47-ÇALIŞMA HAYATINDA ETİK 2013

7/29/2019 47-ALIMA HAYATINDA ETK 2013

1/26

Y. Dursun SARI, Do., Dr.

naat Mhendislii Blm, AtlmniversitesiFebruary 12, 2010


2/26

EtikEtik ( ethics ) sz ,Yunancada gelenek grenek anlamna

gelen ethos szcnden gelir .

Kltr ve etik kavramlar bellilcde birbirleriyle balantldr.ETK,insanlar iin neyin doru olduunu ortaya konmasdr;letme etii insancl deerlerin nda iletme ilevlerinin

doru yerine getirilmesi abasdr.ETK,genel deer ahlaki deerlerin ve kiilerin birbirleriyle

ilikilerinde ,bu deerler iinden benimsedikleri zel deerlerinincelenmesidir.Geni anlamda ETK ,herhangi bir eylemin kabul

edilebilir biimde gereklemesini salayan temel kurallar yadadeikenlerdir.Etik neyin doru yada yanl olduunu ortaya koyan davransal

kurallar topluluu ,ilkeler topluluudur.


3/26

lk Etik Kurallar Hammurabi KanunlarHammurabi yasalar, M. . 1760 ylcivarnda Mezopotamya'da yaratlan,tarihin en eski ve en iyi korunmu yazlkanunlarndan biridir.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Code-de-Hammurabi-2.jpghttp://tr.wikipedia.org/wiki/Mezopotamyahttp://tr.wikipedia.org/wiki/Mezopotamyahttp://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Code-de-Hammurabi-2.jpghttp://tr.wikipedia.org/wiki/Mezopotamya


4/26

EtikAyrca ETK ahlaki grev ve sorumluluklarda

ierir.Trkede ETK kavram,tek bir szckle tam

anlamylakarlanamamaktadr.Ahlak,drstlk ,gibi kavramlar etik

kavramnn iindedir.Etik kavramn trel kurallar olarakta

belirtebiliriz.


5/26

* i veren ilikisi

* Kurallar - Mevzuat

* Karlkl borlanma (Emek cret)

* Salkl ve gvenli iyeri (Anayasa Madde 56)

* Tazminat hakk

* Bilme hakk


6/26

Biz kendimizi yapabileceklerimizleyarglarz, bakalar ise bizi yaptklarmz

iinyarglar.

Henry Wadsworth Longfellow


7/26

Toplumsal adan, alma hayatnda etik;

Sanayi kurulularnn evreye zarar, evre kirlilii,endstriyel kazalar (Chernobyl, Bhopal..)

Toplumun huzur ve refah

Toplumu bilgilendirme


8/26

Uluslararas adan, alma hayatnda etik;

Tehlikeli ilerin gelimekte olan lkelere doru kaymas

Tehlikeli atklar

Ucuz igcnden yararlanma

zin verilen limitlerde lkeler aras farkllklar

Bilimsel aratrmalar- Endstri izni


9/26

Neden Mesleki Etik?


10/26

Neden Mesleki Etik?

Etik, kurallara dayal insan davranlarn, ahlak venormlara uymann isel ykmlln bilimsel olarakinceleyen (Tnar 1999) ve sistematik ahlak deerlerine

hizmet eden bir felsefe daldr.

Ahlak davranlarn sistemletiren ve hukusal bir yapiinde dzenleyen etik, toplumlar kontrol edici bir zelliesahiptir (Hartog 2004).

Etik kavram, deiik ahlak anlaylarnn kesitii ortaknoktadan karak evrensel normlar oluturmaktadr(Tansal 2002).


11/26

insanlarn ynetimi, adalet, drstlk ve eitlikkonular ile yakndan ilikili bir kavramdr (Maclagan1995).

nsan ilikilerinin temelinde yer alan deerleri ve zelgruplar iin gelitirilmi belirli davranlar, kurallar

ve normlar iermektedir (Tansal 2002). Baka bir ifadeyle i etii, belli bir grup ya da zel bir

topluluk iin belirlenen, grup ya da zel topluluktakibireyler tarafndan benimsenen ve inanlan davrankurallarn kapsamaktadr (Boatright 2003).


12/26

AhlakAhlak, belli bir dnemde belli insan topluluklartarafndan benimsenmi olan ve toplum iindeinsanlarn davranlarn ve birbirleriyle ilikilerinidzenlemek amacyla bavurulan, tresel davrankurallarnn ve ilkelerinin btndr (Arslan 2001).Ahlak alan koullardan bamsz, doru ya da yanl

olarak adlandrlan davranlar kapsamaktadr (Lovett2005).


13/26

AhlakBu balamda i ahlak, belli bir alanda iin

yrtm ve uygulanmas srasnda yararl grlenkurallar ve davran ekilleri (Akbulut 2000) olarak

tanmlanabilecei gibi, btn i ilikilerindedrstln, gvenin, saygnn n planakarlmas ve adil davranlmas (McHugh, 1992)olarak da ifade edilebilmektedir.

Genel anlamda i ahlakn, genel ahlakkurallarnn i yaamnda uygulanmas eklindetanmlamak mmkndr.


14/26

Neden Etik Kanunlar?Deerleri ve kurallar netletirir, aklarGruplamay kolaylatrr

Gerekli olan toplumsal gveni alar

Disipline etmek iin bir ereve olur


15/26

Etii ile Ahlak Arasndaki liki etii ve i ahlak kavramlarnn, zaman zaman

birbirlerinin yerine kullanldklar grlmekle

birlikte; ykledikleri anlam,

ierik,

nitelik ve

kapsam

bakmndan birtakm farkllklarbulunmaktadr.


16/26

etii, insanlarn birbirleriyle ilikilerinde yol gsterici davrankurallarna dayal bir sistemdir ve hukuka, dnmeye ve felsefeyedayal davran ilkelerini iermektedir. ahlak ise, ou zaman dinsel inanlarmzn bir paras olan

kurallardan hareket etmekte, dine ve dinsel inanlara gre uyulmasgereken kurallar btnn kapsamaktadr. etii ilkeleri evrensel ve herkes iin geerlilii olan bir zelliktarken; i ahlak greceli, tresel ve toplumdan topluma deien birnitelik gstermektedir. etii, i yaamndaki zel gruplar iin belirlenmi davranlar veya

davran kurallarn tanmlamakta ve daha ok soyut kavramlara dayalbir zellik gstermektedir. ahlak ise, toplum iindeki farkl gruplarn dinsel, cinsel, etnikkimliklerine gre deien; yazl olmayan ve insanlar arasnda uyulmasgereken kurallar iaret etmektedir.


17/26

Etik ve Ahlaki Ortak Deerler


18/26


19/26

TMMOB MESLEK DAVRANI LKELERMesleki bilgi, beceri ve deneyimlerini, toplumun ortak

karlar; evrensel insani kazanmlar' n ve kltrel miras'n korunmas iin kullanrlar. Toplumun sal, gvenlii

ve refah iin duymu olduklar sorumluluk her zaman

kendi kiisel karlarnn, meslektalarnn karlarnn yada mimar ve mhendisler topluluunun karlarnnstnde yer alr.* Hizmet retimi ve yaam boyunca ulusal ve uluslararas

boyutlardaki adalet, eitlik, zgrlk, drstlk,gvenilirlik, sayg (ilkelerine bal) ve hukukalanlarndaki geliim ve deiikliklerde sorumlu olduubilinciyle hareket eder (ler ) .


20/26

TMMOB MESLEK DAVRANI LKELERnsan haklarna bara, demokrasiye, topluma saygy n planda

tutarak iliki gelitirirler. * Din, dil, rk, her trl inan, cinsiyet farkll ile corafi

ayrm gzetmeden ok kltrl biryapnn(Kltrel eitliliin)korunmas, kltrel zenginliin gelitirilmesi ynnde aba sarfederek hizmetleri bu anlay iinde yrtrler.

* Kendilerinden istenen iin toplum ve evre iin ciddi bir tehlike

yarataca sonucuna varrlarsa ve bu konudaki mesleki yarglar

iveren ya da mteri tarafndan dikkate alnmyorsa,(grlerini iverene ya da mterilerine yazl olarak bildirirler;sonu alamamalar durumunda ) meslek rgtlerini (ve

gerektiinde )yetkili makamlar ve kamu oyunu bilgilendirirler.


21/26

TMMOB MESLEK DAVRANI LKELER Bilim ve teknolojiyi insanlk yararna ve doal dengeyi

koruyacak biimde kullanmay mesleinin temel ilkesi kabuleder.

alt alanda ve genel entelektel faaliyetinde, iletmeverimliliinin ykseltilmesine, emein haklarn koruyupgelitirme;istihdamn daraltlmamas, ulusal karlar gzetmekaydyla teknolojinin geliimi ve enerji younluunundrlmesi dorultusunda katk koyar, bu dorultudakialmalar desteklerler.(Kurultay Karar 8 )

* Toplumun ilgi alan iinde bulunan teknik konulardaki

grlerini, raporlarn, konuyu yerinde ve tam anlamylaaratrm, incelemi ve yeterli bir bilgi ve verilerle donanmolarak, ticari ve kiisel kayglar bir yana brakarak, doru, tam venesnel bir biimde aklarlar.


22/26

TMMOB MESLEK DAVRANI LKELER Bilgilerini, yeteneklerini, mesleki yetkinliklerini vekltrlerini srekli gelitirme dncesi ve abasyla hareketetmenin sorumluluunu duyarlar.

* Meslek alan ierisindeki en iyi tasarm ve uygulama hizmetini

vermekte sorumluluk duyarlar. * szlemelerinde yer alan, kurallara (ykmllklere) uyarlar

ve kar taraftan (Tarafn) da ayn (ykmllklere uymasn )anlaybeklerler.

*.ok disiplinli almalarda birlikte retmeyi amalar ve diermeslek mensuplarna gereken saygy gsterirler. (Mhendis veMimarlar )sadece hak ettii unvanlar kullanmay uygunbulurlar.


23/26

Kltr ve Etikletmelerin, i deerlerini yorumlarken ve gelitirirken ilikide bulunduklartm kii ve kurulularn toplumsal kltrlerini dikkate almalar gerekmektedir.

rnein, yaplan bir aratrmaya gre (Sidani vd.2000), Arap lkelerinde ideerlerinin dinden uzak olarak deerlendirilmesi ve uygulanmas,

alanlarn i doyumlar zerinde olumsuz etkiye yol amaktadr.

Bu noktada, i deerlerinde dinin ncelikli referanslardan biri olarak kabuledildii iletmelerde, i etii kavram yerine i ahlak kavramnn kullanmnndaha kapsayc olduu sylenebilir.


24/26

TMMOB MESLEK DAVRANI LKELER Yalnz, becerileri ve eitimleri olan konularda mesleki hizmet verirler; grev yetki

ve sorumluluklarn sadece zorunlu durumlarda ehil olan meslektalarnadevrederler.

* Birlikte alt insanlar anlamaya, ok kltrl alma ortamlarna uyum

salamaya alrlar (kltrel farkllklarn bulunduu eitli kltrlerin temsiledildii ortamlarda eit mesafeli ,adil davran gelitirirler.)

* Mesleki etkinliklerini, tm meslektalarnn gvenini kazanacak bir biimde ve

meslein saygnlna azami zen gstererek srdrrler. * Tm meslektalarna saygyla yaklarlar; meslektalaryla haksz rekabet

iinde olmazlar ve astlarnn geliimi iin zel aba harcarlar, onlara yardmcolurlar, telif haklarna ve zgn almalara sayg gsterirler, almalarakatklar ve katkda bulunanlar belirtirler.

Mesleki etkinliklerine ilikin olarak meslektalarnn drst ve nesnel

eletirilerini dikkate alrlar, gerektiinde kendileri de eletirmekten kanmazlar.


25/26

TMMOB MESLEK DAVRANI LKELER * nsanln evrensel deerlerine ve hukukun stnlne dayal

rgt ynetimini gelitirerek rgt ii demokrasisinindzenlenmesini salar.(ynetiminin rgt ii demokrasinin

geliimi iin aba harcarlar.)

*.rgt faaliyetleri srasnda oluturulan, karar altna alnanilke ve kurallarn hayata geirilmesi,(iin) yazl kurallarve (ile

)rgt gelenek ve kltrne saygl davranmay ve bunlargelitirmeyi ilke kabul eder.

Meslek rgtlerinin etkinliklerine aktif olarak katlmayaaba gsterirler, onlar desteklerler, meslein gelimesinekatkda bulunurlar.


26/26

TMMOB MESLEK DAVRANI LKELER * yerlerinde ii saln korumak ve i gvenliini salamak iin gerekli nlemleri alrlar, i yerlerindealanlar bu konularda bilgilendirirler.

* veren/mteriyle teknik konulardaki mesleki alverilerinde her zaman gvenilir bir i gren ya da vekil

ya da danman olarak ve iveren/mterinin karlar iin, toplumun refah ve saln ve gvenliinitehlikeye atmakszn, mesleki beceri ve deneyimlerini sonuna kadar kullanarak, uygun ve dzgn bir i

dzeyi ile alrlar. * verenleri ya da mterileriyle olan i ilikilerini etkileyecek ekilde dorudan ya da dolayl olarak

herhangi bir armaan, para ya da hizmet ya da i teklifi kabul etmezler; bakalarna teklif etmezler,meslekiilikilerini gelitirmek amacyla siyasal amal ba yapmazlar.

* verenin/mterinin ticari ve teknolojik srlarn izin almadan bakalarna aklamazlar, kiisel karlar

iin kullanmazlar *. doay ve evreyi korumay, onlara zarar vermemeyi, uygulamalarnn doayla uyumlu olmasn salamay

mesleki sorumluluklarnn ayrlmaz paras olarak grrler, doal kaynaklarn ve enerjinin tasarrufuna zelnem verirler. * Meslein ve meslektan toplumdaki itibarn yceltecek mesleki davran ilkelerinin yaama geirmeyi

grev kabul eder . * Meslek ilkelerinin uygulama ( uygulanmas ) ve denetiminde etik kurallar gelitirir.

Documents

47-ÇALIŞMA HAYATINDA ETİK 2013