Байгалийн – Ухаан 4­р анги 

4­р улиралХичээлийн сэдэв: Эрдэс чулуулаг

Бэлтгэсэн: БЗД­ийн 44­р сургуулийн бага ангийн багш Ж.Нарангэрэл

2010­2011

Хэний баг хамгийн олон “бадмаараг” чулуу цуглуулах вэ?

Эрдэс чулуулагЭрдэс чулуулагЭрдэс чулуулагЭрдэс чулуулаг

Зорилго 

Монгол оронд олон янзын чулуулаг байдаг гэдэг ойлголт өгөх

Чулуулаг юунаас тогтдог вэ?

Чулуулагийн шинж чанарӨөрсдийн сайн мэдэх чулуулгийн

 шинжийг тодорхойлох

Зорилт 

Манай орны газрын хөрсөндоор болон дээр олон янзын

 чулуулаг байдаг.

Чулуу нь эрдсээс тогтдог гэсэн ойлголт өгнө.

Чулуу бүр өөр өөрийн онцлог чанартай байдаг.

Бидний мэддэг чулуулгууд ч янз бүрийн шинжтэй.

Эрдэс чулуулаг гэж юу вэ?

Эрдсүүд бодисоос тогтоно. Харин хэд хэдэн эрдэс нийлж 

чулуулгийг үүсгэнэ. 

Ямар ямар чулуу байдаг вэ?

● Боржин

● Нүүрс 

● Давс 

● Элс 

● Хайрга 

● Шавар 

● Шохой 

● Гантиг 

● Занар 

Дан эрдсээс тогтдог чулуулаг байдаг.

Очир алмааз

Эрдэс чулуулгийн шинж чанар

● ӨнгөӨнгө● Хатуулаг Хатуулаг ● Бат бэх Бат бэх

● Хүнд хөнгөнХүнд хөнгөн● Устай харьцах шинжУстай харьцах шинж

● Соронзон чанарСоронзон чанар

Чулуулгийн өнгө

● Чулуулгууд хар алаг, хар, цоохор, саарал гээд маш олон өнгөтэй.

● Хээрийн жонш, хадан цагаан, гялтгануур, гэсэн гурван эрдсээс боржин чулуу үүснэ.

● Дан эрдсээс тогтсон чулуу нь нэг өнгөтэй байна.

Хатуулаг 

Нэг эрдсийг нөгөө эрдсээр зурж үзэхэд Нэг эрдсийг нөгөө эрдсээр зурж үзэхэд зураас үлдээж байвал илүү хатуу гэж зураас үлдээж байвал илүү хатуу гэж 

үздэг. Чулуулгийн хатууллагийг 10 үздэг. Чулуулгийн хатууллагийг 10 хүртэл шатлалаар авч үздэг. хүртэл шатлалаар авч үздэг. 

Хамгийн хатуу чулуу нь очир алмааз .Хамгийн хатуу чулуу нь очир алмааз .Моосын шатлал гэж байдаг.Моосын шатлал гэж байдаг.

   Бат бөх байдал

● Зарим эрдэс маш амархан бутардаг.Зарим эрдэс маш амархан бутардаг.● Зарим эрдэс маш бөх байдаг.Зарим эрдэс маш бөх байдаг.● Боржин маш бөх харин нүүрс Боржин маш бөх харин нүүрс амархан бутардаг.амархан бутардаг.

Хүнд хөнгөн 

● Чулуулаг нь бүтцээсээ шалгаалан хүнд хөнгөн байдаг.

● Хамгийн хөнгөн чулуу нь нүүрс юм.● Гоёл чимэглэлийн буюу эрдэнийн чулуу 

хүнд байдаг.● Шатдаг чулуу нь хамгийн хөнгөн байдаг 

байна.

Устай харьцах чанар

● Зарим чулуу усыг сайн дамжуулдаг.● Зарим нь усыг тогтоон барьдаг.

● Зарим нь өөрөө усанд уусдаг.● Эдгээр чанарыг хүмүүс өргөн 

ашигладаг байна.

Соронзон чанар

● Чулуулагийн бүрэлдэхүүнд төмөрлөг бодис байвал соронзон чанар нь ихэсдэг байна.

● Ямар нэг чулуунд соронзон хүргэхэд наалдаж байвал энэ чулуулаг нь төмөр агуулжээ гэж үзнэ.

Бид юуг мэдсэн бэ?Чулуулгийн 

нэрХайрга  Элс  Нүүрс  Эрдэнийн 

чулуу

Өнгө 

Хатуулаг 

Хүнд хөнгөн

Ус нэвтрүүлэх чанар

Уусах эсэх

Соронзон шинж