40101 ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป

หนวยท 1 พฒนาการกำาเนดความคดทางกฎหมาย

1. การทำาความเขาใจความหมายของ “กฎหมาย” ตองทำาความเขาใจในปรชญากฎหมายในสำานกความคดตางๆ และจะทำาใหผศกษามทศนะคตทกวางขน

2. สำานกความคดตางๆ หมายถงแนวคดหรอทฤษฎทางกฎหมายทนกปราชญกฎหมายกลมหนงมความคดเหนหรอความเชอตรงกน แมวาจะเกดขนตางยคตางสมยกตาม

3. ปจจยทมผลกระทบตอกฎหมายมสวนสำาคญหลายประการ ทงแนวความคดทางศาสนา จารตประเพณ ความคดเหนของนกปรชญากฎหมาย เหตการณตางๆ ทเกดขนลวนเปนปจจยทสำาคญในการเกดการเปลยนแปลง การใชและการพฒนากฎหมาย

1.1 ประวตสำานกความคดตางๆ ในทางกฎหมาย1. แนวความคดของสำานกความคดกฎหมายธรรมชาต ใหความสำาคญอยทการใชเหตผลของมนษย

ตามธรรมชาตของมนษย กฎหมายทแทจรงคอ เหตผลทถกตอง สอดคลองกบหลกธรรมชาต ใชประโยชนใหสอดคลองกบการใชอำานาจโดยชอบธรรม เปนกระแสความคดหลกในระบอบเสรประชาธปไตยทมงเนนในการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนและถกใชเปนเครองมอในการใชเหตผลในการโตแยง การใชอำานาจรฐ

2. แนวความคดของสำานกกฎหมายฝายบานเมอง เนนการมระบบกฎหมายทแนนอน มระเบยบและมประสทธภาพ ทำาใหเกดการพฒนาแนวความคดทางการเมองและทฤษฎกฎหมายทจะสนบสนนความชอบธรรมของการใชอำานาจโดยเดดขาดของรฐ ในการตรากฎหมายตางๆ ขนใชบงคบในการปกครองประเทศอยางไมมขอแมใดๆ

3. แนวความคดของสำานกความคดทางกฎหมาย ฝายคอมมวนสตใหความหมายของกฎหมาย คอปรากฏการณ อนหนงซงเปนผลสะทอนมาจากการเมอง กลาวคอ เศรษฐกจและการเมองตองการจะแสดงคำาสงคำาบญชาอยางไร สงทแสดงออกมาคอกฎหมาย

4. แนวความคดของสำานกความคดฝายสงคมวทยากฎหมายเหนวา หากกฎหมายมสภาพทตรงตอความจรงในสงคม กควรมการเปลยนหลกแหงกฎหมายทกครงทสงคมเปลยนแปลง และหากผใชกฎหมายเขาใจในบรบทของสงคม การใชกฎหมายจะลดความขดแยง รวมทงทำาใหมการพฒนากฎหมายใหดขน

1.1.1 ความหมายและความสำาคญของสำานกความคดในทางกฎหมายการศกษาและจำาแนกความคดในสำานกความคดทางกฎหมายเปนไปเพอประโยชนใด

สำานกความคดทางกฎหมายสำานกตางๆ เปนพยายามสกดเอาอดมคตหรอคณคาทแทจรงหรอแกนสารของกฎหมาย เพอพยายามหาคำาตอบวาดวยความมงหมายหรอวตถประสงคของกฎหมาย หรอบทบาทและหนาทของกฎหมาย เพอหาหลกการพนฐานของกฎหมาย โดยวธการแสวงหาคำาตอบทแตกตางกน กลมทมความคดอยางเดยวกนถงแมจะเกดขนกอนหรอภายหลง แตหากมความคดเหนทสอดคลองไปในแนวทางเดยวกนหรอใกลเคยงกน หรอเพอใหทราบถงแนวความคดทสงผล หรอมอทธพลตอระบบกฎหมายหรอหลกกฎหมายทใชอยในแตละยคสมย

1.1.2 สำานกความคดกฎหมายธรรมชาต (School of Natural Law)แนวความคดสำานกกฎหมายธรรมชาตสามารถใชประโยชนไดอยางไรสำานกความคดกฎหมายธรรมชาต เนนการใชเหตผลตามธรรมชาตเปนหลกการพนฐานในการตอส

และปกปองสทธขนพนฐานของมนษยสามารถใชประโยชน ใหสอดคลองกบการใชอำานาจโดยชอบธรรมในระบบเสรประชาธปไตยทมงเนนในการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน และถกใชเปนเครองมอในการใชเหตผลในการโตแยงการใชอำานาจของรฐ

1.1.3 สำานกความคดกฎหมายฝายบานเมอง (School of Positive Law)ประเทศไทยรบแนวความคดสำาหรบนกกฎหมายฝายบานเมองไดอยางไร และสงผลตอแนวความคด

ของนกกฎหมายไทยอยางไรการสงนกเรยนไทยไปศกษาตอในประเทศองกฤษในขณะทคำาสอนของออสตน ไดเปนทยอมรบอยาง

มากในวงการกฎหมายองกฤษ ทำาใหมการนำาสอนในประเทศไทย และสงผลใหแนวความคดดงกลาวเปนทยอมรบในระบบความคดของนกกฎหมายไทยมาเปนเวลานาน พจารณาไดจากการบรรยายความหมายของกฎหมายทำาใหมการวพากษวจารณวา นกกฎหมายไทยหมกมนกบการเลนในตวอกษรมากกวาคณคาทแทจรงของกฎหมาย

1.1.4 สำานกความคดกฎหมายฝายคอมมวนสต (School of Communist Jurisprudence)สำานกความคดทางกฎหมายฝายคอมมวนสตเหนวากฎหมายมลกษณะและบทบาทอยางไรกฎหมายเปน “ปรากฏการณ” (Phenomenon) และไมยอมรบวากฎหมายเปนสงจำาเปนสำาหรบสงคม

ปรชญากฎหมายของฝายคอมมวนสต คอความไมเชอในกฎหมาย ไมเชอในกฎแหงธรรมชาต หรอสงทอยนอกเหนอขอบเขตของกฎหมายฝายบานเมอง และแมภายในขอบเขตของกฎหมายฝายบานเมองเอง ฝายคอมมวนสตกไมเชอวาสงสด หรอเปนสงสมบรณ (The Absoluteness) สำาหรบบทบาทของกฎหมายมขอสรปหลายประการคอ

1. กฎหมายเปนผลผลต หรอผลสะทอนของโครงสรางทางเศรษฐกจหรอเงอนไขทางเศรษฐกจ2. กฎหมายเปนเสมอนหนงเครองมอหรออาวธทชนชนปกครองสรางขน เพอปกปองอำานาจของตน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

2

3. ในสงคมคอมมวนสตทสมบรณ กฎหมายในฐานะทเปนเครองมอของการควบคมสงคมจะเหอดหายและสญสนไป

1.1.5 สำานกความคดกฎหมายฝายสงคมวทยา (School of Sociological Jurisprudence)การศกษาของสำานกความคดทางกฎหมายฝายสงคมวทยา กฎหมายมประโยชนอยางไรการศกษาในทางสงคมวทยาจะชวยอธบายเหตผล ของกฎเกณฑและเหตผลของพฤตกรรมของคนใน

กลมผลประโยชนและบรบทของสงคมเพอใชกฎหมายใหสอดคลองกบจารตประเพณ และวถชวตของคนสวนใหญเปนการลดความขดแยงระหวางกฎหมายกบความประพฤตของบคคล เปนเครองชวยใหการใชกฎหมายเปนธรรมขน รวมทงชวยการพฒนากฎหมายใหดขน โดยฝายนตบญญต

1.1.6 สำานกความคดกฎหมายฝายสจจนยม (School of Realist Jurisprudence)สำานกความคดทางกฎหมายฝายสจจนยม มองกฎหมายอยางไรสำานกความคดทางกฎหมายฝายสจจนยม สนใจในความเปนจรง เพราะประเดนขอวพากษวจารณเกยว

กบกฎหมาย หรอเจาหนาทของรฐผใชกฎหมายกอใหเกดประสบการณทสงสมกนทำาใหบคคลผเกยวของเกดความสงสยหรอคบของใจกบการหาเหตผลของกฎหมาย จงเกดแนวความ คดทพยายามอธบายหรอหาคำาตอบทมงแยกแยะหาเหตผลตางๆ วาเหตใดกฎหมายจงบญญตเชนนนหรอ ทำาไมศาลจงตดสนเชนนน โดยมการนำาวธการในวชาอนๆ มาใชอธบายเรองตางๆ ในทางกฎหมายดวย

1.1.7 สำานกความคดกฎหมายฝายประวตศาสตร (School of Historical Jurisprudence)ซาวนยมความคดเกยวกบกฎหมายอยางไรซาวนยเหนวากฎหมายมไดเปนเรองของเหตผล แตเพยงอยางเดยว แตเจอไปดวยวฒนธรรม และความ

รสกรวมกนเปนเอกลกษณของชนชาตนนๆ ตามอารมณ ความรสกทางจตใจของแตละชนชาตมความแตกตางกน อารมณ ความรสกทวานคอ “จตวญญาณประชาชาต” (Volksgeits หรอ The spirit of the people) และแสดงออกใหเหนไดจากกฎหมายประเพณ (Gewohnheitsercht) และภาษา

1.1.8 แนวโนมใหมๆ ในการพฒนาความคดทางกฎหมายแนวโนมของการพฒนา ความคดทางกฎหมายในปจจบนมแนวโนมเปนอยางไรแนวโนมในปจจบน คอการนำาปรชญากฎหมายธรรมชาตมาผสมกบปรชญากฎหมายฝายบานเมองเพอ

หาสวนทละมายกนและเปนประโยชนตอสงคมใหมากทสด ปรชญาใหมไมมชอเรยกเปนทางการ บางครงเรยกวา ปรชญากฎหมายฝายบานเมองแผนใหม (The modern positive law)

1.2 ความคดในเชงปรชญากฎหมาย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

3

1. รฎฐาธปตย คอผมอำานาจสงสดในรฐ แตตองเปนอำานาจดวยความเปนธรรม มฉะนนอาจจะถกลมลางได

2. ความยตธรรม ตามความหมายโดยทวไปนนหมายถง ความถกตอง ชอบดวยเหตผล ความหมายของความยตธรรมนนยากทจะใหคำานยาม เพราะขนอยกบคตนยม ปรชญาของแตละคน

3. ดลพนจของผใชกฎหมาย ทำาใหเกดการบงคบใชกฎหมาย และการเปลยนแปลงในกฎหมาย4. กฎหมายเปนเครองกำาหนดระเบยบวนยของสงคม ประชาชนทงหลายจงตองเคารพนบถอกฎหมาย ผ

บรหารประเทศยอมไมมอำานาจตามอำาเภอใจ ตองเคารพกฎหมายเชนกน

1.2.1 รฎฐาธปตยหลกนตรฐและหลกการแบงแยกอำานาจมผลตอการจำากดการใชอำานาจของรฎฐาธปตยอยางไรหลกนตรฐหมายถงรฐทปกครองตามหลกแหงเหตผลเพอใหการอาศยอยรวมกนของมนษยเปนไปดวย

ความสงบสข หลกการแบงแยกอำานาจอธปไตยเปนหลกการทกำาหนดขนเพอคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนจากการใชอำานาจอธปไตยของรฐ ประเทศทปกครองดวยหลกการดงกลาวจะสงผลใหรฎฐาธปตยไมสามารถใชอำานาจไดอยางเตมท

1.2.2 ความยตธรรมอรสโตเตลไดกลาวถงความยตธรรมอยางไรอยตธรรมยอมเกดขนเมอความเทากนถกทำาใหไมทดเทยมกน และเมอความไมเทากนถกทำาใหกลาย

เปนความทดเทยมกน (In-just arises when equals are treated unequally, and also when unequals are treated equally) อรสโตเตลไมยอมรบวาความยตธรรมเปนคณธรรมดงทเปลโตเขาใจ แตบอกวาความยตธรรมเปนเรองของการจดระเบยบความสมพนธของมนษยในสงคม โดยถอหลกวา สงทเหมอนกนควรไดรบการปฏบตเทาเทยมกน

1.2.3 ดลพนจของผใชกฎหมายการใชดลพนจของนกกฎหมายจะสอดคลองกบความยตธรรมในสงคมคออะไรการใชดลพนจจงเปนสงสำาคญสดยอดขอหนง ในการอำานวยความยตธรรมเมอใดทกฎหมายเปดโอกาส

ใหใชดลพนจ นกกฎหมายควรใชดลพนจไปในทางสอดคลองตอ “มโนธรรม ศลธรรม และความตองการของสงคม”

1.2.4 การนบถอกฎหมายประเทศทเปนนตรฐมลกษณะอยางไรประเทศทเปนนตรฐนนจะตองมลกษณะดงตอไปน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

4

1. ในประเทศนนกฎหมายจะตองอยเหนอสงใดทงหมด การกระทำาตางๆ ในทางปกครองโดยเฉพาะอยางยงการกระทำาของตำารวจจะตองเปนไปตามกฎหมายและชอบดวยกฎหมาย หลกประกนสทธและเสรภาพของราษฎรอยทกฎหมาย ถาเจาพนกงานของรฐมากลำากลายสทธและเสรภาพของราษฎร โดยไมมกฎหมายใหอำานาจ เจาพนกงานกยอมมความผดอาญา

2. ในประเทศทเปนนตรฐ ขอบเขตแหงอำานาจหนาทของรฐยอมกำาหนดไวแนนอน เรมตงแตการแบงแยกอำานาจและมขอบเขตในการใชอำานาจทงสามน ถดจากอำานาจรฐ อำานาจของเจาพนกงานทลดหลนลงมาเปนอำานาจทวดวดได เปนอำานาจทมขอบเขตเชนเดยวกน และตองมการควบคมการใชอำานาจภายในขอบเขตเทานน

3. ในประเทศทเปนนตรฐ ผพพากษาตองมอสสระในการพจารณาพพากษาคด โดยจะตองมหลกประกนดงกลาวไวในรฐธรรมนญและเพยงแตรฐไดจดใหมผพพากษาเปนอสสระสำาหรบพจารณาคดแพงและคดอาญาเทานน

1.3 ปจจยทมผลตอการพฒนาความคดในทางกฎหมาย1. ศาสนาเปนปจจยทใหกอใหเกดกฎหมาย และมอทธพลตอการเกดและการเปลยนแปลงกฎหมาย2. จารตประเพณ เปนปจจยทกอใหเกดกกหมาย และมอทธพลตอการใชกฎหมาย3. ความเหนของนกกฎหมาย เปนปจจยทำาใหเกดกฎหมาย และมอทธพลตอการใชกฎหมาย4. เหตการณในสงคม มสวนทำาใหเกดกฎหมาย และมอทธพลตอการใชกฎหมาย

1.3.1 ศาสนากฎหมายตราสามดวงของประเทศไทยมคตความเชอในทางศาสนาอยางไรกฎหมายตราสามดวงของประเทศไทยประกอบดวยสวนสำาคญ 2 สวนคอ พระธรรมศาสตรและพระราช

ศาสตร เปนกฎหมายทไดรบอทธพลจากศาสนาในการกอกำาเนดขน ผานคตความเชอในศาสนาฮนดและศาสนาพทธ พระธรรมศาสตรเปนสวนทเนนอดมคตในเรองความยตธรรม สวนพระราชศาสตรซงเปนเรองของบรรดากฎหมาย อรรถคด พระราชบญญต พระราชกำาหนด และพระราชวนจฉยของพระมหากษตรยและยงไดกลาวถงลกษณะของการเปนผพพากษาทดตองยดหลกอนทภาษ คอ เวลาพจารณาคดจะตองปราศจากอคต 4 คอ ฉนทาคต (รก) โทษาคต (หลง) และภะยาคต (กลว) ลวนแลวมความสอดคลองกบความเชอในเรองสวรรคและนรกในความเชอทางศาสนาทงสน

1.3.2 จารตประเพณจารตประเพณกอใหเกดกฎหมายไดอยางไร

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

5

เมอจารตประเพณไดรบการยอมรบและยดถอปฏบต กจะมการนำามาบญญตในกฎหมายลายลกษณอกษรขน แตจารตประเพณอกสวนหนงทไมไดมการบญญตไวเปนลายลกษณอกษร แตสงคมกยงยอมรบปฏบตกนตอมา มผลในการยอมรบปฏบตเสมอนเปนกฎเกณฑตามกฎหมาย

1.3.3 ความเหนของนกปรชญาทางกฎหมายความเหนของนกปราชญทางกฎหมายมอทธพลตอกฎหมายอยางไรความเหนของนกปรชญาทางกฎหมายหรอนกปราชญทางกฎหมาย หรอคำาพพากษาของศาลหรอระบบ

ของกฎหมายอาจเกดขนจากขอคดเหน ขอโตแยงทมตอตวบทกฎหมายหรอคำาพพากษาของศาล หรอระบบของกฎหมายไดสรางบทบาทและเปลยนแปลงขนในวงการกฎหมาย อาจสงผลตอระบบกฎหมายของประเทศ ระบบศาล หรอมกฎหมาย หรอแกไขกฎหมาย

1.3.4 เหตการณเหตการณและสภาพปจจยแวดลอมสงผลกระทบตอกฎหมายอยางไรเหตการณและสภาพปจจยแวดลอมของสงคมหรอของประเทศ มสวนสำาคญอยางยงททำาใหเกดการ

เปลยนแปลงในตวบทกฎหมายหรอมบทกฎหมายขน หรออาจสงผลตอการใช การตความกฎหมายดวย ดงเชนการนำาเทคโนโลยโดยเฉพาะอยางยงเครองคอมพวเตอรมาใชในชวตประจำาวน การพฒนาทางเทคโนโลยทางคอมพวเตอรและโทรคมนาคมกอใหเกดระบบอนเทอรเนต สงผลใหตองมการตรากฎหมายขนรองรบ

แบบประเมนตนเองหนวยท 1

1. สำานกความคดทางกฎหมายคอ แนวคดหรอทฤษฎทางกฎหมายของนกคดทงหลายซงมความคดเหนตรงกน แมวาแตละคนหรอแนวความคดแตละอยางเกดขนตางสมยกนกตาม

2. สำานกความคดกฎหมายธรรมชาตมแนวคดเกยวกบกฎหมายคอ กฎหมายตองสอดคลองกบธรรมชาตและความมเหตผล

3. การถอวา “กฎหมายทสมบรณใชการไดจรงและเปนไปตามเจตจำานงของผมอำานาจรฐ” เปนแนวคดของสำานกความคดกฎหมายฝายบานเมอง

4. แนวความคดวา “กฎหมายคอปรากฏการณอนหนงซงเปนผลสะทอนทางการเมอง” เปนแนวคดของสำานกความคดทางกฎหมาย สำานกความคดกฎหมายฝายคอมมวนสต

5. การมงหาความจรงวาเพราะเหตใดกฎหมายจงบญญตเชนนน และทำาไมศาลจงตดสนคดเชนนนเปนแนว ความคดของ สำานกความคดกฎหมายฝายสจจะนยม

6. สำานกความคดทางกฎหมายใดทเปนวากฎหมายเปนสงทคนพบ ไมไดถกสรางขน มลกษณะเฉพาะเชนเดยวกบภาษา เปนจตวญญาณของประชาชาต สำานกความคดกฎหมายฝายนยมประวตศาสตร

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

6

7. รฐาธปตย มความหมายถง ผมอำานาจสงสดในรฐ8. กฎหมายจะสามารถใชใหเกดความสงบสขไดเมอ ประชาชนและผมอำานาจตางเคารพนบถอกฎหมาย9. ศาสนามผลตอกฎหมายคอ (1)เปนเครองกระตนใหคนกระทำาในสงทเหมาะสมหรอมความประพฤต

เหมาะสม (2) ศาสนาเปนเครองควบคมสงคมเชนเดยวกบกฎหมาย (3) กฎหมายบางเรองมทมาจากหลกคำาสอนทางศาสนา (4) การนบถอศาสนาสงผลใหคนปฏบตสอดคลองกบกฎหมาย

10. จารตประเพณมความสำาคญตอกฎหมายคอ จารตประเพณเปนบอเกดของกฎหมาย

หนวยท 2 ววฒนาการระบบกฎหมาย

1. กฎหมายนนไดววฒนาการมาจากระเบยบ ความประพฤต ศลธรรม จารตประเพณ ศาสนา แลวกลายเปนมสภาพบงคบได

2. ระบบกฎหมายไทยไดววฒนาการมาเปนขนตอนตามสภาพความเปนเอกราชตลอดมา3. ในการพฒนาระบบกฎหมายไทยใหถงเปาหมายนน ยอมมปญหาและอปสรรคหลายประการ

2.1 ววฒนาการของระบบกฎหมายทสำาคญของโลก1. ในสมยดงเดมนนยงไมมภาษาเขยน จงตองใชคำาสงของหวหนา ประเพณ ศลธรรม ศาสนา และ

ความเปนธรรมตามความรสกของมนษย ใหมสภาพบงคบตามนามธรรมเปนกฎหมายได2. เมอมนษยรจกภาษาเขยน กไดเขยนบนทกสงทบงคบตามนามธรรมขนใช และตอมากไดพฒนาขน

ใหเปนกฎหมายลายลกษณอกษรหรอประมวลกฎหมาย3. ในบางประเทศ เชน ประเทศองกฤษ ยงคงยดจารตประเพณทปฏบตมา เปนหลกกฎหมายและ

อาศยคำาพพากษาของศาลทพพากษาวางหลกใชเปนกฎหมายในระบบกฎหมายคอมมอนลอว4. กฎหมายในระบบอน เชน กฎหมายสงคมนยม กฎหมายอสลาม ยอมจดอยในระบบประมวล

กฎหมาย5. เมอหลกกฎหมายของประเทศตางๆ คลายคลงกน ยอมใชกฎหมายฉบบเดยวกนได นกกฎหมายก

สามารถใชกฎหมายฉบบเดยวกนไดทวโลก กลายเปนหลกสากลขน

2.1.1 กฎหมายในสงคมบรรพกาลคำาสงหวหนาเผาเปนกฎหมายไดอยางไรเมอมกรณพพาทหรอโตแยงเกดขน ผทเปนหวหนาเผาจะตองเปนผชขาด ซงตองอาศยความถกตองตาม

กฎเกณฑ การชขาดดงกลาวบงคบแกคกรณได โดยจะตองปฏบตตามและเชอฟงคำาชขาดและกฎเกณฑเชนนนจงเปนกฎหมาย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

7

จารตประเพณเปนกฎหมายไดอยางไรจารตประเพณเกดจากพฤตกรรมการเลยนแบบของมนษยตามความเคยชนทคนในสงคมนนจะกระทำา

ตามคนสวนใหญ เมอพฤตกรรมเหลานนไดมการปฏบตตอเนองกนมาเลอยๆ เปนระยะเวลาอนยาวนานหากผใดฝาฝนไมยอมประพฤตหรอปฏบตตามกจะไดรบการตำาหนอยางรนแรงจากสงคม ในบางครงกจะมสภาพเปนการลงโทษ ในทสดกจะกลายเปนหลกบงคบใชกบประชาชนในถนนนๆ และเปนกฎหมายจารตประเพณโดยไมรตว

2.1.2 ววฒนาการของระบบประมวลกฎหมายระบบประมวลกฎหมายนนจะมลกษณะอยางไรจะมลกษณะเปนรปรางของกฎหมาย 3 ประการคอ1. เปนระบบกฎหมายทมาจากกฎหมายโรมนและใชกนอยทวไปในยโรป ซงแตกตางไปจาก

กฎหมายจารตประเพณ2. เปนการตงหลกเกณฑทใชบงคบถงความสมพนธระหวางบคคล ซงแตกตางไปจากกฎหมาย

มหาชนโดยเฉพาะอยางยงจะแตกตางไปจากกฎหมายอาญา3. เปนกฎหมายทมสภาพบงคบซงตรงขามกบกฎหมายพระหรอศาสนจกร

2.1.3 ววฒนาการของระบบคอมมอนลอวหลกเอคควต (Equity) หมายความวาอยางไรเปนการตดสนทอาศยหลกมโนธรรม (Conscience) ทใหความเปนธรรมแกคกรณ โดยคำานงถง

ประโยชนสขและความยตธรรมในสงคมเปนใหญ

2.1.4 ววฒนาการของระบบกฎหมายอนๆสตาลนไดเปลยนหลกการใหมของกฎหมายสงคมนยมวาอยางไรสตาลนไดเปลยนหลกการใหมของกฎหมายสงคมนยมวา ความยตธรรมมอยเทาทกฎหมายกำาหนด

เทานนและตองเปนกฎหมายทรฐบาลชนกรรมาชพซงอยภายใตการนำาของพรรคคอมมวนสตกำาหนดขนเทานน

2.1.5 แนวโนมของววฒนาการของระบบกฎหมายในโลกปจจบนแนวโนมของการววฒนาการของระบบกฎหมายในโลกปจจบนนจะเปนอยางไรแนวโนมในการววฒนาการของระบบกฎหมายในโลกปจจบนน จะเปนการใชระบบกฎหมายซวลลอว

ทงหมด โดยสามารถจะจดรปแบบและพฒนาไดโดยฝายนตบญญต โดยนกนตศาสตรของประเทศตางๆกจะนำาความคดเหนทเปนธรรมซงมอยโดยทวไป ไปบญญตใชในกฎหมายในประเทศของตนเพอใหเกดความสอดคลองกน ตอไปนานเขาหลกเกณฑตางๆของกฎหมายกจะคลายคลงกนทกประเทศในโลกเกอบจะเรยกวาใชกฎหมายฉบบเดยวกนกน ซงนกกฎหมายกจะสามารถใชกฎหมายเรองเดยวกนไดทวโลก ถอวาเปนหลกสากล

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

8

2.2 ววฒนาการของระบบกฎหมายไทย1. ระบบกฎหมายไทยกอนทยงไมมภาษาเขยนเปนหนงสอ ซงเรมใชในสมยพอขนรามคำาแหงมหาราช

ในสมยสโขทยตอนปลาย และสมยกรงศรอยธยาจงมกฎหมายเปนลายลกษณอกษรขน2. ในสมยตนกรงรตนโกสนทรไดมการจดทำากฎหมาย ในรปของประมวลกฎหมายไทยสำาเรจ เรยกวา

กฎหมายตราสามดวง3. ในปจจบนนในประเทศไทยไดมกฎหมายในรปของประมวลกฎหมายครบถวน

2.2.1 ระบบกฎหมายกอนกรงรตนโกสนทรศลาจารกพอขนรามคำาแหงมหาราชเทยบไดกบกฎหมายอะไรทสำาคญ และนกนตศาสตรเรยกวา

กฎหมายอะไรศลาจารกพอขนรามคำาแหงมหาราชเทยบไดกบมหากฎบตร (Magna Carta) ขององกฤษ ซงของ

องกฤษถอวาเปนรฐธรรมนญฉบบแรกขององกฤษ เพราะในศลาจารกมขอความทเปนหลกประกนสทธและเสรภาพของราษฎรในสมยนน และนกนตศาสตรบางทานเรยกวา “กฎหมายสบท” โดยเกยวกบเรองกฎหมายมรดก กฎหมายทดน กฎหมายวธพจารณา และกฎหมายรองทกข

2.2.2 ระบบกฎหมายตนกรงรตนโกสนทรในสมยตนกรงรตนโกสนทร ประเทศไทยในระบบกฎหมายอะไร อยางไรในสมยตนกรงรตนโกสนทร ประเทศไทยไดใชระบบประมวลกฎหมายหรอกฎหมายลายลกษณอกษร

เพราะพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ไดชำาระกฎหมายขนใหมโดยจดทำาเปนประมวลกฎหมายขนเรยกวา “กฎหมายตราสามดวง” หรอ “ประมวลกฎหมายรชกาลท 1”

2.2.3 ระบบประมวลกฎหมายในประเทศไทยประเทศไทยในสมยกรงสโขทย กรงศรอยธยา และกรงรตนโกสนทร ใชกฎหมายระบบใดในสมยกรงสโขทยนน สมยพอขนรามคำาแหงมหาราชเปนการใชหลกกฎหมายทวไปทเหนวาเปนธรรม

และใชระบบกฎหมายในสงคมบรรพกาล ตอมาในสมยพญาเลอไท มหลกฐานวาไดมการจารกในลกษณะเปนกฎหมายลายลกษณอกษร โดยปรากฏเปนเรองๆไป และหลกฐานยงปรากฏอกวา ในสมยกรงสโขทยยงมการใชกฎหมายพระธรรมศาสตร ซงเปนคมภรทสบทอดมาจากมนศาสตรของชาวฮนด นอกจากน กยงใชพระราชศาสตร คอคำาสงของพระมหากษตรยเปนกฎหมายอกดวย

ในสมยกรงศรอยธยา มหลกฐานปรากฏชดวาไดใชกฎหมายลายลกษณอกษรอยางสมบรณ กฎหมายทใชกคอ พระธรรมศาสตร อนเปนหลกกฎหมายทมตนกำาเนดมาจากอนเดย นอกจากน พระมหากษตรยไดทรง

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

9

ตรากฎหมายขนเพอใชบงคบแกราษฎร เรยกวาพระราชศาสตร ซงมกฎหมายทเปนลายลกษณอกษรอยหลายเรองดวยกน

ในสมยตนกรงรตนโกสนทรคงใชกฎหมายเดมของกรงศรอยธยา แตตอมาไดมการตรากฎหมายจดทำาเปนประมวลกฎหมายขนเรยกวา “กฎหมายตราสามดวง” หรอ “ประมวลกฎหมายรชกาลท 1” ทงนเพอปรบปรงใหเกดความยตธรรมยงขน จงเปนการใชกฎหมายลายลกษณอกษร โดยตรงตอมารชกาลท 5 ไดเรมดำาเนนการชำาระกฎหมายขนเปนหมวดหมในลกษณะของระบบประมวลกฎหมาย

ในปจจบนนประเทศไทยไดใชกฎหมายในระบบประมวลกฎหมายหรอกฎหมายลายลกษณอกษรตามระบบทตางประเทศยอมรบและพฒนาแลว ซงมการออกกฎหมายเปนลายลกษณอกษรในระบบรฐสภาอยางสมบรณ

2.3 ปญหาและอปสรรคในการพฒนาระบบกฎหมายไทย1. ปจจบนการศกษาวชานตศาสตรไดกระจายอยในหลายสถาบน ทำาใหเกดแนวความคดการใช

กฎหมายแตกตางกน เปนภยตอแนวความคดทางกฎหมายของประเทศเปนอยางยง2. การฝกอาชพทางกฎหมายมแยกจากกน แลวแตหนวยงานในอาชพนนไมอาจจะพฒนาความคดทาง

กฎหมายไปในแนวทางเดยวกน3. การรางกฎหมายในปจจบนไมเปนไปตามระบบของการรางกฎหมายทถกตอง จงทำาใหขดตอหลก

การและกฎหมายอน4. ประเทศไทยไมมระบบตดตามและประเมนผลการบงคบใชกฎหมาย จงมกฎหมายบางฉบบไมม

ประชาชนปฏบตตาม

2.3.1 ระบบการศกษานตศาสตรการศกษาทางนตศาสตรทจะทำาใหกฎหมายไดมการพฒนาไปโดยถกทางจะทองทำาอยางไรยอมขนอยกบการเรยนการสอนทถกตองตามระบบของกฎหมายไทย โดยจะตองมการเรยน การสอนไป

ในทางเดยวกน ใหผทำาการศกษากฎหมายมแนวความคดเหนของตนเองเปนอสระ และตองปลกฝงนกกฎหมายใหมคณธรรมในการรบใชประชาชน ไมใหมการเอารดเอาเปรยบสงคม

2.3.2 สถาบนวชาชพกฎหมายการแยกฝกอาชพนกกฎหมายเปนแตละสาขาอาชพมผลตอการพฒนากฎหมายอยางไรการฝกอาชพทางกฎหมายแตละสถาบนไมอาจจะพฒนาแนวความคดทางกฎหมายไปในทางเดยวกน

ได เพราะแตละสถาบนมความคดเหนของตนเอง จะเกดความแตกตางในการพฒนากฎหมาย

2.3.3 กระบวนการนตบญญต

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

10

การบญญตกฎหมายแตละฉบบนนจะตองอาศยหลกอะไรจะตองรางกฎหมายดวยอาศยหลกคณธรรมและคำานงถงธรรมะเปนสำาคญ โดยไมออกกฎหมายเพอ

รกษาผลประโยชนของผหนงผใดหรอหนวยงานใดหนวยงานหนงโดยเฉพาะ

2.3.4 ระบบการตดตามและการประเมนผลการบงคบใชกฎหมายเหตใดทระบบกฎหมายไทยไมพฒนาไปเทาทควรเพราะฝายนตบญญตไมมระบบการตดตามและประเมนผลการบงคบใชกฎหมายในประเทศไทยทำาใหม

การออกกฎหมายและยกเลกกฎหมายตางๆอยเสมอ และบางครงกฎหมายออกมามากแตละฉบบจะขดแยงกน

แบบประเมนตนเองหนวยท 2

1. ความคดเหนทถกตองตามทำานองคลองธรรมเปน หลกกฎหมายทวไป2. แบบอยางทปฏบตสอดคลองตองกนมาในทองถนใดเปนเวลาชานาน จนสามารถบงคบใชกบประชาชน

ในทองถนนนเรยกวา กฎหมายจารตประเพณ3. กฎหมายฮนด ถอวาเปนกฎหมายศาสนา4. ลกษณะของระบบประมวลกฎหมาย มาจากกฎหมายโรมน ซงมสภาพบงคบไดถงความสมพนธระหวาง

บคคล5. ประมวลกฎหมายฮมมราบ ถอวาเปนววฒนาการเบองตนของระบบประมวลกฎหมาย6. กฎหมายทออกโดยรฐอยางสมบรณฉบบแรกคอ กฎหมายสบสองโตะ7. หลกคอมมอนลอว เปนการตดสนคดทตองมเหตผล8. หลกกฎหมายเอคครต ใชควบคกนไปกบ หลกคอมมอนลอว9. พนฐานหลกกฎหมายคอมมอนลอว ไดมาจาก ผพพากษา10. ในทางอาญา ในประเทศไทยใชกฎหมายลกษณะ กฎหมายลายลกษณอกษร11. กฎหมายเกดจาก แนวความคดเพอสรางหลกเกณฑในการควบคมมนษยทอยในสงคม12. กฎหมายในสมยบรรพกาลจะมลกษณะ นามธรรม13. จารตประเพณมาจากลกษณะของ การทคนประพฤตปฏบตตามแบบอยางทปฏบตสอดคลองตองกนมา

เปนเวลาชานาน หากผใดฝาฝนจะไดรบการตำาหนอยางรนแรง14. หลกกฎหมายทวไป เปนกฎหมายดงเดมของมนษยในสงคม15. พระเจาฮมมราบ เปนคนคดวาประชาชนไมสามารถอยอยางอสระปลอดภย โดยปราศจากกฎหมาย16. กฎหมายสบสองโตะ ถอไดวาเปนการเรมตนของวชานตศาสตรดวยหลกการทวา กฎหมายควรเปนสง

เปดเผยใหคนทวไปไดรไดเหนและศกษาหาเหตผลได17. ในสมยแองโกล-แซกซอน ศาลตดสนโดยใชหลก กฎหมายจารตประเพณ

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

11

18. กฎหมายอสลามจดอยในสกล กฎหมายศาสนา19. แนวโนมในการววฒนาการของระบบกฎหมายในโลกปจจบนนจะใชหลกกฎหมายระบบ ประมวล

กฎหมายหรอซวลลอว

หนวยท 3 ทมา ประเภท และศกดของกฎหมาย

1. ทมาของกฎหมาย ในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร ระบบกฎหมายไมเปนลายลกษณอกษร ระบบกฎหมายสงคมนยมนน ยอมแตกตางกน ทงน ขนอยกบพนฐานของระบบกฎหมายแตละระบบ

2. การแบงประเภทของกฎหมาย อาจแบงออกไดเปนหลายลกษณะ ทงนขนอยกบวาจะยดอะไรเปนเกณฑในการแบง

3. กฎหมายทออกมาใชในสงคมนน เกดจากองคกรทมอำานาจในการออกกฎหมายตางกน จงมลำาดบความสำาคญไมเทาเทยมกน

4. กฎหมายทมศกดสงกวาหรอมศกดเทากนกบกฎหมายอกฉบบหนง ยอมแกไขเพมเตมหรอยกเลกกฎหมายฉบบหลงนนได

ทมาของกฎหมาย1. ทมาของกฎหมายยอมมความหมายแตกตางกนไปตามระบบกฎหมาย2. ทมาของกฎหมายในระบบลายลกษณอกษรนน ไดแก กฎหมายลายลกษณอกษร จารตประเพณ และ

หลกกฎหมายทวไป3. ทมาของกฎหมายในระบบกฎหมายไมเปนลายลกษณอกษร ไดแก จารตประเพณ คำาพพากษาของศาล

กฎหมายลายลกษณอกษร ความเหนของนกนตศาสตร และหลกความยตธรรม4. ทมาของกฎหมายในระบบกฎหมายสงคมนยม คอ กฎหมายลายลกษณอกษร

ทมาของกฎหมายในระบบกฎหมายลายลกษณอกษรลองบอกชอกฎหมายลายลกษณอกษรรจกรปแบบของกฎหมายดงตอไปน1) รฐธรรมนญ เชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 25172) ประมวลกฎหมาย เชน ประมวลกฎหมายทดน ประมวลรษฎากร3) พระราชบญญต เชน พระราชบญญตคมครองสตวปาสงวนแหงชาต พระราชบญญตบรษทมหาชน

พระราชบญญตสงเสรมพาณชยนาว4) พระราชกฤษฎกา เชน พระราชกฤษฎกากำาหนดเขตควบคมศลกากร เปนตน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

12

จารตประเพณทกลายมาเปนกฎหมายตวอยางของจารตประเพณทกลายมาเปนกฎหมาย คอ การทบตรตองอปการะเลยงดบดามารดาซงได

นำาไปบญญตใน ป.พ.พ. มาตรา 1563

การใหสนสอดทฝายชายใหแกฝายหญงนนเปนจารตประเพณหรอไม และฝายหญงจะเรยกรองจากฝายชายไดเสมอไปหรอไม

การใหสนสอดเปนจารตประเพณ เพราะเขาตามหลกเกณฑทง 4 ประการ แตกมใชเปนเรองทฝายหญงจะบงคบเอากบฝายชายได เพราะเปนเรองทฝายชายตองสมครใจใหแกฝายหญงเพอตอบแทนการทหญงยอมสมรสดวย (ป.พ.พ. มาตรา 1437)

ลองสำารวจดสภาษตกฎหมายทเคยทราบมาแลวสภาษตกฎหมายทเคยทราบมาแลว เชน1) เปนหนาทของศาลทจะตองใหความยตธรรมแกคนทเขามาหาศาล (ขอ 13)2) ผพพากษาทดยอมวนจฉยคดตามหลกความยตธรรมและความถกตอง และถอความยตธรรม

สำาคญกวากฎหมาย (ขอ 24)3) ความทจรตกบความยตธรรมอยดวยกนไมได (ขอ 59)

ทมาของกฎหมายในระบบกฎหมายไมเปนลายลกษณอกษรจารตประเพณมความสมพนธตอระบบกฎหมายไมเปนลายลกษณอกษรอยางไรจารตประเพณเปนตนตอของกฎหมายไมเปนลายลกษณอกษร เมอสมยเรมแรกของระบบกฎหมายน

ศาลใชจารตประเพณเปนกฎหมายในการตดสนคดจารตประเพณจงเปนทมาพนฐาน ของระบบกฎหมายไมเปนลายลกษณอกษร

เหตผลสนบสนนคำากลาวทวา“กฎหมายทมาจากคำาพพากษาของศาลเปนหลกเกณฑทมนคง เชนเดยว กบหลกทเกดจากจารตประเพณ”

คำาพพากษาของศาลในระบบกฎหมายไมเปนลายลกษณอกษรเปนหลกเกณฑทมนคง เนองจากศาลในระบบกฎหมายนยดถอหลกแนวบรรทดฐานคำาพพากษาของศาล จงทำาใหคดทมขอเทจจรงอนเปนสาระสำาคญอยางเดยวกนไดรบการตดสน ใหมผลอยางเดยวกน เมอเวลาผานไปหลกเกณฑทศาลวางไวในการตดสนคดยอมไดรบการยอมรบมากยงขน และกลายเปนหลกกฎหมายทมนคงในเวลาตอมา

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

13

ในปจจบนกฎหมายลายลกษณอกษรกลบมบทบาทสำาคญตอระบบกฎหมายไมเปนลายลกษณอกษรไมนอยกวากฎหมายทเกดจากจารตประเพณและคำาพพากษาของศาลนนเปนความจรงเพยงใด

ในสมยทโลกมความเจรญกาวหนา การทจะรอใหกฎหมายเกดขนจากจารตประเพณหรอคำาพพากษาของศาลในคดทขนสศาลนนยอมจะไมทนตอความตองการ จงตองออกกฎหมายลวงหนาเพอวางระเบยบและกฎเกณฑในสงคม หากจะรอใหกฎหมายเกดขนเองจะไมทนตอเหตการณทเกดขนหรอเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

เอคควตคออะไรเอคควต คอระบบกฎหมายทเปนสวนหนงในระบบกฎหมายไมเปนลายลกษณอกษร เอคควตเปนระบบ

ทยดถอหลกความยตธรรม โดยมโนธรรมของผพพากษาเปนหลก จงกอใหเกดความยดหยนในการตดสนคดดวยความเปนธรรม โดยไมตองอยในกรอบของจารตประเพณหรอแนวบรรทดฐานคำาพพากษาของศาล

ศาลไทยยอมรบนบถอคำาพพากษาของศาลในคดกอนเพยงใดหรอไมศาลไทยอยในระบบกฎหมายลายลกษณอกษร จงไมถอวาคำาพพากษาเปนกฎหมายทศาลทำาขน ศาลคง

ยดตวบทกฎหมายเปนสำาคญในการตดสนคด แตกคำานงถงผลและเหตผลของคำาพพากษาในคดกอนอยบาง โดยเฉพาะคดทมขอเทจจรงเชนเดยวกบทศาลสงเคยตดสนไวแลว แตหากศาลลาง (ทอยในชนตำากวา) มเหตผลเปนอยางอน กอาจตดสนใหเปนอกอยางหนงกได โดยไมตอคำานงถงคำาพพากษาในคดกอนๆนน

ความเหนของนกนตศาสตรนนจะไดรบการยอมรบจากศาลในการพจารณาพพากษาคดเพยงใดแมวาความเหนของนกนตศาสตรจะไมเปนทมาของกฎหมายในระบบกฎหมายลายลกษณอกษรแต

ความเหน ของนกนตศาสตรผทรงคณวฒ ซงเปนทยอมรบในวงการกฎหมายโดยทวไป กอาจจะมอทธพลตอการตดสนใจคดตอมา

ทมาของกฎหมายในระบบกฎหมายสงคมนยมพจารณาวาการทระบบกฎหมายสงคมนยมมทมาของกฎหมาย คอกฎหมายลายลกษณอกษรแตเพยง

อยางเดยวนน จะสามารถใหความยตธรรมแกอรรถคดตางๆไดเพยงพอหรอไมในระบบกฎหมายสงคมนยม ใชกฎหมายลายลกษณอกษรเปนกลไกในการควบคมสงคมใหเปนไปตาม

ทวางเปาหมายไว ความยตธรรมจะมเพยงใดยอมขนอยความเปนอสระของศาลในการตดสนคด หากศาลตองปฏบตตามนโยบายของพรรคคอมมวนสตอยางหลกเลยงไมได โอกาสทประชาชนจะไดรบความยตธรรมกยอมนอยลงไดตามลำาดบ

ประเภทของกฎหมาย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

14

1. การแบงประเภทของกฎหมาย อาจแบงไดหลายลกษณะทงนขนอยกบวา จะยดอะไรเปนเกณฑในการแบง

2. กฎหมายนนอาจแบงไดอยางคราวๆ เปน 2 ประเภทคอ กฎหมายภายในและกฎหมายภายนอก3. กฎหมายภายในอาจแบงไดเปน

1) กฎหมายลายลกษณอก และกฎหมายทไมเปนลายลกษณอกษร2) กฎหมายทมสภาพบงคบทางอาญา และกฎหมายทมสภาพบงคบทางแพง3) กฎหมายสารบญญต และกฎหมายวธสบญญต4) กฎหมายมหาชน และกฎหมายเอกชน

4. กฎหมายภายนอกอาจแบงออกไดเปน1) กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง2) กฎหมายระวางประเทศแผนกคดบคคล3) กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา

บทนำาการแบงกฎหมายภายในแบบใดทควรไดรบการยอมรบมากทสด เพราะเหตใดจงเปนเชนนนการแบงกฎหมายภายในเปนกฎหมายมหาชนและกฎหมาเอกชน นาจะไดรบการยอมรบมากทสด

เพราะมผลในการพจารณาใชหลกเกณฑในการใชและการตความกฎหมาย เพอกอใหเกดความยตธรรมแตคดตามลกษณะกฎหมาย

ประเภทของกฎหมายภายในUnwritten Law คอ อะไรUnwritten Law คอกฎหมายทยงมไดถกถายทอดออกมาเปนลายลกษณอกษร

การแบงกฎหมายตามสภาพบงคบนนมประโยชนอยางไรบางการแบงกฎหมายตามสภาพบงคบมประโยชนในการพจารณาคดแยกคดเพอฟองศาลไดถกตองเชน คด

แพงจะฟองศาลใดทกฎหมายกำาหนดไดบาง หรอคดอาญาจะฟองศาลใดไดบาง

ถาไมมกฎหมายวธสบญญตจะเกดผลประการใดบางตอระบบกฎหมายของไทยในปจจบนถาไมมกฎหมายวธสบญญตกไมอาจดำาเนนคดในศาลตางๆ ได

การแบงกฎหมายออกเปนกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชนนนมประโยชนอยางไรบาง

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

15

การแบงกฎหมายเปนกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชนนน ประเทศไทยยงไมอาจมองเหนประโยชนไดอยางชดเจน เพราะประเทศไทยยงไมไดแยกคดทเกยวของกบกฎหมายมหาชนใหขนศาลปกครอง ในปจจบนคดสวนใหญขนศาลยตธรรม ยกเวนบางคดทจดตงศาลพเศษไวพจารณาพพากษาคดโดยเฉพาะ

ประเภทของกฎหมายภายนอกกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมองมความสำาคญและมบทบาทตอสงคมประชาชาตเพยงใดกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมองมความสำาคญมาก เพราะเปนกฎหมายทกำาหนดกฎเกณฑทให

รฐตางๆ ไดปฏบตตามเพอความสงบสขของสงคมประชาชาตแตในปจจบน กฎหมายนขาดความศกดสทธเพราะไมมองคกรใดทจะกอใหเกดสภาพบงคบ จงกลายเปนปญหาทกอใหเกดความไมสงบสขขนเสมอมา

กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคลมบทบาทตอสงคมปจจบนเพยงใดกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคลมบทบาทสำาคญตอสงคมยคปจจบน ทประชาชนในแตละรฐม

โอกาสตดตอกน หรอความสมพนธกนในดานตางๆ ความสมพนธระหวางคนตางรฐยอมมปญหาทจะใชกฎหมายของรฐใดบงคบ จงตองมกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคลขน เพอแกปญหาวาจะใชกฎหมายใดบงคบแกความสมพนธเหลานน

การจเครองบนจากประเทศอนแลวมารอนลงในประเทศไทย แลวบงคบเครองบนใหเดนทางตอไปยงประเทศทสาม ประเทศไทยจะมสทธเรยกใหสงผรายขามแดน ตามกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญาหรอไม

การจเครองบนเปนการกระทำาผดกฎหมายตามอาญากฎหมายไทย หากผรายทกระทำาผดบงคบเครองบนไปประเทศทสาม และประเทศทสามมขอตกลงทจะรวมมอกนสงผรายขามแดนกบประเทศไทย กอาจจะมการสงผรายขามแดนได แตความผดนโดยปกตยอมเปนความผดอาญาสากลซงประเทศทสามกยอมจะลงโทษไดอยแลว เพราะเปนความผดทกระทำาอยตอเนองในอาณาเขตของประเทศนนดวย

ศกดของกฎหมาย1. กฎหมายทออกมาใชในสงคมยอมเกดจากองคกรตางกน จงมลำาดบความสำาคญไมเทาเทยมกน

รฐธรรมนญเปนกฎหมายทสงทสด จะมกฎหมายอนมาขดกบรฐธรรมนญไมได2. กฎหมายทออกโดยรฐสภา หรอรฐธรรมนญไดมอบอำานาจใหตราขนไดในกรณพเศษ ตามความจำาเปน

และตามเงอนไขทกำาหนด ยอมมศกดสงรองลงมาจากรฐธรรมนญ3. กฎหมายทออกโดยฝายบรหาร โดยอาศยอำานาจกฎหมายทออกโดยรฐสภา ยอมเปนกฎหมายลำาดบรอง

ลงมาจากกฎหมายทออกโดยรฐสภา

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

16

4. กฎหมายทออกโดยองคกรปกครองตนเอง โดยอาศยอำานาจกฎหมายอน ยอมมศกดตำากวากฎหมายทออกโดยรฐสภาหรอฝายบรหาร

5. การจดลำาดบของกฎหมายตามศกด กเพอใหทราบวากฎหมายฉบบใดมความสำาคญมากกวากน และสามารถยกเลกกฎหมายทมศกดเทากนหรอตำากวาได แตไมสามารถยกเลกกฎหมายทมศกดสงกวาได

การจดลำาดบความสำาคญของกฎหมายเหตใดจงตองมการจดลำาดบกฎหมายตามศกดการจดลำาดบของกฎหมายนนยอมขนอยกบวากฎหมายนนออกโดยองคกรใด และองคกรนนมความ

สำาคญเพยงใด เมอออกกฎหมายมาแลว กฎหมายทออกมาโดยองคกรทมอำานาจออกกฎหมายทสงกวายอมมศกดสงกวากฎหมายทออกโดยองคกรทตำากวา ยอมไมสามารถยกเลกเพกถอนกฎหมายทออกโดยองคกรทสงกวาซงมศกดสงกวาได

ประโยชนของการจดลำาดบของกฎหมายตามศกดหาตวอยางการออกกฎหมายแกไขเพมเตมกฎหมายระดบเดยวกนมาอยางนอย 1 ตวอยางการแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะหนบรษทโดยพระราชบญญตแกไขเพม

เตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ฉบบท 9 (พ.ศ. 2521)

หาตวอยางการยกเลกกฎหมายระดบเดยวกนมาอยางนอย 1 ตวอยางพระราชบญญตแกไขประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ฉบบท 8 (พ.ศ. 2519) ยกเลกประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 5

แบบประเมนตนเองหนวยท 3

1. กฎหมายในระบบกฎหมายลายลกษณอกษรหรอซวลลอว มทมาจาก กฎหมายลายลกษณอกษร จารตประเพณ และหลกกฎหมายทวไป

2. ทมาประการสำาคญของกฎหมายในระบบกฎหมายไมเปนลายลกษณอกษร (Common Law System) คอ จารตประเพณและคำาพพากษา

3. ทมาของกฎหมายในระบบกฎหมายสงคมนยม (Socialist Law System) คอ กฎหมายลายลกษณอกษร4. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยจดอยในกฎหมายประเภท กฎหมายสารบญญต5. ประมวลกฎหมายอาญาจดอยในกฎเภท กฎหมายมหาชน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

17

6. บรษทไทยตองการทำาสญญาคาขายกบบรษทญปน ตางฝายตางตองการใชกฎหมายในประเทศของตนบงคบในสญญาททำาขนระหวางกน กฎหมายทควรจะใชบงคบกรณทมความขดแยงกนน คอ ประมวลกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคล

7. นายต ถกจบและดำาเนนคดขอหาคายาเสพตดระหวางคมขงอยนายต เลดลอดหนขามแดนออกไปมาเลเซยได ตอมาตำารวจมาเลเซยสงตวนายตมาใหรฐบาลไทยดำาเนนคดและลงโทษตอไป รฐบาลมาเลเซยปฏบตตาม กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา

8. กฎบตรสหประชาชาตหมายถง กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง9. การเรยงลำาดบศกดของกฎหมายจากสงไปตำา ควรเปนดงนคอ รฐธรรมนญ พระราชบญญต พระราช

กฤษฎกา เทศบญญต10. รฐธรรมนญ มศกดสงกวากฎหมายใดๆทงสน

หนวยท 4 ความสมพนธระหวางกฎหมายกบศาสตรอนๆ

1. เหตการณในประวตศาสตรมความสำาคญทจะทำาใหเกดแนวความคดในการยกราง ปรบปรง แกไขกฎหมาย ใหเปนกตกาทจะกอใหเกดประโยชนตอสงคม

2. รฐศาสตรเปนศาสตรทจดระบบกลไกการปกครอง โดยมกฎหมายเปนเครองมอในการปกครองและการบรหารประเทศ

3. เศรษฐศาสตรเปนศาสตรทอาศยกฎหมายในการกำาหนดทศทางและควบคม ดแลระบบเศรษฐกจของประเทศ เพอสรางความเปนธรรมในสงคม

4. กฎหมายมบทบาทในการควบคมการศกษาคนควา พฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอมใหเกดผลกระทบทเปนอนตรายตอมนษยโลก

กฎหมายกบประวตศาสตร1. เหตการณทเกดขนอนเปนประวตศาสตรในสงคมหนงนน ยอมมความสมพนธเชอมโยงกบกฎหมายทม

อยในปจจบน และกฎหมายทจะรางขนมาใชในอนาคต2. การศกษาประวตศาสตรในเชงวเคราะหในเรองใดเรองหนงทจะนำามายกรางหรอปรบปรงแกไขกฎหมาย

ยอมจะทำาใหเกดความชดเจนในการยกรางกฎหมาย หรอปรบปรง แกไขกฎหมายใหเหมาะสมสอดคลองกบวถของสงคมยงขน และทำาใหสงคมไดรบประโยชนจากกฎหมายมากยงขน

ความสมพนธระหวางกฎหมายกบประวตศาสตรยกตวอยางในอดตทมผลตอมาใหรฐตองออกกฎหมายมาควบคม ดแล รวม 2 เรอง

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

18

1) กรณปนหนในตลาดหลกทรพยทำาใหรฐตองปรบปรงกฎหมายเดม คอ พระราชบญญตตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2518 มาเปนกฎหมายใหม คอ พระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2525 ซงจะมการลงโทษผทปนหนทงทางแพงและทางอาญา

2) กรณทประชาชนถกธนาคารและสถาบนการเงนเอาเปรยบในเรองสญญาตางๆ ททำากบธนาคารและสถาบนการเงน จงมการแกไขกฎหมายพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2521 เพมเตมหมวดทคมครองผบรโภคดานสญญา เพอใหเกดความเปนธรรมแกผบรโภคมากขน

การศกษาประวตศาสตรในเชงวเคราะหเพอใชในการรางและปรบปรงกฎหมายวจารณการยกรางกฎหมายโดยไมคำานงถงความเปนมาในทางประวตศาสตร เกดผลเสยอยางไร ยก

ตวอยางมา 1 ตวอยางดวยกรณเขยนบทบญญตในรฐธรรมนญเรองคณสมบตของวฒสมาชกหรอกรณการใชกฎหมายแรงงานกบ

รฐวสาหกจ

กฎหมายกบรฐศาสตร1. กฎหมายกบรฐศาสตรมความสมพนธกนอยางใกลชด รฐศาสตรจดระบบกลไกการปกครองโดยใหม

กระบวนการนตบญญต ซงกอใหเกดกฎหมายขนมาใชบงคบแกประชาชน และในขณะเดยวกน กฎหมายกเปนเครองมอใหแกการปกครองและการบรหารประเทศ

2. กฎหมายทเปนเครองมอในการปกครองนน ไดแก รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยซงเปนกฎหมายสงสด และกฎหมายรองลงมา คอ กฎหมายปกครอง และกฎหมายมหาชนอนๆ ทจะชวยใหการบรหารแผนดนบรรลผลตามเปาหมาย อนจะกอใหเกดความสงบเรยบรอย ความอยดกนด และความเปนธรรมในสงคมไทย

ความสมพนธระหวางกฎหมายกบรฐศาสตรวชากฎหมายหรอนตศาสตรมความสมพนธกบวชารฐศาสตรเพยงใดศาสตรทงสองตวตองพงพาอาศยกน คอรฐศาสตรจะสรางระบบและกลไกในกระบวนการนตบญญต

ของรฐ เพอออกกฎหมายใชบงคบแกประชาชน ในขณะเดยวกนกฎหมายกจะเปนกลไกสำาคญในการเมองการปกครองทจะใหอำานาจรฐในการออกกฎหมายภายใตความยนยอมของประชาชน

กฎหมายในฐานะเปนเครองมอในการปกครองวเคราะหวากฎหมายใดบางเปนเครองมอในการปกครอง และกฎหมายใดมความสำาคญสงสดในฐานะ

เปนเครองมอในทางปกครอง

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

19

กฎหมายทเปนเครองมอในการปกครองคอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย กฎหมายปกครองและกฎหมายมหาชนอนๆ

กฎหมายทมความสำาคญสงสดในฐานะทเปนเครองมอในการปกครองคอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

กฎหมายกบเศรษฐศาสตร1. เศรษฐศาสตรกบกฎหมายตางเปนวชาทางสงคมศาสตรทมความเชอมโยงกน เศรษฐศาสตรตองอาศย

ออกกฎหมายในการสรางความเปนธรรมใหแกสงคม และกฎหมายกตองอาศยหลกการในเศรษฐศาสตรมาประกอบการยกรางกฎหมาย

2. กฎหมายเปนเครองมอของรฐในการกำาหนดทศทางในดานเศรษฐกจของประเทศ และใชเปนกลไกควบคม ดแลระบบเศรษฐกจ รวมทงการสรางความเปนธรรมใหแกประชาชนทไมถกเอรดเอาเปรยบจากผประกอบธรกจ

ความสมพนธระหวางกฎหมายกบเศรษฐศาสตรกฎหมายและเศรษฐศาสตรมความสมพนธกนอยางไรกฎหมายมสวนเปนกลไกสำาคญในการควบคมระบบเศรษฐกจทงในระดบเศรษฐกจมหภาค คอระบบ

การเงนการคลงของประเทศและในระดบเศรษฐกจจลภาค คอกำากบดแลใหความเปนธรรมระหวางผประกอบการกบประชาชนผบรโภคสนคาและบรการ

กฎหมายกบการกำากบ ดแลระบบเศรษฐกจยกตวอยางกฎหมายทกำากบดแลเศรษฐกจมา 2 ฉบบกฎหมายทกำากบดแลระบบเศรษฐกจ คอ ประมวลรษฎากร พระราชบญญตวาดวยราคาสนคาและ

บรการ พ.ศ. 2542 พระราชบญญตศลกากร พทธศกราช 2469 พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 พระราชบญญตสถานสนเชอทองถน พ.ศ. 2518 พระราชบญญตหามเรยกดอกเบยเกนอตรา พทธศกราช 2475

กฎหมายกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย1. วทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนศาสตรทมนษยไดศกษา คนควา และพฒนา เพออธบายความเปน

ไปของธรรมชาตและปากฎการณตางๆ และนำามาใชประโยชนในดานตางๆ ใหแกมนษยจงตองมกรอบการใชประโยชนทเหมาะสมแกสภาพสงคม โดยอาศยกฎหมายเปนตวกำาหนดกรอบเพอใหสอดคลองกบวถชวตของคนในสงคม

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

20

2. เมอมเหตการณเรองใดทเกดผลกระทบตอสงคม กควรจะตองนำากฎหมายมาชวยควบคม กำากบดแล เพอชวยแกไขปญหาทเกดขน อนจะชวยใหเกดความสงบเรยบรอยในสงคม

ความสมพนธระหวางกฎหมายกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยกฎหมายมบทบาทตอวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางไรกฎหมายมบทบาทตอวทยาศาสตรและเทคโนโลยคอ1) ในดานการควบคมการศกษาคนควาและพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ใหอยใน

กรอบทไมเปนอนตรายตอมนษย และอยในกรอบของศลธรรมจรรยาอนกอใหเกดปญหาแกสงคม และ

2) ในดานการพสจนพยานหลกฐานในคดความ

กฎหมายกบการกำากบดแลผลกระทบตอสงคมอนเกดจากวทยาศาสตร และเทคโนโลยกฎหมายทกำากบดแลผลกระทบตอสงคมอนเกดจากวทยาศาสตรและเทคโนโลยยกตวอยางมา 2 ฉบบพระราชบญญตยา พ.ศ. 2510 พระราชบญญตโรคพษสนขบา พ.ศ. 2535 พระราชบญญตโรคตดตอ

พ.ศ. 2523 พระราชบญญตวตถออกฤทธตอจตและประสาท พ.ศ. 2518 พระราชบญญตเครองสำาอาง พ.ศ. 2535 พระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ. 2542 พระราชบญญตวทยคมนาคม พทธศกราช 2498 พระราชบญญตวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน พ.ศ. 2498 และพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 เปนตน

แบบประเมนตนเองหนวยท 4

1. การศกษาประวตศาสตรมสวนชวยในการศกษาวชากฎหมายเพราะวา ชวยใหเราเขาใจเหตผลของเรองราวทเกดขน

2. วชาประวตศาสตรมสวนเกยวของในการรางและปรบปรงกฎหมายคอ ใชประวตศาสตรมาประกอบการศกษาและพจารณาในการยกรางกฎหมาย

3. แนวความคดทวา “เมอประชาชนมอบอำานาจของตนใหรฐแลว รฐตองมหนาทในการใชอำานาจของรฐเพออำานวยประโยชน และกอใหเกดความมนคง ความผาสกแกประชาชน” ขอความนหมายถง ทฤษฎสญญาประชาคม

4. รฐธรรมนญ เปนกฎหมายทมความสำาคญสงสดในการบรหารราชการแผนดน5. ความสมพนธระหวางวชานตศาสตรกบรฐศาสตรนนเปรยบเทยบกนแลวจดวาเปน ลกษณะคแฝด6. กฎหมายกบเศรษฐศาสตรมความสมพนธกนคอ นำาหลกเกณฑในทางวชาเศรษฐศาสตรมาใชเปนหลก

การและเหตผลในการออกกฎหมาย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

21

7. กฎหมายฉบบทดแลสภาพคลองของการเงนของประเทศคอ พระราชบญญตธนาคารแหงประเทศไทย พ . ศ . 2485

8. กรณทเปนการพสจนหลกฐานในทางวทยาศาสตรเชน การพสจนสาเหตการตายของศพทพบ9. การทนกกฎหมายตองเรยนรศาสตรอนๆ นอกเหนอจากวชากฎหมายเพราะ ชวยทำาใหนกกฎหมาย

เขาใจศาสตรตางๆ และสามารถใชกฎหมายไดอยางมประสทธภาพ ใหความเปนธรรมไดดยงขน10. กรณทยงไมมกฎหมายใดทจะชวยลดผลกระทบตอคนไทยและมนษยชาตไดแก ภาวะเรอนกระจกบน

โลก

หนวยท 5 การใชเหตผลในทางกฎหมาย

1. การนำากฎหมายมาใชบงคบอาจมผลกระทบหรอเกดสภาพบงคบแกบคคล จำาเปนตองมการใหเหตผลในการใชบงคบกฎหมายทด เปนธรรม สมเหตผล หรอรบฟงได เพอใหเกดการยอมรบของสงคม และแกไขปญหาไดตรงกบสภาพปญหาทแทจรง ซงจะทำาใหกฎหมายนนบรรลวตถประสงคและประสบผล

2. เหตผลในกฎหมายสามารถวเคราะหไดจากเหตผลของผรางกฎหมาย ความเปนธรรมของตวกฎหมายนนเองและนำาผลการวเคราะหหาเหตผลในกฎหมายมาใชประโยชนในการใชกฎหมาย

3. การใชเหตผลในการวนจฉยคดเปนเรองสำาคญทจะชวยรกษาความเปนธรรมใหแกคความ โดยทฝายแพคดและสงคมยอมรบ การใชเหตผลในคดมอยในทกขนตอน ตงแตในการตอสคดของคความ การทำาคำาพพากษา การทำาความเหนแยงในคำาพพากษา และในการใหความเหนทางกฎหมายโดยทวไปดวย

ความสำาคญของเหตผลในทางกฎหมาย1. เหตผลของกฎหมายทดและเปนธรรมทมมาจากแนวความคดทางปรชญา โดยนกปรชญาและนกนต

ปรชญาไดพยายามพฒนาแนวความคดเกยวกบเหตผลในการตรากฎหมาย และการใชกฎหมายมาโดยตลอด เพอใหไดกฎหมายทดและเปนธรรมทสดแกสงคม

2. การใชเหตผลในทางกฎหมายทดมคณลกษณะสำา คญประการหนงคอ ความสมเหตผลในทางตรรกวทยา ซงชวยใหสามารถตรากฎหมายและนำากฎหมายมาใชในการแกไขปญหาไดตรงกบสภาพปญหาทแทจรง ไมเบยงเบนไป

3. การใหเหตผลในกฎหมายมความสำาคญ เนองจากเหตผลทด เปนธรรม สมเหตสมผล หรอรบฟงได กอใหเกดความเปนธรรมและการยอมรบของบคคลทเกยวของและสงคม และแกไขปญหาไดตรงกบสภาพปญหาทแทจรง ซงจะทำาใหกฎหมายนนบรรลวตถประสงคและประสบผล

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

22

ปรชญากบกฎหมายในปจจบนมการนำาหลกทฤษฎทางปรชญาใดมาใชในการใหเหตผลทางกฎหมายอยางไรแนวความคดคดทางนตปรชญาทยงคงใชอยในการใหเหตผลทางกฎหมายในปจจบน เชน แนวความคด

เกยวกบหลกนตรฐ (Legal State) ซงปจจบนมการใชเหตผลทางกฎหมายทเกยวกบการใชอำานาจของเจาหนาทของรฐวา เจาหนาทของรฐจะใชอำานาจในทางทลดรอนสทธและเสรภาพของเอกชนไดกตอเมอมกฎหมายใหอำานาจไวอยางชดเจนเทานน

ตรรกวทยากบกฎหมายการใชเหตผลในกฎหมายโดยใชหลกตรรกวทยามความสำาคญอยางไรการใชเหตผลในกฎหมายโดยใชหลกตรรกวทยามความสำาคญ เพราะทำาใหเหตผลทยกขนกลาวอางม

ความสมเหตผล และสามารถแกไขปญหาไดตรงตามสภาพของปญหาทแทจรง

แนวคดและความสำาคญของเหตผลในกฎหมายการใชเหตผลในกฎหมายทดมความสำาคญอยางไรการใชเหตผลในกฎหมายทดมความสำาคญ คอ สามารถอำานวยความยตธรรมแกผเกยวของไดตาม

ความเหมาะสมแกกรณ และเปนทยอมรบของบคคลทวไป

การวเคราะหหาเหตผลในกฎหมาย1. กฎหมายสรางขนโดยผรางกฎหมายดวยเหตผลหรอเจตนารมณอยางใดอยางหนง โดยผรางกฎหมาย

จะกำาหนดโครงสรางและกลไกของกฎหมาย และเขยนบทบญญตเพอใหกฎหมายบรรลเจตนารมณตามทไดมงหมายไว การจะหยงทราบเหตผลในกฎหมายจงสามารถกระทำาไดโดยการคนหาเหตผลของผรางกฎหมายไดทางหนง

2. เมอกฎหมายไดถกตราขนแลว นกกฎหมายฝายหนงเหนวาตวกฎหมายนนเองเปนสงแสดงเจตนารมณ หรอเหตผลในตวเอง การวเคราะหหาเหตผลของกฎหมายจงพจารณาไดจากความเปนธรรมของกฎหมายนนเอง

3. เหตผลในกฎหมายจะถกนำามาใชเมอมการใชกฎหมาย เมอผใชกฎหมายไดทำาการวเคราะหเพอหาเหตผลในกฎหมายไดโดยอาศยกระบวนการตางๆ แลว จะสามารถนำาเหตผลนนมาใชอธบายคำาวนจฉยของตนทงในการพจารณาคด และการใหความเหนทางกฎหมายโดยทวไปอยางสมเหตสมผลและมความเปนธรรม

เหตผลของผรางกฎหมายการวเคราะหหาเหตผลของผรางกฎหมายมประโยชนในการใชเหตผลในกฎหมายอยางไร

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

23

การวเคราะหหาเหตผลของผรางกฎหมายมประโยชนในการใชเหตผลในกฎหมายเพราะจะทำาใหวนจฉยคดไดตรงตามเจตนารมณของกฎหมาย มใชเปนเหตผลทผใชกฎหมายนกคดขนเอง

ความเปนธรรมของกฎหมายการวเคราะหหาเหตผลจากความเปนธรรมของกฎหมายสามารถพจารณาไดจากสงใดการวเคราะหเหตผลจากความเปนธรรมของกฎหมาย สามารถพจารณาไดจากตวบทบญญตของ

กฎหมายนนเองตามทฤษฎอำาเภอการณ อยางไรกด ในการใชกฎหมาย นกกฎหมายสวนใหญมกพจารณาประกอบกบเหตผลของผรางกฎหมายและหลกการตความกฎหมายตางๆดวย

การนำาผลการวเคราะหหาเหตผลในกฎหมายมาใชประโยชนเหตผลในกฎหมายทวเคราะหไดสามารถนำามาใชไดเฉพาะในการพจารณาคดหรอไมเหตผลในกฎหมายทวเคราะหไดไมเพยงสามารถใชไดในการพจารณาคดเทานน แตสามารถนำาไปใชใน

การใหความเหนทางกฎหมายของนกกฎหมายโดยทวไปได

เหตผลในการวนจฉยคดและการใหความเหนทางกฎหมาย1. เมอบคคลมขอพพาททางกฎหมายตอเสนอคดตอศาลเพอใหมการวนจฉยชขาด คความแตละฝาย

ตางมสทธยกเหตผลทตนเหนวาดทสดในการตอสคดเพอโนมนาวใหศาลเหนวาฝายตนสมควรชนะคด

2. ประเทศไทยเปนระบบทใชประมวลกฎหมาย (Civil Law) ตามหลกแลวตองพจารณาขอกฎหมายตามตวบทกฎหมายโดยไมจำาเปนตองยดถอแนวคำาพพากษาหรอคำาวนจฉยเปนบรรทดฐาน อยางไรกด ในทางปฏบต คำาพพากษาทมการใชเหตผลทด สมเหตสมผล และเปนธรรม สามารถนำามาเปนแนวทางในการใชเหตผลในกฎหมายไดในกรณทมขอเทจจรงคลายคลงกน

3. การใหเหตผลในการเขยนคำาพพากษาหรอการใหความเหนทางกฎหมาย มหลกการซงตองคำานงถงหลายประการ เชนหลกหรอทฤษฎกฎหมาย หลกการรางกฎหมาย หลกการตความกฎหมายและการอดชองวางกฎหมาย และหลกอนๆ เชน หลกตรรกวทยา สามญสำานก และศลธรรมเปนตน

4. ในองคคณะผพจารณาคดหรอผใหความเหนทางกฎหมายอาจมผไมเหนดวยกบความเหนของอกฝายหนง ซงเปนฝายขางมาก กฎหมายใหสทธฝายขางนอยในการแสดงความเหนแยง เพอประโยชนในการทบทวน หรอตรวจสอบคำาพพากษา หรอความเหนทางกฎหมายของฝายขางมาก

เหตผลในการตอสคดการใชเหตผลในการตอสคดมหลกเกณฑเชนเดยวกบการใชเหตผลในทางกฎหมายอนหรอไม

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

24

การใชเหตผลในการตอสคดมหลกเกณฑเชนเดยวกบการใชเหตผลในทางกฎหมายอน เพราะเปนการใชกฎหมายเพอรกษาสทธและเสรภาพของบคคลซงเปนคกรณ จงตองมความสมเหตสมผล เปนธรรม และสามารถจงใจใหผอานคลอยตามได

แนวบรรทดฐานแหงคำาพพากษาในประเทศไทยสามารถยดแนวบรรทดฐานแหงคำาพพากษาในการใชเหตผลทางกฎหมายไดหรอไมเนองจากประเทศไทยเปนประเทศในระบบกฎหมายซวลลอว หรอระบบประมวลกฎหมายจงไมจำาเปน

ตองยดแนวคำาพพากษาเปนบรรทดฐานในการใชเหตผลทางกฎหมายอยางไรกดคำาพพากษาทมการใชเหตผลทด สมเหต สมผลและเปนธรรมสามารถนำามาใชเปนแนวทางในการใชเหตผลในกรณทมขอเทจจรงคลายคลงกนไดในทางปฏบต

เหตผลในการเขยนคำาพพากษาและความเหนทางกฎหมายการหาเหตผลทดมนำาหนกมาอธบายใหผเกยวของยอมรบนบถอได จะตองคำานงถงหลกเกณฑหรอ

เครองมอทางกฎหมายทสำาคญอยางใดการหาเหตผลทด มนำาหนก มาอธบายใหผเกยวของยอมรบนบถอได จะตองคำานงถงหลกเกณฑหรอ

เครองมอทางกฎหมายทสำาคญดงตอไปน คอ1) หลกหรอทฤษฎกฎหมาย2) หลกการรางกฎหมาย3) หลกการตความกฎหมายและการอดชองวางกฎหมาย4) หลกอนๆ เชน หลกตรรกวทยา สามญสำานก หรอศลธรรม

การเขยนความเหนแยงในคำาพพากษาหรอการใหความเหนทางกฎหมายการทำาความเหนแยงมประโยชนอยางไรการทำาความเหนแยงมประโยชนในการทำาคำาพพากษาหรอความเหนทางกฎหมาย โดยเปนการเปด

โอกาสใหผใชกฎหมายมการพจารณาเรองนนๆ อยางรอบดาน และเลอกใชเหตผลทางกฎหมายทเหนวาเหมาะสมและเปนธรรมมากทสด

แบบประเมนตนเองหนวยท 5

1. เหตทกฎหมายจำาเปนตองมเหตผลทดคอ เพอใหกฎหมายนนเปนทยอมรบของสมาชกในสงคม2. เหตผลทดควรมลกษณะดงน (1) เปนธรรม (2) รบฟงได (3) สมเหตสมผล (4) มขอเทจจรงสนบสนนท

หนกแนน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

25

3. หลกปรชญาชวยในการใชกฎหมายมเหตผลทดคอ เปนเหตผลทมความเปนธรรมตามยคสมย4. หลกตรรกวทยาชวยใหกฎหมายมเหตผลทดคอ (1) เปนเหตผลทมความสมเหตสมผล (2) สอดคลองกบ

ความเหนของนกปรชญา (3) เปนเหตผลทมความเปนธรรมตามยคสมย (4) สอดคลองกบวถชวตของสมาชกในสงคม

5. การวเคราะหหาเหตผลของกฎหมายสามารถศกษาไดจาก (1) ผรางกฎหมาย (2) การอภปรายในสภา (3) บนทกหลกการและเหตผล (4) รายงานการประชมพจารณารางกฎหมาย

6. การคนหาเหตผลของกฎหมายตามทฤษฎอำา เภอการณคอการหาเหตผลจาก ตวบทบญญตของกฎหมายนนเอง

7. การคนหาเหตผลเพอสรางความเปนธรรมควรพจารณาจากเหตผลของ ผรางกฎหมายประกอบกบตวบทบญญตของกฎหมาย

8. ผทสามารถใชเหตผลในทางกฎหมายไดคอ ทกคนทใชกฎหมาย9. ในการพจารณาของศาลไทย ศาลไมตองผกพนตามแนวคำาพพากษาเพราะประเทศไทยเปนระบบ

ประมวลกฎหมาย10. การใหเหตผลในการเขยนคำาพพากษาควรคำานงถงหลก (1) หลกศลธรรม (2) ทฤษฎกฎหมาย (3) หลก

ตรรกวทยา (4) หลกการตความกฎหมายและการอดชองวาง11. กฎหมายทมการตราโดยมเหตผลทดมประโยชนคอ ทำาใหกฎหมายสามารถอำานวยความเปนธรรมได

เหมาะแกกรณ12. เหตผลทดในการใชกฎหมายมทมาจากหลกการคอ (1) ศลธรรม (2) ปรชญา (3) นตปรชญา (4)

ตรรกวทยา13. การศกษารายงานการประชมสภาในการพจารณารางกฎหมายเปนการคนหา เหตผลในลกษณะ

เหตผลของผรางกฎหมาย14. การทำาความเขาใจกฎหมายจากเนอความของกฎหมายเปนการหาเหตผลในลกษณะ เหตผลของตว

กฎหมายนนเอง15. การคนหาเจตนารมณของกฎหมายทนกกฎหมายสวนใหญเหนวาเปนวธทดคอ (1) คนหาจากผราง

กฎหมาย (2) คนหาจากตวกฎหมายนนเอง (3) คนหาจากความเหนของนกวชาการ (4) คนหาจากหลกการตความกฎหมายทวไป

16. การใชเหตผลในทางกฎหมายสามารถปรากฏไดใน (1) การตอสคด (2) คำาพพากษาของศาล (3) บทบญญตของกฎหมาย (4) การใหความเหนทางกฎหมาย

17. ลกษณะเฉพาะของศาลในระบบซวลลอว ศาลไมตองผกพนตามแนวบรรทดฐาน18. การใหเหตผลในการใหความเหนทางกฎหมายควรคำานงถงหลกในเรอง (1) หลกศลธรรม (2) หลก

ตรรกวทยา (3) หลกการรางกฎหมาย (4) หลกหรอทฤษฎกฎหมาย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

26

หนวยท 6 กฎหมายกบการพฒนาสงคม

1. สทธและเสรภาพของบคคลจะมหลกประกนใหมนคงอยไดกตองอาศยกฎหมายเปนสงสำาคญ2. กฎหมายกบสงคมเปนสงทมความสมพนธกนอยางใกลชด การทจะควบคมสงคมไดยอมอาศยกฎหมาย

เขามาชวย3. ในกรณทสงคมจะพฒนาไดอยางมประสทธภาพ ยอมตองอาศยกฎหมาย สงคมจะเปลยนแปลงไปได

อยางมนคง4. กฎหมายมความจำาเปนตองตราออกมาควบคกบสงคมยควทยาศาสตร เทคโนโลย เพอควบคมการใช

เทคโนโลยในทางทถกทควร

กฎหมายกบหลกประกนสทธเสรภาพ1. มนษยตองมสทธตางๆ อยางทมนษยมกน และจะตองมอยอยางเทาเทยมกน ไมถกกดกน การจำากด

สทธจะมไดแตกฎหมายเทานน2. ประเทศไทยไดกำาหนดหลกประกนสทธ เสรภาพของปวงชนชาวไทยไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณา

จกรไทย ซงเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ3. การใชสทธและเสรภาพของมนษยในสงคมจะตองมกฎหมายควบคมเสมอ

สทธมนษยชนสทธมนษยชนหมายถงอะไรสทธมนษยชนหมายถง สทธความเปนมนษยหรอสทธในความเปนคน อนเปนสทธตามธรรมชาตของ

มนษยทกคนทเกดมากมสทธตดตวมาตงแตเกด

หลกประกนสทธ เสรภาพตามกฎหมายรฐธรรมนญรฐธรรมนญไดกำาหนดขอบเขตการใชสทธและเสรภาพของบคคลไวเพยงใดรฐธรรมนญไดกำาหนดขอบเขตการใชสทธและเสรภาพของบคคลไววา บคคลจะใชสทธและเสรภาพตาม

รฐธรรมนญเพอลมลางการปกครองระบบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข หรอเพอใหไดมาซงอำานาจในการปกครองประเทศ โดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญมได

กฎหมายกบสงคมกฎหมายกบสงคมมความสมพนธกนอยางไร

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

27

กฎหมายเปนสงสำาคญสำาหรบสงคม ซงกฎหมายจะตองเกดขนเสมอพรอมกนไปกบการเปลยนแปลงของสงคม ซงหากมการเปลยนแปลงไปในทางชวราย กฎหมายจะตองเขาไปควบคมสงคมนนใหด เมอสงคมไดเปลยนแปลงไปกตองมการแกไขกฎหมายใหทนตอเหตการณนน กฎหมายจงไดออกมาตามการเปลยนแปลงในทางสงคม ลกษณะของกฎหมายจงตองบญญตโดยคำานงถงการเปลยนแปลงของสงคมในอนาคตจงจะถอวาเปนกฎหมายทด

กฎหมายกบการควบคมสงคม1. กฎหมายมความสำาคญตอความสงบเรยบรอยในสงคมเปนอยางยง เพราะกฎหมายสามารถควบคม

สงคมใหตกอยในความสงบเรยบรอยได2. ความเปนธรรมในสงคมจะมไดตองอาศยความถกตองของกฎหมายเทานน3. ปญหาทกปญหาทางสงคมสามารถแกไขใหยตไดดวยกฎหมาย

กฎหมายกบความสงบเรยบรอยของสงคมกฎหมายเกยวของกบความสงบเรยบรอยของสงคมอยางไรในแตละสงคมยอมจะตองมกฎระเบยบ วนย ทงนเพอใหสงคมนนมความสงบเรยบรอยได กฎ ระเบยบ

วนย เชนวานจะตองมสภาพบงคบในสงคมนนได จงจะทำาใหสงคมมความสงบเรยบรอย กรณทจะใหมสภาพบงคบไดจะตองตราขนเปนกฎหมาย เมอไดตรากฎหมายขนมาแลว ผทไมปฏบตตามบทกฎหมายนนยอมเปนผกอความไมเรยบรอยขน กจะตองถกลงโทษไมวาจะเปนทางแพงหรออาญา ความสงบเรยบรอยกยอมจะมขนได

กฎหมายกบความเปนธรรมในสงคมเมอความไมเปนธรรมในสงคมเกดขนจะแกไขดวยกฎหมายอยางไร เพราะอะไรสงคมทขาดความเปนธรรม การทจะแกไขตองออกกฎหมายมาแกไขเปลยนแปลงสงไมเปนธรรมนน

เพราะกฎหมายมสภาพบงคบ สามารถออกกฎหมายใหยกเลกหรอเปลยนแปลงการกระทำานนเสย ความเปนธรรมในสงคมนนกจะเกดขน

กฎหมายกบการแกปญหาในสงคมกฎหมายชวยแกไขปญหาทางสงคมอยางไรเมอสงคมนนเกดความขดแยงยากทจะประสานใหเกดความสามคคกนไดวธการทจะขจดปญหาในทาง

สงคมไดจะตองอาศยกฎหมายเปนสำาคญเพราะหากมกฎหมายบญญตในปญหานนไวอยางไรแลวกตองปฏบตการใหเปนไปตามกฎหมายหรอบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายนน ปญหาขอขดแยงกเปนอนยตได หากมปญหาขนแตยงไมมกฎหมายบญญตไวโดยชดแจง กสามารถตรากฎหมายเพอขจดปญหานนใหเสรจสนไปโดยปฏบตตามกฎหมาย กฎหมายจงมความสำาคญทสามารถแกปญหาในสงคมได

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

28

กฎหมายเกยวกบการพฒนาสงคม1. การพฒนาการเมอง จะตองตราบทกฎหมายหรอระเบยบแบบแผนตางๆ ใหชดเจน เพอใหนกการ

เมองไดมการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมนนอยางมสภาพบงคบได2. การทจะพฒนาระบบเศรษฐกจแบบเสรไดตองอาศยการออกกฎหมายมาบงคบเปนสำาคญ3. การออกกฎหมายเพอพฒนาสงคมสงแวดลอมนนจะตองคำานงถงการพฒนาคนและจตใจของคนดวย

กฎหมายกบการพฒนาการเมองรฐจะตองพฒนาทางการเมองอยางไรตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดกำาหนดวา รฐตองจดใหมแผนพฒนาการเมอง จดทำา

มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของผดำารงตำาแหนงทางการเมอง ขาราชการ และพนกงาน หรอลกจางอนของรฐ เพอปองกนการทจรตและประพฤตมชอบ และเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตหนาท (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 40)

กฎหมายกบการพฒนาเศรษฐกจกฎหมายมสวนเกยวของในการพฒนาเศรษฐกจแบบเสรอยางไรในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศทบรรลเปาหมายได ตองอาศยและเกยวของกบกฎหมายทงสน

เพราะหากไมมกฎหมายบงคบ การพฒนาเศรษฐกจกไมอาจจะกระทำาไดสำาเรจ และหากกฎหมายใดทมอยเปนการขดตอการพฒนาเศรษฐกจแบบเสร กตองยกเลกกฎหมายฉบบนนเสย หรออาจจะมการแกไขกฎหมายนนใหสอดคลองกบการพฒนาเศรษฐกจแบบเสรกได

กฎหมายกบการพฒนาสงคม สงแวดลอมการพฒนาคนตองอาศยกฎหมายใหมการพฒนาทางดานใด จงจะทำาใหสงคมมความสงบสขการพฒนาคนควรจะตองมกฎหมายใหมการพฒนาทางดานจตใจ เพราะตามหลกในการดำาเนนชวต

และการดำารงประเทศ จะตองอาศยจตใจของคนเปนสำาคญ โดยจะตองพฒนาทางจตใจของคนในสงคมใหมธรรมะหรอใหมคณธรรม ทำาแตความด เพอใหจตใจมความสงบ กจะทำาใหสงคมมความราบรนมความสงบสข

กฎหมายกบสงคมยควทยาศาสตรและเทคโนโลย1. การทจะพฒนาวทยาศาสตรใหไปสความสำาเรจได ตองอาศยการตรากฎหมายขนมาเพอใหมสภาพ

บงคบได2. การทำาธรกรรมทางอเลคทรอนกสจะใหมผลบงคบกนได จะตองมกฎหมายรบรอง3. การวจยทางวทยาศาสตรจะบรรลเปาหมายและความสำาเรจได ตองอาศยกฎหมายเปนสำาคญ

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

29

4. การทจะไมใหมการทำาลายสงแวดลอม กตองตราเปนกฎหมายบงคบ จงจะมโอกาสสมฤทธผลได

กฎหมายกบงานดานวทยาศาสตรขณะนมกฎหมายอะไรบางทเกยวกบงานดานวทยาศาสตรในขณะนมกฎหมายทเกยวของกบงานดานวทยาศาสตรอย 2 ฉบบ คอ1) พระราชบญญตพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย พ.ศ. 25342) พระราชบญญตพฒนาระบบมาตรวทยาแหงชาต พ.ศ. 2540

กฎหมายกบคอมพวเตอรในปจจบนมกฎหมายเกยวกบงานดานคอมพวเตอรอยางไรมกฎหมายอย 2 ลกษณะดวยกน คอ1) กฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส ซงไดแก พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทาง

อเลกทรอนกส พ.ศ. 25442) กฎหมายวาดวยการประกอบธรกจขอมลเครดต ซงไดแก พระราชบญญตการประกอบธรกจ

ขอมลเครดต พ.ศ. 2545

กฎหมายกบการวจยทางวทยาศาสตรในกรณทจะพฒนาการวจยทางวทยาศาสตรใหประสบความสำาเรจตอไปนน ควรจะตองทำาอยางไรหากมการพฒนาใหมการวจยทางวทยาศาสตรใหสำาเรจตอไปนน จะตองมการเปลยนแปลง แกไข

กฎหมายใหมผลรองรบความกาวหนาในการพฒนานน

กฎหมายกบสงแวดลอมในอนาคตสงแวดลอมททำาใหสงคมเกดความเปลยนแปลงในอนาคตจะอาศยกฎหมายไดอยางไรสงแวดลอมททำาใหสงคมเปลยนแปลงในอนาคตซงรฐบาลจะตองเขาควบคม จำาเปนทรฐจะตองออก

กฎหมายเกยวกบสงคมและสงแวดลอมน ทำาการควบคมและหามกระทำาหรอใหกระทำาเพอไมใหสงคมตองกระทบ กระเทอนตอไปอก

แบบประเมนตนเองหนวยท 6

1. การพฒนาสงคมจะเกดผลสำาเรจไดตองอาศย กฎหมาย2. สทธและเสรภาพของบคคลจะมอยในสงคมไดนนตองอาศย กฎหมาย รองรบ3. สทธมนษยชนหมายถง สทธความเปนมนษย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

30

4. ในเรองทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดกำาหนดสทธ และเสรภาพของปวงชนชาวไทยไว ไดแก เสรภาพในการวจยทางวมทยาศาสตร

5. กฎหมายไดพฒนาขนมาจาก ระเบยบทใชในสงคม6. กฎหมายทตราขนเพอประโยชนของคนกลมใดกลมหนงจะเปนลกษณะ กฎหมายทขาดความเปนธรรม7. เหตทการแกปญหาในสงคมจะตองอาศยกฎหมาย เพราะกฎหมายมสภาพบงคบใช8. การทจะพฒนาระบบเศรษฐกจแบบเสรไดสำาเรจ ตองใหรฐเปลยนแปลงกฎหมาย9. การทจะเปนนกปกครองบานเมองทด นกปกครองจะตองม ธรรมะประจำาใจ10. การทำาธรกรรมทางอเลคทรอนกสจะเกดผลเปนความสำาเรจไดตองอาศย กฎหมายทบญญตขน11. สงททำาใหสงคมมระเบยบไดคอ คำาสงของผมอำานาจปกครองประเทศสงสด12. สทธของคนหมายความวา ประโยชนทจะพงมพงไดแกทกคนตามหลกธรรมชาต13. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยประกาศความเปนมนษยของชนชาวไทยไววา องคกรของรฐทก

องคกรทใชอำานาจตองคำานงถงศกดศรความเปนมนษย และเสรภาพตามรฐธรรมนญ14. กฎหมายทจะควบคมสงคมไดจะตองมลกษณะ มสภาพบงคบได15. การทจะใหสงคมมความสงบเรยบรอยไดตองอาศย กฎหมาย16. กฎหมาย เปนบทบาทสำาคญทจะสรางความเปนธรรมใหแกสงคมได17. เมอสงคมเกดปญหาขดแยงรนแรงขนจะตองอาศย กฎหมายในการแกไขปญหานน18. นโยบายของรฐตามรฐธรรมนญนนไดกลาวถงดานการเมองวา (ก) รฐจะตองจดใหมแผนพฒนาการ

เมอง (ข) รฐจะตองจดทำามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของผดำารงตำาแหนงทางการเมอง19. ตามรฐธรรมนญใหรฐจะตองสนบสนนเศรษฐกจแบบ เสร โดยอาศยกลไกตลาดกำากบ ดแลใหมการ

แขงขนแบบเปนธรรม20. การทจะไมใหมการทำาลายสงแวดลอมนนจะทำาไดโดย ออกเปนกฎหมายบงคบ

หนวยท 7 การศกษา คนควา และวจยทางนตศาสตร

1. การศกษาทางนตศาสตร เปนการเรยนรอยางหนงทตองอาศยขนตอนตางจากการเรยนรวชาอน เนอง จากเปนวชาทตองมการประเมนสงทผเรยนมอย อาท ดานกายภาพ ดานจตวทยา ดานศกยภาพ เปนตน นอกจากนน ตองมวธการศกษาในชนเรยนในกรณศกษาการศกษาในระบบปด หรอมวธการในการศกษาดวยตนเองในกรณทเปนการเรยนในระบบเปด เชน การศกษาทางไกล ซงผเรยนตองมสอในการศกษา คอ ตำาราและหนงสอตางๆ รวมถงการไดรบการสอนเสรมและการศกษาเปนกลม สงทสำาคญสดทายคอ วธตอบปญหาและขอสอบกฎหมาย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

31

2. การคนควาทางนตศาสตร เปนวธการทคนหาแหลงทมาของความรดานตางๆ ทางดานนตศาสตรและศาสตรความรอนทนำามาใชผสมผสานกบความรทางดานกฎหมาย เปนการคนควาจากแหลงขอมลปฐมภมและขอมลทตยภม โดยผานสอการศกษา เชนคนควาจากตำาราจากหองสมด อาจารยหรอบคคลทเปนทยอมรบในทางวชาการ รวมทงการสงเกตจากวธปฏบตจรง นอกจากน แหลงคนควาทสำาคญทสดคอระบบเครอขายอนเตอรเนต ซงผเรยนตองมเทคนคในการคนหา และทราบเวบไซตหรอแหลงทอยทสำาคญตางๆ

3. การวจยทางนตศาสตร เปนการคนหาความรหรอคำาตอบทางกฎหมายของแตละปญหาทมความนาเชอถอ โดยมวธการวจยหรอทเรยกวา วทยวธ ทใชเปนหลกในการทำาวจย การวจยทางนตศาสตรจำาเปนตองอาศยขอมลจากตวบทกฎหมาย คำาพพากษา และตำาราตางๆ โดยสามารถทำาไดทงในเชงคณภาพและเชงปรมาณ ในการศกษาชนปรญญาตรจะไมเนนการทำาวจย แตผเรยนควรทราบไวเปนความรเบองตนเพอเปนแนว หรอเพอการศกษาในระดบบณฑตศกษาตอไป

7.1 การศกษาทางนตศาสตร1. ในการศกษาทางนตศาสตร ผเรยนตองประเมนสงทผเรยนมอยกอนทจะศกษา สงเหลานคอความพรอม

ดานกายภาพ ดานจตวทยา ดานอารมณ ดานสงคม รวมทงดานการเงน เพอใหการใชทรพยากรหรอสงทผเรยนมอยดงกลาวเปนไปอยางมประสทธผล โดยคำานงถงลำาดบความสำาคญ

2. วธการศกษาทางนตศาสตรมทงการศกษาในชนเรยนในกรณการศกษาในระบบปด หรอการศกษาดวยตนเองในกรณทเปนการเรยนในระบบเปด เชนการศกษาทางไกล ซงทงสองวธผเรยนตองมสอในการศกษาคอ ตำาราและหนงสอตางๆ มการเตรยมตวกอนศกษา และมการทบทวนหลงการศกษา โดยอาจกระทำาดวยตนเองหรอศกษาเปนกลม ซงรวมถงการไดรบการสอนเสรมในระบบเปดดวย

3. โดยทวไป วธตอบปญหาและขอสอบกฎหมายนยมใชแบบอตนยในสองรปแบบ คอ อธบายหลกกฎหมาย และทเปนปญหาสมมตหรอตงเปนตกตา สวนในสถานศกษาบางแหง อาจมขอสอบแบบ ปรนยและอตนยผสมกน การตอบขอสอบจงตองมหลกเกณฑในการตอบขอสอบกฎหมาย

7.1.1 การประเมนสงทผเรยนมอยอธบายวาในการศกษาทางนตศาสตร ผเรยนตองประเมนสงทผเรยนมอยกอนทจะศกษาอยางไรการทผเรยนตองประเมนสงทผเรยนมอยกอนทจะศกษาคอ การพจารณาความพรอมดานกายภาพ ดาน

จตวทยา ดานอารมณ ดานสงคม รวมทงดานการเงน เพอใหการใชทรพยากรหรอสงทผเรยนมอยดงกลาวเปนไปอยางมประสทธผล

7.1.2 วธการศกษาอธบายวธการศกษาตวบทกฎหมาย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

32

วธการศกษาตวบทกฎหมายจะตองมความเขาใจมากกวาการทองจำา การอานตวบทกฎหมายนนตองอานแลวขดเสนใตถอยคำาสำาคญ ไมตองกลววาประมวลกฎหมายหรอตวบทกฎหมายจะดไมเรยบรอยหรอสกปรกเมอมการขดเสนใตแลวหากไมเขาใจอยางชดแจงหรอยากตอการเขาใจ ผเรยนตองอาศยหลกการบนทกยอขยายความเอาไว โดยอาจไดมาจากเอกสารการสอนหรอมาตราในตวบทกฎหมายทเกยวโยง หรอพพากษาศาลฎกาทพพากษาตความถอยคำานนไวแลว โดยใหบนทกยอในตวบทกฎหมายนน หากเนอทไมเพยงพอใหใชกระดาษเปลาทำาเปนบนทกตอ

7.1.3 การตอบปญหาและขอสอบกฎหมายอธบายวธการเขยนตอบขอสอบแบบอตนยตองมหลกกฎหมายทเกยวของกบปญหานน ตองวนจฉยปญหาโดยปรบขอเทจจรงเขากบหลกกฎหมาย

และสดทายคอ การสรปคำาตอบ

7.2 การคนควาทางนตศาสตร1. แหลงสะสมตวบทกฎหมาย เอกสารการสอน ตำารา และวรรณกรรมกฎหมายทกประเภททดทสด

ไดแก หองสมดกฎหมาย ผเรยนนตศาสตรจะตองเขาหองสมดกฎหมายเพอศกษาการคนหาเอกสารทตองการ ทงจากบตรรายการและเครองมอสบคนตางๆ รวมถงฐานขอมลทางคอมพวเตอร ซดรอม อนเทอรเนต และอาจเปนวธการสบคนและยมเอกสารระหวางหองสมดกฎหมาย

2. การคนควาขอมลกฎหมายจากบคคลอน อาจเปนกรณการสอนเสรม ซงเปนวธคนควาจากอาจารยทไปสอนเสรมและพบปะนกศกษาหรอผเรยนเปนคราวๆ หรอกรณการแลกเปลยนขอมลกบกลมเพอน หรอเปนกรณทไดรบคำาแนะนำาจากผทเปนทยอมรบในวงการกฎหมาย

3. การคนควาขอมลทางกฎหมายโดยการสงเกตและฝกปฏบต อาจโดยการสงเกตจากสถานการณทเปนจรง เชน การพจารณาในศาล หรอศาลจำาลอง และ การฝกงานในหนวยงานทเกยวกบกฎหมาย

4. การคนควาขอมลทางกฎหมายในเครอขายอนเทอรเนต เปนแหลงสำาคญในการคนควาทางกฎหมาย การคนหาจงตองอาศย Internet Search Engine เพอคนหาเวบไซต แหลางขอมลทเกยวของและแหลงขอมลทเชอมตอทเกยวของ (Links)

7.2.1 การคนควาขอมลกฎหมายจากหองสมดอธบายหนาทและวตถประสงคของหองสมดกฎหมายหนาทและวตถประสงคของหองสมดกฎหมายคอ เพอการศกษา เพอใหความรและขาวสาร เพอการ

คนควาวจย และเพอความจรรโลงใจ

7.2.2 การคนควาขอมลกฎหมายจากบคคลอน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

33

อธบายวธการคนควาขอมลกฎหมายจากบคคลอนอาจเปนกรณสอนเสรม ซงเปนวธคนควาจากอาจารยทไปสอนเสรม หรอกรณแลกเปลยนขอมลกบกลม

เพอน หรอเปนกรณทไดรบคำาแนะนำาจากผทเปนทยอมรบในวงการกฎหมาย

7.2.3 การคนควาขอมลกฎหมายจากการสงเกตและฝกปฏบตอธบายการฝกงานในสำานกงานกฎหมายวามลกษณะงานอยางไรผเรยนจะไดฝกในลกษณะทคอยชวยเหลอ หรอภายใตการควบคมมอบหมายของทนายความทดแลผ

เรยนทไปฝกหดจะทำางานดานการคนควาขอกฎหมายตางๆ คนคำาพพากษาฎกา ทำาความเหนตางๆ รางเอกสารตางๆ เชน หนงสอทวงหน หนงสอบอกกลาว คำารอง หรอคำาฟอง เปนตน

7.2.4 การคนควาขอมลกฎหมายจากเครอขายอนเทอรเนตอธบายวธการใชขอมลทไดจากอนเทอรเนตทสำาคญการใชขอมลทไดจากอนเทอรเนต ตองตรวจสอบความถกตอง ความนาเชอถอของขอมลทไดมากอนนำา

ไปใช

7.3 การวจยทางนตศาสตร1. การวจยเปนกระบวนการคนควาหาความร ความเขาใจในสงหรอปรากฏการณทเปนเปาหมายของการ

ศกษาเพอใหเกดผลทเชอมนได2. วธการวจยทางนตศาสตรเปนกระบวนการศกษาจากปญหากฎหมาย โดยนำาขอมลจากตวกฎหมาย

บทความ คำาพพากษา หลกกฎหมายตางประเทศมาเปรยบเทยบ วเคราะหกบปญหาหรอหวขอทตงขน โดยไมใชวธการทางสถต แลวสรปลงทายดวยขอเสนอแนะวาควรมการแกไข กฎหมายทมอยใหครอบคลม หรอมการตรากฎหมายขนใหม นอกจากนน วธการวจยทางนตศาสตรยงรวมถงกระบวนการศกษาปญหากฎหมาย โดยไดขอมลจากความจรง โดยธรรมชาตมการเกบขอมล และนำาวธการทางสถตมาวเคราะหเพอประมาณคา วเคราะหกบปญหาทตงขนแลวสรปวาควรมการแกไข ปรบปรงกฎหมาย หรอปญหาทตงขนอยางไร ตามทไดตงในสมมตฐานไว

3. การวจยทางนตศาสตรมประโยชนตอการพฒนาการวทยาการทางกฎหมาย และเปนการถายทอดประสบการณจากคนรนหนงไปยงอกรนหนง

7.3.1 ลกษณะทวไปของการวจยการวจยทางนตศาสตร หากแบงตามสาขาวชาการจะเปนการวจยดานใดการวจยทางนตศาสตร เปนการวจยดานสงคมศาสตร

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

34

7.3.2 วธการวจยทางนตศาสตรการวจยทางนตศาสตรโดยทวไปมกรณใดบางโดยทวไปแลวการวจยทางนตศาสตรในเบองตนม 2 กรณ คอ กรณแรก ศกษาจากปญหากฎหมายนำา

ขอมลจากตวกฎหมาย บทความ คำาพพากษา หลกกฎหมายตางประเทศ มาเปรยบเทยบ วเคราะหกบปญหาหรอหวขอทตงขน โดยไมใชวธการทางสถต แลวสรปลงทายดวยขอเสนอ กบกรณทสอง ศกษาปญหากฎหมายโดยไดขอมลจากความจรงโดยธรรมชาตหรอขอมลปฐมภม มการเกบขอมล และวธการทางสถตมาวเคราะหเพอประมาณคา วเคราะหกบปญหาทตงขนแลวสรป

7.3.3 ประโยชนทไดรบจากการวจยทางนตศาสตรการวนจฉยทางนตศาสตรมประโยชนอยางไร อธบายมา 3 ประการ1) พฒนากฎหมายทจะมผลกระทบตอการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเมองของประเทศ2) เปนการถายทอดประสบการณจากนกกฎหมายรนหนงไปยงนกกฎหมายอกรนหนง ซงเปนวธการท

นกกฎหมายจะไดเพมพนวทยาการความร และความสามารถ3) ชวยใหคนพบทฤษฎ หรอแนวคดทางกฎหมายใหมทนำามาปรบใชกบสภาพสงคมปจจบนท

เปลยนแปลงตลอดเวลา

แบบประเมนตนเองหนวยท 7

1. ในการศกษาทางนตศาสตร ผเรยนตองมสงเหลาน (ก) แรงจงใจในการเรยนร (ข) การตดตอและรวมมอกบเพอนๆ (ค) ความเปนผตนตว (ง) ความอดทนตอสงทกำากวม

2. ในการศกษาทางนตศาสตร ผเรยนตองมความอดทนตอสงทกำากวมหมายความวา (ก) ตองคดในปญหาตางๆ (ข) ตองมการตความในเรองตางๆ (ค) ตองอธบายและโตแยงในความคด

3. กฎหมายครอบครวเรองอายสมรสวาชายหญงตองมอายทาใด มศาสตรทเกยวของคอ นตศาสตร เศรษฐศาสตร ประชากรศาสตร ศาสนศาสตร รฐศาสตร

4. กฎหมายครอบครวเรองอายสมรสวาชายและหญงตองมอายเทาใด มศาสตรทเรยกวา”ประชากร ศาสตร” เกยวของคอ เปนการกำาหนดอตราการเพมและลดของพลเมอง

5. วธศกษาตวบทกฎหมายทด จะตองทำาในสงตอไปรคอ (ก) อานแลวขดเสนใตคำาตางๆ (ข) บนทกยอขอความ (ค) ศกษาคำาพพากษาฎกาทตความถอยคำาตางๆ (ง) ศกษามาตราอนทเกยวโยงกน สวนเรองการทองจำาใหไดมากทสดนน ไมคอยมความจำาเปน

6. การศกษาตวบทกฎหมายทด ไมควรใชการทองจำาใหไดทกมาตรา โดยคดวาจะทำาใหตอบขอสอบไดมากทสด

7. ในการตอบขอสอบนตศาสตรแบบอตนยนน อยาเพงตอบในขณะทยงตนเตน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

35

8. การคนควาขอมลกฎหมายจากหองสมด เราสามารถสามารถใชบรการสงเหลานคอ (ก) ยมหนงสอระหวางหองสมด (ข) ใชบรการหนงสออางอง (ค) สบคนขอมลจากคอมพวเตอร ( ง ) ยมหนงสอเพอถาย อกสาร แตไมสามารถทำาได คอการจดกลมพดคยถกปญหากฎหมาย

9. การคนควาขอมลกฎหมายจากบคคลอน “คำาวาบคคลอน” หมายถงบคคลตอไปนคอ (ก) อาจารยผสอนชดวชา (ข) อาจารยกฎหมายสถาบนอน (ค) ผพพากษา พนกงานอยการ (ง) ปรมาจารยทางกฎหมาย ยกเวนบคคล เชน เพอนนกศกษาสาขาวชาศลปะศาสตร

10. การคนควาขอมลกฎหมายโดยการสงเกตและฝกปฏบตเกยวของกบสงตอไปน (ก) ศาลจำาลอง (ข) การฝกงานในหนวยงานราชการ (ค) การฝกงานในบรษท (ง) การสงเกตวธพจารณาในศาล ยกเวนการสอบถามบคคลอนปากตอปากไมใชการคนควา

11. การสบคนขอมลกฎหมายในเครอขายอนเตอรเนตมปญหาคอ (ก) ไมมแหลงขอมลทเพยงพอ (ข) ขอมล ไมถกตองและขาดความนาเชอถอ (ค) ขอมลไมมการจดเปนระเบยบ

12. การเขยนรายงานการวจยทางนตศาสตรม 5 ขนตอน ขนตอนท 4 คอ บรณาการกฎหมายกบขอมลหรอขอเทจจรงทเกยวกบปญหา

13. การวจยเหตของการเลอนคดในศาลททำาใหการพจารณาคดลาชา ผลการวจยสามารถนำามาใชในการพฒนาวธจดการและตดสนใจของบคคลตอไปน (ก) คความ (ข) ทนายความ (ค) พนกงานอยการ (ง) ผพพากษา โดยยกเวนบคคลตอไปนคอ เจาหนาทราชทณฑซงไมเกยวของ

14. การเขยนตอบขอสอบแบบอตนยวา “ขาพเจาเคยครอบครองปรปกษทดนเชนเดยวกบการครอบ ครองในคำาถาม” เปนการตอบทไมควรทำา เพราะเปนการเขยนประสบการณสวนตวประกอบคำาตอบ

15. การคนควาขอมลกฎหมายจากจากหองสมด เราสามารถใชบรการไดคอ (ก) ใชบรการหนงสออางอง (ข) สบคนขอมลจากคอมพวเตอร สวนการจดกลมพดคยถกปญหากฎหมายหามทำา

16. การคนควาขอมลกฎหมายจากบคคลอนหมายถงสงตอไปน (ก) การสอนเสรมของอาจารยจากสถาบนอน (ข) การสอนเสรมจากผทรงคณวฒ (ค) การไดรบคำาแนะนำาจากปรมาจารยทางกฎหมาย (ง) การ ศกษาเปนกลม ยกเวนการศกษาจากศาลจำาลอง

17. การคนควาขอมลกฎหมายโดยการฝกปฏบตเกยวของกบสงตอไปน (ก) ศาลจำาลอง (ข) การฝกงานในหนวยงานราชการ (ค) การฝกงานในบรษท (ง) การเปนผชวยทนายความ ยกเวนการนงในหองพจารณาคดในศาล

18. ตวอยางการคนขอมลกฎหมายในเครอขายอนเตอรเนตเชน www.thailandlaw9.com19. การเขยนรายงานการวจยทางนตศาสตรม 5 ขนตอน ขนตอนท 5 คอ สรปและเสนอแนะ20. การวจยวา วธการควบคมระบบสำานวนคดโดยใชฐานขอมล หรอแถบรหส หรอใชมอ วธการใดสามารถ

ใชปฏบตงานได เปนประโยชนการทำาวจยทางนตศาสตรคอ เปนการเลอกวธปฏบตงาน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

36

หนวยท 8 การบญญตกฎหมาย

1. การบญญตกฎหมายตองทำาตามวธการ เปนขนตอน คอ จดทำารางกฎหมาย เสนอรางกฎหมายตอผมอำานาจพจารณา พจารณารางกฎหมายเพอรบหลกการและแกไข ปรบปรงใหเหมาะสม นำากฎหมายทพจารณาเหนชอบแลวขนทลเกลาทลกระหมอมเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยและประกาศในราชกจจานเบกษา เพอใชบงคบเปนกฎหมาย

2. การบญญตกฎหมายตองคำานงถงหลกบางประการไดแก ความถกตอง ความแนนอน ความสมบรณ ความศกดสทธ และสมฤทธผล รวมทงความนยมดวย

8.1 วธการบญญตกฎหมาย1. ผมสทธเสนอใหบญญตกฎหมาย คอผทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยกำาหนดไว2. การบญญตกฎหมายขนใชบงคบตองเสนอรางกฎหมายไดแกรฐสภา การพจารณารางพระราช บญญต

ตองดำาเนนการตามวธการทกำาหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร และขอบงคบการประชมวฒสภา

3. การบญญตกฎหมายขนใชบงคบเปนพระราชบญญต เปนพระราชอำานาจของพระมหากษตรยตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แตจะมผลใชบงคบไดกตอเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว

8.1.1 การเสนอใหบญญตกฎหมายเปนเปนผมสทธเสนอรางพระราชบญญตใหรฐสภาพจารณา ใหบอกมาใหครบผมสทธเสนอรางพระราชบญญตใหรฐสภาพจารณา คอ1) คณะรฐมนตร2) สมาชกสภาผแทนราษฎร3) ผมสทธเลอกตงไมนอยกวา 50,000 คน ซงเขาชอกนรองขอตอประธานสภา เพอใหรฐสภาพจารณา

กฎหมายเกยวกบสทธและเสรภาพของชนชาวไทย หรอเกยวกบแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ

8.1.2 การพจารณารางกฎหมาย(1) การพจารณารางพระราชบญญตโดยสภาผแทนราษฎรตองกระทำากวาระ แตละวาระใหลง

มตอยางไรการพจารณารางพระราชบญญตโดยสภาผแทนราษฎรตองกระทำา 3 วาระ คอ วาระทหนง ใหลงมตวา

รบหลกการหรอไมรบหลกการแหงพระราชบญญตนน วาระทสอง พจารณาโดยคณะกรรมการทสภาตงขนหรอ

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

37

กรรมาธการเตมสภา แลวรายงานใหสภาพจารณาลงมตวาจะแกไขอยางไร หรอไม วาระทสาม ใหลงมตวาเหนชอบหรอไมเหนชอบกบรางพระราชบญญตนน

(2) รางพระราชบญญตทผานการพจารณาเหนชอบของสภาผแทนราษฎรแลว แตตองยบยงเพราะวฒสภาไมเหนชอบ สภาผแทนราษฎรอาจยกขนพจารณาใหมไดเมอใด

รางพระราชบญญตทผานการพจารณาเหนชอบของสภาผแทนราษฎรแลว แตตองยบยงเพราะวฒสภาไมเหนชอบ สภาผแทนราษฎรอาจยกขนพจารณาใหมได ดงน

1) รางพระชาบญญตทเกยวกบการเงน อาจยกขนพจารณาใหมไดทนท2) รางพระราชบญญตทไมเกยวกบการเงน อาจยกขนพจารณาใหมไดเมอพน 180 วน นบแตวนท

วฒสภาสงคนมายงสภาผแทนราษฎร หรอวนทวฒสภาไมเหนชอบกบรางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนพจารณา แลวแตกรณ

8.1.3 การบญญตเปนกฎหมายใชบงคบ(1) พระมหากษตรยทรงตราพระราชกำาหนดขนใชบงคบไดในกรณใดพระมหากษตรยทรงตราพระราชกำาหนดขนใชบงคบไดเมอคณะรฐมนตรเหนวาเปนกรณฉกเฉนทม

ความจำาเปนรบดวนอนมอาจหลกเลยงได เฉพาะเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยของสาธารณะ ความมนคงทางเศรษฐกจของประเทศ หอปองปดภยพบตสาธารณะ และในกรณทมความจำาเปนตองมกฎหมายเกยวของดวยภาษอากรหรอเงนตรา ซงจะตองไดรบการพจารณาโดยดวนและลบ เพอรกษาประโยชนของแผนดน

(2) รางพระราชบญญตทพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวยและไมทรงลงพระปรมาภไธย อาจประกาศใชบงคบเปนกฎหมายในกรณใด หรอไม

รางพระราชบญญตทพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวย และไมทรงลงพระปรมาภไธย อาจประกาศใชเปนกฎหมายได เมอรฐสภามมตยนยนตามเดมดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา 2 ใน 3 ของจำานวนสมาชกทงหมดทมอยของทงสองสภา

(3) พระราชกำาหนดทสภาผแทนราษฎรอนมต แตวฒสภาไมอนมต จะมผลใชบงคบไดในกรณใดหรอไมพระราชกำาหนดทสภาผแทนราษฎรอนมต แตวฒสภาไมอนมต มผลใชบงคบเปนพระราชบญญตตอไป

ไดเมอสภาผแทนยนยนการอนมตดวยคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจำานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร

8.2 หลกในการบญญตกฎหมาย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

38

1. การบญญตกฎหมายจองคำานงถงความถกตอง คอ ถกวธการ ถกแบบ ถกเนอหา ถกหลกภาษาและตองเปนธรรมแกทกฝายในสงคมดวย

2. การบญญตกฎหมายตองคำานงถงความแนนอนในถอยคำาและขอความ โดยใหมความชดเจนและรดกม3. การบญญตกฎหมายตองคำานงถงความสมบรณคอใหไดสาระครบถวนครอบคลมไมขาดตกบกพรอง

สอดคลองไมขดกน และเชอมโยงไมขาดตอน4. การบญญตกฎหมายตองคำานงถงความศกดสทธ คอกฎหมายทเปนคำาบงการ (Command) ใหใครทำา

อะไร ตองใหมสภาพบงคบ (Sanction) และตองใหสมฤทธผล คอใหไดผลบรรลจดประสงคในการตรากฎหมายฉบบนน

5. การบญญตกฎหมายตองคำานงถงความนยมเกยวกบลลา ถอยคำา และการใชตวเลขแทนตวหนงสอ

8.2.1 การบญญตกฎหมายใหถกตองใหบอกขอบกพรองของขอความในรางกฎหมายดงตอไปน และแกไขใหถกหลกภาษา(1) “กรรมการรางกฎหมายใหแตงตงจากผทรงคณวฒดานกฎหมาย ซงมผลงานดเดนถก

ยอมรบโดยวงการกฎหมาย”ขอบกพรองคอการใชคำาวา “ถก” ประกอบคำากรยาในประโยคกรรมวาจกทไมมความหมายในทางไมด

นน ไมเปนทนยมในภาษากฎหมาย ในกรณนตองใชคำาวา “เปนท” แทนคำาวา “ถก”(2) “คำาขอนน ตองระบชอ อาย และประวตของผขอ และเอกสารหลกฐานประกอบคำาขอ”ขอบกพรองคอ ขอความดงกลาวมคำาวา “ระบ” เปนคำากรยารวมของ 2 ประโยค เมออานขอความ

ทงหมดแลวจะไดความวา “ตองระบชอ อาย และประวตของผขอ” ประโยคหนง และ “ตองระบเอกสารหลกฐานประกอบคำาขอ” อกประโยคหนง ซงประโยคหลงนผดไปจากความมงหมายทจะให “สง” หรอ “แนบ” เอกสารหลกฐานไมใชเพยง “ระบ” เหมอนอยางระบพยานในการตอสคดในศาล ควรแกใหถกตองและเหมาะสม เปน “ใหผขอระบชอ อาย และประวตของตนเองลงในคำาขอ และสง (แนบ) เอกสารหลกฐานประกอบคำาขอดวย”

(3) “ผผลตสารระเหยตองจดใหม “เครองหมาย” ทภาชนะบรรจสารระเหยเพอเปนคำาเตอน หรอขอควรระวงใชสารระเหยนน”

ขอบกพรองคอ ใชคำาวา “เครองหมาย” เปนคำาหลกและใชคำาวา “คำาเตอน” กบ “ขอควรระวง” เปนคำาขยาย ซงไมสอดคลองกนเพราะ “เครองหมาย” ไมไดเปน “คำา” หรอ “ขอ” จงไมถกหลกภาษา ถาจะใหถกตองเปลยนคำาวา “เครองหมาย” เปน “ขอความ” จงจะสอดคลองกน เพราะ “ขอความ” เปน “คำา” กได เปน “ขอ” กได

8.2.2 การบญญตกฎหมายใหแนนอนใหบอกขอบกพรองของขอความในรางกฎหมายดงตอไปน และแกใหชดเจนและรดกม

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

39

(1) “ใหนำา พระราชบญญต ระเบยบขาราชการพลเรอน มาใชบ งคบแกข า ราชการกรงเทพมหานครโดยอนโลม”

ขอบกพรองคอ ใชคำาวา “พระราชบญญตระเบยบขอราชการพลเรอน” ซงเปนคำาเฉพาะ โดยไมระบ พ.ศ. ทตราพระราชบญญตฉบบนนไมถกตองเพราะไมชดเจนวาเปนพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอนฉบบไหน เนองจากพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอนมการแกไขหลายฉบบ ตองแกคำาวา “พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน” เปน “กฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการพลเรอน” ซงเปนคำาสามญทหมายถงฉบบทใชอยรวมทงฉบบแกไขเพมเตมทใชอยดวย

(2) “เทศบาลมหนาทจดใหมและบำารงรกษาสถานทสำาหรบการเลนกฬาและพลศกษา”ขอบกพรองคอ คำาวา “พลศกษา” ซงหมายถง “การสอนวชาพละ” มาเขยน ใหเปนหนาทของเทศบาลท

จะตองจดใหมและบำารงรกษารวมกบสถานทสำาหรบการเลนกฬา จงไมชดเจนและไมตรงกบความมงหมายทจะใหเทศบาลจดใหมและบำารงรกษาสถานทสำาหรบออกกำาลงกาย จงตองแกเปน “เทศบาลมหนาทจดใหมและบำารงรกษาสถานทสำาหรบการเลนกฬาและการออกกำาลงกาย (หรอการบรหารรางกาย)”

(3) “ถาพยานหลกฐานยนยนสอดคลองกน นาเชอวาผถกกลาวหากระทำาผดวนยอยางรายแรง ใหสงลงโทษไลออกหรอปลดออก”

ขอบกพรองคอ ไมรดกม เพราะคำาวา “นาเชอ” ยงอยในลกษณะมมลทนหรอมวหมอง ยงฟงไมไดวา กระทำาผดทจะถกลงโทษไลออกหรอปลดออก ถามพยานหลกฐานยนยนแนนอนกตอง เชอได” ไมใช “นาเชอ” จงตองแกเปน “ถามพยานหลกฐานยนยนสอดคลองกน ฟงไดวาผถกกลาวหากระทำาผดวนยอยางรายแรง ใหสงลงโทษไลออกหรอปลดออก”

8.2.3 การบญญตกฎหมายใหสมบรณในการรางเปนพระราชบญญต หากมรายละเอยดเปนหลกเกณฑ วธการ หรอเงอนไขทตองปฏบตตามพ

ระราชบญญตนน โดยเหมาะสมกบเวลาหรอสถานทซงยงไมอาจกำาหนดไวในพระราชบญญตนนได ควรรางอยางไรจงจะสมบรณ

ควรรางออกใหเปนกฎหมายลกอกชนหนง เชน ใหตราเปนพระราชกฤษฎกา ใหออกเปนกฎกระทรวง ขอบงคบ ระเบยบ หรอประกาศ หรอใหรฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตนน หรอคณะกรรมการทตงขนตามพระราชบญญตนนกำาหนดรายละเอยดกได

8.2.4 การบญญตกฎหมายใหศกดสทธและสมฤทธผลมาตรการบงคบ (Sanction) ทจะเขยนในกฎหมายเพอดำาเนนการในกรณทมผฝาฝนหรอไมปฏบตตาม

กฎหมายนนมอะไรบาง ยกมา 3 ประการ

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

40

มาตรการบงคบ (Sanction) ทจะเขยนในกฎหมายมหลายประการ เชน1) มาตรการทางแพง เชน ไมรบรผลในกฎหมาย คอ ใหการกระทำานนเปนโมฆะ2) มาตรการตามกฎหมายปกครอง เชน พกใชใบอนญาต หรอเพกถอนใบอนญาต3) มาตรการทางอาญา ใหไดรบโทษทางอาญา เชน ประหารชวต จำาคก ปรบ

8.2.5 การบญญตกฎหมายใหตองตามความนยมในการรางพระราชบญญต หากมคำาทเกยวกบจำานวนนบ หรอลำาดบ ควรใชตวเลขหรอตวหนงสอบางกรณนยมใชตวเลข บางกรณนยมใชตวหนงสอ คอกรณทใชตวเลข(1) วนท พ.ศ. เชน “ใหไว ณ วนท 20 มกราคม พ.ศ. 2518”(2) จำานวนนบทไมใชเนอหาสาระในกฎหมาย เชน “เปนปท 30 ในรชกาลปจจบน”(3) หมวด สวน มาตรา และอนมาตราของกฎหมาย เชน “หมวด 1” “สวนท 1” “มาตรา 6 (1)”(4) หมายเลขเอกสารแนบทายกฎหมาย เชน “บญชหมายเลข 3”(5) ลำาดบชนหรอขน เชน “ตำาแหนงระดบ 10 รบเงนเดอนในอนดบ 10 ซงม 31 ขน”(6) อนดบขนเงนเดอน เชน “อนดบ 11 ขน 42,120 บาท”(7) อตราคาธรรมเนยมในบญชทายกฎหมาย เชน “คาธรรมเนยมตอใบอนญาต 100 บาท”กรณทใชตวหนงสอ(1) จำานวนนบทเปนเนอหาสาระในกฎหมาย เชน “ใบอนญาตตงโรงรบจำานำาใหใชไดจนถงวนท

31 ธนวาคม ของปทหานบแตปทออกใบอนญาต”(2) วรรคของมาตรา เชน “คความตามวรรคหนง” “พระราชกฤษฎกาตามวรรคสอง”(3) อายของบคคล เชน “มอายไมตำากวาสบแปดป”(4) ระยะเวลาเปนชวโมง วน เดอน ป เชน “ใหอทธรณไดภายในสามสบวนนบจากวนทราบคำา

สง”(5) โทษทางอาญา เชน “ตองระวางโทษจำาคกไมเกนสามเดอน หรอปรบไมเกนสามหมนบาท

หรอทงจำาทงปรบ”

แบบประเมนตนเองหนวยท 8

1. หลกการและเหตผล เปนสวนสำาคญ 2 สวนของรางพระราชบญญต2. นายกรฐมนตรตองนำารางพระราชบญญตทสสภาใหความเหนชอบแลว ขนทลเกลาทลกระหมอมถวาย

เพอใหพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยในระยะ เวลา 20 วน 3. การเสนอรางพระราชบญญตจะตองเสนอตอ สภาผแทนราษฎรกอน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

41

4. กฎหมายทออกโดยฝายบรหารคอ พระราชกำาหนด5. กฎหมายทออกในกรณเรงดวนคอ พระราชกำาหนด6. รางพระราชบญญตใดทพระมหากษตรยไมทรงเหนดวย ไมทรงลงพระปรมาภไธย ถารฐสภายนยนตาม

เดมจะตองม คะแนนเสยง 2 ใน 3 ของจำานวนสมาชกทงหมดของทงสองสภา 7. พระราชกำาหนด เปนกฎหมายทพระมหากษตรยทรงตราขนโดยคำาแนะนำาของคณะรฐมนตร8. การพจารณารางพระราชบญญตในสภาผแทนราษฎรจะพจารณาเปน 3 วาระ คอ วาระรบหลกการ

วาระพจารณา และวาระเหนชอบ9. วฒสภาจะตองพจารณารางกฎหมายทไมเกยวกบการเงนทสภาผแทนราษฎรใหความเหนชอบแลว

ภายในระยะเวลา 60 วน 10. ความสำาคญของบทเฉพาะกาลในกฎหมาย คอเปนการเชอมโยงบทกฎหมายเกาและกฎหมายใหมเขา

ดวยกนไมใหขาดตอน

หนวยท 9 หลกการใชกฎหมาย

1. กฎหมายบญญตขนตามหลกวชาในทางนตศาสตร ประสงคใหอานแลวเขาใจงาย สามารถนำาไปปฏบตได อยางไรกด อาจมการใชภาษากฎหมายหรอภาษาเทคนคอน ดงนน ผใชกฎหมายจงควรทำาความเขาใจกบหลกการรางกฎหมาย และการใชภาษาในกฎหมายโดยทวไป กอนจะนำากฎหมายมาใชกบขอเทจจรง

2. การใชกฎหมายกบขอเทจจรง มสองประการคอ การใชกฎหมายในทางทฤษฎ และการใชกฎหมายในทางปฏบต

3. การใชกฎหมายเกยวของกบการตความกฎหมายและการใชดลพนจในทางกฎหมาย เมอบทกฎหมายนนมถอยคำาไมชดเจนหรออาจแปลความไดหลายทาง

4. ในกรณทไมมกฎหมายจะนำาไปปรบใชแกขอเทจจรงไดโดยตรง ผใชกฎหมายจำาเปนตองอดชองวางแหงกฎหมายนน ตามหลกเกณฑในทางนตศาสตร

9.1 หลกการใชกฎหมายกบขอเทจจรง1. กฎหมายเปนสงทบญญตขนตามหลกวชาในทางนตศาสตร เพอใชบงคบแกบคคลเปนการทวไป

โดยหลกจงพยายามใชถอยคำาใหผอนเขาใจไดงาย แตบางกรณอาจจำาเปนตองใชภาษากฎหมายหรอภาษาเทคนคโดยเฉพาะ ผใชกฎหมายจงควรทำาความเขาใจกบหลกการรางกฎหมายและการใชภาษาในกฎหมายโดยทวไป เพราะสามารถชวยใหเขาใจความหมายของบทกฎหมายไดดยงขน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

42

2. การแปลความหมายของบทบญญต เพอใหทราบวากฎหมายบญญตไวอยางไร เปนสงสำาคญเพราะกฎหมายจะกำาหนดสทธ หนาทของบคคล และสภาพบงคบแกผฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายไว การแปลความหมายของบทบญญตสามารถกระทำาไดโดยการทำาความเขาใจเนอหาของกฎหมายดวยการอานกฎหมายทงฉบบ

3. การใชกฎหมายกบขอเทจจรง มสองประการ คอ การใชกฎหมายทางทฤษฎ และการใชกฎหมายในทางปฏบต การใชกฎหมายในทางทฤษฎ เปนเรองของหลกวชาเพอใชในการบญญตกฎหมาย โดยตองพจารณาถงของเขตการบงคบใชกฎหมาย เชน บคคล สถานท และวนเวลาทเกยวของ ประเภทและลำาดบศกดของกฎหมาย ตลอดจนอำานาจในการตรากฎหมายการใชกฎหมายในทางปฏบต เปนเรองของการใชกฎหมายกบขอเทจจรงเฉพาะเรองในชวตประจำาวน

4. การใชกฎหมายในทางปฏบตเปนเรองซงหาหลกเกณฑไดยาก เพราะบคคลทเกยวของทกคนตางเปนผใชกฎหมายดวยกนทงสน ซงมกใชกฎหมายตามความร ความเขาใจของตน นอกจากนตวบทกฎหมายเองกอาจมความบกพรอง จงอาจนำาไปสปญหาการใชกฎหมาย ไดแกปญหาการตความกฎหมาย หรอการเกดชองวางของกฎหมายได

9.1.1 การอานและการเขาใจกฎหมายการอานและเขาใจกฎหมายมประโยชนแกผใชกฎหมายอยางไรบางเนองจากผใชกฎหมาย หมายถงบคคลทกคนทมสวนเกยวของกบกฎหมายฉบบนน ไมวาจะเปน

ประชาชนผตองปฏบตตามกฎหมาย เจาหนาทของรฐททำาหนาทบงคบการใหเปนไปตามกฎหมาย เชน เจาพนกงานตามกฎหมาย หรอตำารวจ ตลอดจนผดำาเนนคดหรอวนจฉยขอกฎหมายหรอชขาดขอพพาททเกดขนเนองจากการปฏบตหรอไมปฏบตตามกฎหมายนน เชน นตกร ทนายความ อยการ หรอศาล ซงแตละฝายอาจมความเขาใจหลกการพนฐานของบทกฎหมายหรอแปลความกฎหมายไปในทศทางเดยวกน กจะชวยใหเกดปญหาในการใชกฎหมายนอยลง หรอหากเกดปญหาจะตองตความกฎหมายหรออดชองวางของกฎหมายกจะสามารถกระทำาไดอยางเปนธรรมและเหมาะสม

9.1.2 การแปลความหมายของบทบญญตการแปลความหมายบทบญญตของกฎหมายมหลกในเบองตนอยางไรการแปลความหมายบทบญญตของกฎหมายกระทำาไป เพอใหไดความวาบทกฎหมายนนมขอ กำาหนด

ใหใครตองทำาอะไร ทไหน เมอได อยางไร ถาไมปฏบตตามจะมโทษหรอไม อยางไร หรอหากทำาจะไดรบสทธประโยชนหรอไดรบผลดอยางไร มหลกเบองตนคอควรทำาความเขาใจภาพรวมของกฎหมายและหาความหมายของบทบญญตรายมาตรา โดยการอานกฎหมายประกอบกนทงฉบบ มใชเฉพาะมาตราใดมาตราหนง

9.1.3 การใชบทบญญตกบขอเทจจรง

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

43

หนวยงานของรฐซงมหนาทดแลใหมการปฏบตตามกฎหมายฉบบหนงพบวามการฝาฝนกฎหมายฉบบนนบอยครง จงไดมการศกษาขอบกพรองของกฎหมายและเสนอใหมการแกไขกฎหมายเชนนเจาหนาทของหนวยงานนนตองใชกฎหมายในทางทฤษฎหรอในทางปฏบต

เจาหนาทของหนวยงานนนตองใชกฎหมายทงในทางทฤษฎ และในทางปฏบตโดยการจะทราบวามผฝาฝนหรอไมเปนการใชกฎหมายในทางปฏบต เพราะตองทราบขอเทจจรงทเกดขน ขอกฎหมายทจะนำามาใช จากนนตองปรบขอเทจจรงเขากบกฎหมายเพอใหทราบผลวามการฝาฝนกฎหมายหรอไม และยงมการใชกฎหมายในทางทฤษฎเมอมการเสนอแกไขกฎหมายเพราะตองมการพจารณาวา กฎหมายนนยงควรมขอบเขตการใชบงคบกบบคคล ในเวลา หรอสถานท หรอมหลกเกณฑและเงอนไขเชนเดมหรอไม หรอควรจะมการแกไขใหมอยางไร หรอควรยกเลกกฎหมายนนเสยกได

9.1.4 ปญหาการใชกฎหมายปญหาการตความกฎหมายและชองวางในกฎหมายเกดขนเมอใด ปญหาทงสองกรณมความเกยวของ

กนไดหรอไม เพราะเหตใดปญหาการตความกฎหมายเกดขนเมอมกฎหมายจะนำามาปรบใชแกขอเทจจรง แตบทบญญตของ

กฎหมายนนยงมความไมชดเจน กำากวม หรอเคลอบคลม จงตองมการตความเพอหาความหมายทแทจรง สวนชองวางในกฎหมายเกดขนเมอไมมบทกฎหมายลายลกษณอกษรจะนำามาปรบใชแกขอเทจจรง

ปญหาทงสองกรณอาจมความเกยวของกนได เพราะบางครงอาจมการตความกฎหมายผดพลาด โดยคดวาเกดชองวางในกฎหมายเพราะไมมบทกฎหมายจะนำามาปรบใช แตทจรงแลวม เพยงแตกฎหมายนนไมชดเจนซงเปนปญหาการตความกฎหมายตามธรรมดา หรอคดวาสามารถนำาบทกฎหมายซงนำามาปรบใชแกขอเทจจรงได แตทจรงแลวใชไมได และไมมบทกฎหมายอนทจะนำามาใชได ซงเปนกรณทเกดปญหาชองวางในกฎหมายเปนตน ซงจะเหนไดวาการตความกฎหมายเปนสงสำาคญทจะเปนตวบงชวา กรณนนๆ เกดปญหาในลกษณะใด และจะนำาไปสการปรบใชกฎหมายแกขอเทจจรงทถกตองตอไป

9.2 การตความกฎหมาย1. การตความกฎหมายคอ การคนหาความหมายของบทกฎหมายทเคลอบคลม ไมชดเจน หรออาจแปล

ความไดหลายนย เพอนำากฎหมายนนมาใชปรบกบขอเทจจรง2. การตความกฎหมายตองอาศยหลกวชา ความรหลายแขนง รวมทงประสบการณและสามญสำานกดวย

อาจแยกไดเปน 2 ประการ คอ การตความตามลายลกษณอกษร และการตความตามเจตนารมณ?3. การตความตามลายลกษณอกษรคอ การหยงทราบความหมายของถอยคำาจากตวอกษรของบท

กฎหมายนนเอง โดยวธการตางๆ เชน การหาความหมายตามธรรมดาของถอยคำา การหาความหมายจากภาษาเทคนคหรอภาษาทางวชาการ หรอจากความหมายพเศษ

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

44

4. การตความตามเจตนารมณ คอการหยงทราบความหมายของถอยคำา ในบทกฎหมายจากจากเจตนารมณ หรอความมงหมายของกฎหมายนน โดยอาศยเครองมอตางๆ ทงจากตวกฎหมายนนเอง หรอสงทอยภายนอกกฎหมาย

9.2.1 หลกการตความกฎหมายการตความกฎหมายตามหลกวชามหลกเกณฑใหญๆ กประเภท และจะนำามาใชเมอใด อยางไรการตความกฎหมายตามหลกวชาม 2 ประเภทใหญๆ คอ การตความตามลายลกษณอกษรหรอตามตว

อกษร และการตความตามเจตนารมณ หรอตามความมงหมายของบทบญญต จะนำามาใชเมอเกดปญหาความไมชดเจน เคลอบคลม หรอกำากวมของถอยคำา หากกฎหมายมความชดเจนอยแลวกไมจำาเปนตองมการตความ ในการตความอาจใชหลกเกณฑใดหลกเกณฑหนงกได แตโดยทวไปมกใชการตความตามตวอกษรกบการตความตามเจตนารมณประกอบกน เพอชวยใหหยงทราบหรอคนหาความหมายของบทบญญตไดอยางถกตองเหมาะสมหรอเปนธรรมมากทสด

9.2.2 การตความตามลายลกษณอกษรพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 9 วรรคแรก บญญตวา “ในกรณทนายจางไมคน

เงนประกนตามมาตรา 10 วรรคสอง หรอไมจายคาจาง คาลวงเวลา คาทำางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด ภายในเวลาทกำาหนดตามมาตรา 70 หรอคาชดเชยตามมาตรา 118 คาชดเชยพเศษตามมาตรา 120 มาตรา 121 และมาตรา 122 ใหนายจางเสยดอกเบยใหแกลกจางในระหวางเวลาผดนดรอยละสบหาตอป” ใหอธบายวาบทบญญตนมความหมายวาอยางไร อาจมประเดนการตความถอยคำาตามลายลกษณอกษรตรงถอยคำาใดบาง และจะสามารถคนหาความหมายของถอยคำานนไดจากทใด

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เปนตวอยางของกฎหมายทมการเขยนบทบญญตในเชงเทคนคทางกฎหมายฉบบหนง เมอพจารณาดกฎหมายทงฉบบอยางคราวๆ แลวจะเหนวาการใชนยามศพทและการอางองถงมาตราอนคอนขางมาก เมออานเฉพาะมาตรา 9 วรรคแรก ในเบองตนจะพอเขาใจไดวาเปนบทบญญตทกำาหนดความรบผดชอบของนายจางในกรณทไมปฏบตหนาทของตนในประการสำาคญคอการไมจายเงนอยางใดอยางหนง ใหแกลกจางดงน

(1) เงนประกน หรอ(2) คาจาง คาลวงเวลา คาทำางานในวนหยด หรอคาลวงเวลาในวนหยด หรอ(3) คาชดเชย หรอคาชดเชยพเศษซงหากนายจางผดนดไมจายเงนดงกลาวใหแกลกจางตามกำาหนด กฎหมายกำาหนดสภาพบงคบ

ประการหนงใหนายจางคอตองเสยดอกเบยใหแกลกจางในระหวางเวลาผดนดรอยละสบหาตอปบทบญญตนอาจมประเดนการตความถอยคำาแทบจะทกถอยคำาทปรากฏเชน “นายจาง” “ลกจาง” “เงน

ประกน” “คาจาง” “คาลวงเวลา” “คาทำางานในวนหยด” “คาลวงเวลาในวนหยด” “คาชดเชย” “คาชดเชยพเศษ”

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

45

“ผดนด” “ภายในเวลาทกำาหนด” หรอ “ดอกเบย” ซงตองมการคนหาความหมายจากตวบทกฎหมายทปรากฏกอน หากพบแลวกถอวาไมมปญหาการตความ แตหากยงยขอสงสยอยจะนำามาปรบใชแกขอเทจจรงไดหรอไม กตองใชหลกการตความตางๆ ตความตามถอยคำานนตอไป จนกวาจะไดความหมายทเหนวาถกตองเหมาะสม

ประเดนทยกตวอยางขนมาตความ อาจแยกถอยคำาทอาจมปญหาตองตความออกเปน 2 กลม โดยกลมแรกคอถอยคำาทอาจหาความหมายไดจากตวบทกฎหมายฉบบนเอง และกลมทสองคอถอยคำาทไมสามารถหาความหมายโดยตรงจากกฎหมายฉบบน ซงอาจตองคนหาความหมายโดยใชเครองมออยางอนมาชวย ดงน

กลมแรก ไดแกถอยคำาซงมนยามศพทไวในตวพระราชบญญตคมครองแรงงานฯ เชนคำาวา “นายจาง” “ลกจาง” “คาจาง” “คาลวงเวลา” “คาทำางานในวนหยด” “คาลวงเวลาในวนหยด” “คาชดเชย” “หรอคาชดเชยพเศษ” ซงกสามารถหาความหมายไดจากนยามศพทดงกลาวโดยเฉพาะ

นอกนยงมถอยคำาอนทไมมนยามศพทไวแตอาจหาความหมายไดระดบหนงจากมาตราอนทอางองถง เชนคำาวา “เงนประกน” ซงอางองอยในเงนประกนตามมาตรา 10 วรรคสอง ซงเมออานเนอความตามมาตราดงกลาวแลวจะไดมาเพมเตมวาเงนประกนนนเปนเงนทนายจางเรยกหรอรบหรอทำาสญญาประกนกบลกจางเพอชดใชคาเสยหายในกรณทลกจางเปนผกระทำา หรอคำาวา “ภายในเวลาทกำาหนด” เปนกำาหนดเวลาทนายจางจะตองจายคาจาง คาลวงเวลา คาทำางานในวนหยด หรอคาลวงเวลาในวนหยด ซงมการอางองถงกำาหนดเวลาตามมาตรา 70 ซงมาตราดงกลาวกไดมการกำาหนดรายละเอยดเกยวกบวนทนายจางจะตองจายเงนคาจาง ฯลฯ ไวเปนตน

กลมทสอง ไดแกถอยคำาเชน คำาวา “ผดนด” ซงไมมนยามศพทไวในตวพระราชบญญตคมครองแรงงานฯ ซงคำาน หลกกฎหมายเรองหน ตาม ป.พ.พ. แลวจะทราบวาเปนศพททกฎหมายมบญญต เชน มาตรา 204 แหง ป.พ.พ. อธบายความหมายกรณลกหนผดนดไววา หมายถงการทหนถงกำาหนดชำาระแลวลกหนไมชำาระหน เชน เงนกเขามา เมอถงกำาหนดจายคนแลวไมยอมจาย ซงแยกเปน 2 กรณคอ ถาหนนนไมไดกำาหนดวนชำาระหนไวลกหนจะผดนดกตอเมอเจาหนไดเตอนใหชำาระหนแลวลกหนไมชำาระหน กบอกกรณหนงคอ มการกำาหนดวนชำาระหนตามวนแหงปฏทนไว หากลกหนไมชำาระหนตามวนทกำาหนดกถอวาผดนดทนท โดยเจาหนไมจำาเปนตองเตอนกอน

เมอทราบความหมายของคำาวา “ผดนด” กใหไปพจารณามาตรา 9 ของกฎหมายคมครองแรงงานฯอกครงวานายจาง (ซงถอวาเปนลกหนในกรณนเพราะมหนาทตองจายเงนใหแกลกจาง) จะผดนดเมอใด โดยพจารณาประกอบกบความหมายคำาวา “ภายในเวลาทกำาหนด” ทไดคนหาความหมายไวแลว หากขอเทจจรงนายจางไมจายเงนใหลกจาง (หรอมาตรา 204 ป.พ.พ. เรยกวาเปนการ “ไมชำาระหน”) ภายในเวลาทกำาหนดดงกลาว กถอวานายจางผดนด กตองเสยดอกเบยใหแกลกจางในระหวางเวลาผดนด ตองเสยดอกเบยใหแกลกจางในระหวางเวลาผดนดนนรอยละสบหาตอป

ประเดนทอาจจะเปนขอสงสยซงตองมการตความตอไปอก เชน หากนายจางจายเงนเปนเชคหรอเปนตราสารอนเชนน จะถอวานายจางไดจายเงนแลวหรอไม เพราะในเวลาทลกจางนำาเชคไปขนเงน อาจไมมเงนใน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

46

บญช หรอทเรยกวาเชคเดง ซงกตองตความกนตอไปวา การจายเงนของนายจางดวยวธดงกลาวถอเปนการจายเงนใหลกจางแลวหรอไม ดงนเปนตน

9.2.3 การตความตามเจตนารมณมประเดนการตความวา “รถเขนโรต” จะอยในบงคบแหงพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522

มาตรา 78 ซงบญญตกรณผขบรถในทางซงกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอนหรอไม โดยขอเทจจรงคอจำาเลยไดเขนรถขายโรตไปตามไหลถนนและถกรถจกรยานยนตทผอนขบตามหลงมาเฉยวชน เปนเหตใหผนนถงแกความตาย โดยจำาเลยหลบหนไปไมใหความชวยเหลอ และในเรองนมการกำาหนดความหมายของถอยคำาทเกยวของดงน

พระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 มาตรา 4(15) บญญตนยามคำาวา “รถ” วาหมายถงยานพาหะนะทางบกทกชนด เวนแตรถไฟและรถราง

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานกำาหนดความหมายของคำาวา “ยาน” คอเครองนำาไป พาหนะตางๆ เชนรถ เกวยน เรอ

คำาวา “พาหนะ” คอเครองนำาไป เครองขบขยานตางๆ มรถและเรอ เปนตนเรยกวายานพาหนะ และคำาวา “ขบ” คอ บงคบใหเคลอนไป เชนขบรถ ขบเรอใหพจารณาตามหลกการตความตามเจตนารมณของกฎหมายวารถเขนโรตจะอยในบงคบพระราช

บญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 หรอไม ดวยเหตดวยผลกรณนเปนเรองทเกดขนจรงตามคำาพพากษาฎกาท 4445/2543 ซงศาลฎกาตความกฎหมาย ดงนพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 มาตรา 4(15) บญญตนยามคำาวา “รถ” ไววา ยานพาหนะ

ทางบกทกชนด เวนแตรถไฟและรถราง ทงตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 กำาหนดความหมายของคำาวา “ยาน” คอ เครองนำาไป พาหนะตางๆ เชนรถ เกวยน เรอ คำาวา “พาหนะ” คอเครองนำาไป เครองขบข คอ บงคบใหเคลอนไป เชน ขบรถ ขบเรอ ดงน “รถเขน” ของจำาเลยเปนเพยงวสด อปกรณ และเครองใชในการประกอบอาชพขายโรต มใชดวยเจตนามงประสงคในอนทจะขนเคลอนบคคลหรอทรพยสนใดจากทแหงหนงไปยงทอกแหงหนงในลกษณะของยานพาหนะ จงมใช “รถ” ตามความหมายทบญญตนยามไวดงกลาว และยอมไมอยในบงคบแหงพระราชบญญตจราจรทางบกฯ มาตรา 78 (แตจำาเลยตองรบผดตามกฎหมายอน เชน ตาม ปอ มาตรา 129 ฐานกระทำาโดยประมาทใหผอนถงแกความตาย)

ซงเหนไดวาศาลฎกาไดนำาความหมายจากนยามศพทคำาวา “รถ” ตามพระราชบญญตจราจรทางบกฯ มาพจารณาในชนแรก แตเนองจากนยามนนเองยงมความไมชดเจนวา “ยานพาหนะ” หมายความวาอยางไรจงไดนำาความหมายตามพจนานกรมมาใชประกอบ จงเหนเจตนารมณของกฎหมายไดชดเจนยงขน

9.3 การอดชองวางในกฎหมาย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

47

1. เมอเกดชองวางในกฎหมาย คอการทไมมบทกฎหมายจะยกมาปรบแกคดไดในทางแพงและพาณชย ใหวนจฉยคดนนตามจารตประเพณแหงทองถน หรอโดยอาศยเทยบเคยงบทกฎหมายใกลเคยงอยางยง หรอตามหลกกฎหมายทวไปตามลำาดบ

2. การอดชองวางโดยจารตประเพณ เปนการพจารณาวาในกรณทไมมกฎหมายจะนำามาใชบงคบนน ในทองถนทเกดคดมจารตประเพณ ซงหมายถงสงทถอปฏบตสบตอกนมาจนเปนกรอบปฏบตของกลมชนในเรองนนหรอไม ถาหากม ใหวนจฉยไปตามนน

3. การอดชองวางโดยเทยบเคยงกฎหมายใกลเคยงอยางยง เปนกรณทไมมกฎหมายและจารตประเพณแหงทองถน จะนำามาใชบงคบกใหนำาบทกฎหมายทบญญตไวสำาหรบขอเทจจรงทใกลเคยงกนมาใชวนจฉยแกคด

4. การอดชองวางโดยหลกกฎหมายทวไป เปนกรณทไมมทงกฎหมาย จารตประเพณแหงทองถนและกฎหมายใกลเคยงอยางยงจะนำามาใชบงคบ กใหนำาหลกกฎหมายทวไป ไดแกหลกกฎหมายทไดสกดไดจากเรองเฉพาะเรองหลายเรอง หลกกฎหมายทใชกนจนเปนหลกสากล หรอสภาษตกฎหมาย เปนตน มาใชวนจฉยแกคด

5. กฎหมายบางประเภท เชน กฎหมายอาญามหลกการตความไวโดยเฉพาะ ไมสามารถใชหลกการอดชองวางของกฎหมายในทางแพงนไดหรอหากกฎหมายอนไดกำาหนดวธอดชองวางของกฎหมายไวโดยเฉพาะ กใหใชวธอดชองวางตามกำาหนดไวนน

9.3.1 การอดชองวางโดยจารตประเพณจารตประเพณทจะนำามาปรบแกคดได จะตองมลกษณะอยางไรจารตประเพณทจะนำามาปรบแกคดได จะตองมลกษณะดงตอไปน(1) ตองใชบงคบมาเปนเวลานาน(2) ตองเปนทยอมรบและถอตามของมหาชนทวไป(3) ตองไมขดหรอแยงกบกฎหมาย(4) ตองไมขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

9.3.2 การอดชองวางโดยเทยบเคยงกฎหมายใกลเคยงอยางยงในการคนหาบทกฎหมายใกลเคยงอยางยงเพอมาปรบใชแกกรณผอดชองวางในกฎหมายควรตองม

คณลกษณะสำาคญอยางไรเนองจากกฎหมายใกลเคยงอยางยงคอบทกฎหมายทบญญตไวสำาหรบขอเทจจรงทใกลเคยงกนกบ เรอง

ทเปนประเดนปญหา ดงนน ผอดชองวางในกฎหมายซงตองคนหาบทกฎหมายใกลเคยงอยางยง จงควรมคณสมบตสำาคญ คอควรศกษาหลกกฎหมายในเรองตางๆ ใหแตกฉานวา กฎหมายแตละลกษณะมหลกการสำาคญอยางไร และนำามาใชในกรณใดบาง เพราะบอยครงทกฎหมายมลกษณะเบองตนใกลเคยงกนมาก เชน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

48

การซอขายเงนผอน และการเชาซอซงมการนำาทรพยสนทตกลงทำานตกรรมกนมาใชไดกอนและมการชำาระราคากนเปนงวดเชนเดยวกน แตตางกนทการโอนกรรมสทธ โดยการซอขายเงนผอน กรรมสทธจะโอนมายงผซอทนท แตการเชาซอกรรมสทธจะโอนมายงผเชาซอตอเมอไดชำาระเงนครบตามงวดทตกลงกนไว

การเขาใจหลกกฎหมายจะชวยใหทราบวาในเรองนน ๆ มกฎหมายทจะนำามาปรบใชโดยตรงหรอไม หากไมม จะมบทกฎหมายใดทมลกษณะใกลเคยงกนไดบาง ซงจะสามารถนำามาปรบใชแกขอเทจจรงทเปนปญหานนไดอยางเหมาะสม

9.3.3 การอดชองวางโดยกฎหมายทวไปการอดชองวางโดยใชหลกกฎหมายทวไปในกฎหมายแพงฯ และกฎหมายอาญามความเหมอนหรอตาง

กนอยางไรการอดชองวางโดยใชหลกกฎหมายทวไปในกฎหมายแพงฯ และกฎหมายอาญามความเหมอนกนคอ

ในกรณทไมมบทกฎหมายหรอจารตประเพณมาปรบใชแกขอเทจจรงได ผใชกฎหมายอาจอดชองวางในกฎหมายเพอความเปนธรรมหรอเปนคณแกบคคลทเกยวของได แตการอดชองวางในกฎหมายแพงและกฎหมายอาญามความตางกนคอ ตามกฎหมายอาญาจะอดชองวางแหงกฎหมายใหเปนการลงโทษแกบคคลหรอใหเปนการลงโทษหนกขนไมได

แบบประเมนตนเองหนวยท 9

1. บคคลทเปนผใชกฎหมายคอ อยการ ประชาชน ผพพากษา ทนายความ2. การบญญตกฎหมาย เปนสงทมหลกเกณฑตาม หลกการรางกฎหมาย3. ในกฎหมายฉบบหนงๆตามปกตจะขนตนดวย ชอกฎหมาย4. การทำาความเขาใจเนอหาสาระของกฎหมายฉบบหนงๆ ผอานควรอานและทำาความเขาใจกฎหมายทง

ฉบบ5. เมอตวบทกฎหมายเกดความเคลอบคลมไมชดเจน ผใชกฎหมายจำาเปนจะตองใชวธการ ตความ

กฎหมาย เพอแกไขปญหา6. การตความตามตวอกษร คอวธการตความกฎหมายตามหลกวชาการ7. การหยงทราบเจตนารมณในการตรากฎหมายสามารถพจารณาไดจาก (1) ชอกฎหมาย (2) คำาปรารภ

ของกฎหมาย (3) หมายเหตทายกฎหมาย (4) ตวบทบญญตของกฎหมาย8. การอดชองวางของกฎหมายในคดแพงของไทยนำาหลกการมาจาก มาตรา 4 แหงประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย9. เมอไมมกฎหมายมาปรบใชแกขอเทจจรงใหนำา จารตประเพณมาปรบใช10. กฎหมายอาญาตองตความ อยางเครงครด

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

49

11. ภาษทใชในกฎหมายไดแก ภาษาเทคนค ภาษวชาการ ภาษาธรรมดา และภาษตางประเทศ12. ชอกฎหมายมสวนชวยใหผอานเขาใจกฎหมายฉบบนนคอ (1) เพอบงชขอบเขตการใชบงคบกฎหมาย

โดยรวบยอด (2) เพอบงชประเภทของกฎหมาย และเนอหาสาระของกฎหมายโดยรวบยอด13. การอานกฎหมายทงฉบบ จงจะชวยใหแปลความกฎหมายไดอยางถกตองและเหมาะสม14. ผใชกฎหมายจำาเปนจะตองตความกฎหมายเมอ บทบญญตไมมความชดเจน15. การตความกฎหมายตามหลกวชาการ จะตอง (1) การตความตามตวอกษร (2) การตความตาม

เจตนารมณ16. เครองชวยในการตความกฎหมายตามเจตนารมณ ไดแก คำาพพากษาของศาล ความเหนของนก

วชาการ หลกการตความกฎหมายทวไป รายงานการประชมรฐสภา17. สงทนำามาใชในการอดชองวางของกฎหมายในคดแพงของไทย ไดแก จารตประเพณแหงทองถน

กฎหมายใกลเคยงอยางยง หลกกฎหมายทวไป

หนวยท 10 การบงคบใชกฎหมาย และการยกเลกกฎหมาย

1. กฎหมายซงบญญตขนนน เมอจะนำามาบงคบใชมหลกสำาคญทตองพจารณาอย 3 ประการ คอ เวลา สถานท และบคคลทใชบงคบ

2. ในการบงคบใชกฎหมายใหไดมประสทธผลนน รฐเองมหนาทจะตองเตรยมการใหพรอมในดานสถานท บคลากร และประชาสมพนธ

3. การยกเลกกฎหมาย คอการทกฎหมายนนสนสดลง ไมสามารถใชบงคบไดอกตอไป การยกเลกกฎหมายนนแบงออกไดเปน 2 กรณ คอ การยกเลกกฎหมายโดยตรง และการยกเลกกฎหมายโดยปรยาย

10.1 การบงคบใชกฎหมาย1. เวลาทกฎหมายใชบงคบนน กคอเวลาทกฎหมายกำาหนดไวในตวกฎหมายนนเองวาจะใหกฎหมายนน

ใชบงคบเมอใด อาจเปนวนทประกาศใช หรอโดยกำาหนดวนใชไวแนนอน หรอกำาหนดใหใชเมอระยะเวลาหนงลวงพนไป

2. สถานททกฎหมายใชบงคบ กฎหมายของประเทศไดกใชบงคบไดในอาณาเขตของประเทศนนๆ ซงเปนการใชหลกดนแดน

3. กฎหมายยอมใชบงคบแกบคคลทกคนทอยในอาณาเขตของประเทศนนๆ ไมวาจะเปนบคคลสญญาตนนเองหรอบคคลตางดาวกตาม

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

50

4. การบงคบใชกฎหมายใหไดผล ตองมการเตรยมการทงในดานการประชาสมพนธ บคลากร สถานท และอปกรณ

10.1.1 เวลาทกฎหมายใชบงคบการบงคบใชกฎหมายแบงไดเปนกประเภทการบงคบใชกฎหมายแบงออกเปน 3 ประเภท คอ1) เวลาทใชบงคบ2) สถานททกฎหมายใชบงคบ3) บคคลทกฎหมายใชบงคบ

อธบายหลกทวไปของกำาหนดเวลาทกฎหมายใชบงคบกำาหนดเวลาทกฎหมายใชบงคบสามารถแบงไดเปน 4 กรณ คอ1) กรณทวไป คอ โดยปกตกฎหมายมกจะกำาหนดวนใชบงคบในวนถดจากวนประกาศในราช

กจจานเบกษา2) กรณเรงดวน เปนกรณทตองการใชบงคบกฎหมายอยางรบดวนใหทนสถานการณ จง

กำาหนด ใหใชในวนทประกาศในราชกจจานเบกษา3) กำาหนดเวลาใหใชเมอระยะเวลาหนงลวงไป เชน เมอพนจากวนนบแตวนประกาศในราชกจ

จานเบกษาทงน เพอใหเวลาแกทางราชการทเตรยมตวใหพรอมในการบงคบใชกฎหมายนนและใหประชาชนไดเตรยมศกษาเพอปฏบตตามไดถกตอง

4) กรณพเศษ กฎหมายอาจกำาหนดใหพระราชบญญตนนใชบงคบในวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา แตพระราชบญญตนนจะใชไดจรง ในทองทใด เวลาใด

10.1.2 สถานททกฎหมายใชบงคบหลกดนแดนหมายความวาอยางไร“หลกดนแดน” หมายความวา กฎหมายของประเทศใดกใหใชบงคบกฎหมายของประเทศนนภายใน

อาณาเขตของประเทศนน

10.1.3 บคคลทกฎหมายใชบงคบบคคลใดบางทรฐธรรมนญยกเวนไมใหใชบงคบกฎหมายบคคลทรฐธรรมนญยกเวนไมใหใชบงคบกฎหมายไดแก1. พระมหากษตรย เพราะเปนทเคารพสกการะ ใครจะลวงละเมดฟองรองพระมหากษตรยไมได ไมวา

ทางแพงหรอทางอาญา

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

51

2. สมาชกวฒสภา สมาชกสภาผแทนราษฎร รฐมนตร กรรมาธการ และบคคลทประธานสภาฯ อนญาตใหแถลงขอเทจจรง หรอแสดงความคดเหนในสภาตลอดจนบคคลผพมพรายงานการประชมตามคำาสงของสภาฯ เหตทกฎหมายใหเอกสทธไมใหผใดฟองบคคลดงกลาวในขณะปฏบตหนาทในสภา กเพอแสดงความคดเหนไดเตมทเพอประโยชนในการพจารณาของสภานนเอง เวนแตการประชมนนจะมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน

10.1.4 การเตรยมการบงคบใชกฎหมายการเตรยมการบงคบใชกฎหมายมกประเภท อะไรบางการเตรยมการบงคบใชกฎหมายแบงออกเปน 3 กรณ1. ดานประชาสมพนธ มการเตรยมการ โดยผานสอตางๆ ไมวาทางวทยโทรทศน สอสงพมพ เพอให

บคคลตางๆ ไดทราบขอมล2. ดานเจาหนาท ตองมการเตรยมการใหเจาหนาทผบงคบใชกฎหมายมความร ความชำานาญ และ

ความเขาใจ เพอจะบงคบใชกฎหมายไดถกตอง3. ดานสถานทและอปกรณ มการเตรยมสถานทเพอใหเพยงพอใหเปนไปตามเจตนารมณของ

กฎหมายเพอใหมประสทธภาพในการบงคบใชกฎหมาย

10.2 การยกเลกกฎหมาย1. การยกเลกกฎหมาย คอการทำาใหกฎหมายทเคยใชบงคบอยนนสนสดลง โดยยกเลกโดยตรง และ

ยกเลกโดยปรยาย2. การยกเลกกฎหมายโดยตรงนน แบงออกเปน 3 กรณ คอ

1) ตวกฎหมายนนเอง กำาหนดวนทยกเลกกฎหมายนนไว2) ยกเลกโดยมกฎหมายใหม ซงมลกษณะอยางเดยวกน กำาหนดใหยกเลกไวโดยตรง3) ยกเลกโดยพระราชบญญต

3. การยกเลกกฎหมายโดยปรยายนน เปนเรองทไมมกฎหมายใหมบญญตใหยกเลกกฎหมายเกาโดยชดแจง แตเปนทเหนไดวากฎหมายใหมยอมยกเลกกฎหมายเกา เพราะกฎหมายใหมยอมดกวากฎหมายเกา และหากประสงคจะใชกฎหมายเกาอยกคงไมบญญตกฎหมายในเรองเดยวกนขนมาใหม

10.2.1 การยกเลกกฎหมายโดยตรงอธบายการยกเลกกฎหมายโดยตรงการยกเลกกฎหมายโดยตรงแบงออกไดเปน 3 กรณ คอ1. ในกฎหมายนนเองกำาหนดวนยกเลกไวเชน ใหกฎหมายนสนสดลงเมอพนกำาหนด 3 ป

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

52

2. เมอมกฎหมายใหมมลกษณะเชนเดยวกน ระบยกเลกไวโดยตรง ซงอาจจะยกเลกทงฉบบหรอบางมาตรากได

3. เมอพระราชกำาหนดทประกาศใชถกยกเลก เมอพระราชกำาหนดไดประกาศใชแตตอมาไดมพระราชบญญตไมอนมตพระราชกำาหนดนน มผลทำาใหพระราชกำาหนดนนถกยกเลกไป

10.2.2 การยกเลกกฎหมายโดยปรยายเมอยกเลกพระราชบญญตแลว พระราชกฤษฎกาทออกโดยอำานาจของกฎหมายนนจะถกยกเลกหรอไมเมอยกเลกพระราชบญญตแลว พระราชกฤษฎกาทออกโดยอำานาจของกฎหมายนนจะถกยกเลกไปใน

ตวดวยเพราะพระราชบญญตเปนกฎหมายแมบท เมอกฎหมายแมบทถกยกเลกไปแลว พระราชกฤษฎกาซงออกมาเพอจะใหมดำาเนนการใหเปนกฎหมายแมบทกจะถกยกเลกไปดวย

แบบประเมนตนเองหนวยท 10

1. การบงคบใชกฎหมาย ม 3 ประเภท คอ ใชบงคบกบเวลา สถานท และบคคล 2. “พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป” เปนเวลาท

กฎหมายใชบงคบ ในกรณทวไป3. ทะเลหางจากฝงทเปนดนแดนไทย 15 ไมลทะเล ไมอยในความหมายคำาวา “ราชอาณาจกร” (12 ไมล

ทะเลจงอยในราชอาณาจกร)4. กรณหลกดนแดน (1) หลกดนแดนคอหลกทวากฎหมายของประเทศใดยอมใชบงคบเฉพาะใน

อาณาเขตของประเทศนน (2) ศาลไทยพพากษาความผดตอความมนคงแหงราชอาณาจกรไทยไดแมเกดนอกราชอาณาจกร (3) ศาลไทยพพากษาความผดเกยวกบการปลอมเงนตราไดแมเกดนอกราชอาณาจกร (4) ศาลไทยพพากษาความผดฐานปลนทรพยซงไดกระทำาในทะเลหลวงได

5. กฎหมายไทยไมสามารถใชบงคบแกบคคลตอไปนไดแก (1) ประมขแหงรฐตางๆ (2) ทตและบรวาร (ค) กองทพตางประเทศท เขามายดครองราชยอาณาจกร (ง) บคคลททำา งานในหนวยงานองคการสหประชาชาต

6. บคคลทรฐธรรมนญใหใชบงคบกฎหมายไดแก ทปรกษานายกรฐมนตร7. การเตรยมการบงคบใชกฎหมาย ม 3 ประเภท 8. การยกเลกกฎหมายโดยตรงทำาได 3 วธ 9. เกยวกบการยกเลกกฎหมาย (1) ไดกำาหนดวนยกเลกกฎหมายไวในกฎหมายนนเอง (2) ไดออก

กฎหมายใหมทมลกษณะเชนเดยวกน (3) เมอพระราชกำาหนดไมไดรบการอนมต (4) เมอมกฎหมายใหมลกษณะพเศษ บญญตในเรองเดยวกบกฎหมายเกาลกษณะทวไป

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

53

10. เกยวกบกฎหมายทมผลยอนหลง (1) จะออกกฎหมายยอนหลงใหลงโทษบคคลไมได (2) จะออกกฎหมายยอนหลงเพมโทษบคคลใหสงขนไมได (3) โดยหลกการทวไปแลวกฎหมายไมมผลยอนหลง (4)มผลยอนหลงไดโดยทกฎหมายตองระบไวโดยกฎหมายนน

หนวยท 11 กฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชน

1. ในระบบประมวลกฎหมาย (Civil Law System) มการแบงแยกประเภทกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชน

2. กฎหมายเอกชน เปนกฎหมายทใชระหวางเอกชนกบเอกชน ซงอยบนพนฐานความเทาเทยมของบคคล3. กฎหมายมหาชน เปนกฎหมายทใชบงคบระหวางรฐกบเอกชน ซงอยบนพนฐานทไมเทาเทยมกน

11.1 การแบงแยกกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชน1. การแบงแยกกฎหมายออกเปนกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชน เปนลกษณะเดนของระบบ

กฎหมายแบบโรมาโน-เยอรมานก2. หลกเกณฑทใชในการแบงแยกกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชนมหลายประการ เชน เนอหา

วตถประสงค นตวธ เปนตน3. ประเทศไทยเรมมการแบงแยกกฎหมายเอกชนออกจากกฎหมายมหาชนอยางชดเจน หลงจากมการ

เปลยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475

11.1.1 ความจำาเปนในการแบงกฎหมายออกเปนกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชนในสมยโรมนมการแบงแยกประเภทออกเปนกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชนหรอไมในสมยโรมนมการแบงแยกประเภทออกเปนกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชน แตเปนการแบงเพอ

จะไมตองศกษากฎหมายมหาขน

11.1.2 หลกเกณฑในการแบงกฎหมายออกเปนกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชนการแบงกฎหมายออกเปนกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชนใชหลกเกณฑใดบางเกณฑการแบงกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชนอาจใชหลกเกณฑคอ(1) เกณฑทเกยวกบบคคลผกอนตสมพนธ(2) เกณฑทเกยวกบวตถประสงคของนตสมพนธ(3) เกณฑทเกยวกบวธการทใชในการกอนตสมพนธระหวางกน(4) เกณฑทเกยวกบเนอหา

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

54

11.1.3 พฒนาการแบงแยกกฎหมายออกเปนกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชนในประเทศไทย

ประเทศไทยมการแบงกฎหมายออกเปนกฎหมาย เอกชนและกฎหมายมหาชนอยางชดเจนในสมยใดประเทศไทยมการแบงแยกกฎหมายออกเปนกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชนอยางชดเจนในชวง

หลงจากการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475

11.2 การแบงแยกสาขายอยในกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชน1. กฎหมายเอกชนประกอบดวยกฎหมายสาขายอยทสำาคญคอ กฎหมายแพงและพาณชย2. กฎหมายมหาชนประกอบดวยกฎหมายสาขายอยทสำาคญคอ กฎหมายรฐธรรมนญ กฎหมายปกครอง

และกฎหมายการคลงและภาษอากร3. การแบงสาขายอยของกฎหมายมหาชนในแตละประเทศอาจมความแตกตางกนได ซงขนอยกบ

ประวตศาสตร แนวคดของนกวชาการของประเทศนนๆ

11.2.1 การแบงสาขายอยในกฎหมายเอกชนกฎหมายใดทถอวาอยในสาขายอยของกฎหมายเอกชนกฎหมายทถอวาอยในสาขายอยของกฎหมายเอกชน คอ กฎหมายแพง กฎหมายพาณชย กฎหมาย

อาญา กฎหมายวธพจารณาความแพงและธรรมนญศาล กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคล

11.2.2 การแบงสาขายอยในกฎหมายมหาชนกฎหมายใดทถอวาอยในสาขายอยของกฎหมายมหาชนกฎหมายทถอวาอยในสาขายอยของกฎหมายมหาชน คอ กฎหมายรฐธรรมนญ กฎหมายปกครอง

กฎหมายการคลงและภาษอากร กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง

แบบประเมนตนเองหนวยท 11

1. กฎหมายการคลง จดวาเปนกฎหมายมหาชน (กฎหมายแพงฯ กฎหมายอาญา กฎหมายพาณชย กฎหมายทรพยสนทางปญญา->ไมเปน)

2. ลกษณะของกฎหมายมหาชนคอ ใชบงคบกบนตสมพนธทไมตองอาศยความสมครใจของผกอนตสมพนธของอกฝายหนง

3. กฎหมายรฐธรรมนญเปน กฎหมายทวางระเบยบในการปกครองประเทศ

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

55

4. ประเทศไทยมการแบงแยกกฎหมายมหาชนออกจากกฎหมายมหาชนอยางชดเจนในสมย หลงการเปลยนแปลงการปกครอง พ . ศ . 2475

5. ระบบกฎหมายไทยจดอยในระบบกฎหมาย โรมาโน - เยอรมานก 6. ประเทศไทยมการปฏรประบบกฎหมายครงใหญในสมย รชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทร 7. กฎหมายตราสามดวง ไดมการปรบปรงกฎหมายครงใหญในชวงตนกรงรตนโกสนทร8. กอนมการประกาศใชประมวลกฎหมายและพาณชย ประเทศไทยนำาหลกกฎหมายของประเทศองกฤษ

มาใชสอนในโรงเรยนกฎหมาย9. การจดตงศาลปกครอง พ . ศ . 2542 เปนเหตการณททำาใหมการพฒนากฎหมายมหาชนครงใหญใน

ประเทศไทย10. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทย ไดรบอทธพลจากประมวลกฎหมายของประเทศ เยอรมน11. กฎหมายจารตนครบาล เปนกฎหมายทมการปรบปรงกฎหมายครงใหญในชวงตนกรงรตนโกสนทร

หนวยท 12 ระบบกระบวนการยตธรรมไทย

1. กระบวนการยตธรรมเปนเรองทมความสำาคญอยางยง เนองจากมผลกระทบตอประชาชนในประเทศ เพราะเปนกระบวนการวนจฉยขอขดแยงของบคคลในสงคมใหไดรบความเปนธรรม และกอใหเกดความสงบสขแกสงคม ทงยงเปนสาระสำาคญของการปกครองในระบบประชาธปไตยภายใตหลกนตธรรม

2. กระบวนการยตธรรมปจจบนของไทยไดเปลยนแปลงไปจากอดตในหลายดาน เพอใหเหมาะสมสอดคลองกบสภาพสงคมทเปลยนไป และสามารถอำานวยความยตธรรมและคมครองสทธ เสรภาพของประชาชนตามกฎหมาย

3. เพอใหกระบวนการยตธรรมดำาเนนไปอยางมประสทธภาพ และประสาทความยตธรรมใหแกประชาชนไดจงจำาเปนตองมหลกประกนความเปนธรรมและความเปนอสระของผพพากษาและตลาการ

4. ในปจจบนยงมองคกรอนททำาหนาทในการวนจฉยชขาดขอพพาทของประชาชน ซงเปนองคกรอสระทไมใชองคกรตลาการกได

12.1 กระบวนการยตธรรมไทยในอดต1. กระบวนการยตธรรมในสมยสโขทยไมมระบบชดเจนแนนอน ราษฎรเมอมขอพพาทกอาจไปถวายฎกา

เพอขอความเปนธรรมจากพระเจาแผนดนไดดวยตวเอง

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

56

2. กระบวนการยตธรรมในสมยอยธยาเปนระบบและชดเจนกวาสมยสโขทย ซงในสมยอยธยามทงกฎหมายสารบญญต และกฎหมายวธสบญญตใช โดยในการบญญตกฎหมายไดรบเอาคมภรพระธรรมศาสตรมาเปนหลกในการบญญตกฎหมาย

3. กฎหมายตราสามดวงซงชำาระขนในสมยรชกาลท 1 แหงกรงรตนโกสนทร สวนใหญเปนกฎหมายทรวบรวมมาจากกฎหมายสมนอยธยา ซงแยกออกเปนลกษณะตางๆ ในสวนทเกยวกบวธพจารณาความในศาล ไดแก ลกษณะพระธรรมนญ ลกษณะรบฟอง ลกษณะพยาน ลกษณะพสจนดำานำา ลยเพลง ลกษณะตระลาการ และลกษณะอทธรณ

4. ระบบการศาลไทยกอนยคปฏรปการศาลในสมยรชกาลท 5 ศาลเปนหนวยงานทขนอยกบกรมตางๆ มตระลาการทำาหนาทพจารณาคดตามทกรมทตนสงกดอย มอบหมายใหมลกขน ณ ศาลหลวงทำาหนาทพพากษาคด และมผทำาหนาทปรบบทความผดและวางบทลงโทษผกระทำาผดใหเหมาะสมแกความผด

5. ระบบการศาลไทยหลงการปฏรประบบกฎหมายและการศาลในสมนรชกาลท 5 เปนระบบศาลเดยว โดยระบบศาลไมตองสงกดอยกบกรมตางๆอกตอไป มศาลยตธรรมเปนองคกรเดยวทใชอำานาจตลาการทำาหนาทพจารณาพพากษาอรรถคดโดยเฉพาะ

6. ปจจบนประเทศไทยใชระบบประมวลกฎหมาย (Civil Law) และระบบศาลเปนระบบศาลค คอมศาลทมความร ความชำานาญ และประสบการณในคดเรองนนๆ โดยเฉพาะทำาหนาทคเคยงไปกบศาลยตธรรม และมการจดแบงโครงสรางของศาลเปนตามลำาดบชนและประเภทของคด

12.1.1 กระบวนการยตธรรมสมยสโขทยอธบายลกษณะของกระบวนการยตธรรมในสมยสโขทยระบบการยตธรรมในสมยกรงสโขทย ไมมระบบทชดเจน แตเมอราษฎรมขอพพาทกนกสามารถไปสน

กระดงทแขวนไวทหนาประตเพอใหพระมหากษตรยมาสอบสวนและตดสนคดความได

12.1.2 กระบวนการยตธรรมสมยอยธยาอธบายลกษณะของกระบวนการยตธรรมในสมยอยธยากระบวนการยตธรรมในสมยอยธยาเปนระบบกวาในสมยสโขทย มการจดตงศาลเพอพจารณาคดตางๆ

ซงกระจายอยตามตวกระทรวงตางๆ

12.1.3 กระบวนการยตธรรมสมยกรงรตนโกสนทรตอนตนเพราะเหตใดในสมยกรงรตนโกสนทรตอนตนจงไดมชำาระกฎหมายขนใหมกฎหมายทใชในสมยกรงรตนโกสนทรตอนตนนน เปนกฎหมายทตกทอดสบมาจากสมยกรงศรอยธยา

ตอนปลาย แตเนองจากกฎหมายตางๆ ถกเผาทำาลายไป กฎหมายทเหลออยไมเหมาะสมกบกาลสมยไมอาจอำานวยความยตธรรมได พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกจงไดโปรดใหมการชำาระกฎหมายขนใหม

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

57

12.1.4 กระบวนการยตธรรมในปจจบนอธบายถงความเปลยนแปลงทสำาคญของระบบกระบวนการยตธรรมไทยในปจจบนการเปลยนแปลงทสำาคญของระบบยตธรรมไทย คอ มการเปลยนแปลงจากระบบศาลเดยวเปนระบบ

ศาลค คอมการจดตงศาลหลายประเภท โดยแบงชนดของตามประเภทของคด

12.2 หลกการสำาคญของการดำาเนนกระบวนการยตธรรมในศาล1. เพอใหกระบวนการยตธรรมดำาเนนไปอยางมประสทธภาพ และกอใหเกดความเปนธรรมแกประชาชน

จำาเปนจะตองการกำาหนดหลกประกนความเปนธรรมใหแกผพพากษา เพอใหผพพากษาสามารถอำานวยความยตธรรมใหแกคความได

2. เพอใหผพพากษาไดตดสนคดตางๆ อยางเทยงธรรมโดยมตองเกรงกลวอทธพลใดๆ หรอใหถกแทรกแซงโดยอำานาจอน จำาเปนตองมหลกประกนความเปนอสระของผพพากษา

3. แมนฝายตลาการจะมหลกประกนความเปนธรรมและความเปนอสระ แตกระบวนการยตธรรมกอาจถกตรวจสอบไดและตองมความโปรงใสดวย

12.2.1 หลกประกนความยตธรรมของผพพากษาและตลาการหลกประกนความเปนธรรมของผพพากษาและตลาการซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540 กำาหนดไวไวไดแกหลกการใดบางหลกประกนความเปนธรรมของผพพากษาและตลาการ ไดแก1) การพจารณาคดจะกระทำาโดยองคคณะและตองครบองคคณะ2) มการพจารณาคดแบบตอเนอง

12.2.2 หลกประกนความเปนอสระของผพพากษาและตลาการมาตรการทเปนหลกประกนความเปนอสระของผพพากษาและตลาการจากองคกรภายนอกไดแก

มาตรการใดมาตรการทเปนหลกประกนความเปนอสระของผพพากษาและตลาการจากองคกรภายนอก ไดแก1) มหนวยธรการเปนอสระ2) แยกบคคลทดำารงตำาแหนงผพพากษาและตลาการออกจากฝายนตบญญตและบรหาร

12.2.3 หลกการพจารณาโดยเปดเผยหลกการพจารณาคดโดยเปดเผยในศาลมประโยชนในกรณใดบาง

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

58

หลกการพจารณาโดยเปดเผยมประโยชนในดานการควบคม และตรวจสอบการทำางานของผพพากษาและตลาการ วาดำาเนนการไปโดยสจรตและยตธรรมหรอไม

12.3 กระบวนการยตธรรมอน1. ในระบอบประชาธปไตยทมการแยกองคกรทใชอำานาจอธปไตยออกเปนหลายองคกร ศาลมใชองคกร

เดยวเทานนททำาหนาทมนการวนจฉยขอพพาท2. องคกรทมอำานาจในการวนจฉยขอพพาทอาจเปนหนวยราชการหรอองคกรทไมใชหนวยราชการกไดซง

เรยกวา องคกรกงตลาการ (Quasi Judicial)

12.3.1 องคกรวนจฉยอสระยกตวอยางองคกรวนจฉยอสระทไมไดเปนสวนราชการองคกรวนจฉยอสระทไมไดเปนสวนราชการ เชน1. คณะกรรมการ ป.ป.ช.2. คณะกรรมการเลอกตง

12.3.2 องคกรวนจฉยของหนวยราชการคำาวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยรองทกข เมอวนจฉยชขาดเรองรองทกขแลวมผลประการใดคำาวนจฉยของคณะกรรมการวนจฉยรองทกขยงไมมผลบงคบแกคกรณ ตองสงใหนายกรฐมนตรสงการ

อกทหนง

แบบประเมนตนเองหนวยท 12

1. บคคลทมอำานาจฟองคดอาญาไดแก พนกงานอยการและผเสยหาย2. บคคลจะมอำานาจฟองคดไดเมอ สทธหรอหนาทตามกฎหมายแพงถกโตแยง3. ลกษณะของระบบศาลไทยกอนการปฏรปการศาลในรชกาลท 5 เปนหนวยงานทขนอยกบกรมตางๆ ทำา

หนาทพจารณาคดตามทกรมทตนสงกดอยมอบหมาย4. ลกษณะของระบบศาลคของประเทศไทยในปจจบนคอ มศาลยตธรรมคกบศาลปกครอง5. องคกรททำาหนาทตรวจสอบบญชทรพยสนและหนสนของผดำารงตำาแหนงทางการเมอง คอ คณะ

กรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต6. องคกรททำาหนาทไตสวนกรณการเขาชอรองขอถอดถอนนายกรฐมนตร เนองจากมพฤตกรรมรำารวยผด

ปกตคอ ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดำารงตำาแหนงทางการเมอง

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

59

7. หลกในการพจารณาคดของศาลอาญาคอ การพจารณาและสบพยานตองกระทำาโดยเปดเผยตอหนาจำาเลย

8. มาตรการทเปนหลกประกนความเปนอสระของผพพากษาและตลาการขององคกรภายนอกคอ การกำาหนดใหหนวยงานธรการของศาลเปนอสระขนตอประธานศาล

9. ในคดมากอนการปฏรประบบศาลไทย ในสมยรชกาลท 5 ระบบการพจารณาคดในศาลเปนระบบ ไตสวน

หนวยท 13 ระบบศาลไทย

1. ศาลรฐธรรมนญ เปนศาลชำานญพเศษทจดตงขน มอำานาจหนาททสำาคญ คอ พจารณาคดทเกยวของกบรฐธรรมนญ

2. ศาลยตธรรม เปนศาลทมอำานาจพจารณาพพากษาทเปนการทวไป คอคดทไมมกฎหมายบญญตใหอยในอำานาจศาลอน

3. ศาลปกครอง เปนศาลชำานญพเศษทจดตงขน มอำานาจทพจารณาคดปกครอง4. ศาลทหาร เปนศาลทมอำานาจพจารณาคดทเกยวกบวนยทหารเปนหลก

13.1 ศาลรฐธรรมนญ1. ศาลรฐธรรมนญเปนศาลประเภทหนงทมอำานาจในการพจารณาคดเกยวของกบรฐธรรมนญ ซงเปน

กฎหมายสงสดของประเทศ2. ศาลรฐธรรมนญจะเรมดำาเนนการเองไมได ตองมผเสนอคำารองใหพจารณา ผมอำานาจฟองคดตอศาล

รฐธรรมนญไดกำาหนดไวในรฐธรรมนญ เชน ศาล ประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา ประธานรฐสภา นายกรฐมนตร เปนตน

3. ศาลรฐธรรมนญมวธพจารณาคดทกำาหนดขนมาเอง โดยความเหนชอบเปนเอกลกษณของตลาการรฐธรรมนญ

4. คำาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล องคกรอนของรฐ

13.1.1 ขอบเขตอำานาจหนาทของศาลรฐธรรมนญยกตวอยางคดทในขอบเขตอำานาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ 2 คดคดทอยในขอบเขตอำานาจหนาทของศาลรฐธรรมนญ เชน1. กรณวนจฉยวารางพระราชบญญตหรอรางพระราชกำาหนดขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ2. วนจฉยวากฎหมายใดขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

60

13.1.2 สทธเสนอคำารองตอศาลรฐธรรมนญในกรณทมปญหาวากฎหมายใดขดหรอแยงกบรฐธรรมนญหรอไม ใครเปนผมสทธเสนอคำารองใหศาล

ยตธรรมพจารณาม 2 กรณคอ1. ศาลทกศาล ทงในกรณทศาลเหนเองหรอมคกรณโตแยงวาบทบญญตใดของกฎหมายขด

ตอรฐธรรมนญ2. ผตรวจการแผนดนของรฐสภาเหนวาบทบญญตของกฎหมาย มปญหาเกยวกบความชอบ

ดวยรฐธรรมนญ

13.1.3 การดำาเนนกระบวนพจารณาวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญมลกษณะพเศษอยางไรศาลรฐธรรมนญสามารถกำาหนดวธพจารณาคดไดดวยตนเอง ซงกระทำาโดยมตเอกฉนทของคณะ

ตลาการศาลรฐธรรมนญ และประกาศในราชกจจานเบกษา แตวธพจารณาคดของศาลอนนนจะตองตราเปนกฎหมายโดยฝายนตบญญต

13.1.4 ผลของคำาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญผลของคำาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญมผลอยางไรคำาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญมผลผกพนทกองคกรใหปฏบตตาม

13.2 ศาลยตธรรม1. ศาลยตธรรมเปนศาลทมอำานาจทวไป คดทไมมกฎหมายบญญตใหอยในอำานาจศาลอนจงอยในเขต

อำานาจศาลยตธรรม2. ผมสทธเรมคดไดตองเปนบคคลทกฎหมายบญญตใหมสทธฟองคดได3. การดำาเนนการกระบวนพจารณาของศาลยตธรรมเปนระบบกลาวหา คอ ผใดกลาวอาง ผนนมหนาท

นำาสบ4. คำาพพากษาของศาลยอมมผกพนคกรณ และการบงคบคดกระทำาโดยศาลออกคำาบงคบ5. การดำาเนนคดอาญาของผดำารงตำาแหนงทางการเมอง เปนการดำาเนนคดอาญากบผดำารงตำาแหนง

ทางการเมอง เพอเปนการสรางระบบควบคมตรวจสอบผดำารงตำาแหนงทางการเมอง โดยกำาหนดเปนวธพเศษขน

13.2.1 ระบบศาลยตธรรมและขอบเขตอำานาจหนาท

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

61

ศาลยตธรรมมอำานาจพจารณาคดประเภทใดบางคดทกประเภททมไดมกฎหมายบญญตใหอยในอำานาจของศาลอน เชน คดแพง คดอาญา คดแรงงาน

คดภาษอากร คดทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ คดลมละลาย คดเดกเยาวชนและครอบครว

13.2.2 การเรมคดผมสทธฟองคดอาญามใครบางผมสทธฟองคดอาญา ไดแก1) รฐ2) ผเสยหาย

13.2.3 การดำาเนนกระบวนการพจารณาในคดอาญา การพจารณาคดตองกระทำาตอหนาจำาเลย โดยมขอยกเวนในกรณใดบางในคดอาญา การพจารณาคดตองกระทำาตอหนาจำาเลย ยกเวนกรณตอไปน1. ในคดมอตราจำาคกอยางสงไมเกนสามป จะมโทษปรบดวยหรอไมกตาม หรอในคดมโทษ

ปรบสถานเดยว เมอจำาเลยมทนายและจำาเลยไดรบอนญาตจากศาลทจะไมมาฟงการพจารณาและการสบพยาน

2. ในคดทมจำาเลยหลายคน ถาศาลพอใจคำาแถลงของโจทกวาการพจารณาและการสบพยานตามทโจทกขอใหกระทำาไมเกยวแกจำาเลยคนใด ศาลจะพจารณาและสบพยานลบหลงจำาเลยคนนนกได

3. คดทมจำาเลยหลายคน ถาศาลเหนสมควรจะพจารณาและสบพยานจำาเลยคนหนงๆ ลบหลงจำาเลยคนอนกได

13.2.4 คำาพพากษาและการบงคบคดการบงคบคดทศาลชนตนพพากษาลงโทษประหารชวตและจำาเลยไมมฝายใดอทธรณจะตองดำาเนนการ

อยางไรในคดทศาลชนตนพพากษาลงโทษประหารชวตจำาเลยและไมมฝายใดอทธรณ ศาลชนตนจะตองสง

สำานวนคดนนไปใหศาลอทธรณวนจฉยอกครงหนง จะบงคบคดทนทไมได หากศาลอทธรณพพากษายนตามคำาพพากษาของศาลชนตนจงจะถอวาคดนนถงทสด แตยงนำาตวจำาเลยไปประหารไมได ตองปฏบตในเรองของพระราชทานอภยโทษกอน

13.2.5 การดำาเนนคดอาญาของผดำารงตำาแหนงทางการเมองบคคลใดทอาจถกฟองตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดำารงตำาแหนงทางการเมอง

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

62

บคคลทอาจถกฟองตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดำารงตำาแหนงทางการเมองไดแก1) ผดำารงตำาแหนงทางการเมอง เชน นายกรฐมนตร รฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎร

สมาชก วฒสภา ขาราชการการเมองอน ผบรหารทองถน บคคลทเปนตวการผใชหรอผสนบสนน

2) กรรมการ ป.ป.ช.

13.3 ศาลปกครอง1. ศาลปกครองเปนศาลชำานญพเศษมอำานาจในการพจารณาพพากษาคดเฉพาะทกฎหมายบญญตไว2. ผมสทธฟองคดตอศาลปกครอง จะตองเปนผไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายหรออาจจะเดอด รอน

หรอเสยหายจากการกระทำา หรองดเวนการกระทำาของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐ หรอมขอโตแยงเกยวกบสญญาทางปกครอง หรอกรณอนใดทอยในเขตอำานาจศาลปกครอง

3. การดำาเนนกระบวนพจารณาของศาลปกครองใชหลกการดำาเนนการ โดยใชพยานเอกสารเปนหลกและใชระบบไตสวนในการพจารณา

4. คำาพพากษาของศาลปกครองยอมผกพนคกรณใหตองปฏบตตาม

13.3.1 ขอบเขตของอำานาจหนาทคำาวา “หนวยงานปกครอง” ตาม พ.ร.บ. จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองหมายถงหนวย

งานใดคำาวา “หนวยงานปกครอง” หมายถง กระทรวง ทบวง กรม สวนราชการทเรยกชออยางอนและมฐานะ

เปนกรม “ราชการสวนภมภาค” เชน จงหวด อำาเภอ “ราชการสวนทองถน” เชน เทศบาล รฐวสาหกจ “หนวยราชการอนของรฐ” ทไดรบมอบหมายใหใชอำานาจปกครองหรอไดดำาเนนกจการทางปกครอง “องคกรมหาชน” หนวยงานเอกชนทไดรบมอบหมายใหใชอำานาจปกครอง

13.3.2 การฟองคดปกครองในกรณฟองวาพระราชกฤษฎกาไมชอบดวยกฎหมายตองฟองตอศาลใดตองฟองตอศาลปกครองสงสด

13.3.3 การดำาเนนการกระบวนพจารณาวธพจารณาคดของศาลปกครองเปนแบบใดศาลปกครองใชวธพจารณาคดแบบไตสวนและใชพยานเอกสารเปนหลก แตอยางไรกตาม จะมการนง

พจารณาอยางนอย 1 ครง

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

63

13.3.4 การพพากษาและการบงคบคดคำาพพากษาของศาลปกครองมผลยอนหลงไดในกรณใดในกรณทศาลปกครองมคำาสงใหเพกถอนกฎหรอคำาสง หรอสงหามการกระทำาทงหมดหรอบางสวนใน

กรณฟองวาหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐกระทำาการโดยไมชอบดวยกฎหมาย

13.4 ศาลทหาร1. ศาลทหารมอำานาจพจารณาพพากษาลงโทษผกระทำาผดกฎหมายทหาร หรอกฎหมายอนในทางอาญา

ในคดซงผกระทำาเปนบคคลทอยในอำานาจของศาลทหารในขณะกระทำาผด2. ผฟองคดในศาลทหารมไดเฉพาะอยการทหารและผเสยหายเทานน3. กระบวนการพจารณาในศาลทหารเปนไปตาม พ.ร.บ. ธรรมนญศาลทหาร พ.ศ. 24984. คำาพพากษาของศาลทหารยงไมมผลบงคบทนท เมอศาลทหารมคำาพพากษาลงโทษแลวจะตองออก

หมายแจงโทษใหผบงคบบญชาเปนผสงลงโทษจำาเลย

13.4.1 ขอบเขตอำานาจหนาทของศาลทหารศาลทหารมอำานาจในการพจารณาพพากษาคดใดศาลทหารมอำานาจในการพจารณาพพากษาคดทผกระทำาผดกฎหมายทหาร หรอกฎหมายอนในทาง

อาญาในคดซงผกระทำาเปนบคคลทอยในอำานาจของศาลทหารในขณะกระทำาความผดและมอำานาจสงลงโทษบคคลทกระทำาความผดฐานละเมดอำานาจศาลทหารดวย

13.4.2 การฟองคดในศาลอาหารบคคลใดมสทธฟองคดตอศาลทหารผมสทธฟองคดในศาลทหาร ไดแก1) อยการทหาร2) ผเสยหาย ภายใตเงอนไข คอ- ผเสยหายเปนบคคลในอำานาจศาลทหาร- ความผดทฟองรองเกดในเวลาปกต

13.4.3 กระบวนพจารณาในศาลทหารองคคณะของศาลทหารแตกตางจากศาลพลเรอนหรอไม อยางไรองคคณะของศาลทหารแตกตางจากศาลพลเรอน โดยจะตองมนายทหารเปนองคคณะรวมกบตลาการ

พระธรรมนญดวย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

64

13.4.4 ผลของคำาพพากษาการบงคบคดของศาลทหารแตกตางจากการบงคบคดของศาลพลเรอนหรอไมการบงคบคดของศาลทหารแตกตางจากการบงคบคดของศาลพลเรอน โดยเมอศาลทหารพพากษา

ลงโทษจำาเลยแลวจะไมออกหมายไปยงเรอนจำา แตจะออกหมายแจงไปใหผบงคบบญชาทหารทราบและสงลงโทษจำาเลย

แบบประเมนตนเองหนวยท 13

1. องคกรใดทำาหนาทวนจฉยชขาดวากฎหมายใดขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ คอ ศาลรฐธรรมนญ2. วธการพจารณาคดในศาลรฐธรรมนญเปนแบบไตสวน3. ศาลยตธรรม เปนศาลทมอำานาจทวไป4. คดอทธรณการประเมนภาษอากร เปนคดทไมอยในอำานาจศาลปกครอง5. การสบพยานในศาลใชพยานเอกสารเปนหลก ไมใชหลกในการพจารณาคดแพง6. ผตรวจการแผนดนรฐสภา เปนบคคลทไมไดอยในเขตอำานาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดำารง

ตำาแหนงทางการเมอง7. ในศาลปกครองใชวธการดำาเนนกระบวนการพจารณาแบบไตสวน8. คดฟองวาพระราชกฤษฎกาขดตอพระราชบญญต อาจฟองตอศาลปกครองสงสดได9. องคคณะของศาลทหารแตกตางจากศาลพลเรอนคอ มนายทหารรวมเปนคณะกบตลาการพระธรรมนญ

ดวย10. ความแตกตางของการฟองคดตอศาลปกครองกบการฟองคดในศาลยตธรรมคอ การฟองคดปกครอง

อาจฟองทางไปรษณยได

หนวยท 14 กฎหมายกบความเปนธรรมในสงคม

1. กฎหมายเปนสงทรฐกำาหนดขนเพอใหมนษยอยรวมกนอยางมความสงบสข และเพอเปนธรรมในสงคม อยางไรกด กฎหมายบางฉบบอาจกอใหเกดความไมเปนธรรม เชน กฎหมายทมบทบญญตลาสมย หรอมบทบญญตทไมสอดคลองกบสภาวการณในสงคม

2. กฎหมายไมสามารถบญญตขนใหครอบคลมขอเทจจรงทกกรณได จงมบทบญญตใหดลพนจแกผบงคบใชกฎหมายเพอใหเกดความยดหยน โดยอาจกำาหนดแนวทางหรอกรอบในการใชดลพนจไวหรอไมกไดตามความเหมาะสม รวมทงมกระบวนการแกไขการใชดลพนจทไมเปนธรรม

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

65

3. ในการสรางความเปนธรรมในสงคมโดยกฎหมาย นอกจากกฎหมายจะตราขนโดยมเจตนารมณเพอความเปนธรรมแลว ผใชกฎหมายตองใชกฎหมายเพอใหเกดความเปนธรรม และเมอพบวากฎหมายใดมบทบญญตทกอใหเกดความไมเปนธรรมในสงคม ยอมจำาเปนตองมการแกไขกฎหมายนนใหเกดความเปนธรรมตอไปดวย

14.1 บทบญญตของกฎหมายทกอใหเกดความไมเปนธรรม1. ปจจบนสงคมมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทำาใหแนวความคดของประชาชนในสงคมไดเปลยน

แปลงไปโดยเฉพาะอยางยงวทยาการและและเทคโนโลยทพฒนาไปอยางไมหยดยง สงผลใหกฎหมายทบญญตขนในสภาพสงคมยคหนงๆ ลาสมยไมเหมาะสมทจะนำามาใชในยคปจจบน การยงคงใชกฎหมายทลาสมย กอใหเกดความไมเปนธรรมแกผเกยวของและสงคม

2. กฎหมายบางฉบบบญญตขนบนพนฐานของสภาวการณชวงหนงๆ ของสงคมตอมาเมอ สภาวการณนนๆ ไดสนสดลงหรอเปลยนแปลงไปการยงคงใชกฎหมายนนตอไปจงไมสอดคลองกบ สภาวการณในปจจบนกอใหเกดความไมเปนธรรมแกสงคมหรอกฎหมายนนไมอาจนำามาใชบงคบไดโดยปรยาย

14.1.1 บทบญญตทลาสมยยกตวอยางบทบญญตของกฎหมายทเหนวาลาสมยและไมเปนธรรม เพราะแนวคดของสงคมในยค

ปจจบนไดเปลยนแปลงไป โดยในปจจบนไดมการปรบปรงแกไขกฎหมายดงกลาวแลวหรอไมกไดตวอยางบทบญญตของกฎหมายอนทลาสมยและไมเปนธรรม เพราะแนวคดของสงคมในยคปจจบนได

เปลยนแปลงไป เชน บทบญญตของกฎหมายทเกยวกบการจดการทรพยสนระหวางสามภรยา ซงแตเดมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 5 พ.ศ. 2478 บญญตใหสามแตเพยงผเดยวเปนผมอำานาจในการจดการสนสมรส ซงสภาพสงคมปจจบนฝายหญงกมสวนชวยหารายไดใหแกครอบครว และรฐธรรมนญยอมรบใหมสทธเทาเทยมกบชาย จงไมเปนธรรมทจะใหฝายชายแตเพยงฝายเดยวเปนผจดการทรพยสนของครอบครว ซงตอมาในป พ.ศ. 2519 ไดมการแกไขประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยครอบครว ใหสามและภรยาเปนผจดการสนสมรสรวมกน และไดมการแกไขเพมเตมหลกกฎหมายดงกลาวอกหลายครง ลาสดในป พ.ศ. 2533 ไดมการแกไขใหสามหรอภรยาจดการสนสมรสโดยลำาพงได เวนแตในกจการทสำาคญบางประการทตองจดการรวมกนหรอไดรบความยนยอมจากอกฝายหนง ปรากฏตามมาตรา 1476 ซงยงมผลใชบงคบอยในปจจบน

14.1.2 บทบญญตทไมสอดคลองยกตวอยางบทบญญตของกฎหมายทเหนวาไมสอดคลองกบสภาวการณในยคปจจบน โดยปจจบนไดม

การปรบปรง แกไข หรอยกเลกใชแลว

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

66

ตวอยางบทบญญตของกฎหมายทไมสอดคลองกบสภาวการณในยคปจจบน เชน พระราชกำาหนดจดตงศาลพเศษเพอพจารณาพพากษาคดความผดฐานขบถภายนอกราชอาณาจกร พทธศกราช พ.ศ. 2483 และพระราชบญญตอนมตพระราชกำาหนดจดตงศาลพเศษเพอพจารณาพพากษาคดความผดฐานขบถภายนอกพระราชอาณาจกร พทธศกราช 2483 ซงในปจจบนมบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 234 วรรคสอง บญญตวา “การตงศาลขนใหมเพอพจารณาพพากษาคดใดคดหนงหรอคดทมขอหาฐานใดฐานหนงโดยเฉพาะ แทนศาลทมอยตามกฎหมายสำาหรบพจารณาพพากษาคดนนจะกระทำามได” และกฎหมายดงกลาวถกยกเลกโดยพระราชบญญตยกเลกกฎหมายบางฉบบทไมเหมาะสมกบกาลปจจบน พ.ศ. 2546 แลว

14.2 ดลพนจของผใชกฎหมายกบความเปนธรรม1. เนองจากกฎหมายไมสามารถบญญตขนใหครอบคลมขอเทจจรงทกกรณได จงจำาเปนตองมบท บญญต

ทใหดลพนจแกผบงคบใชกฎหมายเพอความยดหยน ใหสามารถปรบใชกฎหมายเพออำานวยความยตธรรมไดตามความเหมาะสมแกกรณ

2. ในการใหดลพนจในกฎหมาย อาจเปนการใหดลพนจโดยเดดขาดแกผใชกฎหมาย หรอโดยกำาหนดแนวทาง หรอกรอบในการใชดลพนจหรอไมกได ตามความเหมาะสมหรอความสำาคญของเรองทกฎหมายนนใหดลพนจไว

3. การใชดลพนจยอมขนอยกบบคคลผใชดลพนจทกฎหมายกำาหนดไว บางครงอาจมการใชดลพนจอยางไมเหมาะสมหรอไมเปนไปตามกฎหมาย จงจำาเปนตองมกระบวนการแกไขการใชดลพนจทไมเปนธรรมโดยองคกรตางๆ

14.2.1 ดลพนจในกฎหมายกฎหมายฉบบหนงบญญตวา “เมอปรากฏแกเจาพนกงานทองถนวาอาคารหรอสวนของอาคารใดหรอ

สงหนงสงใดซงตอเนองกบอาคาร มสภาพชำารดทรดโทรม หรอปลอยใหมสภาพรกรงรงจนอาจเปนอนตรายตอสขภาพของผอยอาศย หรอมลกษณะไมถกตองดวยสขลกษณะของการใชเปนทอยอาศย ใหเจาพนกงานทองถน มอำานาจออกคำาสงเปนหนงสอใหเจาของหรอผครอบครองอาคารนนจดการแกไขเปลยนแปลงรอถอนอาคาร หรอสงหนงสงใดซงตอเนองกบอาคารทงหมดหรอแตบางสวนหรอจดการอยางอนตามความจำาเปนเพอมใหเปนอนตรายตอสขภาพ หรอใหถกตองดวยสขลกษณะ ภายในเวลาซงกำาหนดใหตามสมควร” บทบญญตดงกลาวมลกษณะเปนการใหดลพนจแกเจาหนาทของรฐหรอไม

บทบญญตของกฎหมายขางตนมลกษณะเปนการใหดลพนจแกเจาหนาทของรฐ เนองจากกอนออกคำาสง เจาหนาททองถนจะตองใชดลพนจพจารณาวาอาคารมสภาพท “อาจเปนอนตราตอสขภาพของผอยอาศย หรอมลกษณะไมถกตองดวยสขลกษณะของการใชเปนทอยอาศย” หรอไม

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

67

14.2.2 แนวทางการใชดลพนจเหตใดจงจำาเปนตองมแนวทางในการใชดลพนจในกฎหมายกฎหมายจำาเปนตองกำาหนดแนวทางในการใชดลพนจเพอใหการใชดลพนจเปนไปในทางเดยวกน เพอ

เปนหลกประกนการใชดลพนจในการใหเกดความเปนธรรมแกผเกยวของเพราะผใชดลพนจไดคำานงถงเงอนไขตางๆทกฎหมายวางกรอบไว และเพอเปนพนฐานในการตรวจสอบการใชดลพนจอกทางหนงดวย

14.2.3 การแกไขการใชดลพนจทไมเปนธรรมการแกไขการใชดลพนจทไมเปนธรรมของฝายตลาการ โดยทวไปสามารถกระทำาไดโดยวธใดการแกไขการใชดลพนจทไมเปนธรรมของฝายตลาการ โดยทวไปสามารถกระทำาไดโดยการอทธรณคำา

พพากษาหรอคำาสงของศาลชนตน ตามมาตรา 223-มาตรา 246 และการฎกาคำาพพากษาหรอคำาสงของศาลอทธรณ ตามมาตรา 247 - มาตรา 252 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ตามลำาดบ หรอการอทธรณฎกาตามกฎหมายวาดวยวธพจารณาคดของศาลชำานญพเศษอนของศาลยตธรรม เชนศาลแรงงาน ศาลภาษอากร

14.3 การใชกฎหมายใหเกดความเปนธรรม1. กฎหมายทงหลายตราขนโดยมเจตนารมณประการหนง คอ เพอการรกษาความสงบสขและความเปน

ธรรมของสงคมโดยรวม บนพนฐานของความชอบธรรมตามกฎหมายและศลธรรม2. การใชกฎหมายเพอใหเกดความเปนธรรม คอ การใชกฎหมายใหตรงตามเจตนารมณของกฎหมายให

มากทสด หรอในการทตอมาบทบญญตของกฎหมายอาจกอใหเกดความไมเปนธรรมแกบคคลผตองปฏบตตามกฎหมายดวยสาเหตตางๆ ผใชกฎหมายจงจำาเปนตองหาหนทางใชกฎหมายใหเกดความเปนธรรมใหมากทสดเทาทจะสามารถทำาได

3. เจตนารมณของกฎหมายเพอสรางความเปนธรรมในยคหนง อาจมองวาไมเปนธรรมในอกยคสมยหนงหากสงคมมการเปลยนแปลงไป ทำาใหกฎหมายทงฉบบหรอบทบญญตบางบทบญญตของกฎหมายกอใหเกดความไมเปนธรรมอยางชดแจง โดยทผใชกฎหมายไมสามารถหาหนทางในการใชกฎหมายอยางเปนธรรมได จำาเปนตองแกไขกฎหมายเพอใหเกดความเปนธรรมตอไป

14.3.1 เจตนารมณของกฎหมายกบความเปนธรรมเพราะเหตใดเจตนารมณของกฎหมายจงมสวนสำาคญในการสรางความเปนธรรมใหแกสงคมเจตนารมณของกฎหมายมความสำาคญในการสรางความเปนธรรมใหแกสงคม โดยเฉพาะอยางยงใน

ประเทศไทยซงเปนประเทศในระบบทใชกฎหมายลายลกษณอกษร โดยหลกแลวผใชกฎหมายจำาเปน ตองใชกฎหมายซงตราขนโดยฝายนตบญญตซงเปนตวแทนของปวงชนและในการตรากฎหมายฉบบใดฉบบหนง นนยอมมความมงหมายทจะสรางความสงบสขและเปนธรรมแกสงคม หรอเพอแกไขปญหาของสงคมอยแลว

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

68

14.3.2 การใชกฎหมายเพอใหเกดความเปนธรรมการใชกฎหมายใหเกดความเปนธรรมเกดขนไดอยางไรการใชกฎหมายใหเกดความเปนธรรมเกดขนไดจากหลายองคประกอบ เชน จากเจตนารมณและ

บทบญญตของกฎหมายทตราขนเพอความเปนธรรม และจากตวของผใชกฎหมายทตองเปนผมคณธรรมในจตใจ

14.3.3 การแกไขกฎหมายใหเกดความเปนธรรมการแกไขกฎหมายทไมเปนธรรมเปนหนาทของผใดการแกไขกฎหมายทไมเปนธรรมเปนหนาทของประชาชนทกคน และทกองคกรทงภาครฐและเอกชน

แบบประเมนตนเองหนวยท 14

1. กฎหมายลกษณะทกอใหเกดความไมเปนธรรมแกสงคม ไดแก กฎหมายทลาสมย2. กฎหมายทลาสมยเนองจากสาเหต (1) เทคโนโลยกาวหนาขน (2) ความคดของคนในสงคมเปลยนไป3. กฎหมายลาสมยเนองจากสาเหต ความคดของคนแตละยคสมยทมตอกฎหมายนนเปลยนแปลงไป4. กฎหมายเกยวกบรถลาก เปนกฎหมายทไมเหมาะสมแกสภาวการณปจจบน5. กฎหมายทไมเหมาะสมกบสภาวการณปจจบนไดแก (1) กฎหมายวาดวยรถลาก (2) กฎหมาย ตาม

ชาง ร . ศ . 127 (3) กฎหมายลกษณะพยาน ร . ศ . 113 (4) กฎหมายการเปรยบเทยบคดอาญา พทธศกราช 2481

6. ในการใชกฎหมายควรมการใชดลพนจบาง เพราะทำาใหสามารถปรบใชกฎหมายใหเหมาะสมในแตละกรณได

7. เจาหนาทออกใบอนญาตเมอกจการนนไมขดตอศลธรรม ถอวาเปนการใชดลพนจ8. การรบแจงการดำาเนนกจการของเอกชน ไมใชการใชดลพนจ9. แนวทางการใชดลพนจของเจาหนาทของรฐอาจพบไดจาก (1) รฐธรรมนญ (2) กฎหมายในเรองนนๆ

(3) ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (4) ประมวลกฎหมายอาญา (5) แนวปฏบตของเจาหนาทในเรองนนๆ

10. บคคลหรอองคกรทสามารถทบทวนการใชดลพนจทไมชอบของเจาหนาทของรฐคอ (1) ศาล (2) รฐมนตร (3) นายกรฐมนตร (4) คณะกรรมการพจารณาอทธรณ

11. หากเหนวาเจาหนาทใชดลพนจโดยไมชอบ บคคลผถกกระทบสทธสามารถดำาเนนการ (1) ฟองศาล (2) ขอใหเจาหนาทผนนพจารณาใหม (3) อทธรณไปยงองคกรพจารณาอทธรณ (4) รองเรยนไปยงผบงคบบญชาของเจาหนาทผนน

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

69

12. หากเหนวาคำาพพากษาของศาลไมถกตอง คความสามารถ (1) ฎกาคำาพพากษา (2) อทธรณคำาพพากษา

13. ผใชกฎหมายสามารถใชกฎหมายใหเกดความเปนธรรมไดโดย ใชกฎหมายตามเจตนารมณของกฎหมายนน

14. การแกไขกฎหมายเกดไดจากเหตผล (1) การเกดวกฤตเศรษฐกจ (2) การปฏรประบบราชการ (3) ความ เจรญทางเทคโนโลย (4) แนวความคดของสงคมเปลยนไป

15. กฎหมายทสรางความเปนธรรมแกสงคม ไดแก กฎหมายทเหมาะสมแกสภาวการณ16. วธการตรวจสอบการใชดลพนจของศาลในการพจาณาคด คอ การอทธรณคำาสงของศาล17. สงชวยใหการใชกฎหมายเกดความเปนธรรมไดแก (1) รฐธรรมนญ (2) ตวผใชกฎหมาย (3) เจตนารมณ

ของกฎหมาย (4) หลกกฎหมายทวไป เชนหลกตาม ป . พ . พ . 18. เหตผลของการแกไขกฎหมายตามหลกการของรฐธรรมนญฯ พทธศกราช 2540 ไดแก การมสวนรวม

ของประชาชน

หนวยท 15 การประกอบวชาชพกฎหมาย และจรรยาบรรณของนกกฎหมาย

1. การประกอบวชาชพกฎหมายแบงออกไดเปนหลายการประกอบวชาชพกฎหมาย โดยตรงไดแก การเปนผพพากษา อยการ หรอทนายความ ซงอยภายใตการควบคมของเนตบณฑตยสภา สวนการประกอบอาชพกฎหมายโดยทวไป อาจทำาไดโดยเปนพนกงานเจาหนาทในหนวยงานของรฐหรอเอกชน

2. หลกการของวชาชพกฎหมายโดยทวไป คอ การอำานวยความยตธรรมและเปนผนำามตมหาชน นอกจากนผประกอบวชาชพกฎหมายยงตองมหลกธรรมเฉพาะเฉพาะอาชพของตนเพอทำาหนาทบรการประชาชนใหดทสดและชวยใหเกดความเปนธรรมในสงคม

15.1 การประกอบวชาชพกฎหมาย1. วชาชพกฎหมายเปนการประกอบวชาชพซงมองคการควบคม มการศกษาอบรม มเจตนารมณ เพอ

บรการประชาชน และเพออำานวยความสะดวกยตธรรม2. การประกอบวชาชพกฎหมายแบงออกไดเปน การประกอบวชาชพกฎหมายโดยตรง ซงไดแก การเปนผ

พพากษา อยการ หรอทนายความ อกประเภทหนงคอ การประกอบวชาชพกฎหมายโดยทวไป โดยเปนพนกงานเจาหนาทในหนวยงานของรฐหรอเอกชน

3. องคการทควบคมการประกอบวชาชพกฎหมายคอเนตบณฑตยสภา

15.1.1 ความหมายของวชาชพกฎหมาย

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

70

ใหอธบายความหมายของ “วชาชพกฎหมาย” วชาชพกฎหมายเปนการศกษาอบรมชนสงทเนนใหผรบการศกษาอบรมสามารถนำาไปประกอบอาชพ

เพอใหบรการแกประชาชนและรกษาความยตธรรมใหเกดขนในสงคม

15.1.2 การประกอบวชาชพกฎหมายผสำาเรจการศกษาเปนนตศาสตรบณฑตอาจประกอบอาชพใดไดบางผสำาเรจการศกษาเปนนตศาสตรบณฑตอาจประกอบอาชพไดดงน1) ประกอบวชาชพกฎหมายโดยตรง ไดแก การเปนผพพากษา อยการ หรอทนายความ2) ประกอบอาชพกฎหมายอน เชน เปนนตกร ตำารวจ ทหาร อาจารย ปลดอำาเภอ หรอเจาพนกงา

นอนๆ ในหนวยงานของรฐ หรอเปนนตกร หรอเจาหนาทในหางราน บรษท และธนาคารพาณชย ซงเปนหนวยงานของเอกชน

15.1.3 องคการทควบคมการประกอบวชาชพกฎหมายองคกรใดทควบคมการประกอบวชาชพกฎหมายในประเทศไทยองคการทควบคมการประกอบวชาชพกฎหมายในประเทศไทยคอ เนตบณฑตยสภา

15.2 หลกวชาชพนกกฎหมาย1. หลกการของวชาชพทางกฎหมาย คอการอำานวยความยตธรรมและการเปนผนำามตมหาชน2. ทนายความมหนาทตองซอตรงตอตวเอง ตอลกความ ตเพอนรวมอาชพ ตอชมชน และตอการอำานวย

ความยตธรรม3. ผพพากษาตองไมมฉนทาคต โทสาคต และภยาคต และยงตองมใจเปนธรรม อสระ เปดเผย เหนใจผอน

และสำานกในภาวะสงคม4. อยการเปนทนายของแผนดนทงในคดอาญาและในคดแพง เปนสวนหนงของราชการ อำานวยความ

ยตธรรม มอสระในการดำาเนนคดความแทนรฐ เพอใหเกดความยตธรรมแกประชาชน

15.2.1 หลกการของวชาชพทางกฎหมายหลกการของวชาชพทางกฎหมายทนกกฎหมายโดยทวไปพงตองมนนมประการใดบางหลกการวชาชพทางกฎหมาย คอการอำานวยความยตธรรมและการเปนผนำามตมหาชน

หากกฎหมายไมสอดคลองกบความยตธรรม นกกฎหมายควรปฏบตอยางไร

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

71

หากกฎหมายไมสอดคลองกบความยตธรรม นกกฎหมายควรตองแกไขกฎหมายเขาสความยตธรรม และหากยงไมอาจแกไขกฎหมายได กตองใชกฎหมายใหไดความยตธรรมมากทสด โดยบรรเทาความไมยตธรรมใหเหลอนอยทสด

เหตใดนกกฎหมายจงมกจะเปนผนำามตมหาชนอยเสมอเหตทนกกฎหมายเปนผนำามตมหาชน เพราะ1) โดยสภาพของงานวชาชพทางกฎหมาย นกกฎหมายเปนคนกลางประสานประโยชนของ

กลมตางๆในสงคม2) ภารกจของนกกฎหมายมสวนสำาคญและมอทธพลในการกำาหนดนโยบาย และการตดสนใจ

ของวงการธรกจเอกชนและกจการของรฐ3) ความกลาในการแสดงความคดเหนตอมหาชนอยางมเหตผล

15.2.2 หลกธรรมของทนายความนกกฎหมายมหนาทในทางวชาชพทจะตองปฏบตตอผอนอยางไรนกกฎหมายมหนาทในทางวชาชพทจะตองปฏบตตอผอนดงน คอ1) หนาทตองซอตรงตอลกความ2) หนาทตองซอตรงตอกจการอำานวยความยตธรรม ซงไดแก ผพพากษา อยการ ตวความและพยาน

ในคด3) หนาทซงตรงตอเพอนรวมวชาชพ4) หนาทซอตรงตอชมชน โดยสงเสรมความยตธรรมใหเกดขนทงในและนอกศาล

15.2.3 หลกธรรมของผพพากษาผพพากษาจะตองมหลกธรรมประการใดบางจงจะประสาทความยตธรรมใหแกประชาชนไดผพพากษาจะตองมหลกธรรม คอ ปราศจากคตสประการคอ ฉนทาคต โทสาคต โมหาคต และภยาคต

และนอกจากคตดงกลาวแลว ผพพากษายงตองมหลกธรรมทยดปฏบตอกดงนคอ (1) ตองเปนอสระไมถกอทธพลแทรกแซง (2) ใหความสะดวกและเปนธรรมในการพจารณาคด (3) การพจารณาคดตองเปดเผยไมงบงบตกตก (4) ในคำาสงหรอคำาพพากษาตองมเหตมผลและกะทดรด (5) ความยตธรรมตองมโดยรวดเรวและทวถง แมแกคนทยากจนไมสามารถจบจายในทางคดได

15.2.4 หลกธรรมของขาราชการอยการหลกธรรมของอยการนนมประการใดบาง จงจะชวยใหเกดความยตธรรมในการดำาเนนคด

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

72

หลกธรรมของอยการนนนอกจากจะมคตเชนเดยวกบนกกฎหมายโดยทวไป แลวยงตองมคตเพมเตมดงน คอ

1) มอสระในการทำางาน เพอใหเกดความยตธรรมแกประชาชน2) สำานกในหนาท เพออำานวยความยตธรรมแกประชาชนเปนใหญยงกวาอนใด ไมมงจะเอาจำาเลยเขา

คกทกเรองไป3) การสงฟองคดหรอไมฟองคดตองทำาโดยมเหตผล เพอความยตธรรมแกประชาชน4) การพจารณาใชดลพนจในการสงคด การอทธรณ ฎกา ควรใชความเออเฟอนกถงประโยชนเทยบ

กบความเดอดรอนของจำาเลยในคด

แบบประเมนตนเองหนวยท 15

1. วชาชพกฎหมายคอ วชาชพ ซงมองคการ การศกษาอบรม และอดมการณเพอบรการประชาชน2. ผทประกอบอาชพกฎหมายโดยตรงคอ ทนายความ3. ผจดการธนาคารพาณชย ไมถอวาเปนการประกอบวชาชพกฎหมาย4. องคการทควบคมการประกอบวชาชพกฎหมายในประเทศไทยคอ องคการเนตบณฑตสภา5. หลกการของวชาชพกฎหมายคอ การอำานวยความยตธรรมและการเปนผนำามตมหาชน6. ทนายความยอมมพนธะตอลกความคอ (1) ตองอทศตนเพอประโยชนของลกความ (2) ตองรกษาความ

ลบของลกความ7. ทนายความมหนาทตอศาลคอ ไมเสยมสอนพยานใหเบกความเทจ หรออำาพรางพยานหลกฐานใดๆ8. ทนายความมหนาทตอประชาชนคอ คดคานผทขาดคณสมบตหรอมประวตหรอพฤตการณอนไมเหมาะ

สมเขามาเปนผรวมวชาชพ9. ผพพากษาทดตองประพฤตตนดงน พจารณาคดโดยเปดเผย ไมงบงบตกตก10. อยการทดตองประพฤตตนโดย คำานงถงความยตธรรมแกประชาชนยงกวาอนใด

-------------------------------------------------

ชมรมนกศกษามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดราชบร 2551

73