5/28/2018 9 Oznacavanje celika

1/3

OZNAAVANJE ELIKA

Oznaka se sastoji od etiri dela:

1. Slovni simbol , kojim se oznauje elik,

2. Osnovna oznaka, koja ima etiri brojana simbola, kojima se

oznaava vrsta elika i namena

3. Dopunska oznaka, koja ima jedan ili dva brojana ili slovnasimbola kojima se oznaava stanje elika.

4. Ostale dopunske oznake po potrebi oznaavaju druge

karakteristike elika

.XXXX.X(X)-X(X)

Oznaka materijala (Slovni simbol)

Oznaka vrste (Osnovna oznaka)

Oznaka stanja (Dopunska oznaka)

Ostale dopunske oznake (slovo, broj, kombinacija)

1.) elici negarantovanog hemijskog sastava (ugljenini elici)

Simbol na 1. mestu je: 0

Simbol na 2. mestu oznaava zateznuvrstou elika.

Ako je na drugom mestu 0 onda jeelik bez garantovanih

mehanikih osobina (trgovaki kvalitet).-

...300340-360

370-390

400-490

500-590

600-690

700...

0

12

3

4

5

6

7

vrstoa

(N/mm2)Simbol

Simbol na 3. i 4. mestu je:

0...44 - Ugljeninielik s negarantovanom

istoom i elici trgovakog kvaliteta

45...89 -elici garantovaneistoe ili

garantovanog sadraja pojedinih elemenata

90...99 -elici za automate

Primer: .0445

Ugljenini elik, negarantovanog hemijskog sastava, sa garantovanom zateznomvr

Stoom od 400 490 N/mm2 i garantovanom istoom max. 0,06% S i 0,06% P.

5/28/2018 9 Oznacavanje celika

2/3

2.) Ugljenini i legiranielici sa garantovanim hemijskim sastavom

a) ugljeninielik

simbol na 1. mestu je 1.

simbol na 2. mestu je desetostruka vrednost maksimalnog sadraja ugljenika

zaokruena na desetine (brojana vrijednost za C 0,90%je 9).

b) legiranielik

simbol na 1. mestu oznaava najuticajniji legirajui element. Brojevi od 2 9.

simbol na 2. mestu oznaava drugi po redu najuticajniji legirajui element; za

elike legirane jednim elementom oznaka je 1, a ako sadre vie elemenata na

drugo mesto dolazi brojani simbol drugog po redu najuticajnijeg elementa.

Pod najuticajnijim legirajuim elementom podrazumeva se onajiji je

proizvod sadraja u eliku (%) i faktora vrijednosti najvei broj.

987654321Oznaka

OstaliVMoWNiCrMnSiCElement

0,050,030,050,050,050,050,100,300,200,800,60Oznaka

AlCuTiCoVMoWNiCrMnSiElement

Maksimalni sadraji elementata koji se smatraju primjesama u eliku

30113020171474411Faktor

vrijednosti

OstaliAlCuTiCoVMoWNiCrMnSiElement

Faktori vrednosti legirajuih elemenata

Ako viestruko legiranielici imaju vie legirajuih elemenata s istim proizvodom,

smatrae se najuticajnijim elementom onajija oznaka ima vii broj.

Simbol na 3. i 4. mestu oznaavaju namenuelika:

0...19 elici koji nisu namenjeni termikoj obradi,

20...29 elici za cementaciju,

30...39 elici za poboljavanje

40...49 ugljenini i nisko legiranielici za alate,

50...59 visokolegirani alatnielici,

60...69 elici s posebnim fizikalnim svojstvima,70...79 hemijski otporni i vatrostalnielici,

80...89 brzoreznielici (slobodno)

90...99 elici za automate i ostalielici.

5/28/2018 9 Oznacavanje celika

3/3

Dodatna oznaka oznauje stanjeelika

0 bez odreene termike obrade,

1 areno,

2 areno na najbolju obradivost,

2A termiki obraeno na odreenu vrednost zatezne vstoe,

2B termiki obraeno na feritno-perlitnu strukturu,

2C pogodno za seenje u hladnom stanju,

.

.

.

3 normalizirano,

4 poboljano,

5 hladno deformirano,

6 ljuten ili bruen,

9 obraeno po posebnim uputstvima.

Dopunska oznaka stavlja se kod poluproizvoda da bi se oznailo stanje elika. Stanje

se moe oznaiti jednim brojanim simbolom ili kombinacijom dva simbola.

Pitanja:

1. Iz ega se sastoji oznaka za elik?

2. Koja se oznaka nalazi na prvom i drugom mestu kod elika negarantovanog hemijskog sastava?

3. Koja se oznaka nalazi na prvom mestu kod legiranih elika i ta znai kada se 1 nae na drugom mestu?

4. Kako se odreuje najuticajniji legirajui element kod legiranih elika?