Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία9. ΕΙΔΙΚΈΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΈΣ ΔΥΣΚΟΛΊΕΣ

Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες

Στην προσπάθεια κατανόησης των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών (ΕΜΔ) οι ερευνητές μελέτησαν κυρίως τον εγκέφαλο και τα αισθητηριακά συστήματα

Από το 1800 περίπου έχει ξεκινήσει η συζήτηση για το ποια τμήματα του εγκεφάλου είναι υπεύθυνα για λειτουργίες όπως η ομιλία και η ανάγνωση

Οι μαθησιακές δυσκολίες αναγνωρίστηκαν επίσημα στις ΗΠΑ μόλις το 1975

Ορισμός των διαταραχών της μάθησης σύμφωνα με το DSM

Κατηγορία: Διαταραχές της μάθησης

Το DSM αναγνωρίζει τρεις μαθησιακές διαταραχές:

1. Τη διαταραχή ανάγνωσης

2. Τη διαταραχή των μαθηματικών

3. Τη διαταραχή της γραπτής έκφρασης

«Μια διαταραχή είναι παρούσα αν υπάρχει ουσιαστική ασυμφωνία – διαφορά μεταξύ της πραγματικής και της αναμενόμενης επίδοσης βάση νοημοσύνης, αφού αποκλειστούν άλλοι πιθανοί παράγοντες (όπως η κακή διδασκαλία, διγλωσσία κλπ)»

Κριτήρια διάγνωσης μαθησιακών διαταραχών

Τρία γενικά κριτήρια πρέπει να πληρούνται για να διαγνωστεί οποιαδήποτε μαθησιακή διαταραχή:

1. Η επίδοση του παιδιού σε ατομικά χορηγούμενες, σταθμισμένες δοκιμασίες στην ανάγνωση, στα μαθηματικά ή στη γραπτή έκφραση είναι σημαντικά υποδεέστερη από την αναμενόμενη για την ηλικία, τη σχολική τάξη και το επίπεδο της νοημοσύνης.

2. Τα μαθησιακά προβλήματα βλάπτουν σημαντικά τη σχολική επίδοση ή δραστηριότητες της καθημερινής ζωής που απαιτούν ανάγνωση, μαθηματικά ή δεξιότητες γραφής.

3. Αν υπάρχει αισθητηριακό έλλειμα, τότε οι μαθησιακές δυσκολίες πρέπει να ξεπερνούν αυτές που είναι συνήθως συναφείς με το έλλειμμα αυτό.

Χαρακτηριστικά

Οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να επηρεάσουν δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (συναφείς με την ανάγνωση, τα μαθηματικά ή τις δεξιότητες γραφής)

Τα παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν συναισθήματα απογοήτευσης και χαμηλής αυτοεκτίμησης

Αρνητικές συνέπειες για το σχολείο (40% των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες εγκαταλείπουν το σχολείο)

ΟΙ μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να υπάρχουν και στην ενήλικη ζωή και να εκδηλώνονται με δυσκολίες στις προσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις.

Προβλήματα γνωστικής επεξεργασίας μπορεί επίσης να είναι εμφανή και να παρουσιάζονται ως ανεπάρκειες στην οπτική αντίληψη, στη γλωσσική επεξεργασία, την προσοχή, τη μνήμη ή οποιονδήποτε συνδυασμό.

Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες και Εκπαιδευτικό σύστημα

Οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι μια διαταραχή σε μια ή περισσότερες από τις βασικές ψυχολογικές διεργασίες, η οποία καταλήγει σε ανεπαρκή επίδοση σε έναν από οκτώ τομείς ακαδημαϊκής επίδοσης.

Ακαδημαϊκοί τομείς

Τρεις βασικοί τομείς:

1. Έκφραση

2. Ανάγνωση

3. Μαθηματικά

Πέντε επιμέρους τύποι:

1. Δυσαριθμησία (μαθηματικά)

2. Δυσγραφία (γραπτή έκφραση)

3. Δυσλεξία (ανάγνωση, ορθογραφία)

4. Δυσπραξία (λεπτή κινητική λειτουργία)

5. Σύνδρομο μη λεκτικών μαθησιακών δυσκολιών (μαθηματικά και επίγνωση του χώρου)

Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες

ΕΜΔ στην έκφραση Δυσκολία στον

προφορικό λόγο Ακουστική

δυσκολία Δυσκολία στο

γραπτό λόγο

ΕΜΔ στην ανάγνωση Δυσκολία στη

βασική δεξιότητα

Ευχέρεια Δυσκολία στην

κατανόηση του γραπτού λόγου

ΕΜΔ στα μαθηματικά Δυσκολία στις

αριθμητικές πράξεις

Δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων

Επιμέρους τύποι των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών

1. Δυσαριθμησία (μαθηματικά)

2. Δυσγραφία (γραπτή έκφραση)

3. Δυσλεξία (ανάγνωση, ορθογραφία)

4. Δυσπραξία (λεπτή κινητική λειτουργία)

5. Σύνδρομο μη λεκτικών μαθησιακών δυσκολιών(μαθηματικά και επίγνωση του χώρου)

Δυσλεξία

Είναι η ειδική μαθησιακή δυσκολία με τη μεγαλύτερη συχνότητα (80%)

Θεωρείται ότι οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες και την εγκεφαλική λειτουργία

Οι φυσιολογικοί αναγνώστες χρησιμοποιούν το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου και αναπτύσσουν νευρικές διαδρομές που ωριμάζουν με κατεύθυνση από το πίσω μέρος του εγκεφάλου προς τα μπροστά και από το δεξιό προς το αριστερό ημισφαίριο

Οι δυσλεξικοί ενεργοποιούν τη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου περισσότερο απ’ ότι την αριστερή και τα πίσω αντί για τα μετωπιαία συστήματα

Δυσαριθμησία

Λιγότερα είναι γνωστά για την δυσαριθμησία

Συναφή ελλείματα στην οπτική/ χωρική επεξεργασία μπορεί να εμφανιστούν ταυτόχρονα

Τα προβλήματα αυτά αξιολογούνται δυσκολότερα, γιατί οι συνολικές βαθμολογίες στα μαθηματικά τεστ συχνά καλύπτουν επιμέρους κενά στην κατανόηση

Δυσαριθμησία

Κεντρικά σημεία της δυσαριθμησίας είναι τα ελλείματα στην ευχέρεια αριθμητικών πράξεων και στην απόκτηση της έννοιας των αριθμών

Τα ελλείματα στη μνήμη εργασίας έχουν συνδεθεί με τη χρήση των δακτύλων για το μέτρημα

Τα ελλείματα στη σημασιολογική μνήμη μπορεί να έχουν αποτέλεσμα κακής ποιότητας ανάκληση αριθμητικών στοιχείων

Μη Λεκτική Μαθησιακή Δυσκολία

Τα παιδιά με μη – λεκτική μαθησιακή δυσκολία έχουν φυσιολογική ως άριστη ικανότητα ανάγνωσης (αποκωδικοποίηση), αν και η κατανόηση αμφισβητείται

Η επίδοση είναι χαμηλή στην αριθμητική

Υπάρχουν συναφή ελλείματα στην απτική και οπτική αντίληψη και στην οπτική επεξεργασία

Έχει συνδεθεί με δυσλειτουργία του δεξιού ημισφαιρίου

Συνήθως τα παιδιά αυτά έχουν υψηλότερη λεκτική απ’ ότι πρακτική νοημοσύνη (αντίθετα με τους πιο παραδοσιακούς τύπους μαθησιακών δυσκολιών)

Μη λεκτική μαθησιακή δυσκολία και κοινωνικές δεξιότητες

Η μη λεκτική μαθησιακή δυσκολία συχνά συνυπάρχει με ελλειμματικές κοινωνικές δεξιότητες

Τα ελλείματα στις κοινωνικές δεξιότητες προκύπτουν από μη λεκτικές αδυναμίες

Τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να «διαβάσουν» ασαφείς κοινωνικές πληροφορίες

Ελλειμματικές κοινωνικές δεξιότητες

Η συχνότητα των ελλειμμάτων στις κοινωνικές δεξιότητες σε άτομα με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες οδήγησε στην υπόθεση της ύπαρξης μιας κοινωνικής μαθησιακής δυσκολίας

Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι το 75% των μαθητών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες απορρίπτονται από τους συμμαθητές τους

Προγράμματα παρέμβασης που ενισχύουν τις κοινωνικές δεξιότητες των μαθητών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες

Αναπτυξιακές Διαταραχές Συντονισμού και Διαταραχές Επικοινωνίας

Αναπτυξιακές Διαταραχές Συντονισμού και Διαταραχές

Επικοινωνίας

Δεν αποτελούν μαθησιακές δυσκολίες

Διακρίνονται σε:

Αναπτυξιακές διαταραχές συντονισμού και

Διαταραχές Επικοινωνίας

1. Διαταραχή Γλωσσικής Έκφρασης

2. Μικτή Διαταραχή Γλωσσικής Κατανόησης και Έκφρασης

3. Φωνολογική Διαταραχή

4. Τραύλισμα

Αναπτυξιακές Διαταραχές Συντονισμού

Αναπτυξιακές διαταραχές συντονισμού εμφανίζονται στο 6% των παιδιών μεταξύ 5 και 11 ετών

Μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στις ακαδημαϊκές δεξιότητες αλλά και τις δεξιότητες της καθημερινής ζωής

Ο συντονισμός είναι σημαντικά κατώτερος από τον αναμενόμενο με βάση την ηλικία και το νοητικό επίπεδο του παιδιού

Μπορεί να θεωρηθεί ως καθυστέρηση στην κατάκτηση σημαντικών ορόσημων, αδεξιότητα και χαμηλής ποιότητας επίδοση σε αδρές και λεπτές κινητικές δεξιότητες

Διαταραχές Επικοινωνίας

Διαταραχή στη γλωσσική έκφραση

Περιορισμένο λεξιλόγιο

Λάθη παραγωγής (χρόνοι, προβλήματα στην ανάκληση λέξεων, σύντομες προτάσεις και λανθασμένη σειρά λέξεων στις προτάσεις)

Προβλήματα ευχέρειας λόγου

Μπορεί να είναι αναπτυξιακή ή επίκτητη

Όταν υπάρχουν και δυσκολίες στην κατανόηση της γλώσσας (κατανόηση λέξεων, προτάσεων ή ειδικών λέξεων π.χ. ορολογία χώρου, ποσότητας, κ.λπ.) τότε μιλάμε για Μικτή Διαταραχή Γλωσσικής Κατανόησης και Έκφρασης

Φωνολογική Διαταραχή

Περίπου 2% των παιδιών 6-7 χρονών εμφανίζουν μια αδυναμία να εκφέρουν ήχους της γλώσσας αντίστοιχους με την ηλικία και τον γλωσσικό τους κώδικα, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η ακαδημαϊκή κοινωνική ή επαγγελματική επικοινωνία αργότερα

Η παραγωγή ήχων είναι χαμηλής ποιότητας και περιλαμβάνει λάθη στην αλληλουχία των ήχων, υποκαταστάσεις ή διαστρεβλώσεις ήχων.

Ορισμένα παιδιά διαγιγνώσκονται πριν αρχίσουν το σχολείο (στον παιδικό σταθμό ή το νηπιαγωγείο)

Τραύλισμα

Η πρώτη εμφάνιση του τραυλίσματος τυπικά συμβαίνει μεταξύ 2 και 7 ετών (κορυφώνεται περίπου στα 5 χρόνια)

Το τραύλισμα ή διαταραχή της εκφραστικής ευχέρειας είναι πιο συχνό στα αγόρια απ’ ότι στα κορίτσια

Συνήθως αρχίζει σταδιακά με την επανάληψη των αρχικών συμφώνων, των πρώτων λέξεων μιας φράσης ή των μεγάλων λέξεων

Η αποκατάσταση μπορεί να είναι αυθόρμητη