МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ

Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуй Ажлын байрны гэрэлтүүлгийн норм, хэмжих аргад тавигдах

ерөнхий шаардлага

MNS 4996 : 2000

Албан хэвлэл

СТАНДАРТЧИЛАЛ, ХЭМЖИЛЗҮЙН ҮНДЭСНИЙ ТӨВ УЛААНБААТАР ХОТ

2000 он

MNS 4996 : 2000

2

Өмнөх үг Энэ стандартыг Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын хяналтын алба хянаж шинэчлэн боловсруулав. Стандартын төслийг ТХ/17 Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны стандарчиллын техникийн хороогоор хэлэлцэж зөвшилцсөн болно. Анхны үзлэгийг 2004 онд, дараа нь 5 жил тутамд

Стандартчилал, хэмжилзүйн үндэсний төв (СХҮТ) Энх тайваны өргөн чөлөө 46 А Улаанбаатар – 211051, Ш/Х-48 Утас: 457765, 451810 Факс: 976-11 458032 E-mail: mncsm@magicnet.mn СХҮТ-2001 Стандартчилал, чанарын баталгаажуулалтын тухай хуулийн дагуу энэхүү стандартыг бүрэн, эсвэл хэсэгчлэн хэвлэх, олшруулах эрх нь гагцхүү СХҮТ (Стандартчилал, баталгаажуулалтын төв байгууллага) - д байна. ii

MNS 4996 : 2000

3

МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ

Ангилалтын код 13.100 Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуй. Ажлын байрны гэрэлтүүлгийн норм, хэмжих

аргад тавигдах ерөнхий шаардлага Occupational safety and health.

General requirement for method of measurement of light norm in working place

MNS 4996 : 2000

Стандартчилал, хэмжилзүйн үндэсний төвийн Зөвлөлийн 2000 оны 09 дүгээр сарын 28-ний өдрийн 137 тоот тогтоолоор батлав. Энэхүү стандарт нь 2000 оны 10 дугаар сарын 02-ний өдрөөс эхлэн хүчинтэй. Энэ стандартын шаардлагыг заавал мөрдөнө. 1 Хамрах хүрээ Энэ стандартаар гэрэлтүүлгийн ангилал, эрүүл ахуйн шаардлага, хэмжих арга, тэдгээрт тавигдах шаардлагыг тогтооно. Энэ стандарт нь бүх төрлийн тээврийн хэрэгсэл, өөрөө явагч машин, механизм болон гадна талбайн ажлын байранд хамаарахгүй. 2 Үндсэн дүрэм Гэрэлтүүлгийг үүсгэгчээр нь: А/ байгалийн Б/ зохиомол Байдлаар нь: А/ ерөнхий Б/ хэсгийн В/ хавсарсан Эх үүсвэрээр нь: А/ улайсах Б/ өдрийн В/ мөнгөн усны гэж тус тус ангилна. 3 Эрүүл ахуйн шаардлага 3.а Байгалийн гэрэлтүүлэг Ажлын байрны байгалийн гэрэлтүүлгийг цэг дэх байгалийн гэрэлтүүлгийн коэффициентээр тодорхойлно. Байгалийн гэрэлтүүлгийн коэффициентийг дараах томъѐогоор тодорхойлно.

%100Ãã

ÃäÁÃÊ

MNS 4996 : 2000

4

БГД-байгалийн гэрэлтүүлгийн коэффициент, % Гд-дотор гэрэлтүүлэг, лк Гг-гадна гэрэлтүүлэг, лк

Байгалийн гэрэлтүүлгийн коэффициентийн эрүүл ахуйн зөвшөөрдөгдөх хэмжээ (норм)-г 1-р хүснэгтэд үзүүлэв.

Байгалийн гэрэлтүүлгийн коэффициентийн

эрүүл ахуйн зөвшөөрөгдөх хэмжээ

1-р хүснэгт

Ажлын зэрэг

Хийгдэж байгаа ажлын шинж, байдал Байгалийн гэрэлтүүлгийн коэффициентийн эрүүл ахуйн

норм (%) Ажлын хэлбэр Ялгаж харах

юмсын хэмжээ

Дээрээс болон хослол

гэрэлтүүлэгтай үед

Хажуулгийн гэрэлтүүлэгтэй

үед

I Онцгой нарийн 0.1 хүртэл 10 3.5 II Маш нарийн 0.1-0.3 хүртэл 7 2 III Нарийн 0.3-1 хүртэл 5 1.5 IV Нарийвчлал багатай 1-10 хүртэл 3 1 V Нарийвчлал

шаардахгүй 10-аас их 2 0.5

VI Эд юмсын ялгаж харах шаардлагагүй, үйлдвэрлэлийн процессыг ерөнхийд нь ажиглах

1 0.25

Зөвхөн хажуугийн гэрэлтүүлэгтэй тохиолдолд байгалийн гэрэлтүүлгийн хамгийн бага утгаар тодорхойлно. Дээрээс буюу хосолсон гэрэлтүүлэгтэй тохиолдолд байгалийн гэрэлтүүлгийн дундаж утгаар нормчилно. Байгалийн гэрэлтүүлгийн дундаж утгыг дараах томъѐогоор тодорхойлно.

БГД-байгалийн гэрэлтүүлгийн дундаж БГК1, …БГКn-тухайн хэмжилтийн цэгүүд дэх байгалийн гэрэлтүүлгийн

коэффициент n-гэрэлтүүлгийг хэмжсэн цэгийн тоо

3.б Зохиомол гэрэлтүүлэг Зохиомол гэрэлтүүлгийн эрүүл ахуйн зөвшөөрөгдөх хэмжээ (норм)-г 2-р хүснэгтэд үзүүлэв.

1

...321

n

ÁÃÊnÁÃÊÁÃÊÁÃÊÁÃÄ

MNS 4996 : 2000

5

Зохиомол гэрэлтүүлгийн эрүүл ахуйн зөвшөөрөгдөх хэмжээ

Ажлын шинж чанар

Ажлын зэрэг

Нарийвчлал Дэвсгэрийн ялгаа

Ажлын зэрэг

Гэрэлтүүлэг (лк) Өдрийн гэрэл Улайсах гэрэл

Ерөнхий Хосолсон Ерөнхий Хосолсон Онцгой нарийн

ажил I 0.1 хүртэл Бага

Дунд Их

1а 1б 1в

5000 4000 3000

1500 1250 1000

4000 3000 2000

300 300 300

Маш нарийн ажил

II 0.1-0.3 хүртэл

Бага Дунд Их

А Б В Г

4000 3000 2000 1000

1250 700 500 300

3000 2500 1500 750

300 350 300 200

Нарийн ажил III 0.3-1 хүртэл Бага Дунд Их

А Б В Г

2000 1000 750 400

500 300 300 200

1500 750 600 400

300 200 200 150

Нарийвчлал багатай ажил

IV 1-10 хүртэл Бага Дунд Их

А Б В

400 300

-

200 150 100

300 200

150 100 50

Нарийвчлал шаардахгүй

ажил

V 10-аас их Ажиллах материал дэвсгэрийн ялгаа

дэсвгэрээс ойх ойлтын коэффициентээс

хамаарахгүй

-

100

-

50

Тусгай деталуудыг ялган харах

шаардлагагүй үйлдвэрлэлийн

процессыг ерөнхийд нь харж байх

ажлууд

VI Ман адил -

75

-

30

Өөрөө гэрэлтдэг

материал ба бодистой

ажиллах ажил

VII Мөн адил -

150

-

150

Гэрэлтүүлэг унтрах тохиолдолд ажиглах зорилгоор аваарын гэрэлтүүлгийг төлөвлөнө. Аваарын гэрэлтүүлэг нь зориулалтаараа дотроо 2 төрөл байна. А/ Ажлыг цаашид үргэлжүүлэх Б/ Хүмүүсийг нүүлгэн шилжүүлэх

Аваарын гэрэлтүүлгийн эрүүл ахуйн зөвшөөрөгдөх хэмжээ

3-р хүснэгт

Ажлыг цааш үргэлжлүүлэх Нүүлгэн шилжүүлэх (лк) Тухайн байранд байвал зохих эрүүл

ахуйн зөвшөөрөгдөх хэмжээ (норм)-ний 5%-аас багагүй

0.5-аас багагүй

Аваарын гэрэлтүүлгийн хэрэгслийн цахилгааны эх үүсгэвэр нь бусад гэрэлтүүлгийн цахилгааны эх үүсгэвэрээс тусдаа байна. 4 Гэрэлтүүлэгт тавигдах ерөнхий шаардлага 4.1 Гэрэлтүүлэг нь жигд тархсан байх

MNS 4996 : 2000

6

4.2 Нүдэнд шууд тусахгүй, гялбалт үүсгэхгүй байх 4.3 Сүүдэр үүсгэхгүй байх 4.4 Ашиглахад хялбар байх 4.5 Тэжээлийн шугамын хэлбэлзлэл 4%-аас ихгүй байна 4.6 Засвар үйлчилгээг тогтмол хийж байх 4.7 Тоос шороог арчиж цэвэрлэж байх 5 Хэмжих арга 5.1 Багаж төхөөрөмж Ю-16, Ю-17, Ю-18, Ю-116, Ю-117, LX-101 Хэмжилтийн багаж хэрэгсэл нь тохируулга хийгдэж, баталгаажуулагдсан байна. Хэмжилтийн ажлыг нэг чигт 3-аас доошгүй удаа хийнэ Фотоэлементийн гэрлийн спекторыг мэдрэх чадвар харилцан адилгүй учир гэрэл үүсгэгч (чийдэн) бүрт тодорхойлсон засварын коэффициентоор багажны заалтыг үржүүлж тооцно. Засварын коэффициентыг 4-р хүснэгтэд үзүүлэв.

Гэрэл үүсгэгчээс хамаарах засварын коэффициент

4-р хүснэгт Гэрэл үүсгэгчийн төрөл Засварын коэффициент

Ю-16, Ю-17 Ю-116, Ю-117 LX-101 1. Өдрийн гэрэл ЛБ 1.15 1.17 ЛД 0.88 0.99 ЛДЦ 0.95 0.99 ДХБ 1.03 1.15 2. Мөнгөн усны гэрэл ДРЛ 1.2 1.09 ДРИ 400 1.22 ДРИ 1000 1.06 3. Улайсах 1.0 1.0 5.2 Хэмжилтэнд тавигдах шаардлага - Хэмжилт хийж байгаа хүний сүүдэр фотоэлемент дээр тусахгүй байх - Ажлын явцад ажлын гадаргуу ажилчин буюу тоног төхөөрөмжийн хэсгээр

халхалагддаг бол энэхүү бодит нөхцөлд хэмжих - Фотоэлементийг ажлын гадаргууд байрлуулж, багажийг ямагт хэвтээ хавтгайд

байрлуулах - Хэмжүүрийн багажны ойролцоо соронзон орон үүсээгүй, хүчтэй соронзон

байхгүй байх 5.2 а Байгалийн гэрэл хэмжихэд тавигдах шаардлага - Гадны нарны гэрлийг хэмжихдээ байшин барилга сүүдэрлэхгүйгээр задгай, ил

талбайг сонгох

MNS 4996 : 2000

7

Гадаа хэмжилт хийхдээ хэмжих хэрэгслийн фотоэлемент дээр нарны гэрэл шууд тусахгүй байх. Үүний тулд гадаа хэмжилт хийхдээ фотоэлементийн диаметрээс 2 дахин том диаметртэй тусгай сүүдрэвчийг ашиглана. Өрөө тасалгаа доторх гэрэлтүүлгийг хэмжихдээ цонхны босоо тэнхлэг болон цонхны хооронд байрлах босоо хавтгайнуудыг дайрсан, шалнаас дээш 0.8 м өндөрт байх хэвтээ хавтгайн огтлолын шулуун дээр 3-аас цөөнгүй цэгийг сонгох, гэхдээ цонх болон түүний эсрэг талын хана тус бүрээс 1 метрийн зайнд захын 2 цэгийг байрлуулж, бусад цэгүүд энэ цэгүүдийн дунд багтаж байх - Гаднах, доторх гэрэлтүүлгийн хэмжилтийг заавал нэгэн зэрэг гүйцэтгэх Хэмжилт хийх өрөө тасалгааны цонхны эсрэг талд нар байх үеийг сонгож хэмжих 5.2 б Зохиомол гэрэл тавигдах шаардлага - Зураг төслөөр урьдчилан тогтоосон болон гэрэлтүүлгийн хэрэгслийн

ашиглалтын түвшинг тогтоох зорилгоор хийх хэмжилтийг урьдчилан бэлтгүүлэх (шатсан гэрлийг солих, гэрэлтүүлэгчийг арчиж цэвэрлэх, гэх мэт)

- Бодит байдлыг тогтоож үнэлэх, хяналт хийх зорилгоор хийх хэмжилтийг урьдчилан бэлтгүүлэхгүйгээр гүйцэтгэнэ.

Зөвхөн ерөнхий гэрэлтүүлэгтэй үед ерөнхий гэрэл үүсгэж байгаа гэрэлтүүлгийг хэмжинэ. - Хосолсон гэрэлтүүлэгтэй үед эхлээд ерөнхий гэрэлтүүлгийг хэмжээд дараа нь

ажлын байранд байгаа нэмэлт гэрэлтүүлгүүдийг асааж нийлбэр түвшинг хэмжинэ.

- Нийгэм ахуйн барилгын II,III бүлэгт хамрагддаг өрөө тасалгааны цилиндр гэрэлтүүлгийн түвшинг тодорхойлохын тулд хяналтын цэгийг дайран гарсан, хоорондоо тэгш өнцөгт босоо хавтгайд шалнаас дээж 1.5 м өндөрт 4 удаа хэмжинэ.

- Ажлын болон аваарын гэрэлтүүлгийг байгалийн гэрэлтүүлэггүй байхад буюу эсвэл байгалийн гэрэлтүүлгийг зохиомол гэрэлтүүлэгт харьцуулсан харьцаа 0.1-ээс ихгүй байх үед хэмжинэ.

- Аваарын гэрлийг хэмжихдээ ажлыг цаашид үргэлжлүүлэх шаардлагатай байранд шалнаас дээш 0.8 м-ийн өндөрт, нүүлгэн шилжүүлэхэд зориулагдсан бол шалан дээр тус тус хэмжинэ.

5.3 Хэмжилтийн дүнг гаргах Цахилгаан хэлхээний хүчдэл хэвийн хүчдэлээс зөрүүтэй байх үед гэрэлтүүлгийг дараах томъѐогоор тодорхойлно.

Гб - хүчдэл зөрүүтэй байх үеийн гэрэлтүүлэг Гхэм - хэмжиж тодорхойлсон гэрэлтүүлэг, лк Их – хэлхээний хэвийн гүйдэл К – засварын коэффициент бөгөөд утга нь улайсах чийдэнтэй үед 4, ДРЛ чийдэнтэй буюу индуктив эсэргүүцэлтэй люминесцентийн чийдэнтэй үед 3-тай тус тус тэнцүү байна. Идун- хэмжилтийн эхлэл, төгсгөлд хэмжсэн хэлхээний хүчдэлийн арифметик дундаж, үүнийг дараах томъѐогоор тодорхойлно.

ÈäóíÈõÊÈõ

ÈõÃõýìÃá

/

MNS 4996 : 2000

8

Цилиндр гэрэлтүүлгийн утга нь хэмжсэн хэмжилтийн арифметик дунджаар тодорхойлогдоно. Үүнийг дараах томъѐогоор тооцно.

Гц – цилиндр гэрэлтүүлгийн түвшин, лк Е1, Е2, Е3, Е4 – хяналтын цэгт тэгш өнцөгт босоо хавтгай дээрх

гэрэлтүүлгийн хэмжээ, лк

Нэр томъёоны тодорхойлолт 1 Байгалийн гэрэлтүүлэг: Ажлын байранд цонх, гэгээвчээр тусч гэрэлтүүлэх нарны гэрэл 2 Зохиомол гэрэлтүүлэг: Ажлын байрыг цахилгаан үүсгэвэрийн тусламжтайгаар гэрэлтүүлэгч хэрэгслээр гэрэлтүүлэх гэрэл 3 Байгалийн гэрэлтүүлгийн коэффициент: Ямар нэг цэг дэх байгалийн гэрэлтүүлгийн хэмжээг, мөн тэр агшин дахь гадаах гэрэлтүүлгийн хэмжээнд харьцуулсан харьцааг хувиар илэрхийлсэн утга 4 Байгалийн гэрэлтүүлгийн хамгийн бага утга: Ажлын байранд цонхноос хамгийн алслагдсан цэгийн байгалийн гэрэлтүүлгийн коэффициент 5 Байгалийн гэрэлтүүлгийн дундаж утга: Ажлын байранд байгалийн гэрэлтүүлгийн хэмжээг олон цэгт хэмжиж, дунджийг илэрхийлсэн утга 6 Ерөнхий гэрэлтүүлэг: Гэрэлтүүлэгч хэрэгслийг хана, таазанд бэхэлж, нийт ажлын байр, зам, гарц, орц, талбайг гэрэлтүүлэх гэрэл 7 Хэсгийн гэрэлтүүлэг: Технологийн процесс, эрүүл ахуй, аюулгүй ажиллагааны шаардлагын дагуу тоног төхөөрөмжид буюу тухайн тодорхой ажлын байранд нэмж, тухайн õýñãèéã ãýðýëò¿¿ëýõ ãýðýë 8 Õîñîëñîí ãýðýëò¿¿ëýã: Åðºíõèé ãýðýëò¿¿ëýã, õýñãèéí ãýðýëò¿¿ëãèéã õîñëîí õýðýãëýõ ¿åèéí ãýðýë.

ТӨГСӨВ.

2

21 ÈÈÈäóí

4

4321 ÅÅÅÅÃö