161
หลักสูตรยุววิจัยสิ่งแวดล้อมชุมชนศูนย์ตุ้มโฮมลูกหลาน บ้านเหล่าลิง แหล่งเรียนรู้ตามอัธยาศัยของคนหลายวัยโครงการนําร่องการจัดการศึกษาแบบมีส่วนร่วมขององค์กรในชุมชนเพื่อสุขภาวะคนไทย โดยศูนย์โฮมลูกหลาน บ้านเหล่าลิง ร่วมกับมหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ สสส.

คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

Embed Size (px)

DESCRIPTION

โครงการนำร่องการจัดการศึกษาแบบมีส่วนร่วมขององค์กรในชุมชนเพื่อสุขภาวะคนไทย (ปศท.๒) แหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง (ศูนย์ตุ้มโฮมลูกหลานบ้านเหล่าลิง) ตำบลบ้านดู่ อำเภออาจสามารถ จังหวัดร้อยเอ็ด ได้รับทุนสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส) ศูนย์วิจัยและฝึกอบรมทางการศึกษา วิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์

Citation preview

Page 1: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

หลกสตรยววจย”สงแวดลอมชมชน”

ศนยตมโฮมลกหลาน บานเหลาลง

“แหลงเรยนรตามอธยาศยของคนหลายวย”

โครงการนารองการจดการศกษาแบบมสวนรวมขององคกรในชมชนเพอสขภาวะคนไทย

โดยศนยโฮมลกหลาน บานเหลาลง รวมกบมหาวทยาลยธรกจบณฑตย สสส.

Page 2: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

1

หลกสตรการเรยนรยววจย”สงแวดลอมชมชน”

ชอหลกสตร การเรยนรยววจย “สงแวดลอมชมชน”

หลกการ เพอใหผเรยนไดเรยนรและเขาใจประวตชมชน ความเปนมาของทตงชมชนหมบาน การดารงชวตในอดตมาจนกระทงปจจบน สบคนขอมลความรในทองถนของตนเอง ผานครภมปญญาทองถน รจกวธการสบคนหาความร ตามขนตอน กระบวนการทางานแบบโครงงาน ไดแก การตงปญหา ออกแบบการดาเนนงาน ลงมอดาเนนการ ผลการศกษาคนควา และสรปผลการศกษา ตลอดจนรจกวธการนาเสนอความรทรวบรวมมา ผานการเขยนรายงาน จดปายนเทศ และ นาเสนอปากเปลา จดมงหมาย เพอใหผเรยนสามารถ

1. สบคนขอมลและบอกประวตความเปนมาของหมบานเหลาลง ตาบลด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด ได

2. สบคนขอมลพรอมระบครภมปญญาในทองถนของตนเอง ได 3. เพอรวบรวมขอมลองคความรของครภมปญญาทองถน 4. เกดทกษะกระบวนการทางานแบบนกวจย ไดแก การตงปญหา ออกแบบการ

ดาเนนงาน ลงมอดาเนนการ ผลการศกษา และสรปผลการศกษาคนควา

Page 3: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

2

โครงสรางหลกสตร

เรอง

ท เนอหา

ชม.

ทฤษฎ

ชม.

ปฏบต หมายเหต

1 -ปฐมนเทศ รเขา รเรา

- กจกรรม เรยนรกระบวนการทางานแบบ

นกวทยาศาสตร

2

4

- แนะนาตนเอง

แนะนาผจดกจกรรม

จบคเลนเกมสทายใจ

เพอน

- อธบายหลกการ

เรยนรแบบ

นกวทยาศาสตร ทา

กจกรรม ฝกสงเกต ฝก

ตงปญหา

ตงสมมตฐาน

ออกแบบการ

ดาเนนการ ลงมอ

ดาเนนการ ผล

การศกษา สรปผล

การศกษา

2 -กจกรรม เรยนรกระบวนการทางานแบบ

นกวทยาศาสตร

2 4 - ทบทวนความรเดม

-ลงมอฝกปฏบต

กจกรรมเรยนร

กระบวนการทางาน

แบบนกวทยาศาสตร

Page 4: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

3

เรอง

ท เนอหา

ชม.

ทฤษฎ

ชม.

ปฏบต หมายเหต

3 การเรยนรชมชน

-ความรในการเกบขอมลชมชน

- เทคนคการสมภาษณ

- แบงกลม เรยนรชมชน ไดแก

กลมท 1 หมอยา หมอแคน หมอสตร

กลมท 2 จกสาน งานไม ทอผา พาขวญ

กลมท 3 หมอนามน เครองหนง สวสดการ

ชมชน

กลมท 4 ชางไม สรภญญะ สานแห,สวง

กลมท 5 ประวตหมบานเหลาลง

- ระดมความคดวางแผนเกบขอมล

4 4 -อธบาย

-ลงมอปฏบตจรง

4 - ออกเกบขอมล เรยนรชมชน 10 - ลงมอปฏบตจรง

5 จดกระทากบขอมล

- เขยนรายงาน

- จดปายนเทศ

- วางแผนนาเสนอขอมล

4 4 - อธบาย ยกตวอยาง

- ลงมอปฏบตจรง

6 นาเสนอขอมล 4 -ลงมอปฏบตจรง

รวม 10 30

Page 5: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

4

สออปกรณ

1. สอบคคล ภมปญญา วทยากร หวหนากลม

2. สอเอกสารประกอบการเรยนร

3. สอ CD VCD

4. สถานทจรง ชมชน หมบาน

การวดผลประเมนผล

1. การสงเกต 2. ผลงานจากการลงมอปฏบตจรง 3. การนาเสนอรายงาน 4. การตอบคาถามการซกถาม

Page 6: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

5

แบบเกบขอมลปราชญชาวบาน

1. ชอ-สกล……………………………………………………………………………………..อาย....................ป

2. ความสามารถ ความถนด (ภมปญญา).............................................................................. 3. ทอย....บานเลขท.............หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด 4. ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน

...................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 7: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

6

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. องคความร

.......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 8: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

7

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 6. การถายทอดความร

............................................................................................................................

Page 9: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

8

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

6.1. การศกษาในระบบ………………………………………………………………………………………....................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

6.2. การศกษานอกระบบ……………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 10: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

9

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

6.3. การศกษาตามอธยาศย………………………………………………………………………………………………....

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 7. วธการ

ถายทอด…………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 11: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

10

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 8. ขอมลอน ๆ

....................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

หมายเหต : ในการเกบขอมล... ถากระดาษไมพอใหใชใบแนบ ...ใหมภาพถายงานททา และกระบวนการของ

การถายทอดองคความร...

Page 12: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

11

รายชอปราชญชาวบาน ทศกษา

กลมท 1 หมอยา : นายสทศน มหาหงษ หมอสตรขวญ : พอโพธ วเศษการ หมอแคน : พอสวาง หวานอารมณ

กลมท 2 จกสาน : พอสม ซาชโย งานไม : พอพฒนชย ธรรมทชอบ ทอผา พาขวญ : แมสมาล ธรรมทชอบ

กลมท 3 สวสดการชมชน : พอช อทมพร เครองหนง : นายแซนฉตร ศรแกว หมอนามน : พอจนทร ศรแกว

กลมท 4 ชางไม : พอสาเนยง ซาชโย สรภญญะ : แมทองจนทร แกวเสนหใน สานแห สวง : พอประเสรฐ มหามาตย

กลมท 5 ประวตบานเหลาลง(สอบถามหลายคน)

Page 13: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

12

ภาคผนวก

Page 14: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

13

รายชอผรวมกจกรรม

วนท...............เดอน.......................พ.ศ.......................

ลาดบท ชอ – สกล กลมท ลายมอชอ

1 นางสาววชดา ตอนสนเทยะ 1

2 นางสาวสพตรา มหามาตย 3 นายวนเฉลม ตอนสนเทยะ 4 เดกหญงกาญจนา ศรเวช

2

5 เดกหญงพลอยไพลน โพธพล 6 เดกหญงแกวตา มมานะ 7 เดกหญงปวณา ทองชานาญ 8 นางศศนา กลรกษา

3

9 เดกหญงพรนภา นนทฤทธ

10 เดกหญงลลนา สมบรณพนธ 11 นางจฑารตน บตรราช 12 นางบญสม นนทฤทธ 13 นายพชร กลสดา

4

14 นางสาวคณาภรณ ธรรมทชอบ 15 นายอรรณพ ปนคา 16 เดกชายประวทย ธรรมทชอบ 17 เดกหญงมนญชยา ซาชโย

5

18 เดกชายชยธร ซาชโย 19 เดกชายปฏภาณ ชาญสมร 20 เดกหญงกสมา ใจอารย

Page 15: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

14

รายชอวทยากร

วนท...............เดอน.......................พ.ศ.......................

ลาดบท ชอ – สกล ลายมอชอ

1 นางนรนทร เคหาบาล 2 นางปารชาต ซาชโย 3 นายสถตย ศรถาวร 4 นายมานตย ซาชโย

Page 16: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

15

ตารางอบรม

หลกสตรยววจย”สงแวดลอมชมชน”

โครงการนารองการจดการศกษาแบบมสวนรวมขององคกรในชมชนเพอสขภาวะคนไทย

โดยศนยโฮมลกหลาน บานเหลาลง รวมกบมหาวทยาลยธรกจบณฑตย สสส.

วน/เดอน/ป เนอหา เวลา วทยากร 1 ต.ค.54 - ปฐมนเทศ รเขา รเรา

- กจกรรม เรยนรกระบวนการทางานแบบนกวทยาศาสตร

09.00-12.00 น. 13.00-16.00 น.

นางปารชาต ซาชโย

2 ต.ค.54 -กจกรรม เรยนรกระบวนการทางานแบบนกวทยาศาสตร

09.00-12.00 น. 13.00-16.00 น.

นางปารชาต ซาชโย

8-9 ต.ค.54

การเรยนรชมชน -ความรในการเกบขอมลชมชน - เทคนคการสมภาษณ - แบงกลม เรยนรชมชน ไดแก กลมท 1 หมอยา หมอแคน หมอสตร กลมท 2 จกสาน งานไม ทอผา พาขวญ กลมท 3 หมอนามน เครองหนง สวสดการชมชน กลมท 4 ชางไม สรภญญะ สานแห,สวง กลมท 5 ประวตหมบานเหลาลง - ระดมความคดวางแผนเกบขอมล

09.00-12.00 น. 13.00-15.00 น.

นายสถตย ศรถาวร

15-16 ต.ค.54 - ออกเกบขอมล เรยนรชมชน 09.00-12.00 น. 13.00-15.00 น.

นายมานตย ซาชโย

22 ต.ค.54 จดกระทากบขอมล - เขยนรายงาน - จดปายนเทศ - วางแผนนาเสนอขอมล

09.00-12.00 น. 13.00-15.00 น.

นางนรนทร เคหาบาล

23 ต.ค.54 นาเสนอขอมล 09.00-12.00 น. 13.00-15.00 น.

นางนรนทร เคหาบาล

หมายเหต : มอาหารกลางวน และ อาหารวาง 1 มอ ตารางนอาจเปลยนแปลงไดตามความเหมาะสม

Page 17: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

16

ประชมชแจงใหความร กอนเกบขอมลจรง โดย วทยาการมานตย และคณะ

ตวอยางภาพกจกรรมการเรยนร

Page 18: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

17

วทยากรประจากลมตวเขม

Page 19: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

18

ผเรยนออกเกบขอมลจรง

Page 20: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

19

เรยนรแบบสอบถามความร (สมภาษณ)

Page 21: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

20

ผเรยนไดเรยนรกบผรและลองทาด

แตกลมรวมกนสรป พรอมนาเสนอ

Page 22: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

21

รปแบบการนาเสนอ

Page 23: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

22

Page 24: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

23

ปราชญชาวบาน

หลกสตรยววจย”สงแวดลอมชมชน”

หมอยา นายสทศน มหาหงษ

หมอแคน พอสวาง หวานอารมณ

หมอสตรขวญ พอโพธ วเศษการ

ศนยตมโฮมลกหลาน บานเหลาลง “แหลงเรยนรตามอธยาศยของคนหลายวย”

โครงการนารองการจดการศกษาแบบมสวนรวมขององคกรในชมชนเพอสขภาวะคนไทย

โดยศนยโฮมลกหลาน บานเหลาลง รวมกบมหาวทยาลยธรกจบณฑตย สสส.

เลมท 1

Page 25: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

24

นายสทศน มหาหงษ อาย 42 ป ปราชญชาวบาน หมอยาสมนไพรไทย

ทอย บานเลขท 99 หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด

ชวต การศกษา การเรยนรและการทางาน

นาย สทศน มหาหงษ เกดทบานเหลาลง ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด ทบานเลขท 99 หมท 4 มอาชพหลกคอการทานา ,เกษตรกรรมและมอาชพเสรมเปนหมอยาสมนไพรซงสบทอดมาจากบรรพบรษคอ นาย สาร มหาหงษ วยเดกหลงจากเรยนจบประถมศกษาปท 6 นาย สทศน มหาหงษ กไดเรยนรการทานาจนอายครบ 16 กไดเรยนรเกยวกบการการรกษาโรคจากตวยาสมนไพรจากบดา เมออายครบ 20 ป กไดอปบททดแทนบญคณบดามารดาได 1 พรรษา จงไดสมรสกบ นาง จวง เสนานาม มบตรหญง 1 คน มบตรชาย 2 คน ไดแก

1 นางสาว สพตรา มหาหงษ อาย 18 ป 2 นาย สนต มหาหงษ อาย 16 ป 3 เดกชาย สจนดา มหาหงษ อาย 14 ป การศกษาโรคดวยยาสมนไพรเปนภมปญญาทมคณคาคอชวยรกและบรรเทาอาการ

เจบปวยจากโรคตางๆได และยงเปนการสบทอดยาสมนไพรใหคนรนหลงไดนาไปศกษาอกดวย

องคความร

นาย สทศน มหาหงษ เรมเรยนรวธรกษาโรคดวยยาสมนไพรมาตงแตเดกจากบดาซงถอ

วาเปนหมอยาสมนไพรทประชาชนภาคอสานรจกกนด หลงจากนน นายสทศน หลงจากนนกได

เรมพฒนาการรกษาโรคขนเรอยๆ จนสามารถรกษาคนไขใหหายจากอาการเจบปวยไดหลายคน

จนกระทงในปจจบนมคนมารกษาโรคไมวาจะอยใกลหรอใกลและหลงจากนนตวยาสมนไพรของ

นาย สทศน มหาหงษ กมคนรจกมากขนและเปนทยอมรบของทางการแพทย ตวยาทนาย

Page 26: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

25

สทศน มหาหงษทนามาศกษาและรกษาโรคมทงในทองถนและไมมในทองถน ยาทหาในทองถน

เชน ยาสองราก นางแดง วานพงคนอย วานพงคใหญ นอกจากนนกไดไปรบยาสมนไพรทอนตาม

เขาเพราะยาสวนมากจะเกดตามภเขายาทใชรกษาโรคมทงหมด 54 ชนดตามโรคทรกษา

ชอยาสมนไพร สรรพคณในการรกษา เอยนดอน แกกระไสเสน ปวดเมอยตามรางกาย ยกบถอก ถอนพษออกจากรางกาย รากพงคนอย-ใหญ ขบลม เปนยาระบายกได นกสาวแดง บารงโลหต รากหนาวเดอนหา ขบถาย ตากทง ขบถาย กาแพงเจดชน ทองผก ประดงเลอด แกประดง

วธการนามารบประทาน

นาสมนไพรมาบดหรอฝนจากนนนามาจมนารอจนนาเปลยนเปนสยา กอนทจะนายาไป

รบประทานทบานตองใหผปวยดมกอนแลวนากลบไปดมตอทบานจนกวาจะหายจากอาการปวย

การถายทอดความร

นายสทศน มหาหงส ถายทอดความรตามอธยาศยใครทสนใจอยากศกษากสอนโดยบอก

คณประโยชนและโทษของตวยา

การศกษาตามอธยาศย ใหความรกบชาวบานทสนใจในยาสมนไพร

วธการถายทอด

-บอกสรรพคณของยาสมนไพร

Page 27: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

26

-บอกวธใชยาสมนไพร -สาธตวธการฝนยาเพอนามารบประทาน

ตวอยางภาพประกอบการเตรยมยา และการรกษา

Page 28: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

27

Page 29: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

28

Page 30: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

29

Page 31: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

30

นายโสภา หวานอารมณ อาย 68 ป ปราชญชาวบานหมอแคน

ทอย บานเลขท 24 หม 4 ตาบลบานด อาเภออาสามารถ จงหวดรอยเอด ชวต การศกษา การเรยนรและการทางาน นายโสภา หวานอารมณ เปนชาวจงหวดรอยเอด เตบโตในครอบครวชาวบานซง ตาบลหนองแกว อาเภอเมอง จงหวดรอยเอด ซงพอโสภามอาชพการทาเกษตรกรรมเปนอาชพหลก และยงมอาชพเสรมดานการทาไมไผ พอโสภา หวานอารมณ เปนบตรคนท1 ของนายโด หวานอารมณ กบนางนาง หวานอารมณ เกดเมอวนท 7 สงหาคม พ.ศ. 2486 ทบานซง และเมออายครบ 20 ปพอโสภา หวานอารมณไดอปสมบทได 1 พรรษา พอศกออกมากไดสมรสกบนางเสถยร หวาอารมณ และมบตรดวยกน ทงหมด 3 คน คอ

1. นายบญเรยน หวานอารมณ 2. นางบญเพง หวานอารมณ 3. นายประเพยร หวานอารมณ

พอโสภา หวานอารมณ จบการศกษาชนประถมศกษาปท 4 จงไดเดนทางไปทางานทจงหวดหนองคาย พอถงบญประเพณออกพรรษาไดไปพบกบหมอแคนทานหนงไดเปาแคนลายโปงลางขนภ จงทาใหพอโสภาคดถงบานเกดจงและทาใหชอบการเปาแคนจากนนเปนตนมา

องคความร พอสวาง หวานอารมณ เรมเรยนรการเปาแคนมาตงแตวยหนมตออาย 20 ป ทานไดเลาใหฟงวาตอนนนพอโสภาไดไปเทยวงานประจาปทจงหวดหนองคายเหนหมอแคนทานหนงเปาแคนลายโปงลางขนภพอไดฟงพอโสภาจงหวนคดถงบานเกดทจงหวดรอยเอดจงทาใหทานไดกลบมาอกครงพอกลบมาทานจงไดเรมเปาแคนตามหนงสอทเขยนอธบายกบการเรยนเปาแคนในลายตางๆ ซงพอโสภาไดบอกวาลายแคนมทงหมด 13 ลายแคน ขอยกตวอยางดงตอไปน

Page 32: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

31

1.ลายสดสะแนน คาวาสดสะแนน เพยนมาจากคาวาสายแนน ทความหมายทเกยวของในสายใยความผกพน เชน ถาเราไดเกดมาเปนพอแมกนหรอสามภรรยาในอดตแลวชาตนไดเกดมาเปนสามภรรยากนอกเขาจงเรยกวาเกดตาม สายแนน ซงลายนเปนลายทมความไพเราะมากทสดจงไดชอวา สายลายครแคน

ตวอยางภาพประกอบการสมภาษณ

Page 33: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

32

Page 34: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

33

Page 35: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

34

พอโพธ วเศษการ ปราชญชาวบาน หมอสตรขวญ

(อยระหวางการจดเกบแกไขขอมล)

Page 36: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

35

Page 37: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

36

Page 38: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

37

แบบเกบขอมลปราชญชาวบาน

9. ชอ-สกล……………………………………………………………………………………..อาย....................ป

10. ความสามารถ ความถนด (ภมปญญา).............................................................................. 11. ทอย....บานเลขท.............หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด 12. ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน

...................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 39: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

38

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. องคความร.......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 40: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

39

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 41: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

40

การถายทอดความร............................................................................................................................ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. การศกษาในระบบ……………………………………………………………………………………….................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. การศกษานอกระบบ…………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 42: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

41

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. การศกษาตามอธยาศย……………………………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. วธการถายทอด……………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 43: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

42

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ขอมลอน ๆ ....................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. หมายเหต : ในการเกบขอมล... ถากระดาษไมพอใหใชใบแนบ ...ใหมภาพถายงานททา และกระบวนการของการถายทอดองคความร...

Page 44: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

43

รายชอปราชญชาวบาน ทศกษา

กลมท 1 หมอยา : นายสทศน มหาหงษ หมอสตรขวญ : พอโพธ วเศษการ หมอแคน : พอสวาง หวานอารมณ

กลมท 2 จกสาน : พอสม ซาชโย งานไม : พอพฒนชย ธรรมทชอบ ทอผา พาขวญ : แมสมาล ธรรมทชอบ

กลมท 3 สวสดการชมชน : พอช อทมพร เครองหนง : นายแซนฉตร ศรแกว หมอนามน : พอจนทร ศรแกว

กลมท 4 ชางไม : พอสาเนยง ซาชโย สรภญญะ : แมทองจนทร แกวเสนหใน สานแห สวง : พอประเสรฐ มหามาตย

กลมท 5 ประวตบานเหลาลง(สอบถามหลายคน)

Page 45: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

44

รายชอผรวมกจกรรม

ลาดบท ชอ – สกล กลมท ลายมอชอ

1 นางสาววชดา ตอนสนเทยะ 1

2 นางสาวสพตรา มหามาตย 3 นายวนเฉลม ตอนสนเทยะ 4 เดกหญงกาญจนา ศรเวช

2

5 เดกหญงพลอยไพลน โพธพล 6 เดกหญงแกวตา มมานะ 7 เดกหญงปวณา ทองชานาญ 8 นางศศนา กลรกษา

3

9 เดกหญงพรนภา นนทฤทธ

10 เดกหญงลลนา สมบรณพนธ 11 นางจฑารตน บตรราช 12 นางบญสม นนทฤทธ 13 นายพชร กลสดา

4

14 นางสาวคณาภรณ ธรรมทชอบ 15 นายอรรณพ ปนคา 16 เดกชายประวทย ธรรมทชอบ 17 เดกหญงมนญชยา ซาชโย

5

18 เดกชายชยธร ซาชโย 19 เดกชายปฏภาณ ชาญสมร 20 เดกหญงกสมา ใจอารย

Page 46: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

45

ปราชญชาวบาน

หลกสตรยววจย”สงแวดลอมชมชน”

จกสาน พอสม ซาชโย

งานไม พอพฒนชย ธรรมทชอบ

ทอผา พาขวญ แมสมาล ธรรมทชอบ

ศนยตมโฮมลกหลาน บานเหลาลง “แหลงเรยนรตามอธยาศยของคนหลายวย”

โครงการนารองการจดการศกษาแบบมสวนรวมขององคกรในชมชนเพอสขภาวะคนไทย

โดยศนยโฮมลกหลาน บานเหลาลง รวมกบมหาวทยาลยธรกจบณฑตย สสส.

เลมท 2

Page 47: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

46

พอสม ซาชโย อาย 67 ป

ปราชญชาวบาน ทานา จกสาน บานเลขท 2 หมท 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด

ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน ประวต พอสม ซาชโย อาย 67 ป เกดวนท 1 เดอน ตลาคม พ.ศ. 2488 มบตร 4 คน รบราชการ 2 คน ประกอบอาชพอสระ 1 คน เปนแมบาน 1 คน คณตาประกอบอาชพทานา อาชพเสรม คอ การจดสานผลตภณฑจากไมไผและทางมะพราวเปนของใชในครวเรอน

คณตาเปนบตรของ นางออน ซาชโย และ นายสง ซาชโย การศกษาจบชนประถมศกษาปท 4 โรงเรยนบานด ต. บานด อ. อาจสามารถ จ. รอยเอด

องคความร การทานา ขนตอนการทานา 1. ปนค จกนา เอาควายไถหรอเตรยมดน 2. หนาฝนตกกลา ถงเวลาถอนกลาดานาถงเวลาหญามกถอนหญาออกจากขาวเพอไมใหหญาแยงอาหารจากขาว

3. ถงเวลาขาวออกรวงเกยวขาว 4. ขนขาวมานวดมาสขาว

อาชพเสรม จกสาน ไมกวาด, ตะกรา, ไมกวาดมอเสอ, บงก และสมไก

ขนตอนการทาไมกวาด 1.เหลากานมะพราว ตากกานมะพราวใหแหง

2.นามาปกใสดามททาดวยไมไผ ใชลวดถกหรอใชเชอกถกกได

Page 48: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

47

ขนตอนการทาไมกวาดมอเสอ

1.ตดไมไผมาเปนนว 2.นาไมไผไปเหลาใหบาง เหลาตรงกลางใหงอได 3.เหลาไมไผใหบางแลวมนจะงอไดแลวนามาสอดเขากบดามททาดวยไมไผยาวประมาณ

1 เมตรครง 4.งอปลายไมกวาดโดยใชวธลนไฟใหไมออนแลวงอได

ขนตอนการสานตะกราใสของ จากไมไผ 1.ตดไมไผใหไดตามตองการ

2.เหลาไมไผใหเปนเสนบางๆ 3.สานตะกราดวยลาย 2 4.ใชไมขดกนแลวสานขนในแนวตรงพอสวยงาม 5.มวนปากตะกราดวยไมไผทเหลอจากนนทารวงตะกรา ( ทจบ )

การถายทอดความร ไดสอนลกหลานคนทตองการจะทาโดยทไมบงคบ สอนทกคนทสอนโดยวธปฏบตแลวให

ฝกทา ไดความรเรองการทานาและการจดสานมาจากพอแมและคนอนๆทเขานามาเปนตวอยางและฝกทา ทาเอาไวใชในบานโดยไมตองซอเปนการประหยดคาใชจาย วธการถายทอด

ไดสอนลกหลานคนทตองการจะทาโดยไมบงคบสอนทกคนทอยากทาสอนโดยวธปฏบต หรอทาเปนตวอยางใหดกอน ขอมลอนๆ -

Page 49: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

48

ตวอยางภาพประกอบ

Page 50: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

49

Page 51: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

50

Page 52: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

51

Page 53: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

52

นายพฒนชย ธรรมทชอบ ปราชญชาวบาน ชางไม

บานเลขท 73 หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด

ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน ประวต พอพฒนชย ธรรมทชอบ อาย 55 ป เกดเมอวนท 1 เดอน กมภาพนธ พ.ศ. 2499 มบตร 3 คน เปนหญงทงหมด ประกอบอาชพทานา อาชพเสรม คอ ชางไม พอพฒนชยเปนบตรของ นางสมาล ธรรมทชอบ และ นายมา ธรรมทชอบ การศกษาจบ ปวช. จากขอนแกน อ.เมอง จ.ขอนแกน ปจจบนเปนผใหญบาน บานเหลาลง องคความร อาชพหลก ทานา และผใหญบาน อาชพเสรม เปนชางไม ( ทาเฟอรนเจอร ) ขนตอนการทาเฟอรนเจอรจากรากไม

1.หาไมตามธรรมชาต หรอ เศษไม 2.นามาขดใหสะอาด นามาออกแบบตามลกษณะของไม เชน โตะ เกาอ เครองใชใน

ครวเรอน 3.นามาทาสใหสวยงาม

อปกรณ 1.เลอย 2.ขวาน 3.มด 4.กาว

การถายทอดความร ใหคาแนะนาสาหรบคนสนใจและฝกหด ไดมาจากประสบการณ และการเรยนร ทามาใชในบานโดยไมตองซอและเปนการหารายไดอกวธหนงและใชเวลาวางใหเปนประโยชน

Page 54: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

53

วธการถายทอด ใหคาแนะนาสาหรบคนสนใจและฝกหด ขอมลอนๆ -

ตวอยางภาพประกอบ

Page 55: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

54

Page 56: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

55

Page 57: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

56

แมสมาล ธรรมทชอบ อาย 77 ป ปราชญชาวบาน ทอผาไหม มดหม ทาพาขวญ

บานเลขท 73 หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด

ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน ประวต แมสมาล ธรรมทชอบ อาย 77 ป เกดเมอวนท 14 เดอน กมภาพนธ พ.ศ. 2477 คณยายเปนบตรของ นาย อวน พมพสง นาง สา พมพสง อาชพหลก ทานา อาชพเสรม คอ ทอผาไหม มดหม และทาพาขวญ การศกษาจบชนประถมศกษาปท 4 โรงเรยนบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด องคความร

1. การทอผาไหม เลยงหมอนใสใบมอนจนกวาตวหมอนจะสกเตมท ( ฝกหรอกลบ ) แลวเอาตวหมอนทสกแลวเอาไปตมแลวดงเปนเสนไหมออกมาจากตวหมอนเมอไดเปนเสนไหมออกแลวเอาไหมไปทาออกเปนปอยแลวเอาไปฟอกเปนไหมขาวแลวเอาไปกวกเอาไปคนใสหลก เปนเครอยาวเอามาสบเอาไปใสกางกแลวปนไหมใสหลอดใสสวยแลวนาไปทอเปนผนตามขนาดทเราตองการ การทาผาไหมมการเลยงหมอนใสใบมอนจนสกเปนฝกหลอกแลวเอาไปใสหมอตมแลวดงเปนเสนไหมเหลงเปนปอยแลวเอาไปฟอกเปนไหมขาวแลวเอาไปใสกงแลวกวกแลวเอาไปคนใสหลกเปนเครยยาวแลวสบใสฟมแลวเอาไปกางกแลวปนหลอดทอเปนฝน

ขนตอนการมดหม

นาเสนไหมสขาวเหลองคนใสฮกหมแลวมดหมตามลายผาทเราตองการ นาหมทมดเปนลายนาไปยอมสทตองการ

Page 58: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

57

อปกรณการทาไหมมดหม 1. อก 2. เลง 3. ใน 4.หลกเพย 5.หลอด 6.สวย 7.ไมคอนกวก 8.

ฟม 9.กง

2. การทาพาขวญ พาขวญมพานและใบตองเอามาหนเปนกรวยแลวเขาเปนหวมเขมหมด

และดอกไมดวย อปกรณการทาพาขวญ

1.พาน 2.ดอกไม 3.เขมหมด 4.ใบตอง การถายทอดความร ไดโดยทาเปนตวอยางแลวใหทาตาม ทาใชในบานโดยไมตองซอและเปนเอกลกษณของชาวอสานและเปนการหารายไดในตว วธการถายทอด ไดโดยการทาเปนตวอยางแลวใหทาตาม ขอมลอนๆ เคยเปนหมอตาแยมากอน หมายเหต หมอตาแย หมายถง คอ คนทาคลอดสมยโบราณโดยการใชภมปญญาทองถน

ตวอยางภาพประกอบ

Page 59: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

58

Page 60: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

59

Page 61: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

60

Page 62: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

61

Page 63: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

62

Page 64: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

63

Page 65: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

64

Page 66: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

65

แบบเกบขอมลปราชญชาวบาน

ชอ-สกล……………………………………………………………………………………..อาย....................ป ความสามารถ ความถนด (ภมปญญา).............................................................................. ทอย....บานเลขท.............หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน...................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 67: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

66

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. องคความร.......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 68: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

67

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 69: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

68

การถายทอดความร............................................................................................................................ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. การศกษาในระบบ……………………………………………………………………………………….................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. การศกษานอกระบบ…………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 70: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

69

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. การศกษาตามอธยาศย……………………………………………………………………………………………….... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. วธการถายทอด……………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 71: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

70

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ขอมลอน ๆ ....................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. หมายเหต : ในการเกบขอมล... ถากระดาษไมพอใหใชใบแนบ ...ใหมภาพถายงานททา และ

กระบวนการของการถายทอดองคความร...

Page 72: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

71

รายชอปราชญชาวบาน ทศกษา

กลมท 1 หมอยา : นายสทศน มหาหงษ หมอสตรขวญ : พอโพธ วเศษการ หมอแคน : พอสวาง หวานอารมณ

กลมท 2 จกสาน : พอสม ซาชโย งานไม : พอพฒนชย ธรรมทชอบ ทอผา พาขวญ : แมสมาล ธรรมทชอบ

กลมท 3 สวสดการชมชน : พอช อทมพร เครองหนง : นายแซนฉตร ศรแกว หมอนามน : พอจนทร ศรแกว

กลมท 4 ชางไม : พอสาเนยง ซาชโย สรภญญะ : แมทองจนทร แกวเสนหใน สานแห สวง : พอประเสรฐ มหามาตย

กลมท 5 ประวตบานเหลาลง(สอบถามหลายคน)

Page 73: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

72

รายชอผรวมกจกรรม

ลาดบท ชอ – สกล กลมท ลายมอชอ

1 นางสาววชดา ตอนสนเทยะ 1

2 นางสาวสพตรา มหามาตย 3 นายวนเฉลม ตอนสนเทยะ 4 เดกหญงกาญจนา ศรเวช

2

5 เดกหญงพลอยไพลน โพธพล 6 เดกหญงแกวตา มมานะ 7 เดกหญงปวณา ทองชานาญ 8 นางศศนา กลรกษา

3

9 เดกหญงพรนภา นนทฤทธ

10 เดกหญงลลนา สมบรณพนธ 11 นางจฑารตน บตรราช 12 นางบญสม นนทฤทธ 13 นายพชร กลสดา

4

14 นางสาวคณาภรณ ธรรมทชอบ 15 นายอรรณพ ปนคา 16 เดกชายประวทย ธรรมทชอบ 17 เดกหญงมนญชยา ซาชโย

5

18 เดกชายชยธร ซาชโย 19 เดกชายปฏภาณ ชาญสมร 20 เดกหญงกสมา ใจอารย

Page 74: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

73

ปราชญชาวบาน

หลกสตรยววจย”สงแวดลอมชมชน”

หมอนามน

พอจนทร ศรแกว เครองหนง

นายแซนฉตร ศรแกว สวสดการชมชน พอช อทมพร

ศนยตมโฮมลกหลาน บานเหลาลง “แหลงเรยนรตามอธยาศยของคนหลายวย”

โครงการนารองการจดการศกษาแบบมสวนรวมขององคกรในชมชนเพอสขภาวะคนไทย

โดยศนยโฮมลกหลาน บานเหลาลง รวมกบมหาวทยาลยธรกจบณฑตย สสส.

เลมท 3

Page 75: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

74

นายจนทร ศรแกว ปราชญชาวบาน(หมอนามน)

ทอย บานเลขท 20 บานเหลาลงหม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน พอจนทร ศรแกว เกดวนท10 พฤศจกายน พ.ศ.2480 ทบานเหลาลง ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด จบการศกษา ชนประถมศกษาปท 4 ทโรงเรยนวดบานปจจมด เปนบตรคนท 7 ในจานวนพนอง9 คน ของนายบญ และนางถอย ศรแกว ครอบครวมอาชพทานาเปนหลก แตบดาของพอจนทร เปนหมอยาสมนไพร พอจนทรจงเรยนรและสบทอดวชาหมอยาสมนไพร และพอจนทรสนใจวชาหมอนามนนา(นามนนาหรอนามนงา หมายถง นามนตซงทาขนดวยวธการบรกรรมคาถาใสนาธรรมดาใหเปนนามนนา ใชรกษาคนทแขน ขาหก โดยวธการอมนามนตเปา หรอพนใสตรงทกระดก แขน ขาทหก และนาเอานามนนาฯไปดม)ไปมากกวา จงศกษาจากผเปนบดาและศกษาคนควาดวยตนเอง สมยพอจนทรเปนหนมไดเดนทางไปทองเทยงตามสถานทตางๆ จงไดวชาสะเดาะหมาจากพระ ซงทานอยบานจานทง อาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด ตอมาพอจนทรไดรสสมกบนางสาวบวพนธ ศรนาเทยง มบตร – ธดา ดวยกน 7 คน และพอจนทรกไดนาความรมาจากบดาและการศกษาเรยนร มาชวยเหลอชาวบานเหลาลงและหมบานใกลเคยงเปนจานวนมาก เชน คนเกดอบตเหต แน ขาหก กมาเอานามนนากบพอจนทร ไปกน ไปทากหาย แมแตกางปลาตดคอ พอจนทรกชวยสะเดาะหใหกางหลดออกจากคอได อยางนาอศจรรยมาก

องคความร

พอจนทร ศรแกว เรมเรยนรวชาหมอนามนแบบโบราณตงแตเดก โดยเรยนรจากบดา คอ นายบญ ศรแกว ซงเปนหมอยาสมนไพรของบานเหลาลง เมอโตเปนหนมพอจนทร ศรแกว กไดเดนทางทองเทยวไปตามสถานทตางๆ และไดศกษาวชาสะเดาะหมาจากพระ ซงทานอยบานจานทง อาเภอเกษตรวสย จงวดรอยเอด พอจนทรกนาวชาความรมาชวยเหลอชาวบานเหลาลง และบานใกลเคยง

วชาสะเดาะห คอ การตอกระดกหก, กระดกแตก, กระดราวแมแตกางตดคอ กใชวชาน มคายคร (คาย) เตรยม ขนธ5 ขนธ 8 ผาซน ผน แพรวา เหลา 1 กง ไข 1 ฟอง เงนสตางคแดง เมอคายครบพอจนทรกจะทาพธให เชน

Page 76: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

75

- คนทไฟลวก ตองเตรยมขนธ5 หรอขนธ8 ผาซนผน แพรวา เงน1 สตางค แลวพอ

จนทรก

จะเรมทองคาถา พทธโทนะราย ธมโมนะราย สงโฆอสรระราย ทอง 7 จบ แลวเปาแตพอ

จนทรตองหางจากแผลแคฝามอเดยว

- คนทกางตดคอ ตองเตรยมขนธ5 หรอขนธ8 เงน6 สลง แลวพอจนทรกจะทองคาถาใส

นา

แลวใหดม คาถาทพอจนทรทอง คอ คจฉะวเนยยะ

- คนทกระดก, กระดกแตกและกระดกราว จากอบตเหตตองเตรยมขนธ5 หรอขนธ8

ผาซนผน

แพรวา เหลา ไข 1 ฟอง เงน 1 สตางคแดง แลวจะมนามนงาเอางามาตา คนเอาแตนา บาน

เราเรยกการจกนามนงา การจกนามนงาใชวาจะจกออกทกคน เมอจกเสรจแลวพอจนทรจะลง

คาถานานามนงาไปทาตรงทเปนแผลหรอกระดกราว (หรอเรยกอกอยางวาการตอกระดก)

การจกนามนงา ใชงาดายงด แตจกไมคอยออกเพราะเปลอกหนา

งาขาว จะจกงายกวาสวนมากจงนยมใช

การจกงาจะมหญาคา 3 ตนรวมในพธดวย

การเตรยมขน 5

การเตรยมขน 5 คอการบวงสรวงสงศกดสทธ เทวดา ฟาดน เอาดอกไม (เอาเฉพาะดอก)

- การรกษา มารกษาชวงไหนกได ไมจากดเวลา สงศกดสทธไหวไดตลอดเวลา

ขนตอนการทานามนต

1. นา 1 ถง

2. เทยน 1 ค

3. ดอกไม 1 ค

จดเทยน นาตาเทยนกจะหยดลงนา พอจนทร กทองคาถาเสรจแลวนาไปดมหรออาบ

คาถานามน ตอกระดก

อมอะมะ ปะตวะรวะรง อมคงคง อมสตโลเก

Page 77: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

76

อมผปาก อมผผาก อมฝปากหนอง กกบวเบน

โตนเตมออกจากปาก ทลวสะทบ นาสลา

ผญาซแทบ นากคะเบน เดนกะออย

อมจะลาจะมล คงกพกเปยง เปนดงคงแดง

อมศกดสงมาถง อมสกหนงมาแถง อมสะหมตด

คาถาเปาไฟ เสยพษไฟ

พทโทนะราย ธมโมนะราย สงโฆอสระราย (พด 7 จบ)

มขน 5 คาบซนผนแพรวา เงน 1 สตางค มขน 8 ทายาเครอหมานอย

ปสสวะไมออก เปนนว

1. รากฝาย

2. รากสบปะรด

3. รากมะละกอสาย นามาตมรวมกน

การไปเอาตนไมมาทายา

1. กอนจะไปเอาตนไมหามเงาทบตนยา

2. ตอนเชาเขาทางตะวนตก

3. ตอนเยนเขาทางตะวนออก

คาถา อมพญาทอน มงจกขมาพรเขามาจอกพอกๆ คอนกจกตอกหวเทพพญา

ทอน มงอยานอนอยใตหมไม มงอยามาใกลใตหมยา อมสะหมเพก

กระถบเทา 3 ครง

การมดยารกษา

การมดยารกษา ใชตอก 2 เสน มด หว ทาย คาถาปลกยา อมกะลกกะลก กอยากปลกพญายา ใหมากะมา

Page 78: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

77

อมกะลกกะลก กอยากปลกพญายา ใหตนกะตน อมกะลกกะลก กปลกแลวใหมากะมา ใหมาเตา ใหมาเขาผสมยาก เดอ อมสะหมตด

การถายทอดความร

พอจนทร ศรแกว ถายทอดความรผานการศกษาตามอธยาศย คอ สอนลกหลานคนใกลชด สนทสนม และผทสนใจ ซงผทมาเรยนกบพอจนทร ศรแกว คอ

- นายสมบรณ สระพนจ อยบานด ตาบลบานด อาเภออาจ

สามารถ จงหวดรอยเอด

- นายก บานอหมน จงหวดรอยเอด

*** ลกศษยไมมขอจากดในการเรยนวชา

วธการถายทอด

พอจนทร ศรแกว ไดถายทอดความรใหกบผทสนใจ คอ นายสมบรณ สระพนจ

- วชานามน การตอกระดก จากคนทไดรบบาดเจบ จากอบตเหต เชน ตกตนไม

รถจกรยานยนตลม แขนหก ขาหก คนทจะมารกษา ตองเตรยมขนธ 5 หรอขนธ 8

ผาซน 1 ผน แพรวา 1 ผน เงน 1 สตางคแดง

- วชาสะเดาะห เกดอบตเหตเลกๆนอยๆ เชน กางตดคอ การมาสะเดาะห ตองเตรยม

ขนธ 5 หรอขนธ 8 เงน 6 สลง การเปาไฟลวก เตรยมขนธ 5 หรอขนธ 8 เงน 1

สตางค ผาซน ผน แพรวา

ขอมลอนๆ - ถาถกไฟไหมใหมๆ หรอไฟลวกใหเอารากผกขน (เครอหมานอย) มาฝนทา - คนทจะสบทอดหรอเรยนรจะตองไมรงเกยจบาดแผลเพราะการเปาจะตองเปาให ใกลบาดแผลมากทสดถงจะหายเรว

Page 79: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

78

นายแชนฉตร ศรแกว

ปราชญชาวบาน (เครองหนง)

ทอย บานเลขท 101 หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด

ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน นายแชนฉตร ศรแกว เกดเมอวนท 9 พฤษภาคม 2510 ปจจบนอาย 44 ป เกดทบานเหลาลง ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด จบการศกษาระดบชนมธยมศกษาปท 6 จากโรงเรยนรอยเอดวทยาลย เปนบตรคนท 3 ในจานวนพนอง 7 คน ของนายจนทร และนางบวพนธ ศรแกว นายแชนฉตรเตบโตมาในครอบครวเกษตรกรรมมอาชพทานาเปนหลก และบดากเปนหมอนามนนา แตลก ๆ ไมมใครสนใจทจะสบทอดวชา พอจบ ม.ปลายนายแชนฉตร กเขากรงเทพฯเพอหางานทา เนองจากพและนองบางคนกทางานทกรงเทพฯ ซงนายแชนฉตร ไดงานทาทโรงงานเครองหนง จากนนกไดสมรสกบ นางสาวสงวน ศรฤษด มบตรดวยกน 3 คนคอ เดกชายธรเมธ, เดกชายธนพนธ และเดกชายปฐพ ศรแกว นายแชนฉตรและภรรยาทางานทกรงเทพฯนานกวา 20 ปจงมความชานาญและมใจรกงานดานน ชวงป 2540 เศรษฐกจตกตาโรงงานกปดตวลงเปนจานวนมากรวมทงโรงงานท นายแชนฉตรทางานอยดวย นายแชนฉตรจงตดสนใจเดนทางกลบบานเกดเพอมาประกอบอาชพทานา แตดวยมใจรกงานการทากระเปาหนงจงตดสนใจทากระเปาหนงออกทดลองขายใหกบขาราชการในเขตตาบลและอาเภอใกลเคยง กระเปาไดรบความนยมและเปนทถกใจลกคาหรอแมแตลกคาตองการแบบไหนกสามารถทาใหได

องคความร นายแชนฉตร ศรแกว ไดเรยนรการทากระเปาหนงมาจากการทางานทกรงเทพฯ นานกวา 20 ป เนองจากนายแชนฉตร มใจรกงานดานน จงสนใจทจะศกษาฝกฝนปรบปรงฝมอตวเองอยตลอดเวลาจงสามารถทางานออกมาไดดถกใจลกคา และในปจจบนนการทากระเปาของครอบครวถอวาเปนอาชพหลกไปแลวเพราะสมาชกในครอบครวทาไดทกคน และมงานทาตอเนองทกฤด

Page 80: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

79

อปกรณในการทากระเปาหนงมดงน

จกรอตสาหกรรม,หนงแทหรอหนงเทยม,เครองปอกหนง,เครองปมโลโก,กระดม,ซป,ผาซบใน,กระดาษแขง,ฟองนา,คอน,กรรไกร,มด,ไมบรรทด,แปรงทากาว,ซงกาวและกาวเหลอง(กาวเหลองนสาคญมากเนองจากจะทาใหกระเปาตดแนนเปนกาวเฉพาะใชสาหรบทากระเปาหรอรองเทา) นายแชนฉตรและภรรยาผลตกระเปาแบบตางๆตามความตองการของลกคา มทงกระเปา

สตางคแบบใบเลก ,ใบใหญ และกระเปาถอแบบใบใหญหรอตามแบบทลกคาสงทา งานทากระเปาของครอบครวนายแชนฉตรจงเปนทนยม

ขนตอนการทากระเปา 1.ออกแบบกระเปา 2.วาดหนง วาดชนสวนแลวนาหนงไปปอกใหไดขนาดพอด เสรจแลวทาตามแบบของกระเปา 3.ทาชนสวนตามแบบกระเปา 4.นาไปประกอบเปนใบ เสรจแลวนาไปปมโลโก จกรอตสาหกรรม ไวเยบชนสวนและประกอบเปนใบ

คอนเหลก สาหรบเอาไวทบยาหนง ตกกระดม

Page 81: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

80

กรรไกร ใชตดแผนหนงผาทาซบ

คอนยาง ใชทบหนงใหไมมลอย

คตเตอร ใชกดแผนหนง ชดขอบหนง

Page 82: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

81

กาวเหลอง ใชทากระเปาและรองเทา

กาวขาว เอาไวผสมกบกาวเหลองเพอเพมปรมาณของกาวจะไดไมเปลอง

ไมบรรทด

Page 83: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

82

แปลงทากาว

เขยงไม ใชรองในการทางาน

ผาซบใน ใชสาหรบซบในกระเปา

Page 84: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

83

ฟองนา ใชสาหรบเสรมฝากระเปา

โฟม ใชสาหรบเสรมหนงทบางใหหนาขนมความยดหยนเฉพาะตว

ดายไนลอนเบอร 20 หรอ 40 เยบกระเปา ทน

Page 85: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

84

เขมเยบกระเปา เปนเขมปากฉลาม (ปากเฉยง)

กระดาษแขงขาว ใชสาหรบเสรมฝา

กระเปา

แผนยาง ใชรบรองกรดกระดาษ ผาซบใน

Page 86: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

85

เครองปมโลโก ใชปมตรา

ยหอ

เครองปอกหนง ใชปอกหนงใหบาง หนาตามตองการ

การถายทอดความร

นายแชนฉตร ศรแกว ไดถายทอดความรใหกบกลมอาชพของบานเหลาลงในป 2550

และผทสนใจจะมาฝกอาชพการทากระเปา และยงไดถายทอดความรใหกบลก ๆ ของตวเองดวย

ทงทลก ๆ ยงตวเลกๆอยกตาม ลกของนายแชนฉตร กสามารถชวยบดาไดในขนตอนการทาทไม

ซบซอน

วธการถายทอด นายแชนฉตร ศรแกว ไดสอนทงหมดวาสวนประกอบของกระเปาแตละแบบมสวนประกอบใดบาง สาธตการทาทกขนตอน เนนการฝกปฏบตจรง ใหผเรยนทาเองและถาทาสาเรจไดกระเปาทตวเองทาสาเรจกลบบานดวย 1 ใบ

Page 87: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

86

นายช อทมพร ปราชญชาวบาน (กองทนธรกจชมชน)

ทอย บานเลขท 4 หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด

ชวต การศกษา การเรยนรและการทางาน พอช อทมพร เกดเมอวนท 24 มถนายน 2488 ปจจบนอาย 67 ป จบการศกษาชนประถมศกษาปท 4 ทโรงเรยนวดปจจมบานด และเปนบตรคนเดยวของ นายบญ นางจน อทพร ครอบครวมอาชพทานาเปนหลก พอชกชวยบดามารดาทานามาตลอด และไดสมรสกบนางสาวสมร ศรตะวน มบตรดวยกน 3 คน คอ นางเยาวลกษณ อาจพงษา นางสาวบษบา อทมพร และนางวภารตน เตยะเพชร ตอมาในป พ.ศ. 2520 พอช ไดทางานทบรษทอดมส (เปนบรษทฝรงทเขามาในเมองไทยสมยนนเปนบรษทรบซอใบยาสบ) จนถงปจจบน การทไดทางานมานานทาใหพอชเปนทรจกของผคนและมความรความสามารถในการดแลกลมลกคาทปลกยาสบ การจดเวทประชาคมการพดตอสาธารณชน การบรหารจดการ ทงทจบเพยงแค ป. 4 เมอป พ.ศ. 2544 รฐบาลไดจดตงกองทนหมบานและชมชนเมองขน ชาวบานเหลาลง ไดจดตงกลมกองทนขนเพอขานรบกบนโยบายของรฐบาล จงไดพอชเปนประธาน เนองจากทานเปนผทมจตอาสามความสนใจในเรองของชมชน ชาวบานจงพรอมใจเลอกทานใหดแลกองทนและมการเลอกคณะกรรมการอก 14 คน ตามหลกเกณฑทกาหนด การทางานไดมการประชมสมาชกทกคน มการวางระเบยบแบบแผนใหสมาชกถอปฏบตในแนวเดยวกน การทางานของกองทนหมบานระยะแรกจะมปญหาอยบางแตกสามารถดาเนนการไปได ทางกองทนไดรบการสนบสนนดานวชาการจากภาครฐและองคกรเอกชนเรอยมา องคความร พอช อทมพรเปนผมความรความเชยวชาญดานกองทนและธรกจชมชน โดยการแสวงหาความรการบรหารจดการกองทน การอบรมการจดเวทการทาแผนแมบทชมชน นาความรจากการรวมเวทไปขยายผลใหประชากรในหมบานไดปฏบตตามแผนทไดวางไว โดยการนาเงนทไดไปลงทนใหเกดประโยชนและไดผลกาไรใหมากทสด เชน สมาชกบางคนไดนาเงนทน

Page 88: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

87

ไปซอสกรมาเลยงเพอจาหนาย การทาแปลงปลกพชผกสวนครวไปขายตามตลาดนดชมชนเพอเพมรายไดลดคาใชจายและไดมการสรางจตสานกในตวบคคลในเรองการรจกตนเอง การพงพาตนเอง และพงพาอาศยกนรวมทงการใชชวตอยางพอเพยง นอกจากนยงไดรวมกบชมชนในการดาเนนการกาหนดยทธศาสตรและแผนงานของชมชนในเรองของการแกไขปญหาความยากจน สรางชมชนใหเขมแขง การบรหารกองทนในปจจบนนไดมผลกาไรเพมมากถง 2 ลานบาท ทาใหหมบานเหลาลงเปนชมชนเศรษฐกจพอเพยง

การถายทอดความร พอช อทมพร ถายทอดความรและธรกจชมชนใหกบผสนใจมการจดเวทประชาคมการบรหารจดการกองทนเปนวทยากรใหกบประชาชนทวไปทงในระดบทองถนและระดบองคกรชมชน

วธการถายทอด พอช อทมพร ไดถายทอดความรดวยวธทหลากหลายการบรรยายขนตอนในการจดตงการดาเนนกองทนมการนาเอกสารขอมลทใชในการดาเนนงานมาสาธตใหแกผทสนใจไดศกษามการแนะนาดาเนนงานทมประสทธภาพจนผสนใจมความรมความเขาใจ สามารถนากลบไปปฏบตไดและยดหลกการบรหารชมชนโดยการทาเปนตวอยาง การทาเปนแบบอยางดวยการสอนใหทาและการทาใหด

ขอมลอนๆ

การรายงานรายไดและคาใชจาย ป 2545 สาหรบกจกรรมกองทน (1ลานบาท)

รายได หนวย:บาท ดอกเบยจากการใหกยม 57,900.00 คาปรบ 0 ดอกเบยเงนฝากธนาคาร 3,965.14 รายไดอน 0 รวมรายได 61,865.14 คาใชจายไมเกด รวมรายไดสง(ตา)กวาคาใชจาย 61,865.14

การจดสรรกาไร ป 2545 กาไรสทธเปนเงน 57,900.00 บาท 1. หน จานวน 25% เปนเงน 14,475 บาท

Page 89: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

88

2. เฉลยคนผก จานวน 25% เปนเงน 14,475 บาท

3. ทนสารอง จานวน 10% เปนเงน 5,790 บาท

4. ทนการศกษา จานวน 10% เปนเงน 5,790 บาท

5. สวสดการ จานวน 5 % เปนเงน 2,895 บาท

6. ประกนความเสยง จานวน 15% เปนเงน 8,685 บาท

7. คาตอบแทน จานวน 10% เปนเงน 5,790 บาท

รวม 100% เปนเงน 57,900บาท

สรปผลการดาเนนงานกองทนหมบานเหลาลง ป 2545

1.เงนกสามญ

จานวนสมาชกกยมเงนสามญ จานวน 67 ราย

จานวนเงนกยมเงนสามญ จานวน 900,000 บาท

ไดรบดอกเบยเงนก จานวน 54,000 บาท

2.เงนกฉกเฉน

จานวนสมาชกกยมเงนฉกเฉน จานวน 46 ราย

จานวนเงนกยมเงนฉกเฉน จานวน 97,500 บาท

ไดรบดอกเบยเงนก จานวน 3,900 บาท

3.ดอกเบยธนาคาร

ป 2544 จานวน 2,945.21

ป 2545 จานวน 1,019.93

4.รวมรายไดทงสน จานวน 61,865.14

Page 90: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

89

บญชรายชอคณะกรรมการ กองทนหมบานเหลาลง หมท 4 บานเหลาลง ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด

ลาดบท ชอ – สกล ตาแหนง 1 นายช อทมพร ประธาน 2 นายพเชฐ นนทฤทธ รองประธาน 3 นางประไพ วเศษการ รองประธาน 4 นายสทศน มหาหงษ เหรญญก 5 นางนาฝน ชาระมาตย ผชวยเหรญญก 6 นายบญธรรม นนทฤทธ ผชวยเหรญญก 7 นางเสน มลอาคา ปฏคม 8 นางรญจวน ศรแกว ปฏคม 9 นางอวน มหามาตย ปฏคม 10 นายบญม เพงนาม ปฏคม 11 นางลาพนธ จตวสย ประชาสมพนธ 12 นางทองมา แถวพนจ ประชาสมพนธ 13 นายสมชาย มหามาตย ประชาสมพนธ 14 นายมานตย ซาชโย เลขานการ 15 นายนวฒ กลสดา ผชวยเลขานการ

Page 91: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

90

แบบเกบขอมลปราชญชาวบาน

13. ชอ-สกล……………………………………………………………………………………..อาย....................ป

14. ความสามารถ ความถนด (ภมปญญา).............................................................................. 15. ทอย....บานเลขท.............หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด 16. ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน

...................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 92: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

91

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 17. องคความร

.......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 93: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

92

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 94: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

93

18. การถายทอดความร............................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

18.1. การศกษาในระบบ………………………………………………………………………………………....................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

18.2. การศกษานอกระบบ……………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 95: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

94

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

18.3. การศกษาตามอธยาศย………………………………………………………………………………………………....

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 19. วธการ

ถายทอด…………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 96: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

95

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 20. ขอมลอน ๆ

....................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

หมายเหต : ในการเกบขอมล... ถากระดาษไมพอใหใชใบแนบ ...ใหมภาพถายงานททา และกระบวนการของ

การถายทอดองคความร..

Page 97: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

96

รายชอปราชญชาวบาน ทศกษา

กลมท 1 หมอยา : นายสทศน มหาหงษ หมอสตรขวญ : พอโพธ วเศษการ หมอแคน : พอสวาง หวานอารมณ

กลมท 2 จกสาน : พอสม ซาชโย งานไม : พอพฒนชย ธรรมทชอบ ทอผา พาขวญ : แมสมาล ธรรมทชอบ

กลมท 3 สวสดการชมชน : พอช อทมพร เครองหนง : นายแซนฉตร ศรแกว หมอนามน : พอจนทร ศรแกว

กลมท 4 ชางไม : พอสาเนยง ซาชโย สรภญญะ : แมทองจนทร แกวเสนหใน สานแห สวง : พอประเสรฐ มหามาตย

กลมท 5 ประวตบานเหลาลง(สอบถามหลายคน)

Page 98: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

97

รายชอผรวมกจกรรม

ลาดบท ชอ – สกล กลมท ลายมอชอ

1 นางสาววชดา ตอนสนเทยะ 1

2 นางสาวสพตรา มหามาตย 3 นายวนเฉลม ตอนสนเทยะ 4 เดกหญงกาญจนา ศรเวช

2

5 เดกหญงพลอยไพลน โพธพล 6 เดกหญงแกวตา มมานะ 7 เดกหญงปวณา ทองชานาญ 8 นางศศนา กลรกษา

3

9 เดกหญงพรนภา นนทฤทธ

10 เดกหญงลลนา สมบรณพนธ 11 นางจฑารตน บตรราช 12 นางบญสม นนทฤทธ 13 นายพชร กลสดา

4

14 นางสาวคณาภรณ ธรรมทชอบ 15 นายอรรณพ ปนคา 16 เดกชายประวทย ธรรมทชอบ 17 เดกหญงมนญชยา ซาชโย

5

18 เดกชายชยธร ซาชโย 19 เดกชายปฏภาณ ชาญสมร 20 เดกหญงกสมา ใจอารย

Page 99: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

98

ปราชญชาวบาน

หลกสตรยววจย”สงแวดลอมชมชน”

ชางไม พอสาเนยง ซาชโย

สรภญญะ แมทองจนทร แกวเสนหใน

สานแห สวง พอประเสรฐ มหามาตย

ศนยตมโฮมลกหลาน บานเหลาลง “แหลงเรยนรตามอธยาศยของคนหลายวย”

โครงการนารองการจดการศกษาแบบมสวนรวมขององคกรในชมชนเพอสขภาวะคนไทย

โดยศนยโฮมลกหลาน บานเหลาลง รวมกบมหาวทยาลยธรกจบณฑตย สสส.

เลมท 4

Page 100: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

99

พอสาเนยง ซาชโย

ปราชญชาวบาน (ชางไม )

ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน

พอสาเนยง ซาชโย เกดและโตในครอบครวชาวบานเหลาลง หมบานเหลาลงเปนหมบาน

เลกๆ

ทตงอยใน ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด อาชพหลกภายในหมบานคอการทานา

พอสาเนยง ซาชโย เปนบคคลหนงทมอาชพทานาและอาชพเสรมคอการเปนชางไมทมความ

ชานาญ

เปนภมปญญาทสบทอดตอกนมาอยางยาวนาน

พอสาเนยง ซาชโย เกด พ.ศ.2495 ปจจบนอาย 59 ป อยบานเลขท 9 หม 4 ตาบลบานด

อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด จบการศกษาทโรงเรยนวดปจจมบานด ในระดบประถมศกษา

ปท 4 เมอจบการศกษาออกมากไดประกอบอาชพทานาชวยบดา อายประมาณ 20 ป บดาและ

บรรพบรษไดถายทอดความรในการเปนชางไมใหแกพอสาเนยงเรอยมาและไดฝกประสบการณ

ลองผดลองถกจนเกดผลสาเรจและเปนชางไมอยางชานาญการถง 30 ปจนถงปจจบน

ปจจบน พอสาเนยง ไดรบงานการเปนชางไมคอการรบเหมากอสรางบานทเปนบานไม

เนองจากประสบการณทไดสงสมมาอยางยาวนานทาใหฝมอพฒนาไปไกลแมจะจบการศกษาเพยง

ป. 4 เทานนเองการรบกอสรางบานนนจะรบเฉพาะในหมบานและตาบลใกลเคยงหรอสถานทท

เดนทางไดสะดวก นอกจากการเปนชางไมแลวนน พอสาเนยง ไดพฒนาตนเองเรยนรการทางานท

เกยวกบงานปนอกดวยและสามารถทางานปนและการปกระเบองไดอยางละเอยดและสวยงาม จน

ไดรบความนยมใหสรางบานในละแวกนนอยบอยๆไมขาดสาย และสงหนงทขาดไมไดคอความม

นาใจเนองจากในการสรางบานแตละครงนนไมไดคาตอบแทนทเปนตวเงนเสมอไปเพราะใน

Page 101: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

100

บางครง พอสาเนยง กไปชวยสรางบานโดยทไมไดคาแรงแตเปนการเลยงขาวทชาวบานเรยกกน

วาลงแขกเปนการลงแขกกนสรางบานทชาวอสานมใหกนอยางทวมทน

ดงนน พอสาเนยง จงเปนบคคลหนงทมความสาคญและเปนทรจกกนดไมวาจะเปนฝมอใน

การเปนชางไม การสรางบาน และความมนาใจ จงเปนปราชญชาวบานทมความสาคญ นาชนชม

และนานบถอภายในหมบานเปนอยางมาก การทมการศกษาทสงหากไมกระตอรอรนในการสรรหา

สงใหมไมขยนทางานกไมทาใหเกดประโยชนกบตวเอง

องคความร

พอสาเนยง ซาชโย มความสามารถในการเปนชางไมทชานาญการ ซงจบการศกษาเพยง

ชนประถมศกษาปท 4 เทานน จากทไดสงสมประสบการณมายาวนานและความรทไดจากบรรพ

บรษถายทอดใหนน พอสาเนยงกสามารถสรางบานไมไดอยางมาตรฐานและสมบรณแขงแรงอยาง

สถาปนก

ทเรยนจบชนสงๆเชนเดยวกน

วสด เครองมอ อปกรณ ( ชางไม )

กบไสไม (อดต ) เปนเครองมอขดผวไมใหเรยบเนยนและไดรปทรงตามตองการ

เมออดตนนการทาไมจะใชกบไสไมซงมหลายชนดดวยกนแตจะแตกตางกบปจจบนมาก

เพราะตองใชกาลงแขนเปนอยางมากงานกเสรจชา กบไสไมมดงน

- กบคว ใชแตงวงกรอบประตตดกบลกฟก

- กบโคง ใชปรบใหมความโคงเฉพาะดานในเทานน

- กบทวาย ใชแตงไมเปนรปโคง

- กบนาง ใชไสไมใหเรยบตรงทขรขระ

- กบบรรทด ใชปรบผวไมเรยบตรงไดระดบเดยวกน

- กบบงใบ ใชแตงขอบพน ฝาเพดาน

- กบบว ใชไสปรบไมใหเปนรปตางๆได

- กบราง ใชไสทารางตามวงกรอบประต กรอบหนาตาง

ขนตอนการสรางบานไม

Page 102: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

101

1.ตอกวางเสา คานคอดน และตงเสาชนลาง

2.ทาคานชนบน และเสาสาหรบรบหลงคาชน 2

3.มงหลงคา ตดตงวงกบ ใสฝาเพดาน

4.ปพนวสดดวยไม ตดตงประต ตดตงหนาตาง

5.ทาสบาน เกบรายละเอยดสวนทเหลอใหเรยบรอย

ปจจบนนเครองมอทใชไดเปลยนแปลงไปตามยกตตามสมยไดพฒนาเครองมอมา

เปน กบไสไมไฟฟา สามารถใชงานไดสะดวกสบาย รวดเรว กวาสมยกอนอยางมาก

ประเภทบานทสราง

1.บานไม 2 ชน

2.บานปน

ระยะเวลาในการทางานไม

การสรางบานไม

- แบบยกพน 1 ชน ใชเวลาในการดาเนนงานประมาณ 1 เดอน

- แบบพรอมอย ใชเวลาในการดาเนนงานประมาณ 2 – 3 อาทตย

คาแรงในการทางาน

- ในอดตนนเรมตนทหลงละ 4,000-5,000 บาท

- ปจจบนกวาง 7 เมตร ยาว 8 เมตร เรมหลงละ 100,000 บาท เนองจาก

คาครองชพสงขน ณ ปจจบน

การถายทอดความร

พอสาเนยง ซาชโย ไดถายทอดความรใหไดเฉพาะคนงานทตดตามไปทางานดวยเทานน เนองจากปจจบนเยาวชนมโอกาสไดศกษาเลาเรยนในระดบชนสงจงไมคอยมคนสนใจการใชแรงงานมากนก

Page 103: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

102

วธการถายทอด

- การถายทอดคอจะคอยๆสอนไปทละขนตอน

- การสอนวธการไสไม การสอนการใชเครองมอทกชนด

- แนะนาการใชเครองมอดวยการอธบายและการสาธตใหปฏบตตาม

ภาพกจกรรม เครองมอ วสดอปกรณ

คอน ใชสาหรบตอกตะป

พลวเลก ใชสาหรบตกปนเพอนาไปฉาบ

Page 104: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

103

ไมฉาก ใชทดสอบผวของหนาไม

สว ใชสาหรบเจาะ เซาะ บากไม

เลอย ใชตดไม

Page 105: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

104

ตลบเมตร ใชสาหรบวดความยาวตางๆ

เครองเจยร ใชเจยรเหลกและไม

Page 106: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

105

เลอยมอ ใชสาหรบตดเหลก

พลว ใชสาหรบตกทราย หน ปนทผสม

บงก ใชสาหรบโกยดน หน เปนตน

ถง ใชสาหรบใสปนทผสมแลว

Page 107: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

106

กบไฟฟา ใหสาหรบไสไมใหเรยบ

เลอยลนดา ใชสาหรบเลอยตดไม

การผสมปน มทราย ปน หน และนา

Page 108: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

107

คลกเคลาใหเขากน

การเทคาน

Page 109: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

108

ทาแบบทจะเทคาน

เทปนทผสมใหเตมตามขนาดมาตรฐาน

Page 110: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

109

แมทองจนทร แกวเสนหใน

นกปราชญชาวบาน ( การรองสรภญญะ )

ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน

แมทองจนทร แกวเสนหใน จากบานเหลาลง อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด เกดและ

เตบโตในครอบครวชาวบานเหลาลง หมบานเหลาลงเปนหมบานเลกๆทมากดวยภมปญญา

ทองถนของชนรนกอน ชาวบานมอาชพหลกคอการทานา แมทองจนทร แกวเสนหใน เปนอก

บคคลหนงทมความสามารถ มอาชพกลกคอการทานาและความสามารถทเกดจากความชอบคอ

การรองสรภญญะดวยนาเสยงทไพเราะประจาหมบาน ทเรยกวาภมปญญาชาวบานทสบทอดกน

มาอยางยาวนาน

แมทองจนทร แกวเสนหใน เกดเมอวนท 19 พฤษภาคม 2488 ปจจบนอาย 66 ป จบ

การศกษาทโรงเรยนวดปจจมบานด ในระดบชนประถมศกษาปท 4 เมอจบการศกษาชวตกหนมา

เปนชาวนาปลกขาวชวยครอบครว และทสาคญ แมทองจนทร มพรสวรรคในการรองสรภญญะได

ไพเราะภายในหมบานจงไดเปนตวแทนในการไปแขงขนรองสรภญญะอยเสมอ สมยกอน แมทอง

จนทร ไดไปแขงขนรองสรภญญะทวดบานหนองอาราม และเมอมงานบญกจะเปนตวแทนอทศตน

ไปรองสรภญญะเพอเปนสสน เกดความไพเราะสนกสนาน ภายในงานบญ จากนนมา แมทอง

จนทร จงมความชานาญในการรองสรภญญะเพราะไดออกงานรองสรภญญะอยบอยๆ ถอเปนการ

อนรกษการรองสรภญญะพนบานอสานมานานถง 40 ป

ปจจบนน แมทองจนทร กยงยดถอการทานาเปนหลกการรองสรภญญะนนกไปตามงาน

ประเพณพนบานททางตาบลจดขนเทานน ไปแขงขนเพอความสนกสนานมรางวลเลกๆนอยๆตอบ

แทนเพอเปนกาลงใจในการอนรกษสงดงาม สดทายแมทองจนทรกกลาววาจะอนรกษและรอง

สรภญญะไปเรอยๆเพอทจะใหชนรนหลงไดเรยนรสบทอดตอกนไปไมมทสนสด

Page 111: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

110

องคความร

แมทองจนทร แกวเสนหใน มความชานาญในดานการรอง ทานอง สรภญญะเปนอยางด

และยงมนาเสยงทไพเราะกองเสนาะห บทกลอนทรองเปนประจามอยหลายบทกลอนซงแตละ

บทกลอนจะแตกตางกน มบทกลอนเกยวกบละครเรองสน บทกลอมลก ธรรมะ และบทกลอน

ตางๆ

ชอบทรองสรภญญะ

1.บชาดอกไม 2.พระเวช 3.มชทร 4.พมพา 5.แผนดนทาแผนดนทอง ฯลฯ

บทรองสรภญญะ

บชาดอกไม

มาลาดวงดอกไม (ซา) มาตงไวเพอบชา

ขอบชาคณพระพทธ (ซา) ผไดตรสรมา

ขอบชาคณพระธรรม (ซา) ผชกนาและพราสอน

ขอบชาคณพระสงฆ (ซา) ผดารงพระวนย

มาลาดวงดอกไม (ซา) มาตงไวเพอบชา

ขอบชาคณพระพทธ

ขอบชาคณพระธรรม

Page 112: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

111

แผนดนธรรม

ผใหญเปนผนา แผนดนธรรมจงวไล

สราหรอเมรย ควรใหเลกทกทกคน

สบฝนสบกญชา ใหเลกสาอยาไปสน

ชวตจะมดมน อยากงวลการพนน

เลนโบกหรอไฮโล เฮโรอนอยากนมน

เปนโจรกเหมอนกน ยงสาคญกรรมสนอง

ตายไปจะเปนทกข อบายมกทกขเปนกอง

หวใจกปดปอง ยงเศราหมองทกเชาเยน

ทาชวยอมไดชว พานาตวมกรรมเวร

ทาดชอเสยงเดน ชอเสยงเปนสรมงคล

ทาตนเปนคนด มศลธรรมนาพาตน

จตใจไดฝกฝน เหมยนหนทางไดลาดยาง

ทางดกเจรญ เมอเราเดนไปตามทาง

จงมองไปจดกลาง หนทางดไมมภย

คนเรากเหมอนกน ตวสาคญอยทใจ

จะอยหรอจะไป ชาหรอไวใจนนเอา

Page 113: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

112

แผนดนทอง

แผนดนธรรมกเรองรอง แผนดนทองกงดงาม

รวงขาวเหลองอราม ทงนางามตามทองนา

ทรพยในดนกจะงาม สนในนาจะมปลา

พชไรกงามตา ขาวในนาเขยวขจ

ปปลามมากมาย พากนขายราคาด

สมบรณพนทว บใหมอนาทร

ชวตจะเรองรอง แผนดนทองตองแนนอน

เจรญสถาพร นรนดรตลอดกาล

ทางานตองขยน ทกทกวนไมเกยจงาน

รายไดเหลอประมาณ ประสบการณใหมากมาย

ทาไรและไถนา หาสนคามาคาขาย

มเงนแสนกสบาย ไมอดตายดอกทานเอย

ทกคนใหตนตว อยาเมามวหรอนงเฉย

ทกคนอยาเฉย อยาละเลยใหรบทา

เวลากผานไป อายนบมนมาตาม

ความตายมนมานา ใหทาความดเดอ

Page 114: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

113

กลอนมทร

บดนจะไดกลาวเปนเรองราวนางมทร

เปนชกบพระเวช อยในเขตอารญวา

พรอมดวยสองบตราไกลพาราเมองสพ

ทกวนนางมทรเดนขรเปนประจา

ชวยหาเอาหวมน ผลไมมาใสเพล

จาเปนตองสงลา สองบตราผองอาลย

ลกแกวสองกลอยใจ อยาหนไกลพระบดา

พรอมทงสงลกแลวนาง ขอกจาไกล

รบดวนเขาในไพร หาผลไมทงพาลา นางเคยหาไดงายดาย

วนนหายสญสน ทงพระอนทรใหสงหรณ

ขาม ปอม หมสมมอ ไมเหลอหลอในพงไพร

มทรเพยรเอาได ผลผลา พอกระเชา

หวลถงลกออนนอย เจาจะรอทาแมมา

พอเมอสายณต พาย สรยา จะลบเหลยม

สกณาบนแซวๆ รองแจวๆ ในกลางไพร

มทรศรกนยาหามกระตา กลบอาสม

เสอลายกลายมากลา เทวดาแลงรางมา

มทร ขอออนวอน ชรกรลงกราบไหว

ชางมลางเหตราย มาคาหนทางไป

พอนางพญาทยกลบจากปาหาหวมน

Page 115: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

114

มาถงอาศรมบทเกดรนทดในหวใจ

แตกอนพระนางไทกลบจากไรลกวงตอน

วนนมดออนซอนสองบงอรไมเหนมา

ชาลกบกณหาสองบตราแมมาแลว

ทกวนเหนหนาลกสองมาลาหลาของแม

วนนไปไหนแทลกแมเอยไปใหนหนอ

รองไหทงกหา สองบตราทงอาลย

กญหาแมนเอยกบชาลแมนเอย

Page 116: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

115

กลอนพมพา

ฟงเถดฟงเรองราว จะไดกลาวเปนเรองราว

กาลนนนางพมพา สงไสยาแลวตนฟน

ไมเหนพดสะดา พอราหลลกแมเอย

ราหลเอยพอของเจา ไมเหนแลวลกแกวตา

พมพาอกกระสน หวใจนนเกดหวนไหว

หนไปไมรเหต ไมสมเพสแกลกเมย

ราหลนนเหลอใจ ทงรองไหแลหนทาง

ทงฉนไหเปนฮาง อยโดดเดยวเปรยว

เอกา

อกเอยสททตถะ ทงพมพามาหลายท

ครงเปนนางมทร บวชเปนชอยในธรรม

ทานลกและทานเมย ใหแกพราหมนาสงสาร

โอนสตทตถะ จากพมพาไมหวงใย

ปลอยฉนไวกบราหล บาเพญบญไมหวงใย

กาเอยวดถะวน กรรมพะจนพมพาเอย

Page 117: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

116

อสานเขยว 1

สมเดจภมพล หวงปวงชนถนอสาน

อดอยากแสนกนดาร พระองคทานทรงเมตตา

ทานคดอยในใจ ตงใจไวจะพฒนา

บดนไดเวลา จะตงหนาทาเสยท

ตอไปอสานม ใหอยดและกนด

อสานจะสข เปนทวใหคนลอ

สงใหรฐบาล พรอมทหารเรมลงมอ

เอกชนคนนบถอ ไดลงชอรวมนาใจ

อสานบหนาเหยว บ ซดเชยวดอกตอไป

อสานทนสมย ศวไลไดเจรญ

นาโขงและนามล บรบรณบขาดเขน

นาชหลายเหลอเกน ไหลจนเพลนนาใจนอง

Page 118: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

117

อสานเขยว 2

อสานเขยวทสอง รฐบาลตองหามา

ปลกไมยางพารา หรอเลยงปลาอยาง

ถาวร

อาชพใหแนนอน ไมตองจรไปเมองกรง

อสานบานเราเดน ไมจาเปนจากปาลง

รฐบาลจะปรบปรง อสานรงทวดนแดน

ขดบอเจาะบาดาล ทวอสานบขาดแคลน

โครงการมแบบแปลน ทาตามแผนพระราชา

ปลกหมอนเลยงไหม สายใจไทยประทานมา

ผาซนผนแพรวา เปนราคาผาไหมไทย

เผยแพรศลปะ วฒนาพาสขใจ

ชอเสยงกเกรกไกล หมอนขดไทยชอเสยงดง

สงออกนอกประเทศ ไปถงเขตเมองฝรง

มาเลและปนง ไดสงซอจากไทยเรา

ญปนสงคโปร ซอไปโซวมไซเบา

สนคาซอจากเรา เขาไดเหมาเอาหมดเลย

Page 119: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

118

บทกลอมลก

ออ ออ ออ ออ

นอนสาหลา หลบตาแมสกลอม

นอนออมลอม ในผาอยาตง

แมไปไฮ สจไกมาหา

แมไปนา สจปลามาปอน

แมเลยงมอน อยเหลาสวนมอน

ออ ออ ออ ออ

นอนสาหลา หลบตาจอย จอย

เพนมาขายกลวย แมสซอใหกน

เพนมาขายดน แมสซอใหเลน

มาขายตาเวน แมสซอใหเบง

มาขายกมเกง สซอใหหว

ออ ออ ออ ออ

นอนสาหลา หลบตาแมสกลอม

เจาบนอน บใหกนกลวย

แมเฮาไปหวย ไปสอนปลาซว

เกบผกตว มาใสแกงเหด

ไปใสเบด เอาปลาคอใหญ

มาแกงให ลกหลาแมกน

เจาบนอน แมวโพงสจกตา

Page 120: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

119

เจานอนซา แมวโพงสจกหา

เจานอนคา แมวโพงสจกกน

ออ ออ ออ ออ

การรองสรภญญะ

ในอดตนนการรองสรภญญะ ทานอง การรองจะเปนเสยงสง ชา ลากเสยงยาว จะเปนเสยง คารอง ทานองทมความไพเราะมาก แตการรองในปจจบนนการรองไดเปลยนแปลงไปตามยกตตามสมยจะมการรองทแตกตางคอเสยงไมลากยาวเหมอนเมอกอน เสยงไมสง รองเรวกวาสมยกอน เนองจากเยาวชนทกวนนเกยจครานกนรบรองรบเสรจ ดงนนแมทองจนทร จงแนะนาวาอยากใหลกหลานในปจจบนนใหรองสรภญญะในทานองดงเดมเมอครงกอนใหมากทสดเพอเปนการอนรกษไดอยางคงเดม

การศกษาตามอธยาศย ถายทอดความรใหกบผทสนใจในโอกาสตางๆ แมทองจนทร แกวเสนหใน มเอกสารท

นาสนใจเพอเผยแพรสงทเปนศลปกรรมพนบานคอการรองสรภญญะใหเกดประโยชนและเปนสง

แพรหลายใหคนทงโลกไดรบรสงทดงามของประเทศไทย

วธการถายทอด

- การแนะนาใหรจกบทกลอนตางๆ - บอกแนะนาการรอง เสยง และทานองใหกบเยาวชน - สาธตการรองสรภญญะใหไดฟง และลลาทาทาง - คอยแนะนาเปนพเลยง คอยสอนอยางเขาใจทวงทานองตางๆ

Page 121: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

120

พอประเสรฐ มหามาตย

ปราชญชาวบาน ( การจกสาน )

ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน

พอประเสรฐ มหามาตย เกดวนอาทตย ท 8 เดอน เมษายน พ.ศ. 2487 ทบานเหลาลง

บานเลขท 12 หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด จบจากโรงเรยนบานด ใน

ระดบชนประถมศกษาปท 4 มบตรรวมสมรส กบ นางปน มหามาตย ทงหมด 4คน บตรหญง 2

คน คอ นางหวน กบ นางออด มหามาตย และบตรชาย 2 คน คอ นายสบน กบ นายสบน มหา

มาตย ชาวบานมอาชพหลกคอการทานาและมอาชพเสรมคอการทาเครองจกรสานซงเปนภม

ปญญาชาวบานทสบทอดกนมาตงแตบรรพบรษ พอประเสรฐ มหามาตย เรมสานแห สวง ตงแต

ยงเดก โดยเรยนรมาจาก รนป รนยา

การทาเครองมอจกรสานแบบโบราณ เปนภมปญญาทมคณคา คอ วชาจกสานททาดวย

มอทกขนตอน โดยการใชดายสานในการทาแหสวงสานแบบเกยวเกาสอด

จากป 2535 – ปจจบน พอประเสรฐ มหามาตย เรมทาอาชพจกรสานเปนอาชพหลก

นอกจากการทานา พอประเสรฐ ยงชวยถายทอดความรใหกบลกหลานทกคนทสนใจในงานจกร

สาน เพออนรกษสบทอดความรของบรรพบรษไมใหเลอนหายไป

องคความร

พอประเสรฐ มหามาตย มความสามารถในการจกรสานทชานาญการ ซงจบการศกษา

จากโรงเรยนบานด เพยงแคชนประถมศกษาปท 4 เทานน จากทไดสงสมประสบการณมายาวนาน

Page 122: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

121

และความรทไดจากบรรพบรษ โดยเรมทาเครองจกรสานเปนอาชพอกอาชพหนงนอกจากการทา

นาเมออาย 48 ป

สมยกอนจะใชดายเมองในการสานแห ปจจบนมการพฒนามาเปนการใชเชอกเอน (คลาย

เชอกเอนทใชสาหรบตกเบด) ความแตกตางระหวางแหเอนและแหดายเมอง กคอการดแลแหดาย

เมองจะดแลยาก เพราะเมอใชงานแลวตองนามาผงใหแหงกอนจงเกบได

ขนาดแห จะมตงแต 5 ศอก 6 ศอก และขาดใหญสด 7 ศอก

อปกรณการสานแห

- กม (ซน)

- ปาน

- เชอก

- ดาย

กม คอไมไผเหลาใหแบนหนาประมาณ 3-4 มลลเมตร กวาง 1 นว ยาว 8 นว หวแหลม

มน ประมาณ 1 ใน 3 สวนของความยาว เจาะทะลยาวตามสวนหนงในสามทเดอยตรงกลาง

สวนทายใชมดควงใหเปนตวย

ปาน เหลาไมไผใหแบนคลายไมบรรทดยาว 5-6 หนาประมาณ 2-3 มลลเมตร ความกวาง

ขนอยกบตาของแหทตองการ

วธสาน

เอาดายในลอนสขาวมาทาเปนจอม คอจดเรมตนในการสาน ลกษณะการทาจอมมบวงไวสาหรบหอยแขวนระหวางสาน เมอสานใหมความยาวประมาณ 3 เมตร แลวทาแหงสาหรบลกเพลาปลอยตาลงอกประมาณ 50 เซนตเมตร แลวคอยเอาโซหรอลกตะกวหรอลกแหมาสานตอจากดายเปนเสรจ

วธการยอม

เอาเปลอกไม มาตมเคยวใหแดง พอนารอนแดงไดท ยกลงปลอยใหอนพอประมาณใหเอาแหลงแชประมาณ 2-3 ชวโมง จงนาออกตากแดดใหแหง จากนนนาไปแชนาโคลนประมาณ 2-3 ชวโมง

การถายทอดความร พอประเสรฐ มหามาตย ไดถายทอดความรใหลกหลานและผทสนใจทวไป เนองจาก

ปจจบนเยาวชนมโอกาสไดศกษาเลาเรยนในระดบชนสงจงไมคอยมคนสนใจการจกรสานมากนก

Page 123: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

122

วธการถายทอด

- การถายทอดคอจะคอยๆสอนไปทละขนตอน

- การสอนวธการสาน การสอนการใชดายหรอเอนทจะนามาสาน

- แนะนาการสานดวยการอธบายและการสาธตใหปฏบตตาม

การศกษาตามอธยาศย

ถายทอดความรใหกบผทสนใจในโอกาสตางๆเพอสบทอดงานจกรสานใหเกดประโยชนและ

เปนสงแพรหลายใหคนทงโลกไดรบรสงทดงามของประเทศไทย

รปภาพอปกรณ และแห

กม ภาษาอสานเรยก ซน

Page 124: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

123

ปาน

การเกบแห

จอมแห

Page 125: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

124

ลกแหเปนลกโซ ลางเปนเพลา

อปกรณการสานแห ลกแหเปนโซ

อปสรรคในการทางาน

เนองจากการเดนทางไปสมภาษณนน บคคลทจะสมภาษณไมคอยมเวลาวางมาก

นก และไมคอยอยบาน เพราะตองออกไปทงนาทานา เลยงไก หม ตามวถชวต

ชาวนา

การถายทอดภาษาซงเปนภาษาพนบาน สมยกอนบาง ลาบากแกการเจาใจใน

ศพท

บางคา

ไมสามารถเกบขอมลไดอยางสมบรณ เนองจากการถายขอมลเปนไปดวยความ

ลาบาก เพราะตวผถายทอดความรอธบายขอมลไดอยางไมเปนทางการ

Page 126: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

125

ภาคผนวก

คาศพททองถน

ดานสรภญญะ

เสยงหอง หมายถง เสยงสง การรองใหเสยงสง

ดานการสานแห

ตกแห หมายถง ทอดแห

หมากเกลอ หมายถง ตนมะเกลอ ทนาไปยอมสได

Page 127: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

126

แบบเกบขอมลปราชญชาวบาน

21. ชอ-สกล……………………………………………………………………………………..อาย....................ป

22. ความสามารถ ความถนด (ภมปญญา).............................................................................. 23. ทอย....บานเลขท.............หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด 24. ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน

...................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 128: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

127

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 25. องคความร

.......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 129: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

128

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 130: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

129

26. การถายทอดความร............................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

26.1. การศกษาในระบบ………………………………………………………………………………………....................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

26.2. การศกษานอกระบบ……………………………………………………………………………………………………..

Page 131: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

130

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

26.3. การศกษาตามอธยาศย………………………………………………………………………………………………....

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 27. วธการ

ถายทอด…………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 132: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

131

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 28. ขอมลอน ๆ

....................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 133: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

132

หมายเหต : ในการเกบขอมล... ถากระดาษไมพอใหใชใบแนบ ...ใหมภาพถายงานททา และกระบวนการของ

การถายทอดองคความร...

รายชอปราชญชาวบาน ทศกษา

กลมท 1 หมอยา : นายสทศน มหาหงษ หมอสตรขวญ : พอโพธ วเศษการ หมอแคน : พอสวาง หวานอารมณ

กลมท 2 จกสาน : พอสม ซาชโย งานไม : พอพฒนชย ธรรมทชอบ ทอผา พาขวญ : แมสมาล ธรรมทชอบ

กลมท 3 สวสดการชมชน : พอช อทมพร เครองหนง : นายแซนฉตร ศรแกว หมอนามน : พอจนทร ศรแกว

กลมท 4 ชางไม : พอสาเนยง ซาชโย สรภญญะ : แมทองจนทร แกวเสนหใน สานแห สวง : พอประเสรฐ มหามาตย

กลมท 5 ประวตบานเหลาลง(สอบถามหลายคน)

Page 134: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

133

รายชอผรวมกจกรรม

ลาดบท ชอ – สกล กลมท ลายมอชอ

1 นางสาววชดา ตอนสนเทยะ 1

2 นางสาวสพตรา มหามาตย 3 นายวนเฉลม ตอนสนเทยะ 4 เดกหญงกาญจนา ศรเวช

2

5 เดกหญงพลอยไพลน โพธพล 6 เดกหญงแกวตา มมานะ 7 เดกหญงปวณา ทองชานาญ 8 นางศศนา กลรกษา

3

9 เดกหญงพรนภา นนทฤทธ

10 เดกหญงลลนา สมบรณพนธ 11 นางจฑารตน บตรราช 12 นางบญสม นนทฤทธ 13 นายพชร กลสดา

4

14 นางสาวคณาภรณ ธรรมทชอบ 15 นายอรรณพ ปนคา 16 เดกชายประวทย ธรรมทชอบ 17 เดกหญงมนญชยา ซาชโย

5

18 เดกชายชยธร ซาชโย 19 เดกชายปฏภาณ ชาญสมร 20 เดกหญงกสมา ใจอารย

Page 135: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

134

หลกสตรยววจย “สงแวดลอมชมชน”

ประวตบานเหลาลง หม 4 ตาบลด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด

ศนยตมโฮมลกหลาน บานเหลาลง “แหลงเรยนรตามอธยาศยของคนหลายวย”

โครงการนารองการจดการศกษาแบบมสวนรวมขององคกรในชมชนเพอสขภาวะคนไทย

โดยศนยโฮมลกหลาน บานเหลาลง รวมกบมหาวทยาลยธรกจบณฑตย สสส.

เลมท 5

Page 136: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

135

1. อดต

1.1 ประวตการตงหมบานและวด

รปท 1 แสดงปายหมบานเหลาลง

ชาวบานจากบานหนองฮ(บานหนองอาราม หม 3 ในปจจบน) โดยการนาของ

แมใหญดา มหามาตย, แมใหญมอ นวาสวงศ, แมใหญสอน นวาสวงค และแมใหญภา นวาส

วงศ ไดนาพาชาวบานมาตงถนฐาน ณ บานเหลาลงในปจจบน(ประมาณกอนป พ.ศ. 2485) ม

บานเรอนในตอนนน 12 หลงคาเรอน โดยบานเหลาลงเดมเปนปาและมหนองนาเลกๆอย มคน

เลาวา(อนสรณงานพระราชทานเพลงศพ พระครศรวรรณาภรณ. 2549) แตกอนเปนปาซงเปนท

อยอาศยของลงปาเปนจานวนมาก ชาวบานทผานปาแถวนน ลงจะแยงอาหารจากชาวบานไปกน

เมอเวลาผานไปความเจรญเรมเขามา ลงปาเหลานนกลดหายไปจากปา เมอชาวบานเขามาตงถน

ฐานจงตงชอวา หมบานเหลาลง อกกระแสหนงเลาวา (นายจนทร ศรแกว อาย 76 ป) บรเวณท

ใกลทตงหมบานมหนองนาเลกอย และมตนไมชนดหนงมผลคลายหของลง จงเรยกวา ตนหลง

และเรยกหนองนาวา หนองหลง จนเพยนมาเปนเหลาลง และเปนทมาของชอ หมบานเหลาลง

เมอ พ.ศ. 2504 บานเหลาลงไดยายเขตการปกครองจากตาบลขเหลกมาเปนตาบลด และได

เปลยนจาก บานเหลาลง หม 11 ตาบลขเหลก อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด เปน บานเหลา

ลง หม 4 ตาบลด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด

วดประจาหมบานเหลาลง ชอวาวดประชาสนต ไดกอตงขนเมอวนท 18

พฤษภาคม

Page 137: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

136

2518 โดยออกมาจากวดบงหนองอาราม โดยการนาของพระจนทร วรทนโน สาเหตทแยก

เนองมาจากสมยกอนทบานเหลาลงแยกออกจาก บานหนองอาราม แตไมมวดประจาหมบาน ตอง

ไปทาบญทวดบงหนองอารามซงไมสะดวกในการเดนทางไปทาบญ จงกอตงวดขนในเวลาตอมา

รกษาการแทนเจาอาวาสรปปจจบน คอ พระประพนธ มทจตโต

รปท 2 แสดงวดประชาสนต หมบานเหลาลง

1.2 การปกครอง

บานเหลาลงมผใหญบานปกครองมาจานวน 9 คน ไดแก

1. ผใหญพา นสยเสรม 2. ผใหญมงคล มหามาตย 3. ผใหญบญ อทมพร 4. ผใหญชวย ชยมสข 5. ผใหญประเสรฐ มหามาตย 6. ผใหญไทย แสนบญ 7. ผใหญทองเลอน ชยมสข 8. ผใหญแกนจนทร ศรสนอง 9. ผใหญพฒนชย ธรรมทชอบ

Page 138: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

137

1.3 อาชพ

ในอดต ชาวบานเหลาลงประกอบอาชพทานาเพยงอยางเดยว เพราะไมมแหลงนา

โดยการปลกขาวไร โดยจะทาแตพอกน ไมรจกทาอาชพอน และทาไรฝาย จะทอผาฝายนงหมเปน

เสอผาใชเอง และทาสวนหมอน เลยงไหม ทอผาไหมไวใส และเลยงสตว วว ควาย ไวใชงาน รจก

การจกสาน เพอทาของไวใช เชน ตระกรา กระบง เปนตน

1.4 ทรพยากรธรรมชาต อดตมความอดมสมบรณมาก ทศตะวนตกและทศตะวนออกของหมบาน จะเตม

ไปดวยปา มผกธรรมชาตใหเกบมารบประทาน เชน ผกกระถน ผคนรจก ปลกพรก ปลกพชผก

สวนครว ไวกนเองในบรเวณบานของตนเอง เหดกมใหเกบเยอะ จะไมมการเกบเหดตอนกลางคน

เหมอนปจจบน(ไตเหด) ทาใหมเหดเกดขนเยอะ คนจะเกบของปาแตพอกน จะไมเกบจนหมด จง

ทาใหมของปากนไดตลอดป

รปท 3 แสดงบรเวณปาดงหนองหางทคนจากหมบานเหลาลง

นยมไปเกบของปามามาใชประกอบอาหาร

Page 139: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

138

2. ปจจบน

2.1 สภาพทวไป

หมบานเหลาลงในปจจบน มประชากรจานวน 95 ครอบครว จานวน 487 คน

(รวมกบบานดอนมวย ทแยกตวออกไปตงหางจากตวหมบานประมาณ 500 เมตร) แบงเปนชาย

258 คน หญง 259 คน สภาพบานเรอน มทงการสรางบานแบบสมยใหม ใชปนซเมนต และบาน

ไม ใตถนสง หรอใชสงกะสทาฝาบาน หรอบานครงตกครงไม ตามฐานะของเจาของบาน

รปท 4 แสดงบานแบบครงตกครงไม รปท 5 แสดงบานใตถนสงใช

สงกะสทาฝาบาน

2.2 อาชพ

ในยคกลาง ( พ.ศ. 2500 – 2540 ) ชาวบานเหลาลงนยมสงบตรหลานไปประกอบ

อาชพในกรงเทพฯ เมอจบการศกษาในระดบ ม.ตน หรอ ระดบประถมศกษาปท 6 (เพราะม

โรงเรยนใกลหมบานระดบมธยมเปดสอน จาก ม.1-ม.3 คอ โรงเรยนขเหลกพทยาคม และโรงเรยน

บานด เปดสอน ป.1-ป.6) จงทาใหหมบานเหลอเฉพาะคนสงอายและเดก แตในระยะ พ.ศ. 2541 –

ปจจบน คนทเคยไปทางานทกรงเทพกลบมาทหมบาน เพราะตกงาน หรอบางคนกมปญหา

สขภาพ จงทาใหชาวบานในหมบานเหลาลงเตมไปดวยผคนทงวยชรา วยผใหญ วยรน และวยเดก

อาชพคนในหมบานปจจบนน มหลายอาชพ ดงน

Page 140: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

139

- ทานา ปลกขาวนาป อาศยนาฝนในการทานา พนธขาวทใชคอ ขาว กข6 ในการ

ทานามทงนาดาและนาหวาน แตนาหวานจะมมากกวานาดา และมการใชเทคโนโลยเขามาชวยใน

การทานา เชน ใชรถไถนาเดนตาม ในฤดเกบเกยวกจะใชรถสขาว การใชแรงงานคนและสตวใน

การทานาจะมนอยลง ปจจบน บคคลทยงคงใชควายไถนา มเพยงครอบครวเดยวคอ ครอบครว

ของนายสม ซาชโย สวนการเกบเกยวใชแรงงานคนกยงคงมอย โดยจะมในลกษณะการวาจาง

เกยวขาว และการลงแขกเกยวขาวกยงคงเหลออยประมาณ 10 ครอบครว(แลกแรงงานกนจนครบ

10 ครอบครว)

- การปลกยาสบ หลงฤดเกบเกยว จากการทบรษทอดมไดเขามาตงโรงงานรบซอ

ยาสบ

ทหมบานหวหนอง เมอ ป พ.ศ. 2525 และไดเขามาสงเสรมใหชาวบานเหลาลงปลกยาสบ จงทาให

ชาวบานมอาชพเสรมหลงฤดเกบเกยว บางครอบครวมรายไดจากการขายยาสบมากกวาขายขาว

- คาขาย ในปจจบนในหมบานมคนยดอาชพคาขาย 4 ครอบครว ไดแก

รานขายของชาอยางเดยว 1 ราน รานขายอาหารประเภทกวยเตยว อาหารตามสงจานวน 1 ราน

รานขายของชาพรอมกบกวยเตยว อาหารตามสง จานวน 2 ราน

- เยบเครองหนง นายเชนฉตร ศรแกว ไปทางานทกรงเทพฯ ในยคทฟองสบ

แตก

ป พ.ศ. 2540 เขาตกงาน จงตองกลบมาอยทบาน ระยะแรกๆเขาประกอบอาชพทานา แตเมอ

เศรษฐกจฟนตว ทาใหบรษทเดมเรยกเขาไปทางานอก แตดวยทตองมลกเลกทตองดแล และ

ตองการอยกบภรรยาทบาน จงทาใหเขารบงานจากบรษทผลตเครองหนง ประเภททากระเปา

สตางค กระเปาสะพายของสภาพสตร มาเยบทบาน โดยมแรงงานจากภรรยาชวย และยงไดจาง

เพอนบานอกหนงคนคอยชวยงาน เนองจากเขาเปนชางฝมอด เยบกระเปาประณตสวยงาม จงทา

ใหมงานเขามาเรอยๆ บางทมงานเยอะจนทาใหมรายไดมากกวาการทานา แตทกวนนเขายงทานา

แตทาเพอบรโภคเทานน รายไดหลกของครอบครวมาจากการเยบเครองหนงสงบรษททกรงเทพ

- รบราชการ ในบางครอบครวทมกาลงสงใหลกไดเรยนสงจนถงระดบปรญญาตร

กม

Page 141: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

140

ลกหลานบางสวนกลบมาสอบบรรจทางานรบราชการทบานตนเอง เชน รบราชการคร หรอมบตร

เขยรบราชการตารวจ

- ไปทางานทตางจงหวด ความนยมทสงบตรหลานไปทางานตางจงหวดใน

ปจจบนกยง

มอย โดยสวนมากจะสงบตรหลานไปศกษาตอยงกรงเทพฯ เมอจบแลวกทางานทนนและสงเงน

ทองมาจนเจอครอบครว จะมครอบครวประมาณ 9-10 ครอบครว ทพอแมตองไปทางานทอน ให

ลกอยบานตามลาพงกบญาต หรอเพอนบาน แลวสงเงนมาใหลกเพอใชจายในการเลาเรยน และ

การบรโภค

2.4 ทรพยากรธรรมชาต

ในปจจบนนปาทมลงอาศยอย และตนหลง ไดหมดไปจากหมบานเหลาลงนาน

แลว ยงคงเหลอพนทปาเพยงเลกนอย พนทปาทยงพอมเหลอจะอยทางทศใตและทศเหนอของ

หมบาน แตกมเจาของจบจองพนทและไดหกรางถางพง ปลกตนยคาลปตสไปเปนบางสวน

2.5 ศนยตมโฮมลกหลานบานเหลาลง

ศนยตมโฮมลกหลานบานเหลาลง ตงอยทบานของพอสม-แมจวน ซาชโย

บานเลขท 2,90 และ 106 หมท 4 บานเหลาลง ตาบลด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด โดย

ศนยแหงน เรมตนดาเนนการในป พ.ศ. 2551 โดยมตนกาเนดจากการท อาจารยมานตย ซาชโย

ไดมโอกาสทางานรวมกบ อาจารยสถตย ศรถาวร ในโครงการเฝาระวงและดแลสภาวการณของ

เดกและเยาวชน ไดมโอกาสทางานรวมกบ ดร. สมบต ฤทธเดช และมโอกาสไดรจกกบโครงการ

บานหลงเรยนของ ดร. สมบต ฤทธเดชและ ดร. ประสพสข ฤทธเดช ไดเหนวาเปนโครงการทดม

ประโยชน ประกอบกบตอนนน อาจารยปารชาต ซาชโย ภรรยาของอาจารยมานตย ซาชโยได

สอนพเศษใหกบเดกๆและลกของตนเองทบานในวนเสารและอาทตย จงไดนาแนวคดบานหลง

เรยนมาประยกตใชในชมชนของตนเอง เปดเปนศนยตม

โฮมลกหลานบานเหลาลงขน ทบานของตนเองซงเปนพนทของคณพอสม ซาชโย ผเปนบดา ทน

สนบสนนครงแรกจาก อาจารยมานตย ซาชโย 3,000 บาท อาจารยสถตย ศรถาวร 4,000 บาท

อาจารยนปดล นพเคราะห 2,000 บาท รวม 9,000 บาท และหลงจากนนจนถงปจจบนกไดรบ

Page 142: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

141

ทนสนบสนนจากผใหญใจด จนสามารถสรางหองเรยน 1 หลง สรางหองนาขนาด 4 หอง และมทน

ใชสาหรบดาเนนกจกรรม ตามอตภาพ

รปท 6 สภาพหองเรยนเรมกอสราง

หลกการดาเนนการ จะจดการเรยนรตามอธยาศยใหกบคนทกคน ตามคาขวญ

“แหลงเรยนรตามอธยาศยของคนหลายวย” โดยเนน 3 เรองหลก คอ 1) ภาษา เพอการเรยนร 2)

ศลปะ เพอขดเกลาจตใจ 3) อาชพ เพอการดารงชวต โดยจะจดใหกบทกคนทกวน สาหรบเดกจะ

จดสอนในวนเสารและอาทตย เวลา 09.00 – 12.00 น. โดยไมคดคาใชจาย วชาทสอนจะเนน

ภาษาองกฤษ และมวชาคณตศาสตร วทยาศาสตร ภาษาไทย แทรกมาเปนบางสปดาห ใน

สปดาหทมการถอดบทเรยนกจะมกจกรรมหลากหลายใหเดกไดสนกกบการเรยนร เชน การทา

กรอบรป ทาพวงกญแจ ทาเทยนหอม ทาเทยนเจล ทาแชมพสระผม ทาครมนวดผม ทานายาลาง

จาน เปนตน นอกจากน กยงมกจกรรมของศนยการศกษานอกโรงเรยนไดมกจกรรมมาใหนกเรยน

ไดเรยนปนเลน

Page 143: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

142

รปท 7 สภาพหองเรยนในปจจบน

รปท 8 หองเรยนบนศาลาทสรางไวกอนตงศนย

ในปจจบน ศนยแหงนไดดาเนนการมาเปนเวลา 3 ปแลว มเดกๆเยาวชน

ผลดเปลยนหมนเวยนมาใชพนท บางสปดาหมากบาง นอยบาง ตามอธยาศย และเนองจากศนย

แหงนเปนพนทคณภาพ จงไดรบคดเลอกจากชาวบานในหมบานเหลาลง และสถานอนามย

ตาบลด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด ใหเปนปอมเบาหวาน(ศนยเบาหวาน) ของหมบาน

เหลาลง โดยจะมเจาหนาทจากสถานอนามยตาบลด อสม. ประจาหมบาน และเจาหนาทจาก

โรงพยาบาลอาจสามารถ มาตรวจรางกายของผปวยเบาหวาน และใหความร คาแนะนาในการ

ปฏบตตนของผปวยโรคเบาหวานในหมบานเหลาลง ทมจานวน 6 ราย

Page 144: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

143

รปท 9 โฉมหนาครและนกเรยนในศนยตมโฮมฯ

รปท 10 ขณะเรยนวทยาศาสตร ไขจมไขลอย

Page 145: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

144

3. อนาคต

3.1) ดานอาชพ

- คนในชมชนเหนวาควรสงเสรมอาชพเกษตรกรรม เพราะชาวบานในหมบานม

ทดน

ทากนทกครวเรอน แตควรแกไขปญหาเรอง นา เพราะยงขาดแคลนนา การเกษตรในหมบานสวน

ใหญยงคงพงนาฝน

- ตองการใหคนในชมชนทาการเกษตรแบบทฤษฎใหม เศรษฐกจพอเพยง ทาทก

อยาง

ดวยตนเอง เชน ปลกพชผกสวนครวกนเอง ทาปยขนใชเอง เปนตน

3.2) ดานทรพยากรธรรมชาต

- ตองการอนรกษสงแวดลอมเอาไวใหไดนานๆ อยากใหคนทเกบของปา ไมเกบ

เอาจนหมด ควรเหลอไวใหไดเกดหรอขยายพนธบาง

3.3) ภมปญญาทองถน

ตองการใหอนรกษภมปญญาทองถนในหมบาน เชน

- การจกสานเครองใชจากไมไผและการสานแห ไดแก นายสม ซาชโย นาย

ประเสรฐ มหามาตย

- การทอผาไหมมดหม ไดแก นางบวผน ศรแกว นางทองจนทร แกวเสนหใน

นางสงวน มหามาตย

- หมอยาพนบาน ไดแก นายสม ซาชโย นายสทศน มหาหงษ

3.4) ศนยตมโฮมลกหลานบานเหลาลง

Page 146: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

145

ทศทางไปขางหนาของศนยตมโฮมลกหลานบานเหลาลง มงทากจกรรม

สรางสรรคสงคม ทกเพศ ทกวย โดยมเปาหมายของการพฒนาทยงยนททกคนสามารถยนอยบน

ขาตวเองได เนนการปองกนปญหามากกวาแกไขเปนประเดนสาคญ โดยยดหลกการพฒนา 3 ขอ

คอ

รกษาสงเดม : สงแวดลอม เสรมสรางสงใหม : สงแวดลอม ใสใจแกปญหา : สงแวดลอม

รปท 11 ศนยตมโฮมลกหลานบานเหลาลง

รปท 12 คณปสอนเดกๆพบนกจากใบมะพราว

Page 147: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

146

เอกสารอางอง

เกลดแกว ทพมาตย. บานด เรองเลาจากเจาบาน. มหาสารคาม : โรงพมพมหาสารคาม,

2548.

คณะสงฆตาบลบานด. อนสรณงานพระราชทานเพลงศพ พระครศรวรรณาภรณ(พนธ

ฉววณโณ

น.ธ.เอก). รอยเอด : ดาวรงการพมพ, 2549.

แผนพบศนยตมโฮมลกหลานบานเหลาลง

นายจนทร ศรแกว อาย 76 ป ชาวบานเหลาลง

นายประเสรฐ มหามาตย อาย 67 ป ชาวบานเหลาลง

นางทองจนทร แกวเสนหใน อาย 65 ป ชาวบานเหลาลง

นายสม ซาชโย อาย 67 ป ชาวบานเหลาลง

นางจฑารตน บตรราช อาย 32 ป ผชวยผใหญบานเหลาลง

Page 148: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

147

ภาคผนวก

Page 149: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

148

สมภาษณ นายจนทร ศรแกว อาย 76 ป

สมภาษณ นายประเสรฐ มหามาตย อาย 67 ป

Page 150: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

149

สมภาษณ นางทองจนทร แกวเสนหใน อาย 65 ป

สมภาษณ นายสม ซาชโย อาย 67 ป

Page 151: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

150

ผใหญบานคนปจจบน นายพฒนชย ธรรมทชอบ

การจดการหมบาน มลกษณะเปนคม ซงมคณะกรรมการประจาคม

Page 152: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

151

อาชพหลกของคนในชมชน คอ ทานา

รานคาในชมชน

Page 153: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

152

มพนทปาชมชนดงหนองหาง หางจากหมบานประมาณ 1 กโลเมตร

Page 154: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

153

ประเพณความเชอ งเขาบานไมด ตองสะเดาะเคราะห

มหมอสตรขวญทาพธสะเดาะเคราะหให

แบบเกบขอมลปราชญชาวบาน

29. ชอ-สกล……………………………………………………………………………………..อาย....................ป

30. ความสามารถ ความถนด (ภมปญญา).............................................................................. 31. ทอย....บานเลขท.............หม 4 ตาบลบานด อาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด 32. ชวต การศกษา การเรยนร และการทางาน

...................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 155: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

154

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 33. องคความร

.......................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 156: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

155

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 157: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

156

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

34. การถายทอดความร............................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

34.1. การศกษาในระบบ………………………………………………………………………………………....................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 158: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

157

34.2. การศกษานอกระบบ……………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

34.3. การศกษาตามอธยาศย………………………………………………………………………………………………....

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 35. วธการ

ถายทอด…………………………………………………………………………………………………………………….

Page 159: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

158

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 36. ขอมลอน ๆ

....................................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Page 160: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

159

หมายเหต : ในการเกบขอมล... ถากระดาษไมพอใหใชใบแนบ ...ใหมภาพถายงานททา และ

กระบวนการของการถายทอดองคความร...

รายชอปราชญชาวบาน ทศกษา

กลมท 1

หมอยา : นายสทศน มหาหงษ

หมอสตรขวญ : พอโพธ วเศษการ

หมอแคน : พอสวาง หวานอารมณ

กลมท 2

จกสาน : พอสม ซาชโย

งานไม : พอพฒนชย ธรรมทชอบ

ทอผา พาขวญ : แมสมาล ธรรมทชอบ

กลมท 3

สวสดการชมชน : พอช อทมพร

เครองหนง : นายแซนฉตร ศรแกว

หมอนามน : พอจนทร ศรแกว

กลมท 4

ชางไม : พอสาเนยง ซาชโย

สรภญญะ : แมทองจนทร แกวเสนหใน

สานแห สวง : พอประเสรฐ มหามาตย

กลมท 5 ประวตบานเหลาลง(สอบถามหลายคน)

Page 161: คู่มือหลักสูตรยุววิจัยแหล่งเรียนรู้บ้านเหล่าลิง จังหวัดร้อยเอ็ด

160

รายชอผรวมกจกรรม

ลาดบท ชอ – สกล กลมท ลายมอชอ

1 นางสาววชดา ตอนสนเทยะ 1

2 นางสาวสพตรา มหามาตย 3 นายวนเฉลม ตอนสนเทยะ 4 เดกหญงกาญจนา ศรเวช

2

5 เดกหญงพลอยไพลน โพธพล 6 เดกหญงแกวตา มมานะ 7 เดกหญงปวณา ทองชานาญ 8 นางศศนา กลรกษา

3

9 เดกหญงพรนภา นนทฤทธ

10 เดกหญงลลนา สมบรณพนธ 11 นางจฑารตน บตรราช 12 นางบญสม นนทฤทธ 13 นายพชร กลสดา

4

14 นางสาวคณาภรณ ธรรมทชอบ 15 นายอรรณพ ปนคา 16 เดกชายประวทย ธรรมทชอบ 17 เดกหญงมนญชยา ซาชโย

5

18 เดกชายชยธร ซาชโย 19 เดกชายปฏภาณ ชาญสมร 20 เดกหญงกสมา ใจอารย