferuar. Nxënësi mëson se rregullat edhe mund të ndryshohen.

80

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësit diskutojnë dhe u përgjigjen pyetjeve.Po në familjen tënde a ka ndonjë rregull që ty nuk të duket i drejtë?Cili është ai?Pse të duket i tillë?Punë në grup Grupi 1 përshkruan një lojë dhe shkruan një rregull për të.Grupi 2 përshkruan një vakt në familje dhe shkruan një rregull për të.Grupi 3 përshkruan një veprimtari dhe shkruan një rregull për të.Detyrë shtëpie: Diskuto me prindërit se si ka ndryshuar një rregull me kalimin e kohës në familjen tuaj (p.sh orari i gjumit).

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi krijon rregulla për një veprimtari të dhënë;

• kur kupton që për arsye të ndryshme rregullat ndryshojnë, dhe në këtë rast vendoset një rregull i ri.

• për fjalë e shprehje për bashkëpunimin me shokët për krijimin e rregullave të rinj.

Rezultatet e të nxënit

Rregulla në shtëpi, shkollë, rrugë dhe në park

Orë të sugjeruara: 4

• Nxënësi njihet me disa nga rreziqet që janë të pranishme në shtëpi e shkollë. • Nxënësi bëhet i vetëdijshëm se rregullat duhen vendosur e zbatuar për të mos dëmtuar

veten dhe të tjerët në shtëpi dhe shkollë. • Nxënësi njihet me disa nga rreziqet që janë të pranishme në mjediset ku qarkullojnë

njëkohësisht njerëz dhe mjete, si biçikleta, motorë, makina etj. • Nxënësi njihet me disa nga rregullat e qarkullimit në mjedise publike (parqe, rrugë etj.)

dhe përpiqet të përcaktojë disa sjellje të sigurta në rrugë.

Shkathtësitë dhe aftësitë

Nxënësi: • Flet për rëndësinë e respektimit të rregullave të qarkullimit rrugor; • identifikon disa nga rregullat e sjelljes së tij në:

- shtëpi - rrugë - park - lagje

• liston sjelljet e duhura në situata të ndryshme jetësore në mjediset që ai frekuenton.

Qëndrime dhe vlera

Nxënësi: • respekton rregullat në çdo fushë të veprimtarisë; • bashkëpunon me të tjerët për të vendosur rregulla të reja kur është e nevojshme.

81

SITuATA E TË NXËNIT NR. 25

TEMA MËSIMORE 4.1: RREGuLLAT NË SHTËPIRezultatet e të nxënit sipas kompetencave

kyçeRezultatet e të nxënit të kompetencave të

fushës sipas temës mësimoreKoha

45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Nxënësi përdor fjalorin e përshtatshëm për të komunikuar idetë, informacionet etj. në mjedise të ndryshme dhe për audienca të ndryshme. Kompetenca e të menduarit Nxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues gjatë vlerësimit të një situate, duke argumentuar domosdoshmërinë përshtatshmërisë së rregullave në varësi të situatës.Kompetenca e të nxënitNxënësi mendon në mënyrë kritike kur shqyrton pasojat e veprimtarisë njerëzore në një mjedis të caktuar.• Kompetenca personaleNxënësi nxit të nxënit e bazuar në kërkim, duke zhvilluar aftësinë e nxënësve për të menaxhuar veten në parandalimin e rreziqeve. Kompetenca digjitaleNxënësi zhvillon kompetencën digjitale përmes përdorimit të TIK-ut në mënyrë efektive dhe të përshtatshme, kur kërkon, krijon, përpunon, komunikon idetë dhe informacionin për dukuritë shoqërore, politike, kulturore etj.

Nxënësi:

• përcakton rregulla për çdo figurë;

• dallon rregullat në shtëpi dhe ndjesinë e sigurisë që i japin ato;

• parashtron rreziqe të mundshme që ekzistojnë në shtëpi nga moszbatimi i rregullave;

• mban qëndrim kritik duke dhënë zgjidhje për një situatë në të cilën ka shkelur një rregull në shtëpi.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• diskutim paraprak• përvijim i të menduarit• vëzhgo - plotëso

Gjuha dhe komunikimi: Prezanton rastet e vendosjes së rregullave në familje. Art fotografik: Nëpërmjet fotove, nxënësi gjen rregulla që zbatohen në familje.

Fjalët kyçe: Burime:

rregulla,rrezikNjohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit, letra e lapsa me ngjyra.Mjete: letër, stilolaps

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit kanë folur për dobinë e rregullave. Ata do të diskutojnë se çfarë pasojash sjell moszbatimi i rregullave. Kjo sjell mungesë sigurie, si në shtëpi, ashtu edhe në shkollë.

Përshkrimi kontekstual i situatës

U lexohet nxënësve dialogu i fëmijëve.Arbri tregon për bisedën me prindërit dhe rreziqet e ndryshme në rrugë.Ema tregon se edhe në shtëpi rrezikojmë po të mos zbatojmë disa prej rregullave.Nxënësit mësojnë se: Rregullat në familje organizojnë jetën dhe shmangin rreziqet.

82

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësit diskutojnë dhe u përgjigjen pyetjeve. Po në familjen tënde, diskutoni për pasojat që sjell moszbatimi i rregullave?

Nxënësit krijojnë pyetje rreth situatës në shtëpinë e Arbrit.A duhet të luajmë për një kohë të gjatë jashtë shtëpisë?Diskutojnë rreth pasojave që sjell të parit e televizorit për një kohë të gjatë apo loja e zgjatur me video-lojëra?

Detyrë e pavarurPunë në çift: Nxënësit punojnë të pavarur në libër për të përcaktuar rregullat, duke u ndihmuar nga figurat.Në familje bashkëveprojnë të gjithë.Të vegjlit duhet të ndihmohen nga të rriturit.Punë në grup Nxënësit bashkëveprojnë për të nxjerr një rregull për kohën që duhet të shpenzojnë para televizorit.Detyrë shtëpie: Së bashku me prindërit diskuto orarin që zbaton për të bërë mësimet, për të parë televizor dhe për të luajtur.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësi vlerësohen:

• kur nxënësi bën lidhjen e rëndësisë që ka rregulli me shmangien e rreziqeve.

• për aftësinë që tregon për hartimin e rregullave dhe për të shmangur rreziqe;

• për qëndrimin kritik ndaj situatave të dhëna.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 26

TEMA MËSIMORE 4.2: RREGuLLAT NË SHKOLLË

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Nxënësi përdor fjalorin e përshtatshëm për të komunikuar idetë, informacionet etj. në mjedise dhe për audienca të ndryshme. Kompetenca e të menduarit Nxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues gjatë vlerësimit të një situate, duke argumentuar domosdoshmërinë e përshtatshmërisë së rregullave në varësi të situatës.Kompetenca e të nxënitNxënësi mendon në mënyrë kritike kur shqyrton pasojat e veprimtarisë njerëzore në një mjedis të caktuar. • Kompetenca personaleNxënësi nxit të nxënit e bazuar në kërkim, duke zhvilluar aftësinë e nxënësve për të menaxhuar veten në parandalimin e rreziqeve.

Nxënësi:• dallon rregullat në klasë e shkollë;

• shpreh se si rregullat parandalojnë situata të rrezikshme;

• analizon ndikimin që ka zbatimi i rregullave në shëndetin e tij;

• vlerëson bashkëveprimin me profesionistët që veprojnë në shkollë, për vendosjen e rregullave.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• pyetja e ditës• marrëdhënia pyetje-përgjigje• shkrim /krijim

Gjuha dhe komunikimi: Prezanton situata kur janë zbatuar rregullat ose janë thyer ato. Dituri natyre: Diskutohet rreth deformimeve që vijnë nga qëndrimi jo i drejtë i trupit.

83

Fjalët kyçe: Burime:

rregull, rrezik, shkollëNjohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit. Mjete: letra dhe lapsa me ngjyra.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit kanë studiuar rregulloren e klasës dhe shohin mundësinë e ndryshimit të disa rregullave të rinj. Kë rregull duhet të ndryshojmë apo shtojmë në rregulloren e klasës?

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me rregullat që kanë ndryshuar gjatë vitit dhe arsyet pse nxënësve në klasën e Arbrit dhe të Emës iu është dashur të ndryshojnë ose të shtojnë rregulla. Nxënësit mësojnë se për të qenë më të sigurt në shkollë, duhet të zbatojmë çdo rregull.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Nxënësit diskutojnë për situatat duke iu përgjigjur pyetjeve.• A keni ndryshuar rregulla?• Cila ishte arsyeja?• Cili ishte rregulli? Pse është ndryshuar ose duhet të ndryshohet?Detyrë e pavarur Punë individuale. Diskuto figurën dhe nxirr rregullin: Në bankë duhet të qëndrojmë drejt.Punë në çift: Shkruajnë një rregull që zbatojnë nga këshillat e mjekes dhe psikologes së shkollës.Punë në grup: Punojnë nxënësit në grup për të shtuar rregulla të reja.Detyrë shtëpie: Shkruaj një rregull që duhet të zbatojnë prindërit kur vijnë në shkollën apo klasën tuaj.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi krijon dhe ndryshon rregulla në varësi të situatës dhe në dobi të sigurisë të tij.

• për komunikim dhe bashkëveprimin me shokët në krijimin e ndryshimin e rregullave sipas rastit.

SITuATA E TË NXËNIT NR. 27

TEMA MËSIMORE 4.3: SIGuRIA NË RRuGË E NË PARK

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore

Koha45’

•Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit

Nxënësi komunikon e shprehet qartë • Kompetenca e të menduarit Nxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues gjatë vlerësimit të një situate, duke argumentuar domosdoshmërinë e zbatimit të rregullave në varësi të situatës.• Kompetenca e të nxënitNxënësi mendon në mënyrë kritike kur shqyrton pasojat e veprimtarisë njerëzore në një mjedis të caktuar, kur vlerëson zgjidhjet e problemeve të ndryshme, kur krijon dhe mbron qëndrimin e tij. • Kompetenca personalePërmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale dhe mësojnë të vlerësojnë perspektivat e ndryshme.

Nxënësi:

• dallon rregulla të përshtatshme për mjedise të ndryshme (në rrugë dhe park);

• përcakton rregulla të përshtatshme në mjedise të ndryshme;

• krijon rregulla për një situatë kritike duke i dhënë zgjidhje;

• analizon se çfarë rregullash duhet të zbatojë për t’u ndierë i sigurt në rrugë e park.

84

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• diskutim paraprak• marrëdhënia pyetje-përgjigje• rrjet diskutimi

Gjuha dhe komunikimi: Të shprehurit dhe të komunikuarit për situatat të ndryshme.Art fotografik: Diskutim rreth figurave.

Fjalët kyçe: Burime:

Rregulla, park, rrezikNjohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit. Mjete: letra dhe lapsa me ngjyra.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit thonë disa rregulla që zbatojnë në rrugë e në park, të cilat shkruhen në tabelë.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Nxënësit njihen me situatënArbri tregon për shëtitjen që bënë me klasën në qendër të qytetit. Ata i ka shoqëruar babi i Vesës, i cili është polic rrugor. Ne u njohëm me disa nga rregullat e qarkullimit rrugor. Respektimi i tyre na bën të ndjehemi më të sigurt.Ema: Ne duhet të kujdesemi për veten edhe kur jemi duke luajtur në park. Nxënësi mëson: Duhet të zbatojmë rregulla në rrugë dhe në park për të qenë më të sigurt.

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

• Nxënësit u japin përgjigje pyetjeve.Po ti çfarë rregullash zbaton në rrugë dhe në park?A ndjehesh ndonjëherë i pasigurt?Kur ka ndodhur?

Detyrë e pavarur Lidh me shigjetë ngjyrën me komandën përkatëse të semaforit.Komento figurat, duke nxjerrë ndonjë rregull për to.Nxënësit pyeten:A ndjehesh i sigurt gjatë rrugës që bën nga shkolla në shtëpi? Pse po dhe pse jo?Detyrë shtëpie: Përshkruaj rregullat që zbaton gjatë rrugës nga shtëpia në shkollë.

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi krijon rregulla për një situatë kritike duke i dhënë zgjidhje;

• kur kupton që për arsye të ndryshme rregullat ndryshojnë, dhe në këtë rast vendoset një rregull i ri.

• për krijimin e situatave kritike në rrugë;

• për mënyrën e të shprehurit dhe qëndrimin kritik ndaj situatave, duke dhënë zgjidhje për to.

85

SITuATA E TË NXËNIT NR. 28

TEMA MËSIMORE 4.4: uNË JAM I/E AFTËRezultatet e të nxënit sipas kompetencave

kyçeRezultatet e të nxënit të kompetencave të

fushës sipas temës mësimoreKoha

45’

• Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Nxënësi përdor fjalor të pasur përmes diskutimeve, lojës në role, debateve, prezantimeve etj, nxënësi zhvillon shkathtësitë e të shprehurit; në mënyrë progresive ai zhvillon dhe përdor fjalorin e përshtatshëm për të komunikuar idetë, informacionet etj. në mjedise të ndryshme. • Kompetenca e të menduarit Nxënësi zhvillon të menduarin kritik dhe krijues gjatë vlerësimit të një situate, duke argumentuar domosdoshmërinë e zbatimit të rregullave.• Kompetenca për jetën, mjedisin Nxënësit zgjidhin çështje të ndryshme që lidhen me kujdesin ndaj mjedisit.• Kompetenca personalePërmes punës në bashkëpunim në klasë dhe në terren, nxënësit zhvillojnë aftësitë ndërpersonale për zbatimin në mjedise të ndryshme.

Nxënësi:

• shpreh se çfarë duhet të dijë e të bëjë për tu ndjerë i sigurt;

• krahason rregullat në mjedise të ndryshme, për të gjetur që zbatimi i rregullave të ndihmon të mos dëmtosh veten dhe të tjerët;

• tregon kujdes për mjedisin duke zbatuar rregullat;

• analizon e harton rregulla që parandalojnë dëmtimin e vetes dhe të të tjerëve.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare

• përvijim i të menduarit• vëzhgo - plotëso• veprimtari në grupe

Gjuha dhe komunikimi: Të shprehurit dhe komunikuarit për situata të ndryshme.Art pamor: Nxënësi komenton figurat.

Fjalët kyçe: Burime

rregulla, aftësi, rrezik, bashkëpunimNjohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit, libri i nxënësit. Mjete, letra e lapsa me ngjyra.

Lidhja e temës me njohuritë e mëparshme të nxënësve

Nxënësit shprehen për shprehi dhe aftësi që morën gjatë këtyre temave.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Njihen me situatënEma tregon se për t’u ndierë e sigurt në shtëpi, duhet të zbatojë disa rregulla. Ajo duhet të dijë përmendësh numrat e celularëve të prindërve, të urgjencës, zjarrfikëses dhe të linjës së Shërbimit Kombëtar për Fëmijë. Në dhomën time kam një tabelë me këto numra.Arbri tregon se këto numra i kanë vendosur në murin e klasës.Nxënësit mësuan se duhet të zbatojë rregullat në mjedise të ndryshme. Të ndihmojë të tjerët në zbatimin e rregullave.

86

Veprimet e kryera për trajtimin e situatës

Diskutim i pyetjevePo ti, çfarë rregullash zbaton që të bëjnë të ndihesh i sigurt?Po ti, a je ndier ndonjëherë i rrezikuar?Kur ka ndodhur?Detyrë e pavarur: Diskuton me shokët veprimet që rrezikojnë fëmijë në figura.

Punë në grup: Përcakton një rregull që kur e zbaton e ndihmon që të mos dëmtojë veten e të tjerët.Në park - Mos luaj me zjarrin! Në rrugë - mos luaj në rrugë! Në shkollë - Mos vrapo nëpër korridore!Në lagje - Mos luaj me kapsolla!

Vlerësimi i situatës Vlerësimi i nxënësit:

Situata quhet e realizuar: Nxënësit vlerësohen:

• kur nxënësi arrin të përcaktojë lidhjen midis rregullit dhe parandalimit të dëmtimit të vetes dhe të të tjerëve.

• është i aftë të shprehet për parandalimin e sjelljeve të rrezikshme për të dhe të tjerët.

REFERENCA:

..........................................................................................................................................................................

87

88

89