บทท 1หลกการ ปรชญา แนวคด ทฤษฎการศกษา

การศกษาเปนกระบวนการใหและการรบความร ประสบการณ การปรบเปลยนทศนคตการสรางจตสานก การเพมพนทกษะ การทาความเขาใจใหกระจาง การอบรมปลกฝงคานยม การ ถายทอดศาสนา ศลปะ และวฒนธรรมของสงคม โดยมวตถประสงคทจะใหบคคลมความเจรญงอกงามทางปญญา มความรความสามารถทเหมาะสมสาหรบการประกอบอาชพ สามารถดารงชวตไดอยางเหมาะสม มคานยมทดและอยรวมกบผอนอยางมความสข และทสาคญการศกษาเปนเครองมอในการพฒนาประเทศ ทงในดานสงคม เศรษฐกจ และการเมอง การศกษาจะชวยยกระดบคณภาพประชากรของชาตใหมคณภาพ สอดคลองตามแนวทางของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต หากประเทศมการเปลยนแปลงนโยบาย สภาพของสงคม เศรษฐกจ และการเมอง การจดการศกษาของประเทศกจะตองมการเปลยนแปลงตามไปดวย แนวทางในการจดการศกษาในแตละประเทศจงแตกตางกน ตามความเชอ แนวคด และปรชญาการจดการศกษา

ปรชญาเกดขนมาตงแตอดตถงปจจบน โดยเฉพาะปรชญาการศกษาไดเขามามบทบาทกบการจดการศกษา ดงนน ผทมหนาทในการจดการศกษาจงตองเขาใจในปรชญาการศกษา และนาหลกปรชญาการศกษาไปประยกตใชในการจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบบรบทของโรงเรยน ลกษณะวชา และตวผเรยนแตละคน

ความหมาย ความมงหมาย และความสำาคญของการศกษา

1. ความหมายของการศกษาคาวา ศกษา เปนคาทมาจากภาษาสนสกฤต “ ” สวนภาษา

บาลใชคาวา สกขา “ ” คอ ศล สมาธ ปญญา ซงเรยกวาไตรสกขา อนหมายถงการเลาเรยนตามสกขาบท ขอศล ขอวนยในพทธศาสนา สวนคาวา การศกษา“ ”(education) มรากศพทมาจากภาษาลาตน 2 คา คอ educe แปลวา บารง เลยง อบรม รกษา ทาใหเจรญงอกงาม และ educate แปลวา ชกนาหรอดงอออกมา ซงมผใหความหมายของการศกษาไวดงน

จอหน ดวอ (John Dewey.1952 : 1) ไดใหความหมายของการศกษาไวหลายความหมาย ไดแก การศกษาคอชวต ไมใชเตรยมตวเพอชวต การศกษาคอความเจรญงอกงาม การศกษาคอกระบวนการทางสงคม การศกษาคอการสรางประสบการณแกชวต

ยอง ยคส รสโซ (Jean Jacques Rousseau 1778 : 1) ไดใหความหมายของคาวาการศกษา หมายถง การนาความสามารถในตวบคคลมาใชใหเกดประโยชน โดยการจดการศกษาตองสอดคลองกบธรรมชาตของบคคล

คารเตอร ว. กด (Carter V. Good 1973: 586) ไดใหความหมายของการศกษาไวดงน

1. การศกษาหมายถงกระบวนการตาง ๆ ทบคคลนามาใชในการพฒนาความร ความสามารถ เจตคต ความประพฤตทดมคณคา และมคณธรรมเปนทยอมรบนบถอของสงคม

2. การศกษาเปนกระบวนการทางสงคมททาใหบคคลไดรบความรความสามารถจากสงแวดลอมทโรงเรยนจดขน

3. การศกษาหมายถงการถายทอดความรตาง ๆ ทรวบรวมไวอยางเปนระเบยบใหคนรนใหมไดศกษา

พระราชบญญต การศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๒และ(ฉบบท๓) พ.ศ. ๒๕๕๓ ไดใหความ

หนา | 2

หมายของการศกษาไววา การศกษา หมายความวา กระบวนการ“ ”เรยนรความเจรญงอกงามของบคคลและสงคม โดยการถายทอดความร การฝก การอบรม การสบสานทางวฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลงความกาวหนา ทางวชาการ การสรางองคความรอนเกดจากการจดสภาพแวดลอม สงคม การเรยนรและปจจยเกอหนนให บคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต”

ประเวศ วส (2546 : 2) กลาววาการศกษา คอ ชวต ชวตคอการศกษา ยนทเดยวกน แตวาการศกษาในโลกปจจบนนชวตกอยางหนง การศกษากอยางหนง แลวการศกษากเอาวชาเปนตวตง ในการปฏบตคอพยายามยายการศกษาจากการทองเขยนใหมาอยในวถชวตรวมกน และเรยนรจากวถชวตรวมกนใหมากทสด

สาโรช บวศร (2557 : 1) ไดใหความหมายของการศกษาไววา การศกษา คอ กระบวน การพฒนาขนธ 5 ใหเจรญเตมทเพอบรรเทาราคะ โทสะ โมหะ ของมนษยใหเบาบางลงและหมดไปในทสด

พระพทธโฆษาจารย (ป.อ. ปยตโต, 2556 : 35) ใหความหมายวา การศกษา คอ การทาใหชวตหลดพนจากปญหา ปราศจากสงบบคนขดของ เขาถงสงทดงาม สงทประเสรฐหรอดทสดทชวตพงได มอสรภาพสมบรณ

ชาญณรงค พรรงโรจน (2555 : 15) กลาววาการศกษา หมายถง กระบวนการเรยนรเพอความเจรญงอกงามของบคคลและสงคม โดยการถายทอดความร การฝก การอบรม การสบสานทางวฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลงความกาวหนาทางวชาการ การสรางองคความรอนเกดจาการจดสภาพแวดลอม สงคมการเรยนร และปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต

สรปไดวา การศกษา หมายถง กระบวนการเรยนร และพฒนาใหคนเปนมนษยทสมบรณ มความเจรญงอกงามทงรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา ผานการถายทอดความร การฝกฝน การอบรม

หนา | 3

และการสบสานทางวฒนธรรม การสรางองคความร เกดจากการจดสภาพแวดลอม สงคม ใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต เพอใหเปนพลเมองทดของสงคม และสามารถใชชวตรวมกบผอนไดอยางมความสข

2. ความมงหมายของการศกษาความมงหมายของการศกษา คอ เปาหมายหรออดมการณท

ตงไวเปนแนวทางในการปฏบตและเปนแนวทางนาไปสความสาเรจและความปรารถนาทตองการ การกระทาตาง ๆ จาเปนตองมความมงหมายเพอจะไดไปถงเปาหมายทวางไว การศกษามความสาคญตอบคคล สงคม ประเทศชาต และตอโลกเปนอยางยง จงจาเปนตองมความมงหมายทชดเจน ความมงหมายของการศกษาทดและชดเจนจะชนาการศกษาไปสความสาเรจในการจดการศกษาเพอพฒนาผเรยนใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา และสงคม เพอเปนพลโลกอยางมคณภาพ

ความมงหมายและหลกการในการจดการศกษาของชาตไทย ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 มาตรา 6 กลาวไววา การจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข นาไปสการพฒนาคนไทยทกคนให เปน คนด คน“เกง และม ความสข ” และมาตรา 8 กลาวไววา การจดการศกษาใหยดหลก คอ การศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน ใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา และการพฒนาสาระและกระบวนการเรยนร

หนา | 4

ใหเปนไปอยางตอเนอง สงผลใหการจดการศกษาในแตละระดบมความมงหมายของการศกษาแตกตางกนไป ดงน

2.1 การศกษาระดบปฐมวยหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช ๒๕๔๖ (2557 :

26) ไดกาหนดจดมงหมายของหลกสตรการศกษาปฐมวยสาหรบเดกอาย 3-5 ปมงใหเดกมพฒนาการดานรางกาย อารมณ จตใจสงคมและสตปญญาทเหมาะสมกบวย ความสามารถและความแตกตางระหวางบคคล จงกาหนดจดมงหมาย ซงถอเปนมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงค ดงน

1) รางกายเจรญเตบโตตามวย และมคณลกษณะทด2) กลามเนอใหญและกลามเนอเลกแขงแรง ใชไดอยาง

คลองแคลวและประสานสมพนธกน3) มสขภาพจตด และมความสข4) มคณธรรม จรยธรรม และมจตใจดงาม5) ชนชมและแสดงออกทางศลปะ ดนตร การเคลอนไหว 

และรกการอออกกาลงกาย6) ชวยเหลอตนเองไดเหมาะสมตามวย7) รกธรรมชาต สงแวดลอม วฒนธรรม และความเปน

ไทย8) อยรวมกบผอนไดอยางมความสข และปฏบตตนเปน

สมาชกทดของสงคมในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยเปนประมข

9) ใชภาษาสอสารไดเหมาะสมกบวย10) มความสามารถในการคดและแกปญหาไดเหมาะสม

กบวย11) มจนตนาการและความคดสรางสรรค

หนา | 5

12) มเจตคตทดตอการเรยนร และทกษะในการแสวงหาความร

2.2 การศกษาระดบขนพนฐานหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551

(กระทรวงศกษาธการ, 2552: 26-28) มงพฒนาผเรยนใหเปนคนด มปญญา มความสข มศกยภาพในการศกษาตอ และประกอบอาชพ จงกาหนดเปนจดหมายเพอใหเกดกบผเรยน เมอจบการศกษาขนพนฐานดงน

1) มคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงค เหนคณคาของตนเอง มวนยและปฏบตตน ตามหลกธรรมของพระพทธศาสนา หรอศาสนาทตนนบถอ ยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

2) มความร ความสามารถในการสอสาร การคด การแกปญหา การใชเทคโนโลย และมทกษะ ชวต

3) มสขภาพกายและสขภาพจตทด มสขนสย และรกการออกกาลงกาย

4) มความรกชาต มจตสานกในความเปนพลเมองไทยและพลโลก ยดมนในวถชวตและ การปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

5) มจตสานกในการอนรกษวฒนธรรมและภมปญญาไทย การอนรกษและพฒนาสงแวดลอม มจตสาธารณะทมงทาประโยชนและสรางสงทดงามในสงคม และอยรวมกนในสงคมอยางมความสข

ในแตละระดบไดจดการศกษาดงน 1) ระดบประถมศกษา (ชนประถมศกษาปท 1-6) การ

ศกษาระดบนเปนชวงแรกของการศกษาภาคบงคบ มงเนนทกษะพน

หนา | 6

ฐานดานการอาน การเขยน การคดคานวณ ทกษะการคดพนฐาน การตดตอสอสาร กระบวนการเรยนรทางสงคม และพนฐานความเปนมนษย การพฒนาคณภาพชวต อยางสมบรณและสมดลทงในดานรางกาย สตปญญา อารมณ สงคม และวฒนธรรม โดยเนนจดการเรยนรแบบบรณาการ

2) ระดบมธยมศกษาตอนตน (ชนมธยมศกษาปท 1-3) เปนชวงสดทายของการศกษาภาคบงคบ มงเนนใหผเรยนไดสารวจความถนดและความสนใจของตนเอง สงเสรมการพฒนาบคลกภาพสวนตน มทกษะในการคดวจารณญาณ คดสรางสรรค และคดแกปญหา มทกษะในการดาเนนชวต มทกษะ การใชเทคโนโลยเพอเปนเครองมอในการเรยนร มความรบผดชอบตอสงคม มความสมดลทงดานความร ความคด ความดงาม และมความภมใจในความเปนไทย ตลอดจนใชเปนพนฐานในการประกอบอาชพ หรอการศกษาตอ

3) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ชนมธยมศกษาปท 4-6) การศกษาระดบนเนนการเพมพน ความรและทกษะเฉพาะดาน สนองตอบความสามารถ ความถนด และความสนใจของผเรยนแตละคนทง ดานวชาการและวชาชพ มทกษะในการใชวทยาการและเทคโนโลย ทกษะกระบวนการคดขนสง สามารถ นาความรไปประยกตใชใหเกดประโยชนในการศกษาตอและการประกอบอาชพ มงพฒนาตนและประเทศ ตามบทบาทของตน สามารถเปนผนา และผใหบรการชมชนในดานตาง ๆ

2.3 การศกษาระดบอดมศกษา1) มความคดรเรมสรางสรรค มภาวะผนา2) สามารถใชความรแกไขปญหาทางวชาชพ และแกไข

ปญหาตาง ๆ อยางสรางสรรค

หนา | 7

3) ใฝเรยน ใฝร พฒนาตนเองและเรยนรตลอดชวต4) มคณธรรมจรยธรรม มความรบผดชอบสงตอวชาชพ

ตนเอง สงคม ประเทศและโลก5) สามารถทางานอยางมประสทธภาพดวยตนเองและ

เปนกลมในสถานการณทหลากหลายรวมทงสถานการณใหมมไหวพรบและความฉบไวอยางสง

6) สามารถสอสารไดอยางมประสทธภาพในการพด การเขยน รวมทงการใชเทคโนโลยการสอสารทางอเลกทรอนกส

7) ธารงไว สบทอด ถายทอด พฒนา มรดกทางวฒนธรรมของชาต

8) เปนผมจตสาธารณะจากความมงหมายของการศกษาในแตละระดบสรปไดวา การ

ศกษาระดบปฐมวยมงใหเดกมพฒนาการดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคมและสตปญญาทเหมาะสมกบวย เพอเตรยมความพรอมทจะเรยนในชนประถมศกษา ระดบการศกษาขนพนฐานมงพฒนาผเรยนใหเปนคนด มปญญา คดเปน ทาเปน แกปญหาเปน มความสข มศกยภาพในการศกษาตอ และประกอบอาชพ ระดบอดมศกษามงพฒนาผเรยนใหเปนคนมคณภาพ มภาวะผนา สบสานประเพณวฒนธรรมอนดงาม มคณธรรมจรยธรรม สรางอาชพ สรางรายได และสรางสรรคสงใหม ๆ พรอมทออกไปเปนประชากรทมประสทธภาพของประเทศ และเปนพลเมองโลก

ความมงหมายของการศกษาในปจจบนจงควรสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ โดยสถานศกษาตองจดกจกรรมการเรยนทสอดคลองกบธรรมชาต ความสนใจ และความถนดของผเรยน โดยนาแนวคดทกษะแหงอนาคตใหม: การเรยนร และกรอบแนวคดเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 มาเปนการกาหนดแนวทางยทธศาสตรในการจดการเรยนร เพอสราง

หนา | 8

รปแบบและแนวปฏบตในการเสรมสรางประสทธภาพของการจดการเรยนรในศตวรรษท 21 ทเนนองคความร ทกษะ ความเชยวชาญและสมรรถนะทเกดกบตวผเรยน เพอใชในการดารงชวตในสงคมแหงความเปลยนแปลงในปจจบน ประเทศจงจะมทรพยากรบคคลทมคณภาพ มความสามารถยอดเยยมและหลากหลาย สามารถคดอยางเปนระบบ มเหตผล และสามารถแขงขนไดในเวทโลก

3. ความสำาคญของการศกษาการศกษามความสาคญตอมนษยเปนอยางมากดงคากลาวท

วา การศกษาคอชวต และชวตคอการศกษา คากลาวเชนนยงคงเปนความจรงอยตลอดไป ชวตมนษยตงแตเรมปฏสนธในครรภมารดากเรมมการศกษา การศกษาของมนษยจะเรมตนอยางจรงจงเมอไดลมตาดโลก และตองศกษาไปตลอดชวต การศกษาจงมความสาคญตอบคคล สงคม ประเทศชาต และตอโลกเปนอยางยง

3.1 ความสำาคญของการศกษาทมตอบคคลพนม พงษไพบลย (2557:1) กลาววา การศกษามความ

สาคญตอชวตมนษย ชวยพฒนาคนใหมความรความสามารถ เสรมสรางสตปญญา เปนแนวทางในการเลยงชพทสจรต และเปนพลเมองทมประสทธภาพของประเทศชาตซงจะสงผลตอการพฒนาประเทศในทก ๆ ดาน การศกษาจงมบทบาทและความจาเปนทจะชวยใหทกคนมชวตทด มความสข จะตองมลกษณะทสาคญดงน

1) การศกษาใหความรและทกษะพนฐานทจาเปนอยางเพยงพอ เชน ความรและทกษะทางดานภาษา การคดคานวณ ความเขาใจหลกการทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย สภาพปจจบนมความจาเปนตองสนบสนนใหทกคนไดรบการศกษาขนพนฐานอยางนอย 12 ป จงจะเพยงพอกบความตองการและความจาเปนทจะยกระดบคณภาพชวตใหดขน

หนา | 9

2) การศกษาทาใหคนเปนคนฉลาด เปนคนมเหตผล คดเปนแกปญหาเปน และรจกวธแสวงหาความรเพอพฒนาตนเองและเพอการงานอาชพ

3) การศกษาสรางนสยทดงามใหเกดขนกบผเรยน โดยเฉพาะนสยรกการเรยนร และนสยอน ๆ เชน ความเปนคนซอสตย ขยน อดทน รบผดชอบ

4) การศกษาสรางความงอกงามทางรางกาย มสขภาพพลานามยทด รจกรกษาตนใหแขงแรง ปลอดจากโรคภยไขเจบและสารพษ

5) การศกษาทาใหผเรยนไมเปนคนเหนแกตว เหนความสาคญของประโยชนสวนรวม ใหความรวมมอกบผอนในสงคม อยรวมกบผอน ชวยเหลอผอน ชวยสรางสงคมทสงบเปนสข รกษาสงแวดลอมใหยงยน

6) การศกษาทาใหคนมทกษะการงานอาชพทเพยงพอกบการเขาสการงานอาชพ รจกการประกอบอาชพ และรจกพฒนาการงานอาชพ

สรปไดวา การศกษาคอกระบวนการสรางใหบคคลมความร มประสบการณ มความสามารถ มทกษะพนฐานในการดารงชวต สบทอดศาสนา ศลปะ วฒนธรรม และมคณธรรมจรยธรรม เพอไปประกอบอาชพ และดารงตนอยในสงคมไดอยางมความสข เพอชวยสรางความเจรญกาวหนาใหกบสงคมและประเทศชาต

3.2 ความสำาคญของการศกษาทมตอสงคมจกรพงศ สวรรณรศม (2553 : 1) อธบายวา การ

ศกษาเปนระบบของสงคม และตองเปนไปตามจดมงหมายทสงคมวางไว รวมถงการมบทบาทตามทสงคมปรารถนา การศกษาเปนตวการสาคญททาใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคม ในขณะเดยวกน

หนา | 10

การเปลยนแปลงทางสงคมจะมอทธพลตอการกาหนดรปแบบหรอระบบการศกษาในสงคมไดเชนเดยวกน การศกษามบทบาทหรอมอทธพลอยางสาคญตอการเปลยนแปลงทางสงคม การศกษาเปนเครองมอหรอเทคนคใหคนใชอยางมเปาหมาย ดวยความตงใจและรตวอยตลอดเวลา เมอเปาหมายเปลยนแปลง การศกษากจะตองเปลยนตาม องคประกอบปจจยทางสงคมตอการศกษา ไดแก คานยม วฒนธรรม ครอบครว และจานวนประชากร การศกษาของแตละสงคมในแตละยคสมยจะขนอยกบพลงทางสงคมทมอานาจกลมคนทพยายามทาใหสงคมเกดการเปลยนแปลง แตการศกษาในตวมนเองกมอานาจทาใหเกดการเปลยนแปลงตาง ๆ ในสงคมดงน

1) ทาใหสมาชกในสงคมมความฉลาดรอบร โดยมผลมาจากการสบทอดวฒนธรรมของตนและเรยนรวฒนธรรมสงคมอน ๆ

2) ทาใหมการประดษฐ คดคน แสวงหาสงใหม ๆ มาสนองตอบความตองการของตนกบเทคโนโลยทเปลยนแปลง

3) ทาใหเกดการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ โดยการปรบปรงการทามาหากนของตนในสงคมใหดขน

4) ทาใหมนษยรจกปรบปรงชวตความเปนอยใหสะดวกสบายยงขน

5) ใหมนษยสามารถตดตอสอสารกนไดรวดเรวสรปไดวา ปจจยทางสงคมเปนปจจยหลกประการหนงทม

อทธพลตอการศกษา เพราะการศกษาเปนกระบวนการทางสงคม การจดการศกษาตองใหสอดคลองกบโครงสรางของสงคม สงคมไทยกาลงเปลยนแปลง เชน ขนาดของครอบครวทงสงคมเมองและสงคมชนบท ความสมพนธในครวเรอนลดนอยลง รปแบบการอบรมเลยงดเปลยนไป มการอพยพเขาสเมองใหญมากขน ลกษณะของสงคมจะเปนตวกาหนดรปแบบของการศกษา ถาจานวนประชากร

หนา | 11

ของสงคมมผอยในวยศกษาเลาเรยนมาก กจาเปนจะตองจดระบบการศกษาใหสอดคลองกบความตองการของประชาชนใหมากทสดเทาทจะทาได

3.3 ความสำาคญของการศกษาทมตอเศรษฐกจ สานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2552 : 33) กลาว

วา สภาวการณการศกษาไทยในเวทโลก พ.ศ. 2550 รายงานวา ปจจยทางเศรษฐกจกบการศกษา การจดการศกษาเปนการพฒนาทนมนษยและทนทางสงคมทเปนปจจยสาคญทสดในกระบวนการพฒนาทางเศรษฐกจ การจดการศกษาใหกบประชาชนอยางทวถง มคณภาพและประสทธภาพ ประชากรมความรความสามารถ มทกษะและเปนพลเมองดทมความรบผดชอบ สามารถแกไขปญหาและพฒนาเศรษฐกจใหประสบความสาเรจได เศรษฐกจในประเทศมความมนคง มงคง สงผลใหการจดการศกษามประสทธภาพและคณภาพ ความสาคญทางการศกษาทมตอเศรษฐกจมดงน

1) การศกษาเปนการพฒนาทรพยากรมนษยใหเปนทรพยากรทมคณคา เปนการสะสมทนมนษย (Human Capital) ซงจะมผลตอการพฒนาและสะสมทนทางสงคม (Social Capital) คอสรางความมนคงและความเทาเทยมกนทางดานสถานะและรายได

2) ระบบการศกษาเปรยบเสมอนโรงงานทแปลงหรอผลตแรงงานใหเปนทรพยากรทมคาแรงงานเปนสวนหนงของปจจยการผลตทใชรวมกบทรพยากรอน ๆ เชน เครองมอ เครองจกร เทคโนโลย วตถดบ เพอผลตสนคาบรการสนองตอบความตองการของมนษย การศกษาจงมผลโดยตรงตอการเจรญเตบโตของระบบเศรษฐกจ

3) ปจจยทางเศรษฐกจเปนปจจยหลกอกประการหนงทมอทธพลตอการศกษาโดยตรง เพราะการศกษาเปนการลดทนทงภาครฐและเอกชน

หนา | 12

4) เศรษฐกจของประเทศเปนเครองบงชวา รฐจะสามารถลงทนทางการศกษาไดมากนอยเพยงใด ถาสงคมหรอประเทศชาตมระบบเศรษฐกจดสมบรณมนคง พลงทางเศรษฐกจกจะมอทธพลตอการเกอหนนระบบการศกษาอยางมาก เชน ออกมาในรปอาคารเรยน วสดอปกรณการศกษา จานวนครอาจารย เงนเดอน รวมถงอดมการณของครอาจารยดวย

5) เศรษฐกจของบคคลและครอบครวเปนเครองบงชวา บคคลจะสามารถไดรบการศกษาในระดบและประเภททตนเองปรารถนาไดมากนอยเพยงใด

6) การจดการศกษาจะไมสามารถบรรลเปาหมายได ถาหากประเทศขาดความมนคงทางเศรษฐกจ ปจจยทางเศรษฐกจทมอทธพลตอการศกษา ไดแก อตราการเตบโตทางเศรษฐกจ โครงสรางการผลตของประเทศ แรงงานและการจางงาน และการกระจายรายได

สรปไดวา ปจจยดานเศรษฐกจมผลตอตลาดแรงงานและตลาดการศกษา เนองจากการกาหนดลกษณะของแรงงานทตองการ อาท เศรษฐกจใหม จะแขงขนกนดวยนวตกรรมใหม ๆ ซงตองอาศยการวจยและพฒนา ดงนน การศกษาตองพฒนาคนใหมทกษะการทาวจย ใหสามารถสรางนวตกรรมใหมทมคณคาตอระบบเศรษฐกจ การเปดเสรทางการคาและการลงทน เกดการเคลอนยายสนคาและเงนลงทนจากตางประเทศมากขน ประเทศตาง ๆ ไมเพยงแตตองลดการกดกนการแขงขนเทานน ยงตองแขงขนกนดวยสนคาทมคณภาพ ซงตองอาศยแรงงานทมฝมอ มทกษะความสามารถทหลากหลาย เชน ความรดานเทคโนโลย ภาษาตางประเทศ การบรหาร ฯลฯ ซงเปนหนาทของผบรหารการศกษาทจะพฒนาคนใหมคณภาพ เศรษฐกจกบการศกษาตางมความสมพนธเกยวเนองกน เปนเหตและผลซงกนและกน และเปนความสมพนธทมอทธพลตอกนทงทางตรงและทาง

หนา | 13

ออม หากประเทศและหนวยงานทางการศกษาตองการพฒนาการศกษาของชาตใหคนมคณภาพ เปนคนด คนเกง และมความสข จาเปนตองพฒนาเศรษฐกจควบคกบการศกษา

3.4 ความสำาคญของการศกษาทมตอการเมองการศกษาคอปจจยการพฒนาการเมองในระบอบ

ประชาธปไตย เพราะการศกษาเปน เครองมอทสาคญทสดของการพฒนาคณภาพทรพยากรมนษยของประเทศอนเปนเปาหมายของการพฒนาทก ๆ ดาน การศกษาเปนผลมาจากโครงสรางและกระบวนการทางการเมอง การใหความร ความสามารถ และประสบการณ การพฒนาทกษะนสยและทศนคตตาง ๆ ใหเกดขนในตวผเรยนเพอชวยใหเขาดาเนนชวตอยางถกตองเหมาะสมและควรคาแกสงคม เพราะการเมองเปนเรองของอานาจ ฝายการเมองใชอานาจในการดาเนนการปกครองซงจะอยในรปของกฎหมาย การกาหนดนโยบายและการจดสรรทรพยากรการเมองเปนเรองของคณธรรม หากนกการเมองเปนผมคณธรรม มความยตธรรม ไมเหนแกประโยชนสวนตวมากกวาสวนรวม กจะทาใหบานเมองเจรญกาวหนาโดยมการกาหนดนโยบายทด

จกรพงศ สวรรณรศม (2553 : 1) กลาวถงบทบาทของการศกษาทมตอการเมองดงน

1) เปาหมายการศกษาคอการปรบปรงคนและสงคม โดยมการสรางคนใหมสานกแหงการรบใชและการปรบปรง มนษยชาต “ ”

2) หนาททางการเมองของการศกษา คอ การศกษามหนาทปลกฝงความเชอ คณคา และทศนคตทสอดคลองกบสภาพการปกครองโรงเรยนในระบอบประชาธปไตย บทบาทของการศกษาทมตอสถาบนการปกครองในสวนทเกยวกบระบอบการปกครองหรอ

หนา | 14

อดมการณทางการเมอง คอ การขดเกลาทางการเมอง การเลอกสรรทางการเมอง การสรางบรณาการทางการเมองและวฒนธรรมทางการเมอง

3) การศกษาชวยพฒนาผนาทางการเมองโดยผานระบบการศกษา

4) การศกษาชวยเตรยมใหประชาชนหรอพลเมองมคณภาพ มความรความสามารถ มระเบยบวนย มความซอสตยสจรต และมความจงรกภกดตอชาต

จากความสาคญของการศกษาตอการเมองทกลาวมาสรปไดวา การเมองเปนเรองของอานาจ การกาหนดนโยบายและการควบคมดแล ดงนน การเมองจงมอทธพลอยางมากตอการศกษาโดยตรง การศกษาเปนเครองมอของรฐในการพฒนาประเทศ ผมอานาจจงเปนผชนา การใชหลกการ ปรชญา แนวคด และทฤษฎการศกษามากาหนดแนวทางและกรอบในการจดการศกษาของประเทศทสอดคลองกบนโยบายของประเทศจงเปนเรองสาคญยง

สรป ความสาคญของการศกษาไดวา การศกษามความสาคญตอการพฒนาบคคล สงคม เศรษฐกจ การเมอง เพราะถาบคคลไดรบการศกษาทด มคณภาพ ยอมสงผลดใหกบระบบสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจและการเมองการปกครองของประเทศใหเจรญกาวหนาและอยกนอยางสนต ซงในปจจบน โลกกาวเขาสสงคมแหงการเรยนรหรอเขาสระบบเศรษฐกจฐานความร การศกษาจง เปนเครองมอจาเปนทจะทาใหบคคลมความรททนสมยเหมาะสมกบสภาพการณ จะชวยแกปญหา และนาสการพฒนาเศรษฐกจ สงคม อยางตอเนอง เปนพลงสาคญสาหรบการอยรอดและการ

หนา | 15

พฒนา ทงสาหรบบคคลแตละคนและสาหรบสงคมประเทศชาตโดยรวม

จากความหมาย ความมงหมายและความสาคญของการศกษา จะเหนไดวา การศกษาหมายถงกระบวนการในการสรางประสบการณตาง ๆ ตามเปาหมายหรออดมการณของการศกษาทตงไว เพอพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและสตปญญา รวมทงเตมเตมชวตของมนษยในดานทกษะ ความสามารถ ความร คณธรรมจรยธรรม จตสานกทด จตวญญาณความเปนมนษย เปนพลเมองทมคณภาพของสงคม และประเทศชาต นอกจากนการศกษายงมความสาคญในการทาหนาทสงผาน สบทอด ศาสนา ศลปะ ความเชอ คานยม ประเพณและวฒนธรรมของสงคมจากรนหนงไปสอกรนหนง เพอปลกฝงความเปนพลเมองทดมคณภาพ และประสทธภาพของประเทศชาตและโลก และการศกษายงชวยพฒนาเศรษฐกจ การเมองการปกครองของประเทศ ใหเจรญกาวหนา และประชาชนอยรวมกนอยางมความสข

ความหมายของหลกการ แนวคดและปรชญาทางการศกษา

1. หลกการศกษาพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 (2559 :

1) ไดใหความหมายของคาวา หลกการ หมายถง สาระสาคญท“ ”ยดถอเปนแนวปฏบต

ชาญณรงค พรรงโรจน (2555 : 15 ) กลาววา การศกษา หมายถง กระบวนการเรยนรเพอความเจรญงอกงามของบคคลและสงคม โดยการถายทอดความร การฝก การอบรม การสบสานทางวฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลงความกาวหนาทางวชาการ การ

หนา | 16

สรางองคความรอนเกดจากการจดสภาพแวดลอม สงคมการเรยนร และปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 (2553:) ไดกาหนดหลกการศกษาไวและใชหลกการดงกลาวเปนตวกาหนดสาระเนอหาของกฎหมายวาดวยการศกษา

หลกการสาคญในการจดการศกษา (มาตรา 8) กาหนดไว 3 ประการ คอการศกษาตลอดชวต การมสวนรวม และการพฒนา

อยางตอเนอง ดงน1. การศกษาตลอดชวต ถอวาการจดการศกษานนเปนการ

ศกษาตลอดชวต สาหรบประชาชน หลกการคอทกคนตองไดรบการศกษาอยางตอเนองตลอดชวต การศกษานนตองครอบคลมทกดาน มใชชวตการงานเทานน

2. การมสวนรวม สงคมตองมสวนรวมในการจดการศกษา การมสวนรวมนนตองแสดงออกไดหลายลกษณะ เชน รวมเปนกรรมการ รวมแสดงความคดเหน รวมสนบสนนทางการศกษา รวมสนบสนนทรพยากร รวมตดตามประเมน สงเสรมใหกาลงใจและปกปองผปฏบตงานทมงประโยชนตอสวนรวม หลกการนถอวาอนาคตของประเทศชาตและความจาเรญรงเรองของสงคมไทยเปนความรบผดชอบของคนไทยทก คนมใชถกจากดโดยตรงในการจดการศกษา

3. การพฒนาอยางตอเนอง การศกษาเปนเรองทตองปรบเปลยนตลอดเวลาใหทนกบความรทกาวหนาไมหยดยง ดงนนการจดการศกษาตองใหความสาคญกบการพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรอยางตอเนอง และการตดตามเรยนรเนอหาสาระทมผประดษฐคดคนมาแลว ผทเกยวของทกฝายไมวาคร ผบรหาร บคลากรทางการศกษา ตองถอเปนภาระหนาทสาคญ ในการปรบปรงตนเองใหทนโลก และทนสมย

หนา | 17

สรปไดวา คาวาหลกการศกษา หมายถง กระบวนการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลในดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา ใหเปนไปในแนวทางทพงปรารถนา การเปลยนแปลงพฤตกรรมนเปนไปอยางจงใจ มการกาหนดจดมงหมายและดาเนนการอยางเปนระบบ โดยสอดคลองกบธรรมชาตของบคคล อกทงเปนการเรยนรตลอดชวต

2.แนวคดทางการศกษาพจนานกรมราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 (2559 : 1)

ไดใหความหมายของคาวา แนวคด หมายถง ความคดทมแนวทาง“ ”ปฏบตความคดทเปนแนวทจะดาเนนตอไป เชน แนวคดในการปฏรปการศกษา

“การศกษา หมายถง กระบวนการเรยนรเพอความเจรญ”งอกงามของบคคลและสงคม โดยการถายทอดความร การฝก การอบรม การสบสานทางวฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลงความกาวหนา ทางวชาการ การสรางองคความรอนเกดจากการจดสภาพแวดลอม สงคม การเรยนรและปจจยเกอหนนให บคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต

จากการศกษาความหมายของคาวา แนวคดทางการศกษา สรปไดวา แนวคดทางการศกษาคอความคดสาคญทเปนแนวทางในการปฏบต โดยใชกระบวนการในการถายทอด การฝก การอบรม การสบสาน การสรางสรรค การสรางองคความรเพอความเจรญงอกงามของบคคลและสงคม

แนวคดของนกปราชญและนกการศกษาตาง ๆ ไดมอทธพลตอการจดการศกษาตงแตอดตจนถงปจจบน ซงแนวคดตาง ๆ มดงน

หนา | 18

พลาโต (Plato, 384-322 กอน ค.ศ) นกปราชญชาวกรก มแนวคดวา การศกษาและการเมองไมสามารถแยกออกจากกนได จดประสงคของการศกษา คอ การทาใหคนเปนพลเมองดของรฐ และเปนรากฐานสาคญของโครงสรางทางการเมอง พลเมองไมจาเปนตองเปนเอกตบคคลเพราะการเปนพลเมองดนนเปนสงทจาเปนอยแลวของการเปนคนด และถอวาการศกษา คอ เครองมอทผปกครองประเทศใชในการเปลยนแปลงนสยมนษย เพอกอใหเกดความสามคคกลมเกลยว ถาพลเมองมการศกษากสามารถเผชญกบเหตการณและฝาอปสรรคตาง ๆ ได และเมอระบบการศกษาด จะพฒนาสงใดยอมทาไดงาย แตถารฐทงการศกษาแลว ไมวารฐจะทาการอยางใดยอมไมเกดผล

ยง ยคส รสโซ (Jean Jacques Rousseau, 1962) นกปราชญชาวฝรงเศส มแนวคดวา การฝกฝนทกษะทางรางกายและสขภาพเปนสงสาคญเบองตนของการศกษา

- จะตองใหการยกยองเดก และโดยธรรมชาตเดกยอมแตกตางกน

- ธรรมชาตสรางคนมาดแลว แตมนษยนนเองทาใหคนเลวลง

- การสอนเนนความสาคญในการทจะชวยใหเดกเตบโต และมพฒนาการตามธรรมชาต

- ครควรศกษาเดกเพอจะไดเขาใจเดกทสอนและการสอนใหเดกไดเรยนรจากประสบการณมากกวาจากหนงสอ

- การเรยนควรจะบรรจวชาเกยวกบการฝกฝนรางกาย คอ กายบรหารและการพลานามย เพอใหสอดคลองกบธรรมชาตของเดก

-จอหน ดวอ (John Dewey 1950) นกปรชญาการศกษา นกจตวทยา และนกปฏรปการศกษาชาวอเมรกา เปนผรเรมปรชญา

หนา | 19

การศกษาแผนใหม เปนผวางการศกษาแบบพฒนาการ (Progressive) มแนวคดวา การศกษาเปนการสรางพฒนาการใหแกบคคลหลายดาน ไมเฉพาะแตความรเทานน การเรยนทจะใหผลดตองเปนการสอนทสงเสรมใหผเรยนไดใชความคดมากทสดและไดกระทาสงตาง ๆ ดวยตนเองใหมากทสด ดวอไดใชวธสอนแบบแกปญหา ซงแบงเปนขนตอนตามลาดบดงน

1) ขนรวบรวมปญหา2) ขนรวบรวมขอมลเพอความกระจางในปญหา3) ขนตงสมมตฐานในการแกปญหา4) ขนวางแผนในการแกปญหา5) ขนลงมอกระทาการเพอทดสอบสมมตฐานตามวธเรยนของดวอ ผเรยนตองไปคนหาเนอหาวชาและ

ขอมลตาง ๆ ดวยตนเอง และมวตถประสงคเพอนาเนอหาวชานนไปใชในการแกปญหา การไดเนอหาดวยวธการนยอมมความหมายแกผเรยนเปนอยางมาก ขณะเดยวกนผเรยนยอมเกดความเขาใจดยงขนเพราะไดไปทาการคนควาดวยตนเอง

วธการสอนของดวอ นบเปนรากฐานของการสอนแผนใหมแบบตาง ๆ ในเวลาตอมา เชน การสอนแบบโครงงาน (Project Based Learning) และการสอนแบบหนวย (Unit Teaching) เปนตน

จากการศกษาแนวคดของนกการศกษา จะเหนไดวา มอทธพลทงทางตรงและทางออมตอการศกษาของไทย ซงเปนการสะทอนถงลกษณะการจดการศกษาของไทยในอดตทผานมา ทาใหเหนขอดและประเดนปญหาทเปนผลทาใหการศกษาของไทยทจะตองแกไข ปรบปรง และพฒนาตอไป เพอใหสอดคลองกบบรบทและสภาพของสงคมทเปลยนแปลงในศตวรรษท 21

หนา | 20

3. ปรชญาทางการศกษา3.1 ความหมายของปรชญา

คาวา “ปรชญา ภาษาองกฤษ คอ” “Philosophy”ผทนามาใช คอ ไพทากอรส(Pythagoras) เปนผเรมใชคานเปนครงแรก ซงมรากศพทมาจากภาษากรก ซงมความหมายวา Love of Wisdom (ความรกในความร หรอความสนใจใครร) แปลโดยพระวรวงศเธอ กรมหมนนราธปพงศประพนธ คาในภาษาสนสกฤต ประกอบดวยรปศพท 2 คา คอ ปร ซงหมายถง ไกล สงสด ประเสรฐ และคาวา ชญา หมายถง ความร ความเขาใจ เมอรวมกนเปนคาวาปรชญา จงหมายถงความรอนประเสรฐ

ทศนา แขมมณ (2553: 50-54) กลาววา ปรชญาการศกษาเปนปรชญาทแตกหนอมาจากปรชญาแมบทหรอปรชญาทวไปทวาดวยความรความจรงของชวต หากบคคลมความเชอวาความจรงของชวตเปนอยางไร ปรชญาการศกษาจะจดการศกษาพฒนาคนและพฒนาชวตใหเปนไปตามนน

รจร ภสาระ (2551: 29) กลาววา ปรชญาการศกษาเปนปรชญาประยกตทวไป และเนนหนกการศกษาโดยเฉพาะ ซงความร เกยวกบปรชญาและปรชญาการศกษาจะเปนพนฐานในการกาหนดเปาหมาย หลกสตร ในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา จงควรมหลกการหรอเปาหมายหลกของแตละสถานศกษา

สรปวา ปรชญาการศกษา คอ แนวความคด หลกการ และกฎเกณฑในการกาหนดแนวทางในการจดการศกษา หรอทฤษฎการศกษาทวไป ทนกการศกษาไดยดเปนหลกในการดาเนนการทางการศกษาเพอใหบรรลเปาหมาย เพอทาการวเคราะหและทาความเขาใจเกยวกบการศกษา ทาใหสามารถมองเหนปญหาของการศกษาไดอยางชดเจน ปรชญาการศกษาจงเปรยบเหมอนเขมทศนาทางให

หนา | 21

นกการศกษาดาเนนการทางศกษาอยางเปนระบบ ชดเจน และสมเหตสมผล 

3.2 สาขาของปรชญา ปรชญาเปนสาขาวชาหนง เรมตนจากมนษยสงสยใคร

รความจรง ตอสงทเกดขนและสงแวดลอมรอบขาง มนษยพยายามขบคด ขอสงสยตาง ๆ เพอหาคาตอบตอปญหา ผลจากความพยายามคดคน แสวงหาความจรงของมนษยในสงตาง ๆ นาไปสพนฐานความเชอของปรชญาบรสทธทเปนสากล 3 สาขา ใหญ ๆ คอ 1) อภปรชญา (Metaphysics or Ontology) 2) ญาณวทยา (Epistemology) และ 3) คณวทยา (Axiology) ซงมสาระสาคญดงน

1) อภปรชญา (Metaphysics or Ontology) เปนทฤษฎทวาดวยความจรงแท เนนความจรงคออะไร What is reality? เปนความพยายามหาคาตอบและคนหา ความหมายของความจรงอนเปนพนฐานเกยวกบธรรมชาต จกรวาล พนพภพ จตวญญาณ เรองพระเจา และชวตมนษย

คาถามตามแนวปรชญาน คอ อะไรคอ ธรรมชาต โลกนคออะไร เกดขนอยางไร มนษยมาจากไหน นกปรชญาแตละคนตางคดหาคาตอบนแตกตางกนไป

ความเชอตามแนวปรชญาน คอ 1)เชอวาธรรมชาตทแทจรงของคน คอ จต (mind) สงอนนนไมแนนอน 2) คอ สงทแทจรงกคอสงทตองมองเหนได สมผสได นอกเหนอจากนไมใชสงทแนนอน ดงนนมนษยจงศกษาเพอใหรความจรง อาจเปนวตถ หรอสงทไมมตวตน

เมอนาอภปรชญามาพจารณาใชกบการศกษา หลกการสาคญของการศกษาจะเปนการคนควาหาคาตอบและเรยนรเพอ

หนา | 22

หาความจรง วธการศกษาตองคนควา วจย หรอหาความจรงแททเปนแกนโดยตรง

2) ญาณวทยา (Epistemology) คอ ทฤษฎทวาดวยความร ซงนามาอธบายความจรง เปนกฎเกณฑทมาจากเหตผล เปนวธการททาใหเกดความรจากความจรง รสาเหตทใหเกดเรองนน ๆ โดยการใชทฤษฎวเคราะหปญหา เปนความพยายามตอบคาถามและหาความหมายเกยวกบความรในดานตาง ๆ โดยเนนวา เรารความจรงนนไดอยางไร (How to know reality?)

คาถามตามแนวปรชญาน คอ ความรทไดมานน มธรรมชาตอยางไร เปนความรทแทจรงหรอไม มความรอะไรบางทควรร ความรทไดนนมแหลงอยทใด และควรใชเครองมออะไรเพอใหไดมาซงความรนน ๆ

ความเชอตามแนวปรชญาน คอ 1)เชอวาความรเกดขนไดดวยวธประจกษนยม คอ การ สงเกต การเกบรวบรวมขอมล การทดสอบการทดลอง 2) เชอวาความรมใชวธของประจกษนยม แตเปนการคดขนไดเองโดยใชเหตผลหรอมผรบอกให

เมอนาญาณวทยามาพจารณาใชกบการศกษา หลกการสาคญของการศกษา คอการวเคราะหโดยใชทฤษฎหรอหลกวชา และมความสาคญตอการศกษาในแงการใหความร ดงนนคร ควรเปนศนยกลางของการเรยนรหรอไม สาระความรควรเปนเรองเกยวกบอะไร วธการหรอกจกรรมควรเปนอยางไร

3) คณวทยา (Axiology) คอ ทฤษฎทวาดวยคณคา ขอบขายของคณคา และการตดสนคณคาวาอะไรเหมาะสมดงามและสงคมยอมรบ ทฤษฎนเกยวของโดยตรงกบความประพฤต การปฏบตตนและคานยม ทฤษฎคานยมจะเปนความพยายามตอบคาถามและความหมายของคานยมวา อยางไหนควรเปนมาตรฐาน การตดสนคณคาจะศกษาดานจรยศาสตร ซงเนนดานศลธรรม คณ

หนา | 23

งามความด ความสมพนธระหวางมนษยกบมนษย ขอปฏบตระหวางกน ความถกตองความดความชว ดานสนทรยศาสตร เนนความงามทแทจรงคออะไร ศกษาเรองของความสวยงาม สรปวาจะประพฤตอยางไรจงจะเหมาะสมกบความเปนจรง

คาถามตามแนวปรชญาน คอ ดานจรยศาสตร การศกษาถงเปาหมายสงสดของมนษยวาคออะไร อะไรควรทาหรอไมควรทา และจะใชเกณฑอะไรมาตดสนวา สงนด สงนไมด ดานสนทรยศาสตร ศกษาความรสกทางการรบร (Sense Perception) ของมนษยในดานความงาม วาความงามคออะไร คณคาของความงามนนเปนจรงมอยโดยตวของมนเองหรอไม ความงามกบสงทงามสมพนธกนอยางไร มมาตรการอะไรในการตดสนใจวาสงนนงามหรอไมงาม

ความเชอตามแนวปรชญาน คอ 1) ถอคณคาหรอคานยมมคาสมบรณแนนอน เปนคณคาอยในตวของสงหรอการกระทานน ๆ ไมเปลยนแปลง 2) คานยมเปนเพยงเครองมอของมนษย เปลยนแปลงไดไมคงทขนอยกบมาตรฐานหรอขอตกลงของสงคม

เมอนาคณวทยามาพจารณาใชกบการศกษา หลกการสาคญของการศกษา คอ ครและผเรยนจะตองพจารณารวมกนในทกเรองทศกษาเลาเรยนอย วา ด งาม ชว เลว อยางไร ซงมผลตอการจดการศกษา เพราะถาสงคมยดคณคาใด การประพฤตปฏบตตนอยางไร กจะถายทอดอบรมคนในสงคมไปตามแนวทางนน ครทเขาใจชวตทดวาคออะไร กจะกาหนดลงไปวาสถานศกษาและผเรยนทดควรเปนอยางไร

สรปไดวา จากพนฐานความเชอของปรชญาบรสทธสาขา อภปรชญาทวาดวยความจรงแท ญาณวทยา ทวาดวยความร ซงนามาอธบายความจรง และคณวทยา ทวาดวยคณคา ขอบขายของคณคา และการตดสนคณคา ซงมการตงขอสงสยและความพยายาม

หนา | 24

ในการแสวงหาความจรงของสรรพสงตาง ๆ อนไดแก โลก ชวต จกรวาล เปนการมองภาพรวมของปญหาอยางลกซง สามารถนามาพจารณาใชเปนแนวทางในการจดการศกษา เพอใหการประพฤตปฎบตและดาเนนวถชวตของมนษยกาวสเปาหมายไดอยางถกตอง

3.3 ปรชญาพนฐานกบการศกษาเมอเขาสยคสงคมสารสนเทศ แนวคดการเรยนร หรอ

การศกษาตลอดชวต และสงคมแหงการเรยนร เปนแนวคดทสาคญในการจดการศกษา ประเทศตาง ๆ จงหนมาทาการปฏรปการศกษา และนาปรชญามาเปนแนวคดในการจดการศกษา แนวคดของปรชญาพนฐานทมอทธพลตอการจดการศกษาม 4 ลทธ ไดแก ปรชญาจตนยม (Idealism) ปรชญาวตถนยม (Materialism)หรอ ปรชญาสจนยม (Realism) ปรชญาประสบการณนยม (Experimentalism) และปรชญาอตถภวนยม (Existentialism) ดงน

1) ปรชญาจตนยม (Idealism)ปรชญาจตนยม เปนปรชญาสาขาเกาแกทสด ปรชญา

เมธผใหกาเนดปรชญาสาขาน คอ พลาโต (Plato) นกปรชญาชาวกรกมชวตอยในชวงป 427 – 347 กอนครสตกาล มแนวคดเกยวกบโลกและจกรวาลวาเปน โลกแหงจต “ (The World of Mind) ” เชอวา ความคด คอ ความจรงอนแทจรง และมแนวคดวา ความรทแทจรงคอ จตทหยงร “ (Truth as idea) ” เกดจากเหตผลมากกวาเกดจากประสบการณ สงทมคาทสดของมนษย คอ จตวญญาณ

แนวคดทางการศกษาของปรชญาจตนยม คอ1.1) ความมงหมายของการศกษา คอ การพฒนา

จตใจและสตปญญาควบคไปกบคณธรรมจรยธรรม

หนา | 25

1.2) หลกสตรและเนอหาวชา เนนวชาทฝกจต ไดแก คณตศาสตร วรรณคด ปรชญา ประวตศาสตร ศลปวฒนธรรม และงานเขยนในอดต

1.3) วธการเรยนการสอน เนนวธคด วธพจารณาหาเหตผล โดยใช วภาษาวธ (dialectic) การอภปราย บรรยาย

1.4) คร ทาหนาท ประสานความร แนะนาอยางเฉลยวฉลาด ควบคมตกเตอนอยางเพอน เปนนกปราชญทมคณธรรม

สรปไดวา ปรชญาจตนยมมความเชอพนฐานวาเปนโลกแหงจตดงนน การจดการเรยนการสอนโดยมครแนะนาอยางเฉลยวฉลาดเนนพฒนาจตใจและสตปญญาพรอมกบสงเสรมการพฒนาคณธรรมจรยธรรม

2) ปรชญาวตถนยม (Materialism) หรอ ปรชญาสจนยม (Realism)

ปรชญาวตถนยม หรอ ปรชญาสจนยม มแนวคดเกยวกบโลกและจกรวาลวาเปน โลกแหงวตถ หรอโลกแหงสงทเปนรป“ ”ธรรม (The World of Things) และมแนวคดวา ความรทตดตวมาตงแตเกดนนไมม ความรทแทจรงคอ ขอเทจจรงทสามารถ“สงเกตได (Truth as observable fact)” คอ วตถหรอสสารทมอยภายนอกจต และเปนอสระจากการรบรของจต เหนไดดวยตา สมผสและจบตองได สงทมคาทสดสาหรบมนษย คอ ความสขสบายทางรางกาย

แนวคดทางการศกษาของปรชญาวตถนยม หรอปรชญาสจนยม คอ

2.1) ความมงหมายของการศกษา ชวตทด คอ “ชวตทมความสข” ฝกจตใจ ความคด และอปนสยใหเปนคนดและรจกวธการแสวงหาความสขอยางถกตอง

หนา | 26

2.2) หลกสตรและเนอหาสาระของวชา เนนเรองของธรรมชาต ไดแก ชววทยา สตววทยา พฤกษศาสตร ธรณวทยา ฟสกส ดาราศาสตร และคณตศาสตร

2.3) วธการเรยนการสอน เปนการเรยนรเชงประจกษ สอนโดยการสาธตและใชกระบวนการทางวทยาศาสตรเพอใหผเรยนรจกคนเคยกบความเปนจรงทมอยในธรรมชาตทงทางตรงและทางออม

2.4) คร ตองมความรดเสนอความรอยางมระบบ และเปนนกสาธตทดและรจกใชอปกรณการสอนอยางมประสทธภาพ

สรปไดวา ปรชญาวตถนยม หรอปรชญาสจนยม มความเชอพนฐานวาเปน โลกแหงวตถ การจดการเรยนการสอนเปนการเรยนรเชงประจกษโดยครมความรดเพอใหผเรยนรจกคนเคยกบความเปนจรงทมอยในธรรมชาต

3) ปรชญาประสบการณนยม (Experimentalism)

ปรชญาประสบการณนยมหรอปรชญาการศกษาพพฒนาการนยม (Progessivism)มแนวคดเกยวกบโลกและจกรวาลวาเปน โลกแหงประสบการณ “(The World of Experience)” และมแนวคดวา ความรทแทจรงคอ สงทนามาปฏบตในชวตอยางไดผล “ (Truth as what works) ” สงทงหลายทเกดขนเปนกระบวนการทบคคลไดอยในประสบการณนน ไดเหน ไดเรยนร ไดสมผส ความจรงเปนกระบวนการทเกดจากความสมพนธกนระหวางคนกบสงแวดลอม ความรเกดจากประสบการณของบคคลทเกบรวบรวมไว สงทมคาทสดสาหรบมนษย คอ การกระทาทด

แนวคดทางการศกษาของปรชญาประสบการณนยม

หนา | 27

3.1) ความมงหมายของการศกษา ความเจรญงอกงาม การสรางและเสรมประสบการณ การคดอยางใครครวญ นาประสบการณมาแกปญหาในสถานการณอนเปลยนแปลงอยเสมอ

3.2) หลกสตรและเนอหาสาระของวชา แบบบรณาการ เนนกระบวนการเรยนร

3.3) วธการเรยนการสอน แบบประชาธปไตยโดยการเปดโอกาสใหเดกไดมโอกาสฝกฝนแกปญหาดวยตนเองและวธการทางวทยาศาสตร

3.4) คร เปนผอานวยการ คอยใหคาแนะนา นกเรยนมวนยในตนเอง

สรปไดวา ปรชญาประสบการณนยม มความเชอพนฐานวาเปนโลกแหงประสบการณ การจดการเรยนการสอนเปนแบบประชาธปไตยโดยการสรางเสรมประสบการณใหเดกไดมโอกาสฝกฝนคดแกปญหาดวยตนเองมครเปนผอานวยการ คอยใหคาแนะนา เพอใหผเรยนนาประสบการณมาแกปญหาในสถานการณอนเปลยนแปลงอยเสมอ

4) ปรชญาอตถภาวนยม (Existentialism) ปรชญาอตถภาวนยมมแนวคดเกยวกบโลกและ

จกรวาลวาเปน โลกแหงความมตวตนอยจรง “ (The World of Existing)” และมแนวคดวา ความรทแทจรงคอ สงทมนษยแตละ“คนเลอกกาหนดขนมา (Truth as existential choice) ” ความจรงอยทการมชวตอยจรง ๆ ของบคคล เปาหมายอยทการคนหาเพอตนเอง บคคลมสทธเสรภาพและใชเสรภาพของตนอยางอสระ สงทมคาทสดสาหรบมนษย คอ บคคลเปนผตดสนคณคาของสงตางๆ เพราะความด ความงาม ขนอยกบบคคลแตละคน ซงใหคณคาแกสงนน

หนา | 28

4.1) ความมงหมายของการศกษา มงใหผเรยนไดคนพบและรจกตนเอง โดยการทบทวน พจารณาใครครวญและตรวจสอบตนเองอยเสมอ ๆ เพอใหเกดสานกทถกตอง การศกษาชวยใหผเรยนรศกยภาพของตนเอง

4.2) หลกสตรและเนอหาสาระของวชา หลกสตรมความยดหยน ไมกาหนดตายตว เปดใหมวชาเลอกอยางกวางขวางทสด เพอสนองตอบความตองการและความสนใจของผเรยน เนอหาเนนดานมนษยศาสตร

4.3) วธการเรยนการสอน แบบประชาธปไตย ครและนกเรยนมสทธเทาเทยมกน

4.4) คร มทาหนาทกระตนใหผเรยนรบผดชอบตอการกระทาของตนเอง รวมคดรวมทากบผเรยน ผเรยนเปนผกาหนดจดมงหมายและวางแผนการเรยนของตนเอง

สรปไดวา ปรชญาอตถภาวนยม มความเชอพนฐานวาเปน โลกแหงความมตวตนอยจรง การจดการเรยนการสอนเปนแบบประชาธปไตย ผเรยนเปนผกาหนดจดมงหมายและวางแผนการเรยนของตนเอง มครทาหนาทกระตน เพอใหผเรยนไดคนพบศกยภาพของตนเอง

สรปไดวา ปรชญาพนฐานทมอทธพลตอการจดการศกษา ไดแก ปรชญาจตนยม (Idealism) ปรชญาวตถนยม (Materialism)หรอ ปรชญาสจนยม (Realism) ปรชญาประสบการณนยม (Experimentalism) และปรชญาอตถภวนยม (Existentialism) การนาปรชญามาใชจดการศกษาเปนเรองสาคญอยางมาก เพราะปรชญาจะเปนแนวทางในการจดระบบการศกษาทกขนตอนใหสอดคลองกน รวมถงหลอหลอมใหผเรยนเปนไปตามทตองการ สาหรบประเทศไทยปรชญาการศกษาจะเขยนแฝงไวในแผนการศกษาแหงชาตมผลควบคมไปถงการจดการศกษาทก

หนา | 29

ระดบของชาต และการดาเนนการศกษาทกระดบ ซงจะสาเรจมากนอยเพยงใดนนขนอยทการปฏบตและเปนไปในแนวทางทถกตอง

ปรชญาการศกษาไทย ปรชญาการศกษาไทยทเกยวกบการศกษาและบรบทของสงคม

ไทยทสถานศกษาไดนามาเปนแนวทางในการจดการศกษา ไดแก ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ปรชญาการศกษาไทยตามแนวพทธธรรมโดยพระสมเดจพระพทธโฆษาจารย (ป.อ.ปยตโต) และปรชญาการศกษาไทยตามทศนะของนกการศกษา ดงน

1.ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนหลกคดและหลก

ปฏบตในการดาเนนชวตทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงมพระราชดารสชแนะแกพสกนกรชาวไทยมานานกวา 30 ป โดยพระองคเนนยาแนวทางการพฒนาอยางเปนขนตอนบนหลกแนวคดพงตนเอง เพอใหเกดความพอม พอกน พอใช และมความสขโดยใชหลกความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตว และทรงเตอนสตประชาชนคนไทยไมใหประมาท ตระหนกถงการพฒนาใหกาวหนาไปอยางสมดลในแตละขนตอนอยางถกตองตามหลกวชา และการมคณธรรมจรยธรรมเปนกรอบในการคดและการกระทา สามารถนามาประยกตใชในทกมตชวต เพอสงคมสวนรวมจกไดอยรวมกนอยางสนตสข และเจรญกาวหนาไปพรอมกนอยางมนคงและยงยน ในดานการศกษาไดนอมนาปรชญาเศรษฐกจพอพยงสการปฏบตดงตอไปน

1) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 78 รฐตองดาเนนการตามแนวนโยบายดานการบรหารราชการแผนดน ใหเปนไปเพอการพฒนาสง เศรษฐกจ และ

หนา | 30

ความมนคงของประเทศโดยตองสงเสรมหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและคานงถงผลประโยชนของประเทศเปนสาคญ และมาตรา 83 รฐตองสงเสรมและสนบสนนใหมการดาเนนการตามแนวหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

2) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) ยงคงมความตอเนองจากวสยทศนแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 และ กรอบหลกการของการวางแผนทนอมนาและประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ยดคนเปน ศนยกลางของการพฒนาอยางมสวนรวม การพฒนาทยดหลกสมดล ยงยน หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง นาทางบรหารประเทศ ควบคไปกบการขบเคลอนการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวมทม คนเปนศนยกลางการพฒนา โดยมงวางรากฐานของ“ ”ประเทศใหเขมแขง มภมคมกนตอกระแสการเปลยนแปลงจากภายนอกและสามารถพงตนเองไดมากขน เพอใหเกดการพฒนาประเทศทสมดล เปนธรรม และยงยน

3) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท3) พศ. 2553 มาตราท 6 การจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณ ทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรมจรยธรรมและวฒนธรรมในการดาเนนชวตแบบพอเพยง สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข

4) มาตรฐานการศกษาชาต กาหนดคณลกษณะทพงประสงคและมาตรฐานทตองการใหเกดขนในสถานศกษาทกแหงตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และเพอใชเปนหลกในการสงเสรมและกากบดแล การตรวจสอบ การประเมนผล และการประกนคฯภาพการศกษา โดยใหหนวยงานทกระดบนาไปปฏบตในการจดการศกษาดานตาง ๆ

หนา | 31

5) กระทรวงศกษาธการ ขบเคลอนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงดานการศกษาทกระดบทงในและนอกระบบ มวสยทศนในการขบเคลอนสสถานศกษา ดวยวธการบรณาการในการบรหารจดการ การพฒนาหลกสตรและการจดกจกรรมการเรยนร กจกรรมพฒนานกเรยน รวมทงพฒนาบคลากรคร และบคลากรทางการศกษา ดาเนนชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงของผเรยน คร และบคลากรทางการศกษาอยางตอเนองและมประสทธภาพ ตงแตป พ.ศ 2549 สงผลใหสถานศกษาสวนหนงผานการประเมนจากกระทรวงศกษาธการ และประกาศเปนสถานศกษาแบบอยางการจดกจกรรมการเรยนรและการบรหารจดการตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หรอสถานศกษาพอเพยง

6) การศกษาขนพนฐาน ไดกาหนดใหเรองหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไวในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2551 ทสถานศกษาทกแหงตองมการจดกจกรรมการเรยนร โดยการปลกฝง อบรม สรางอปนสยอยางพอเพยงใหเกดขนตอผเรยน

7) สถานศกษา วางระบบบรหารจดการของโรงเรยนใหเปนไปตามหลกเศรษฐกจพอเพยง จดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนเศรษฐกจพอเพยงบรณาการเพอสรางคานยมการดาเนนชวตแบบพอเพยง จดกจกรรมเสรมหลกสตรตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง

สรปไดวา ทกภาคสวนทเกยวของเหนความสาคญของการนอมนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสการปฏบต ในระดบบคคล ระดบองคกร รฐจงไดกาหนดในรฐธรรมนญ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตอยางชดเจน เพอใหทกภาคสวนของสงคมไทยมความเขมแขง พอเพยง มความสงบสข กจะสงผลใหประเทศไทยพฒนาไดอยางมนคง ยงยน ในยคแหงการเปลยนแปลง

หนา | 32

แนวคดการจดการเรยนรตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในสถานศกษามดงน

1) ดานเศรษฐกจ - สาระการเรยนร 1) รจกใชจายของตนเอง ใชจายอยาง

มเหตผล ใชจายอยางพอประมาณ 2) รจกออมเงน เรยนรระบบการฝากเงน เรยนรระบบเงนฝาก 3) รจกสรางรายไดหรออาชพ สอดคลองกบความตองการ สอดคลองกบภมสงคม

- กจกรรมการเรยนร บนทกบญชรายรบและรายจาย วเคราะหบญชรายรบและรายจาย ปรบเปลยนพฤตกรรมบรโภคเพอลดรายจายทฟมเฟอย ออมวนละหนงบาท จดตงธนาคารโรงเรยน ปลกพชผกผสมผสาน ปลกพชสมนไพรไทย เลยงปลา เลยงไก เปนตน

2) ดานสงคม- สาระการเรยนร รจกชวยเหลอสงคม หรอชมชน

ปลกจตสานกสาธารณะ ปลกฝงความสามคค ปลกฝงความเสยสละ เผยแพรองคความรเศรษฐกจพอเพยง

- กจกรรมการเรยนร พสอนนอง (สอนหนงสอเดกเลก / ชวนนองเลนเกม) พดแลนอง  (ชวยตดผม / กาจดเหา / ตดเลบ) เกบขยะในชมชน ทาความสะอาดวด ดแลผปวยในโรงพยาบาล อาสาจราจร เลยงอาหารกลางวนเดกพการ ปลกตนไม / ปลกปา ซอมแซมสถานทสาธารณะ เชน ตโทรศพท ปายรถเมล ดแลคนชรา อนรกษสงแวดลอม จดตงศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงในโรงเรยน เปนตน

3) ดานสงแวดลอม - สาระการเรยนร สรางสมดลของทรพยากรธรรมชาต

ปลกจตสานกรกษสงแวดลอม ฟ นฟแหลงเสอมโทรมในทองถน ฟ นฟดแลสถานททองเทยวในทองถน

หนา | 33

- กจกรรมการเรยนร เรยนร ฟ นฟแมนาในทองถน จดคายอนรกษอทยานการศกษา จดคายอบรมยวมคคเทศก โครงการชววถ พฒนาสวนพฤกษศาสตร

4) ดานศลปวฒนธรรม- สาระการเรยนร สบสานวฒนธรรมไทย สรางจตสานก

รกษไทย รกบานเกด ฟ นฟและอนรกษ อาหารประจาทองถน ฟ นฟและอนรกษดนตรไทยและเพลงไทย ฟ นฟและอนรกษโบราณสถานและ โบราณวตถ

- กจกรรมการเรยนร ปลกฝงมารยาทไทย อนรกษประเพณพนบาน อนรกษอาหารประจาทองถน อนรกษการใชภาษาประจาทองถน อนรกษถนกาเนด

5) ดานชาต ศาสนา พระมหากษตรย- สาระการเรยนร สงเสรมศาสนา ปลกฝงจตสานกความ

รกชาต ศาสนา พระมหากษตรย- กจกรรมการเรยนร ฝกสมาธกอนเขาเรยน ถอศลหรอ

อานบทสวดมนตเปนประจา จดมมธรรมะในโรงเรยน ปลกฝงใหนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในวถชวต ฝกใหยนตรงเมอไดยนเพลงชาต เพลงสรรเสรญพระบารม แสดงความเคารพพระบรมฉายาลกษณ กจกรรมประชาธปไตยตางๆ เชน การเลอกตง การอนรกษสงแวดลอม สาธารณสมบต โบราณวตถ และโบราณสถาน การพฒนาชมชน การปฏบตตนตามกฎหมายทเกยวของในชวตประจาวน เชน กฎหมายจราจร กฎหมายทะเบยนราษฎร กฎหมายยาเสพตดใหโทษ เปนตน

สรปไดวา การจดกจกรรมการเรยนรตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงดานเศรษฐกจดานสงคม ดานสงแวดลอม ดานศลปวฒนธรรม ดานชาต ศาสนา พระมหากษตรย เพอใหผเรยนเปน

หนา | 34

มนษยทสมบรณสามารถดาเนนชวตแบบพอเพยงและอยรวมกบผอนไดอยางมความสข

สรป ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนหลกคดและหลกปฏบตในการดาเนนชวตทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระราชดารสชแนะแกพสกนกรชาวไทยททกภาคสวนทเกยวของเหนความสาคญและนอมนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสการปฏบต เพอสงคมสวนรวมจกไดอยรวมกนอยางสนตสข และเจรญกาวหนาไปพรอมกนอยางมนคงและยงยน

2.ปรชญาการศกษาไทยตามแนวพทธธรรมโดยสมเดจพระพทธโฆษาจารย. (ป.อ. ปยตโต)

ศาสตราจารยพเศษ สมเดจพระพทธโฆษาจารย(ประยทธ ปยตโต) เกดเมอวนท 12 มกราคม พ . ศ . 2481 ทอาเภอศรประจนต จงหวดสพรรณบร บรรพชาเปนสามเณรอาย 12 ป เมอปพ . ศ . 2494 จาพรรษาทวดพระพเรนทร กรงเทพมหานคร ไดนกธรรมเอก และเปรยญธรรม ๙ ประโยค ขณะยงเปนสามเณร สมเดจพระพทธโฆษาจารย เปนพระนกปราชญทางพระพทธศาสนา มผลงานทางวชาการพระพทธศาสนาเปนจานวนมาก เชน พจนานกรมพทธศาสตร พระพทธศาสนากบสงคมไทย เปนตน ไดรบรางวลการศกษาเพอสนตภาพ จากองคการยเนสโก (UNESCO Prize for Peace Education)

ในดานปรชญาการศกษา สมเดจพระพทธโฆษาจารยไดเสนอแนวคดการจดการศกษาตามแนวพทธธรรม ดงน

การศกษาเปนกจกรรมของชวต เปนกระบวนการทชวยใหมนษยแสวงหาจดหมายใหชวตวาชวตควรอยเพออะไรและอยางไร การจดการศกษาตามปรชญานใชหลกไตรสกขา อนไดแก

หนา | 35

1) ศล คอ การประพฤตปฏบตทถกตอง  รจกยบยงควบคมตณหาใหอยในขอบเขตและสรางความสมพนธทางสงคมทด ทาใหบคคลอยในภาวะปลอดโปรงโลงใจ

2) สมาธ คอ การวางใจแนวแน  มนคง  หนกแนน  ซงองคประกอบทง 2 ประการดงกลาวจะนาใหบคคลเกดปญญา  

3) ปญญา คอ การเหนแนวทางแกปญหาปญหาอยางถกตองและเหมาะสม เปนแนวทางทเปนไปเพอความดารงชวตอยดวยดรวมกน การจดการศกษาดวยหลกไตรสกขาดงกลาวจะเปนไปไดดจาเปนตองอาศยปจจยภายนอก โดยเฉพาะกลยาณมตรทด และปจจยภายในคอ โยนโสมนสการ อนไดแก  การคดอนแยบคายหรอการคดอยางถกวธ

จากการศกษาปรชญาการศกษาไทยตามแนวพทธธรรม สรปไดวา แนวทางการดาเนนกจกรรม สถานศกษาไดจดกจกรรมเพอพฒนาผเรยนใหเกดคณลกษณะทด เชน การจดกจกรรมวถพทธในโรงเรยน การนานกเรยนเขาคายคณธรรมจรยธรรม

3. ปรชญาการศกษาไทยตามแนวพทธธรรมจากการวเคราะหของศาสตราจารย ดร.สาโรช บวศร

ศาสตราจารย ดร.สาโรช บวศร เปนผนาการศกษาแผนใหมหรอการศกษาแบบพพฒนาการ (Progressive Education) มาใชในวทยาลยวชาการศกษา ตามแนวคดเชงปรชญาการศกษาแบบพพฒนาการ คอ การศกษา คอ ความเจรญงอกงาม“ ” และเปนผใฝใจศกษาในเรองธรรมะอยางแตกฉาน และไดรเรมนาเอาพทธปรชญามาเรยงถอยคาใหเปนปรชญาการศกษาไทย โดยมวตถประสงคใหการศกษาทงกระบวนการมรากฐานสมพนธกบพทธศาสนา

หนา | 36

สาโรช บวศร (2549: 48) เสนอใหมการนาพทธปรชญามาประยกตใชใหเกดประโยชนตอการศกษา ความมงหมายของการศกษาจงควรใหความสาคญเกยวกบความมอสระครอบคลมทงบคลากรทางการศกษาและผเรยน ซงการศกษานนไมเพยงแตสนสดลงเมอออกจากหองเรยนแลวเทานน แตการศกษาของแตละคนนนจะตองดาเนนไปตลอดชวต

3.1 ความมงหมายของการศกษา 1) ความมงหมายเกยวกบตวผเรยน เนองจากผเรยนม

รางกาย มความรสก มความจา มลกษณะอน ๆ ของจตใจ และมความรอยบางแลว แตยงมความโลภ ความโกรธ หลงอย ดงนน การศกษาจะตองมงพฒนาใหความโลภ  ความโกรธ  ความหลงลดลง    2) ความมงหมายทเกยวกบสงคม  สงคมไทยเปนสงคมทผคนเคารพนบถอกน  ชวยเหลอเกอกลกน  และนยมการใชปญญาเพอแกปญหาตาง ๆ  พทธปรชญาไดกลาวถงเรองเหลาน  เรากจะเขาใจสงคมไดดขน มความรก  ความเคารพ    และไมตกใจไปกบการเปลยนแปลงในสงคม  แตสามารถควบคมดแลใหเปลยนแปลงไปในทางทเปนประโยชน    

3) ความมงหมายเกยวกบลกษณะของการเรยนร การศกษาตองพฒนาวธคดและการใชเหตผลในตวผเรยน  เพอใหสามารถนาความรไปแกไขปญหาตาง ๆ ในชวตประจาวนไดอยางผมปญญา

4) ความมงหมายเกยวกบความรมเยนของชวตมนษยทว ๆ ไป   การศกษาตองพฒนาผเรยนใหมคณธรรมและมศลธรรม เพอใหเกดความรมเยนแกชวตในสงคม

หนา | 37

  3.2 สถานทจดการศกษา การศกษาทตองพงพาการมสวนรวมของชมชนหรอ

ระหวางผเรยนตอกน สถานทจงเปนเพยงการเตรยมประสบการณ 2 อยาง คอ ตวเราเอง และสงแวดลอม การเรยนรตองอาศยทง 2 อยางนจงจะสามารถใหผเรยนบรรลวตถประสงค เพราะประสบการณของแตละคนมความแตกตางกน การเรยนรทผานทง 2 อยางนยอมชวยใหผเรยนเกดทกษะความรดวยตนเอง ชมชน หรอสถานททกแหลงสามารถเปนสถานทเรยนได แมแตการศกษาทยดตวของผเรยนหรอการศกษาจากตวของผเรยนเปนอย หรอการตอบสนองความตองการในการแกปญหาเฉพาะตวของผเรยน

3.3 ผสอน ผสอน ตองพยายามสอนใหเกดการบรณาการและเขาใจ

ถงสภาพของเดกเมอเขามาเรยนเพราะบางครงเดกทเขามาอาจมปญหาจากการโดนรงแกจากเพอน หรอความขาดแคลนเรองอาหาร เครองแตงตว ฯลฯ ครตองเปนเสมอนทปรกษาในเรองตาง ๆ ของเดก และพยายามชวยเหลอและจดความชวยเหลอตาง ๆ 

3.4 หลกสตรการศกษาหลกสตรการศกษา มการนาเอาพทธปรชญามาใชในการ

แกปญหา โดยใชอรยสจ 4 เปรยบเทยบกบการแกปญหา หรอเปนการบรณาการโดยเชอมโยงวชาการตาง ๆ ทสอนใหมความสอดคลองกน หลกสตรการศกษาทดตองมลกษณะบรณาการวชาเรยนเขากนไดในแตละวน  คอวชาทเหมอนหรอคลาย ๆ กนควรจดเรยนในวนเดยวกน หรอรวบเปนวชาเดยวกน ใหเหมาะสมกบผเรยนทเปนศนยกลาง เหมาะสมกบวย อายและความพรอมของผเรยน เพอใหการเรยนไมเกดความซาซอนของวชาการตาง ๆ ม 4 วธดงน

หนา | 38

1) วธท 1 พยายามจดวชาทเหนวาเกยวของกนอยางชดเจนใหไดอยในสปดาหเดยวกน หรอในเดอนเดยวกน เชน ประวตศาสตรกบภมศาสตร

2) วธท 2 ใหรวบรวมวชาทใกลชดกนมาก ๆ ใหอยในกลมเดยวกน คอใหเปนวงวชากวาง ๆ เชน วชาอาน เขยนเรยงความ ไวยากรณ โดยใหชอกลมนวา  ศลปะทางภาษา

3) วธท 3 แบงหลกสตรออกเปน 2 ตอน คอ วชาแกน ซงมงใหผเรยนไดเกดสภาพทเรยกวา บรณาการโดยตรง คอบงคบทกคนคาดคะเนไวลวงหนาวาใหเรยนอะไรบาง และครกบนกเรยนพจารณารวมกน และวชาตาง ๆ ซงแยกสอนเปนวชา ๆ ไปตามเดม ทงน เพอมงใหเกดความแมนยาในแตละวชา เชน คณตศาสตร ภาษาตางประเทศ     4) วธท 4 ปรบปรงวธท 3 ใหตรงกบความเปนจรงในชวตจรง คอพยายามแกปญหาของเดกรวมกน โดยถอเอาตวเดกคอปญหาของเดกเปนศนยกลาง (Child centered) และใหเรยนวชาตาง ๆ ตามปกตเพอสนองความตองการของตนเองและสงคม 

3.5 การเรยนการสอน วธสอนของไทยคอวธสอนแบบอรยสจส หรอวธสอนตาม

ขนทงสของอรยสจจรงๆ ม 4 ขน คอ ขนทกข ขนสมทย ขนนโรธ และขนมรรค หรอการใชคาไทยวา ปญหา สมมตฐาน เกบขอมล วเคราะหขอมลและสรปผล

วธการแหงปญญาหรอวธ วทยาศาสตร หรอ Reflective Thinking มอย 5 ขน คอ ขนท 1 เปนการกาหนดปญหา 2) ขนท 2 การตงสมมตฐาน 3) ขนท 3 การทดลองปฏบต 4) ขนท 4 การวเคราะหผลของการทดลอง 5) ขนท 5 การสรปผล 

สรปไดวา วธการสอนแบบวทยาศาสตรทง 5 ประการตามปรชญาการศกษาของสาโรช บวศร

หนา | 39

ทาใหการศกษาเปนแบบบรณาการนามาใชในชวตจรงได  การเรยนการสอนแบบแกปญหาซงเปนไปในลกษณะแบบวทยาศาสตรสามารถวดได เหนไดอยางชดเจน มกรอบแนวคดทชดเจน และนาวธทางวทยาศาสตรมาประยกตกบอรยสจ 4 เปนการวเคราะหวธการอยางวทยาศาสตรกบอรยสจ 4 เพอแกปญหา ทงดานกายภาพของปญหาและพฤตกรรมของปญหาพรอมกน การเรยนการสอนประสบผลทางดานวชาการ และเกดคณธรรม ลดความโลภ ความโกรธ และความหลงอยางครบกระบวนการ การแกปญหาโดยใชปญญาในการพจารณาอยางเขาใจ ทาใหสงคมรมเยนเปนสข

  4. ปรชญาการศกษาไทยตามแนวคดของไพฑรย สนลารตน

ไพฑรย สนลารตน (2556: 13-16) ไดเสนอแนวคดปรชญาการศกษาไทย แบงไดเปนกลมใหญ 4 กลม ไดแก กลมอดมคตนยม กลมปญญานยม กลมชมชนนยม และกลมปฏบตนยม ซงปรชญาการศกษาแตละกลมมจดมงหมายและกระบวนการเฉพาะของตน และมความสมพนธกนในบางประเดนดงน

4.1 ปรชญากลมอดมคตนยม รากฐานของปรชญากลมนคอ รากฐานของพระพทธ

ศาสนาทเปนรากฐานหลกของสงคมไทย อนเกดจากผลกระทบดานแนวคด ความเชอ พรอมกบวฒนธรรมตะวนตกทเนนวตถ ทน และการพฒนาตามแนวทางของอตสาหกรรมททาใหวถชวตตามรากฐานของศาสนาถกลดความสาคญลง ทาใหผเรยนและคนในสงคมละเลยอดมคตของสงคมไปใหความสาคญตอการผลตคนใหสาเรจวชาชพดานนน ๆ มาใช โดยเนนการผลตคนมาเปนกาลงคนสาหรบสนองความตองการทางเศรษฐกจและสงคม เปนการศกษาเพอรบใช

หนา | 40

ทนนยมเปนหลก ถกครอบงาโดยอานาจเงนและอานาจทนเพอผลตคนเขาสตลาดแรงงาน แนวคดทางการศกษาตามปรชญากลมอดมคตมลกษณะดงน

1) จดมงหมายของปรชญาการศกษากลมน เพอมงอบรมผเรยนใหเปนผทยดมนในคณธรรมความดตามหลกของพระพทธศาสนาหรอศาสนาอนทตนนบถอ ดาเนนชวตตามประเพณอนดงามของสงคมไทย นาพาชวตไปสสงทเปนอดมคต

2) กระบวนการสอน ปรชญานตงอยบนพนฐานของพระพทธศาสนา เปาหมายเพอใหผเรยนเปนคนดตามหลกศาสนาเปนสาคญ กระบวนการสอนตองสอนหลกของศาสนาเปนพนฐาน อบรมคณธรรม จรยธรรม ศลธรรมตามหลกศาสนา ตองการใหผเรยนสามารถบรรลเปาหมายสงสดของศาสนา คอ บรมธรรม หรอโลกตรธรรม เปนการบรรลเปาหมายสงสดของการศกษา การจดการเรยนการสอนผานกระบวนการเรยนรทหลากหลายตามแนวทางพทธศาสตร เนนการอบรมดแลในเชงระเบยบวนย คานยม ประเพณ และวฒนธรรมไทย ฝกฝนและอบรมตนเองใหรจกควบคมอารมณจตใจใหเขาสสงทดงามทางศาสนาและในระบบสงคม

3) หลกสตรและเนอหาสาระทเรยน เนนสาระดานศาสนา ประวตศาสตร วรรณคดและคณคา ความดงามของไทยทตองอนรกษไว

4.2 ปรชญากลมปญญานยม แนวคดพนฐานของปรชญากลมปญญานยม เกดจาก

การเปลยนแปลงของสงคมทมความรวดเรว ซบซอน และแตกตางไปจากอดตทผานมาอยมาก คนในสงคมจะตองมความรความคดตามทนและรเทาทนการเปลยนแปลงของสงคม จะไดไมตกเปนเครองมอ

หนา | 41

หรอเหยอของสงคม โดยเฉพาะสงคมสมยใหมทมผลประโยชนในทางเศรษฐกจเปนหลก เนนกาไรขาดทน การมความสามารถทางการคดหรอความสามารถทางปญญาจงเปนเรองสาคญ แนวคดทางการศกษาตามปรชญากลมปญญานยมมลกษณะดงน

1) จดมงหมายของปรชญาการศกษากลมน เพอตองการสรางคนใหมความสามารถทางปญญา คดเปน สามารถนาความคดและปญญาไปใชไดอยางสรางสรรค เหมาะสมตอตนเองและตอสวนรวม

2) กระบวนการสอน เนนกระบวนการคด การวเคราะหสงเคราะห และการแกปญหาของตวผเรยน โดยมกระบวนการทดสอบความคดของผเรยนอยตลอดเวลา

3) หลกสตรและเนอหาสาระทเรยน เนนสาระการเรยนรเชงประวตศาสตรในเชงทมาและเหตผลของสงทศกษา เนนการเรยนรสภาพแวดลอมและความเปลยนแปลงของสงคม

4.3 ปรชญากลมชมชนนยม ปรชญากลมนมทมาจากสภาพการณของไทยในปจจบนท

จดการเรยนการสอนใหผเรยนเขาใจสงคมทผเรยนอยและเตบโตมานอย มงเรยนแตสงทอยนอกสงคม หรอสอนสงทเปนความรสวนกลางของประเทศ หรอสอนแตเรองของตางประเทศ ทาใหเดกรจกสงคมทเดกอยนอยลงไป แนวคดทางการศกษาตามปรชญากลมชมชนนยมมลกษณะดงน

1) จดมงหมายของปรชญาการศกษากลมน เพอมงเนนการสรางผเรยนใหรจกและเขาใจชมชนของตนเอง เขาใจสภาพการณและปญหาทตนเองอาศยอย รวาชมชนตองการอะไร เตบโตและมพฒนาการมาอยางไร มจตสานกทจะแกปญหาและพฒนาชมชนของตนเองใหดขน การจดการศกษาเพอทจะสรางความเปนอนหนง

หนา | 42

อนเดยวกนของประเทศทโยงการศกษาเขากบสวนกลางโดยใชการศกษาเปนเครองมอของรฐในการสรางรฐแบบใหมขน การจดการศกษาเพอสนองความจาเปนของการพฒนาประเทศตามความตองการของสวนกลาง และไดรบการเนนจากการพฒนาประเทศในยคหลงทใหตอบสนองตอความตองการของตางประเทศหรอโลกภายนอก โดยเฉพาะการพฒนาประเทศในชวงหลงสงครามโลกครงทสองและในยคโลกาภวตน

2) กระบวนการเรยนร ไมจาเปนตองอยในโรงเรยน การศกษาเกดขนในชมชน ทองถน หมบานทผเรยนอาศยอย การเรยนรทไมจากดเพยงคาครบอก ครเลา แตเปนการเรยนจากสภาพจรงของสงคมไทย ครผสอนเปนผปฏบตจรงใหเหนเปนตวอยาง ผเรยนเรยนจากของจรง การปฏบตจรง นามาสรปความจรงจากสงทเหนไดดวยตนเอง และผสอนอาจเปนคนในชมชนหรอผรในชมชนนน การศกษาตามแนวปรชญานนาไปสการเพมศกยภาพของชมชน ทาใหชมชนมศกดศรนาไปสวธการสรางสรรคชมชนของตนเองใหเขมแขงและพงตนเองได 3) หลกสตรและเนอหาสาระทเรยน ปรชญากลมชมชนนยมเนนการเรยนรในเรองของชมชน เนอหาสาระทเกยวกบชมชน เชน ความเชอ วถชวต กจกรรม การดาเนนชวตในชมชน การทามาหากนเลยงชพ ความสมพนธของหมบาน ความเออเฟ อเผอแผ การเคารพตามสทธตามประเพณของกนและกน การเคารพตอธรรมชาต การผลตเพอยงชพ

4.4 ปรชญากลมปฏบตนยมแนวคดของปรชญากลมนเชอวา การศกษาเปนเครองมอ

ของการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะการพฒนาดานเศรษฐกจเปนหลก และเชอวา ถาการศกษาดสอดคลองกบระบบตาง ๆ ของสงคม สงคมจะดตามไปดวย การศกษาจงถกกาหนดใหเปนเครองมอในการ

หนา | 43

เพมพนความรความชานาญ และทกษะทสอดคลองเหมาะสมกบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม เรมตงแตยคของการมระบบโรงเรยนตามแนวทางตะวนตกซงเปนรปแบบของโรงงานอตสาหกรรม โดยโรงเรยนมงสรางคนใหสนองตอบตอระบบอตสาหกรรมสมยใหมทใชความร วธคด ทกษะ และเทคโนโลยสมยใหม ทางานในระบบธรกจสมยใหม การสรางคนมลกษณะเหมอนสนคาจากโรงงาน แนวคดทางการศกษาตามปรชญากลมปฏบตนยมมลกษณะดงน

1) จดมงหมายของปรชญาการศกษากลมน เพอมงสรางผเรยนใหมคณสมบตสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงานพรอมทจะเปลยนแปลงตามตลาดแรงงานทเปลยนแปลงไป โดยมความรและทกษะความพรอมรวมทงคานยมทจะปรบใหทางานไดเปนหลกสาคญ แนวการจดการศกษานรฐจดการศกษาไมใชเพอการพฒนาคนโดยตรง แตจดการศกษาเพอพฒนาเศรษฐกจ เพอรองรบการเตบโตทางเศรษฐกจ มองผลผลตของการศกษาคอคนเปนทรพยากรมนษย เพอสงเสรมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก เมอเศรษฐกจปรบเปลยนไปทางใด การศกษาตองปรบเปลยนตามไปดวย

2) กระบวนการเรยนร การจดการศกษาดาเนนไปตามความตองการของตลาด ตามความตองการของนกธรกจ และตามความตองการของนกอตสาหกรรม ทมงจะนาพาประเทศไปในทศทางการแขงขนของสงคมและโลก แลวสรางคนใหปรบตวตาม

3) หลกสตรและเนอหาสาระทเรยน เนนการสรางสาระใหทนตอการเปลยนแปลงใหทางานในตลาดแรงงานได ปรบเปลยนตามความตองการของตลาด โดยเนนการเรยนการสอนทฝกงานปฏบตงานในสภาพจรงเพอใหทางานเปน และมทกษะสมยใหม โดยเฉพาะภาษาองกฤษ และทกษะคอมพวเตอร หรอรภาษาตาง

หนา | 44

ประเทศอน ๆ ทสอดคลองกบตลาดแรงงานนานาชาตกจะเปนประโยชนมากขน

สรปไดวา ปรชญาการศกษาไทยตามแนวคดของไพฑรย สนลารตน ไดแก กลมอดมคตนยม กลมปญญานยม กลมชมชนนยม และกลมปฏบตนยม ซงปรชญาการศกษาแตละกลมมจดมงหมายเพอพฒนาผเรยนตามความตองการของสงคมและกระบวนการสอนเฉพาะของตนเพอใหบรรลเปาหมายทตงไว หลกสตรและเนอหาสาระทเรยนขนอยกบบรบทของแตละสงคม

จากการศกษาปรชญาการศกษาไทย ไดแก ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ปรชญาการศกษาไทยตามแนวพทธธรรมโดยสมเดจพระพทธโฆษาจารย.ปรชญาการศกษาไทยตามแนวพทธธรรมจากการวเคราะหของศาสตราจารย ดร.สาโรช บวศร ปรชญาการศกษาไทยตามแนวคดของไพฑรย สนลารตน จะเหนไดวา ไดนาหลกธรรมในพทธศาสนามาเปนแนวคดสาคญในการจดการศกษา เพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกายจตใจ สตปญญา ความร คณธรรมจรยธรรมในการดาเนนชวตแบบพอเพยง มความสามารถทางปญญา คดเปน สามารถนาความคดและปญญาไปใชไดอยางสรางสรรค มจตสานกทด มคณลกษณะทพงประสงค เพอมงใหเกดความสมดลและพรอมตอการพฒนาศกยภาพเตรยมพรอมรบการเปลยนแปลงของโลกในยคปจจบน และเปนพลโลกในศตวรรษท 21ทฤษฎทางการศกษา

พจนานกรมราชบณฑตยสถาน (2557:1) ไดใหความหมายไววา ทฤษฎ หมายถง การเหน หรอลกษณะทคดคาดเอาตามหลกวชา เพอเสรมเหตผลและรากฐานใหแกปรากฏการณหรอขอมลในภาคปฏบต ซงเกดขนมาอยางมระเบยบ

หนา | 45

ทฤษฎ หมายถง ความรทเกดขนจากการรวบรวมแนวความคดและหลกการตาง ๆ สรางเปนทฤษฎขน ทฤษฎใด ๆ กตามทตงขนมานน เพอรวบรวมหลกการและแนวความคด ทผานการพสจนแลว นามาใชอธบายการกระทาหรอปรากฏการณอยางใดอยางหนง

การศกษาเปนกระบวนการทสงเสรมและพฒนาใหคนเปนมนษยทสมบรณ มความเจรญงอกงามทงรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญาโดยการถายทอดความร การฝก การอบรม การสบสานทางวฒนธรรม เพอใหเปนสมาชกทดของสงคม และดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

สรป ทฤษฎการศกษา (Educational theory) จงหมายถง ความรทเกยวกบการศกษาทเกดขนจากการรวบรวมแนวความคดและหลกการดานการศกษา สรางเปนทฤษฎการเรยนร นามาใชอธบายกระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลในดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา โดยมการกาหนดจดมงหมายและดาเนนการอยางเปนระบบ โดยสอดคลองกบธรรมชาตของบคคล

สรปทายบทการศกษามความสาคญตอการพฒนาประเทศในหลายดาน คอ

ดานบคคล สงคม เศรษฐกจ และการเมอง แนวทางการจดการศกษาของประเทศสามารถนาปรชญาและทฤษฎการศกษาหลกในการดาเนนการทางการศกษา ปรชญา มาชวยพจารณาและกาหนดเปาหมายทางการศกษา และวเคราะห วพากษวจารณการศกษา นาทางใหนกการศกษาดาเนนการทางศกษาอยางเปนระบบ ชดเจน และสมเหตสมผล ปรชญาการศกษาของประเทศไทยนนมพนฐานมาจากพทธปรชญา การศกษาของไทยแตเดมจงเปนไปเพอใหคนดารงตนตามแบบอยางทดทางศลธรรม มปญญาเลยงชพได และดาเนนชวตใน

หนา | 46

สงคมอยางสงบ ปรชญาตะวนตกมลกษณะเนนการเอาชนะธรรมชาตโดยหาหนทางทจะแกไขธรรมชาตเพอความสขของมนษยและสงคม การศกษาไทยในปจจบนรบอทธพลจากแนวคดทางการศกษาแบบตะวนตก หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทมงเนนใหคนไทยมความสขถวนหนา สามารถพงตนเองอยางยงยน

คำาถามทายบท1. อธบายความหมายและความสาคญของการศกษา 2. ปรชญาการศกษามความหมายและความสาคญอยางไร3. บอกความมงหมายของการจดการศกษาในแตละระดบการ

ศกษา4. อธบายหลกการของปรชญาอตถภาวนยมและแนวทาง

การนาไปจดการศกษา5. อธบายหลกการของปรชญาประสบการณนยมและแนวทาง

การนาไปจดการศกษา 6. อธบายปรชญาการศกษาไทยตามกลมอดมคตนยมทนามา

ใชในการจดการศกษา7. วเคราะหปรชญาการศกษาไทยในปจจบนวามความเหมาะสม

หรอไม อยางไร

หนา | 47

8. อธบายความสาคญของการจดการศกษาทมตอเศรษฐกจ สงคม และการเมอง

9. วเคราะหการจดการศกษาไทยวาเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ และสงคมในปจจบน หรอไม อยางไร

10. ยกตวอยางกจกรรมในสถานศกษาทนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในการจดการศกษา

หนา | 48

เอกสารอางอง

กระทรวงศกษาธการ. (2552). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.หนา 26-28.จกรพงศ สวรรณรศม. (2553). องคประกอบดานสงคม เศรษฐกจและการเมองกบการศกษา. [ออนไลน]. สบคนจาก http://www.chon3.go.th/chon3/chon3/Research/chon3_5. ppt. [25 พฤษภาคม 2557]  ชาญณรงค พรรงโรจน. (2555). มหาวทยาลยกบการประกนคณภาพ : การประชมวชาการ ประจำาป 2555 เรองฝาวกฤตอดมศกษาไทย ณ โรงแรมรามาการเดน. กรงเทพฯ : สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา.หนา 15.ทศนา แขมมณ. (2553). ศาสตรการสอน. พมพครงท 13. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.หนา 23,50-54,63-64. พนม พงษไพบลย. (2557). การศกษาเปนปจจยท 5. [ออนไลน]. สบคนจาก: http://it.kmutnb.

ac.th/thai/readnews.asp?id=501./. [25 พฤษภาคม 2557]  พระพรหมคณาภรณ (2538). ปาฐกถา เรอง การศกษากบการวจยเพออนาคตของประเทศไทยใน การประชมวชาการประจำาป 2538. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย(สกว.)วนท 17

พฤศจกายน 2538 ณ โรงแรมเซนทรลพลาซา กรงเทพฯ.หนา

หนา | 49

19. [ออนไลน]. สบคนจาก :

http://www.watnyanaves.net/uploads/File/books/pdf/education_

and_research_for_the_future_of_thailand.pdf [15 พฤษภาคม 2557] ไพฑรย สนลารตน. (2556). ปรชญาการศกษาไทย. วารสารวทยาจารย 112 (5), 13-16. ราชบณฑตยสถาน. (2557). แนวคด.พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔. [ออนไลน]. สบคนจาก : http//rirs3.royin.go.th/new-search/word-search-all-x.asp..[25 พฤษภาคม 2557]  รจร ภสาระ. (2551). การพฒนาหลกสตร : ตามแนวปฏรปการ ศกษา. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: บค พอยท.หนา 29. สาโรช บวศร. (2549). การศกษาและจรยธรรมศาสตราจารย ดร.สาโรช บวศร. กรงเทพฯ : คณะกรรมการจดสรางอนสาวรย ศาสตราจารย ดร.สาโรช บวศร และงานยทธศาสตรเพอ การพฒนา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. หนา 23-24,48.สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). สภาวการณการศกษาไทยในเวทโลก พ.ศ. 2550. 2552 (33). กรงเทพฯ : พรกหวานกราฟฟค จากด.Good, Carter V. (1973). Dictionary of Education.

New York: McGraw-Hill BookDewey,John.(1950). Philosophy and Civilization;

quoted in Stalknecht,N.P. The Spirit Of Western Philosophy. Indiana : Indiana Press.

Rousseau, Jean Jacques. 1962. The Social Contract. from du Contrat Social

หนา | 50

trans. Hopkins, Gerard. Barker, Ernest, ed. New York : Oxford University.

หนา | 51