Upload
issara-mo
View
1.882
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
บทท�� 1ธรรมชาติ�ของสิ่��งม�
ช�วิ�ติ
ธรรมชาติ�ของสิ่��งม�ช�วิ�ติ
1 . สิ่��งม�ช�วิ�ติคื�ออะไร2 . ช�วิวิ�ทยาคื�ออะไร3 . ช�วิวิ�ทยากั�บกัารดำ�ารงช�วิ�ติ4 . ช�วิจร�ยธรรม
สิ่��งม�ช�วิ�ติคื�ออะไร 1) สิ่��งม�ช�วิ�ติม�กัารสิ่�บพั�นธ��
2) สิ่��งม�ช�วิ�ติติ องกัารสิ่ารอาหารและพัล�งงาน 3) สิ่��งม�ช�วิ�ติม�กัารเจร�ญเติ�บโติ ม�อาย�ข�ยและขนาดำจ�ากั�ดำ 4) สิ่��งม�ช�วิ�ติม�กัารติอบสิ่นองติ'อสิ่��งแวิดำล อม 5) สิ่��งม�ช�วิ�ติม�ล�กัษณะจ�าเพัาะ 6) สิ่��งม�ช�วิ�ติม�กัารร�กัษาดำ�ลยภาพัของร'างกัาย 7) สิ่��งม�ช�วิ�ติม�กัารจ�ดำระบบภายในเซลล�และร'างกัาย
สิ่��งม�ช�วิ�ติม�กัารสิ่�บพั�นธ�� (Reproduction)
ใช'กัารสิ่�บพั�นธ��หร�อไม' ?
Asexual Reproduction
กัารสิ่�บพั�นธ��แบบไม'อาศั�ยเพัศั
1. Binary fission แบ'งจากั 1 2 พับใน Protis และสิ่�ติวิ�เซลล�เดำ�ยวิ• 11. แบ'งแบบไม'ม�ท�ศัทางท��แน'นอน
(Nondirectional binary fission) เช'น อะม�บา• 12 กัารแบ'งติามขวิางของล�าติ�วิ
(Transverse binary fission) เช'น พัาราม�เซ�ยม• 13 กัารแบ'งเซลล�ติามยาวิของล�าติ�วิ
(Longitudinal binary fission) เช'น ย.กัล�นา
2. กัารสิ่ร างสิ่ปอร� (Sporulation)• Protozoa พัวิกั Sporozoa คื�อพัวิกัพัลาสิ่โม
เดำ�ยม หร�อพัวิกัเช�0อไข จ�บสิ่��น (Malaria)
• พัวิกัเห1ดำรา สิ่ร างสิ่ปอร�ในสิ่ปอแรงเจ�ยม (Sporamgium)
3. กัารแติกัหน'อ (Budding)
• ไฮดำราหร�อย�สิ่ติ�- บร�เวิณท��จะแติกัหน'อม�กัารแบ'งเซลล�แบบ Mitosis - ไฮดำราติ�วิเล1กัๆ จะหล�ดำจากัแม'หร�อติ�ดำอย.'กั�บแม'กั1ไดำ
• ฟองน�0า ม�กัารสิ่ร างเจมม.ล (Gemmule)
• พั�ชไบรโอไฟติ�พัวิกัล�เวิอร�เวิ�ร�ติ สิ่ร างเจมมา(Gemma) คืล ายเจมม.ล
4. กัารงอกัใหม' (Regeneration)
• เป5นกัารสิ่�บพั�นธ�� หร�อไม'กั1ไดำ • ไฮดำรา ดำอกัไม ทะเล พัลานาเร�ย ดำาวิทะเล
เป5นกัารสิ่�บพั�นธ��• กัารงอกัของหางจ�0งจกั ไม'เป5นกัารสิ่�บพั�นธ��5. กัารห�กัสิ่าย (Fragmentation)
• พับในสิ่าหร'ายท��เป5นสิ่ายยาวิ6. กัารสิ่�บพั�นธ��ของไวิร�สิ่ (Reproduction of virus)
• อาศั�ยสิ่��งม�ช�วิ�ติอ��นช'วิยในกัารเพั��มจ�านวิน • ศั6กัษาจากัไวิร�สิ่ท��ท�าลาย Bact.
(Bacteriophage)
Sexual Reproduction
กัารสิ่�บพั�นธ��แบบอาศั�ยเพัศั (Sexual Reproduction )
• เซลล�สิ่�บพั�นธ��เพัศัผู้. + เซลล�สิ่�บพั�นธ��เพัศัเม�ย(Fertilization) ไดำ Zygote
• 2 เพัศัในติ�วิเดำ�ยวิกั�น เร�ยกัวิ'า กัระเทย (Hermaphrodite)
เช'น ไฮดำรา พัยาธ�ติ�วิแบน พัลานาเร�ย ไสิ่ เดำ�อนดำ�น
• แยกัเพัศั เช'น พัยาธ�ติ�วิกัลม อาร�โทรพัอดำ สิ่�ติวิ�ท��ม�กัระดำ.กัสิ่�นหล�ง
• ในพั�ชช�0นสิ่.งม�กัม� 2 เพัศัในติ�วิเดำ�ยวิกั�น
Reproduction - ผู้ล�ติล.กัหลานเพั��อกัารดำ�ารง
เผู้'าพั�นธ��- ไวิร�สิ่จ�ดำเป5นสิ่��งม�ช�วิ�ติ เพัราะสิ่ามารถ
สิ่�บพั�นธ��เพั��มปร�มาณไดำ
สิ่��งม�ช�วิ�ติติ องกัารสิ่ารอาหารและพัล�งงาน เมแทบอล�ซ6ม (Metabolism) เป5นกัระบวินกัารช�วิเคืม�
ของสิ่ารติ'างๆ ภายใน สิ่��งม�ช�วิ�ติ ม�เอนไซม�เป5นติ�วิเร'ง เพั��อสิ่�งเคืราะห�สิ่ารใหม'ทดำแทนสิ่ารท��สิ่.ญเสิ่�ยไป และผู้ล�ติพัล�งงานมาใช ในกั�จกัรรมของสิ่��งม�ช�วิ�ติ ประกัอบดำ วิย
• แคืแทบอล�ซ6ม (catabolism) กัารสิ่ลายสิ่ารเพั��อให ไดำ พัล�งงาน และคืวิามร อนถ.กัปลดำปล'อยออกัมา เช'น กัารหายใจ
• แอแนบอล�ซ6ม (anabolism) กัารสิ่�งเคืราะห�สิ่ารเพั��อกัารเจร�ญเติ�บโติ อาศั�ยพัล�งงานจากั Catabolism เปล��ยนสิ่ารโมเลกั�ลเล1กั เป5นสิ่ารโมเลกั�ลใหญ' ม�กัารเกั1บพัล�งงานไวิ ในสิ่ารโมเลกั�ลใหญ' เช'น กัารสิ่�งเคืราะห�แสิ่ง กัารสิ่�งเคืราะห�โปรติ�น กัรดำอะม�โน ท�าให ม�กัารเพั��มปร�มาติรของโพัรโทพัลาสิ่ซ6ม ท�าให เกั�ดำกัารเจร�ญเติ�บโติ
สิ่��งม�ช�วิ�ติม�กัารเจร�ญเติ�บโติ ม�อาย�ข�ยและขนาดำจ�ากั�ดำ
- เป5นผู้ลจากักัระบวินกัารแอแนบอล�ซ6ม เพั��มจ�านวินโพัรโทพัลาสิ่ซ6ม และเซลล�
- กัารเจร�ญเติ�บโติจากัไซโกัติเป5นติ�วิเติ1มวิ�ย เซลล�ม�กัารเปล��ยนแปลง คื�อ
• กัารเพั��มจ�านวิน (cell division)
• กัารเพั��มขนาดำของเซลล� และขนาดำของร'างกัาย (growth)
• กัารเปล��ยนแปลงเพั��อท�าหน าท��เฉพัาะอย'าง (cell differentiation)
• กัารเกั�ดำร.ปร'างท��แน'นอน (morphogenesis )
Metamorphosis
life cycle of a frog
สิ่��งม�ช�วิ�ติม�กัารติอบสิ่นองติ'อสิ่��งแวิดำล อม
-ม�กัารติอบสิ่นองติ'อสิ่��งเร า ท�0งทางบวิกั และทางลบ
ท�ศัทางกัารเจร�ญของรากัและท�ศัทางกัารเจร�ญของรากัและยอดำของห�วิหอมยอดำของห�วิหอม
สิ่��งม�ช�วิ�ติม�ล�กัษณะจ�าเพัาะ
• สิ่�งเกัติจากัล�กัษณะภายนอกั เช'น ร.ปร'าง ขนาดำ คืวิามสิ่.ง สิ่�ผู้�วิ
ล�กัษณะเสิ่ นขน จ�านวินขา ล�กัษณะพั�0นผู้�วิท��เร�ยบ หร�อขร�ขระ เป5นติ น• ล�กัษณะบางอย'างติ องติรวิจสิ่อบดำ วิย
กัารทดำลอง เช'น กัารช�มรสิ่ กัารดำมกัล��น เป5นติ น
สิ่��งม�ช�วิ�ติแติ'ละชน�ดำจะม�ล�กัษณะเฉพัาะเป5นเอกัล�กัษณ�ติามชน�ดำของตินแติกัติ'างจากัสิ่��งม�ช�วิ�ติอ��น
สิ่��งม�ช�วิ�ติม�กัารร�กัษาดำ�ลยภาพัของร'างกัาย
• กัารร�กัษาดำ�ลยภาพัของร'างกัายของคืน เม��อดำ��มน�0าเข าไปมากัๆ ร'างกัายกั1จะข�บ
น�0าออกัจากัร'างกัายในร.ปของป;สิ่สิ่าวิะ ท�าให ติ องป;สิ่สิ่าวิะบ'อยคืร�0งข60น • กัารท��ร'างกัายม�อ�ณหภ.ม�คืงท��ประมาณ
37 องศัาเซลเซ�ยสิ่ เป5นกัารร�กัษาสิ่มดำ�ลของอ�ณหภ.ม�ของร'างกัาย
สิ่��งม�ช�วิ�ติม�กัารจ�ดำระบบภายในเซลล�และร'างกัาย
• กัารจ�ดำระบบในระดำ�บเซลล�• กัารจ�ดำระบบในระดำ�บร'างกัาย• กัารจ�ดำระบบในระดำ�บประชากัร• กัารจ�ดำระบบในระดำ�บกัล�'มสิ่��งม�ช�วิ�ติ
กัารดำ�ารงช�วิ�ติของสิ่��งม�ช�วิ�ติ
• กัารไดำ มาซ6�งอาหาร (nutrition)
• กัารหายใจระดำ�บเซลล� (cellular respiration)
• กัารสิ่�งเคืราะห� (synthesis)
• กัารสิ่�บพั�นธ�� (reproduction)
• กัารปร�บติ�วิและวิ�วิ�ฒนากัาร (adaptation and evolution)
กัารไดำ มาซ6�งอาหาร (Nutrition)
ไดำ แกั' สิ่ารประกัอบติ'างๆ ท�0งอน�นทร�ย� และสิ่ารอ�นทร�ย� เพั��อเป5นวิ�ติถ�ดำ�บ (Raw material) ใช ในกัารสิ่ร างพัล�งงาน กัารเจร�ญเติ�บโติ เพั��อกัารดำ�ารงช�วิ�ติ
กัารหายใจระดำ�บเซลล� (Cellular Respiration)
- เป5นกัารสิ่ลายสิ่ารอ�นทร�ย�โมเลกั�ลใหญ'เพั��อให ไดำ พัล�งงาน
ซ6�งจะน�ามาใช ในกั�จกัรรมติ'างๆ- พัล�งงานอ�กัสิ่'วินเกั1บไวิ เพั��อเป5นพัล�งงาน
สิ่�ารอง เกั1บไวิ ในร.ปของพัล�งงานเคืม� เร�ยกัวิ'า
สิ่ารประกัอบพัล�งงาน Adenosine
triphosphate หร�อ ATP
กัารสิ่�งเคืราะห� (Synthesis)
- เป5นกัารสิ่ร างสิ่ารติ'างๆ โดำยใช วิ�ติถ�ดำ�บจากัอาหาร
- ใช พัล�งงานจากักัารหายใจระดำ�บเซลล�มาสิ่ร างโมเลกั�ลใหญ'
- กัารสิ่�งเคืราะห�แสิ่ง จะเกั�ดำกั�บพั�ช และสิ่าหร'าย โดำยพั�ชเปล��ยนพัล�งงานแสิ่ง เป5นพัล�งงานเคืม�ในร.ปของสิ่ารประกัอบคืาร�โบไฮเดำรติ และ ATP ไดำ
กัารสิ่�บพั�นธ�� (Reproduction)
- เป5นกัารเพั��มล.กัหลาน เป5นผู้ลท�าให เกั�ดำ
กัารดำ�ารงเผู้'าพั�นธ��ของสิ่��งม�ช�วิ�ติ
กัารปร�บติ�วิ และวิ�วิ�ฒนากัาร
(Adaptation and evolution)
เป5นกัารปร�บติ�วิในดำ านติ'างๆ เพั��อให เหมาะสิ่มกั�บ สิ่ภาพัแวิดำล อม เม��อดำ�าเน�นไปเป5นระยะยาวินานมากัๆ จะท�าให เกั�ดำวิ�วิ�ฒนากัารของสิ่��งม�ช�วิ�ติ
ชี�วว�ทยา คืออะไร?
ช�วิวิ�ทยา (Biology) มาจากัคื�าภาษากัร�กั
• ช�วิ (bios แปลว�า ชี�ว�ต สิ่��งมี�ชี�ว�ต ) • วิ�ทยา (logos แปลว�า ว�ชีา ศึ�กษา คืวามีคื�ด การมี�
เหต�ผล)
คื�อ วิ�ชาท��ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บสิ่��งม�ช�วิ�ติ
องคื!ประกอบของชี�วว�ทยา
• สิ่�วนท��เป%นคืวามีร& '• สิ่�วนท��เป%นกระบวนการคื'นหา
คืวามีร& '
สิ่าขาของช�วิวิ�ทยา1.ศั6กัษาสิ่��งม�ช�วิ�ติแติ'ละกัล�'มของสิ่��งม�ช�วิ�ติ
1.1) สิ่�ติวิวิ�ทยา (Zoology) เป5นกัารศั6กัษาเร��องราวิติ'างๆ ของสิ่�ติวิ� แบ'งออกัเป5นสิ่าขาย'อยๆ เช'น- สิ่�ติวิ�ไม'ม�กัระดำ.กัสิ่�นหล�ง (invertebrate)- สิ่�ติวิ�ม�กัระดำ.กัสิ่�นหล�ง (Vertebrate)- นม�นวิ�ทยา (Icthyology) ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บปลาชน�ดำ
ติ'างๆ- สิ่�งขวิ�ทยา (Malacology) ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บหอยชน�ดำ
ติ'างๆ- ป;กัษ�นวิ�ทยา (Ornithology) ศั6กัษาเร��องราวิเกั��ยวิกั�บ
นกั- วิ�ทยาสิ่�ติวิ�เล�0ยงล.กัดำ วิยนม (Mammalogy)- กั�ฎวิ�ทยา (Entomology) ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บแมลง- วิ�ทยาเห1บไร (Acarology) ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บเห1บและไร
1.2 ) พัฤกัษศัาสิ่ติร� (Botany) ศั6กัษาเร��องราวิติ'างๆ ของพั�ช เช'น- พั�ชช�0นติ��า (Lower plant)
ศั6กัษาพัวิกัสิ่าหร'าย มอสิ่- พั�ชม�ท'อล�าเล�ยง (Vascular plants)
ศั6กัษาพัวิกัเฟ?ร�น สิ่น ปรง จนถ6งพั�ชม�ดำอกั- พั�ชม�ดำอกั (Angiosperm)
ศั6กัษาพั�ชใบเล�0ยงคื.'และพั�ชใบเล�0ยงเดำ��ยวิ1.3 ) จ�ลช�วิวิ�ทยา (Microbiology) ศั6กัษาเร��องราวิ
ติ'างๆ ของจ�ล�นทร�ย� เช'น- วิ�ทยาแบคืท�เร�ย (Bacteriology)
ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บแบคืท�เร�ย- วิ�ทยาไวิร�สิ่ (Virology)
ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บไวิร�สิ่- วิ�ทยาสิ่�ติวิ�เซลล�เดำ�ยวิ (Protozoology)
ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บโพัรโทซ�วิ
2.ศั6กัษาจากัโคืรงสิ่ร างหน าท��และกัารท�างานของสิ่��งม�ช�วิ�ติ- กัายวิ�ภาคืศัาสิ่ติร� (Anatomy)
ศั6กัษาโคืรงสิ่ร างติ'างๆ โดำยกัารติ�ดำผู้'า- สิ่�ณฐานวิ�ทยา (Morphology)
ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บโคืรงสิ่ร างและร.ปร'างของสิ่��งม�ช�วิ�ติ
- สิ่ร�รวิ�ทยา (Physiology) ศั6กัษาหน าท��กัารท�างานของระบบติ'างๆ ในร'างกัายของสิ่��งม�ช�วิ�ติ
- พั�นธ�ศัาสิ่ติร� (Genetics)
ศั6กัษาล�กัษณะติ'างๆ ทางกัรรมพั�นธ��และกัารถ'ายทอดำล�กัษณะติ'างๆจากับรรพับ�ร�ษสิ่.'ล.กัหลาน
- น�เวิศัวิ�ทยา (Ecology)
ศั6กัษาคืวิามสิ่�มพั�นธ�ของสิ่��งม�ช�วิ�ติกั�บสิ่��งแวิดำล อม
- ม�ญชวิ�ทยาหร�อเน�0อเย��อวิ�ทยา (Histology) ศั6กัษาล�กัษณะของเน�0อเย��อท�0งทางดำ านโคืรงสิ่ร างและหน าท��กัารท�างาน
- วิ�ทยาเอ1มบร�โอ (Embryology)
ศั6กัษากัารเจร�ญเติ�บโติของติ�วิอ'อน- ปรสิ่�ติวิ�ทยา (Parasitology) ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บกัารเป5นปรสิ่�ติของสิ่��งม�ช�วิ�ติ- วิ�ทยาเซลล� (Cytology)
ศั6กัษาโคืรงสิ่ร างหน าท��ของเซลล�สิ่��งม�ช�วิ�ติ
3.ศั6กัษาเร��องราวิของสิ่��งม�ช�วิ�ติ- อน�กัรมวิ�ธาน (Taxonomy)
ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บกัารแบ'งหมวิดำหม.' กัารติ�0งช��อ สิ่��งม�ช�วิ�ติชน�ดำติ'างๆ
- วิ�วิ�ฒนากัาร (Evolution) ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บเร��องราวิของสิ่��งม�ช�วิ�ติติ�0งแติ'อดำ�ติจนถ6งป;จจ�บ�น
- บรรพัช�วิ�นวิ�ทยา (Paleontology) ศั6กัษาเกั��ยวิกั�บซากัโบราณของสิ่��งม�ช�วิ�ติ
ช�วิวิ�ทยากั�บกัารดำ�ารง
ช�วิ�ติ
-Cloning คื�อ กัารสิ่ร างสิ่��งม�ช�วิ�ติใหม'ท��ม�ล�กัษณะทางพั�นธ�กัรรมเหม�อนเดำ�มท�กัประกัาร - GMOs (genetically modified organisms)
คื�อ สิ่��งม�ช�วิ�ติท��ม�กัารติ�ดำและติ'อย�นดำ วิยเทคืน�คืพั�นธ�วิ�ศัวิกัรรม
(genetic engineering) ท�าให ม�ล�กัษณะพั�นธ�กัรรมติามติ องกัาร- กัารผู้สิ่มเท�ยมในหลอดำแกั วิ แล วิถ'ายฝากัติ�วิอ'อน
(In Vitro Fertilization Embryo Transfer หร�อ IVF& ET )-กัารท�าอ�Bกัซ�� ( Intra Cytoplasmic Sperm
Injection หร�อ ICSI) คื�ดำเช�0ออสิ่�จ�ท��สิ่มบ.รณ�เพั�ยงติ�วิเดำ�ยวิ ฉ�ดำเข าไปในไข'โดำยติรง ใช ในกัรณ�ท��เดำ1กัหลอดำแกั วิธรรมดำาไม'ประสิ่บคืวิามสิ่�าเร1จ
- กัารท�ากั�ฟท� ( Gamete IntraFollopain Transfer หร�อ GIF) น�าเซลล�สิ่�บพั�นธ��ไข'และอสิ่�จ�มาผู้สิ่มกั�น แล วิใสิ่'กัล�บเข าสิ่.'ท'อน�าไข'ท�นท�อาศั�ยให อสิ่�จ�และไข'ปฏิ�สิ่นธ�กั�นเองติามธรรมชาติ�
- กัารท�าซ�ฟท� ( Zygote IntraFollopain Transfer หร�อ ZIFT) เซลล�สิ่�บพั�นธ��ไข'และอสิ่�จ�มาผู้สิ่มกั�นให เกั�ดำกัารปฏิ�สิ่นธ�นอกัร'างกัายกั'อน แล วิจ6งน�าติ�วิอ'อนในระยะ Zygote ใสิ่'กัล�บเข าไปในท'อน�าไข'
- กัารพั�ฒนาเทคืน�คืทางดำ าน DNA ติรวิจหาคืวิามสิ่�มพั�นธ�ทางสิ่ายเล�อดำ
- กัารผู้ล�ติสิ่าหร'ายสิ่ไปร.ไลนาซ6�งให โปรติ�นสิ่.ง - กัารศั6กัษาทางดำ านพั�ชสิ่ม�นไพัรน�ามาผู้ล�ติเป5นยาร�กัษาโรคื- กัารผู้ล�ติฮอร�โมนอ�นซ.ล�นจากัย�สิ่ติ�เพั��อร�กัษาโรคืเบาหวิานใน
คืน
ช�วิจร�ยธรรม
ช�วิจร�ยธรรม (Bioethics) กัารปฏิ�บ�ติ�ติ'อสิ่��งม�ช�วิ�ติอย'างม�
คื�ณธรรม ไม'ท�าร ายหร�อท�าอ�นติรายติ'อสิ่��ง
ม�ช�วิ�ติ
จรรยาบรรณในกัารใช สิ่�ติวิ�ทดำลอง
สิ่�าน�กังานคืณะกัรรมกัารกัารวิ�จ�ยแห'งชาติ� กั�าหนดำจรรยาบรรณกัารใช สิ่�ติวิ�เพั��องานวิ�จ�ย งานสิ่อน งานทดำสิ่อบ และงานผู้ล�ติช�วิวิ�ติถ�ไวิ ดำ�งน�0
• 1. ผู้. ใช สิ่�ติวิ�ติ องติระหน�กัถ6งคื�ณคื'าของช�วิ�ติสิ่�ติวิ� • 2. ผู้. ใช สิ่�ติวิ�ติ องติระหน�กัถ6งคืวิามแม'นย�าของผู้ลงานโดำยใช
สิ่�ติวิ�จ�านวินน อยท��สิ่�ดำ • 3. กัารใช สิ่�ติวิ�ปEาติ องไม'ข�ดำติ'อกัฎหมายและนโยบายกัาร
อน�ร�กัษ�ปEา • 4. ผู้. ใช สิ่�ติวิ�ติ องติระหน�กัวิ'าสิ่�ติวิ�เป5นสิ่��งม�ช�วิ�ติเช'นเดำ�ยวิกั�บ
มน�ษย� • 5. ผู้. ใช สิ่�ติวิ�ติ องบ�นท6กักัารปฏิ�บ�ติ�ติ'อสิ่�ติวิ�ไวิ เป5นหล�กัฐาน
อย'างคืรบถ วิน