O ZIVOTU I RADU PROF. DR KSENIJE MILOŠEVIC

Kse:niga Milooević je ['Ođena 21. 8. 1933. u Mootaru, gdje je išla u ško­~u do apriia 1941. godine. Tada je s <porodicom i'Zbjegla li do ja:nuarra 1942. :rije !imala stalno mjesto boravka. Od januara '1942. do novembra 1945. žti.v­"ela je u Vrnjačkoj Hanji, :kada dolazi u Sarrajevo. •Tu je išla u gimnaZiju. -.-akon t.ire:ćeg 1razreda, kao odliičan đak, dobila je s:tirpemdiju i odmah rpreš[a ::a Trigovaičku ak•ademhju i !bez završnog T•azreda nekaidašnje miže gillnna0ije. ?olaznici tih stručnih š1kola posl!ije rr-ata !bili s u nov ·kada!I' stavljen na ['.aspo­:aganje republiakoj 'Vladi. Ksenija Milošević je :bila dodijeljena 1Ministar­s:vu d'.iJnansrija NR Bosne i Hercegocvine. Budući da je bila briilj<l!'l1tan đak,

ć.onesena je 01dluka ma nadležnom mjestu da studim hem!ij·u. No !ipak se :::Senija iM:i[oše'Vić olbrela na grupi za sh. jezik i ist oriju jugoslove;n:ske iknji­... _ '11osti na FiJo:zod'sikom fakultetu u S:arnjevu, gdje je aipsol:vkala 1954 . .go-."::le. IT:adia se zaposaila i radila ikao na1sitavmik osnovne ško1le ti lekto;r u Na­

- Ddnorrn po:zocištu d Malom ipoizorištu u Saraje'Vu. Diplomi['al.a je u septem-- :.i 1961. s odličnim TuSpjeihom.

Nakon diplomiranja Ksenija Milo,šević je izabrana za asistenta na Rja­E<lri rza S:f!Ps kohrvatski jezrik ,Filozofskog fakulteta u Sariajevu. V·eć 1965. - dok:toriraiLa :na is>toun falk'Ulltetu :na temu Futur egzaktni 1u >Savremel/'l,om

_ ~kohrvat:skom književnom jeziku. Od 1965. do 1967. ibiorrav!ila 'je u Ge­-;<7enu kao lekitoir :na·šeg je:zi1ka. Godine 1968. i:zaJl;l:rana je iz,a docenta iza ~eni sh. · jezik :na Filozofskom fakultetu u Sa:rajevu, 1974. rza van;red-5- a 11982. rza !l'edo'Vnoig profesora. Pre da'Vala je sintaksu ~h. jezika. Zbog

-:esn !Prijevremeno je otišla u mirovinu 1989. godine . Dr Milošević je ibi.la a.ngažl!ra:n:a !i van inastave. Bila je ;član redakcije

- _'lja savremeinog književnog jezika od njegov.a drugog ipokretanja {1967) gašenja, član ired:akdje Knj.ižev,nog jezika 01d 1974. do 19«80. i .član Ko­

-:;e za liingvlisttaka i:sipitivanja ANUB:LH. Bila je i lektoll' na Jugoslovem­~ serninairu za s:tira:ne sfavfate .1962. u Zadru i Zagrebu, te 1k•as.nije više - predavač na istom seminaru. Radi.I.a je i na piopU!Iljavanju punk1tova

:....<\. te na :isipdtivainju bh. goV10!I'a u InstHutu !Z'a jezik r(,Čizma 1kod Kise­Fatnica kod Bileće, T!Zai0>i·ći kod B1ha.ća). U Jn1S1titutu je dugo 1bi.l.a :an­

<'--'"IB kao ,član Naučnog vijeća , te pred umiroivJ:j e:nje i ma <projektu Je-'--~a7liSkohercegovačkih pisaca XX vije.ka. A :na Ods jeku je prr-ošla s.ve -;egova ir.aizvoja, više je puta 1bila injegov se kr etarr- i rukovrodilac, pir·o­

_!a pos1Jdirplomskom s·tudriju, mentor mnogim po1s1Jdi•pfomcima itd. Kao . stručnjak ialkt1'V:rlo je učestvovala ina domaćim i imeđU1I1airodnim 8llrn­

u Beogradu, Ohridu, Novorrn S.adu, tSarajevu, Varšavi, Mos kvi i

9

Knjizevni jezik 20/1-2 (1991)

Izmimaijući ma:nje osvrte i iprigodne .čl:a!llke '(up. 1biiblii()lgrnfiju), prof Milošević je sav svoj vijek posvetila proučavanju sintaksičke S'truktlll'e srp­skoh!I'vatskog jezika. 'Izdvajaju se tri tematske ablashi: a) liCni gilagolski ob­lici, b) 1prdblematika glagolske dijateze i c) !llJčlČini s·truktlfil'iranj:a rečenice.

Iz prve skupine svakako je najznačajnija njena studija Futur II i si­nonimski odnosi u savremenom srpskohrvatskom književnom jeziku (Sara­jevo, 1970). To je djelo najavilo izuzetnog sintaksičara i znalca, solidnog anaHtičara 1 minucioZiilog istr.aživa.fa jezičkih pojava koje označavaju bu­dučnost u sh. jeziiku. Iskazivanje budučnosti kao tema nije je :ni k:asnije 111apušt:ala. Tako ona utvrđuje mjesto kl()IIlStrukcije tipa lb ude m + · !I'ard~i glagolski pridjev u sistemu sh. glagols·kih oblika, u odnosu :na i:fUJtur I , te u drugim pri[tkama značenje futlfil'a I i futlfil'a II u sistemu 11:ičnih glagolskih oblika ističući mj:iihovu sin1:alrničku distribuciju. A !l1a VUikovu jez1iiku istra­žuje okolnosti ipod kojima su nastale određene razlike kod Vuka :(i toga do­b:a) i današnjeg sfanja u razvijenom k111jiževn01tn jezitku. Posebno je prof. MHošević osvijetlila i neka teorijska pitanja 1glagolske rprroblematike u našoj sredini, kritički prosuđujući dosadašnja is1traživanja sis:rema glagolskih ob­Ji,ka, od Belićeve definicije irelativa do Vukovićeva shvatainja p1rirode naš·eg timpelI'feikta. Radom O proučavanju vremenskih glagolskih oblika u srpsko­hrvat.skom jeziku {ZFL !XXT/2, 1978) daila je isc:rp;a:n oswt istraživanja u oblasti glaigols·ke iproblematike sh. j ezitk:a, ukazala 111a :nepokriv€!11a temat­ska područja, na sporove, na 111aučne doprinose i h1ov:acije.

!Tema ·gilaigolskog :roda zaokupljala je prof. Mi,lošević od s·amog početka :njenog :rada na tlspitivain~u glagolskih kategorija sh. jez1iika. Rezult:ati do kojđ.h je došla lbez sumnje su unaprijedili našu sin taksi•čku misao. Ona nas je upozmala· i sa 1teoirijskom orij€!ll.tacijom u proučav.arnj'u gl;agoJskog rnda ikoja je sedamdesetih godina ovoga stoljeća dominiirala u slovenskom svi­jetu, dajući i vlastiti doiprjnos spornim pitanjima u tod oblasti te utv:rđu­jući izadatke koji stoje pred slavis1likom u 1budučnos.ti. Osobito .treba ći one :njene radove ikoji se 1bave ref.leksivniu:n i pal'ticiipskiu:n koTuStrukdja­ma, u kojima Kse:nija Milošević izvodi originalne zakljuoke o ulozi leks:i1č­

kosem:a111tičkih klasa glaigola u k0111stituiiranju semantičkih modela, deter­min.aciom.ih, :relaci0111ih i egzii.stencijal:nih.

Iizdvo.j ena 1tematska oblast inte!I'esovamja prof. iMik~ševj,ć đe :r e •Č e n i c a i njena s:truktuira. Širok je dijapaz0111 njenih oipserr-viacija, osobito unutair za·­visni.h rečenica. Tako npr. prof. Milošević osv.jetljava tzv. prndd.katsku za­visnu reČ€111ku, sema111;ti1čke tipove rečeni.ice, neke ne1gramatičke rečem.i1čne

modele, neizdii.f.erencira:ni tip odnosa u složenoj rečenici, hronološke deter­minacije sa tempolI'a·l!llOu:n !klaurzonn, aspektua1lm.o-.te:mu;io:r1alne ik0111d'dgu:racije u sistemu složenih !I'ečenica, postupci u iskarzi·va111ju k0111oesiv:niih :relacija i se­manmke struktll'I'e iitd. Velika je šteta što prolf. IJVIiilošević 111ije 1dugo pri[P­remani ud0be!llik o re100ndci dovršila ili svoja univerzitetska predavoo1ja 1(ko­ja su studenrti urrnnofavali) ipregledala, redigira;la i pu1bl:i1koivala. Takođe je šteta da se njene 1b!I'oj111e studije o rečenici nisu 1nasle u poisebnoj knjizi,_ kako ihi <bile dostuipne i ši:ro:j naučnoj i 'Stručnoj javnosti.

10

Ptrof. Ksenijia MrilOiŠević se svojim studijaima ru.vrs-tila u sami vrh sin­taksičara serbokroatista. Pisan oštrim perom, :britke misli i tanane ana'lize savremenog jezičkog materijala, njen naučni opus predstavlja vrijeđam. do­prinos našoj nauci o jeziku. Njene sintaksičke studije su stoga nezaobilazne u daJjern proučavanju vremenskih ·glagolskih kategorija i strukture srpsk>0-hrvatske II'ečenice.

BIBLIOGRAFIJA RADOVA PROF. DR KSENIJE MILOŠEVIC

1968.

Dr Jovan Vuković: »Sintaksa glagola«, Zavod za izdavanje udžbenika, Sarajevo 1967. Pitanja savremenog književnog jezika VI (Sarajevo, 1968). 144-147.

1970.

Futur II i sinonimski oblici u savremenom srpskohrvatskom književnom jeziku. Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine. Djela, knj. XXXIX. Odja.­ljenje društvenih nauka, knj. 24. Sarajevo 1970. 184.

1971.

edan slučaj asimetrije između izraza i sadržine u gramatičkom sistemu savreme­nog srpskohrvatskog jezika . Radovi Akademije nauka i umjetnosti BiH XLI (Od­; elj enje društvenih nauka 14, Sarajevo, 1971). 181- 203.

1972.

_ ' eki aspekti semantičkog odnosa konstrukcija pasivne (sa trpnim pridjevom) i !"efleksivne u savremenom srpskohrvatskom jeziku. Književni jezik I/3-4 (Sa·· !"ajevo, 1972). 63-86.

1973.

:!ltrazitivnost, refleksivna konstrukcija rečenice .: 1 · 11/1-2 (Sarajevo, 1973) . 29-39.

pasivna dijateza. Književni je -

:-emporalno značenje i sintaksička vrijednost konstrukcije Cop (praes. perf.) -;i.a.rt. pass. u srpskohrvatskom jeziku. J·užnoslovenski filolog XXX/1-2 (Beograd, : 73) . 423- 437.

1974.

'":'akozvana predikatska zavisna rečenica (funkcionalne i formalne karakteristike) . :': jiževni jezik 11/3- 4 (Sarajevo, 1974). 37-45.

:_-:oga imperfektivnog vida i nekih drugih elemenata glagolskog značenja u se­tičkom konstituisanju i interpretacija jednog tipa predikata. Konstrukcija

(praes.) + part. pass (V impf.). Zbornik za filologiju i lingvistiku XVII/1 :atica srpska, Novi Sad 1974) . 139- 171.

11

Književni jezik 20/1-2 (1991)

Teorija glagolskog roda u slovenskim lingvističkim sredinama sedamdesetih go-­dina, njeni odjeci na varšavskom kongresu slavista (1973) i otvorena pitanja iz ove oblasti. Radovi Instituta zq jezik i književnost u Sarajevu, Odjeljenje za je­zik, knj. I (Sarajevo, 1974). 179-197.

1977.

O pitanju »relativnog« karaktera srpskohrvatskog imperfekta. Posebna izdanja Akademije nauka i umjetnosti BiH XXXIV, Odjeljenje društvenih nauka, knj. 6 (Sarajevo; 1977). 247-260.

Trebinjsko savjetovanje o pravopisnoj problematici. Književni jezik VI/1 (Saraje­vo, 1977). 43-58.

1978.

F'orma predikata i semantički tip rečenice (Referat za VIII međunarodni kongres slavista u Zagrebu). Književni jezik VII/4 (Sarajevo, 1978), 3-17.

O proučavanju vremenskih glagolskih oblika u serbokroatistici. Zbornik za fi­lologiju i lingvistiku XXI/2 (Matica srpska, Novi Sad 1978). 93-121.

O adjektivima (i adverbima) u obliku glagolskog priloga sadašnjeg u savremenom srpskohrvatskom/hrvatskosrpskom književnom jeziku. Književni jezik VII/3 (Sa­rajevo, 1978). 49-78.

1979.

Akademiku prof. dr Jovanu Vukoviću (In memoriam). Književni jezik VIII!l (Sa­rajevo, 1979). 5-10.

1980.

Jedan negramatički rečenični model u srpskohrvatskom jeziku. Južnoslavenski fi­lolog XXXVI (Beograd, 1980). 47-63.

život i djelo akademika profesora doktora Jovana Vukovića. Radovi Filozofskog fakulteta u Sarajevu IX-X (Sarajevo, 1976-1980). 17-20.

Trideset godina Odsjeka za južnoslavenske jezike. Književni jezik IX/4 (Sarajevo, 1980). 49-60.

O pitanju »relativnog« karaktera srpskohrvatskog imperfekta. Zbornik radova povodom 70. godišnjice akademika Jovana Vukovića. Posebna izdanja Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, knj. XXXIV (Sarajevo, 1974-80). 247 -260. ' !

1981.

Jedan sintaksički model srpskohrvatske proste rečenice i njegove realizacije. Nauč­ni sastanak slavista u Vukove dane. Referati i saopštenja 7 (Međunarodni slavi­stički centar SR Srbije, Beograd, 1981). 275-287.

Obilježavanje budućnosti u srpskohrvatskom jeziku. 32. jugoslavenski seminar za stra.ne slaviste (1981). 27-39.

1982.

Uloga aspekatskog značenja u predstavljanju hronološke determinacije u slože­noj rečemcr sa temporalnom klauzom u srpskohrvatskom jeziku. Književni jezik XI/2 (Sarajevo, 1982). 49-62.

12

--------------------------------~-

Uloga glagolskih oblika u složenoj rečenici sa temporalnom klauzom u savreme­nom srpskohrvatskom jeziku. Naučni sastanak slavista u Vukove dane. Referati i saopštenja 11/2 (Međunarodni slavistički centar SR Srbije, Beograd, 1982). 125 -138.

Zavisnosloženi iskazi sa odnosom implikacije u srpskohrvatskom jeziku. X Kon­gres na sojuzot. . . 62.

1983.

Jedan fragment glagolskog sistema u jeziku Vuka Stefanovića Karadžića . Naučni sastanak slavista u Vukove dane. Referati saopštenja 8 (Međunarodni slavistič­ki centar SR Srbije, Beograd 1983).

Kategorija aspekta i kategorije s njom povezane u označavanju hronološke de­terminacije u složenoj rečenici sa temporalnom klauzom u srpskohrvatskom je­z~kiu. Acne"KTy.a.Jtb'libie u Te.,1mopa.1tb%ble 3'1-la"lenUH a c .aoall'liC'K:tlx ll3hr1wx {A<Ka·11<0.. ~HH HayK CCCP, liI31/:1'a1reJrh1CTB10 Hay~rn . MocKiBa 1983). 94-Wl.

1984.

J edan funkcionalno neizdiferencirani (kombinovani) tip odnosa u složenoj reče­nici u srpskohrvatskom jeziku. Makedonski jazik XXXII-III (Skopje, 1981-82/84). ,;56-476.

1985.

Kauzalna funkcija zavisne rečenice koja se uvodi veznikom KAD u srpskohrvat­skom jeziku. Zbornik za filologiju i lingvistiku XXVII-XXVIII (Matica srpska, --ovi Sad 1984-85). 461-470 .

. -\spektualno-temporalne konfiguracije u sistemu složenih rečenica s kauzalnom

.Lauzom u srpskohrvatskom jeziku. Naučni sastanak slavista u Vukove dane. Re­'erati i saopštenja 14/2 (Međunarodni slavistički centar SR Srbije, Beograd 1985). '.:1-37.

1986.

- jednom sintaksičkom i semantičkom modelu složenih rečenica sa kauzalnom -·auzom koja se uvodi veznikom ŠTO. Naš jezik XXVII/1-2 (Institut za srpsko---.-a tski jezik, Beograd 1986). 67- 72.

- taksički postupci za iskazivanje koncesivnih relacija u složenoj rečenici u srp-·- hrvatskom jeziku i semantička struktura koja se pri tom ostvaruje. Naučni -- anak slavista u Vukove dane. Referati i saopštenja 15/1 (Međunarodni slavi­:čki centar SR Srbije, Beograd 1986). 33-47.

-=z::čki i vanjezički signali kauzalne zavisnosti između prostih rečenica u slože--:. Književni jezik XV./3-4 (Sarajevo, 1986). 280-296.

1987.

: kauzalnoj funkciji predikativnih atributa u srpskohrvatskom jeziku. Studia ..;?Ji stica Polono-Jugoslavica 5 (MANU, Skopje 1987). 175-190.

Miloš Okuka

13