НАСИЛСТВО И НЕНАСИЛСТВОНАСИЛСТВО И НЕНАСИЛСТВО

Насилството е постојано присутно Насилството е постојано присутно во нашиот живот.во нашиот живот.

Историјата на човештвото често се дефинира и Историјата на човештвото често се дефинира и како историја на борби и на војни. Митовите, како историја на борби и на војни. Митовите, легендите и бајките изобилуваат со примери на легендите и бајките изобилуваат со примери на насилство. Човек уште од мал од нив учи дека насилство. Човек уште од мал од нив учи дека постои злото, олицетворено во некој зол човек, постои злото, олицетворено во некој зол човек, разбојниок, вештерка, но исто така учи дека разбојниок, вештерка, но исто така учи дека добриот и правдољубивиот му се спротиставува добриот и правдољубивиот му се спротиставува на злото. на злото.

Така, и во митовите а и во историјата се слави Така, и во митовите а и во историјата се слави јунакот кој го победува злото, кој е секогаш , кој е секогаш посилен, похрабар од лошиот, но е исто така посилен, похрабар од лошиот, но е исто така понасилен од противникот кој го олицетворува кој го олицетворува злото.злото.

Човекот како Човекот како „суштество на „суштество на насилството”насилството”

Ако некогаш се велело дека чумата сеела Ако некогаш се велело дека чумата сеела смрт истото тоа денес може да се каже дека смрт истото тоа денес може да се каже дека човекот со помош на технологијата може да човекот со помош на технологијата може да ја ја „сее смртта”, потврдувајки ја сликата за потврдувајки ја сликата за човекот како суштество кое секогаш ќе човекот како суштество кое секогаш ќе биде биде „суштество на насилството” кое што кое што со помош на технологијата само ќе биде со помош на технологијата само ќе биде „поефикасно суштество на насилството”.

Дефиниција на насилството од страна на Дефиниција на насилството од страна на Светската здравствена организацијаСветската здравствена организација

Намерна Намерна употреба на физичка употреба на физичка сила или моќсила или моќ со закана или со закана или конкретно загрозување усмерено конкретно загрозување усмерено против себе, друго лице, група против себе, друго лице, група или заедница, чија последица или или заедница, чија последица или веројатност за последица е веројатност за последица е повреда, смрт, психолошка штета, повреда, смрт, психолошка штета, спреченост на развој или каква спреченост на развој или каква било друга загуба.било друга загуба.

Дефиницијата опфаќа 3 моментаДефиницијата опфаќа 3 момента

1.1. интерперсонално насилство, суицидно интерперсонално насилство, суицидно однесување како и насилство извршено за време однесување како и насилство извршено за време на вооружен судир. на вооружен судир.

2.2. широк обем чинови на насилство што не се широк обем чинови на насилство што не се физички а се однесуваат на закани и физички а се однесуваат на закани и заплашување. заплашување.

3.3. голем број на, честопати невидливи, последици голем број на, честопати невидливи, последици на насилството како што се психолошката штета, на насилството како што се психолошката штета, каква било загуба и спреченост за развој на каква било загуба и спреченост за развој на поединецот, семејството и заедницата.поединецот, семејството и заедницата.

Дефинирање на насилството во во Дефинирање на насилството во во разни „речници“разни „речници“

Насилство е еден вид на социјално Насилство е еден вид на социјално дејствување (физичко или вербално) дејствување (физичко или вербално) насочено кон повредување, злоупотреба насочено кон повредување, злоупотреба или убивање на некого или оштетување на или убивање на некого или оштетување на нечија сопственост или посед, по пат на нечија сопственост или посед, по пат на примена на физичка психичка или друг вид примена на физичка психичка или друг вид на сила.на сила.

Дефинирање на насилството од Дефинирање на насилството од страна на американска национална страна на американска национална

комисијакомисија

Насилството е такво однесување кое е Насилството е такво однесување кое е осмислено за нанесување на физичка осмислено за нанесување на физичка повреда на луѓе или сопственост.повреда на луѓе или сопственост.

Роберт ГурРоберт Гур насилството го дефинира како насилството го дефинира како промислена употреба на сила со цел некој промислена употреба на сила со цел некој да се повреди или физички да се уништи. да се повреди или физички да се уништи.

Екарт Цимерман разликува 9 Екарт Цимерман разликува 9 дихотомни типови на насилстводихотомни типови на насилство

1.1. Насилство над луѓе или над други суштестваНасилство над луѓе или над други суштества2.2. Директно или индиректно или манифестно или Директно или индиректно или манифестно или

латентнолатентно3.3. Физичко или психичкоФизичко или психичко4.4. Индивидуално и колективноИндивидуално и колективно5.5. Организирано и спонтаноОрганизирано и спонтано6.6. Криминално и политичкоКриминално и политичко7.7. Лично и структуралноЛично и структурално8.8. Легално и илегално или легитимно и Легално и илегално или легитимно и

нелегитимнонелегитимно9.9. Институционално и неинституционалноИнституционално и неинституционално

Видови насилство Видови насилство ((сспоред тоа кој го врши чинот на насилството) поред тоа кој го врши чинот на насилството)

Светската здравствена организација Светската здравствена организација разликува три вида на насилстворазликува три вида на насилство

1.1. СамонасилствоСамонасилство

2.2. Меѓулично (интерперсонално) насилствоМеѓулично (интерперсонално) насилство

3.3. Колективно насилствоКолективно насилство

СамонасилствоСамонасилство Самонасилството се состои од Самонасилството се состои од суицидно суицидно

однесувањеоднесување и и самозлоупотребасамозлоупотреба (на пример (на пример самосакатење)самосакатење)

Суицидното однесување опфаќа повеќе Суицидното однесување опфаќа повеќе степенистепени

1.1. Едноставна помисла за одземање на сопствениот Едноставна помисла за одземање на сопствениот животживот

2.2. Планирање на таквата помислаПланирање на таквата помисла

3.3. Изнаоѓање средства за нејзино извршувањеИзнаоѓање средства за нејзино извршување

4.4. Обид за самоубиствоОбид за самоубиство

5.5. Извршување на самоубиствотоИзвршување на самоубиството

Меѓулично (интерперсонално) Меѓулично (интерперсонално) насилствонасилство

Меѓуличното (интерперсонално) насилство е поделено на Меѓуличното (интерперсонално) насилство е поделено на два подвидадва подвида

1.1. Семејно и меѓупартнерско насилство Семејно и меѓупартнерско насилство т.е. насилството т.е. насилството меѓу членовите на едно семејство и меѓу брачните меѓу членовите на едно семејство и меѓу брачните партнери во домот (злоупотреба на деца, насилство од партнери во домот (злоупотреба на деца, насилство од страна на блискиот партнер и злоупотреба на постаро страна на блискиот партнер и злоупотреба на постаро лице)лице)

2.2. Насилство во заедница Насилство во заедница т.е. насилство меѓу поединци кои т.е. насилство меѓу поединци кои се познаваат или не се познаваат надвор од домот се познаваат или не се познаваат надвор од домот (насилство меѓу млади лица, случајни дела на насилство, (насилство меѓу млади лица, случајни дела на насилство, силување или напад заради сексуална злоупотреба од силување или напад заради сексуална злоупотреба од страна на непознато лицеи насилства во институции како страна на непознато лицеи насилства во институции како што се училишта, затвори , домови и сл.)што се училишта, затвори , домови и сл.)

Колективно насилствоКолективно насилство Колективното насилство е наменска употреба Колективното насилство е наменска употреба

на насилство од страна на лица што се на насилство од страна на лица што се идентификуваат како членови на некоја идентификуваат како членови на некоја група врз друга група на луѓе заради група врз друга група на луѓе заради постигнување на одредени политички, постигнување на одредени политички, економски или социјални цели. економски или социјални цели.

Колективното насилство најчесто има облик Колективното насилство најчесто има облик на вооружени судири во рамки на една на вооружени судири во рамки на една држава или меѓу држави, геноцид, репресија држава или меѓу држави, геноцид, репресија и други злоупотреби на човековите права, и други злоупотреби на човековите права, тероризам, организиран и насилен криминал.тероризам, организиран и насилен криминал.

Изгубени животи како последица од Изгубени животи како последица од насилство во светот во 2000 год.насилство во светот во 2000 год.

Вид на насилство

Број Стапка на 100 000

население

Процент на вкупниот

број

Убиство 520 000 8,8 31,3 %

Самоубиство 815 000 14,5 49,1 %

Воени жртви 310 000 5,2 18,6 %

Вкупно 1 659 000 28,8 100 %

Земји со низок и среден приход

1 510 000 32,1 91,1 %

Земји со висок приход

149 000 14,4 8,9 %

Убиства и самоубиства во светот Убиства и самоубиства во светот по возрасни групи во 2000 год.по возрасни групи во 2000 год.

Возрасна група (години)

Стапка на убиства (на 100 000 население)

Стапка на самоубиства (на 100 000 население)

мажи жени мажи жени

0-4 5,9 4,9 0,0 0,0

5-14 2,1 2,0 1,7 2,0

15-29 19,4 4,4 15,6 12,2

30-44 19,7 4,3 21,5 12,4

45-59 14,8 4,5 28,4 12,6

Над 60 13,0 4,5 44,9 22,1

Вкупно 13,6 4,0 18,9 10,6

Заблуди во врска со Заблуди во врска со ненасилствотоненасилството

1.1. Ненасилното однесување е бавноНенасилното однесување е бавно2.2. Ненасилството значи пасивностНенасилството значи пасивност3.3. Ненасилството претставува „зборлест“ начин на Ненасилството претставува „зборлест“ начин на

решавање на конфликтите.решавање на конфликтите.4.4. Ненасилството е само за „добрите луѓе“ а светот е полн Ненасилството е само за „добрите луѓе“ а светот е полн

со зли сили.со зли сили.5.5. Нанасилството им е својствено на источните Нанасилството им е својствено на источните

цивилизациицивилизации6.6. Ненасилството може да се користи само за локалните и Ненасилството може да се користи само за локалните и

домашните конфликти а дека е бескорисно за домашните конфликти а дека е бескорисно за меѓудржавни конфликти.меѓудржавни конфликти.

7.7. Ненасиството е можно само во демократски системи Ненасиството е можно само во демократски системи додека е невозможно во тоталитарни политички системи.додека е невозможно во тоталитарни политички системи.

Ненасилството од аспект на Ненасилството од аспект на „теоријата за социјално дејствување“„теоријата за социјално дејствување“

Ненасилното дејствување претставува Ненасилното дејствување претставува активна, активна, групна и невооружена форма на борба за групна и невооружена форма на борба за контрола на моќта во конфликтни ситуации.контрола на моќта во конфликтни ситуации.

Според тоа ненасилтвото не се сфаќа како Според тоа ненасилтвото не се сфаќа како „пасивност и недејствување“ туку како „пасивност и недејствување“ туку како активност и дејствување кое подразбираактивност и дејствување кое подразбира

1.1. Отфрлање на пасивносат и потчинувањетоОтфрлање на пасивносат и потчинувањето2.2. Прифаќање на „борбата“ Прифаќање на „борбата“ како суштинска како суштинска

претпоставка за решавање на конфликтитепретпоставка за решавање на конфликтите3.3. Ненасилната борба Ненасилната борба ја исклучува силатаја исклучува силата и се и се

потпира врз други форми на потпира врз други форми на „социјална моќ“ „социјална моќ“

Ненасилното дејствување Ненасилното дејствување вклучува 3 различни вида на вклучува 3 различни вида на

активности за спротиставувањеактивности за спротиставување1.1. Чинови на непревземањеЧинови на непревземање значат дека луѓето значат дека луѓето

практикуваат ненасилство така што одбиваат да практикуваат ненасилство така што одбиваат да превземат активности и дејствија кои тие нормално ги превземат активности и дејствија кои тие нормално ги прават од навика или обичај или она што законот тоа од прават од навика или обичај или она што законот тоа од

нив го бара нив го бара (граѓанска непослушност)(граѓанска непослушност)2.2. Чинови на превземањеЧинови на превземање претставуваат активности претставуваат активности

со кои луѓето превземаат дејствија кои тие нормално не со кои луѓето превземаат дејствија кои тие нормално не ги прават или не се очекува од нив да ги прават.ги прават или не се очекува од нив да ги прават.

3.3. Конбинирани чинови на превземање и Конбинирани чинови на превземање и непревземање.непревземање.

Пацифизмот и ненасилното Пацифизмот и ненасилното дејствувањедејствување

Пацифизмот претставува идеологија на Пацифизмот претставува идеологија на

отфрлањеотфрлање на војната и воопшто на насилството на војната и воопшто на насилството како начин на решавање на конфликтите.како начин на решавање на конфликтите.

Пацифизмот како идеологија се темели на Пацифизмот како идеологија се темели на „моралната оценка“ дека насилството во сите „моралната оценка“ дека насилството во сите негови облици е зло.негови облици е зло.

Пацифизмот како јасно изградена идеологија Пацифизмот како јасно изградена идеологија особено е популарна во 60тите години од 20 век.особено е популарна во 60тите години од 20 век.

Различен степен на отфрлање на Различен степен на отфрлање на насилствотонасилството

Апсолутен или доктринален пацифизамАпсолутен или доктринален пацифизам подразбира апсолутно отфрлање на војната и подразбира апсолутно отфрлање на војната и насилството како морално неприфатливи насилството како морално неприфатливи активности.активности.

Релативен или практичен пацифизам Релативен или практичен пацифизам кој кој подразбира превземање на ненасилни мерки само подразбира превземање на ненасилни мерки само во оние ситуации за кои се мисли дека на таков во оние ситуации за кои се мисли дека на таков начин ќе се постигне многу повеќе од колку со начин ќе се постигне многу повеќе од колку со примена на насилствопримена на насилство

Мировно движењеМировно движење

Мировно движење го сочинуваат една Мировно движење го сочинуваат една голема маса од луѓе како поединци или голема маса од луѓе како поединци или мировно ориентирани групи на луѓе и мировно ориентирани групи на луѓе и организации кои што на најразлични организации кои што на најразлични начини и активности придонесуваат да се начини и активности придонесуваат да се шири една специфичнашири една специфична „култура на „култура на мирот“мирот“ која подразбира зачувување на која подразбира зачувување на мирот како најголемо богатство на мирот како најголемо богатство на човечкиот род.човечкиот род.