7 Odd. Tema III

OPERATIVNO PLANIRAWE NAÂSOVITE PO BIOLOGIJA

ZA VII ODDELENIE

TEMA IV

OP[TI BIOLO[KI OSOBINI NA @IVOTNITE (40 ~asovi)

POTTEMA 2: DVI@EWE NA @IVOTNITE

OPERATIVEN PLAN ZA ÂS Br. 1

NASTAVNA EDINICA: ORGANI ZA DVI@EWE KAJ @IVOTNITE

1. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:- da prepoznava i imenuva: delovi na skelet i tipovi skelet;- da poso~uva organi za dvièwe kaj vle~ugi, ptici i cica~i;- da opi{uva gradba na vnatre{en skelet kaj cica~ite i objasnuva

ulogata na zglobovite i muskulite;- da raboti samostojno i vo grupa.

2. PODGOTOVKA NA USLOVI I SREDSTVA ZA RABOTA

- Raspored na mebelot vo u~ilnicata za podobra komunikacija me|u

nastavnikot i u~enicite.- Sve` materijal (do`doven crv, polàv, riba), crteì, fotografii,

{emi.

3. ORGANIZACIJA I AKTIVNOSTI NA ÂSOT

- Nastavnikot gi deli u~enicite na grupi i im dava upatstva za rabota.- Nastavnikot gi objasnuva poimite skeleten i muskulen sistem.

AKTIVNOSTI Aktivnost 1. Nastavnikot gi pojasnuva poimite za skeletniot sistem i tipovi na skelet.

Aktivnost 2.Prva grupa: U~enicite go ~itaat tekstot od u~ebnikot, se zapoznavaat so krajnicite kako organi za dvièwe i potpora.

Vtora grupa: U~enicite go ~itaat tekstot od u~ebnikot i ja soznavaat ulogata na zglobovite vo dvièweto.

Treta grupa: U~enicite go ~itaat tekstot od u~ebnikot i ja soznavaat u

logata na muskulite.

Aktivnost 3. Nastavnikot i u~enicite od prvata, vtorata i tretata grupa zaedni~ki go izrabotuvaat planot na sodrìnite i zaklu~ocite od novata nastavna edinica.

PLAN NA TABLA

1.Sistemot na organi za dvièwe e sostaven od dva povrzani sistemi: skeleten i muskulen sistem. - Skeletot moè da bide: hidrostati~ki i cvrst: nadvore{en i vnatre{en

skelet.

2. Organi za dvièwe

3. Uloga na z globovi i muskuli vo dvièweto.

Aktivnost 4. Nastavnikot go proveruva nivoto na usvoenost na sodrìnite so pomo{ na pra{awa od u~ebnikot.

4. SREDSTVA I POSTAPKI ZA PROVERUVAWE I OCENUVAWE NA POSTIGNATITE REZULTATI

Efektite od ~asot se proveruvaat vo tek na prezentacijata na u~enicite i usnite odgovori na pra{awata od u~ebnikot.

5. PODGOTOVKA ZA NAREDNIOT ÂS

U~enicite da donesat sve` materijal: plasti~na kesa za zamrznuva~, voda, do`doven crv, polàv, riba i dr.

6. KONSTATACIJA OD REALIZIRANIOT ÂS

Nastavnikot gi zabeleùva sogleduvawata za stepenot i obemot na:realizacijata na celite/zada~ite na ~asot;usvoenosta na sodrìnite (obemot i nivoto);soodvetnosta (kvalitetot) na podgotovkite za ~asot so

interesirawata na u~enicite.

KRAJNICI

kriljaperkinoze


NASTAVNA EDINICA: VE@BI I POVTORUVAWE KON SODR@INITE: ORGANI ZA DVI@EWE

KAJ @IVOTNITE

1.ZADAÎ NA ÂSOT:

U~enikot treba da moè:- da nabquduva, sporeduva i zaklu~uva na~in na dvièwe kaj

ìvotnite;- na~in na dvièwe vo zavisnost od ìvotnata sredina;- organi za dvièwe vo zavisnost od sredinata (uslovite na

ìvotnata sredina).


Mebelot vo u~ilnicata e rasporeden za podobra komunikacija me|u nastavnikot i u~enicite.

a) Nagledni sredstva:- sve` materijal (polàv, do`doven crv, riba);- plasti~no kese, voda;- crteì, sliki, fotografii;- gledani TV – emisii.


- Nastavnikot organizira grupi od u~enici.- Nastavnikot koordinira, nabquduva, upatuva, naso~uva,

pojasnuva, informira, koregira.

AKTIVNOSTI Aktivnost 1. Site u~enici ja izveduvaat ve`bata od u~ebnikot za hidroskelet i go objasnuvaat. Aktivnost 2. U~enicite nabquduvaat i objasnuvaat dvièwe so krajnici (noze, àba, vle~uga, cica~i):- krilja – prici- perki – riba.

Aktivnost 3. U~enicite nabquduvaat i objasnuvaat dvièwe so muskuli kaj do`doven crv i polàv.


Vo tekot na prezentacijata se proveruvaat efektite od ~asot na koj e sledena celokupnata aktivnost na u~enicite:

- angaìranost- kreativnost- zainteresiranost- samostojnost vo rabotata- sorabotka vo grupata.


U~enicite za naredniot ~as da donesat po mo`nost sve` materijal: do`doven crv, ptica, polàv, riba i dr.





NASTAVNA EDINICA: NAÎN NA DVI@EWE KAJ @IVOTNITE VO @IVOTNATA SREDINA

TIP NA ÂSOT: obrabotka na novi sodrìni

1. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:- da prepoznava i imenuva na~in na dvièwe na ìvotnite i nivni

organi za dvièwe;- da nabrojuva i opi{uva so svoi zborovi na~in na dvièwe vo

zavisnost od ìvotnata sredina;- da se osposobi samostojno da raboti – nabquduva, sporeduva i

zaklu~uva na~ini na dvièwe kaj ìvotnite vo zavisnost od ìvotnata sredina.


Mebelot vo u~ilnicata e rasporeden za podobra komunikacija i iskoristuvawe na didakti~kiot materijal.- Do`doven crv, polàv; grafika, sliki, crteì, {emi; gledani TV –

emisii, nabquduvawe koe }e se vr{i vo neposrednata okolina na u~ili{teto.


- Nastavnikot organizira grupi od u~enici, dava zada~i i gi upatuva da

rabotat so pomo{ na u~ebnikot i druga naglednost. U~enicite rabotat vo grupi i so tekstot od u~ebnikot.- Nastavnikot koordinira, naso~uva, pomaga, objasnuva.

AKTIVNOSTI: Aktivnost 1. Sekoj u~enik individualno go ~ita tekstot i nabquduva sliki i dr. Aktivnost 2. Sekoj u~enik gi zapi{uva svoite steknati soznanija vo svojata te tratka i se podgotvuva za prezentacija.Aktivnost 3. Sekoja grupa gi prezentira – podatocite i soznanijata do koi do{la. – 1 u~enik. Voedno se pravi i plan na tabla.

Prva grupa: Prezentira za soznanijata – pod naslov – Dvièwe so pomo{ na

trepki.

Vtora grupa: Prezentira za Dvièwe so promena na oblikot na teloto.

Treta grupa: Prezentira za Dvièwe so izvivawe na teloto. êtvrta grupa: Prezentira za Dvièwe so pomo{ na krajnici:

a) odewe i tr~aweb) letawev) plivawe.

- Tro{ewe na energija pri dvièweto – za ovoj tekst dava objasnuvawe

nastavnikot.

PLAN NA TABLA

vodna1. @ivotni sredini

vozdu{na

2. @ivotnite se dviàt so svoite organi za dvièwe vo svojata ìvotna sredina.


Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enikot:- angaìranost- zainteresiranost- samostojnost vo rabotata- sorabotka vo grupata- donesuvawe zaklu~ok i to~ni odgovori.

NAÎN NA DVI@EWE KAJ @IVOTNITE VO @IVOTNATA

SREDINA

dvièwe so pomo{ na krajnici: - odewe i tr~awe

- letawe

dvièwe so pomo{ na

trepki

dvièwe so izvivawe na teloto

dvièwe so primena na oblik






NASTAVNA EDINICA: SISTEMATIZIRAWE NA SODR@INITE ZA DVI@EWE NA @IVOTNITE

OBRABOTUVANI POIMI: na~in na dvièwe sistem za dvièwe (skelet i muskuli) organi za dvièwe

1. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:- da opi{uva na~ini za dvièwe kaj ìvotnite;- organi za dvièwe kaj ìvotnite;- da povrzuva na~ini na dvièwe vo zavisnost od ìvotnata sredina

so tipovi na organi;- da umee da izraboti i da ja ~ita tabelata so podatoci.


- Mebelot vo u~ilnicata e rasporeden za podobra komunikacija me|u nastavnikot i u~enicite i podobro iskoristuvawe na didakti~kiot materijal.

a) Nastavni sredstva i pomagala- sve` materijal (polàv, do`doven crv)- crteì, sliki, fotografii- gledani TV-emisii- plasti~no kese, voda.


âsot zapo~nuva so podelba na u~enicite po grupi i raspredelba na zadolènija.

AKTIVNOSTI: Aktivnost 1. Sekoj u~enik ~ita od u~ebnik na str. ___ za brzo povtoruvawe.

Aktivnost 2. Samostojna rabota na u~enicite:- nabquduvawe – dvièwe na do`doven crv i polàv;- razgleduvawe sliki, fotografii, crteì;- proveruvaat funkcija na hidroskelet so plasti~no kese

i voda.

Aktivnost 3. Popolnuvawe na tabela na tabla i odgovarawe na zada~i od nastavno liv~e.


Sledewe celokupnata aktivnost na u~enicite:- angaìranosta- samostojnosta vo rabotata- zainteresiranosta- to~nosta na odgovorite (usno iskaàni ili zapi{ani vo tabela).


Nastavnikot po ~asot treba da izvr{i analiza i sporeduvawe na podatocite za uspe{nosta od odgovorite na nastavnoto liv~e, tabelata i aktivnosta na u~enicite od postavenite pra{awa.




NASTAVNO LIVÊ

1. Sistem na organi za dvièwe kaj ìvotnite e sostaven od skeleten sistem i muskulen sistem.

2. Skeleten sistem moè da bide:hidrostati~ki skelet

nadvore{envnatre{en

3. Vnatre{en skelet kaj ‘rbetnicite e izgraden od: koski, ‘rskavica ili od dvete, zglob.

2. Krajnicite kaj ìvotnite imaat razli~ni funkcii me|u koi najva`na e potporna.

3. ‘Rbetnicite se dviàt so akcija na skeletni muskuli vrz koskite.

4. Da se popolni tabelata – organi za dvièwe sprema ìvotna sredina.

- spleskani crvi meduza zmija ribi

àbi vle~ugi cica~i ptici ribi

dvièwe so trepki

noze perki

promena na oblik na telo

so pomo{ na krajnici

krilja

so izvivawe na teloto


ZA VII ODDELENIE

TEMA III

GRUPI @IVOTNI I IMENUVAWE (10 ~asa)


NASTAVNA EDINICA: FILOGENETSKO GRUPIRAWE I IMENUVAWE NA @IVITE ORGANIZMI


1. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:- da definira poim filogenija i taksonomija;- da ja navede istorijata na grupiraweto i binarnata nomenklatura

spored Karl Line;- da razbira grupirawe na ìvotni vo grupi, vid, rod, klasa;- da se osposobi za rabota vo grupa i za to~nost i preciznost vo izvr{uvawe na zada~ite.

ISHODI- definira poim filogenija i taksonomija;- ja navede istorijata na grupiraweto i binarnata nomenklatura

spored Karl Line;- razbira grupirawe na ìvotni vo grupi, vid, rod, klasa;- da se osposobi za rabota vo grupa i za to~nost i preciznost vo izvr{uvawe na zada~ite.


Raspored na mebelot vo u~ilnicata treba da bide funkcionalen za rabota vo grupi.

- sve` i konzerviran materijal (rastenija i nekoj voden preparat od nekoe

ìvotno);- {ema;- u~ebnik po biologija za VII oddelenie.


Nastavnikot organizira grupi, dava zada~i i u~enicite gi upatuva da rabotat so pomo{ na u~ebnikot i naglednite sredstva.U~enicite rabotat vo grupi so pomo{ na tekstot od u~ebnikot.

PODGOTOVKA:

Nastavnikot dava zada~a sekoj u~enik da gi nabquduva donesenite rastenija i vodni preparati za da se voo~at sli~nostite i razlikite me|u niv i da gi upati u~enicite od potrebata za grupirawe na ìvotnite.Nastavnikot ja raskaùva istorijata na grupiraweto, go objasnuva dvojnoto imenuvawe na organizmite i sovremenata taksonomija.

AKTIVNOSTI Aktivnost 1. Sekoj u~enik dobiva svoja zada~a: nabquduva i sporeduva dve rastenija ili dve ìvotni (sliki). Sekoj u~enik novite soznanija gi zapi{uva vo tetratka.Aktivnost 2. Po eden u~enik od sekoja grupa vr{i prezentacija na novite soznanija.Aktivnost 3. U~enicite vr{at povtoruvawe na novite znaewa so pomo{ na pra{awa.

Plan na tabla:

- ìvotinsko

- hordovi

- cica~i

Kategorija vo koja se grupiraat ìvotnite

CARSTVO

KOLO

KLASA

- primati

- lu|e

- ~ovek

- mudar


Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enicite – angaìranost, zainteresiranost, sorabotka vo grupa i to~nosta na dadenite odgovori pri sproveduvawe na aktivnosta 3.Se sproveduva formativno ocenuvawe.


U~enicite da donesat listovi hartija i ogledalo.


Nastavnikot gi zabeleùva sogleduvawata za stepenot i obemot na:- realizacijata na celite/zada~ite na ~asot;- usvoenosta na sodrìnite (obemot i nivoto);- soodvetnosta (kvalitetot) na podgotovkite za ~asot so


RED

FAMILIJA

VID

ROD


NASTAVNA EDINICA: Carstvo na protisti –praìvotno


5. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:- da prepoznava i imenuva karakteristiki koi se odraz na srodnosta

na ìvotnite;- da nabrojuva na~ini na ìveewa, vidovi razmnoùvawe, telesna

praznina, ‘rbet, simetrija;- da poso~i podelba na ìvotnite vo zavisnost od prisustvoto na

‘rbetot;- da go objasni vlijanieto na ishranata vrz formata i planot na

gradbata na teloto. ISHODI


Specijalizirana u~ilnica.Mebel rasporeden za rabota vo grupi.

Sliki, list hartija, ogledalo.


Podgotovka:

Nastavnikot gi organizira grupite.Nastavnikot koordinira, naso~uva, koregira, pojasnuva i ocenuva i gi upatuva u~enicite da raobtat vo grupi so pomo{ na tekst od u~ebnik i nagledni sredstva.

AKTIVNOSTI Aktivnost 1. U~enicite nabquduvaat sliki, sve` materijal i konzerviran od mali i golemi ìvotni. [to e zaedni~ko me|u ovie organizmi?Nastavnikot gi objasnuva zaedni~kite karakteristiki na ìvotnite koi se odraz na srodnosta na ìvotnite.

Aktivnost 2. Sekoja grupa dobiva zada~a po koja }e raboti. Na~inot na ìveewe i razmnoùvaweto kako karakteristika na ìvotnite. Telesnata praznina kako karakteristika na ìvotnite. Na~inot na ishrana vlijae vrz formata, planot i gradbata na

teloto. Simetrijata na teloto e odraz na organizacijata na site organi vo

teloto. Sekoj u~enik so pomo{ na naglednite sredstva doa|a do soznanija koi gi zapi{uva vo tetratka.

Aktivnost 3. Po eden u~enik vr{i prezentacija na soznanijata koi gi zapi{uva vo planot na tabla.

prikrepeno podvi`no zra~na bilateralnaPlan na tabla:

dvièwe simetrija

gradba polovo razmnoùvawe

organski sistem razdelnoorgan tkivo kletka ‘rbeten bez’rbeten dvopolovi polovi

Aktivnost 4. Preku postaveni pra{awa se povtoruvaat sodrìnite od novata metodska edinica.


Sledewe na celokupnata aktivnost, angaìranost, zainteresiranost na u~enicite, kreativnost i sorabotka vo grupi.


U~enicite da donesat razli~ni penkala po boja (grupi), listovi, mastilo, ogledalo.




Karakteristiki {to se odraz na srodnosta na


NASTAVNA EDINICA: VE@BI I POVTORUVAWE KON SODR@INITE ZA GRUPIRAWETO NA

@IVOTNITE

1.ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:- da objasnuva nau~ni termini za: filogenija i taksonomija;- da razlikuva grupi na ìvotni spored nadvore{ni karakteristiki;

bilateralna od radijalna simetrija;- da nabquduva, voo~uva, sporeduva i donesuva zaklu~oci;- da se osposobi za grupna rabota i to~nost i preciznost vo

izvr{uvawe dadeni zada~i.

ISHODI- objasnuva nau~ni termini za: filogenija i taksonomija;- razlikuva grupi na ìvotni spored nadvore{ni karakteristiki;

bilateralna od radijalna simetrija;- nabquduva, voo~uva, sporeduva i donesuva zaklu~oci;- se osposobi za grupna rabota i to~nost i preciznost vo


2. USLOVI I SREDSTVA ZA RABOTA

- u~ilnica;- didakti~ki materijal so u~estvo na u~enicite.

a) Nastavni sredstva i pomagalapenkala; (gumi; ranci);- sliki (hidra, riba, ku~e, volk, ma~ka, lav);- list hartija, mastilo, ogledalo.

3. ORGANIZACIJA i AKTIVNOSTI NA ÂSOT

Aktivnost 1. Nastavnikot vr{i kratko usno povtoruvawe za filogenija i taksonomija.

Aktivnost 2. U~enicite se podeleni na grupi i sekoja grupa dobiva svoja zada~a.

I grupa – Sporeduvawe na penkala (gumi, ranci) spored boja.II grupa – Nabquduvawe i voo~uvawe na razli~en na~in na ìveewe kaj ìvotnite (slika od hidra; riba).III grupa – Otkrivawe na nadvore{ni sli~nosti na ma~ka i lav preku slika. IV grupa – Rabota so list hartija, mastilo i ogledalo spored upatstvoto od u~ebnikot (bilateralna i radijalna simetrija).

Aktivnost 3. U~enicite vr{at prezentacija na steknatite soznanija od ve`bata.

4. SREDSTVA I POSTAPKI ZA PROVERUVAWE NA POSTIGNATITE REZULTATI

- sledewe na celokupnata aktivnost na u~enicite; - angaìranost; odgovornost pri izvr{uvawe dadena zada~a; - sorabotka vo grupa, nastavni liv~iwa; - formativno ocenuvawe.


- U~enicite da go donesat prethodno podgotveniot obid – kultura od seno.

6. KONSTATACII OD REALIZIRANIOT ÂS




NASTAVNA EDINICA: OP[TO GRUPIRAWE NA @IVOTNITE


NOVI POIMI: praìvotni (paramecium, ameba, euglena), trepki, kam{i~iwa, la`ni noìwa, kontraktilna i hranitelna vakuola

2. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:- da prepoznava, imenuva i nabrojuva pretstavnici od praìvotnite;- da opi{uva, objasnuva, sporeduva i izdvojuva kaj poedini

pretstavnici od praìvotnite;- da se osposobi za samou~ewe, samootkrivawe, sorabotka vo

grupa, donesuvawe na logi~ki zaklu~oci i vgraduvawe na novite soznanija vo sopstveniot sistem na znaewa.ISHODI- prepoznava, imenuva i nabrojuva pretstavnici od praìvotnite;

- opi{uva, objasnuva, sporeduva i izdvojuva kaj poedini pretstavnici od praìvotnite;

- se osposobi za samou~ewe, samootkrivawe, sorabotka vo grupa, donesuvawe na logi~ki zaklu~oci i vgraduvawe na novite soznanija vo sopstveniot sistem na znaewa 2. PODGOTOVKA NA USLOVI I SREDSTVA ZA RABOTA

U~ilnicata so soodveten raspored na mebel za rabota vo grupa i najfleksibilna komunikacija me|u u~enicite i nastavnikot;

a) Nagledni sredstva i pomagalapriroden materijal (kultura na vodeno seno – infuzum) prethodno

podgotvena od grupa u~enici;voden preparat od vodeno seno, kapalka.

- raznovidna grafika: sliki i crteì so raznovidni pretstavnici od praìvotni;

- u~ebnik – VII, sliki i crteì od u~ebnikot;- {ema – pregled na ìvotinskoto carstvo.

b) Tehni~ki pomagala: mikroskop


- U~enicite nakratko ja povtoruvaat istorijata na grupirawe na ìvotnite, dvojnoto imenuvawe, sovremena taksonomija i karakteristiki na gradba na ìvotinskoto telo i srodnosta na ìvotnite:

op{toto grupirawe na ìvotnite i nivnoto poteklo od zaedni~ki ednokleto~en predok (izumreni kam{ikari, sledej}i go nivnoto uslo`nuvawe i razvivawe od poprosti kon posloèni,

biolo{ki osobini na praìvotnite (ìveali{te, forma i gradba, na~in na ishrana, dvièwe, razmnoùvawe,

karakteristiki na paramecium: prisposobuvawe i na~in na dvièwe, ishrana, razmnoùvawe; funkcija na golemoto i maloto jadro; funkcija na hranitelna i kontraktilna vakuola,

zaboluvawa {to gi predizvikuvaat parazitskite protozoi (tripanozoma i malari~en plazmodium);

razli~ni prisposobuvawa za dvièwe (trepki, la`ni noìwa, kam{i~iwa),

heterotrofna (parazitska) i avtotrofna ishrana, bespolovo i polovo razmnoùvawe.

Nastavnikot:- Na u~enicite im gi soop{tuva operativnite zada~i na ~asot: dava

upatstvo za rabota, kako i na koj na~in }e gi izrabotat aktivnostite;

- Naso~uva, informira, objasnuva, ja sledi rabotata na u~enicite, dopolnuva, korigira i gi vrednuva nivnite znaewa;

- podgotvuva voden preparat od kultura na seno i go podgotvuva za mikroskopirawe.

AKTIVNOSTI Aktivnost 1. Na pregledot na ìvotinskoto carstvo daden kako prilog vo u~ebnikot, nastavnikot objasnuva za op{toto grupirawe na ìvotnite i nivnoto poteklo.

Aktivnost 2. U~enicite vo grupa gi prezentiraat svoite novi soznanija do koi do{le vo tekot na ~asot i so pomo{ na nastavnikot se izrabotuva plan na tabla.

Plan na tabla:

1. Site ìvi organizmi se grupirani vo sistem od 5 carstva

______ _____________ _______

Carstva3.Gabi

2.Praìvotni i algi

5.@ivotni

Bez’rbetni

4.Rastenija

1.Bakterii

‘Rbetni

______ _____________ _______

2.Poteklo na ìvotnite- od ednokleto~ni izumreni kam{ikar

3.Praìvotni- avtotrofno - kam{i~iwa (parazitski) - la`ni noìwa- heterotrofno - trepki

ishrana dvièwe

@iveali{te razmnoùvawe

voda pretstavnici bespolovo

po~va polovo

paraziti vo paramecium drugi ìvotni ameba

euglenaaktivno so trepki

bespolovo i polovo bara

- ednokleto~no heterotrofno- citoplazma- trepki- golemo i malo jadro- hranitelna vakuola- kontraktilna vakuola

PRA@IVOTNI PROTOZOI

PROTOZOI

DVI@EWE

PARAMECIUM@IVEALI[TE

RAZMNO@UVAWE

GRADBA

ISHRANA

mailto:PRA@IVOTNI

4. SREDSTVA I POSTAPKI ZA OCENUVAWE NA POSTIGNATITE REZULTATI

- Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enicite, zainteresiranost, angaìranost, sorabotka vo grupa, donesuvawe logi~ki zaklu~oci, sposobnost novite soznanija da gi vgradat vo sistemot na sopstvenite ve}e steknati znaewa.Nastavno liv~e,~ek listi, formativno ocenuvawe.


- Da donesat polàv lozov i do`doven crv, sliki~ki od razli~ni bez’rbetni ìvotni, lepilo, noìci, hartija.





NASTAVNA EDINICA : BEZ’RBETNI @IVOTNI

TIP NA ÂSOT: obrabotka na nova nastavna sodrìna

I. CEL I ZADAÎ

U~enikot treba da moè:- da prepoznava i imenuva grupi bez’rbetni ìvotni (raznovidni)

spored izgled, golemina, gradba, mesto na ìveewe i drugi osobini;

- da nabquduva, razlikuva i sporeduva vidovi na bez’rbetni ìvotni;- samostojno da razmisluvaat, sporeduvaat i donesat zaklu~oci.-ISHODI- prepoznava i imenuva grupi bez’rbetni ìvotni (raznovidni) spored

izgled, golemina, gradba, mesto na ìveewe i drugi osobini;

- nabquduva, razlikuva i sporeduva vidovi na bez’rbetni ìvotni;- samostojno razmisluvaat, sporeduvaat i donesat zaklu~oci.


Vo u~ilnicata mebelot e postaven taka u~enicite da imaat najdobra komunikacija me|u sebe i so nastavnikot.

Potrebni nagledni sredstva i pomagala

- priroden materijal (sve` ili konzerviran);- ~erupki od polàvi, {kolki, sun|eri, raznovidna grafika, crteì, sliki, {emi i dr.

3. ORGANIZACIJA I AKTIVNOSTI NA ÂSOT (sodrìna i aktivnosti na nastavnikot i u~enikot)

Vo vovedniot del na ~asot nastavnikot gi objasnuva so pomo{ na crteì osnovnite osobini na bez’rbetnite ìvotni i uslo`nuvaweto na gradbata na organizmite niz nivnata dolga evolucija.

Nastavnikot gi soop{tuva aktivnostite na ~asot i dava upatstva za rabota, koristewe na soodveten nagleden materijal {to }e koristi vo otkrivaweto na zada~ite i formira grupi.

Aktivnosti:Aktivnost 1. - U~enicite nabquduvaat razli~ni vidovi grupi bez’rbetni ìvotni. Aktivnost 2. – Sekoj u~enik so pomo{ na zada~ite od u~ebnikot gi grupira bez’rbetnite ìvotni spored nivnite osobini.To~nite odgovori se zapi{uvaat na tabla i se popolnuva {emata.

PLAN NA TABLA

CARSTVO NA @IVOTNIbez’rbetni ìvotni

‘rbetni ìvotni

BEZ’RBETNI @IVOTNIsun|eri

- slatkovodnimorski

koprivkarikorali

- meduzihidra

spleskani crvi- metil- tenii

cev~esti crvi- ~ove~ka glista

- detska glista- trihina

mekoteli- polàvi- {kolki

- glavonogi

prstenesti crvido`doven crv

- pijavici

~lenkonogi- pajaci- rakovi

- mnogunogiinsekti

iglokoì- morski yvezdi

- eòvi- krastavici

-4. SREDSTVA I POSTAPKI ZA OCENUVAWE NA POSTIGNATITE REZULTATI

Celokupnata aktivnost, zainteresiranost, sposobnost za samou~ewe,

sorabotka vo grupa, to~nost na dadeni odgovori, kreativnost, samostojnost vo rabotata.Se primenuvaat nastavni liv~iwa,

samoocenuvawe, ~ek listi, formativno ocenuvawe.





NASTAVNA EDINICA: VE@BI I POVTORUVAWE KON ÂSOT BEZ’RBETNI @IVOTNI

1. CEL I ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:- da ozna~uva i imenuva praìvotni i bez’rbetni ìvotni (koprivarki,

spleskani crvi, prestenesti crvi, mekoteli, ~lenkovidni; rakovi, insekti, pajakovidni mnogunogi);

- da pribira i evidentira primeroci od mekoteli (polàv, {kolka, sun|er i dr.);

- vr{i nabquduvawe na ìvotni vo priroda (do`doven crv, lozov polàv) i svoite vpe~atoci gi beleì vo svojata tetratka.

ISHODI- ozna~uva i imenuva praìvotni i bez’rbetni ìvotni (koprivarki,


- pribira i evidentira primeroci od mekoteli (polàv, {kolka, sun|er i dr.);

- vr{i nabquduvawe na ìvotni vo priroda (do`doven crv, lozov polàv) i svoite vpe~atoci gi beleì vo svojata tetratka.


U~ilnica so raspored na mebel za pobliska komunikacija so u~enicite i nastavnikot. Priroden materijal sve` ili konzerviran, modeli raznovidna grafika, crteì, sliki, {emi, grafofolii, fotografii, video i TV film, u~ebnik.

3. ORGANIZACIJA I AKTIVNOSTI NA ÂSOT (sodrìna, aktivnosti na nastavnikot i u~enicite)

- âsot zapo~nuva so povtoruvawe i utvrduvawe na usvoenite znaewa za

op{tite osobini na praìvotnite i bez’rbetnite ìvotni.

Aktivnost 1. Napravete vo grupata svoj pregled na bez’rbetni ìvotni spored upatstvoto dadeno vo u~ebnikot. U~enicite se podeleni na grupi.

I grupa – Sekoj u~enik da donese na u~ili{te ise~eni sliki ili crteì na bez’rbetni ìvotni. Podredi gi slikite, zalepi gi na golem list hartija. II grupa – U~enicite vr{at nabquduvawe na do`doven crv (staven) na hartija. Potoa vr{i prezentirawe na osnov karakteristiki na grupata prstenesti crvi.III grupa – U~enicite vr{at nabquduvawe na lozov polàv (staven na list). Vr{at prezentirawe na osnovnite karakteristiki na grupata mekoteli.



sorabotka vo grupa, to~nost na dadeni odgovori, kreativnost, samostojnost vo rabotata.Se primenuvaat nastavni liv~iwa,

samoocenuvawe, ~ek listi, formativno ocenuvawe.

5.PODGOTOVKI ZA NAREDNIOT ÂS

Sobirawe na sliki od ìvotinsko carstvo za pravewe na album.




OPERATIVEN PLAN ZA ÂS Br. 7,8

NASTAVNA EDINICA: ‘RBETNI @IVOTNI


1. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:

- da prepoznava i razlikuva poimi za ‘rbetnici, da gi nabroi op{tite karakteristiki, da gi nabroi, prepoznae, sporeduva razli~nite grupi;

- mesto i na~in na ìveewe, opis na nadvore{nata gradba na poedini grupi, gradba na organi vo organski sistemi;

- da se osposobuva za samostojna rabota, samootkrivawe, koristewe na

naglednost, snaodlivost, interes kon novoto i nepoznatoto.

ISHODI- prepoznava i razlikuva poimi za ‘rbetnici, da gi nabroi op{tite

karakteristiki, da gi nabroi, prepoznae, sporeduva razli~nite grupi;

- mesto i na~in na ìveewe, opis na nadvore{nata gradba na poedini grupi, gradba na organi vo organski sistemi;

- se osposobuva za samostojna rabota, samootkrivawe, koristewe na



Raspored na mebelot za podobra komunikacija na u~enicite so nastavnikot.Potrebni nagledni sredstva:- priroden materijal, preparati, sliki, crteì,- album od ìvotinsko carstvo, slajdovi.


Rabota vo grupi.Nastavnikot organizira grupi na u~enici i gi upatuva da koristat nagledni sredstva so koi raspolagaat.Nastavnikot pomaga, naso~uva, koordinira i koregira. U~enicite gi izvr{uvaat dadenite zada~i.

AKTIVNOSTI Aktivnost 1. Nastavnikot gi objasnuva op{tite karakteristiki na ‘rbetnicite i gi nabrojuva pretstavnicite. – Ribi (vidovi). – Vodozemci i vle~ugi. – Ptici – raznovidnost. – Cica~i.

Plan na tabla – {ema

‘Rbetnici - Cica~i- ribi - bez placenta- rskavi~ni - klunari- koskoribi - torbari

- so placentavodozemcivle~ugi

Ptici- leta~ki - pliva~ki- trka~ki


Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enicite, angaìranost, zainteresiranost, samostojnost vo rabotata, sorabotka vo grupata i so drugite grupi. Se primenuvaat nastavni liv~iwa, samoocenuvawe, ~ek listi, formativno ocenuvawe.

5. PODGOTOVKI ZA NAREDNIOT ÂS

U~enicite treba da soberat sliki za pravewe album.





NASTAVNA EDINICA: VE@BI I POVTORUVAWE KON SODR@INATA ‘RBETNI @IVOTNI

1. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:- da prepoznava i razlikuva poimi za ‘rbetnici, da gi nabroi op{tite

karakteristiki, imenuva, nabrojuva, prepoznava, sporeduva po grupi;

- opi{uva nadvore{na gradba na poedini grupi i gradba na organi vo organskite sistemi;

- da se osposobuva za samostojna rabota, samootkrivawe, koristewe na

naglednost, znaewa od prethodniot ~as, to~nost i preciznost.

ISHODI- prepoznava i razlikuva poimi za ‘rbetnici, da gi nabroi op{tite


- opi{uva nadvore{na gradba na poedini grupi i gradba na organi vo organskite sistemi;

- se osposobuva za samostojna rabota, samootkrivawe, koristewe na



Raspored na mebelot za podobra komunikacija na u~enicite so nastavnikot;Potrebni nagledni sredstva:- priroden materijal, preparati, sliki, grafiki, slajdovi, album od

ìvotinsko carstvo.- nastavnikot organizira grupi na u~enici i gi upatuva da gi koristat

naglednite sredstva so koi raspolagaat.


Rabota vo grupi.Nastavnikot organizira grupi na u~enici i gi upatuva da koristat nagledni sredstva so koi raspolagaat.

AKTIVNOSTI Aktivnost 1. So pomo{ na priloènite nagledni sredstva (sliki, preparati) gi opi{uvaat op{tite karakteristiki na ‘rbetnici i na pooddelnite grupi.Aktivnost 2. Po eden u~enik od sekoja grupa vr{i prezentacija na pra{awata od sodrìnata. U~enicite pravat album od sliki na poedinite grupi.


Vo tek na ~asot se sledi celokupnata angaìranost i zainteresiranost na u~enicite, sorabotka vo grupata i so drugite grupi, kreativnost. Se primenuvaat nastavni liv~iwa, samoocenuvawe, ~ek listi, formativno ocenuvawe.


U~enicite da gi nau~at sodrìnite od temata III.





TIP NA ÂSOT: SISTEMATIZACIJA NA TEMATA III

POIMI: poteklo, srodnost, klasa, praìvotni, bez’rbetni ìvotni, taksonomija, fosili.

1. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:- da gi definira poimite: filogeneza, filogenetsko grupirawe, osobini

na bez’rbeti i ‘rbetni ìvotni;- prisposobuvawe na organizmi kon ìvotnata sredina i istoriski

razvitok (evolucija);- gradba na ìvotnite;- na~in na ishrana, dvièwe, krvotok, di{ewe i dr.;- simetrija.

ISHODI- gi definira poimite: filogeneza, filogenetsko grupirawe, osobini na

bez’rbeti i ‘rbetni ìvotni;- prisposobuvawe na organizmi kon ìvotnata sredina i istoriski

razvitok (evolucija);- gradba na ìvotnite;- na~in na ishrana, dvièwe, krvotok, di{ewe i dr.;- simetrija.


U~ilnica so inventar za rabota vo grupi.[ema za sistematika na grupite na praìvotni – bez’rbetni i ‘rbetni ìvotni.[ema za klasifikacijata na ~ovekot (Homo Sapiens).Mikroskop.Preparati, sliki, slajdovi.U~ebnikot.- [ema za evolucija na ìvotnite.


I grupa – Raboti na filogenetsko grupirawe na ìvi organizmi i binarna nomenklatura. II grupa – Op{to grupirawe na ìvotnite i sistem na 5 carstva.

III grupa – Poteklo na ìvotni i protozoa.IV grupa – Zaedni~ki karakteristiki na ìvotnite.V grupa – Bez’rbetni i ‘rbetni ìvotni grupirawe i karakteristiki.VI grupa – Karakteristiki i grupirawe na ‘rbetni ìvotni.

Plan na tabla

Bez’rbetni ìvotni ‘Rbetni ìvotni

Bez’rbetni ìvotni- sun|eri

Spleskani crvi- metil- tenii

Cev~esti crvi

Paraziti- ~ove~ka glistadetska glistatrihini

Koprivkari- korali- meduzi- hidra

‘Rbetni ìvotni- ribi – vodozemci – vle~ugi – ptici - cica~i

‘rskavi~avi ribiajkulimorski ma~kiraì

koskeni ribi

vodozemciàbado`dovnik

vle~ugi gu{teri – zmii - èlki – krokodili

pticitrka~ki, leta~ki, grablivki, koko{ki, peja~ki i dr.

cica~iso kloaka torbari

placentni – insektojadi, griza~i – nepreìvari – kopitari – preìvari – mesojadi – perkonogiprimatipolumajmuni – majmuni - ~ovekoliki majmuni – antropoidi - ~ovek najusovr{eno ìvo su{testvo (Homo Sapiens)


Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enikot vo grupata i sorabotkata so drugite grupi. Istaknuvaweto na u~enicite.

Sorabotka so nastavnikot.Sumativno ocenuvawe,pravewe test.


U~enicite se upatuvaat na narednata tema i da gi spremat predznaewata.





ZA VII ODDELENIE

TEMA IV

OP[TI BIOLO[KI OSOBINI NA @IVOTNITE (40 ~asovi)

POTTEMA 3: ISHRANA NA @IVOTNITE (6 ~asa)


NASTAVNA EDINICA: ISHRANA I ORGANI ZA DIGESTIJA

3. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:- dag i povtori poimite: heterotrofen na~in na ishrana, hrana,

tipovi na ishrana kaj ìvotnite (rastitelnojadi, mesojadi, se{tojadi);- da se zapoznae so osnovnata funkcionalna gradba na organite za

digestija;- postapno da go prosledi patot na hranata niz sistemot za

digestija i postapnata digestija (mehani~ka i hemiska, pod dejstvo na enzimi);

- da go definira poimot enzimi.


Mebelot vo u~ilnicata e postaven taka da u~enicite i nastavnikot imaat najdobra me|usebna komunikacija.a) Nagledni sredstva:- grafika (sliki, crteì, tabeli, {emi);- fotokopirani sliki~ki od pooddelni organi za digestija;- sve` materijal od organi za digestija kaj nekoj cica~.


Frontalno povtoruvawe na poimite: heterotrofen na~in na ishrana, hrana, vidovi hrana (neorganska i organska), tipovi na ishrana kaj ìvotnite.

AKTIVNOSTI Aktivnost 1. U~enicite rabotat vo grupi. (site grupi rabotat na isti zada~i). Nastavnikot dava napatstvija:- razgledaj go zadadeniot nagleden materijal (slika i sve`

materijal);- pro~itaj go tekstot od u~ebnikot;- odgovori na postavenite zada~i:1. Koi delovi go so~inuvaat hranitelniot kanal?2. Dadenite fotokopirani sliki~ki naredi gi po red kako na slikata

(organi za digestija kaj cica~).3. Objasni ja vnatre{nata gradba na hranitelniot kanal kaj dadeniot

pretstavnik.4. Prosledi ja funkcijata na pooddelnite delovi od sistemot za

digestija (mehani~ka i hemiska).5. Prosledi ja resorpcijata i transportot na hranata do site organi.6. Koi `lezdi u~estvuvaat vo digestija i kakva e nivnata uloga?

Aktivnost 2. Prezentirawe na aktivnostite na sekoja grupa. Dopolnuvawe, koregirawe i pojasnuvawe od nastavnikot. Istovremeno se zapi{uva planot na tabla.

P L A N

.

Aktivnost 3. Proverka na nau~enoto spored planot na tabla.


Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enicite:- interes, angaìranost- kreativnost- samostojnost- komunikativnost- snaodlivost

HRANITELEN KANAL

VNESUVAWE NA HRANA

podèlude~na

`lezda

crn drobpomo{

ni organi

usna praznina

goltka

hranoprovod

crevo

debelo

èludnik

tenko

pravo

analen otvor

isfrlawe

me

ha

ni~

ka

dig

est

ija h

em

isk

a

dig

est

ija

- koristewe na nagledni sredstva.


U~enicite da donesat raznovidna hrana (sol, jabolko, grafv, leb…).



NASTAVNA EDINICA: VE@BI I POVTORUVAWE

6. ZADAÎ NA ÂSOT:

U~enikot treba da moè:

- da gi povtori poimite: heterotrofen na~in na ishrana, hrana i tipovi na ishrana kaj ìvotnite: (rastitelnojadi; mesojadi i se{tojadi);

- da ja objasni osnovnata funkcionalna gradba na organite za digestija;

- postapno da go prosledi patot na hranata niz sistemot za digestija i postignata digestija (mehani~ka i hemiska);

- da sporeduva vidovi na hrana, na~ini na ishrana (mehani~ka i hemiska digestija).


Mebelot vo u~ilnicata e postaven taka da u~enicite i nastavnikot imaat najdobra me|usebna komunikacija.

a) Nagledni sredstva:- grafika (sliki; crteì; tabeli; {emi);- histolo{ki preparat od presek na crevo;- korka leb; sol; vitamin S; jabolko; grav; voda…;

b) Tehni~ki pomagala:- mikroskop.


AKTIVNOSTI Aktivnost 1. Frontalno povtoruvawe na sodrìnata: “Ishrana i organi za digestija” preku pra{awa {to gi postavuva nastavnikot.

Aktivnost 2. Nastavnikot gi deli u~enicite na grupi, im deli nagleden materijal i dava napatstvija za rabota.

I grupa: Grupiraj gi dadenite hranlivi produkti spored nivnoto poteklo: voda; vitamin S; sol; jabolko; grav i leb.

Neorganska hrana

Organska hrana

II grupa: Povrzi gi organizmite vo sinxirot na ishrana i odredi gi kakov e sekoj ~len spored na~inot na ishrana.

proizveduva~i ______________________________________________________rastitelojaden potro{uva~ __________________________________________mesojaden potro{uva~ _______________________________________________

III grupa: Zapi{i gi redosledno organite za digestija: èludnik hranoprovodnik usna praznina

tenko crevo goltka

pravo crevo debelo crevo analen otvor.

Navedi vo koi delovi se vr{i mehani~ka, a vo koi hemiska digestija.

IV grupa: Nabquduvaj go histolo{ki preparatot na crevo. Nacrtaj go i odbeleì gi gradbenite delovi.

V grupa: Xvakaj ja kori~kata leb 50 pati i objasni:a) [to se slu~uva so zal~eto vo usnata praznina?b) kakov vkus ~uvstvuva{ i moè{ li da objasni{ zo{to?


Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enicite:- interes

gasenica

dabov list

sokol

lastovi~ka

- kreativnost- samostojnost- izveduvawe na obidi- komunikativnost- snaodlivost.


Razmisli i sostavi sinxiri na ishrana i donesi razli~ni sliki~ki od ìvotni.



NASTAVNA EDINICA: PROCES NA ISHRANATA VO ORGANIZMOT

TIP NA ÂSOT: obrabotka na nova sodrìna

NOVI POIMI: - primawe i transportirawe, izla~uvawe na sokovi, digestija, resorpcija i isfrlawe na otpadni materii;

- enzimi – sokovi.

4.ZADAÎ NA ÂSOT:

U~enikot treba da moè:- samostojno da gi navede procesite {to ja so~inuvaat ishranata;- postapno da gi objasnuva fazite vo procesot na ishrana;- da gi objasnuva karakteristikite na zabite vo vrska so na~inot na

ishranata;- da ja uo~i ulogata na enzimite vo procesot digestija.


- Podgotovka na u~ilnicata so preraspredelba na mebelot vo pet funkcionalni celini so cel da se vospostavi pravilno koristewe na didakti~kiot materijal i me|usebnata komunikacija: Raznovidna grafika (sliki, slajdovi, fotografii) od usna praznina

kaj: slon, dabar i tigar; Grafofolija – slajd od sistem na organi za varewe na hranata; Tabelaren prikaz za vospostavuvawe na vrska pome|u organot

za varewe enzim procesot na ishranata; Podreden grafi~ki organizer od procesot ishrana; U~ebnik i druga literatura.

- Tehni~ki pomagala: grafoskop i slajd aparat.


- Nastavnikot organizira grupi od u~enici, odreduva koordinator na grupata i istiot go zadolùva so raboten materijal.- Na tabla nastavnikot go crta podredeniot grafi~ki organizer od

fazite vo procesot ishrana;- Nastavnikot koordinira, nabquduva, upatuva, naso~uva,

pojasnuva i informira.

PODGOTOVKA:

- So nekolku pra{awa se vr{i kratko povtoruvawe za: ishrana, na~in na ishrana i organi za varewe.

AKTIVNOSTI:

Aktivnost 1. U~enicite nabquduvaat soodvetna grafika – sliki od usna {uplina kaj: slon, dabar i tigar. Vnimatelno ~itaat soodveten tekst od u~ebnik so cel da gi otkrijat op{tite gradbeni i funkcionalni osobini na zabite so individualnite razliki koi se pak usloveni od na~inot na ishrana.

Aktivnost 2. U~enicite nabquduvaat grafofolija od sistemot na organi za varewe na hrana i nepotpoln tabelaren prikaz. Vnimatelno go ~itaat soodvetniot tekst od u~ebnikot koj }e im pomogne vo postapnoto otkrivawe na fazite vo procesot na ishrana i uspe{no dopolnuvawe na tabelata.

Aktivnost 3. U~enicite se podgotvuvaat za prezentacija. Prezentacijata na sodrìnite e po grupi od strana na u~enicite, so objasnuvawe na nastavnikot za: kontrola vrz rabotata na sistemot za digestija.Istovremeno se pravi plan na tabla vo vid na podreden grafi~ki organizer.

Aktivnost 4: Nastavnikot go proveruva nivoto na usvoenosta na sodrìnata so pomo{ na u~ebnikot i pasosot pod naslov: “Proveri go svoeto znaewe”.


- Efektite na ~asot se proveruvaat za vreme na prezentacijata na u~enicite i aktivnostite vo potpolnuvaweto na podredeniot grafi~ki organizer. Istovremeno vo tekot na celiot ~as se sledi aktivnosta,

motiviranosta, snaodlivosta i inicijativata na u~enicite pri rabotata vo grupi.


- U~enicite treba vnimatelno da go pro~itaat tekstot od u~ebnikot pod terminot “Aktivnosti” i uspe{no podgotvat za razre{uvaweto na zacrtanite zada~i. Eksperimentalno }e se izvede ve`bata za otkrivaweto na

dejstvoto na òl~nata kiselina vrz mastite.

6. KONSTATACII OD REALIZIRANIOT ÂS- Nastavnikot po ~asot vr{i analiza i sreduvawe na podatoci za uspe{nosta na aktivnostite i izvr{enite zada~i od realizacijata na ~asot.


NASTAVNA EDINICA: VE@BI I POVTORUVAWE ZA ISHRANA NA @IVOTNITE

TIP NA ÂSOT: ve`bi

NOVI POIMI: ishrana, hrana, digestija, vpivawe, izla~uvawe i isfrlawe na hranlivi materii, organi za digestija,

zabi i nivna gradba, enzimi i dr.

4. ZADAÎ NA ÂSOT:

U~enikot treba da moè:- samostojno da gi navede procesite {to ja so~inuvaat ishranata;- da gi objasnuva procesite vo ishranata;- da gi objasnuva karakteristikite na zabite vo vrska so na~inot na

ishrana;- da umee da ja objasni kontrolata na digestijata.


Potrebni nastavni sredstv ai tehni~ki pomagala:

a) Nastavnikot podgotvuva:- folii, grafika, {emi, fotografii od razli~ni ìvotni;

- slajdovi od poznati cica~i, za uo~uvawe na razli~nata gradba na zabite.

b) Tehni~ki pomagala: mikroskop - grafoskop so grafofolii;- slajd aparat;- nastavno liv~e;- u~ebnik i druga dodatna literatura.


a) Organizacija na ~asot: Nastavnikot go rasporeduva mebelot, demonstrira, upatuva, naso~uva, koordinira, pojasnuva, informira i korigira do kolku ima potreba.

b) Podgotovka za aktivnostite na ~asot: - so nekolku pra{awa se vr{i kratko povtoruvawe za:

procesite vo digestija; karakteristiki na zabite; kontrola vrz sistemot za digestija;Se raboti demonstrativno i individualno.

AKTIVNOSTI

Aktivnost 1. Obid za dejstvoto na òl~en sok vrz mastite.Potreben materijal: dve epruveti, voda, maslo za jadewe, òl~en sok od sve` crn drob (òl~na kesa) od tele;- Vo prvata epruveta stavame samo maslo i voda;- Vo vtorata stavame maslo, voda i òl~en sok.Izvedi go eksperimentot i donesi zaklu~ok! Aktivnost 2.

A. Podredi go pravilno redosledot na organite za ditestija!

1 - èludnik 1. ___________________________2 – tenko crevo 2. ___________________________3 – analen otvor 3. ___________________________4 – hranoprovod 4. ___________________________5 – goltka 5. ___________________________6 – pravo crevo 6. ___________________________7 – debelo crevo 7. ___________________________8 – usna praznina 8. ___________________________

B. Popolni gi praznite mesta:

Aktivnost 3: Povtoruvawe za procesite vo digestija spored pra{awata od u~ebnikot, str. 50.

Aktivnost 4: Prezentacija na aktivnostite 2 i 3 od strana na u~enicite.


Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enikot preku negova:- angaìranost;- zainteresiranost;- samostojnost vo rabotata;- rabota vo grupi;- kreativnost.


- Da se odberat po edno ìvotno i da se informiraat kako im se prilagodile organite za digestija soodvetno na hranata {to ja primaat.


Na ~asot celosno se realizirani: nastavnata sodrìna, rabotnite zada~i i eksperimenti.

Odgovornosta na u~enicite, samostojnosta vo u~eweto i pravilnoto usvojuvawe na poimite se postignuva so proveruvawe na to~nite odgovori.

Znaewata na u~enicite i nivnata uspe{nost vo usvojuvawe na poimite se potvrduva so izrabotka na prakti~nata ve`ba.

PROCESI VOISHRANATA


NASTAVNA EDINICA : PRISPOSOBUVAWE NA SISTEMOT ZA VAREWE KAJ RAZLI^NI @IVOTNI

1. ZADAÎ NA ÂSOT:

U~enikot treba da moè:- da gi otkrie vrskite pome|u na~inot na ishrana i ìvotnata sredina

na ìvotnite;- evolutivno da go prosledi, uslo`nuvaweto na digestivniot sistem, zapo~nuvaj}i od najprimitivnite ednokleto~ni organizmi do najsloèno organizirani ìvotni;- da gi voo~i sli~nostite i razlikite vo gradbata kaj razli~nite pretstavnici.


Nastavnikot podgotvuva nagledni sredstva so pomo{ na u~enicite. Priroden materijal, sve` ili konzerviran. Raznovidna grafika: crteì, {emi na sistemot za varewe kaj razli~ni pretstavnici. Fotografii, sliki, slajdovi po mo`nost video i TV filmovi so edinstvena cel da se prikaè razli~niot na~in na ishrana i prisposobuvawata vo zavisnost od nivnata gradba.


PODGOTOVKA:

- Kratko povtoruvawe na gradbata i redosledot na organite za digestija kaj pretstavnicite {to gi izu~uvame i prou~uvame.

Aktivnosti:Aktivnost 1. - U~enicite se podeluvaat na pet grupi. Sekoja grupa dobiva nagledni sredstva i rabotni zada~i. I grupa: Pro~itaj go tekstot od u~ebnikot za ishrana na prosto gradenite ìvotni i objasni go na~inot na prisposobuvawe vo odnos na ìvotnata sredina.II grupa: Pro~itaj go tekstot od u~ebnikot za ishrana kaj trevojadnite ìvotni i ìvotnite koi cicaat rastitelen sok i objasni go na~inot na prisposobuvawe vo odnos na ìvotnata sredina.III grupa: Pro~itaj go tekstot od u~ebnikot za ishrana kaj mesojadite i objasni go na~inot na prisposobuvawe vo odnos na ìvotnata sredina.IV grupa: Pro~itaj go tekstot od u~ebnikot za ishrana na ìvotni so plankton i depozit i objasni go na~inot na prisposobuvawe vo odnos na ìvotnata sredina.V grupa: Pro~itaj go tekstot od u~ebnikot za ishrana kaj ptici i objasni go na~inot na prisposobuvawe vo odnos na ìvotnata sredina.

Aktivnost 2. – Prezentacii na soznanija od sekoja grupa. Sogleduvawe na vrskata, odnosno vzaemnata povrzanost izme|u ìvotnata sredina i na~inot na ishrana na ìvotnoto. Uo~uvawe i konstatirawe na uslo`nuvaweto na gradbata na digestivniot sistem od po prosti kon posloèni grupi.Izgotvuvawe plan na tabla: spored na~inot na ishrana vo zavisnost od stepenot na gradbata na ìvotnoto.

I grupa: Prostogradeni ìvotniII grupa: Trevojadni ìvotni i ìvotni koi imaat izgradeno aparat za cicawe rastitelen sok (lièwe i grickawe)III grupa: Mesojadni ìvotniIV grupa: @ivotni koi koristat kako ishrana plankton i depozitV grupa: Ishrana na ptici.


- Sledewe na aktivnosta i interesot na u~enicite.

- Samostojna kreativnost vo sorabotka na poedinecot vo grupata i so nastavnikot.

- Koristewe nagledni sredstva – dodatna literatura.


- Povtori ja temata i pottemata.

6. KONSTATACIJA OD REALIZIRANIOT ÂS Aktivnosti za naredniot ~as.

TABELASPORED NAÎNOT NA ISHRANA SEKOJ PRETSTAVNIK SE

PRISPOSOBIL SO SOODVETEN DIGESTIVEN SISTEM I ORGANI ZA DVI@EWE

Grupi Spored na~in na ishrana

Predstavnik Digestivni organi

(organeli)

Organi za dvièwe

Inajprosto

organizirani ìvotni

parameciumameba

kleto~na usta igrlo

kontraktilna vakuola

trepkila`ni noìwa

II trevojatni ìvotni i ìvotni

koi cicaat rastitelen sok

zebrapeperutka

dolg i dobro razxvien

digestiven sistem aparat za cicawe

usta, crevo, analen otvor

obi~no 4 dobro razvieni

ekstremiteti

krilja

III mesojadni tigar razvien digestiven

sistem. Kratok bez enzimi za

celuloza

dobro razvieni 4 ekstremiteti

brzi

IV ishrana so plankton i

depozit

kit (riba) (cica~)

razvien digestiven sistem

perki

V ishrana kaj ptici gulab razvien digestiven sistem

krilja

TABELAPodelbata na ìvotnite na III grupi e napravena

spored vidot na ishrana

Trevojadni Mesojadni Se{tojadni- polàv - do`doven crv- zebra- ververi~ka- zajak

- lisica, lav- volk, lasica- vidra, sokol- jastreb i dr.

- me~ka- glu{ec- koko{ka- {atka- krap,

pastrmka- ~ovek.


NASTAVNA EDINICA: SISTEMATIZACIJA NA POTTEMA BR. 3

TIP NA ÂSOT: sistematizacija na pottemata

NOVI POIMI: - ishrana, hrana, digestija, vpivawe, izla~uvawe i isfrlawe na hranlivi materii, organi za digestija,

zabi i nivna gradba, enzimi i dr.

1. ZADAÎ NA ÂSOT:

U~enikot treba da moè:- da gi nabrojuva redosledno organite vo sistemot za digestija;- da ja objasnuva i sporeduva nivnata gradba i da go voo~i

uslo`nuvaweto kaj pooddelni vidovi;- da gi nabrojuva procesite vo ishranata;- da go sledi evolutivno uslo`nuvaweto na organite vo sistemot za

digestija, usoglaseno so ìvotnata sredina i na~inot na ishrana.


Potrebni nastavni sredstva i tehni~ki pomagala:

Nastavnikot podgotvuva:- folii, grafika, {emi, fotografii od razli~ni ìvotni;- slajdovi od poznati cica~i, za uo~uvawe na razli~nata gradba

na zabite.

Tehni~ki pomagala:- grafoskop so grafofolii;- slajd aparat;- nastavno liv~e;- u~ebnik i druga dodatna literatura.


Aktivnost 1. Povtoruvawe preku pra{awa {to gi postavuva nastavnikot.

Aktivnost 2. Samostojna rabota na u~enikot koj odgovara na zada~ite od nastavnoto liv~e.Aktivnost 3. Proverka na nastavnoto liv~e.


Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enikot preku negova:- angaìranost;- zainteresiranost;- samostojnost vo rabotata;- rabota vo grupi;- kreativnost.


Im najavuvam na u~enicite za toa {to }e rabotime sledniot ~as (prenesuvawe hrana i gasovi) i im davam zadolènija da se potsetat za organi za di{ewe i krvotok.


Na ~asot celosno se realizirani: nastasvnata sodrìna, rabotnite

zada~i, eksperimenti i postignata e celta pogolem broj u~enici samostojno da rakuvaat so mikroskopot.Odgovornosta na u~enicite, samostojnosta vo u~eweto i

pravilnoto usvojuvawe na poimite se postignuva so samoproveruvawe na

funkcio-nalniot karton.

Znaeweto na u~enicite i nivnata uspe{nost vo usvojuvawe na poimite se potvrduva so izrabotka na prakti~nite ve`bi od nastavnoto liv~e.




1. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:da prepoznava i razlikuva poimi za ‘rbetnici, da gi nabroi op{tite


mesto i na~in na ìveewe, opis na nadvore{nata gradba na poedini grupi, gradba na organi vo organski sistemi;

da se osposobuva za samostojna rabota, samootkrivawe, koristewe na



Raspored na mebelot za podobra komunikacija na u~enicite so nastavnikot.Potrebni nagledni sredstva:priroden materijal, preparati, sliki, crteì,album od ìvotinsko carstvo, slajdovi.









Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enicite, angaìranost, zainteresiranost, samostojnost vo rabotata, sorabotka vo grupata i so drugite grupi.




Nastavnikot gi zabeleùva sogleduvawata za stepenot i obemot na:

realizacijata na celite/zada~ite na ~asot;usvoenosta na sodrìnite (obemot i nivoto);soodvetnosta (kvalitetot) na podgotovkite za ~asot so




1. ZADAÎ NA ÂSOT



opi{uva nadvore{na gradba na poedini grupi i gradba na organi vo organskite sistemi;




Raspored na mebelot za podobra komunikacija na u~enicite so nastavnikot;Potrebni nagledni sredstva:priroden materijal, preparati, sliki, grafiki, slajdovi, album od

ìvotinsko carstvo.nastavnikot organizira grupi na u~enici i gi upatuva da gi koristat

naglednite sredstva so koi raspolagaat.


Rabota vo grupi.

Nastavnikot organizira grupi na u~enici i gi upatuva da koristat nagledni sredstva so koi raspolagaat.



Vo tek na ~asot se sledi celokupnata angaìranost i zainteresiranost na u~enicite, sorabotka vo grupata i so drugite grupi, kreativnost.









1. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:da gi definira poimite: filogeneza, filogenetsko grupirawe, osobini na

bez’rbeti i ‘rbetni ìvotni;prisposobuvawe na organizmi kon ìvotnata sredina i istoriski

razvitok (evolucija);gradba na ìvotnite;na~in na ishrana, dvièwe, krvotok, di{ewe i dr.;- simetrija.


U~ilnica so inventar za rabota vo grupi.[ema za sistematika na grupite na praìvotni – bez’rbetni i ‘rbetni ìvotni.[ema za klasifikacijata na ~ovekot (Homo Sapiens).Mikroskop.Preparati, sliki, slajdovi.U~ebnikot.[ema za evolucija na ìvotnite.


I grupa – Raboti na filogenetsko grupirawe na ìvi organizmi i binarna nomenklatura. II grupa – Op{to grupirawe na ìvotnite i sistem na 5 carstva.III grupa – Poteklo na ìvotni i protozoa.IV grupa – Zaedni~ki karakteristiki na ìvotnite.V grupa – Bez’rbetni i ‘rbetni ìvotni grupirawe i karakteristiki.VI grupa – Karakteristiki i grupirawe na ‘rbetni ìvotni.

Plan na tabla


Bez’rbetni ìvotnisun|eri

Spleskani crvimetiltenii

Cev~esti crvi

Paraziti~ove~ka glistadetska glistatrihini

Koprivkarikoralimeduzihidra

‘Rbetni ìvotniribi – vodozemci – vle~ugi – ptici - cica~i

‘rskavi~avi ribiajkuli

morski ma~kiraì

koskeni ribivodozemciàbado`dovnik






Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enikot vo grupata i sorabotkata

so drugite grupi.Istaknuvaweto na u~enicite.Sorabotka so nastavnikot.







ZA VII ODDELENIE

TEMA III

GRUPI @IVOTNI I IMENUVAWE (9 ~asa)


NASTAVNA EDINICA: FILOGENETSKO GRUPIRAWE NA @IVITE ORGANIZMI


5.ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:da definira poim filogenija i taksonomija;da ja navede istorijata na grupiraweto i binarnata nomenklatura

spored Karl Line;da razbira grupirawe na ìvotni vo grupi, vid, rod, klasa;da se osposobi za rabota vo grupa i za to~nost i preciznost vo izvr{uvawe na zada~ite.


Raspored na mebelot vo u~ilnicata treba da bide funkcionalen za rabota vo grupi.sve` i konzerviran materijal (rastenija i nekoj voden preparat od

nekoe ìvotno);{ema;u~ebnik po biologija za VII oddelenie.


Nastavnikot organizira grupi, dava zada~i i u~enicite gi upatuva da rabotat so pomo{ na u~ebnikot i naglednite sredstva.U~enicite rabotat vo grupi so pomo{ na tekstot od u~ebnikot.

PODGOTOVKA:

Nastavnikot dava zada~a sekoj u~enik da gi nabquduva donesenite rastenija i vodni preparati za da se voo~at sli~nostite i razlikite me|u niv i da gi upati u~enicite od potrebata za grupirawe na ìvotnite.Nastavnikot ja raskaùva istorijata na grupiraweto, go objasnuva dvojnoto imenuvawe na organizmite i sovremenata taksonomija.

AKTIVNOSTI Aktivnost 1. Sekoj u~enik dobiva svoja zada~a: nabquduva i sporeduva dve rastenija ili dve ìvotni (sliki). Sekoj u~enik novite soznanija gi zapi{uva vo tetratka.Aktivnost 2. Po eden u~enik od sekoja grupa vr{i prezentacija na novite soznanija.Aktivnost 3. U~enicite vr{at povtoruvawe na novite znaewa so pomo{ na pra{awa.

Plan na tabla:

- ìvotinsko

- hordovi

- cica~i

- primati

- lu|e

- ~ovek

- mudar


Kategorija vo koja se grupiraat ìvotnite

CARSTVO

KOLO

KLASA

RED

FAMILIJA

VID

ROD

Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enicite – angaìranost, zainteresiranost, sorabotka vo grupa i to~nosta na dadenite odgovori pri sproveduvawe na aktivnosta 3.


U~enicite da donesat listovi hartija i ogledalo.





NASTAVNA EDINICA: GRUPIRAWETO NA @IVOTNITE SE VR[I SPORED SRODNOSTA


7.ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:da prepoznava i imenuva karakteristiki koi se odraz na srodnosta na

ìvotnite;da nabrojuva na~ini na ìveewa, vidovi razmnoùvawe, telesna

praznina, ‘rbet, simetrija;da poso~i podelba na ìvotnite vo zavisnost od prisustvoto na

‘rbetot;da go objasni vlijanieto na ishranata vrz formata i planot na

gradbata na teloto.


Specijalizirana u~ilnica.Mebel rasporeden za rabota vo grupi.Sliki, list hartija, ogledalo.


Podgotovka:

Nastavnikot gi organizira grupite.Nastavnikot koordinira, naso~uva, koregira, pojasnuva i ocenuva i gi upatuva u~enicite da raobtat vo grupi so pomo{ na tekst od u~ebnik i nagledni sredstva.

AKTIVNOSTI Aktivnost 1. U~enicite nabquduvaat sliki, sve` materijal i konzerviran od mali i golemi ìvotni. [to e zaedni~ko me|u ovie organizmi?Nastavnikot gi objasnuva zaedni~kite karakteristiki na ìvotnite koi se odraz na srodnosta na ìvotnite.

Aktivnost 2. Sekoja grupa dobiva zada~a po koja }e raboti. Na~inot na ìveewe i razmnoùvaweto kako karakteristika na ìvotnite. Telesnata praznina kako karakteristika na ìvotnite. Na~inot na ishrana vlijae vrz formata, planot i gradbata na

teloto. Simetrijata na teloto e odraz na organizacijata na site organi vo

teloto. Sekoj u~enik so pomo{ na naglednite sredstva doa|a do soznanija koi gi zapi{uva vo tetratka.

Aktivnost 3. Po eden u~enik vr{i prezentacija na soznanijata koi gi zapi{uva vo planot na tabla.

prikrepeno podvi`no zra~na bilateralna

Plan na tabla:

dvièwe simetrija

gradba polovo razmnoùvawe

organski sistem razdelnoorgan tkivo kletka ‘rbeten bez’rbeten dvopolovi polovi

Aktivnost 4. Preku postaveni pra{awa se povtoruvaat sodrìnite od novata metodska edinica.


Sledewe na celokupnata aktivnost, angaìranost, zainteresiranost na u~enicite, kreativnost i sorabotka vo grupi.

Karakteristiki {to se odraz na srodnosta na


U~enicite da donesat razli~ni penkala po boja (grupi), listovi, mastilo, ogledalo.





NASTAVNA EDINICA: VE@BI I POVTORUVAWE KON SODR@INITE ZA GRUPIRAWETO NA

@IVOTNITE

5.ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:da objasnuva nau~ni termini za: filogenija i taksonomija;

da razlikuva grupi na ìvotni spored nadvore{ni karakteristiki; bilateralna od radijalna simetrija;

da nabquduva, voo~uva, sporeduva i donesuva zaklu~oci;da se osposobi za grupna rabota i to~nost i preciznost vo



u~ilnica;didakti~ki materijal so u~estvo na u~enicite.

b) Nastavni sredstva i pomagalapenkala; (gumi; ranci);sliki (hidra, riba, ku~e, volk, ma~ka, lav);list hartija, mastilo, ogledalo.


Aktivnost 1. Nastavnikot vr{i kratko usno povtoruvawe za filogenija i taksonomija.

Aktivnost 2. U~enicite se podeleni na grupi i sekoja grupa dobiva svoja zada~a.

I grupa – Sporeduvawe na penkala (gumi, ranci) spored boja.II grupa – Nabquduvawe i voo~uvawe na razli~en na~in na ìveewe kaj ìvotnite (slika od hidra; riba).III grupa – Otkrivawe na nadvore{ni sli~nosti na ma~ka i lav preku slika. IV grupa – Rabota so list hartija, mastilo i ogledalo spored upatstvoto od u~ebnikot (bilateralna i radijalna simetrija).

Aktivnost 3. U~enicite vr{at prezentacija na steknatite soznanija od ve`bata.


sledewe na celokupnata aktivnost na u~enicite; angaìranost; odgovornost pri izvr{uvawe dadena zada~a; sorabotka vo grupa.


- U~enicite da go donesat prethodno podgotveniot obid – kultura od seno.





NASTAVNA EDINICA: OP[TO GRUPIRAWE NA @IVOTNITE


NOVI POIMI: praìvotni (paramecium, ameba, euglena), trepki, kam{i~iwa, la`ni noìwa, kontraktilna i hranitelna vakuola

6.ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:da prepoznava, imenuva i nabrojuva pretstavnici od praìvotnite;da opi{uva, objasnuva, sporeduva i izdvojuva kaj poedini

pretstavnici od praìvotnite;da se osposobi za samou~ewe, samootkrivawe, sorabotka vo grupa, donesuvawe na logi~ki zaklu~oci i vgraduvawe na novite soznanija vo sopstveniot sistem na znaewa.


U~ilnicata so soodveten raspored na mebel za rabota vo grupa i najfleksibilna komunikacija me|u u~enicite i nastavnikot;

b) Nagledni sredstva i pomagalapriroden materijal (kultura na vodeno seno – infuzum) prethodno

podgotvena od grupa u~enici;voden preparat od vodeno seno, kapalka.

raznovidna grafika: sliki i crteì so raznovidni pretstavnici od praìvotni;

u~ebnik – VII, sliki i crteì od u~ebnikot;{ema – pregled na ìvotinskoto carstvo.

b) Tehni~ki pomagala: mikroskop


U~enicite nakratko ja povtoruvaat istorijata na grupirawe na ìvotnite, dvojnoto imenuvawe, sovremena taksonomija i karakteristiki na gradba na ìvotinskoto telo i srodnosta na ìvotnite:

op{toto grupirawe na ìvotnite i nivnoto poteklo od zaedni~ki ednokleto~en predok (izumreni kam{ikari, sledej}i go nivnoto uslo`nuvawe i razvivawe od poprosti kon posloèni,

biolo{ki osobini na praìvotnite (ìveali{te, forma i gradba, na~in na ishrana, dvièwe, razmnoùvawe,

karakteristiki na paramecium: prisposobuvawe i na~in na dvièwe, ishrana, razmnoùvawe; funkcija na golemoto i maloto jadro; funkcija na hranitelna i kontraktilna vakuola,

zaboluvawa {to gi predizvikuvaat parazitskite protozoi (tripanozoma i malari~en plazmodium);

razli~ni prisposobuvawa za dvièwe (trepki, la`ni noìwa, kam{i~iwa),

heterotrofna (parazitska) i avtotrofna ishrana, bespolovo i polovo razmnoùvawe.

Nastavnikot:Na u~enicite im gi soop{tuva operativnite zada~i na ~asot: dava

upatstvo za rabota, kako i na koj na~in }e gi izrabotat aktivnostite;

Naso~uva, informira, objasnuva, ja sledi rabotata na u~enicite, dopolnuva, korigira i gi vrednuva nivnite znaewa;

podgotvuva voden preparat od kultura na seno i go podgotvuva za mikroskopirawe.

AKTIVNOSTI Aktivnost 1. Na pregledot na ìvotinskoto carstvo daden kako prilog vo u~ebnikot, nastavnikot objasnuva za op{toto grupirawe na ìvotnite i nivnoto poteklo.

Aktivnost 2. U~enicite vo grupa gi prezentiraat svoite novi soznanija do koi do{le vo tekot na ~asot i so pomo{ na nastavnikot se izrabotuva plan na tabla.

Plan na tabla:

1. Site ìvi organizmi se grupirani vo sistem od 5 carstva

Carstva3.Gabi

2.Praìvotni i algi

5.@ivotni

Bez’rbetni

4.Rastenija

1.Bakterii

‘Rbetni

______ _____________ _____________ _____________ _______

6.Poteklo na ìvotniteod ednokleto~ni izumreni kam{ikar

7.Praìvotni- avtotrofno - kam{i~iwa (parazitski) - la`ni noìwa- heterotrofno - trepki

ishrana dvièwe

@iveali{te razmnoùvawe

voda pretstavnici bespolovo

po~va polovo

paraziti vo paramecium drugi ìvotni ameba

euglenaaktivno so trepki

bespolovo i polovo bara

- ednokleto~no heterotrofno- citoplazma- trepki- golemo i malo jadro- hranitelna vakuola- kontraktilna vakuola

PRA@IVOTNI PROTOZOI

PROTOZOI

DVI@EWE

PARAMECIUM@IVEALI[TE

RAZMNO@UVAWE

GRADBA

ISHRANA

mailto:PRA@IVOTNI


Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enicite, zainteresiranost, angaìranost, sorabotka vo grupa, donesuvawe logi~ki zaklu~oci, sposobnost novite soznanija da gi vgradat vo sistemot na sopstvenite ve}e steknati znaewa.

To~nost na dadeni odgovori.


Da donesat polàv lozov i do`doven crv, sliki~ki od razli~ni bez’rbetni ìvotni, lepilo, noìci, hartija.





NASTAVNA EDINICA : BEZ’RBETNI @IVOTNI

TIP NA ÂSOT: obrabotka na nova nastavna sodrìna

I. CEL I ZADAÎ

U~enikot treba da moè:da prepoznava i imenuva grupi bez’rbetni ìvotni (raznovidni)

spored izgled, golemina, gradba, mesto na ìveewe i drugi osobini;

da nabquduva, razlikuva i sporeduva vidovi na bez’rbetni ìvotni;samostojno da razmisluvaat, sporeduvaat i donesat zaklu~oci.


Vo u~ilnicata mebelot e postaven taka u~enicite da imaat najdobra komunikacija me|u sebe i so nastavnikot.

Potrebni nagledni sredstva i pomagala

- priroden materijal (sve` ili konzerviran);- ~erupki od polàvi, {kolki, sun|eri, raznovidna grafika, crteì, sliki, {emi i dr.


Vo vovedniot del na ~asot nastavnikot gi objasnuva so pomo{ na crteì osnovnite osobini na bez’rbetnite ìvotni i uslo`nuvaweto na gradbata na organizmite niz nivnata dolga evolucija.

Nastavnikot gi soop{tuva aktivnostite na ~asot i dava upatstva za rabota, koristewe na soodveten nagleden materijal {to }e koristi vo otkrivaweto na zada~ite i formira grupi.

Aktivnosti:Aktivnost 1. - U~enicite nabquduvaat razli~ni vidovi grupi bez’rbetni ìvotni. Aktivnost 2. – Sekoj u~enik so pomo{ na zada~ite od u~ebnikot gi grupira bez’rbetnite ìvotni spored nivnite osobini.To~nite odgovori se zapi{uvaat na tabla i se popolnuva {emata.

PLAN NA TABLA

CARSTVO NA @IVOTNIbez’rbetni ìvotni

‘rbetni ìvotni

BEZ’RBETNI @IVOTNIsun|eri

slatkovodnimorski

koprivkarikorali

meduzihidra

spleskani crvimetiltenii

cev~esti crvi

~ove~ka glistadetska glista

trihina

mekotelipolàvi{kolki

glavonogi

prstenesti crvido`doven crv

pijavici

~lenkonogipajacirakovi

mnogunogiinsekti

iglokoìmorski yvezdi

eòvikrastavici


NASTAVNA EDINICA: VE@BI I POVTORUVAWE KON ÂSOT BEZ’RBETNI @IVOTNI

1. CEL I ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:da ozna~uva i imenuva praìvotni i bez’rbetni ìvotni (koprivarki,


da pribira i evidentira primeroci od mekoteli (polàv, {kolka, sun|er i dr.);

vr{i nabquduvawe na ìvotni vo priroda (do`doven crv, lozov polàv) i svoite vpe~atoci gi beleì vo svojata tetratka.


U~ilnica so raspored na mebel za pobliska komunikacija so u~enicite i nastavnikot. Priroden materijal sve` ili konzerviran,

modeli raznovidna grafika, crteì, sliki, {emi, grafofolii, fotografii, video i TV film, u~ebnik.


âsot zapo~nuva so povtoruvawe i utvrduvawe na usvoenite znaewa za

op{tite osobini na praìvotnite i bez’rbetnite ìvotni.

Aktivnost 1. Napravete vo grupata svoj pregled na bez’rbetni ìvotni spored upatstvoto dadeno vo u~ebnikot. U~enicite se podeleni na grupi.

I grupa – Sekoj u~enik da donese na u~ili{te ise~eni sliki ili crteì na bez’rbetni ìvotni. Podredi gi slikite, zalepi gi na golem list hartija. II grupa – U~enicite vr{at nabquduvawe na do`doven crv (staven) na hartija. Potoa vr{i prezentirawe na osnov karakteristiki na grupata prstenesti crvi.III grupa – U~enicite vr{at nabquduvawe na lozov polàv (staven na list). Vr{at prezentirawe na osnovnite karakteristiki na grupata mekoteli.



sorabotka vo grupa, to~nost na dadeni odgovori, kreativnost, samostojnost vo rabotata.


Sobirawe na sliki od ìvotinsko carstvo za pravewe na album.







1. ZADAÎ NA ÂSOT



mesto i na~in na ìveewe, opis na nadvore{nata gradba na poedini grupi, gradba na organi vo organski sistemi;




Raspored na mebelot za podobra komunikacija na u~enicite so nastavnikot.Potrebni nagledni sredstva:priroden materijal, preparati, sliki, crteì,album od ìvotinsko carstvo, slajdovi.









Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enicite, angaìranost, zainteresiranost, samostojnost vo rabotata, sorabotka vo grupata i so drugite grupi.








1. ZADAÎ NA ÂSOT



opi{uva nadvore{na gradba na poedini grupi i gradba na organi vo organskite sistemi;




Raspored na mebelot za podobra komunikacija na u~enicite so nastavnikot;Potrebni nagledni sredstva:

priroden materijal, preparati, sliki, grafiki, slajdovi, album od ìvotinsko carstvo.

nastavnikot organizira grupi na u~enici i gi upatuva da gi koristat naglednite sredstva so koi raspolagaat.


Rabota vo grupi.Nastavnikot organizira grupi na u~enici i gi upatuva da koristat nagledni sredstva so koi raspolagaat.



Vo tek na ~asot se sledi celokupnata angaìranost i zainteresiranost na u~enicite, sorabotka vo grupata i so drugite grupi, kreativnost.









1. ZADAÎ NA ÂSOT

U~enikot treba da moè:da gi definira poimite: filogeneza, filogenetsko grupirawe, osobini na

bez’rbeti i ‘rbetni ìvotni;prisposobuvawe na organizmi kon ìvotnata sredina i istoriski

razvitok (evolucija);gradba na ìvotnite;na~in na ishrana, dvièwe, krvotok, di{ewe i dr.;- simetrija.


U~ilnica so inventar za rabota vo grupi.[ema za sistematika na grupite na praìvotni – bez’rbetni i ‘rbetni ìvotni.[ema za klasifikacijata na ~ovekot (Homo Sapiens).

Mikroskop.Preparati, sliki, slajdovi.U~ebnikot.[ema za evolucija na ìvotnite.


I grupa – Raboti na filogenetsko grupirawe na ìvi organizmi i binarna nomenklatura. II grupa – Op{to grupirawe na ìvotnite i sistem na 5 carstva.III grupa – Poteklo na ìvotni i protozoa.IV grupa – Zaedni~ki karakteristiki na ìvotnite.V grupa – Bez’rbetni i ‘rbetni ìvotni grupirawe i karakteristiki.VI grupa – Karakteristiki i grupirawe na ‘rbetni ìvotni.

Plan na tabla


Bez’rbetni ìvotnisun|eri

Spleskani crvimetiltenii

Cev~esti crvi

Paraziti~ove~ka glistadetska glistatrihini

Koprivkarikoralimeduzi

hidra

‘Rbetni ìvotniribi – vodozemci – vle~ugi – ptici - cica~i

‘rskavi~avi ribiajkulimorski ma~kiraì

koskeni ribivodozemciàbado`dovnik






Sledewe na celokupnata aktivnost na u~enikot vo grupata i sorabotkata

so drugite grupi.Istaknuvaweto na u~enicite.Sorabotka so nastavnikot.






Documents

7 Odd. Tema III