Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
5.1.1 เฟอง (gears)
เฟองเปนชนสวนเครองกลทมรปรางโดยทวไปเปนจานแบนรปทรงกลมสวนขอบมลกษณะเปนแฉกเฟองผลตขนมาเพอใชสงกำาลงในลกษณะของแรงบด(torque)ดวยการหมนของตวเฟองทมฟนอยในแนวรศม โดยการสงกำาลงจะเกดขนไดเมอมเฟองตงแตสองตวขนไปมาสบกน นนคอถาเฟองตวแรกหมนเฟองตวทสองจะหมนในทศทางตรงกนขามเกดเปนระบบสงกำาลงขน การนำาเฟองมาใชประโยชนในดานตางๆ ผใชจำาเปนตองมความเขาใจหนาทและการทำางานของเฟองเชนทำาหนาทสงผานกำาลงและการเคลอนทเปลยนขนาดแรงบดและความเรวรอบเปลยนทศทางการหมนหรอทศทางการเคลอนท ซงเฟองมหลายประเภท โดยทวไปแลวจะแบงตามรปรางและลกษณะ การใชงานดงน
ประเภทของเฟอง ลกษณะการใชงาน
เฟองตรงเปนเฟองทมใชงานกนมากทสด เปนเฟองทมฟนขนานกบแกนหมนและใชไดทงการสงกำาลงการหมนจากเพลาหนงไปยงอกเพลาหนงเปลยนขนาดแรงบดและความเรวรอบหมนเปลยนทศทางการหมนหรอทศทางการเคลอนท เฟองตรงสวนมากจะนำามาใชในระบบสงกำาลงเชนระบบสงกำาลงในรถยนตเครองจกรกล
เฟองสะพานมลกษณะเปนแทงยาวตรงมฟนเฟองอยดานบนและมเฟองตรงอยดานบนสบอยกบสวนทเปนฟนเฟองของเฟองสะพานมหนาทในการเปลยนทศทางการเคลอนทหรอการเคลอนทกลบไปกลบมาเฟองสะพานถกใชในเครองจกรอตโนมตตางๆเชนเครองจกรผลตชนสวนรถยนตอตโนมต
เฟองวงแหวนมรปรางลกษณะกลมเชนเดยวกบเฟองตรงแตฟนเฟองจะอยดานในของวงกลมและตองใชคกบเฟองตรงทมขนาดเลกกวาสบอยภายในเฟองวงแหวนอตราทดสามารถออกแบบใหมากหรอนอยไดโดยขนอยกบขนาดของเฟองตวนอกและเฟองตวในถาเฟองตวในเลกกวาเฟองตวนอกมากอตราทดกจะมากโดยเฟองตวในจะทำาหนาทเปนตวขบเคลอน
เฟองตรง(spurgears)
เฟองสะพาน(rackgears)
เฟองวงแหวน(internalgears)
ตาราง 5.1 ประเภทของเฟองและลกษณะการใชงาน
86 บทท 5 | กลไก ไฟฟา และอเลกทรอนกส หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร | เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย)
สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย
จะเหนไดวา เฟองแตละประเภทจะมหนาทแตกตางกนไป เชนชวยเพมหรอลดแรงลดหรอเพมความเรวและชวยเปลยนแกนในการหมนซงสามารถนำาไปประยกตใชไดกบงานทหลากหลายเพอชวยใหการทำางานของมนษยสะดวกรวดเรวและมประสทธภาพมากยงขน
ประเภทของเฟอง ลกษณะการใชงาน
เฟองเฉยงเปนเฟองสงกำาลงทมฟนเฉยงทำามมกบแกนหมนมหนาทการใชงานเหมอนกบเฟองตรงแตมเสยงทเกดจากการทำางานเบากวาเฟองฟนตรงเมอทำางานสงกำาลงดวยความเรวรอบสงและเฟองเฉยงใชในการสงกำาลงใหกบเพลาทไมขนานกนได
เฟองดอกจอกมรปทรงคลายกบกรวยมทงแบบเฟองตรงและแบบเฟองเฉยง เฟองดอกจอกจะเปนเฟองสองตวทสบกนในลกษณะแนวเพลาของเพลาทงค จะตงฉากหรอตดกน สวนมากแลวเพลาของเฟองทงคจะตงฉากกนเปนมม90องศาการใชงานเฟองดอกจอกแบบเฟองเฉยงใชในยานพาหนะเชนในระบบสงกำาลงและขบเคลอนในรถแทรกเตอรในระบบเฟองสงกำาลงของเรอ
เฟองตวหนอนเปนชดเฟองทประกอบดวยเกลยวตวหนอนและเฟองตวหนอนทำางานโดยการหมนแนวเพลาขบและเพลาตามของเฟองตวหนอนโดยทำามมกน90องศาการทำางานของเฟองตวหนอนจะเงยบและมแรงสนสะเทอนเกดขนนอย
เฟองเกลยวสกรเปนเฟองเกลยวทใชสงกำาลงระหวางเพลาททำามม90องศาทำาหนาทเปลยนทศทางของเพลาใหทำามมกน90องศาคลายกบชดเฟองตวหนอนแตสามารถสงกำาลงไดนอยกวา
เฟองดอกจอก(bevelgears)
เฟองตวหนอน(wormgears)
เฟองเกลยวสกร(spiralgears)
เฟองเฉยง(helicalgears)
87บทท 5 | กลไก ไฟฟา และอเลกทรอนกสหนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร | เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย)
สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย
WE
EE
T T1
T1
2T2T
W W
5.1.2 รอก (pulley)
รอกเปนอปกรณชวยอำานวยความสะดวกในการเคลอนยายสงของและชวยผอนแรงเพออำานวยความสะดวกแกผใชงานมลกษณะเปนลอทมรองตรงกลางสำาหรบคลองเชอกรอกสามารถแบงไดเปน3ประเภทคอ
รอกเดยวตายตว
เปนรอกทชวยอำานวยความสะดวก
ในการทำางานแตไมชวยผอนแรง
การใชรอกลำาเลยงวสดกอสรางขนสทสง
การชกธงชาตขนเสาผานรอก
รอกเดยวเคลอนท
เปนรอกทชวยอำานวยความ
สะดวกและชวยผอนแรง
รอกพวง
เกดจากการนำารอกหลายๆตวมา
ผกตอกนเปนพวงทำาใหผอนแรง
มากขน
1. การผอนแรงเราจะใชรอกพวงชวยผอนแรงในการเคลอนยายวตถทมนำาหนกมาก เชนการเคลอนยายวสดกอสรางการเคลอนยายสงของในโรงงานซงประสทธภาพในการผอนแรงของรอกพวงขนอยกบจำานวนรอกและลกษณะการตอทนำามาใชถาหากตองการผอนแรงมากจะตองใชรอกมากขนตามไปดวย เชนภายในคลงสนคาของโรงงานจะใชรอกพวงตดบนคานเพอเคลอนยายสงของ สวนการเคลอนยายวสดทมนำาหนกมาก เชนวสดกอสรางจะใชรถเครนซงมรอกพวงเปนกลไกสำาคญในการเคลอนยาย 2. การอำานวยความสะดวกและทำาใหเกดการเคลอนทลกษณะตาง ๆ การเคลอนทในแนวดงรอกทำาใหเกดการเคลอนทตามแนวเสนตรงตงฉากกบพนและชวยอำานวยความสะดวกในการยกสงของขนสทสง เชนการใชรอกลำาเลยงวสดกอสรางขนสทสงการชกธงชาตขนสยอดเสา
รอกสามารถแบงหนาทการทำางานไดเปน2ลกษณะใหญๆคอ
WE
EE
T T1
T1
2T2T
W WWE
EE
T T1
T1
2T2T
W W
รป 5.1การใชรอกในการเคลอนทในแนวดง
88 บทท 5 | กลไก ไฟฟา และอเลกทรอนกส หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร | เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย)
สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย
การเคลอนทในแนวราบรอกทำาใหเกดการเคลอนทตามแนวเสนตรงขนานกบพนเชนการเคลอนทของกระเชาไฟฟาสายพานลำาเลยงกระเปา การเคลอนทเปนวงกลมรอกทำาใหเกดการเคลอนทตามเสนรอบวงกลมเชนเครองซกผาใชการทำางานของรอกควบคกบมอเตอรเพอทำาใหถงซกผาหมน การเคลอนทจากการหมนเปนแนวเสนตรง เชน การใชรอกมวนสายวดเขาไปเกบในตลบเมตรการมวนสายเบดตกปลาโดยใชรอกหมน
จะเหนไดวาเฟองและรอกเปนอปกรณพนฐานสวนหนงของระบบกลไกและการควบคมใชเปนสวนประกอบในสรางสงของเครองใชและอำานวยความสะดวกในการทำากจกรรมตางๆ ของมนษย ใหมความสะดวกรวดเรว และมประสทธภาพมากขนซงอปกรณเหลานตางกมหนาทและประโยชนใชสอยทแตกตางกนดงนนจงตองเลอกใชใหเหมาะกบประเภทและวตถประสงคของการใชงานเพอใหทำางานไดประสทธภาพสงสด
รป 5.2การใชรอกในการเคลอนทในแนวราบ รป 5.3 การใชรอกในการเคลอนทเปนวงกลม
รป 5.4การใชรอกในการเคลอนทจากการหมนเปนแนวเสนตรง
ถ า ไม สามารถหารอกสำาเรจรปมาใชงานไดนกเรยนจะนำาอปกรณใดมาทดแทนหรอประยกตใชไดบาง และจะใชทดแทนไดอยางไร
ชวนคด
89บทท 5 | กลไก ไฟฟา และอเลกทรอนกสหนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร | เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย)
สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย