95

อิน อวยลวย

จั งหวัดบึงกาฬเปนจังหวัดใหมลาสุดของประเทศไทย

ประวัติศาสตรของจังหวัดน้ี คงตองคนควาชำระกันใหละเอียดมากข้ึน บทความน้ีเปนความพยายามในขั้นตน ตอไปทานผูรูทั้งหลายคงจะชวยกันเสริมเติมใหสมบูรณตอไป

ประวัติจังหวัด

บึงกาฬ (๑)

96

ขอเร่ิมจากเร่ืองช่ือ “บึงกาฬ” กันกอน

พื้นที่บึงกาฬเคยขึ้นกับจังหวัดนครพนม อยูในเขตอำเภอไชยบุรี (เคยเขียนวาไชยบุรี แลวเปลี่ยนมาเขียนเปนชัย บุรี ) แล ว เปลี่ ยนไปขึ้ นกับจั งหวัดหนองคาย ตอมาเปลี่ยนชื่อเปน “บึงกาญจน” แลวเปลี่ยนเปน “บึงกาฬ” อยางท่ีใชกันทุกวันนี้

เว็บ วิชาการ.คอม ของ ปตท. บอกประวัติอำเภอบึงกาฬไวดังนี้

“อำเภอบึงกาฬ เดิมเปนตำบลหน่ึงในเขตการปกครองของอำเภอชัยบุรี จังหวัดนครพนม ซึ่งมีที่วาการอำเภอต้ังอยูที่บริเวณปากน้ำสงคราม ตอมาไมทราบชัดวาปใด ทางราชการไดยายที่วาการอำเภอมาตั้งท่ีบึงกาญจนริมฝงตรงขามเมืองปากซัน แขวงบลิคำไซ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ป พ.ศ. ๒๔๕๙ ทางราชการกอสรางที่วาการ

อำเภอขึ้นใหม และโอนการปกครองอำเภอชัยบุรีมา

97

ขึ้นกับจังหวัดหนองคาย สวนบริเวณท่ีตั้งที่วาการ

อำเภอชัยบุรีเดิมนั้น ทางราชการยุบมาเปนตำบล

อยูในเขตการปกครองของอำเภอทาอุเทน จังหวัด

นครพนม

ป พ.ศ. ๒๔๗๕ ขาราชการกระทรวงมหาดไทย

ทานหน่ึงเดินทางมาตรวจราชการท่ีอำเภอชัยบุรี

พบวา หมูบานบึงกาญจน มีหนองน้ำใหญแหงหน่ึง

กวางประมาณ ๑๖๐ เมตร ยาวประมาณ ๓,๐๐๐

เมตร ชาวบานเรียก “บึงกาญจน” เปนที่รูจักโดย

ทั่วไป ทางการจึงเปลี่ยนชื่ออำเภอชัยบุรี เปน

“อำเภอบึงกาญจน” ตั้งแตนั้นมา

ตอมาป พ.ศ. ๒๔๗๗ ทางการไดเปลี่ยนชื่อ

อำเภอบึงกาญจน เปน “อำเภอบึงกาฬ” เพื่อความ

สะดวกและเขาใจงาย ตอมาไดแยกอำเภอเซกา

อำเภอพรเจริญ อำเภอศรีวิไล และอำเภอบุงคลา

ออกจากอำเภอบึงกาฬ ตามลำดับ”

98

หลวงพอใหญ เปนพระพุทธรูปปางมารวิชัย ที่วัดโพธาราม

99

ฝง สปป.ลาว ตรงขามจังหวัดบึงกาฬนั้น คือแขวงบลิคำไซ ชื่อนี้เปนชื่อแขวงท่ีตั้งขึ้นใหม เมืองโบราณสำคัญท่ีสุดของแขวงน้ีคือ คำเกิด ถายึดพงศาวดารเปนตัวตั้ง แขวงนี้ควรจะชื่อแขวงคำเกิด

เมืองคำเกิดเปนเมืองแฝดคูกับเมืองคำมวน

เมืองคำเกิดนี้มีเรื่องเก่ียวพันกับเมืองตาง ๆ ในภาคอีสานตอนบนมากมาย เพราะชาวเมืองคำเกิดอพยพเขามาสรางบานแปงเมืองในภาคอีสาน

เมืองอีกเมืองท่ีเกี่ยวพันกับ “บึงกาฬ” มากคือ เมืองไชยบุรี ซึ่งปจจุบันนี้อยูในพ้ืนที่อำเภอเรณูนคร จังหวัดนครพนม

เร่ืองมันชักจะยุงแลว.........

“บึงกาฬ” เดิมเขียนวา “บึงกาญจน” ตามช่ือพื้นบานวา “บึงทอง”

100

“บึงกาญจน” เดิมขึ้นกับอำเภอไชยบุรี จังหวัดนครพนม แตที่ทำการอำเภอชัยบุรีนั้นใกลกับอำเภอทาอุเทน ประชาชนที่อยูทางเหนือหางไกลที่วาการอำเภอ ทางราชการจึงยายท่ีทำการอำเภอไปต้ังที่บึงกาญจน และโอนไปขึ้นกับจังหวัดหนองคาย (ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย วันท่ี ๒๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๕๙ ราชกิจจานุเบกษา เลม ๓๓ หนา ๓๒๐-๓๒๑ วันที่ ๒๕ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๕๙) แตยังใชชื่อวาอำเภอไชยบุรี

สวนพ้ืนท่ีไชยบุรีเดิมบริเวณปากแมน้ำสงคราม สบกับแมน้ำโขงน้ัน ยุบไปข้ึนกับอำเภอทาอุเทน จังหวัดนครพนม

พ.ศ. ๒๔๗๕ เปล่ียนชื่ออำเภอไชยบุรี (จังหวัดหนองคาย) เปนอำเภอบึงกาญจน

พ.ศ. ๒๔๗๗ เปลี่ยนชื่ออำเภอบึงกาญจน เปนอำเภอบึงกาฬ

101

ดูในพระราชพงศาวดาร จะไมพบหลักฐานอะไรกลาวถึง “บึงกาฬ”

พื้นที่บึงกาฬอยูตรงขามกับแขวงบลิคำไซซ่ึงในประวัติศาสตรคือเมืองคำเกิด พื้นที่บึงกาฬอยูในปกครองของราชอาณาจักรลานชาง(เวียงจันทน) ถาจะดูเร่ืองราวในประวัติศาสตรก็ตองคนดูเร่ืองราวเกี่ยวกับเมืองคำเกิด

แตปจจุบันชื่อเมืองคำเกิด ในสปป.ลาวก็หายไป กลายเปนชื่อแขวงบลิคำไซ