90 Sena - http: · 2018. 10. 7. · John Pullicino u s-Sur Joseph Spiteri, membru ﬁ l-Kumitat Çentrali g˙ad-dettalji li ... ˙jata u nduratura, insomma dak li jkun hemm bΩonn

KaΩin tal-Banda San Gabriel – Óal Balzan A.D. 1920

90 Sena

Il-Glorji tal-Imghoddi...Garanzija ghall-Gejjieni

-.-

Silvio Cassar


Il-Glorji tal-Imghoddi...Garanzija ghall-Gejjieni

-.

90 Sena

-

L-Ewwel Edizzjoni Malta 2010

© 2010 KaΩin tal-Banda San Gabriel – Óal Balzan A.D. 1920 VO/0127

Pubblikazzjoni: KaΩin tal-Banda San Gabriel – Óal Balzan A.D. 1920 VO/0127

223, Triq il-Kbira, Óal Balzan BZN 1252, Malta EU.

Nota tal-awtur:

Niddikjara li t-tag˙rif kollu li qed jidher f’dan il-ktieb hu msejjes fuq dokumentazzjoni

riçerkata u fuq informazzjoni mog˙tija lili bil-fomm b’mod ˙ieles minn persuni li

©entilment aççettaw li jg˙adduli l-imsemmija informazzjoni.

Óafna mill-kliem uΩat ktibtu bl-istess ortografi ja misjuba fi l-minuti jew dokumenti o˙ra.

Issettjat u Stampat fi l-Best Print Co. Ltd., Qrendi.

xxii, 90p., 24.5cms

ISBN 978-99932-0-883-9

Dan ix-xog˙ol iddedikat lil dawk kollha li ˙abbew lil din is-Soçjetà,

˙admu, stinkaw kemm fel˙u, impenjaw ru˙hom u

ddedikaw ˙inhom b’mod volontarju tul is-snin sabiex iç-Circolo San Gabriele,imbag˙ad mill-1944 G˙aqda San Gabriel

u fl -1952 KaΩin tal-Banda San Gabriel – Óal Balzan AD 1920ikun promotur ewlieni ta’ attivitajiet

muΩikali, kulturali u soçjali f’Óal Balzan.

vi

L-ewwel ringrazzjament jmur lejn Alla l-Missier g˙al ˙ila, g˙all-kura©©, g˙al

perseveranza li tani sabiex naqsam mag˙hom din l-Istorja ta’ 90 sena.

Grazzi tmur lejn kull min ˙adem u ddedika l-ener©ija u t-talenti tieg˙u b’riΩq din

is-Soçjetà fl -img˙oddi, illum u g˙ada g˙ax l-g˙aqda hija l-aqwa teΩor li t˙addan

din is-Soçjetà.

Grazzi lill-Kumitat Çentrali li ˙alla f’idi dan ix-xog˙ol interessanti imma delikat.

Bis-sa˙˙a tag˙hom kelli g˙ad-dispozizzjoni tieg˙i l-kotba tal-minuti li tippossjedi

s-Soçjetà tag˙na.

Grazzi lill-Padrun tas-Soçjetà u Fundatur tal-Banda Gabriel Caruana MQR li f’kull

problema li sibt matul ir-riçerka kont insaqsi lilu u kien jirrispondini bl-aqwa mod

possibbli u ©ieli ferm aktar milli nkun irrid jien.

Grazzi lil erba’ persuni li kontinwament dejjem baqg˙u j˙e©©uni sabiex inlesti dan

ix-xog˙ol u tal-koperazzjoni assoluta li tawni… Dawn huma l-President tas-Soçjetà

s-Sur Lino Borg, is-Segretarju s-Sur Saviour Deguara, l-Assistant Segretarju s-Sur

John Pullicino u s-Sur Joseph Spiteri, membru fi l-Kumitat Çentrali g˙ad-dettalji li

jaf dwar sitwazzjonijiet li g˙addiet minnhom din is-Soçjetà.

Grazzi lis-Sur Carmel Bezzina BA, MA, Med Couns (Bristol) tal-g˙ajnuna, tal-

pariri u l-kura©© li tani sabiex nippubblika dan ix-xog˙ol.

Grazzi tal-g˙ajnuna u d-dedikazzjoni li wrew mieg˙i l-˙addiema tal-Best Print.

Fl-a˙˙arnett nirringrazzja lill-familja tieg˙i, lil marti Doreen u wliedi Kurt u Neil

g˙all-˙in twil li g˙amilt nikteb l-istorja glorjuΩa ta’ din is-Soçjetà.

Il-motto mag˙Ωul jikkonferma dan … Il-Glorji tal-Img˙oddi … Garanzija

g˙all-Ìejjieni.

Ringrazzjamenti

vii

Werrej

Messa©© mill-Eççellenza Tieg˙u

Dott. George Abela, President ta’ Malta ...................................................ix

Da˙la ...................................................................................................................xi

Messa©© mill-Padrun tas-Soçjetà u Fundatur tal-Banda

Gabriel Caruana MQR.................................................................................xiii

Intervista mal-President tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel,

is-Sur Lino Borg .......................................................................................xv

Introduzzjoni ...........................................................................................................1

Kapitlu 1

It-Twaqqif taç-Circolo San Gabriele ......................................................................3

Kapitlu 2

L-Ewwel Membri taç-Circolo San Gabriele .................................................... 11

Kapitlu 3

Is-Sede tas-Soçjetà ................................................................................................29

Kapitlu 4

Mill-Kotba tat-Tesserament tas-Soçji ...................................................................39

Kapitlu 5

Siltiet o˙ra mill-Istorja Intietef Óelwin mill-Kotba tal-Minuti .......................... 47

Kapitlu 6

Persona©©i li Ωaru l-KaΩin .....................................................................................63

Kapitlu 7

Il-KaΩin tal-Banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 illum .................................69

G˙eluq ..................................................................................................................89

ix

Il-KaΩini tal-Baned Maltin, matul l-a˙˙ar seklu u

nofs, taw kontribut kbir lill-kultura popolari Maltija.

Sa minn meta twaqqaf il-KaΩin bl-isem ta’ Circolo San Gabriele fi r-ra˙al sabi˙ u storiku ta’ Óal Balzan

fl -1920, din is-Soçjetà lag˙bet parti importanti

fi l-˙ajja soçjali tar-ra˙al, speçjalment fi Ωmien il-festa

ta’ Marija Annunzjata, fejn tie˙u sehem, fl imkien

mas-Soçjetà Filarmonika Marija Annunzjata u

anki f’okkaΩjonijiet o˙ra b˙all-Ìimg˙a l-Kbira.

G˙all-ewwel, il-KaΩin kien aktar medhi fi t-tiΩjin ta’

barra imma, maΩ-Ωmien, l-attivitajiet fejjieda tieg˙u

Ωdiedu aktar u aktar permezz ta’ volontiera ˙abrieka

u ©eneruΩi li ddedikaw ˙inhom u ˙ilithom g˙all-KaΩin u g˙ar-ra˙al tag˙hom.

Fl-1951, is-Sur Gabriel Caruana MQR ressaq proposta kura©©uΩa lill-Kumitat

tal-KaΩin sabiex titwaqqaf banda u dan kien l-ewwel pass g˙at-twelid tal-Banda

San Gabriel li g˙adha attiva sal-lum fi l-˙ajja soçjali u kulturali tar-ra˙al, kemm

f’okkaΩjonijiet ta’ fer˙ u kemm ta’ niket.

F’din l-okkaΩjoni tad-90 Anniversarju mit-twaqqif tal-KaΩin, hu tassew xieraq li

tinkiteb l-istorja tal-bidu ta’ din is-Soçjetà sabiex jing˙ata ©ie˙ lil min ˙adem biex

titwaqqaf u tiffjorixxi u fl -istess ˙in isservi ta’ inkora©©iment g˙all-futur lil dawk li

g˙adhom i˙abirku llum sabiex is-Soçjetà tkompli tissa˙˙a˙. Jien nixtieq nesprimi

l-awguri tieg˙i lill-awtur ta’ dan il-ktieb, is-Sur Silvio Cassar, lill-uffi çjali u l-membri

kollha tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel u lill-poplu kollu ta’ Óal Balzan.

E.T. Dott. George Abela

President ta’ Malta

14 ta’ Diçembru 2009

Messa©© mill-Eççellenza Tieg˙u

Dott. George Abela,President ta’ Malta

xi

L-2010 hija sena speçjali g˙all-KaΩin tal-Banda San Gabriel - Óal Balzan A.D. 1920

g˙ax qed jiççelebra d-90 sena mit-twaqqif tieg˙u. Hu Ωmien sabi˙ u g˙alhekk a˙na

li llum g˙adna nΩommu f’idejna din il-fjamma tixg˙el g˙andna dover li nag˙tu

gie˙ u nsellmu lil dawk li qabilna ˙admu fuq li ˙admu, stinkaw kemm fel˙u u

fl -istess ˙in g˙oΩΩewh.

Iva…qed infakkru eΩistenza sabi˙a ta’ 90 sena kontinwi. Din is-Soçjetà ferm

˙ajja, tant ˙abrieka, eΩemplari u ta˙dem fl -interess tar-ra˙al, tal-muΩika u tal-festa

titulari ad unur Marija Ssma ta˙t it-titlu tal-Lunzjata qed tesebixxi ©rajjietha f’dan

il-Ktieb ta’ Tifkira. Permezz tar-riçerka u tal-kitba kif ukoll ta’ diversi ritratti li qed

ji©u ppubblikati g˙all-ewwel darba sejrin naraw id-dinamiΩmu ta’ din is-Soçjetà li

kif sejrin naraw fi t-twelid tag˙ha l-isem kien ‘Circolo San Gabriele’, imbag˙ad

fi s-sena 1944 l-isem sar ‘G˙aqda San Gabriel’ sakemm fl -1952 ing˙ata l-isem

li lilna s-soçji u dawk mid˙la ta’ din is-Soçjetà jag˙tina stimolu f’˙ajjietna…

Il-KaΩin tal-Banda San Gabriel - Óal Balzan A.D. 1920.

Is-sabi˙ ta’ din is-Soçjetà, b˙al kull g˙aqda muΩikali o˙ra f’pajjiΩna, hu l-volontarjat.

U dan is-sens fi l-volontarjat hu timbru ˙aj u li jag˙tina sfog f’˙ajjietna. Tie˙u gost

tara l-KaΩin tag˙na attiv matul is-sena kollha minn kull lat. Jekk nitkellmu dwar

il-festa tal-Lunzjata tara ˙idma kbira g˙addejja fuq l-armar…restawr, irran©ar,

˙jata u nduratura, insomma dak li jkun hemm bΩonn. Jekk nitkellmu dwar il-bini

tal-Pro©ett ta’ estensjoni naraw binja kbira li issa telg˙et u aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien

aktar tie˙u xejra mill-isba˙. Jekk nitkellmu fuq il-muΩika naraw li t-tag˙lim bla

˙las baqa’ g˙addej u minn Ωmien g˙al Ωmien ikollna allievi ©odda li jing˙aqdu

mal-Banda San Gabriel. L-attivitajiet kulturali jkomplu jnisslu fi na sens akbar lejn

it-tradizzjoni kulturali tag˙na b’diversi ta˙ditiet (Iljieli ta’ Nostal©ija) jew wirjiet.

BiΩΩejjed insemmu l-10 Edizzjoni tal-Wirja tal-Ìimg˙a Mqaddsa li ©ibdet lejn

il-KaΩin tag˙na ammonti kbar ta’ nies japprezzaw ix-xog˙ol rikk li kien fi ha. U

l-attivitajiet soçjali li jsiru turi l-istima li dan il-KaΩin igawdi kemm f’Óal Balzan

Da˙la

xii

u kemm ’l hinn mil-lokal tag˙na. Anke l-bit˙a tal-KaΩin turi sens ta’ rilassament

g˙al dawk li ji©u sal-KaΩin tag˙na. Ftit huma dawk is-Soçjetajiet li g˙ad issib

bit˙a tilqg˙ek!

U meta ng˙arblu dan kollu, a˙na lkoll membri/soçji ta’ din is-Soçjetà g˙andna

nkunu kburin li nag˙mlu parti minn Soçjetà hekk setg˙ana minkejja f’lokal zg˙ir.

Dan lilna ma jaqtg˙alniex qalbna! U bil-mod kif il-KaΩin ji©©edded minn Ωmien

g˙al Ωmien, dawn id-90 sena ta’ eΩistenza g˙andhom iservuna b˙ala kontinwazzjoni

g˙aΩ-Ωmien li ©ej bl-isfi di li jfi ©©u fi l-˙ajja li qed ng˙ixu llum.

Iva…din hi ©rajjietna! Kburin biha.

Silvio Cassar L-a˙˙ar Óadd tas-sena

Il-Mosta 27 ta’ Diçembru 2009

Festa tal-Familja Mqaddsa ta’ Nazaret

N.B. NiskuΩa ru˙i jekk insejt xi individwu, jekk jidhru noti Ωbaljati jew xi ˙add

ma jaqbilx mag˙hom. L-intenzjoni tieg˙i kienet li nevita dan kollu, g˙alhekk uΩajt

kemm stajt id-dokumentazzjoni li t˙addan is-Soçjetà.

xiii

Kien l-img˙allem u kuntrattur Piju Ebejer (1878-1932)

li stinka fuq li stinka sabiex jitwaqqaf iç-Circolo San Gabriele fl -1920. Grupp ta’ nies miç-Circolo Maria Annunziata bdew ji©bru g˙all-qniepen ©odda li kellha

tag˙mel il-parroçça tag˙na ta’ Marija Annunzjata ta’

Óal Balzan. Grupp ie˙or kien qed ji©bor il-fondi

g˙all-festa ta’ kull sena tal-Lunzjata u dawn marru

fuq min kien qed ji©bor il-fondi g˙all-qniepen u

rrifjutaw u ma ridux jikkontribwixxu g˙all-festa.

Ìara li ˙afna parruççani o˙ra g˙amlu b˙alhom u

sa tlett ijiem qabel il-©ranet tal-festa ma kienx g˙ad

hemm armar fi t-toroq Balzanin.

G˙alhekk meta l-img˙allem Piju Ebejer fi l-jiem tat-Tridu ma ra l-ebda dekorazzjoni

fuq iz-zuntier tal-Knisja u wisq aktar fi t-toroq, da˙˙al idejh fi l-but u dar fuq neputih

Ìuzeppi Muscat Ebejer u tah £3 u qallu biex imur g˙and l-Img˙ajjem ta’ Birkirkara u

jikri trofej u tazzi kkuluriti taΩ-Ωejt g˙al

quddiem il-Knisja. Dan in-neputi ©abar

ftit fl us o˙ra biex ikompli ma’ dak li tah

Mastru Ebejer. Mieg˙u ˙a lil Manwel

Mifsud ir-Ru˙˙ala u marru fuq dawk

li kienu qed ji©bru g˙all-qniepen u lil

dawn talbuhom kontribuzzjoni wkoll u

ma tawhomx. Meta raw hekk, ÌuΩeppi

Muscat Ebejer u s˙abu ddeçidew li

jitilqu miç-Circolo Maria Annunziata.

Minn hawn bdiet it-tfi ttxija g˙al post

sabiex ikun jista’ jinfeta˙ Circolo ie˙or.

Messa©© mill-Padrun tas-Soçjetà uFundatur tal-Banda

Gabriel Caruana MQR

Gabriel fl -aqwa tieg˙u fi s-snin 50

Carmena (bilqieg˙da), mart l-Img˙allem Piju Ebejer neé Michelizzi minn Reggio Calabria li kellhom 12-il wild fosthom Wi©i Ebejer, Segretarju tas-Soçjetà. Il-familja ta’ Gabriel Caruana fosthom il-Membru Onorarju Alfred Caruana.(Ritratt bil kortesija ta’ Myriam Cassar)

xiv

L-ewwel idea kien li jissemma g˙al San Valentinu, ko-protettur tal-parroçça iΩda

l-Kappillan Sisner mill-ewwel wera t-t˙assib tieg˙u dwar dan. Il-Kappillan ma

kienx kontra li jitwaqqaf kaΩin ie˙or, iΩda dan ikun imsemmi g˙all-Arkan©lu Gabriel

˙alli Ω-Ωew© g˙aqdiet ja˙dmu g˙all-istess festa u ji©u evitati l-piki maΩ-Ωminijiet.

Jing˙ad li l-istess Kappillan kien qal li ming˙ajr l-Arkan©lu Gabriel, l-Annunzjata

mhix kompluta. Iva, l-Arkan©lu Gabriel kien il-˙abbar lil Sidtna Marija. Kienu ferm

allura g˙aqlin missirijietna li 90 sena ilu waqqfu Soçjetà u semmewha g˙all-Arkan©lu

Gabriel, il-Qawwa t’Alla. Instab il-post, eΩattament fi Triq Santa Marija. Ma naqsitx

l-g˙ajnuna tal-Balzanin biex ikollhom sede fejn il-membri jkunu jistg˙u jiltaqg˙u,

ja˙dmu g˙all-festa ferm g˙al qalbhom tal-Lunzjata kif ukoll ikomplu t-tradizzjonijiet.

Dan kollu sar b’im˙abba u b’patrijottiΩmu. G˙alhekk jixraq li 90 sena wara niftakru

f’missirijietna li bdewlna t-triq sabiex meta n˙arsu madwarna llum naraw Soçjetà

li kibret, iffjorixxiet, impenjata ˙a tkompli timxi fuq il-prinçipji li waqqfu bihom

missirijietna 90 sena ilu u lesta g˙aΩ-Ωmien li ©ej.

U minn hawn insellem lil dawk li tul id-90 sena ˙admu fl imkien u dan juri l-kobor

tal-volontarjat. Nixtieq insellem lil dawk li jinsabu fi t-tmexxija tas-Soçjetà llum

fl imkien mal-Kumitat Çentrali u Sotto-Kumitati Nisa u Ûg˙aΩag˙ fl imkien mas-Soçji

kollha. Tislima mill-qalb, tislima ta’ bniedem li g˙ex u ̇ adem fostkom u kull meta

nisma’ fuq il-KaΩin tal-Banda San Gabriel,

il-KaΩin tag˙na, il-KaΩin ta’ Fuq, niftakar

fi kom u nawguralkom tkomplu xxerrdu u

tkattru t-tradizzjonijiet li kienu bdewhom

90 sena ilu missirijietna.

Awguri g˙al aktar snin ta’ ̇ idma u impenn

b’risq il-festa tal-Lunzjata, il-Banda San

Gabriel u l-komunità ta’ Óal Balzan.

xv

Óassejt li hu xieraq li f’din is-sena tad-90 naraw x’g˙andu xi jg˙idilna l-President

tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel, is-Sur Lino Borg. Bla dubju Lino hu persuna

ferm ma˙buba fostna tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel u fi h g˙ad tidher siner©ija

kbira speçjalment f’dak li g˙andu x’jaqsam mat-tlestija tal-Pro©ett kif ukoll dak

kollu li g˙andu x’jaqsam mad-dawl mill-koppla tal-Knisja Parrokkjali sat-toroq

tan-na˙a ta’ fuq tar-ra˙al. U tajjeb li ng˙idu li jekk jara bozza maqtug˙a jara

x’jag˙mel sabiex ibiddilha. Ejjew ˙a naraw x’kellu xi jg˙idilna.

M. Meta tara l-istorja ta’ din is-Soçjetà tinduna li l-bidu se˙˙ madwar il-Knisja ta’ Santa Marija fi l-parti ta’ fuq tar-ra˙al ta’ Óal Balzan. Anke l-ewwel sede taç-Circolo San Gabriele kien f’din it-triq. Int g˙ext Ωg˙oΩitek f’din it-triq ukoll. L-istorja turina li din it-triq kienet il-qalb tas-Soçjetà g˙ax insibu li dawk li kienu joqog˙du hemm kienu ferm akkaniti f’din is-Soçjetà. Hu minnu li int g˙alhekk in©bidt lejn il-KaΩin tal-Banda San Gabriel?

R. Jien twelidt fi Triq Santa Marija ftit ‘il bog˙od fejn iç-Circolo San Gabriele feta˙ l-ewwel dar tieg˙u. Triq Santa Marija kellha ˙afna nies li ˙admu g˙al

Intervista mal-President tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel, is-Sur Lino Borg

Membri attivi fi s-snin 80 ji˙du ˙sieb il-bar fi l-jiem tal-festa.

xvi

din is-Soçjetà. Jien

kelli Ωew© ˙uti o˙ra

˙ab r i eka…i l -mibk i

Pietru li kellu parti

mill-Kamra tan-Nar

San Gabriel u Guido li

dam g˙al 25 sena b˙ala

Segretarju u President,

issa President Onorarju

u elett fi l-Kunsill Lokali.

L-im˙abba g˙all-knisja u l-festa kienet ©ejja minn ommi, g˙all-ewwel kienet

tibg˙atna abbatini. Jien ghamilt il-priedka tal-Milied fl -1950 meta fi l-Knisja

kien qed jitqieg˙ed l-ir˙am tal-korsija fi Ωmien il-Kappillan Minuti u wara,

fl -erbg˙a ta’ fi lg˙odu g˙amiltha fi l-knisja tal-Konti Manduca ©ewwa l-Wardija.

Niktakar meta tlesta l-ir˙am kont Ωammejt is-sasla waqt it-tberik tal-ir˙am.

Domt 13-il sena ni©bor g˙as-si©©ijiet meta fi l-quddies tal-Ódud kienu jsiru

Ωew© ©abriet g˙all-Knisja.

M. Meta bdejt tersaq lejn din is-Soçjetà?R. Jien u Karlu Chetcuti konna ng˙inu lil Valent is-sagristan fi l-knisja. Meta toqrob

il-festa kienu ji©u tal-KaΩin ta’ Fuq jarmaw id-dawl tal-faççata tal-Knisja,

fosthom Beli Caruana, Piju Ebejer, Bramu Muscat, Nazju Magro, Çensu

Brincat, ÌuΩeppi Muscat (il-Bamba), Kola Borg u kont immur mag˙hom fuq

il-Knisja. Sa˙ansitra kienu jarmaw il-faççata tal-Knisja bil-pont. Hawn bdiet

die˙la im˙abba speçjali lejn

din is-Soçjetà.

M. Semmili diversi persuni o˙ra li g˙amlu parti minn din is-Soçjetà u int t˙ares lejhom u fi hom tara l-glorja ta’ din is-Soçjetà?R. Is-Soçjetà dejjem

kellha nies ta’ kalibru.

Niftakar lil Ìanni Borg li

kien President tliet darbiet,

kien ˙a l-bandalora artistika

Lino Borg mal-President ta’ dak iΩ-Ωmien Alfred Brincat. Jidhru wkoll Duminku Muscat, Kalç Micallef, il-mibki ÌuΩeppi Calleja u fuq wara l-mibki Benny Pace.

xvii

li l-KaΩin kien jipposjedi

u l-kotba d-dar fi Ωmien

il-gwerra. Alfred Brincat kien

President twajjeb u mexxa

l-KaΩin g˙al 26 sena. Hu

kien idoqq il-banda wkoll.

Gabriel Caruana li fl -1952

waqqaf il-Banda San Gabriel

u bis-sa˙˙a tieg˙u nxtara dan

il-Palazz, kien Segretarju 20

sena s˙a˙ u President g˙al

16-il sena. Valent Muscat kien Kaxxier g˙al 22 sena s˙a˙ u ˙iet il-pavaljuni

l-˙omor l-antiki li g˙adhom jintramaw mill-Qadi ’l isfel. Mikiel Micallef

‘il-Boqboq’ kien ta’ seng˙a kbira fl -injam. Niftakru ja˙dem ma’ Mikiel

Micallef ‘is-Sagristan’, (ku©ini) jirran©aw il-qniepen ˙alli jag˙mlu spazju

g˙all-qanpiena kbira li waslet fl -1949. L-idea kienet tal-Boqboq g˙al mod kif

saru. Kont intella’ l-ilma mit-tara© g˙at-tik˙il u kont fuq iz-zuntier meta telg˙et

il-qanpiena l-kbira, fi t-2 ta’ Jannar 1949. Imbag˙ad hemm nies b˙al Abram

Muscat li kien ji©bor g˙all-festa, kien isewwi u jiΩbog˙ l-armar. Konna mmorru

Diversi membri tas-Soçjetà fer˙ana wara l-març tal-a˙˙ar tat-Tridu, il-març tal-Ìimg˙a.

xviii

g˙al-liedna Óad-Dingli u tintrabat

fi l-bit˙a tal-KaΩin. Kien ikun hemm

ÌuΩeppi Debono il-Qannat, ÌuΩeppi

Sammut il-Keti jqatta’ l-liedna

bil-mannaretta u mqass taΩ-Ωabra. U

ma jistax jonqos li nsemmi n-nies ta’

Ωmienna. Ibda minn Alfred Muscat,

il-pittur li jir˙ama l-armar b’mod

professjonali, l-g˙aqal ta’ Philip

Borg li kien Segretarju wkoll, Kalç

Micallef li nqisu t-tieni missieri u ˙uh

Karmenu, li kwaΩi ˙alla ˙ajtu g˙all-festa, episodju li ma nistax ninsa malajr,

Kelinu Scicluna li g˙amel ˙afna Ωmien i˙it il-pavaljuni fi s-Sala Manduca,

Valent Azzopardi tan-nar, Benny Pace u ÌuΩeppi Calleja li ̇ admu l-iscafolding

u l-brazzi tal-metal, u aktar ‘il quddiem John Pullicino, Lino Ciappara, Joseph

Spiteri, Gabriel Agius, l-a˙wa Duminku u Victor Muscat ta’ Bramu u l-a˙wa

Alan u Saviour Deguara.

M. Jekk t˙ares lura minn xiex g˙adda dan il-KaΩin, tiftakar xi avvenimenti li lilek jag˙mluk kburi li tmexxi din is-Soçjetà?

R. Il-festa hija avveniment ewlieni li l-KaΩin ja˙dem g˙aliha matul is-sena kollha.

Madanakollu kull festa t˙alli l-marka tag˙ha, kemm fi l-programm muΩikali,

il-marçi u l-armar. L-ewwel anniversarju li niftakar marbut mal-KaΩin kien

f’g˙eluq il-50 sena mit-twaqqif tal-KaΩin. Hemm ritratt tat-tliet diri©enti

tal-KaΩin Alfred Brincat li kien President, Gabriel Caruana li kien Segretarju

u Valent Muscat li kien Kaxxier qed jirçievu r-rigali waqt il-kunçert

kommemorattiv li kien sar fuq iz-zuntier tal-Knisja Parrokkjali. Kienu saru

©img˙a attivitajiet, fosthom quddiesa fi l-bit˙a tal-KaΩin mill-Kappillan

Dun Karm Sciberras. Niftakar fi d-diskors ta’ Gabriel Caruana fejn kien qal

bid-dmug˙ f’g˙ajnejh li ˙amsin sena ilu t˙awlet si©ra f’art g˙ammiela li qed

tag˙ti l-frott. U disg˙in sena wara naraw kemm kibret din is-si©ra…biΩΩejjed

tid˙ol sal-KaΩin u t˙ares madwarek.

Niftakar fl -1995, il-75 Anniversarju tal-KaΩin, li b’xorti ˙aΩina l-KaΩin ma

kienx g˙addej minn Ωminijiet feliçi. Kien sar programm muΩikali fi l-Pjazza.

Il-palk bil-kolonni b’portiku Ruman u tpo©©iet il-Lunzjata Ω-Ωg˙ira ta˙thom.

Is-Segretarju Guido Borg kien ma jifl a˙x, u b’sorpriΩa g˙amel diskors

xix

irrekordjat. Kien g˙amel enfasi fuq l-g˙aqda tas-Soçjetà, fuq iΩ-Ωg˙aΩag˙ u

fuq Óal Balzan. U fi Ωmienna niftakar il-50 Anniversarju tal-Banda. Kien sar

programm muΩikali fi s-Sala Aurora, però g˙adna wkoll niftakru ftit tas-snin ilu

eΩattament fi d-29 ta’ Settembru 2007, festa litur©ika tal-Arkan©lu Gabriel, meta

l-Banda San Gabriel g˙amlet programm muΩikali eççellenti fl -okkaΩjoni tal-50

sena mix-xiri tas-Sede tas-Soçjetà (1957-2007). Kien programm muΩikali

oma©© g˙all-Padrun tas-Soçjetà u Fundatur tal-Banda Gabriel Caruana MQR

g˙all-˙idma tieg˙u kbira fi ̇ dan il-KaΩin tal-Banda San Gabriel. Ma rridx ninsa

t-tqeg˙id tal-ewwel ©ebla tal-Pro©ett ta’ bini ©did b˙ala estensjoni tal-KaΩin.

Kienet serata kommoventi g˙alija u g˙all-membri li g˙andhom g˙al qalbhom

din is-Soçjetà.

M. Int wie˙ed mill-anzjani tag˙na f’din is-Soçjetà, però l-ener©ija li g˙andek g˙adha Ωag˙Ωug˙a? X’tikkummenta?

R. Jien kont wie˙ed miΩ-Ωg˙ar mal-grupp tal-armar u anke fi l-Kumitat.

Fl-attivitajiet dejjem kont noqg˙od wara, g˙alhekk qatt ma ssibni f’ritratti

antiki. Jien nipprova qatt ma na˙li l-˙in, la fi l-KaΩin u wisq aktar id-dar. Naf

li qed nikber u s-sa˙˙a qed tmajna, imma nixtieq li nara l-Pro©ett ta’ bini lest.

Nixtieq ukoll li wara li ili nie˙u ˙sieb l-elettriku g˙al dawn l-a˙˙ar sitta u

erbg˙in sena kemm fuq il-Knisja Parrokkjali u fi t-toroq BalΩanin, ikun hemm

xi ˙add li jkompli jmexxi warajja.

M. Kemm ilek President ta’ din is-Soçjetà?R. Sirt President fl -14 ta’ Novembru

1997 b’vot unanimu. Kien

Ωmien diffi çli g˙all-KaΩin meta

s-sena ta’ qabel ma kienx sar

rendikont fi nanzjarju u s-Seduta

Ìenerali a©©ornat g˙all-14 ta’

Novembru 1997. Ma rridx ninsa

nirringrazzja lis-soçji tal-fi duçja

li wrew fi ja tul dawn is-snin

kollha, lil Kalç Micallef, lil

Philip Borg, lil Joseph Spiteri

u lil Joe Attard. Joe Attard,

eks-Kaxxier, kien strumentali

dak iΩ-Ωmien g˙as-Soçjetà billi L-uffi çjali tas-Soçjetà dakinhar tal-Kunçert Kommemorattiv fl -okkaΩjoni tal-50 sena mit-twaqqif.

xx

bena mill-©did il-kotba fi nanzjarji tal-KaΩin. Qatt m’g˙addieli minn mo˙˙i li

xi darba jg˙ajtuli g˙al President. Suppost g˙alija kienet sena tal-a˙˙ar g˙ax

fi l-KaΩin kienet qed ta˙kem inçertezza kbira. Kien ©ie Kalc Micallef ikellimni

fejn kont na˙dem f’San Anton. Bla tidwir mal-lewΩa qalli li Philip Borg ©ietu

l-idea li nil˙aq President tas-Soçjetà g˙ax fi ja ra medjatur u b’hekk inkun nista’

ner©a’ ng˙aqqad il-KaΩin. Kalç kompla fuq dak li qallu Philip sabiex ma naqtax

qalbi g˙all-Presidenza g˙ax kont il-bniedem li naf l-irkejjen kollha tal-KaΩin u

tal-festa. L-istess idea kellu Gabriel Caruana. Fuq kollox riedu li jkun hemm

kontinwita’ ma’ ̇ ija Guido li serva b˙ala President qabli g˙al 7 snin. G˙alhekk

kelli g˙aΩla jew man-na˙a tal-familja jew tal-KaΩin. Jien qabel ma nag˙mel

xi ˙a©a ng˙id, ‘X’inhu l-a˙jar g˙all-KaΩin?’ U g˙alhekk din id-darba reba˙

il-KaΩin.

M. L-akbar u©ig˙ ta’ ras b˙alissa tieg˙ek huwa l-bini tal-Pro©ett. Xi tg˙idli dwar dan.

R. Il-bini tat-tkabbir tal-KaΩin lest u g˙andna l-kamra tal-Kumitat u l-basement

lesti minn kollox u qed jintuΩaw. IΩda mis-Seduta Ìenerali li saret fi s-27 ta’

Frar 2004 sas-17 ta’ Awwissu 2009 il-©urnata ta’ meta tlestew il-balavostri

tal-faççata g˙addew 5 snin u nofs. Kollox jie˙u Ω-Ωmien tieg˙u…a˙na m’a˙niex

xi eççezzjoni. Il-permessi damu, min˙abba li hu bini antik ferm u d-dewmien

tal-kuntrattur. Ix-xoghol tal-bini wara t-t˙affi r beda fi l-15 t’Ottubru 2007 sas-17

t’Awwissu 2009. Rajnieh tiela’ ©ebla ©ebla u kull wa˙da qanqlet diskussjoni

s˙i˙a, u fejn stajna ˙dimna a˙na…tkabbir tal-kantina, membrane, katusi, dawl,

ilma u elf ˙a©’o˙ra.

M. Int President rispettat, ˙abrieki u kapaçi til˙aq kompromess ma’ kul˙add. Barra minn hekk, int m’intix President tal-©lekk, tal-bibiti jew ta’ fuq is-si©©u. Anzi int President li tmidd idejk mal-ewwel bΩonn. G˙ala?

R. Illum il-Presidenti tal-KaΩini tal-Banda m’g˙adux iΩ-Ωmien li jkunu Membri

Parlamentari jew li ji©u darba g˙as-Seduta Ìenerali. Illum trid ixxammar

il-kmiem u ta˙dem mal-Kumitat u s-soçji. Jien nemmen li l-©erarkija trid

tinqaleb, g˙ax meta jarawk ta˙dem, ji©u Ωgur. Meta nkun il-KaΩin dejjem insib

x’nag˙mel, kemm g˙all-festa u kemm fi l-pro©ett.

M. Ner©g˙u mmorru lura fl -istorja. Jing˙ad li ç-Circolo San Gabriele kienu jsibuh b˙ala dawk tan-na˙a ta’ fuq. Ìeografi kament hu vera hekk. Imma minn fejn nibtet din l-idea?

xxi

R. Skont kif kont nisma’

mix-xju˙ tag˙na kienu

jg˙idu li meta twaqqaf

il-KaΩin, is-Segretarju

ÌuΩeppi Muscat (il-

Fechica) kien lehaq

ftehim maç-Circolo Maria Annunziata (il-KaΩin

t’Isfel) fuq il-©bir

tal-plattina li kien isir kull

nhar ta’ Óadd. Kienu

qasmu t-toroq orizzontali

ji©ifi eri minn hdejn il-Pick Quick f’tarf Triq San Valentinu, mal-kampnar sa

dritt lejn Triq l-G˙erusija li dak iΩ-Ωmien kien ir-raba’ ta’ Sajrunies. Dak kien

il-limiti tal-KaΩin ta’ Fuq li g˙adu jg˙odd sal-©urnata tal-lum ˙lief li issa ˙adna

faççata wa˙da tal-pjazza. ÌuΩeppi Muscat kien bniedem intelli©enti ˙afna,

jg˙idu li kienu jiktbulu bit-Taljan u jirrispondi bil-Malti.

M. Jing˙ad li dawk li kienu mid˙la taç-Circolo San Gabriele kellhom laqam? X’kien dan il-laqam u g˙ala kienu jsibuhom hekk?

R. Jien kont nisma’ li tal-KaΩin ta’ Fuq kienu jsibuna tal-BAGOLLI. Dan g˙ax ̇ afna

miΩ-Ωg˙aΩag˙ kienu siefru biex isibu x-xog˙ol, iΩda dan il-laqam ma damx ˙afna.

M. Il-kwistjoni li tinfeta˙ Soçjetà o˙ra f’Óal Balzan kienet il-qniepen. Taqbel mag˙ha din int jew g˙andek xi verΩjoni o˙ra x’jg˙idu missirijietna?

R. Kif jing˙ad il-problema kienet fuq il-©bir tal-qniepen, iΩda anke fuq il-klassi

kif ukoll fuq li Ω-Ωg˙aΩag˙ ma kinux rappreΩentati fi l-Kumitati. InΩid ukoll

l-affarijiet nazzjonali li kienu saru qabel u kienu qed isiru b˙al ng˙idu a˙na

l-iΩvilupp kostituzzjonali li saru bejn l-1919 u l-1921. Li tipprotesta kienet xi

˙a©a ©dida, imma g˙all-festa tal-1920 li saret fl -11 t’April ̇ afna Ωg˙aΩag˙ kienu

©abu anke pilandri minn B’Kara u ramaw it-toroq. Kienet daqqet il-Banda L’Isle

Adam tar-Rabat u g˙amet programm ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast Geatano

Grech1. Il-KaΩin feta˙ wara din il-festa fi d-19 t’April 1920. Riedu jsemmuh

1 Is-Surmast Gaetano Grech idderie©a l-Banda L’Isle Adam g˙al 17-il sena mill-1894 sal-1911

u wara assenza ta’ sentejn, re©a’ ˙a lil din il-Banda g˙al tmien snin o˙ra, ji©ifi eri mill-1913

sal-1921; b’kollox il-Banda damet 25 sena ta˙t id-direzzjoni ta’ dan is-Surmast.

xxii

g˙all-Ko-protettur tal-Parroçça San Valentinu iΩda l-Kappillan Sisner wera idea

o˙ra, dik li jissemma g˙al dak li ˙abbar lil Marija…l-Arkan©lu Gabriel, hekk

imsejja˙ b˙ala ‘Il-Qawwa t’Alla’. U disg˙in sena wara qeg˙din niççelebraw

dak li missirijietna waqqfu hawn fi l-lokal ta’ Óal Balzan…Soçjetà attiva matul

is-sena kollha, attivitajiet kulturali u soçjali u fuq kollox trawwem u tg˙allem

il-muΩika bla ˙las lil dawk li jixtiequ jitg˙allmu strument fi ˙danha. U din

is-sena wkoll g˙andna allieva li ˙ar©et iddoqq mal-Banda San Gabriel. Din

jisimha Antonella Briffa li ˙u n-nannu tag˙ha ji©i l-ewwel Surmast Direttur

tal-Banda San Gabriel eΩattament Mro. Carmelo Briffa.

M. Il-Motto uΩat f’dawn il-festi tad-90 sena hu ‘Il-Glorja tal-Img˙oddi, Garanzija

g˙all-Ìejjieni’. Xi tg˙idli dwar dan?R. Dak li missirijietna kienu kapaçi jag˙mlu, hekk a˙na wkoll inkomplu fejn ̇ allew

ta’ qabilna. Dan illum qed nuruh b’dak li qed nag˙mlu kemm fi l-Pro©ett ta’

estensjoni, kemm mil-lat muΩikali, u kemm mil-lat soçjali. Hekk biss nistg˙u

nikkonfermaw dak li qed jg˙id il-motto f’dawn il-festi tad-disg˙in sena. U

hawn nappella liΩ-Ωg˙aΩag˙ Balzanin kollha sabiex jersqu u jiddedikaw il-˙in

liberu tag˙hom f’attivitajiet g˙all-©id tar-ra˙al tag˙na fl ok jarmu sa˙˙ithom

f’vizzji moderni. Jekk isir sforz inkunu qeg˙din inΩommu l-katina s˙i˙a li

˙allewlna ta’ qabilna.

M. Messa©© lis-Soçji ta’ din is-Soçjetà u lill-Balzanin kollha.R. B˙alissa l-g˙an tieg˙i u tal-Kumitat preΩenti hu li nlestu g˙al kollox il-Pro©ett

g˙ax dan ser ikun l-akbar rigal lis-soçji, lill-Balzanin kollha u lil dawk li ji©u

jΩuruna. Il-KaΩin tal-Banda San Gabriel hu miftu˙ g˙al kul˙add. Ninsabu

disponibbli g˙al dawk li jixtiequ jesprimu ˙sibijiet ©odda fostna, l-aktar

Ωg˙aΩag˙ li lesti jkunu parti mit-tmexxija ta’ dan il-KaΩin fi l-futur. Nies

©odda fostna j©ibulna ideat innovattivi u g˙aldaqstant inkunu vera qed insa˙˙u

x’jg˙id il-motto uΩat f’din is-sena tad-90 Anniversarju…Il-Glorja tal-Img˙oddi,

Garanzija g˙all-Ìejjieni.

Grazzi lill-President Lino Borg talli g˙o©bok twie©eb bl-akbar reqqa u dettall

kull mistoqsija. Tul din l-intervista fi k stajt nara persuna©© ta’ impenn massimu,

serju, dinamiku u Balzani denju u bil-wisq xieraq li tmexxi l-KaΩin tal-Banda San

Gabriel – Óal Balzan AD 1920. AD MULTOS ANNOS!

1

Sewwa jg˙idu… ‘L-istorja tirrepeti ru˙ha!’ U dan qed jing˙ad g˙ax jekk titkellem

ma’ membru attiv ©ewwa l-KaΩin tal-Banda San Gabriel id-diskors ikun dwar

il-festa tal-Lunzjata, dwar il-KaΩin (issa s’intendi dwar it-tlestija tal-pro©ett il-©did)

jew dwar Óal Balzan in©enerali. Disg˙in sena ilu, missirijietna hekk kienu ˙asbu

wkoll meta ©ew biex iwaqqfu Soçjetà ©dida f’Óal Balzan. Kienu ˙asbu biss dwar

il-festa tal-Lunzjata u t-tkabbir tag˙ha. U dan lilna li qed ng˙ixu disg˙in sena wara

jag˙milna kburin, jag˙milna aktar sodi fi t-twemmin tag˙na b˙ala Soçjetà…g˙ax

l-g˙an kollu tag˙na hu marbut madwar il-festa g˙aΩiΩa tag˙na l-Balzanin il-festa

tal-Lunzjata, kif ukoll li ng˙ollu isem il-Banda tag˙na…il-Banda San Gabriel.

U fi l-fatt din is-sena hija meqjusa b˙ala sena importanti g˙al din is-Soçjetà. Hija

sena ta’ ti©did, sena ta’ Ωvilupp u stennija, sena ta’ kura©© u determinazzjoni. Dan

il-kliem kollu jg˙odd f’din is-sena çelebrattiva g˙as-Soçjetà tag˙na. Il-fatt li meta

tid˙ol ©ewwa l-bit˙a tal-KaΩin, faççata tieg˙ek tara binja enormi fi l-pro©ett li l-KaΩin

tal-Banda San Gabriel qed iwettaq. G˙alhekk hija sena ta’ Ωvilupp, g˙alhekk hija

sena ta’ stennija, g˙alhekk hija sena ta’ kura©©, g˙ax b’din id-determinazzjoni kollha

ser twassalna g˙al KaΩin akbar, g˙al KaΩin fejn is-Soçji jkollhom fejn jiΩviluppaw

it-talenti tag˙hom. Semmejt il-kelma ti©did. Iva din hija sena ta’ ti©did g˙all-fatt

li tul dawn id-disg˙in sena ta’ ˙ajja, a˙na l-membri tal-lum ser in©eddu ˙idmietna

g˙al aktar suççessi g˙all-KaΩin tal-Banda San Gabriel…is-Soçjetà li tant in˙obbu.

U hawn fl -istess nifs qeg˙din inroddu ˙ajr lil ta’ qabilna g˙as-sagrifi ççji u l-˙idma

kbira li wettqu sabiex a˙na llum qeg˙din hawn, in˙ossuna grati lejhom. G˙andna

nkunu grati lejn missirijietna (l-ewwel membri) g˙ax mit-tfi ttix li g˙amilt, stajt

ninduna f’liema serjeta’ da˙lu sabiex iwaqqfu ç-Circolo San Gabriel, kollox

skont il-li©i, kollox skont ir-regola, wara kollox dehret fi hom onestà, impenn,

perseveranza u determinazzjoni li ma tkunx ˙a©a ta’ ftit Ωmien iΩda pedamenti sodi

Introduzzjoni

2


g˙al snin twal sabiex illum fi s-sena 2010 qed niffesti©©aw id-disg˙in anniversarju

mit-twaqqif. U mhux ta’ b’xejn hu f’waqtu l-motto uΩat g˙ad-disg˙in sena…

IL-GLORJI TAL-IMGÓODDI, GARANZIJA GÓALL-ÌEJJIENI.

U hawn jid˙ol punt ie˙or dwar il-volontarjat. Id-dinja saret tant mg˙a©©la li

wie˙ed diffi çli jsib ̇ in g˙all-volontarjat. Però g˙all-grazzja t’Alla hawn fi s-Soçjetà

tag˙na g˙adek issib membri li b’qalbhom g˙adhom jag˙tu dak kollu possibbli

g˙at-tkabbir tas-Soçjetà. Dawn il-membri attivi ˙aqqhom kull tif˙ir, ˙aqqhom

grazzi g˙ax-xog˙ol li jwettqu ©ewwa l-istess KaΩin. Però l-g˙ajta tibqa’ g˙al aktar

˙idma fi s-Soçjetà tag˙na speçjalment fi l-©enerazzjoni Ωag˙Ωug˙a. U hawn vera

imbag˙ad jid˙ol il-motto uΩat f’dawn il-festi speçjali tad-disg˙in sena mit-twaqqif

taç-Circolo San Gabriele.

3

Fl-epoka tal-1920, il-popolazzjoni f’Casal Balzan1 insibu li kienet tla˙˙aq 1,228

li minnhom 512 kienu r©iel u 716 nisa. Fil-qasam tas-sa˙˙a, Casal Balzan kellu

wkoll il-Ber©a tieg˙u li kienet ti©bor ir-ra˙al ta’ Óal Lija u ta’ Ó’Attard ukoll.

It-Tabib tad-Distrett kien Dott. Tancred Castillo.2

Is-Sorijiet Fran©iskani Missjunarji ta’ Marija kienu waslu f’Casal Balzan fi s-sena

1920. Billi kellhom g˙al qalbhom it-tag˙lim, fet˙u skola bl-isem Stella Maris School li g˙adha tag˙ti sehemha fl -edukazzjoni ta’ pajjizna sal-lum.3 Skola privata

o˙ra kienet dik Elementary g˙all-bniet biss li kienu jattendu madwar 60 tifl a. Din

kienet tinsab fi l-Kunvent tal-Buon Pastur fi Triq Idmejda u b˙ala Sinjora kellha lil

Sr. Marija Dolores Bonavia. L-Iskola Primarja tal-Bniet f’Casal Balzan fi s-sena

1920 kienet dik fejn illum hemm il-bini tal-Kunsill Lokali, mag˙ruf b˙ala Palazzo

Testaferrata fi l-bidu ta’ Triq il-Kbira, il-parti ta’ fuq. L-Iskola Primarja tas-Subien

kienet tintuΩa dik id-dar il-kbira qrib il-Ìnien ta’ San Anton li llum i©©ib l-isem ta’

Dar is-Ser˙. F’Casal Balzan konna nsibu wkoll skola ta’ bil-lejl.4

F’Casal Balzan kont issib ukoll Ferg˙a tal-Posta fi s-sena 1920 però din g˙alqet

fi s-sena 1921. L-G˙assa tal-Pulizija kienet f’salib it-toroq bejn Triq il-Kbira u Triq

San Anton, Casal Balzan, u Triq Annibale Preca u Triq il-Kbira, Casal Lija. Din

l-G˙assa kienet isservi kemm g˙an-nies ta’ Casal Balzan u ta’ Casal Lija.

1 Hekk jidher isem Óal Balzan fi l-Minuti tal-ewwel snin. 2 Guido Borg B.A. - “Óal Balzan fl -1920.” Ktieb tal-Festa 1994 - KaΩin tal-Banda San Gabriel

– Óal Balzan.

3 Dun Ìwann Dimech. Óal Balzan Ìrajjietu sal-1999 - Edukazzjoni f’Óal Balzan p© 342. 4 Guido Borg B.A. - “Óal Balzan fl -1920.” Ktieb tal-Festa 1994 - KaΩin tal-Banda San Gabriel

– Óal Balzan.

It-Twaqqif

taç-Circolo San Gabriele

Kapitlu 1

4


Fil-qasam agrikolu, Casal Balzan kien fl -aqwa

tieg˙u. ’Il bog˙od mill-iΩvilupp, Óal Balzan

kien jg˙odd sew il-motto tieg˙u ‘Hortibus Undique Septa’ – ‘Imdawwar bil-©onna minn

kullimkien.’ Il-©onna tal-larin© u l-arja friska

kienet tag˙mel il-qasam agrikolu mfi ttex.5

Il-Gvernatur ta’ Malta fi s-sena 1920 kien

Lord Plumer. Malta kienet ta˙tu bejn l-1919

u l-1924. L-Isqof kien Mons. Dom. Mauro

Caruana OSB. Ittra interessanti li sibt kienet

intbag˙tet f’Novembru 1924 lil dan l-Isqof

mis-Segretarju Carmelo Buhagiar biex jing˙ata

permess ˙alli ç-Circolo San Gabriele jkun jista’

jag˙mel lotteriji ‘che per detta festa occorrono grandi spese.’ Fil-11 ta’ Diçembru 1924,

l-Isqof Caruana jibg˙at lura ‘non trovo nessuna

oggezzione riguardo la grazia domandata.’

L-iskop ewlieni….

L-iskop ewlieni mill-bidu sa mit-twaqqif kien li din is-Soçjetà tg˙in fi l-festi esterni

tal-Lunzjata, Patruna ta’ Óal Balzan. Disg˙in sena wara baqa’ bl-istess skop. Dan

kollu jag˙milna kburin. Però l-iskop ewlieni kiber mal-milja taΩ-Ωminijiet…u

barra l-armar, Ωdiedet il-muΩika, g˙ajnuna fi l-Knisja (kemm barra u kemm ©ewwa)

u dak kollu li jorbot mieg˙u r-ra˙al li fi h g˙amilna l-ewwel passi…Óal Balzan.

G˙alhekk a˙na rridu nkomplu nixprunaw it-tradizzjonijiet ta’ qabilna ˙alli n˙allu

din is-Soçjetà li tant in˙obbu fi l-quççata.

Il-bidu…

Imma x’kien il-veru punt tat-tluq li ©ieg˙el li tinfeta˙ Soçjetà ©dida? F’mo˙˙na

jrid ikollna s-sitwazzjoni ta’ pajjiΩna. Ma ninsewx li g˙axar xhur qabel kienet

5 Guido Borg B.A. - “Óal Balzan fl -1920.” Ktieb tal-Festa 1994 - KaΩin tal-Banda San Gabriel – Óal Balzan.

L-ittra li nbag˙tet lill-IsqofMons. Dom. Mauro Caruana.

5

L-ewwel Statut miktub –Regulamenti- Liscop tac-Circolo. (Kif tinstab miktuba)

6


faqqg˙et ir-rewwixta tal-Maltin mill-impoΩizzjoni tal-barrani f’dan il-kaΩ

fi l-konfront tal-Gvern Kolonjali IngliΩ, f’dik li hi mag˙rufa b˙ala s-Sette Guigno.

Jing˙ad li b˙al kull ̇ ag’o˙ra, il-poplu kellu fehmiet differenti f’kull ̇ a©a, ibda fuq

kwistjonijiet lokali kif ukoll fuq dawk nazzjonali. Jekk ni©i g˙all-kwistjonijiet

lokali, jing˙ad li hawn f’Casal Balzan in˙olqet kwistjoni dwar il-qniepen. Fil-bidu

tas-sena 1920, il-Kappillan ta’ dak iΩ-Ωmien Dun Amabile Sisner kien ˙abbar

li ser jibda ji©bor il-fl us ˙alli l-Parroçça tkun tista’ tixtri sett qniepen ©odda6.

Jidher g˙alhekk li l-unika Soçjetà li kienet teΩisti f’dik l-epoka, iç-Circolo Maria Annunziata7 ddeçieda li ma torganizzax il-festi esterni tal-Lunzjata b˙as-snin

ta’ qabel ˙alli jag˙ti çans lill-Kappillan ji©bor il-fondi me˙tie©a g˙al opra hekk

kbira.

Hemm min jg˙id li Ωg˙aΩag˙ Balzanin ipprotestaw kontra dan u ddeçidew li

6 Fis-sena 1919 kien in˙atar kumitat g˙all-qniepen ©odda. BaΩikament kien iffurmat mill-istess

Kumitat taç-Circolo Maria Annunziata, l-unika Soçjetà fi r-rahal sal-1919. Il-Kumitat kien

iffurmat hekk: President - Ìuzeppi Vassallo Ta’ Mudest, Segretarju – In-Nutar Lui©i Gauci

Forno, Kaxxier - Lui©i Briffa Il-Pepes, Viçi-Kaxxier - Salvatore Pisani Tat-Tanti fi lwaqt li b˙ala

membri nsibu lil Salvatore Debono Ta’ Peppina, Fredu Camilleri Ta’ Dorina, Carmelo Muscat

Ta’ Vokali, Mikiel Micallef Tal-Fanfra, Carmelo Pisani, Çensu Brincat Ta’ Balal, ÌuΩeppi

Sammut (missier il-Kanonku Dun Spir) u Fran©isku Sammut Ta’ Rozi. Irridu ng˙idu li dawn il-

membri kellhom kura©© kbir g˙ad-diffi kultajiet kbar li kienu ser isibu biex ji©bru l-fondi. Dawn

bdew ji©bru fl us u damu 6 snin sabiex waslu biex jixtru sett qniepen ©odda tad-Ditta FrançiΩa

Paccard. Ma kinitx triq façli sabiex jin©abru l-fondi me˙tie©a, ma ninsewx il-qag˙da ta’ pajjiΩna

fi s-snin 20. Dan kollu jistqarru Valentino Muscat mag˙ruf b˙ala s-Surmast u Kaxxier g˙al

Ωmien twil fi l-KaΩin tal-Banda San Gabriel li fi l-gazzetta Óal Balzan jg˙id ukoll li ‘kienet triq iebsa u dan juri kemm l-antenati tag˙na ̇ abbew lil Óal Balzan’. Jing˙ad ukoll li dan il-Kumitat

wera x-xewqa mal-Kappillan li l-festa tinΩamm g˙al sentejn. Intant kien la˙aq miet il-Kappillan

Sisner fl -1923 u le˙aq b˙ala Kappillan FX Zahra.

7 Iç-Circolo Maria Annunziata kien twaqqaf fi s-sena 1890 bl-g˙an li jie˙u ˙sieb l-armar ta’ barra

tal-festa tal-Lunzjata. Insibu li lokalitajiet o˙ra bdew jift˙u diversi g˙aqdiet soçjali kif ukoll

muΩikali bl-g˙an li jissa˙˙u l-festi titulari kif ukoll sekondarji (tal-Fratellanzi). Nafu wkoll li

f’Óal Balzan il-festi ta’ ©ewwa ad unur l-Annunzjata bdew jie˙du xejr’o˙ra tant li fi s-sena 1868

saret l-istatwa artistika tal-Lunzjata minn idejn Salvatore Dimech ‘is-Sartx’ fi lwaqt g˙all-festa

tas-sena 1875 fi l-Knisja Parrokkjali kienet iΩΩanΩnet l-Antifona Spiritus Sanctus ta’ Dott. Mro

Paolo Nani. (Dan insibuh f’dak li ˙alla s-Sur Pawlu Grima, President g˙al 39 sena fi s-Soçjetà

Marija Annunzjata li fi Ωmienu twaqqfet il-Banda Marija Annunzjata fi s-sena 1993.)

L-ewwel President taç-Circolo Maria Annunziata kien Valentino Falzon mag˙ruf b˙ala ‘Iç-Çej’.

Dan dam mit-twaqqif tac-Circolo sal-1897 sakemm mis-sena 1898 insibu lil Mastru Piju Ebejer

jokkupa l-kariga ta’ President. Mastru Pij dam jokkupa din il-kariga sas-sena 1903. Aktar ‘il

quddiem naraw lil Valentino Falzon attiv fi ç-Circolo San Gabriele u jiddisinja l-pedestall ta’

Ìuditta li kienet saret fi s-sena 1926 fi lwaqt lil Mastru Piju Ebejer narawh i˙abrek sabiex issir

il-festa tal-Lunzjata tas-sena 1920 meta qamet il-kwistjoni tal-qniepen. Dan narawh aktar ‘il

quddiem f’din il-kitba.

It-Twaqqif taç-Circolo San Gabriele

7

huma stess jorganizzaw il-festi esterni f’©ieh il-Lunzjata. Jissemmew ismijiet ta’

Balzanin, fosthom il-kuntrattur mag˙ruf Balzani Mastru Piju Ebejer (1874-1931)8

li ˙e©©e© lil dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ Balzanin sabiex jie˙du dan il-pass. Jing˙ad li hu

kien ta £2 lil Giuseppe Muscat Ebejer u lil Manwel Mifsud Ir-Ru˙˙ala (f’Óal

Balzan issib il-laqam b˙ala Tan-Nu˙˙ala) u talabhom ji©bru £2 o˙ra sabiex imorru

Birkirkara g˙and Ìanni l-Img˙ajjen biex jikru trofej u bnadar ˙alli xorta jarmaw

g˙all-festa tal-Lunzjata.9 Jing˙ad li dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ Balzanin kellhom dispjaçir

fi hom infushom g˙all-fatt li l-festa tal-Lunzjata kienet ta˙bat dejjem fi Ω-Ωmien ir-

Randan (25 ta’ Marzu). Jidher li kien hemm diversi reazzjonijiet dwar id-data

tal-festa. G˙alhekk qatt ma setg˙u jistabbilixxu data li tibqa’ ssir il-festa. Meta

allura dehret li l-festa ˙a tibda ssir Óadd fuq l-G˙id, inqalg˙et din il-kwistjoni tal-

qniepen.

F’dik is-sena, il-festa titulari tal-Lunzjata kienet

saret nhar il-Óadd 11 t’April 1920, Óadd fuq

l-G˙id il-Kbir (L-G˙id il-Kbir kien ©ie ççelebrat

fl -4 ta’ April 1920)10. Kien it-Tnejn ta’ wara,

ji©ifi eri d-19 t’April 1920 li nsibu l-eqdem

irçevuta fl -arkivju tal-KaΩin bl-ittri C.S.G. li

juri l-˙las tal-kiri tas-Sede l-©dida g˙aç-Circolo San Gabriele li kien g˙adu kif infeta˙. Dan

juri li dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ ma kellhom l-ebda

kompromess fi r-ra˙al ma’ ˙add, dan juri li dawn

iΩ-Ωg˙aΩag˙ kellhom g˙al qalbhom il-festa

titulari tal-Lunzjata u kienu lesti jag˙mlu minn

kollox basta ma jitnaqqsilhom xejn minn dak li

kienu j˙obbu…il-festa tal-Lunzjata. Nimma©ina

8 Mastru Pij, kif kien mag˙ruf fost il-Balzanin, kien kuntrattur mag˙ruf f’dawk iΩ-Ωminijiet u

bena diversi postijiet fosthom il-Kunvent tal-Buon Pastur f’Óal Balzan fi s-sena 1899, il-Villa

tal-Im˙allef Refalo (illum il-parti l-antika tal-Lukanda Corinthia) fost ˙afna bini militari ie˙or.

Hu kien twieled il-Belt Valletta u mg˙ammed fi l-Parroçça ta’ San Duminku. Però wara t-twelid,

missieru Mastru Ìann u ommu Carmela ©ew joqog˙du Óal Balzan. Imbag˙ad iΩΩewweg lil

Carmela (ritratt f’pa©na xiii), Taljana minn Reggio Calabria u kellhom 12-il wild…wie˙ed

minnhom kien Luigi Ebejer BEM li serva g˙al diversi snin b˙ala Segretarju ta’ din is-Soçjetà.

9 Minn fomm Gabriel Caruana.

10 Din is-sena ja˙bat l-istess kalendarju ji©ifi eri l-G˙id sar il-Óadd 4 t’April 2010.

L-Img˙allem Balzani Mastru Piju Ebejer. (Ritratt bil-kortesija ta’ Myriam Cassar)

8


li saru diversi laqg˙at mal-Kappillan Sisner11, kemm qabel il-festa li kienet saret

il-Óadd 11 t’April 1920 kif ukoll fi l-©img˙a ta’ wara. Permezz ta’ dik l-irçevuta,

to˙ro© il-konkluΩjoni li d-data uffi çjali tal-ftu˙ ta’ din is-Soçjetà l-©dida g˙andha

tkun id-19 t’April 1920.12

Is-sitwazzjoni tal-pajjiΩ f’dik l-epoka

Madanakollu, wie˙ed ma jistax jeskludi s-sitwazzjoni politika ta’ dak iΩ-Ωmien li

setg˙et b’mod jew ie˙or inkora©©iet liΩ-Ωg˙aΩag˙ biex jift˙u soçjetà ©dida. Wie˙ed ta’

min ig˙id li ç-Circolo Maria Annunziata kien aktar mi©bud lejn il-Partit Nazzjonalista

mmexxi minn Nerik Mizzi (1885-1950), mentri n-nies li kienu ©ejjin min-na˙a ta’ fuq

ta’ Óal Balzan kienu l-biçça l-kbira mi©budin lejn il-Partit Kostituzzjonali mmexxi

minn Sir Gerald Strickland (1861-1940). Allura jista’ jkun li din il-qasma setg˙et

affettwat l-andament biex tinfeta˙ Soçjetà ©dida hawn f’Óal Balzan. 13

11 Il-Kappillan Amabile Sisner twieled f’Bormla fi t-13 t’Awwissu 1854 u miet fi s-17 ta’ Ìunju

1923. Kien kittieb mag˙ruf f’dawk iΩ-Ωminijiet. Hu serva ta’ Kappillan bejn it-18 ta’ Ìunju

1896 sakemm miet. Kittieb ta’ diversi kotba. Biex nuru ftit eΩempji, fi s-sena 1900 Sisner kien

˙are© il-Óajja ta’ San Fran©isk Saverju – Appostlu tal-Indja. Fl-1904 hu ppubblika ktieb ‘Imxi

l-Ìenna’ li kien popolari ˙afna f’pajjiΩna. L-itwal poeΩija li kiteb kien jisimha Lill-Óanina

Omm Alla (Consolatrix Affl ictorum). (Carmel Bezzina ‘Dun Amabile Sisner’ Óal Balzan

Mejju-Ìunju 1973: p© 2-3)

12 Guido Borg B.A. – Ktieb tal-Festa 1988 KaΩin tal-Banda San Gabriel – Óal Balzan. Il-Bidu

tas-Soçjetà.

13 Guido Borg B.A. jikteb fl -istess ktieb, ‘G˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ tas-seklu 20 l-idea li ti©©ieled g˙al

drittijietek forsi kienet xi ˙a©a ©dida. G˙alihom kienu Ωminijiet ta’ tama g˙al ©ejjieni hieni.’

L-aktar dokumenti antiki li tippossjedi din is-Soçjetà.

It-Twaqqif taç-Circolo San Gabriele

9

Fl-ewwel irçevuta li g˙amel il-Kappillan

Sisner nhar it-Tnejn 19 t’April 1920 insibu li

sejja˙ lil dawk it-tliet Ωg˙aΩag˙ ‘quali deputati, rappresentanti e soci del Circolo San Gabriele’, xhieda li Giuseppe Muscat, Giuseppe Falzon u

Salvatore Attard mhux biss kienu soçji iΩda kienu

qed jirrappreΩentaw lil s˙abhom li kienu tawhom

l-awtorita’ biex jie˙du dan il-pass. Dan kollu

juri li l-Kappillan Sisner kien jaf x’inhu g˙addej

sew fi r-ra˙al u dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ kienu jg˙arrfuh

b’kollox x’inhu g˙addej.

B’xorti ˙aΩina ma nsibu l-ebda minuti tal-ewwel

laqg˙a. Però fi l-Ktieb ‘Introito e Esito’ li kienu

jΩommu f’dawk iΩ-Ωminijiet, naraw li ç-Circolo San Gabriele kien feta˙ b’g˙oxrin soçju li ˙ar©u

porzjon ta’ 2s 6d(12c5m) kull wie˙ed. Hawnhekk ta’ min jinnota li l-kera tad-dar

fejn infeta˙ il-KaΩin kienet ta’ £2 kull sitt xhur bil-quddiem. Fil-minuti tat-28

ta’ Settembru 1920 jidhru r-regoli tal-kiri ta’ kamra g˙all-futbol. Imbag˙ad

insibu wkoll fatt importanti ie˙or fi r-rendikont tat-13 ta’ Novembru 1920, ji©ifi eri

L-ewwel rendikonti li nsibu fl -Arkivju

Nerik MizziSir Gerald Strickland

10


seba’ xhur wara l-ftu˙ tas-Soçjetà, li d-d˙ul ta’ 5s (25c) g˙all-Chera tal-Camra tal-Football, prova li l-futbol kien di©a’ jeΩisti f’Óal Balzan f’dik is-sena. Kera

o˙ra simili g˙all-Futbol re©g˙et issemmiet f’Seduta tal-Kumitat li saret fi t-22 ta’

Jannar 1922. Dan juri li dilettanti Balzanin tal-Futbol kienu jag˙mlu uΩu mill-istess

post taç-Circolo San Gabriele.

Dokument li tissemma l-camra tal-football. (miktuba kif misjuba fi d-dokument)

Dokument juri li kienu saru sett regoli ˙alli d-dilletanti tal-futbol jikru kamrafi s-Sede tac-Circolo San Gabriele

Kif tindunaw il-kera kienet tit˙allas minn qabel. Mela l-ewwel kera t˙allset fl -20 t’April 1920 kif jidher f’ritratt qabel, fi lwaqt it-tieni kera t˙allset fi s-17 t’Ottubru 1920.

11

It-tliet rappreΩentanti li kienu marru jiltaqg˙u mal-Kappillan Sisner sabiex

jirrappreΩentawhom fi l-ftu˙ ta’ Soçjetà ©dida bl-iskop li tie˙u ˙sieb il-festi esterni

kienu Giuseppe Muscat1, Guiseppe Falzon2 u Salvatore Attard3. Giuseppe Muscat

kien twieled fl -24 ta’ Marzu 1899, ji©ifi eri meta feta˙ iç-Circolo San Gabriele kellu

21 sena. Insibuh b˙ala President tas-Soçjetà fi s-sena 1921 imbag˙ad jer©a’ fi s-sena

1932, però serva g˙al Ωmien twil b˙ala Segretarju wkoll. Giuseppe Falzon twieled

fi l-5 ta’ Mejju 1899. Falzon miet fl -eta’ Ωg˙ira ta’ 29 sena eΩattament fi t-12 ta’

Settembru 1928. Salvatore Attard twieled fi s-17 ta’ Settembru 1903, l-iΩg˙ar fost

s˙abu g˙ax fl -1920 kellu biss 17-il sena. Kien la˙aq President tas-Soçjetà fl -1927,

però serva b˙ala l-Kaxxier taç-Circolo sa mit-twaqqif. Minn dan kollu naraw li

din is-Soçjetà l-©dida resqu fi ˙danha diversi Ωg˙aΩag˙ Balzanin. G˙aldaqstant,

mid-dokumenti li qrajt, naraw li dawn it-tliet persona©©i huma t-tliet Fundaturi

tas-Soçjetà.

(Dettalji minn Guido Borg B.A. – Ktieb tal-Festa 1988 KaΩin tal-Banda San Gabriel – Óal Balzan.

Il-Bidu tas-Soçjetà.)

1 Giuseppe Muscat Ta’ Fechica, il-kbir minn ̇ ames a˙wa. O˙tu Lonza kienet t˙it u fost xog˙lijiet

li g˙amlet kienu l-bnadar tat-trofej l-antiki. Ma deherx aktar wara s-sena 1932 meta serva b˙ala

President f’dik is-sena. Imbag˙ad kien iΩΩewwe© u mar joqg˙od Ra˙al Ìdid. Miet fl -eta’ ta’

73 sena. Kien bniedem ta’ skola u kellu xog˙ol tajjeb…fi l-fatt kien imla˙˙aq fi d-Dipartiment

tal-Ordinanza. Mill-minuti jidher li kien il-mo˙˙ wara kull deçiΩjoni li kienet tittie˙ed.

2 Giuseppe Falzon Ta’ Budajda, mid-dokumenti stajt ninnota li kien ji©bor regolari g˙an-nar

g˙all-festa titulari tas-SSma Maria Annunziata.

3 Salvatore Attard Ta’ Bassas, kien joqg˙od f’Numru 131, Strada Reale, Casal Lia. Kellu missieru

membru wkoll fl -istess Circolo u jidher li warrab mix-xena mat-tmiem tas-snin 20. Na˙seb

huma Ωew© fatturi li telaq…iΩ-Ωwie© kif ukoll li fl -ewwel g˙axar snin, iç-Circolo San Gabriele

le˙aq tragwardi kbar, però bi sfortuna l-politika naffret xi membri.

L-Ewwel Membritaç-Circolo San Gabriele

Kapitlu 2


12

U˙ud mill-membri li welldu din

is-Soçjetà

Din hi l-lista li sibt ta’ w˙ud mill-ewwel

membri li ˙allsu u ˙admu sabiex isiru soçji

maç-Circolo San Gabriele:- (innotaw li sibtha

bil-laqmijiet b’kollox)

Giuseppe Micallef I (Stellati) - Kien

il-prokuratur tal-Festa tal-Lunzjata fi s-snin

20. Kien jie˙u ˙sieb il-luminazzjoni tal-festa

tal-Lunzjata. Giuseppe Muscat (Ta’ Fechica), Giuseppe Muscat Ebejer (Ta’ Vokali), Emanuele Galea (Ta’ Fu©naj)4,

Carmelo Buhagiar (Tal-Puxa), Salvatore

Attard (Ta’ Bassas), Luigi Ebejer (Ta’

4 Il-laqam ta’ Emmanuel Galea kien Tal-Fu©naj. Dan g˙addihuli s-Sur Guido Borg.

Salvatore Attard, l-iΩg˙ar wie˙ed mit-3 rappreΩentanti. Serva b˙ala kaxxier fl -ewwel snin

sakemm le˙aq President fi s-sena 1927.

Giuseppe Muscat serva b˙ala President fi s-sena 1921 u 1932. G˙amel Ωmien twil iservi b˙ala Segretarju u bla dubju wera serjetà kbira kif mexxa l-affarijiet fi ç-çircolo fi t twelid tieg˙u.

Giuseppe Falzon wie˙ed mit-3 rappreΩentanti u miet f’età Ωg˙ira ta’ 29 sena.

13

L-ewwel Soçji… dawn missirijietna li welldu Soçjetà li llum kibret,iffjorixxiet u sa˙ansitra kabbret is-Sede tag˙ha g˙al aktar ˙idma fi Ωmien li ©ej.

14

L-Ewwel statut taç-Circolo San Gabriele pprintjat (circa 1921)

L-Ewwel Membri taç-Circolo San Gabriele

15

Piu jew Ta’ Piju), Vittorio Chetcuti, Paolo Chetcuti (Il-Patrak), Giuseppe

Falzon (Budajda), Giuseppe Micallef (Ta’ Ketrin), Gabriele Micallef (Stellati), Carmelo Sciberras (Tal-Fajjenza), Salvatore Sammut (Ta’ Emilia), Giuseppe

Sammut (Ta’ Emilia), Giuseppe Brincat (Iddicu), Francesco Sammut (Sellidi), Valentino Falzon (Iç-Çej) , Giacchino Demicoli (Ta’ Ganni tal-Bambina), Giovanni Pace (Ta’ Zelemetta), Luqa u Poalo Agius (Ta’ Luka), Giovanni

Muscat (Vocali), Giovanni Pullicino (Ta’ Mazza), Giuseppe Vella (Ta’ Metteu), Giuseppe Chetcuti (Ta’ Gheita), Michele Ebejer ( Ta’ Piu jew Ta’ Piju), Paolo

Muscat (Ta’ Funzu), Paolo Zarb (Ta’ Chelment), Carmelo Attard (Ta’ Bassas) u

Vincenzo Brincat. M’hemmx dubju li dawn il-membri kollha kellhom sehem s˙i˙

fi l-proçess tat-twaqqif taç-Circolo San Gabriele. Jing˙ad ukoll li dawn il-membri

li kienu mid˙la taç-Circolo San Gabriele kienu jissej˙u b˙ala Tal-Bagolli. Hemm

diversi tifsiriet x’seta’ wassal sabiex dawn jissej˙u Tal-Bagolli. Però na˙seb l-aktar

tifsira li tag˙mel sens kienet li meta dawn il-membri ta’ din is-Soçjetà ©dida kienu

jo˙or©u jarmaw it-toroq, kienu

jo˙or©u puliti sa˙ansitra l-g˙odod

©ewwa l-bagolli (bagalji). Hemm

min jg˙id ukoll li min˙abba l-faqar

li kien hawn (l-aktar min˙abba l-eku

tal-ewwel gwerra dinjija) u˙ud minn

dawn il-membri bdew jemigraw biex

isibu orizzonti o˙ra. G˙aldaqstant

bdew isej˙ulhom bagolli.

Insibu Ωew© Seduti Ìenerali

sabiex jin˙atar il-Cumitat Direttiv5

taç-Circolo San Gabriele. Dan

iç-Circolo beda jara kif ser jo˙loq

sistemi ©odda dwar il-festa

tal-Lunzjata. Tant hu hekk li kienu

pproponew Kumitat tal-Festa li

jie˙u ˙sieb il-festa mal-Kappillan

Sisner wara laqg˙a li saret mal-istess

Kappillan fi l-21 t’Awwissu 1921.

5 Cumitat Direttiv – Hekk huma mniΩΩlin il-kelmiet preçiΩi fi l-minuti. Baqg˙et tintuΩa sal-gwerra.

Illum imsejja˙ Kumitat Çentrali.

Rendikont tal-Kumitat tal-Festa, liema Kumitat kien issuggerit miç-Circolo San Gabriele sabiex jie˙u ˙sieb il-festa. Il-fi rem li jidhru fi l-qieg˙ huma ta’ Carmelo Buhagiar b˙ala President u Giuseppe Muscat b˙ala Kaxxier, it-tnejn kienu membri fi l-Kumitat taç-Circolo

San Gabriele u kienu fi l-Kumitat tal-Festa. Dan juri l-˙e©©a u l-interess sa mill-bidu dwar il-festa tal-Lunzjata.


16

Fil-Minuti sibt ‘li fuq ra©unijiet ta’ xi çirkostanzi’, dan il-Kumitat tal-Festa ltaqa’

g˙all-ewwel darba fi t-18 ta’ Settembru 1921 bil-membri kollha jkunu ©ejjin minn

dan iç-Circolo San Gabriele. Il-formazzjoni tal-Kumitat tal-Festa sibt li kien

Carmelo Buhagiar b˙ala President, Salvatore Attard b˙ala Segretarju u Giuseppe

Muscat b˙ala Kaxxier fi lwaqt li d-Deputati kienu Giuseppe Micallef I, Salvatore

Sammut, Paolo Agius u Giuseppe Sammut.

Fil-kotba Introitu e Esito jidhru fi rem tal-President kull sena differenti mentri dik

tal-Kaxxier tibqa’ ta’ Salvatore Attard. Jidher li kienu jaqilbu l-poΩizzjonijiet

tal-uffi çjali però dik ta’ Kaxxier baqg˙et l-istess g˙al seba’ snin sakemm Salvatore

Attard sar President fi t-30 t’April 1927 segwit b˙ala Segretarju minn Giuseppe

Muscat fi lwaqt li Kaxxier sar Carmelo Sciberras. Tajjeb li ng˙idu li s-soçji kienu

j˙allsu l-abbonament darba fi s-sena, imbag˙ad tit˙allas l-entratura. Dan baqa’ jsir

sas-snin 70, anke jekk tbiddlu ftit ukoll il-proçeduri.

Fatt kurjuΩ li osservajt dwar l-ewwel

membri ta’ dan iç-Circolo San Gabriele

kien li kienu jag˙mlu l-almu tag˙hom

sabiex ji©©eneraw il-fl us u bla dubju

jkunu jistg˙u jmexxu l-operat tag˙hom ’il

quddiem. Però fl -istess ˙in kienu attenti

minn kull ˙a©a madwarhom l-aktar

mid-dejn li seta’ jikber f’limitu li ma

jkunux jistg˙u jirkupraw. Però dan qatt

ma se˙˙ g˙ax kienu membri biΩlin, kawti

f’kull deçiΩjoni u sodi f’dak li kienu qed

jag˙mlu. Rigward id-dejn, il-Cumitat Direttiv kien g˙amilha çara li l-ebda membru ma jista’ j˙alli l-Kumitat qabel

jag˙laq iΩ-Ωmien dment li ç-Circolo jkollu d-dejn. Dan sibtu fi l-minuti tas-seduta

L-aktar rendikont antik tal-˙ru© li sibt fl -arkivju. Id-data turi 13 ta’ Novembru 1920 ji©ifi eri 7 xhur wara t-twaqqif.

L-aktar rendikont antik tad-d˙ul li sibt fl -arkivju. Id-data turi 13 ta’ Novembru 1920 ji©ifi eri 7 xhur wara t-twaqqif.


17

tal-Cumitat Direttiv tat-8 ta’ Jannar 1922. Fatt ie˙or interessanti hu li dejjem ̇ asbu

u warrbu l-fl us minn qabel g˙all-kera tal-post fejn kienu jiltaqg˙u. Meta ma kinux

jaslu fi l-fl us sabiex jag˙mlu jew jixtru dak li jridu, kienu jissellfu. U hekk sar sabiex

tinxtara l-mobilja g˙aç-Circolo f’Lulju 1921. Dawn kienu ˙ar©uhom il-President

Giuseppe Muscat u d-Deputat Salvatore Sammut billi ̇ ar©u £4 kull wie˙ed bil-patt

li kif iç-Circolo jkollu l-fl us, dawn jinghataw lura. U hekk sar g˙ax wara er©ajt sibt

noti dwar il-˙las dovut lil Muscat u Sammut.

Ritratt antik u uniku….

Kien ©ie deçiΩ li g˙andu jittie˙ed ritratt tas-soçji taç-Circolo San Gabriele. Dan fi l-fatt

sar u fi s-Sala tal-KaΩin hemm ritratt sabi˙ ferm u rikordju eççellenti tal-ewwel soçji

tas-Soçjetà. Ir-ritratt t˙allas mill-membri stess u kien ittie˙ed fi s-26 ta’ Marzu 1922.

Lista ta’ g˙amara (mobilia) li nxtrat fi l-15 ta’ Lulju 1921 bil-fi rma tal-President Giuseppi Muscat

Il-votazzjoni sabiex tkun elett il-Comitat Direttiv.


18

Il-Presidenti tas-Soçjetà

Skont il-kotba tal-minuti jidher li l-ewwel President taç-Circolo San Gabriele kien

is-Sur Albert Pearson.6 G˙aldaqstant, din is-Soçjetà tirrikonoxxi lis-Sur Albert

Pearson b˙ala l-ewwel President taç-Circolo San Gabriele. Fil-Kotba tal-Minuti

ssib imniΩΩel lil Pearson b˙ala l-ewwel membru li ˙allas it-tessera tieg˙u. Però

mbag˙ad ˙dejn ismu tidher il-kelma DISMISS 31-10-1920. Dan juri li f’sitt xhur,

Pearson spiçça minn President.

F’dokument Introito e Esito li j©ib id-data tal-14 ta’ Novembru 1920, insibu li

Emanuel Galea7 jiffi rma b˙ala President ProviΩorju taç-Circolo San Gabriele u

6 Is-Sur Albert Pearson li kien ja˙dem b˙ala Gwardjan fi l-Óabs ta’ Kordin, kien inqatel fl -1 ta’

Settembru 1924 waqt il-qadi ta’ dmirijietu minn pri©unier. F’dan il-qtil doppju mieg˙u kien

inqatel ukoll ic-Chief Warden Salvatore Grech ukoll (Eddie Attard, ‘Corradino Prison tragedy

of 80 years ago’. The Sunday Times, 29-08-2004 p© 39) 7 Emanuel Galea ‘Ta’ Fu©naj’ kien joqg˙od f’Numru 11, Strada Reale, Casal Lia. Jidher attiv

Lista ta’ dawk il-membrili ˙allsu sabiex jidhru fi r-ritratt memorabbli.

L-ispejjeΩ tal-fotografi ja u ta˙t jiffi rmawil-3 uffi çjali.


19

g˙alhekk sar it-tieni President taç-Circolo f’dik il-˙abta. F’dan id-dokument juri

li Emanuel Galea baqa’ jservi b˙ala President ProviΩorju sat-13 ta’ Marzu 1921.

Hawnhekk fi s-Seduta Ìenerali le˙aq b˙ala President Giuseppe Muscat8 (Fechica)

b’Emanuel Galea jsir Segretarju. Dan jikkonferma li Giuseppe Muscat serva b˙ala

sew sa Ìunju 1923, meta mbag˙ad insibu li kien indispost sal-1925 fejn er©ajt bdejt nara ismu

fost is-soçji m˙allsa. F’dawk is-snin nieqes quddiem ismu tidher il-kelma ‘marid’. 8 Huwa minnu li l-ewwel fi rma tieg˙u b˙ala President sibtha fi t-12 ta’ Ìunju 1921, imma

l-probabbilita’ li kienu ilu mill-ewwel tas-sena 1921. Is-Seduti Ìenerali kienu jkunu tnejn

f’sena Ωgur…wa˙da fl -ewwel ta’ Jannar fl -10.30am u l-o˙ra fi l-bidu ta’ Lulju. Jista’ jag˙ti l-kaΩ

ukoll li saret Seduta Ìenrali qabel ˙alli s-soçji jkunu jafu dwar il-bidla tas-Sede li minn Strada

Santa Marija marru Strada Dietro la Chiesa u le˙aq President f’dik is-Seduta Ìenerali.

Ritratt memorabbli tal-antenati tag˙na. Filliera ta’ fuq (mix-xellug g˙al-lemin)

Valentino Stivala, Carmelo Scicluna, Giovanni Muscat, Gabriel Micallef, Luigi Grima, Paolo Zarb, Matteo Vella, Annunziato Callus, ÌuΩeppi Camilleri.

It-tieni fi lliera (mix-xellug g˙al-lemin)

ÌuΩeppi Vella, Giocchino Demicoli, Carmelo Attard, Publio Muscat, Paolo Agius, Ìuzeppi Micallef, Salvatore Sammut, Annunziato Muscat, Vincenzo Brincat.

Bilqieg˙da (mix-xellug g˙al-lemin)

ÌuΩeppi Falzon, Salvatore Attard, ÌuΩeppi Muscat, Carmelo Buhagiar, ÌuΩeppi Muscat, Paolo Camilleri, ÌuΩeppi Sammut.

Bilqieg˙da fl -art (mix-xellug g˙al-lemin)

Michele Ebejer, Giovanni Pace, Pietro Pawl Muscat (˙u Valentino Muscat, Pietru Pawl kien dak li ˙a ˙sieb il-bottegin fi Ωmien il-gwerra u kellu x’jg˙id mal-familja refu©jati fi l-KaΩin l-antik). Emanuele

Galea, Vittorio Chetcuti.

20

Alb

ert P

ears

on, l

i ser

va b

˙ala

l-ew

wel

Pre

side

nt fl

-ew

wel

xhu

r ta

s-se

na 1

920,

is

mu

jinqa

ta’ u

jil˙

aq P

resi

dent

Em

anue

l Gal

ea li

fi l-

min

uti

jidhe

r b˙

ala

Pre

side

nt P

rovi

Ωorj

u.

L-e

ww

el fo

rmaz

zjon

i tal

-Com

itat D

iret

tiv —

2 ta

’Aw

issu

192

0(d

aqs

tliet

xhu

r w

ara)

. L-a

ktar

dok

umen

t li s

ibt d

war

il-f

orm

azzj

oni

tal-

eww

el C

omita

t Dir

ettiv

taç-

Cir

colo

San

Gab

riel

e.

Jikk

onfe

rma

li l-

eww

el P

resi

dent

kie

n is

-Sur

Alb

ert P

ears

on.


21

President taç-Circolo li mbag˙ad fi t-12 ta’ Ìunju 1921, naraw il-bidla tas-Sede

g˙al Strada Dietro la Chiesa. Muscat dam b˙ala President sal-31 ta’ Diçembru

1921 meta imbag˙ad sar Segretarju taç-Circolo. Biex nikkonferma dawn qed

nippubblika dokumenti li jikkonfermaw lil Giuseppe Muscat (Tal-Fechica) fi l-

kariga ta’ President.

G˙as-sena 1922 naraw lil Carmelo Buhagiar b˙ala President, Emanuel Galea jil˙aq

President fi s-sena 1923 u Carmelo Buhagiar jer©a’ jkun President mis-sena 1924

sal-1925. Fis-sena 1926 jilhaq Luqa Agius segwit minn Salvu Attard fi s-sena 1927

li niftakru kien wie˙ed mit-tliet rappreΩentanti li marru quddiem il-Kappillan Sisner

sabiex tinfeta˙ Soçjetà ©dida. Insibuh sa mill-bidu, ji©ifi eri fl -ewwel 6 snin b˙ala

l-Kaxxier tal-istess Circolo. G˙al sentejn, ji©ifi eri fi s-snin 1928 u 1929 insibu

Dokument li juri li Giuseppe Muscat serva b˙ala President taç-Circolo San Gabriele minkejja li

fl -ir˙ama mhemmx miktub ismu. Fid-dokument naraw li minkejja li ser jinbidel il-post,

il-Comitat Direttiv iddikjara li l-isem jibqa’ l-istess.

Dokument li jikkonferma li Giuseppe Muscat serva b˙ala President fl -ewwel Ωminijiet tas-Soçjetà.


22

lil Giuseppe Sammut il-Keti sakemm fi s-sena 1930 insibu lil Ìanni Borg9. G˙al

ftit xhur fi s-sena 1931 jil˙aq Pawlu Agius u jer©a’ Ìanni Borg sakemm fi s-sena

1932 jil˙aq Giuseppe Muscat (wie˙ed mit-tliet rappreΩentanti tal-bidu u President

fi s-sena 1921) segwit minn Valent Muscat10 g˙al ftit xhur fi s-sena 1933. Mill-istess

sena 1933 sat-tmiem tal-gwerra nsibu lil Ìanni Borg. G˙al ftit Ωmien fi s-sena

1946 jil˙aq Anton Stivala u jer©a’ Ìanni Borg meta fl -1953 jil˙aq Alfred Brincat.

Mis-sena 1974 sas-sena 1990, il-Presidenza tkun f’idejn Gabriel Caruana, Padrun

tas-Soçjetà u Fundatur tal-Banda San Gabriel. Imbag˙ad g˙al seba’ snin insibu lil

Guido Borg sakemm fi s-sena 1997 le˙aq ˙uh Lino Borg li hu l-President attwali.

Ninnutaw ukoll li fi s-snin 20, il-Presidenza kienet tkun g˙al terminu ta’ sena wa˙da

biss. Qabel ma kont rajt il-Kotba tal-Minuti kelli l-˙sieb li wa˙da mir-ra©unijiet li

min ikun President taç-Circolo idum sena wa˙da biss g˙all-fatt li ma jkunx hemm

qbil bejn il-membri. Però dan mhu minnu xejn. Iktar kienet b˙ala proçedura ta’

dawk iΩ-Ωminijiet jew ftehim li l-Presidenza tkun g˙al sena wa˙da biss. Ma rridux

ninsew fatt ie˙or li f’dawk iΩ-Ωminijiet kienu jsiru Ωew© Seduti Ìenerali fi s-sena.

Wa˙da minnhom kienet tkun eΩattament fl -Ewwel tas-Sena (l-1 ta’ Jannar) u l-o˙ra

©eneralment qrib l-a˙˙ar ta’ Ìunju bidu ta’ Lulju. Però kif nersqu lejn it-tletinijiet,

din is-sitwazzjoni dwar il-Presidenti ma tidhirx aktar. Ìovanni (Ìanni) Borg11 kien

la˙aq President fi s-sena 1933 u dam sas-sena 1945, tajjeb li nsemmu li pajjiΩna bejn

is-snin tal-1939 u l-1942 kien fl -eqqel tat-Tieni Gwerra Dinija. L-aktar President li

dam jokkupa l-poΩizzjoni ta’ President g˙al 21 sena s˙a˙ bejn l-1953 u l-1974 issa

mag˙ruf b˙ala KaΩin tal-Banda San Gabriel kien Alfred Brincat.

9 Ìanni Borg, ‘Ta’ Majru’, twieled fi t-3 ta’ Marzu 1903. Hu kien miΩΩewwe© lil Mikelina

(mag˙rufa Lina) née Sammut u kellhom tifel. Hu miet fi t-30 ta’ Lulju 1963 (Id-dettalji

g˙addiehomli ibnu stess is-Sur Paul M. Borg) 10 Valent Muscat, ‘Il-Qorru’, dam ftit b˙ala President g˙ax kien emigra 11 Ta’ min jinnota li fi s-sena 1948/49 iΩ-Ωew© Soçjetajiet ta’ Óal Balzan, iç-Circolo San Gabriele

u ç-Circolo Maria Annuziata kellhom b˙ala Presidenti rispettivi tag˙hom Ωew© a˙wa – Ìanni

Borg g˙aç-Circolo San Gabriele u Mario Borg g˙aç-Circolo Maria Annunziata.

23

Ûew© rendikonti o˙rajn li Giuseppe Muscat jiffi rma b˙ala President.

24

Dokument li juri li xi kwistjoni ’l hawn u ’l hemm kienet tin˙oloq maç-Circolo Annunziata bil-fi rma tal-President Giuseppe Muscat f’Diçembru 1921.

Dokument li juri li Guiseppe Muscat kien le˙aq President fi t-13 ta’ Marzu 1921

X’©ara fi s-Seduta Ìenerali tal-13 ta’ Marzu 1921. il-President Emanuel Galea itemm il-

Presidenza Provisoria u jil˙aq b˙ala President Giuseppe Muscat fi lwaqt li l-istess Galea assuma

l-kariga ta’ Segretarju.

25

Carmelo Buhagiar serva b˙ala President fi s-sena 1922 u bejn is-sena 1924 u l-1925.

Giuseppe Sammut sewa b˙ala President fi s-snin 1928 u 1929

Emanuel Galea serva b˙ala President ProviΩorjufi s-sena 1921 u President fi s-sena 1923.

Luqa Agius serva b˙ala President fi s-sena 1926.

26

Toni Stivala serva b˙ala President fi s-sena 1946. Stivala fl imkien ma’ Luigi Ebejer BEM kienu

ntbag˙tu b˙ala delegati f’isem l-G˙aqda San Gabrielfl -Assemblea Nazzjonali tas-sena 1944

wara t-tmiem tal-gwerra.

Valent Muscat serva b˙ala President g˙al ftit xhur fi s-sena 1933.

Ganni Borg serva b˙ala President fi s-sena 1930, jerga’ jag˙mel perjodu fi s-sena 1931, imbag˙ad mill-1933 sal-1945, ji©ifi eri l-perjodu tat-Tieni

Gwerra Dinija u jer©a’ bejn is-sena 1046 sal-1952.

Pawlu Agius serva b˙ala President fi s-sena 1931. Miet f’età kbira ta’ 98.

27

Alfred Brincat serva b˙ala President mis-sena 1953 sas-sena 1974, l-a˙˙ar wie˙ed li dam f’din il-kariga.

Guido Borg serva b˙ala Presidentmis-sena 1990 sal-1997.

Gabriel Caruana MQR serva b˙alaPresident bejn l-1974 u l-1990.

Lino Borg, beda b˙ala president fi s-sena 1997 u g˙adu b’din il-kariga sal-©urnata tal-lum.

28

Il-P

adru

n ta

s-So

çjet

à G

abri

el C

arua

na M

QR

(fi n

-nof

s) li

ser

va g

˙al a

ktar

min

n 40

sen

a be

jn m

embr

u ta

l-K

umita

t, Se

gret

arju

u P

resi

dent

jidh

er

mal

-Kum

itat t

as-s

ena

2006

/7.

Jidh

er u

koll

il-P

resi

dent

attw

ali L

ino

Bor

g (b

ilqeg

˙da

t-3

mix

-xel

lug)

li il

u js

ervi

ta’ P

resi

dent

sa

mis

-sen

a 19

97.

29

Meta tifl i s-sitwazzjoni ©eografi ka tar-ra˙al, meta Óal Balzan sar Parrocca fl -1655

fi Ωmien il-Kappillan Dun Adrijanu Zarb naraw li kien mag˙mul minn Ωew© Ωoni….

iΩ-Ωona tal-Knisja ta’ Santa Marija u Ω-Ωona tal-Knisja l-qadima tal-Annunzjata.

Il-bini kien idawwar dawn iΩ-Ωew© knejjes. G˙alhekk jing˙ad ukoll li n-nies

minkejja li f’ra˙al wie˙ed, ©a kienu msej˙a b˙ala n-nies ta’ fuq tar-ra˙al (Santa

Marija) u n-nies t’isfel tar-ra˙al (tal-Lunzjata). U ©ara li meta ©iet biex tinbena

Knisja Parrokkjali ©dida, jidher li l-Knisja nbniet eΩattament fi n-nofs tar-ra˙al.

Meta tifl i s-sitwazzjonijiet tal-G˙aqdiet MuΩikali Maltin tinnota li ̇ afna drabi dawn

l-G˙aqdiet twaqqfu madwar il-Knisja Parrokkjali jew xi Kappella fi l-madwar.

S’intendi l-ir˙ula tal-img˙oddi kienu jinbnew b’dan il-mod. Il-Knisja Parrokkjali

bil-bini mdawwar mag˙ha jew b’xi Kappella bil-bini mdawwar mag˙ha. Hekk ukoll

jing˙ad f’Óal Balzan. Jekk immorru lura madwar 355 sena (is-sena 1655) meta Óal

Balzan sar Parroçça, naraw

iΩ-Ωona tat-Tliet Knejjes

u Ω-Ωona tal-Kappella

ta’ Santa Marija abitata

bin-nies. Imbag˙ad meta

nbniet il-Knisja Parrokkjali,

il-madwar beda jigi abitat

ukoll. Anke meta twaqqaf

iç-Circolo San Gabriele

fl -1920, l-ewwel sede

taç-Circolo kienet f’numru

5, Triq Santa Marija. Din

id-dar kienet proprjetà L-ewwel dar li laqg˙et lil din is-Soçjetà glorjuΩa.

Is-Sede tas-SoçjetàKapitlu 3


30

tal-Knisja u nkriet lis-Soçjetà mill-Kappillan Dun Amabile Sisner. Illum din id-dar

hija residenza privata.

Imbag˙ad fi t-12 ta’ Ìunju 1921, insibu li s-Soçjetà ttrasferiet ru˙ha f’lokal qrib

il-Knisja Parrokkjali, illum Pjazza Annunzjata. Kundizzjoni wa˙da kienu g˙amlu

l-membri, li s-Soçjetà tibqa’ ta˙t l-isem ta’ Circolo San Gabriele. Insibu li f’din

is-sena 1921, il-Wisq Nobbli Konti Bernardo Manduca Piscopo Macedonia Zamitt

in˙atar President Onorarju taç-Circolo San Gabriele. Illum din id dar hija wkoll

residenza privata.

Il-Kumitat u s-soçji dejjem kellhom il-˙sieb

li jiksbu dar a˙jar u aktar çentrali u dan

insibuh fi l-15 t’Awwissu 1922. Din id-dar

li ttie˙det kienet eΩattament f’wesg˙a Ωg˙ira

ta˙t il-kampnar. Fit-8 ta’ Frar 1923 t˙allset

£1 g˙all-mejn ©did tal-ilma f’applikazzjoni

li saret mill-President Carmelo Buhagiar

eΩattament meta nkiseb. Fl-1 ta’ Ìunju 1924

insibu Ωvolt’o˙ra g˙aç-Circolo San Gabriele

min˙abba l-fatt li issa nsibu li l-Cumitat Direttiv da˙˙al is-servizz tad-dawl. Din

id-dar m’g˙adhiex teΩisti g˙ax twaqqg˙et

sabiex tinfeta˙

il-pjazza.

Fis-Seduta Ìenerali li saret fi t-22 ta’ Marzu 1933

kienu preΩenti 23 membru nqrat ittra mis-Segretarju

li kien bag˙atlu l-proprjetarju tal-bini taç-Circolo San Gabriele No.205, Strada Reale Casal Balzan li kienet

tg˙id li s-Soçjetà taççetta li l-kera minn £14 issir £17

fi s-sena. Dan kollu s-soçji aççettawh bil-kundizzjoni

li sid il-kera jaççetta wkoll li jin˙arqu 3000 bomba

tal-bjut minn fuq il-bejt taç-Circolo, jinΩeba’ l-bieb ta’

barra u titbajjad il-faççata u li l-bottegin ikun pubbliku

g˙all-©ranet tal-festa u jinfeta˙ il-bieb tal-©enb.

It-tieni dar li abita fi ha ç-Circolo San

Gabriele.

L-approvazzjoni tal-Comitat Direttiv li tidda˙˙al il-luce elettrika fi l-KaΩin.

Is-Sede tas-Soçjetà

31

Jidher li dan ma tantx ©ie aççettat g˙ax

fi t-23 ta’ Awwissu 1934, il-KaΩin mar

f’post ie˙or, 92, Triq il-Kbira b’kera ta’

£16. Hawn iç-Circolo San Gabriele kien

ta˙t il-Presidenza ta’ Ìanni Borg fi lwaqt

is-Segretarju kien Luigi Ebejer. Fil-minuti

naraw li l-bottegin ̇ adu Pietru Pawl Muscat

bi ˙las ta’ £8.2 fi s-sena u bil-kundizzjoni li

jrid jifta˙ u jag˙laq il-KaΩin kuljum, jaqsam

il-˙las tal-kera £2 mill-ewwel u £6 qabel

il-festa tal-Lunzjata u jΩomm l-indafa.

F’dan il-lokal dam g˙al 27 sena fejn insibu

wkoll li matul it-Tieni Gwerra Dinjija, parti

minn din id-dar kienet okkupata minn Ωew©

familji refu©jati biex jistkennu mill-qilla

tal-g˙adu. Dan jidher g˙all-ewwel darba

fl -14 ta’ Marzu 1939 f’laqg˙a tal-Cumitat

It-tielet residenza taç-Circolo San Gabriele eΩattament ta˙t il-kampnar tal-Knisja Parrokkjali. Illum il-bini m’g˙adux jeΩisti.

Ìanni Bor© dakinhar taΩ-Ωwie© tieg˙uma’ Lina fi s-sena 1939. (Ritratt bil kortesija ta’ Yvonne u Maria Borg)


32

Direttiv. Però kien fi t-12 ta’ Ìunju

1940 li saret seduta tal-Kumitat li fi ha

re©a’ ltaqa’ u ttie˙du deçiΩjonijiet dwar

il-kiri tal-kmamar ta’ fuq g˙all-familja

Grech u l-kmamar t’isfel g˙all-familja

Portelli b˙ala refu©ju. Kien sar

ftehim li dawn iΩ-Ωew© familji jkunu

responsabbli minn kull ˙sara li tista’

ssir kif ukoll j˙allsu £1 fi x-xahar kull

wie˙ed. Kienet ittie˙det deçiΩjoni li

l-bandalora jerfag˙ha l-President Ìanni

Borg fi d-dar tieg˙u. Fatt interessanti

kien li s-seduta tal-Kumitat tas-6

ta’ Settembru 1941 kienet saret fuq

iz-zuntier tal-Knisja wara kwistjoni

bejn dak li kien imexxi l-bottegin PP

Muscat u s- Sur Portelli r-refu©jat, fejn

dan spiçça mkeççi u da˙let il-familja

Camilleri.

Hekk kif g˙addiet il-gwerra, u issa nbidel l-isem g˙al G˙aqda San Gabriel fi d-9

ta’ Jannar 1944, il-membri bdew jer©g˙u jibnu u jqajmu l-interess fost il-Balzanin.

Instabu diffi kultajiet kbar, l-aktar min˙abba l-mewt tas-Segretarju Luigi Ebejer BEM

fi s-sena 1948. L-antenati tag˙na jg˙idu li

l-mewt ta’ Wi©i tant ˙asdet lill-membri li

g˙al xi Ωmien il-KaΩin kien g˙at-te’ biss.

Però g˙all-grazzja t’Alla, l-attivita’ bdiet

tikber minn sena g˙al sena mas-sena 1950.

Mal-proposta tat-twaqqif tal-Banda San

Gabriel fi s-sena 1951 u d-diversi karrijiet

tal-Karnival li saru, attivitajiet kontinwi

o˙rajn, il-˙ajja fi l-KaΩin tikber u tiffjorixxi

sew. Aktar minn hekk, fuq inizjattiva ta’

Gabriel Caruana li kien jokkupa l-kariga

ta’ Segretarju u ssekondata mill-Kaxxier

ta’ dak iΩ-Ωmien Piju Ebejer, f’seduta fl -10

t’Awwissu 1957 ©ie deçiΩ li jinxtara l-post

Ir-4 residenza li rat 3 ismijiet differenti…minn Circolo San Gabriele g˙al G˙aqda San Gabriel,g˙al KaΩin tal-Banda San Gabriel.

Mument storika g˙as-Soçjetà tag˙na…Gabriel Caruana b˙ala Segretarju jiffi rma l-kuntratt tax-xiri tas-Sede preΩenti tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel.


33

preΩenti. Issa l-KaΩin kien akkwista b’mod permanenti Palazz b’sular wie˙ed,

b’faççata klassika, post çentrali ˙dejn il-Knisja Parrokkjali.

Issa li l-KaΩin ©ie akkwistat, bdiet issir ˙idma kbira kemm ˙alli l-membri jkollhom

post xieraq u diçenti kif ukoll fejn il-Kumitat ikun jista’ jtejjeb l-operat tieg˙u. U

hekk kien g˙ax bdew isiru diversi attivitajiet g˙ax issa s-sede kienet akbar. Óa©a

interessanti li sibt li fi d-9 t’Awwissu tal-1959, ji©ifi eri kwaΩi sentejn wara, sar

l-ewwel tie© fi l-KaΩin. Is-sede tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel kien ospita l-ewwel

tie©. Dan kien it-tie© tal-koppja Charles1 u Lina Caruana. Charles kien membru

fi l-KaΩin tal-Banda San Gabriel u ji©i hu l-Padrun tas-Soçjetà Gabriel Caruana li

dak iΩ-Ωmien kien ukoll is-Segretarju.

L-armar tas-Soçjetà

B˙al kull ˙a©’o˙ra, il-bidu hu diffi çli. Hekk hu wkoll g˙as-Soçjetà tag˙na. Però

sa mit-twaqqif taç-Circolo San Gabriele, il-membri fi ̇ danu sa ninn

dejjem kellhom demmhom ibaqbaq

sabiex ja˙dmu u jorganizzaw festa

li tixraq hawn f’Óal Balzan. B’xi

mod jew ie˙or l-istatwi tal-profeti

li kienu bdew isiru wara l-1903

minn Vincenzo Cremona kif

ukoll Karlu Karlozzu Darmanin2,

kienu jintramaw fi n-na˙a ta’ fuq

tar-ra˙al. Dawn kienu proprjetà

taç-Circolo Maria Annunziata, però

dawn l-istatwi baqg˙u jintramaw

1 Niftakru wkoll li Charles Caruana kien miet fl -2002 u apparti li kien membru tal-KaΩin, g˙amel

karriera twila jie˙u ˙sieb il-forçina tul il-purçissjoni bil-vara tal-Lunzjata. Insemmu wkoll li

g˙amel Ωmien twil i©orr il-bandalora artistika tas-Soçjetà meta din kienet tin˙areg fi l-març li

l-Banda San Gabriel kienet tag˙mel lejlet il-festa tal-Lunzjata.

2 Minn riçerka dwar Karlu Darmanin u x-xog˙lijiet tieg˙u, is-Sur Victor Caruana BA (Hons)

MA (Hist. of Art) jg˙id li xi ppanne©©ar ta’ tliet profeti juri li huma attribwiti lis-Senglean

Karlu Darmanin. Hu jis˙aq li l-istil u t-teknika tal-˙dax-il profeti mhux kollu l-istess, allura

jissu©©erixxi li dawn saru minn Ωew© artisti differenti…ji©ifi eri daqs tmienja minnhom saru

minn Vincenzo Cremona, mentri li tlieta l-o˙ra saru minn Karlu Darmanin.

L-ewwel tie© fi l-KaΩin preΩenti. Dan sar il-Óadd fi lg˙odu 9 t’Awwissu 1959 minn Charles u Lina Caruana. (Ritratt bil kortesija ta’ Mario Caruana)


34

hemmhekk sal-lum. G˙aldaqstant din is-Soçjetà fl -ewwel snin tag˙ha bdiet ta˙seb

ukoll sabiex ikollha l-armar tag˙ha.

Fis-sena 1924 bdew isiru sett ta’ g˙axar trofej. Kien Mikiel Micallef ‘Il-Boqboq’, bit-t˙abriek ta’ Çensu Brincat u ÌuΩeppi Muscat Ebejer meg˙juna minn s˙abhom

li ˙admu kemm fel˙u sabiex ikollhom dan l-armar ©did li ΩΩaΩnu fi s-sena 1925.

Imbg˙ad fi s-seduti tal-Cumitat Direttiv lejn tmiem is-sena 1926 bdew jissemmew fi eri

bl-iskop ˙alli ç-Circolo jag˙mel statwa ta’ Ìuditta. Fl-istess seduta kien ©ie deçiΩ

ukoll li ‘porzjon ta’ wie˙ed minn erbg˙a mill-qlig˙ tal-fi eri kien imur g˙all-Kappillan tar-ra˙al abbinifi ççjenza tal-bibien tal-Knisja Parrokkjali’. Kien ©ie deçiΩ ukoll li £1

fi x-xahar mill-fond taç-Circolo kien imur ukoll g˙all-pedestall ta’ Ìuditta. Barra minn

hekk kien ©ie deçiΩ ukoll li l-qlig˙ mill-bottegin imur g˙all-pedestall ta’ Ìuditta.

F’seduta o˙ra tas-7 ta’ Ottubru 1928, il-Cumitat Direttiv kien aççetta li jekk ma jaslux

fi l-fl us g˙all-pedestall, jittie˙du fl us mill-kaxxa taç-Circolo, però b’kundizzjoni li

Valent Falzon iç-Çej, mg˙allem Balzani, l-ewwel President fi ç-Circolo l’Annunziata fi s-sena 1890

u ddisinja l-pedestall maestuΩ ta’ Ìuditta fost affarijiet o˙ra.

Wie˙ed mill-˙afna disinni ta’ Valent Falzon li ©ew f’idi. Jing˙ad li fi s-snin 20 kien ©a beda ja˙seb b’disinni g˙all-pavimentar tal-Knisja Parrokkjali li imbag˙ad kien sar fi s-sena 1950 ta˙t il-Kappillan Mons FX Zahra. (Ritratti bil-kortesija tas-Sur Lino Falzon u l-familja tieg˙u)

35

Dettal mill-pedestall ta’ Ìuditta, mag˙mul b’seng˙a minn idejn Balzanija 80 sena ilu.

Rendikont tax-xahar ta’ Mejju 1930…xahar importanti g˙ax fi h t˙allset il-bandalora artistika u unika li l-KaΩin tal-Banda San Gabriel illum

g˙adu j˙addan fi h.

L-istatwa ta’ Ìuditta, minn dejjem hekk prominenti fi l-qalba tar-ra˙al matul il-jiem

tal-festa tal-Lunzjata.

L-ewwel darba li tissemma l-bandalora f’laqgha tal-Comitato Direttiv fi s-27 ta’ Settembru 1928


36

jibqa’ fl us g˙all-kera u neçessita’ o˙ra. Dan ittie˙ed permezz ta’ vot, 25 favur u 4

kontra. Dan kollu juri d-determinazzjoni li ç-Circolo jkollu statwa b’pedestall kbir

u maestuΩ. Id-disinn kien sar mill-imghallem Balzani Valent Falzon iç-Çej fi lwaqt

li x-xog˙ol tal-injam g˙all-darb’o˙ra sar minn Mikiel Micallef ‘Il-Boqboq’ (1888-

1971) u tlesta g˙all-festa tal-1930.

Il-pedestall g˙all-istatwa ta’ Ìuditta tlesta u g˙aldaqstant issa l-Cumitat Direttiv kien

˙ass il-˙tie©a li ç-Circolo San Gabriele ikollu bandalora rrakkmata. Din issemmiet

l-ewwel darba fi s-seduta tal-Kumitat tas-27 ta’ Settembru 1928, dak iΩ-Ωmien ta˙t

il-Presidenza ta’ Ìuzeppi Sammut ‘Il-Keti’ u Ìovanni Borg b˙ala segretarju.

Imbag˙ad f’Seduta Ìenerali tas-7 t’Ottubru 1928, din il-proposta g˙addiet bi 30

favur u 3 kontra. F’Seduta Ìenerali o˙ra d-disinn kien g˙adda b’30 vot favur

u xejn kontra. F’laqg˙a o˙ra

l-Kumitat approva s-somma ta’

£30 g˙all-bandalora rrakmata.

L-inizjattiva ta’ dan kollu biex

isir dan il-pro©ett kien tal-

Kaxxier Mikiel Micallef ‘Il-

Boqboq’. Luqa Agius, li kien

President fi s-sena 1926, kien

˙ejja d-disinn bla fl us fi lwaqt

li Benjamin Sultana, mela

b’disinni rikki ta’ ©ewwa tal-

bandalora. Ta’ dan Sultana

t˙allas £33. Il-˙sieb kien li

l-bandalora tiΩΩanΩan fi s-sena

1929 imma kien hemm

problema li drapp mag˙Ωul

u l-aktar addattat ma nstabx.

Din il-bandalora artistika kienet

swiet lis-Soçjetà total ta’ £32

14s 1d. Jidher li l-irrakkmar

tad-deheb u xog˙ol ie˙or li

g˙amlu s-Sorijiet tal-Buon

3 Anton Camilleri – Ktieb tal-festa 2002 KaΩin tal-Banda San Gabriel - Óal Balzan AD 1920.

L-Arma tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel.

Il-bandalora artistika li tant kburi j˙addan fi h il-KaΩin tag˙na. Nimma©ina l-fer˙ u s-sodisfazzjon

mat-tlestija tal-bandalora rrakmata.


37

Pastur sewa £25. Kien sar ftehim sabiex il-bandalora tin©ieb f’Sibt il-G˙id

ming˙and l-istess Sorijiet u mat-tberik taç-Circolo jsir it-tberik tag˙ha wkoll. Din

il-bandalora kienet iΩΩanΩnet fi s-sena 1930, kemm fi l-wasla tal-istatwa meta kienet

©iet Ωgraffjata u ndurata mill-©did u kemm fi l-festa ta’ dik is-sena. U wara jag˙mel

festin g˙as-soçji u jistieden lil Konti B. Manduca wkoll.

Il-Cumitat Direttiv kien ikkonferma fi s-6 ta’ Novembru 1928 l-arma u l-motto

li ç-Circolo San Gabriele kellu juΩa fuq il-bandalora artistika li l-membri bdew

ja˙sbu li jkollhom. Dan il-motto g˙adu jiddistingwina sal-©urnata tal-lum. L-arma

tinkludi torri bil-kliem Fortitudo Dei…’Il-Qawwa t’Alla’. Kien il-Kan. Dun Karm

Cortis4 li ˙are© b’din l-idea ori©inali u

ntog˙©bot ferm mill-membri tal-istess

Circolo.

Tajjeb li nsemmu nota minn dokument

li j©ib id-data tat-3 ta’ Mejju 1931 fejn

insibu li g˙all-pedestall ta’ Ìuditta kien

hemm debitu ta’ £1.5s.9d. G˙aldaqstant

sar arbural fi ç-Circolo bejn is-soçji sabiex

jit˙allas dan id-dejn u n©abret is-somma

ta’ £1.0s.6d però d-differenza li kien fadal

t˙allset miç-Circolo. Dan ir-rendikont

i©ib il-fi rem tal-President Giovanni Borg,

Giuseppe Muscat b˙ala Segretarju u

Mikiel Micallef b˙ala Kaxxier.

Dan l-armar kollu g˙adu jisebb˙u Triq

il-Kbira ˙dejn il-Knisja u fl imkien

mal-pedestall u l-istatwa ta’ Ìuditta,

jag˙mlu toroq imΩejna bl-aqwa armar

fi l-jiem tal-festa titulari tal-Lunzjata.

4 Mons. Karm Cortis (1878-1962) kellu dottorat fi t-Teolo©ija mill-Universita’ ta’ Malta u wara

ntbaghat Ruma biex jispeçjalizza fi l-Bibbja u fi l-Ligi t’Alla. Serva bhala Kappillan tal-Mellieha

sakemm le˙aq Arçipriet tal-Katidral tal-Imdina. Fil-vaganzi kien jigi joqghod f’numru 61, Triq

il-Kbira, Óal Balzan.

Wie˙ed mis-sett ta’ 10 trofej li issa g˙andhom 85 sena fuqhom. Mag˙mulin g˙al darb’o˙ra mill-idejn Balzanija.

38

Il-K

aΩin

tal-

Ban

da S

an G

abri

el ta

˙t id

-del

l tal

-Kni

sja

Par

rokk

jali

arm

at g

˙all-

fest

a ta

l-L

unzj

ata

tas-

Sena

200

6

39

Mill-Kotbatat-Tesserament tas-Soçji

Fl-ewwel ˙ames xhur mit-twaqqif taç-Circolo San Gabriele nsibu 42 membru.

Sibt li l-ewwel Laqgha Ìenerali saret il-Óadd 25 ta’ Settembru 1920 u attendew

32 membru. Dan juri l-entuΩjaΩmu fi ˙dan il-membri g˙al din is-Soçjetà ©dida

li kienet g˙adha kif twaqqfet. Tajjeb li nkomplu naraw sena b’sena l-andament

tal-membri fi ˙dan dan iç-Circolo San Gabriele.

L-imsie˙ba taç-Circolo San Gabriele fi s-snin 20

Fl-1921 insibu 63 membru, fl -1922 insibu 65, fl -1923 insibu 65, fl -1924 insibu 61,

fl -1925 insibu 78, fl -1926 insibu 66, fl -1927 insibu 68, fl -1928 insibu 69 u fl -1929

insibu 63.

Dawn il-fi guri jistghu jvarjaw xi ftit, però waqt ir-ricerka qtajt dawk li matul is-sena

mietu jew telqu minn soçji. Rajt ukoll membri li matul is-sena kienu emigraw jew

inkella sospiΩi minn membri. B˙ala ammont ta’ membri nara li kien tajjeb meta

tqis il-kuntest ta’ ra˙al Ωghir kif kien Óal Balzan, b’popolazzjoni ta’ 1,228 ru˙ li

512 kienu r©iel u 716 kienu nisa (minn dawn in-numri insibu kwaΩi 200 li kienu

tfal). Irridu nqisu li ©ewwa Óal Balzan kien hemm Circolo ie˙or kif ukoll il-faqar

li kien jeΩisti l-aktar min˙abba l-eΩitu tal-irvellijiet tas-Sette Guigno tal-1919, daqs

g˙axar xhur biss qabel. Imbag˙ad irridu nqisu wkoll li din kienet Soçjetà ©dida…

nafu li l-bidu ta’ kull ˙a©a hu ferm diffi çli, allura b’hekk naraw id-determinazzjoni

tal-membri li jwelldu Circolo ©did u jibqa’ g˙addej dawn is-snin kollha, jevolvi,

jikber u fi ˙danu jkabbar l-attivita’ tieg˙u fost il-poplu Balzani fi l-qasam muΩikali,

soçjali u kulturali.

Kapitlu 4


40

Membri tas-snin 30

Fl-1930 insibu 61 membru, fl -1931 insibu 78, fl -1932 insibu 90, fl -1933 insibu 70,

fl -1934 insibu 62, fl -1935 insibu 59, fl -1936 insibu 52, fl -1937 insibu 47, fl -1938

insibu 42 u fl -1939 insibu 26.

Is-snin 20 kienu snin li fi ç-Circolo sar ˙afna u ˙afna xog˙ol sabiex is-Soçjetà

taqbad ir-ritmu u tibqa’ fuq saqajha. Kif rajna saru opri kbar… it-Trofej, Ìuditta,

u l-Bandalora. Ma ninsewx li minn Ωmien g˙al Ωmien kienu jixtru affarijiet sabiex

isebb˙u l-KaΩin fosthom jissemma sufan lussuΩ. Issa kien iΩ-Ωmien li jikkonsolidaw

dak li sar fl -ewwel g˙axar snin. U l-istess jing˙ad g˙as-snin 30 meta nitkellmu dwar

l-andament tal-membri. L-ammonti jistghu jvarjaw ’l hawn u ’l hemm min˙abba

kaΩi ta’ mewt jew emigrazzjoni, però fi s-sena 1932 naraw l-akbar ammont ta’

membri fi ˙dan is-Soçjetà…dejjem meta ç-Circolo San Gabriele kien g˙adu

fl -ewwel Ωminijiet tieg˙u. Waqt il-qari tal-minuti fi s-snin 30, ninnota li fl -ambjent

taç-Circolo da˙let xi ftit jew wisq il-politika. Anke naraw li fuq insistenza ta’ Luigi

Ebejer, Segretarju, qrib is-sena 1936 kienet ©iet iddoqq il-Banda Cittadina King’s

Own tal-Belt Valletta. Dan ©ara min˙abba l-fatt li ç-Circolo Maria Annunziata kien i©ib il-Banda La Vallette tal-Belt Valletta ddoqq f’Óal Balzan. Il-Kappillan

Dun FX Zahra ma kienx ta l-permess tieg˙u sabiex tin©ieb banda o˙ra ddoqq f’Óal

Balzan iΩda min˙abba l-fatt li fi s-sena 1936 kien ©ej il-Gvernatur Charles Bonham

Carter g˙al Ωjara f’Óal Balzan, iç-Circolo San Gabriel kien ©ab il-Banda King’s

Il-mod ta’ kif kienu jΩommu r-rendikonti tal-membri meta kienu j˙allsu t-tessera.

Mill-Kotba tat-Tesserament tas-Soçji

41

Own1 iddoqq g˙all-festa tal-Lunzjata.

Ironikament din il-Banda g˙adha ti©i

ddoqq hawn f’Óal Balzan eΩattament

f’Jum il-Festa meta g˙as-6.30pm

tag˙mel març sakemm fi nΩul

ix-xemx tilqa’ l-istatwa tal-Lunzjata

bid-daqq tal-Ave Maria. L-istess

Banda King’s Own tag˙ti l-a˙˙ar

tislima bl-Ave Maria lil-Lunzjata

fi d-d˙ul tal-istatwa.

Membri tas-snin 40

Imbag˙ad jigu s-snin 40…snin li l-pajjiΩ kien g˙addej mit-Tieni Gwerra Dinija

u g˙alhekk kull Soçjetà f’pajjiΩna kellha tnaqqas jew ©ieli twaqqaf ftit l-operat

tag˙ha. Fis-sena 1940, kienu 13-il membru biss li baqg˙u j˙allsu l-miΩata ta’ soçji.

Sadanittant il-Kumitat kien iddeçieda li s-soçji jin˙elsu mill-˙las tal-abbonament

li kienu j˙allsu. Dan ©ara fi s-sentejn tal-gwerra bejn Ìunju tal-1940 u Ìunju

tal-1942.

Tg˙addi l-Gwerra...

Il-Kumitat taç-Circolo San Gabriele jaqbel li jibdel ismu g˙al isem bil-Malti…

G˙aqda San Gabriel f’Seduta Ìenerali nhar il-Óadd 9 ta’ Jannar 1944. Il-Kumitat

kien iddeçieda li l-G˙aqda San Gabriel tag˙ti sehemha mir-rigal tax-xabla

lill-Gvernatur Lord Gort. Il-membri jer©g˙u jibdew jiΩdiedu wara l-effetti u

r-riperkusjonijiet tal-gwerra. Issa l-G˙aqda kellha 25 membru. Fis-sena 194 ,

il-Kumitat kien iddeçieda li mill-Kumitat tad-Direzzjoni jin˙atru Ωew© membri

mis-Soçjetà sabiex jie˙du sehem fi l-Kungress Nazzjonali. Dawn kienu Luigi

Ebejer u Toni Stivala u hawn turi l-volonta’ u l-impenn tas-Soçjetà mhux biss f’Óal

Balzan imma wkoll fuq skala nazzjonali.

1 Min˙abba l-Final tat-Tazza tad-Dinja 2010, il-festa tal-Lunzjata tmexxiet g˙all-ewwel Óadd

t’Awwissu 2010, g˙aldaqstant min˙abba l-festa ta’ San Duminku li ssir fi l-Belt Valletta u

l-Banda King’s Own tie˙u sehem attiv fi l-festa, is-servizz tal-istess banda f’Óal Balzan kellu

jit˙assar g˙al din is-sena.

Il-Banda Cittadina King’s Own waqt il-març tag˙ha qabel il-purçissjoni.


42

X’insibu fi l-Ktieb

tat-Tesserament…

Fis-sena 1945 insibu 34 membru.

(Il-Padrun tas-Soçjetà u Fundatur

tal-Banda Gabriel Caruana j˙allas

it-tessera ta’ soçju g˙all-ewwel darba

fl -eta’ ta’ 16-il sena). Fis-sena 1946 insibu

27 membru.

Fis-sena 1947 insibu 42 membru. Il-mibki

Pirotekniku Valent Azzopardi fl -eta’ ta’

18-il sena, eks-Kaxxier Piju Ebejer u

l-eks-g˙alliem tal-allievi u l-eks-Assistant

Surmast tal-Banda San Gabriel u issa Surmast Onorarju Gabriel Muscat j˙allsu

t-tessera ta’ soçji g˙all-ewwel darba. Dawn kienu ©ew proposti minn ÌuΩeppi Debono

mag˙ruf b˙ala ‘Il-Qannat’ li aktar tard kien g˙amel Ωmien Segretarju. Fis-sena 1948

insibu 46 membru fi lwaqt li fi s-sena 1949 insibu 51 membru.

Meta l-Italja u l-Ìermanja rtiraw mill-gwerra. Triq Santa Marija kienet iç-çentru ta’ attiva’ li fi ha l-Balzanin ˙ar©u jifi r˙u tmiem il-gwerra u dan kien ifi sser qawmien ©did. Fil-qalba tan-nies jidhru Luigi Ebejer BEM, Segretarju u Gabriel Caruana fl -eta’ ta’ 15-il sena.

Dettalji li ˙are© il-Comitato Direttiv fi Ωmien diffi çli tat-Tieni Gwerra Dinija.


43

Snin tad-Deheb – Is-Snin 50

Jaslu s-snin 50. G˙al ˙afna meqjusin b˙ala snin tad-deheb fi ˙dan din is-Soçjetà.

Minn G˙aqda San Gabriel, fi s-sena 1952 g˙all-KaΩin tal-Banda San Gabriel –

Óal Balzan AD 1920. It-twaqqif tal-Banda San Gabriel bidel ˙idmet is-Soçjetà.

Issa l-isem tas-Soçjetà beda jikber permezz tal-Banda San Gabriel fuq livell

nazzjonali. Il-Banda San Gabriel, barra l-programmi u l-marçi matul il-festa titulari

tal-Lunzjata f’Óal Balzan, fl -4 t’Awwissu 1956 daqqet fi l-festa tal-Patrijarka San

Duminku ta’ Guzman ©ewwa l-Belt Valletta. Imbag˙ad fl -10 ta’ Frar 1957, il-Banda

San Gabriel daqqet g˙al darb’o˙ra ©ewwa l-Belt fi l-festa ta’ Missierna San Pawl

Nawfragu. Dan kien suççess g˙all-Banda San Gabriel meta hekk fl -ewwel Ωminijiet

tag˙ha kienet ˙adet sehem fi Ω-Ωew© festi titulari ©ewwa l-Belt Valletta. Mhux

hekk biss, fi d-9 ta’ Settembru 1958, il-Banda San Gabriel daqqet g˙al darb’o˙ra

fi l-Belt Valletta b˙ala parti miç-çelebrazzjonijiet tal-Assedju l-Kbir2.

Ma ninsewx li l-Banda San Gabriel ˙adet sehem fl -ewwel Quddiesa Solenni

tan-Novell Saçerdot Dun Ìwann Zammit Hammet, li kien ukoll Direttur Spiritwali

tal-KaΩin tag˙na. Il-Banda San Gabriel kienet akkumpanjatu mid-dar tieg˙u

sal-Knisja Parrokkjali nhar id-9 t’Awwissu 1953. Fl-1954 il-Banda daqqet marçi

ferrie˙a waqt li r-Re©ina EliΩabetta II g˙addiet minn Óal Balzan fi triqtha lejn

il-Palazz ta’ San Anton.

Il-Karnival

U xi ng˙idu g˙all-Karnival? Il-KaΩin tal-Banda San Gabriel beda jie˙u sehem

ukoll fi l-Karnival ta’ Malta. Jibqg˙u popolari diversi karrijiet però l-anzjani

tag˙na jg˙idu li l-karru bit-tema ‘Catching Fish with Ties instead of Rods and

Lines!’ jibqa’ l-aktar mag˙ruf. Wara dawn is-suççessi kien hemm membri sodi,

2 Gabriel Caruana jirrakontali li wara dan il-Programm MuΩikali li Mro. Carmelo Briffa dderie©a

kien ˙are© bl-unuri. Mro. Cardenio Botti (1890-1973), wara dan il-Programm MuΩikali,

kien qal lil Gabriel li l-kapaçità ta’ dan is-Surmast mhux biss fl -eΩekuzzjoni tal-istrument li

jdoqq (il-Baxx) iΩda fi d-direzzjoni wkoll. Mro. Carmelo Briffa twieled f’Birkirkara fl -1907.

Hu n˙atar l-ewwel Surmast tal-Banda San Gabriel fl -1952 meta dak iΩ-Ωmien kien Assistant

Surmast mal-Banda Duke of Connaught Own ta’ Birkirkara. In˙atar Surmast Direttur fi s-sena

1953 mal-Banda San Ìuzepp ta’ Óal Kirkop ukoll. Jing˙ad li kellu paçenzja kbira fi t-tag˙lim

tal-allievi. L-Erbg˙a 12 t’April 1972, il-Banda San Gabriel akkumpanjat il-funeral tas-Surmast

Mro. Briffa f’korteo mill-Knisja ta’ San Pawl tal-Wied f’Birkirkara sal-Kolle©©jata BaΩilika

Elenjana.

44

It-tema g˙all-Karnival ‘Coming from the moon’.

Il-grupp jippoΩa f’Misra˙ San Ìor© fi l-Karnival tal-1952. L-isem kien ‘Latest Invention - Catching Fish with Ties instead of Rods and Lines!’


45

deçiΩi u lesti jag˙mlu din is-Soçjetà,

minkejja f’ra˙al Ωg˙ir, Soçjetà ewlenija

f’pajjiΩna.

X’insibu fi l-Ktieb tat-Tesserament

fi l-Óamsinijiet…

Fl-1950 insibu 58 membru, fl -1951

insibu 58, fl -1952 insibu 87, fl -1953



insibu 80, fl -1958 insibu 81 u fl -1959

insibu 85.

Fis-Sittinijiet… u s-Sebg˙inijiet…

Jekk inkomplu nag˙tu titwila lejn l-andament tal-membri tesserati fi l-KaΩin matul

is-snin 60 naraw li issa t-total beda joqrob lejn il-mitt membru mal-1965. Hawnhekk

insibu wkoll li g˙al xi snin, l-aktar g˙all-perjodu tal-bidu tas-sittinijiet, il-membri

Fuq il-lemin Gabriel Caruana, Nazju Magro, Benny Pace (kokka) u fuq ix-xellug Karmenu Micallef u Kola Borg.

F’dak il-Karnival tal-1952, il-karru gie kklassifi kat fl -ewwel post. Nazju Magro, bil-fer˙ qata’ ras il-maskarun u tellag˙ha mal-arblu u xeg˙elha g˙al tlitt ijiem.


46

naqsu l-aktar min˙abba l-kwistjoni li l-Partit Laburista kellu mal-Awrorita’

Ekklesjastika, l-emigrazzjoni jew jiΩΩew©u u jmorru joqog˙du postijiet o˙ra. Però

kif jg˙addi dan il-perjodu, lejn l-a˙˙ar tas-sittinijiet, Ωdiedu l-membri g˙al 158.

Fis-snin 70 naraw Ωieda sena wara sena rigward tesserament tal-membri.

Fit-Tmeninijiet... fi s-Snin Disg˙in… u l-Millennju…

Fil-bidu tas-snin 80 naraw li issa l-KaΩin jaspira li jil˙aq il-200 membru. U hekk

kien g˙ax fi s-sena 1984 le˙aq il-190 membru fi lwaqt li fi s-sena 1985 in-numru

ta’ membri tela’ 220 membru b’miΩata ta’ lira. Imbag˙ad fi s-sena 1988, is-soçji

regolari telg˙u 241 u ironikament waqt li kont g˙addej bit-tiftix dwar il-membri,

ninduna li l-241 membru fi l-lista kont jien. Fis-snin 90 l-andament jibqa’ l-istess,

ji©ifi eri jvarja 220 membru ’l fuq. U l-istess wara l-millenju sal-©urnata tal-lum,

naraw li l-KaΩin i˙addan fi h 227 membru.

Jalla l-ammont ta’ membri jibqg˙u jizdiedu ˙alli nkomplu nkabbru din il-familja

tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel.

Fis-sena 1986, il-KaΩin tal-Banda San Gabriel kien ikkompeta fi l-Kompetizzjoni Karru, Ûifna u Kostum fejn gie kklassifi kat fi t-tieni post bl-isem ‘U x’fatta skantajt b’li jo˙rog mill-bajd!’

47

Siltiet o˙ra mill-Istorja

Intietef Óelwin mill-Kotba tal-Minuti

Waqt il-qari tal-Kotba tal-Minuti sa mis-sena 1920…is-sena tat-twaqqif…iltqajt

ma’ siltiet jew sitwazzjonijiet li bla dubju ma stajtx nibqa’ g˙addej u qisu ma ©ara

xejn. G˙alhekk ˙a naqsamhom mag˙kom.

• L-isba˙ kitba li sibt fi l-minuti tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel kienet ta’ Carmelo

Buhagiar, il-Puxa, Segretarju fi l-bidu u g˙al diversi snin taç-Circolo San

Gabriele kif ukoll President fi s-snin 1922 kif ukoll bejn is-sena 1924 u l-1925.

Carmelo Buhagiar twieled fl -1 ta’ Frar 1897, ji©ifi eri meta twaqqfet is-Soçjetà

kellu 23 sena. Mg˙ammed mill-Kappillan Dun Amabile Sisner fi l-Parroçça

ta’ Óal Balzan. Missieru kien jismu Michele u ommu Rosalia.1 Mill-Kotba

tal-Minuti jidher li kellu sa˙˙a kbira fi ç-Circolo San Gabriele u wie˙ed minn

dawk li ̇ adem ferm g˙at-twaqqif taç-Circolo minkejja li ma kienx wie˙ed minn

dawk it-tliet rappreΩentanti li kienu marru quddiem il-Kappillan Sisner. Nota

negattiva turi lil Buhagiar jibg˙at ittra fi s-17 ta’ Novembru 1930 lill-President

Giovanni Borg (Ìanni) li jirriΩenja mill-istess Kumitat min˙abba nuqqasijiet li

bdew ise˙˙u.

• Fis-Seduta tal-Cumitat Direttiv tal-31 ta’ Lulju 1921, il-President Giuseppe

Muscat jitlob lill-Kumitat sabiex jibdew ‘jin˙atru Viçi-President u Viçi-Cassier biex ikunu ta’ g˙ajnuna g˙all-istess deputati.’ Fil-fatt dawn il-karigi ©ew

esegwiti b’votazzjoni mill-membri fi s-7 t’Awwissu 1921 b’Carmelo Buhagiar

jil˙aq Viçi-President (21 iva u 2 le) u Giovanni Pace jil˙aq Viçi-Caxxier (18 iva

u 5 le).

1 Arkivju tal-Parroçça.

Kapitlu 5


48

• Dokument li sibt però ming˙ajr data

minn rendikont ta’ ˙ru© (esitu) juri Ωew©

trattamenti li saru fi ç-Circolo fl -ewwel snin

tat-twaqqif. Dan ir-rendikont juri kemm

sewa t-trattament tal-okkaΩjoni tat-Tberic tac-Circolo f’bisquitini u Pasta Reali. Trattament ie˙or kien taΩ-Ωjara fi ç-Circolo San Gabriele mir-Rev.mu Mons. M. Caruana,

Isqof ta’ Malta. Dawn iΩ-Ωew© trattamenti

swew £.0.16.10. Dan juri li Mons. Isqof kien

g˙amel Ωjara fi ç-Circolo San Gabriele però

ma sibt l-ebda data. Il-fl us tat-trattamnet

kienu n©abru fost is-soçji.

• F’rendikont ta’ bejn l-14 ta’ Novembru

1920 u t-22 ta’ Jannar 1921 naraw spejjeΩ

li saru g˙all-presepju fi l-KaΩin. Dan juri

l-entuΩjaΩmu ta’ dawn is-soçji tal-bidu.

• Fis-Seduta tal-Kumitat tal-4 ta’ Dicembru 1921 kien ©ie deçiΩ li jsir ‘biljetti tal-awgurazzjoni tal-Milied u l-Ewwel tas-Sena’ biex jintbag˙tu. Dokument li

sibt juri l-lista tal-G˙aqdiet u individwi li kienu jibag˙tu.

Ir-rendikont tal-festin li sarg˙ar-Rev. Mons. Isqof M. Caruana

Siltiet o˙ra mill-Istorja Intietef Óelwin mill-Kotba tal-Minuti

49

• Kienu retti fuq dak li kienu qed jag˙mlu. Din in-nota turi li Giuseppe Cassar ma

˙allasx fi l-˙in l-abbonament b˙ala soçju, allura ©ie sospiΩ bl-ordni tal-Cumitat Direttiv.

• F’Óadd il-G˙id, 16 ta’ April

1922 sar g˙all-ewwel darba

it-tberik taç-Circolo San Gabriele mill-Kappillan Dun

Amabile Sisner u l-KaΩin kien

g˙adu fl -ewwel Sede tieg˙u

f’Nru 8, Triq Santa Marija.

Il-Kappillan kien milqug˙

mill-President Carmelo

Buhagiar, mis-soçji u l-˙bieb

tag˙hom fl imkien mad-Deputat is-Sur Walter L. Salomone. Il-gazzetta

‘Il-Progress’ tal-Ìimgha 21 ta’ April 1922 f’pa©na 2 irraportat li sar it-tberik

u wara festin Ωg˙ir u s-Sur Salomone

awgura lis-soçji jkomplu ja˙dmu

g˙all-©id tal-KaΩin u tar-ra˙al kollu.2

• L-ewwel applikazzjoni g˙as-servizz

tal-ilma ©ewwa ç-Circolo San Gabriele saret fi l-15 t’ Awwissu 1922.

Ix-xog˙lijiet tlestew fi t-8 ta’ Frar 1923.

Swew liç-Circolo £1.09 9/12.

• Fit-12 ta’ Novembru 1922, tintbag˙at ittra

ffi rmata mill-Kumitat kollu lid-Deputat

is-Sur Walter L. Salamone3 sabiex

jg˙arrfuh bil-˙sara li qed issir liz-zuntier

tal-Knisja. Dan kollu juri l-interess li

kellhom g˙ar-ra˙al tag˙na.

2 Siltiet mill-istorja ta’ Óal Balzan ta’ Anton Camilleri Dip.LIS.

3 Is-Sur Walter L. Salamone kien ©ie elett fl -elezzjoni li saret f’Ottubru 1921 g˙all-Assemblea

Le©islattiva u kien ˙are© fuq id-distrett ta’ Óal Balzan mal-Partit Kostituzzjonali ta’ Sir Gerald

Strickland,

Ma kien Ja˙arbilhom xejn!


50

• Tissemma wa˙da mill-akbar fi eri li qatt saret f’Óal Balzan fl -Iskola Primarja

tas-Subien qrib il-Ìonna ta’ Sant’Anton organizzata miç-Circolo San Gabriele. Dan juri li minkejja din is-Soçjetà kienet g˙adha fi l-bidu tag˙ha, in-nies ta’ Óal

Balzan kienet qed issir popolari u bdiet torbot qalbha sew mag˙ha.

• In-nota tal-Cumitat Direttiv dwar l-offerta tal-Botteghin.

• 25-64-67 kienu n-numri tal-Lottu li ç-Circolo San Gabriel kien jilg˙ab. Dan

beda jse˙˙ mill-11 ta’ Mejju 1924 u beda jie˙u ̇ siebu Vincenzo Brincat. Hu kien

jie˙u ˙sieb jilg˙ab dan il-biljett tal-Lottu ta’ Malta mill-kaxxa tal-KaΩin u kull

darba li jinxtara jitwahhal fi n-Notice Board g˙as-sodisfazzjon ta’ kull membru.

In-numru 25 kien il-Jum Litur©iku tal-festa tal-Lunzjata, però n-numri 64 u 67

ma jidher minn imkien kif intg˙aΩlu.

• Fis-sena 1924 idda˙˙let il-luce elettrica. Dan ©ie approvat fi s-seduta tad-29 ta’

Mejju 1924 u g˙alhekk jekk isir id-dejn

min˙abba dan, il-Cumitat Direttiv iffi rma li

l-istess membri jridu jag˙mlu tajjeb. Ma’

dan ©ie deçiΩ ukoll li tinxtara linfa tal-˙©ie©

addattata g˙as-sala. Hawn il-KaΩin kien

ta˙t il-kampnar tal-Knisja Parrokkjali…

illum infet˙et il-wesg˙a ta’ Triq il-Kbira. Il-mod ta’ kif is-Segretarju kien jinforma lil s˙abu tal-Comitat Direttiv g˙al-laqg˙a.


51

• Id-d˙ul tat-tfal fi l-KaΩin kien ipprojbit…

ma setg˙ux jid˙lu tfal ˙lief f’lejlet u nhar

il-festa tal-Lunzjata li fi s-snin 20 kienet

issir fl -24 u l-25 ta’ Marzu. Din ir-regola

saret g˙al Luigi Ebejer g˙ax ried jid˙ol

fi l-jiem tal-festa. Fil-Minuti ffi rmati

mis-Segretarju Emanuel Galea fi l-5 ta’

Diçembru 1921 naraw nota li ddeçieda

l-Cumitat Direttiv dwar jekk jistg˙ux

jid˙lu tfal ta˙t l-eta’.

• Iç-Circolo San Gabriele kien jie˙u sehem fi l-festa titulari tal-Lunzjata, fi l-festa

ta’ San Valentinu ko-protettur tal-Parroçça, tal-Qalb ta’ Ìesu’ u fi l-festa

Nazzjonali tat-8 ta’ Settembru. F’dawn il-festi kienet issir luminazzjoni.

• F’ittra mibg˙uta lill-Kappillan F.S. Zahra mis-Segretarju taç-Circolo San Gabriele Giuseppe Muscat f’Jannar tal-1924 ji©bed l-attenzjoni tal-Comitato delle Campane li ma jsirx telf ta’ fl us meta ji©u biex jinqalbu minn Sterlini g˙al

dawk FrançiΩi sabiex tkun tista’ tit˙allas id-Ditta FrançiΩa Paccard. Fis-17 ta’

Marzu 1924, il-Kappillan bag˙at lura javΩahom li ser jag˙mel ˙iltu biex ma

jsirx telf. Minn dokument li jidher aktar tard, il-Kappillan bag˙at lura juri li

l-Comitato della Campane g˙amel £27 qlig˙. EΩempju klassiku tal-interess li

kellhom fi r-ra˙al u ta’ dak kollu li jkun g˙addej. Ma kien ja˙arbilhom xejn!

• Ittra iebsa mibg˙uta f’Mejju 1925 lill-Kappillan Dun F.S. Zahra mis-Segretarju

Guiseppe Muscat min˙abba ‘id-decisioni dwar il-projbizioni tal hrug ta l’istatwa tal-gbir kaddis, protettur tghana, missier tghana hu illiberatur tghana, hu r-refugiu tghana San Valentinu, dejjem wara il BEATA VERGNI MARIA ANNUNZIATA PADRUNA TAS-SEMA U L’ART’. Dawn xtaqu li

fi s-sena çentinarja minn meta da˙let il-qima tieg˙u f’Óal Balzan, il-vara to˙ro©

f’purçissjoni. (Tajjeb li nkunu nafu l-qag˙da tal-istatwa ta’ San Valentinu.

Ma kinitx façli li tin˙are©, imma jing˙ad li fi n-Nadur, l-istess tip ta’ statwa ta’

San Koronat, kienet ˙ar©et xi snin qabel.) Il-Kappillan g˙all-bidu m’aççettax

din il-proposta min˙abba forsi l-biΩg˙a li l-festa ta’ San Valentinu tg˙olli

rasha fi l-popolarita’ fost il-Balzanin. Però aktar tard aççetta li l-istatwa to˙ro©

proçessjonalment. Wara dan kollu, iç-Circolo ried li l-fi era tas-soltu li kienet

issir qabel il-festa ta’ San Valentinu tkun amministrata u mmexxija mill-istess

Nota fi l-minuti dwar tfal ta˙t l-età


52

Circolo u l-qlig˙ mill-fi era jkun kollu taç-Circolo sabiex ikunu jistg˙u jag˙mlu

festa kompluta. Il-Kappillan deher li aççetta kollox. Minn rendikont jidher çar

li l-fl us li kien fadal kienu ser jintuΩaw g˙all-festa tal-Lunzjata tas-sena 1926.

• Ûew© dokumenti utili o˙ra kienu li f’dik l-epoka ç-Circolo San Gabriel kien

i©ib il-baned g˙all-festa tal-Lunzjata. Jidhru rçevuti tal-fl us li kienu t˙allsu

lis-Soçjetà Filarmonika De Rohan ta’ ÓaΩ-Ûebbu© u l-istediniet fl imkien ma’

rçevuti lil St. Elena Band Club ta’ Birchircara. Il-Banda Sant’ Elena tag˙mel

is-servizz tag˙ha lejlet il-Festa tal-Lunzjata tal-lum.

• Iç-Circolo San Gabriele jistieden lill-Konti Bernardo Manduca Piscopo

Macedonia Zamitt sabiex isir President Onorarju bl-ittra mibg˙uta fi d-29 ta’

Marzu 1926. Il-Konti jaççetta malajr li jassumi l-kariga ta’ President Onorarju

fi ç-Circolo San Gabriele fl -1 t’April 1926 kif jidher fi d-dokument.

• Is-Soçjetà appuntat b˙ala Kappillan Spiritwali tag˙ha lir-Revdo. Padre Valentino

Cardona OFM fi l-11 ta’ Ìunju 1926. Hu kien li fi l-festa tal-Qalb ta’ Ìesu’

jag˙mel qrar u quddiesa bit-tqarbina g˙as-spejjeΩ tas-Soçjetà. Fis-snin ta’ wara

kien intalab sabiex jag˙ti konferenzi fi Ωmien il-Milied ukoll.

• F’Jannar 1922 jidher g˙all-ewwel darba Luigi Ebejer. Dan milli jidher ma

©ab l-ebda dikjarazzjoni tal-©enituri tieg˙u biex jsir membru fi ç-Circolo skont

l-istatut g˙ax kien g˙adu ta˙t l-eta’. U

l-Comitat Direttiv ©ibidlu l-attenzjoni

dwar dan. Però fi d-9 ta’ Settembru 1922

jidher l-ewwel darba b˙ala membru Luigi

Ebejer fl -eta’ ta’ 16-il sena regolari.

Tidher fi l-Minuti dikjarazzjoni li ommu

Carmena Ebejer iffi rmat sabiex hu jit˙alla

jid˙ol membru fi ç-Circolo San Gabriele. L-istatut kien jg˙id li ‘ankas min 16 ma jistax jid˙ol membru, icun ta eta’ bejn 16 il.sena u 18 il.sena, irid icollu il cunsens tal genituri jew ta min icun kied ji˙u cura tighou.’4 Luigi Ebejer jil˙aq Segretarju

4 X’kien jg˙id l-istatut u kkwotat kelma b’kelma u kif jinsab miktub. Staut III - Art III.

Luigi Ebejer B.E.M.


53

fi s-sena 1932 li dam sal-1935 u

jerga’ jkun Segretarju bejn l-1937

sal-1948 sakemm miet fl -eta’ Ωg˙ira

ta’ 42 sena. Wi©i, kif kien mag˙ruf

fost il-Balzanin, twieled fl -1906.

Fi Ωmienu dehru sistemi ©odda ta’

tmexxija fi s-Soçjetà u l-persuna

tieg˙u kienet infl uwenti sew qalb

il-membri. Jing˙ad li wara l-mewt

tieg˙u, issa bl-isem ta’ G˙aqda San

Gabriel li kien issu©©eriha hu stess,

kien inhass vojt kbir fi l-KaΩin.

Hawn min jg˙id li l-membri attivi

kien naqsu sew g˙al xi Ωmien.

• Xi ˙a©’o˙ra li ltqajt waqt il-qari tal-minuti kienet il-©bir li kien isir kull nhar

ta’ Óadd. Dan g˙adu jsir sal-lum il-©urnata bid-differenza li jsir kull ˙mistax.

Il-©bir kien jissejja˙ b˙ala l-Ìbir tal-Plattina. Imbag˙ad kienu jsiru diversi

Lotteriji matul is-sena li ©eneralment kien jintreba˙ o©©ett tal-ikel. Dan kollu

kien iwassal sabiex iç-Circolo San Gabriele jibqa’ g˙addej bil-˙idma tieg˙u

kemm fl -armar u kemm fi t-tisbi˙ tal-KaΩin.

• Fit-18 ta’ Ìunju 1924, il-President taç-Circolo Carmelo Buhagiar jikteb

twissija lis-soçji f’ittra li bag˙tilhom ‘iwissi is-soci in©enerali, partikolari il membri tal Cumitat direttiv li ma jabbusawx minaccaw lil hatt fuk cirkostanzi ta politica u la fi l casin u lancas barra mil cazin, u min jicser din il prcedura, il cumitat behsiebu jihu passi severissimi u l-piena tcun ta’ tkeccija mic circolu; g˙aldaqstant nispera li cull hatt jobdi dil procedura sabiex ma isirux cuntrasti u fl istes hin is-societa’ tghana tibka tgawdi il paçi li bosta mil g˙edewwa tg˙ana jixtieku ferm li jtelfuna.’ Ittra li wie˙ed g˙andu x’jomg˙od sew!

• Rendikont ie˙or tas-sena 1925 juri ‘Il-contribuzioni li saret in connessioni tad-dimostrazioni tal-Knipel il Godda Ta dan ir-Rahal.’ Dan juri li s-soçji

baqg˙u dejjem jikkontribwixxu g˙all-qniepen minkejja li ˙ames snin qabel

naraw il-kwistjoni tal-qniepen u tinfeta˙ din is-Soçjetà. Naraw li saret festa

kbira fl -okkaΩjoni tal-wasla tal-qniepen g˙ax sa bombi u sunetti kienu ordnati.


54

• Xi ̇ a©a interessanti li turi kemm l-antenati tag˙na kienu serji, huma d-dokumenti

li juri l-inventarju ta’ x’jipposjedi ç-Circolo San Gabriele. Impossibbli li

nippubblikaw dokumenti g˙ax hemm wisq.

• Fis-sena 1932, Cumitat Direttiv b’Luigi Ebejar b˙ala Segretarju kien ippropona

li g˙andu jinxtara biljard g˙all-membri ‘sabiex ikunu jistg˙u jqattg˙u ˙in a˙jar fi l-KaΩin.’ Fil-fatt inxtara l-biljard 9x4 piedi li

sewa £14 f’salt u £1 fi x-xahar u dam sentejn

biex jit˙allas.

• Fis-sena 1933 kienet saret regola li kull min hu

soçju fi ç-Circolo San Gabriele u mhux imwieled

f’Óal Balzan ma jistax ji©i propost u lanqas elett

b˙ala membru tal-Cumitat Direttiv.

• Luigi Gauci Forno u Luigi Briffa, President u

Segretarju taç-Circolo Maria Annunziata kienu

membri wkoll ©ewwa ç-Circolo San Gabriel fi s-snin 40. Dan juri li f’Óal Balzan kien hawn

armonija bejn iΩ-Ωew© Soçjetajiet.

Rendikont tal-Ìbir tal-Plattinata’ kull nhar ta’ Óadd.

Rendikont tal-Lotteriji li kienu jsiru fi s-snin 20.


55

• Fl-istudji tal-qari tad-dokumenti nnotajt li l-kelma fi nali li kienu jg˙idu

Giuseppe Muscat u Carmelo Buhagiar kienet tissupera kollox. Fil-fatt anke

˙afna mix-xog˙ol u l-©bir fi l-qieg˙ tal-karta kont issib isem wie˙ed minn dawn

bil-fi rma wkoll. Ta˙t kollox issib il-kelma Inkarigat. Fis-snin 30 insibu lil

Luigi Ebejer u Ìanni Borg f’kull deçiΩjoni.

• Kif g˙edna aktar ’il quddiem, l-ewwel tie© li sar fi s-sede li llum g˙andu l-KaΩin

tal-Banda San Gabriel kien ta’ Charles Caruana u martu Lina. Dan kien sar

f’Novembru 1959 u sar il-˙las ta’ £6. It-tieni tie© kien sar fi d-9 t’April 1961

meta kien sar it-tie© ta’ Myriam Cassar (nee’ Caruana) ma’ Charles Cassar.

Ta’ min jinnota li Charles Caruana u Myriam huma ˙ut il-Padrun tas-Soçjetà u

Fundatur tal-Banda Gabriel Caruana MQR. Fil-minuti nsibu li Gabriel Caruana

˙are© mil-laqg˙a tal-Kumitat sabiex ma jinfl uwenzax lil s˙abu l-membri jekk

i˙allux ’l o˙tu tiΩΩewwe© fi l-KaΩin u kemm ser iΩommu b˙ala donazzjoni.

Il-Kumitat kien iddeçieda li jing˙ata permess isir tie© ie˙or kif ukoll tinΩamm

l-istess donazzjoni tal-ewwel tie©.

• Fil-Minuti dwar ix-xiri tal-KaΩin preΩenti fi s-sena 1957, is-Segretarju Gabriel

Caruana jikteb li ‘dal-post mhux abitabbli nag˙mlu minnu ©ojjel fi l-qalba ta’ Óal Balzan.’ Hekk hu… g˙andu ra©un biex ibig˙!!

• Hekk temm jg˙id is-Segretarju Gabriel Caruana fi l-Laqg˙a Ìenerali tal-10

t’Awwissu 1957. Il-mozzjoni g˙ax-xiri tas-sede l-©dida g˙as-Soçjetà g˙addiet

b’26 favur u 4 kontra. ‘B’dan il-mod nifhem li din hija triq tas-sagrifi ççju iΩda bi ftit g˙ajnuna min-na˙a tag˙na u bit-tama li g˙andna fi l-protettur tag˙na l-Arkan©lu San Gabriel, ix- xog˙ol isir u jkollna sede addattata g˙all-KaΩin tal-Banda San Gabriel.’

• X’intqal fi l-Minuti tas-Seduta tal-Kumitat f’Awwissu 1988 mis-Segretarju

Guido Borg dwar il-festa tal-1988, ‘Il-març tal-Ìimg˙a tal-A˙˙ar tat-Tridu, l-akbar fer˙ deher f’wiçç Lonza Zammit, née Falzon. Ironikament ˙arset lejn iΩ-Ωg˙aΩag˙ jaqbΩu u jg˙ajtu mal-Banda, fer˙ana b’dak li kien beda missierha (Giuseppe Falzon Ta’ Budajda), 68 sena qabel.’ Ikompli jg˙id, ‘IΩ-Ωg˙aΩag˙ iduru dawra tond waqt il-març tal-a˙˙ar bil-©irasuri, sfafar u gassijiet. Il-lampi tal-faççata tal-Knisja jindifnu fi d-du˙˙an. Ìmiel u gost tara daqs dawk Ωg˙aΩag˙ jixxalaw g˙as-suççess tal-festa!’


56

• Gabriel Caruana u Abraham Muscat quddiem Bieb il-Belt fl -a˙˙ar tal-˙amsinijiet,

jie˙du sehem fi l-manifestazzjoni ta’ Kristu Re.

• Il-Banda San Gabriel bdiet ukoll tag˙ti s-sehem tag˙ha fi l-purçissjoni ta’ lejlet

il-Milied organizzata mis-Soçjetà tal-M.U.S.E.U.M. ta’ Óal Balzan b’daqq ta’

innijiet tal-Milied. Dan beda jsir fi s-sena 1969.

• G˙as-sena 1970 kienu ©ew ivvutati £300 g˙all-festi ta’ g˙eluq il-50 sena

mit-twaqqif tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel ta˙t it-titlu taç-Circolo San

Gabriele. Ìew ukoll ko-optjati membri ad Hoc… li kienu Philip Borg, Karmenu

Micallef u Victor Mifsud.

• Is-Sibt 12 ta’ Lulju 1980, lejlet il-festa tal-Lunzjata, ©riet l-a˙bar li l-Gvern

Çentrali kien waqqaf il-permessi tan-nar. G˙aldaqstant il-festa kellha tieqaf

u saret f’Settembru. Dan kien se˙˙ wara spluΩjoni fi l-Kamra tan-Nar ta’

San Ìuzepp f’ÓaΩ-Ûebbu©. Din id-diΩgrazzja kienet se˙˙et ©img˙a qabel.

Mad-deçiΩjoni li ma jistax jin˙araq nar, ©ie deçiΩ miΩ-Ωew© Soçjetajiet li

jwaqqfu tal-festi esterni. Il-festi interni tkomplew regolari. Barra kienet saret

protesta mid-dilettanti Balzanin kontra din id-deçiΩjoni.5

5 In-Taghna – 14 ta’ Lulju 1980 Protesta ˙dejn il-Knisja ta’ Óal Balzan.

Gabriel Caruana u Abraham Muscat quddiem Bieb il-Belt fi l-purçissjoni ta’ Kristu Re.


57

• Fil-11 t’Ottubru 1982 irwiefen

qawwija 72 knot g˙amlu ˙sara

kbira lill-piramida tal-kampnar

tal-Knisja Parrokkjali. Il-Kappillan

Dun Tarçis Delicata ried isewwi

din il-˙sara imma ma seta’ jsib lil

˙add li jkun jista’ jafda biex isir

xog˙ol sew. G˙aldaqstant kien

avviçina xi membri mill-KaΩin u

dawn aççettaw u fi l-fatt ix-xog˙ol

sar bejn it-13 ta’ Frar u s-6 ta’

Marzu 1983. Ix-xog˙ol kien

fdat f’idejn Kalç Micallef, Benny

Pace, Karmenu Micallef, Lino Borg, Kola Borg, Michael Micallef u s-sagristan

Valent Chetcuti. Barra minnhekk il-membri tag˙na jkunu ta’ g˙ajnuna kbira

minn Ωmien g˙al Ωmien u jmiddu idejhom mal-ewwel kelma. Apparti l-g˙ajnuna

kbira li jag˙tu fl -armar tal-festa, kienu diversi g˙ajnuniet li taw speçjalment meta

jsir xi armar g˙all-pittura.

• Fil-festa tal-1984 kien sar il-març ta’ fi lg˙odu g˙all-ewwel darba fl -okkaΩjoni

tas-Sena taΩ-Ûg˙aΩag˙. Dan dam isir sentejn.

• Is-Seduta Ìenerali tas-sena 1985

kienet ©iet trasferita min˙abba l-fatt

li kien miet Nazju Magro, membru

attiv g˙al snin twal fi l-KaΩin

tal-Banda San Gabriel, proprju

fl -istess ©urnata. Nazju da˙al

membru fi l-15 ta’ Frar 1948. Ìie

elett g˙all-ewwel darba fi l-Kumitat

Çentrali fi s-Seduta Ìenerali li kienet

saret fi s-7 ta’ Jannar 1951. Nota li

Ωgur ma nistax in˙alliha barra fuq

se˙ibna hi li Nazju miet fi l-KaΩin

stess, fi l-post li fi h qatta’ ˙inu

Il-Purçissjoni tal-Bambin immexxija mill-Qasam tal-M.U.S.E.U.M. ta’ Óal Balzan li tie˙u sehem il-Banda San Gabriel quddiem is-Sede tas-Soçjetà.

Il-Kampnar waqt ix-xog˙lijiet.


58

ja˙dem, jistinka u j˙abrek sabiex il-KaΩin u l-festa tal-Lunzjata jibqghu l-a˙jar.

Nazju miet imdawwar mill-aqwa ˙bieb tieg˙u nhar il-Ìimg˙a 4 t’Ottubru 1985.

Hekk kiteb Guido Borg fi l-Ktieb tal-Minuti, ‘Nazju miet fi l-KaΩin, il-KaΩin li tant ˙adem g˙alih, il-KaΩin li ddedika ˙inu u ˙ajtu g˙alih.’

• Fit-28 ta’ Mejju 1986, il-KaΩin akkwista l-istatwa tal-Lunzjata li l-Konti Bernardo

Manduca madwar 30 sena qabel kien jo˙ro©ha fi l-març tal-Ìimgha tal-A˙˙ar

tat-Tridu. Imbag˙ad in-neputi tal-istess Konti, il-Konti Frans Manduca kien

irregala din lill-KaΩin.

• Valentino Muscat, mag˙ruf b˙ala ‘Is-Surmast’, miet fi l-11 t’Awwissu 1988 u

kien President Onorarju. Il-Banda San Gabriel kienet akkumpanjatu fi l-funeral

tieg˙u u wara fi t-23 ta’ Settembru 1988 sar programm MuΩiko-Letterarju

Membri mis-Soçjetà tag˙na mat-tne˙˙ija tat-travi mis-saqaf tal-Knisjawara t-tlestija tal-pittura tal-Kappellun tar-RuΩarju.

Il-briju waqt l-març ta’ fi lg˙odu mill-Banda San Gabriel tas-sena 1985organizzat fl -okkaΩjoni tas-Sena taΩ-Ûg˙aΩag˙.


59

f’gie˙u. Dan il-programm kien ˙a

˙siebu s-Surmast Onorarju Balzani

Mro. Gabriel Muscat li g˙amel

karriera twila bil-kariga ta’ Assistant

Surmast mal-Banda San Gabriel.

Kien jg˙allem ukoll u min jaf kemm

˙argu allievi minn ta˙tu. Gabriel

illum jg˙odd 76 sena. It-timbru

tas-Surmast Onorarju Gabriel Muscat

jibqa’ l-març brillanti li kiteb fi s-sena

1984 bl-isem ta’ Peter. Dan il-març

kien ©ie kkummissjonat minn Pietru

Borg, ˙u l-President attwali Lino

Borg. Tajjeb li ng˙idu li s-Segretarju

ta’ dak iΩ-Ωmien Guido Borg, li ji©i ˙u˙ ukoll, kien addattalu l-kliem ˙alli jikber

il-briju waqt il-marçi tal-Banda San Gabriel.

• Mons. Dun Ìwann Dimech6 kien it-tieni Direttur Spiritwali tal-KaΩin tal-Banda

San Gabriel wara li Dun Ìwann Zammit Hammet serva g˙al 37 sena s˙a˙ bejn

l-1953 sal-1990. Hu n˙atar waqt laqg˙a tal-Kumitat nhar il-5 ta’ Diçembru

1990. Id-Direttur Spiritwali tas-Soçjetà llum hu l-Kappillan tal-Parroçça Dun

Kalçidon Vassallo

• Il-KaΩin tal-Banda San Gabriel jipposjedi bandiera sabi˙a immens. Il-˙jata

kienet saret minn Helen Bonnet fi s-sena 2005. L-arblu 60 pied, il-bandiera u

l-fontispizju jag˙mlu faççata mill-isba˙ u jikkumplimentaw lil xulxin.

6 Dun Ìwann Dimech miet it-Tlieta 6 ta’ Jannar 2009 fl -eta’ sabi˙a ta’ 86 sena. Mons. Dun

Ìwann Dimech twieled il-Furjana fi t-2 ta’ Diçembru 1922. Studja fi l-Kulle©© San Alwi©i.

Fl-1940 tela’ G˙awdex mal-familja u kompla l-istudji tas-Seminarju tal-Qalb ta’ Ìesu’. Ordnat

saçerdot fi s-16 t’April 1949 u sena wara ©ie lura Malta proprju Óal Balzan. Mons. Ì. Dimech

g˙amel diversi riçerki u tfi ttxijiet dwar l-istorja ta’ Óal Balzan sakemm fl -2004 ©ie ppubblikat

il-ktieb ÓAL BALZAN – Ìrajjietu sa l-1999. Ma naqas qatt ta’ kull sena artiklu interessanti

fi l-ktieb annwali li l-KaΩin tal-Banda San Gabriel jippubblika fi l-jiem tal-festa tal-Lunzjata.

Óadem u stinka f’diversi g˙aqdiet kemm f’Óal Balzan u kemm fuq livell nazzjonali. Fl-1993

re©a’ mar jg˙ix f’G˙awdex wara 44 sena fostna l-Balzanin.

Nazju Magro fl imkien ma’ Piju Ebejer u t-tifel ta’ Nazju Bartolomew fi l-bit˙a tal-KaΩin fi s-sittinijiet. (Ritratt bil-kortesija ta’ Bartolomew Magro)

60

Programm MuΩikali u Letterarju f’gie˙ Valentino Muscat.

‘Il-Lunzjata tal-Konti’ kif inhi mag˙rufa.

61

Il-Óadd mal-Maltin fuq TVM li kien sar il-Óadd 31 ta’ Ottubru 1993

Id-Direttur Spiritwali g˙al kwaΩi 19-il sena Mons. Dun Ìwann Dimech.

62

Il-fontispizju u l-arblu tas-Soçjetà inawgurati fl -2005 fl -okkaΩjoni ta’ g˙eluq it-350 sena mit-twaqqif tal-Parroçça ta’ Óal Balzan (1655-2005)

L-istatwa tal-Lunzjata fl -isfond il-bandiera prima tas-Soçjetà tperper u ssellem fer˙ana.

63

Din is-Soçjetà laqg˙et diversi persuni distinti fi s-sede tag˙ha. F’Marzu 1944,

il-Gvernatur Lord Gort ©ie Óal Balzan u kien mistieden fi l-KaΩin. L-istess kien

g˙amel il-Gvernatur Sir Gerald Creasy fl -1950, il-Gvernatur Sir Robert Laycock

fl -1955 u Sir Maurice Dorman fl -1963. Fid-29 ta’ Ìunju 1963 kien ©ie l-KaΩin

tag˙na l-Konslu Amerikan Mr. B.W. Ruffner sabiex jippreΩenta Ωew© standarti,

wie˙ed Amerikan u l-ie˙or ta’ Michigan State li l-a˙wa ÌuΩeppi u Salvu Gauci

rregalaw lill-Banda San Gabriel. Dawn kienu g˙exu g˙al Ωmien twil fl -Istati

Uniti. L-Arcisqof Mons. Mikiel Gonzi kien ukoll Ωar il-KaΩin wara li amministra

s-Sagrament tal-GriΩma tal-Isqof lit-tfal Balzanin fi s-sena 19671.

In-Nunzju Appostoliku Mons. Edoardo Pecoraio u Sir Anthony Mamo (1909-2008),

dak iΩ-Ωmien Gvernatur Ìenerali, g˙amlu Ωjara ta’ kortesija lill-KaΩin tal-Banda

San Gabriel wara li Mons. Pecoraio mexxa t-Translazzjoni Solenni ta’ Lejliet

il-Festa Titulari tal-Lunzjata nhar l-10 ta’ Ìunju 1972.

1 Minuti tas-Soçjetà

Persona©©i li Ωaru l-KaΩinKapitlu 6

Sir Anthony Mamo Mons. Eduardo Pecoraio


64

G˙all-festa tal-1975 li issa bdiet issir fi t-tieni Óadd tal-Lulju, kien Ωar il-KaΩin

in-Nunzju Appostoliku l-©did Mons. Antonio Del Giudice li kellu r-residenza

tieg˙u f’Óal Balzan stess.

L-A©ent President tar-Repubblika Dr Paul Xuereb fl imkien mas-Sinjura tieg˙u

Edith kienu attendew g˙all-programm muΩikali ©ewwa l-KaΩin u l-Banda San

Gabriel kienet ta˙t id-Direzzjoni tat-tieni Surmast Direttur Mro. Clemente

Sciberras.

Fis-sena 1999 saret Ωjara fi l-KaΩin tal-Banda San Gabriel mill-Isqof Mons. Joe

Grech DD, iben Óal Balzan li kien in˙atar l-Isqof ta’ Melbourne fl -Awstralja

mill-Papa Gwanni Pawlu II.

Il-President ta’ Malta l-Prof. Guido

De Marco ˙a ritratt tal-okkazjoni

mal-Kumitat Çentrali waqt Ωjara

fi l-KaΩin nhar il-Óadd 29 ta’ Settembru

2002 – Jum il-festa tal-Arkan©lu San

Gabriel - meta f’dik is-sena s-Soçjetà

ççelebrat g˙eluq il-50 sena mit-twaqqif

tal-Banda San Gabriel. Hawn ma nistax

ma nsemmix id-diskors tal-President

tas-Soçjetà s-Sur Lino Borg waqt iΩ-Ωjara

tal-E.T. Il-President Demarco meta qal

‘li l-©urnata tad-19 t’April 1920 tibqa’

Dr. Paul Xuereb jidher jiffi rma l-ktieb tal-viΩitaturi fi l-preΩenza ta’ Gabriel Caruana MQR, President tas-Soçjetà, u tas-Segretarju, Guido Borg fl -okkaΩjoni tal-festa ta’ Marija Annunzjata nhar is-6 ta’ Lulju 1988. Jidher wkoll ÌuΩeppi Calleja (RIP) membru tal-Kumitat.

Persona©©i li Ωaru l-KaΩin

65

timbru f’mo˙˙na g˙ax grupp ta’ nies Balzanin fet˙u soçjetà bl-isem ta’ Circolo San Gabriele fi Triq Santa Marija. Dan g˙amluh b’sagrifi ççju u b’im˙abba kbira lejn Marija Annunzjata sabiex waqt li jfa˙˙ruha fi lg˙odu, f’nofsinhar u fi lg˙axija bl-Ave Marija, riedu jie˙du ˙sieb l-armar u t-tiΩjin tal-festa ta’ barra u b’hekk jesprimu l-akbar im˙abba lejn il-Patruna tag˙hom kull meta ja˙bat it-Tieni Óadd

ta’ Lulju.’

L-E.T. Il-President tar-Republika

ta’ Malta, Dr. Edward Fenech

Adami attenda l-programm

muΩikali fi s-Sala Aurora fejn kien

©ie onorat il-Padrun tas-Soçjetà

Gabriel Caruana MQR. Il-Banda

San Gabriel kienet ta˙t is-Surmast

Direttur attwali Mro. Joseph Vella.

Wara g˙amel Ωjara fi l-KaΩin f’din

l-okkaΩjoni ta’ g˙eluq il-Óamsin

Sena (1957-2007) mill-akkwist tas-sede tas-Soçjetà. Jidhru l-Padrun tas-Soçjetà

Gabriel Caruana MQR, il-President tas-Soçjetà Lino Borg u s-Segretarju Saviour

Deguara.

Il-Wisq Nobbli Bernardo Manduca Piscopo Macedonia Zamitt

Benefattur ewlieni g˙all-KaΩin tal-Banda San Gabriel kien il-Konti Bernardo

Manduca Piscopo Macedonia Zamitt.2 Fil-fatt l-ewwel programm muΩikali

u l-ewwel dehra tal-istess Banda San Gabriel fl -1952 saret quddiem il-Villa

tal-Konti Manduca, illum l-Ambaxxata Spanjola. Sakemm dam ˙aj l-istess Konti,

il-Banda San Gabriel kienet ta’ kull sena ddoqq ©ewwa l-Wardija g˙all-festa

tal-Madonna tal-Abbandunati li kienet ti©i organizzata mill-istess Konti ©ewwa

l-lokal tal-Wardija. Tant kemm kellu g˙al qalbu l-patruna tag˙na l-Balzanin

il-Lunzjata, il-Konti ˙aseb sabiex fi s-saqaf tal-Knisja ©ewwa l-Wardija ddedikata

2 Il-Konti Bernardo Manduca Piscopo Macedonia Zamitt kien il-wild il-kbir minn 6 itfal tal-Konti

Francesco Manduca Piscopo Macedonia u martu Angiolina. Il-Konti Bernardo twieled fl -1891

u miet fi s-sena 1971. Fil-funeral tieg˙u, ma setax jonqos li l-Banda San Gabriel takkumpanjah.

Hu kien benefattur u ̇ abib kbir tal-Balzanin, kemm g˙all-Knisja Parrokkjali u kemm g˙all-KaΩin

tal-Banda San Gabriel. Kien devot tal-Lunzjata. Jibqa’ fi l-memorja tal-anzjani Balzanin. Anke

missieru l-Konti Francesco kien benefattur kbir.

66

Il-katuba li ng˙atat b’donazzjoni mill-Konti Manduca, benefattur tal-Balzanin.

Il-Konti Bernardo Manduca Piscopo Macedonia Zamitt (xellug) mal-koppja Charles u Myriam Cassar f’tie© li sar fi l-KaΩin fi d-9 t’April 1961. (Ritratt bil-kortesija ta’ Myriam Cassar)

Persona©©i li Ωaru l-KaΩin

67

lill-Madonna tal-Abbandunati, ma naqasx

li ma jkunx hemm pittura tat-t˙abbira

tal-Arkan©lu Gabriel lil Marija. G˙all-festa

tal-1953, Gabriel Caruana jirrakontali storja

˙elwa fuq dan il-Konti. Id-drawwa kienet li

l-març tal-Ìimgha tal-A˙˙ar tat-Tridu jidhol

©ol-Villa Macedonia tal-Konti bid-daqq ta’

març brijuΩ. Il-Konti kien jag˙ti x’jixorbu

lill-bandisti u l-˙bieb kollha tal-istess

Konti li jkunu mal-banda. Gabriel kompla

qalli li kien ikun hemm briju s˙i˙ fi l-Villa

tal-Konti. L-istess Konti Manduca kien ikun

fi s-seba’ sema jara lill-Balzanin jie˙u hekk

gost quddiem il-Banda San Gabriel hekk

fi l-bidu tag˙ha. Intant, il-waqfa tal-Banda San Gabriel kienet lesta u kompliet

is-servizz tag˙ha. Gabriel kien jibqa’ hemm jg˙in lill-Konti jerfa’ l-affarijiet. Però

˙in minnhom il-Konti dar fuq Gabriel u staqsieh li minkejja li kien hemm fer˙

mal-waqfa tal-Banda, Gabriel kellu dwejjaq. Minnufi h Gabriel dar fuq il-Konti u

qallu, ‘Il-Batterija (il-katuba, il-platti u t-tamborlin) g˙adha dejn u ma nafx kif ser

in˙allashom’. Tajjeb li nkunu nafu li sa

sena qabel dawn kienu jissellfu ming˙and

l-G˙aqda MuΩikali Duke of Connaught

Own ta’ B’Kara. U Gabriel minn jeddu

kien mar xtara sett. Bla telf ta’ ˙in

il-Konti dar fuq Gabriel u qallu: ‘Tini l-kont u n˙allashomlok jien’. Gabriel

temm jirrakontali din l-istorja meta qalli

li hemm kont ̇ adt ir-ru˙ u g˙al darb’o˙ra

l-Konti kien iffrankali problema. Hekk

temm dan ir-rakkont Gabriel, ‘Dal-Konti benefattur per eççellenza.’

Il-lapida ta’ fejn hu midfun il-Konti B. Manduca Zamitt ©ewwa l-Knisja li tant kienet g˙al qalbu, iddedikata lill-Madonna tal-Abbandunati fi l-Wardija, fejn g˙al Ωmien twil il-Banda San Gabriel u l-membri tag˙ha taw il-kontribut tag˙hom fi l-festa li ssir ©ewwa l-Wardija.

Fis-saqaf tal-istess Knisja fi l-Wardija nsibu pittura tat-t˙abbira tal-Arkan©lu Gabriel lil Marija. Dan juri kemm l-istess Konti kellu g˙al qalbu dan it-titlu tal-Annunzazjoni ta’ Marija.

68

Il-K

aΩin

tal-

Ban

da S

an G

abri

el m

ixg˙

ul u

mlib

bes

l-aq

wa

arm

ar fi

l-fe

sta

tal-

Lun

zjat

a.

69

Il-KaΩin tal-Banda San Gabriel Óal Balzan A.D. 1920 illum

Kumitati…

Il-KaΩin tal-Banda San Gabriel – Óal Balzan AD 1920 hu mmexxi mill-Kumitat

Çentrali ta˙t it-tmexxija tal-President. L-istatut jg˙id li l-President, is-Segretarju,

il-Kaxxier u d-Direttur huma l-erba’ uffi çjali fi lwaqt li l-Kumitat ji©bor fi h 11-il

membru ie˙or. Niftakru li l-istatut kien ©ie a©©ornat fi s-sena 2008. Wara diversi

xhur ta’ laqghat minn kumitat apposta, l-istatut ©ie rivedut u approvat fi s-Seduta

Ìenerali Straordinarja miΩmuma nhar il-Óadd 20 t’April 2008. Insibu wkoll

Sotto-Kumitat Nisa u s-Sotto-Kumitat Ûg˙aΩag˙ San Gabriel.

Kapitlu 7

Membri attivi fl -armar fi s-sena 1984


70

Membri Attivi… Sezzjoni Armar.

Minn Ωmien g˙al Ωmien jittie˙du ritratti ˙alli jibqg˙u tifkira tal-membri attivi

tas-Soçjetà, b˙al dak ir-ritratt li qed jidher f’pagna 19 li ttie˙ed fi s-sena 1922, u

ritratti o˙ra li jibqg˙u tifkira g˙all-familja tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel.

Membri Attivi… Sezzjoni Nar.

Il-KaΩin tal-Banda San Gabriel kellu fi ˙danu l-parti tal-piroteknika bl-isem ta’

G˙aqda tan-Nar San Gabriel. In-nar jissemma f’diversi kotba tal-minuti ta’ din

is-Soçjetà. Sa mis-sena 1920 dejjem sar il-log˙ob tan-nar u dan jixhduh l-ammont

ta’ permessi li kienu jsiru sabiex ikun jista’ jsir il-log˙ob tan-nar. Però wara

l-gwerra tibda ΩΩid il-˙idma tal-membri ta’ dan il-KaΩin sabiex ja˙dmu n-nar

sakemm fi l-bidu tas-snin 60 inbena post addattat aktar viçin ir-rahal fejn jista’

jinhadem in-nar. Fis-sena 1963 inkisbet biçça art fl -in˙awi tal-Iklin u Ìuzeppi

Scicluna mag˙ruf ‘Tal-La˙am’ fl imkien ma’ dilettanti o˙ra tal-istess KaΩin bnew

post g˙ax-xog˙ol tan-nar. B’xorti ˙aΩina ©ara li mal-mewt ta’ min kellu l-liçenzji

f’ismu tal-Kamra tan-Nar San Gabriel Valent Azzopardi, il-familjari talbu lura

l-post li g˙al dawn l-a˙˙ar 45 sena n˙adem nar kemm g˙all-festa tal-Lunzjata,

g˙al diversi festi f’parroççi o˙ra kif ukoll fuq livell nazzjonali.

Membri attivi fl -armar fi s-sena 2005

Il-KaΩin San Gabriel illum

71

Attivitajiet…. iΩommu lis-Soçjetà attiva u nkomplu nkabbru

t-tradizzjonijiet ta’ qabilna.

Xi ˙a©a li saret appuntament g˙all-KaΩin tal-Banda San Gabriel hija l-Wirja

tal-Ìimgha Mqaddsa u l-Pageant ta’ Óadd il-Palm. Kull sena l-wirja qed tikber

kif ukoll il-Pageant qed iΩΩid fi n-numru ta’ persona©©i. Novita’ g˙al din is-sena

l-Wirja tal-Gimgha Mqaddsa saret fi l-basement tal-KaΩin eΩattament fi l-parti

l-©dida. Din is-sena kienet ta˙bat l-10 edizzjoni tal-Wirja tal-Ìimg˙a Mqaddsa

li Ωaruha ammonti kbar ta’ nies. Membri mill-KaΩin tag˙na jie˙du sehem ukoll

f’pageants tal-Ìimgha l-Kbira f’Malta kif ukoll f’G˙awdex. U mag˙hom inΩidu

l-Pageant tal-Irxoxt f’Birkirkara organizzata mill-G˙aqda MuΩikali Sant’Elena.

Attivitajiet soçjali…

Huma diversi l-attivitajiet soçjali li l-KaΩin tal-Banda San Gabriel itella’ minn

Ωmien g˙al Ωmien. Ikliet dejjem b’xi tema differenti…jekk hux Chinese Night,

BBQs, Pasta Night, Maroccan Night, Spare Ribs Night, Maltese Night u aktar,

fl imkien ma’ Coffee Mornings and Tombola, Wine Festival, Eurovision Night,

insomma attivitajiet li jinkludu massa ta’ nies jiltaqg˙u sabiex fl imkien jg˙addu

Fis-sena 2007, membri attivi tal-armar fer˙ana wara li lestew xog˙olhom

72

G˙all-festa tas-sena 1949 jidher li d-dilettanti tan-Nar Balzaninkellhom Programm im˙ejji sew g˙all-festa tal-Lunzjata.

Programm ta’ Nar kbir kien sar fi s-sena 1969…is-sena tat-3 Çentinarju.

73

Fit-tmeninijiet, u˙ud tal-fehma li dawn kienu l-aqwa Ωminijiet tal-G˙aqda tan-nar San Gabriel.

Fis-sebg˙inijiet.


74

serata mill-aktar pjaçevoli u familjari ©ewwa l-KaΩin. Dan kollu jsir biex barra

li l-membri jiltaqg˙u fl imkien ma’ ˙biebhom, isir ©bir ta’ fondi ˙alli nkomplu

nkabbru l-attività tag˙na.

25 Sena ta’ Pubblikazzjoni 1984-2009

G˙all-okkazjoni tal-festa 2009 tfakkret

il-25 sena ta’ pubblikazzjonijiet.

Dawn taw minjiera ta’ informazzjoni

b’diversi artikli dwar dak kollu li

jorbot mieg˙u Óal Balzan…il-˙ajja

tal-KaΩin, il-festa tal-Lunzjata,

avvenimenti importanti, persona©©i

Balzanin u o˙rajn li rabtu isimhom

ma’ dan ir-ra˙al, ˙sibijiet reli©juΩi,

poeΩiji, ritratti antiki u riçenti…fi

kliem ie˙or, g˙odda ideali g˙al dawk

li jfi ttxu dawn it-tip ta’ kotba festivi u

lil dawk li jistudjaw permezz ta’ riçerki. Il-KaΩin tal-Banda San Gabriel dejjem

appo©©ja din it-tip ta’ letteratura g˙ax permezz t’hekk qed inkomplu nag˙tu g˙arfi en

lit-tradizzjonijiet tal-img˙oddi lill-©enerazzjoni li tielg˙a, liΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na,

lill-Komunità Balzanija u lill-pajjiΩ in©enerali ˙alli l-istorja ma tintesiex. F’dawn

l-a˙˙ar snin, din il-pubblikazzjoni le˙qet livelli kbar, grazzi lill-editur lis-Sur John

Pullicino.

L-A˙˙ar Çena li saret fi l-basement eΩattament f’kantina mill-aktar adattata.

U˙ud mill-persona©©i li jie˙du sehem fi l-Purçissjoni ta’ Óadd il-Palmorganizzata minn din is-Soçjetà.

U˙ud mill-membri li jag˙tu sehemhom waqt id-diversi attivitajiet li jittellg˙u fi l-KaΩin tag˙na b’riΩq il-festa.


75

Il-Website

G˙al dawn l-a˙˙ar seba’ snin, il-KaΩin tal-Banda San Gabriel ˙oloq l-website

uffi çjali tieg˙u bl-indirizz www.stgabrielbandclub.com. Website informattiva

g˙all-a˙˙ar, ritratti u tag˙rif li jag˙mel din il-website ferm imfi ttxija kemm

mill-Balzanin u ferm attraenti, informattiva u a©©ornata, dawk imsifrin kif ukoll

mid-dilettanti tal-festi Maltin. Il-webmaster Saviour Deguara fl imkien ma’ Silvio

Cassar jie˙du ˙sieb iΩommu a©©ornati lil dawk kollha li jid˙lu fi s-sit b’dak kollu li

jkun g˙addej fi s-Soçjetà.

Disinn Interessanti

Karta li turi diversi disinni li kienu qed jit˙ejjew

˙alli jsiru brazzi ©odda g˙al mal-kolonni tat-Triq

il-Kbira. Id-disinn li ntag˙Ωel kien dak li jidher

fi ç-çirku. Dawn id-disinni kienu saru minn Gabriel

Caruana fi s-snin 50. Fis-snin 80, Ìuzeppi Calleja

fl imkien ma’ Benny Pace kienu g˙amlu brazzi

©odda u g˙adhom jintramaw sal-lum.

Xandiriet fuq it-TeleviΩjoni

Kienu diversi xandiriet fuq it-televiΩjoni li saru

minn Óal Balzan. Ibda mill-Programm Bon©u Malta fi s-sena 1985 u Il-Óadd mal-Maltin fl -

1993 li kienu ippreΩentati minn Charles Xuereb

u fi s-sena 2002 Il-Óadd it-Tajjeb ippreΩentat minn George Micallef u Hector

Bruno.

Il-Marçi fi Ωmien il-festa

Il-Marc tal-Ìimgha jew tal-A˙˙ar tat-Tridu. Dan il-març jibqa’ popolari u ferm

mistenni kemm mill-membri, mill-Balzanin u dawk kollha li ji©u jΩuruna. Apparti

l-briju bid-daqq ta’ marçi mill-Banda San Gabriel, il-qofol ikun it-tlug˙ tal-istatwa

tal-Arkan©lu San Gabriel fuq il-kolonna biswit il-KaΩin bid-daqq tal-Innu San

Gabriel tal-ewwel Surmast Direttur tal-Banda San Gabriel Mro. Carmelo Briffa.

B˙ala disinn kien intag˙Ωel li hu mdawwar b’çirku.

76

Araw kemm jirnexxielkom tag˙rfu nies!

George Micallef jidher jintervista lid-diri©enti tal-KaΩin ta’ dak iΩ-Ωmien is-Sur Lino Borg (President), Joseph Spiteri (Segretarju) u Joe Attard (Kaxxier). Jidher is-Segretarju preΩenti Saviour Deguara li kien

qed jirrapreΩenta lis-Sotto-Kumitat Û©˙aΩag˙ tas-Soçjetà.

77

L-Ewwel Kumitat tan-Nisa fl imkien mal-President ta’ dak iΩ-Ωmien fl imkien ma’ Guido Borg (illum President Onorarju). Jidhru fi r-ritratt mix-xellug Rose Muscat, Lonza Micallef, Stella Micallef, (Omm

iç-Chairperson tal-Kumitat tan-Nisa prezenti Helen Bonett) u Mary Muscat.

Membri ta’ din is-Soçjetà fer˙anin quddiem l-istatwa tal-Arkan©lu San Gabrielwaqt il-març tal-A˙˙ar tat-Tridu.


78

Març ie˙or mistenni ikun il-Març tal-A˙˙ar. Dan jibda mad-daqq tal-barka

sagramentali u d-dilettanti Balzanin jing˙aqdu fl -a˙˙ar ˙inijiet tal-festa.

L-armar tat-Triq il-Kbira tul iΩ-Ωminijiet.

L-istatwa tal-Arkan©lu San Gabriel li tintrama biswit il-KaΩin saret g˙all-festa

tas-sena 1993. Din takkumpanja l-març

brijuΩ li l-Banda San Gabriel tag˙mel

fl -a˙˙ar tat-Tridu. Din l-istatwa saret

mill-istatwarju l-Kav. Alfred Camilleri

Cauchi fuq l-inizjattiva ta’ Gabriel

Pullicino li ©abar il-fondi me˙tie©a

sabiex tkun tista’ ssir. Waslet f’Óal

Balzan it-Tlieta 6 ta’ Lulju 1993

fost il-fer˙ tad-dilettanti Balzanin,

akkumpanjata mill-Banda San

Gabriel.

Nazju Magro bl-iljun f’idejh waqt il-març tal-A˙˙ar tat-Tridu. (Bil-kortesija ta’ Bartolomew Magro)

L-armar fi t-toroq Balzanin g˙amelpassi kbar ’il quddiem.


79

Il-Banda San Gabriel

maΩ-Ωminijiet.

U nkomplu nsemmu ©rajjiet il-Banda

San Gabriel. Semmejna s-snin 50.

Fis-sena 1962, il-Banda San San Gabriel

˙adet sehem fi ç-çerimonja tal-ftu˙

tas-Sala Aurora, is-Sala Parrokkjali li

min jaf kemm rat attivitajiet diversi kif

ukoll programmi muΩikali u strumentali

mill-Banda San Gabriel. F’dik is-sena

wkoll il-Banda ̇ adet sehem g˙all-ewwel

darba fi l-festa ta’ Santa Katerina

©ewwa Ω-Ûejtun. Fl-1964 kienet

g˙amlet març madwar it-toroq Balzanin

fl -okkaΩjoni tal-Festi tal-Indipendenza.

Fis-sena 1965, il-Banda San Gabriel

fet˙et il-festi tal-75 sena mit-twaqqif

tal-KaΩin Marija Annunzjata kif ukoll

˙adet sehem fi l-Kungress Nazzjonali

tax-Xirka tal-Isem Imqaddes t’Alla

Triq il-Kbira fi t-3 Çentinarju tat-Tqeg˙id tal-Ewwel Ìebla tal-Knisja Parrokkjali 1669-1969.

Strada Reale armata g˙al okkaΩjoni tal-festa tal-Lunzjata li kienet saret fi d-9 ta’ April 1925.

Triq il-Kbira mill-festa 1970 sal-festa 1973.


80

li sar f’Óal Balzan. Ma setax jonqos

ukoll li l-Banda San Gabriel tag˙ti

sehemha meta fi s-sena 1967, ir-Re©ina

EliΩabetta II re©g˙et Ωaret Malta.

Saru festi ad unur tag˙ha u l-banda

daqqet ˙dejn il-bieb t’isfel ta’ San

Anton nhar is-17 ta’ Novembru hekk

kif ir-Re©ina kienet ˙ier©a fi triqtha

lejn il-Belt. Fis-sittinijiet kienet tie˙u

sehem fi l-festa tal-Madonna G˙ajnuna

tal-Insara li ssir fl -Oratorju f’Birkirkara

u fi l-festa ta’ San ÌuΩepp Óaddiem. Fis-sena 1968 ̇ adet sehem fl -okkaΩjoni tal-mitt

sena mill-wasla tal-istatwa titulari tal-Lunzjata fi lwaqt fi s-sena 1969 ˙adet sehem

kbir fi l-festi speçjali tat-tliet çentinarju mit-tqeg˙id tal-ewwel ©ebla tal-Knisja

Parrokkjali.

Kienet is-sena 1970. 40 sena ilu…Il-KaΩin tal-Banda San Gabriel jiççelebra

˙amsin sena ta’ ˙ajja u attivita’. Il-festi çinkwantenarji mit-twaqqfi f taç-Circolo San Gabriele kienu mifruxa fuq ©imgha s˙i˙a. Il-festi kienu g˙alqu billi l-Banda

San Gabriel esegwiet Kunçert kommemorattiv ta˙t is-Surmast Briffa nhar il-Óadd

18 t’Ottubru 1970. Fis-sena 1971, il-Banda g˙addiet f’idejn Mro. Clemente

Dawn il-pavaljuni saru fuq disinn ta’ Valentino Muscat. Il-pavaljuni bis-sopraporti b’kollox kienu ΩΩanΩnu g˙all-festa tal-1974. Dawn biddlu g˙al kollox l-atmosfera ta’ din it-triq prinçipali.

Triq il-Kbira llum. Fl-aqwa tag˙ha armata g˙all-festa.


81

Sciberras1. Fis-sena 1973 insibu li l-Banda San Gabriel daqqet fi l-festa tal-Madonna

tal-Karmnu ©ewwa l-Gzira. F’Ottubru tal-1974, il-KaΩin tal-Partit Laburista kien

ikkummisjona març fi t-toroq Balzanin lill-Banda San Gabriel u fi l-festa tas-sena

1975, il-KaΩin Marija Annunzjata kien ikkummisjona lill-Banda San Gabriel

sabiex tag˙mel il-març ta’ fi lg˙odu fl -okkaΩjoni tal-festa tal-Lunzjata. Fl-istess

sena ˙adet sehem fl -isfi lata ta’ Jum ir-Repubblika ©ewwa l-Belt Valletta nhar it-13

ta’ Diçembru 1975. Irridu ng˙idu wkoll li fi s-snin 70, il-Banda San Gabriel ˙adet

sehem fi tliet funerali b’daqq ta’ marçi funebri. Dawn kienu fi s-sena 1971 tal-Konti

Manduca, tal-ewwel Surmast Direttur Mro Carmelo Briffa u fi s-sena 1974 ˙adet

sehem fi l-funeral tal-mibki President ma˙bub Alfred Brincat.

Fis-snin 80, il-Banda San Gabriel kompliet bl-attivita’ tag˙ha. Barra li kienet

g˙amlet g˙al sentejn konsekuttivi l-març ta’ fi lg˙odu g˙all-festa tal-1984

1 Mro. Clemente Sciberras A.Mus.LCM in˙atar b˙ala t-tieni Surmast Direttur f’Mejju tal-1972

wara l-mewt tas-Surmast Carmelo Briffa. Hu baqa’ jmexxi l-Banda San Gabriel sal-1991. Hu

twieled f’Birkirkara fl -1940 u miet il-Óadd 18 t’Awwissu 2002. Jibqa’ mag˙ruf g˙all-març

li kien ikkompona g˙all-Banda San Gabriel bl-isem Festa Balzanija fi s-sena 1984. Kien ©ie

wkoll addattat il-kliem minn Guido Borg ˙alli jitkanta waqt il-briju tal-festa.

Il-Banda San Gabriel mas-Surmast Direttur attwali Mro. Joseph Vella.


82

fl -okkaΩjoni tas-sena ddedikata liΩ-Ωg˙aΩag˙ u fl -1985 ukoll. Fl-istess sena, fl -20

ta’ Diçembru 1985, il-Banda San Gabriel ˙adet sehem bi programm muΩikali

f’Misra˙ il-Óelsien fi l-Belt Valletta fl -okkaΩjoni tal-kampanja tal-Milied ‘Ifra˙ u Ferra˙’. F’Settembru 1989, il-Banda San Gabriel ˙adet sehem bi programm

©ewwa l-Belt Valletta fl -okkaΩjoni tal-25 sena tal-Indipendenza.

Mro. Joseph Vella waqt Programm MuΩikali nhar is-Sibt 29 ta’ Settembru 2007 fl -okkaΩjoni mill-50

sena tax-xiri tas-Sede tas-Soçjetà

Mro. Clemente Sciberraswaqt Programm MuΩikali fi l-bit˙a tal-KaΩin.

Waqtiet il-Banda San Gabriel fi l-festa tal-Lunzjata.


83

Fis-snin 90, il-Banda San

Gabriel kompliet bl-attività

tag˙ha, issa ta˙t is-Surmast Mro.

Joseph Vella2. Mro. Joseph

Vella sar it-tielet Surmast

Direttur tal-Banda San Gabriel.

Fil-11 ta’ Diçembru 1993,

il-Banda San Gabriel fl imkien

mal-Banda Cittadina King’s

Own g˙amlu març mill-aqwa

fi Triq ir-Repubblika ©ewwa

l-Belt Valletta fl -okkazjoni

tad-19-il Anniversarju ta’ Malta

Repubblika. Fis-sena 1995, il-Banda San Gabriel fet˙et il-festi speçjali tal-75 sena

mit-twaqqif taç-Circolo San Gabriele b’març mat-toroq Balzanin meta inkixfet

lapida fl -ewwel sede taç-Circolo fi Triq Santa Marija. It-Tlieta 4 ta’ Lulju sar

2 Mro. Joseph Vella A.Mus. LCM L.Mus LCM FVCM la˙aq Surmast Direttur lejn tmiem

is-sena 90. Suççess kbir g˙as-Surmast Direttur tal-Banda San Gabriel kien meta ˙a sehem

f’kompetizzjoni g˙all-a˙jar març organizzat mis-Soçjetà MuΩikali Vilhena tal-Floriana. Mro.

Vella ˙a sehem bil-kompoΩizzjoni tal-març Jurgen u ©ie kklassifi kat fl -ewwel post.

Il-Programm MuΩikali ta’ fuq iz-zuntier tal-Knisja fi t-Tieni Jum tat-Tridu fi l-festa tal-Lunzjata.

Is-Segretarju Gabriel Caruana, f’isem il-KaΩin tal-Banda San Gabriel jag˙ti rigal tal-okkaΩjoni lis-Sur Pawlu Grima, President tas-Soçjetà Marija Annunzjata fl -okkaΩjoni tal-75 sena mit-twaqqif waqt Programm MuΩikali li sar fi l-Pjazza tar-ra˙al. Jidhru wkoll fuq ix-xellug Charles Chetcuti, Segretarju tal-istess Soçjetà. Jakkumpanjaw lil Gabriel Caruana hemm il-President Alfred Brincat u Valentino Muscat, President u Kaxxier rispettivament.


84

il-programm muΩikali tal-75 sena

fi l-Pjazza tar-ra˙al fuq palk apposta.

Fit-8 ta’ Mejju 1999, il-Banda San

Gabriel tellg˙et programm muΩikali

fi l-Ìonna ta’ San Anton fl -okkaΩjoni

tal-Wirja Annwali tal-Ortikultura.

Jasal il-Millenju. Programm kbir u

jibqa’ jissemma g˙all-Banda San

Gabriel kien dak li sar fi l-Pjazza

tar-ra˙al fl imkien mal-Banda Marija

Annunzjata fl -okkaΩjoni tat-350 sena

mit-twaqqif tal-Parroçça fi s-sena

1655. Dan kien sar it-Tnejn 4 ta’

Lulju 2005. Kien ̇ a sehem ukoll il-Kor tal-Parroçça ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast

Balzani s-Sur Lawrence Scicluna.

Il-Banda San Gabriel tibqa’ impenjata kif jidher f’din l-istorja. It-tag˙lim jibqa’

g˙addej mis-Surmast Direttur tal-Banda San Gabriel Mro. Joseph Vella lill-allievi

tas-sezzjoni injam fi lwaqt li l-Assistant Surmast Anthony Carbonaro jg˙allem

lill-allievi tas-sezzjoni brass. Ta’ kull sena l-Banda San Gabriel ikollha stediniet

diversi fi l-festi fi l-bliet u l-ir˙ula. S’intendi l-quççata ta’ kull sena g˙all-Banda

Il-lapida mal-faççata tal-ewwel sedefi Triq Santa Marija.

Is-Surmast Direttur Mro. Joseph Vella li qed jiççelebra l-20 senab˙ala Surmast Direttur tal-Banda San Gabriel.


85

San Gabriel hu l-programm muΩikali li jittella’ l-Óamis fi t-Tieni Jum tat-Tridu.

Dan il-programm muΩikali qed jikber fi l-popolarita’ sew. F’dan l-a˙˙ar sentejn,

silta muΩikali partikolari tkun mistennija g˙all-fatt li jkollha akkumpanjament

minn log˙ob tan-nar. Novità g˙al

din is-sena kienet li l-Banda San

Gabriel daqqet f’Villa Macedonia,

illum l-Ambaxxata Spanjola, il-post

fejn g˙amlet l-ewwel dehra tag˙ha

nhar it-23 ta’ Marzu 1952 (58 sena

ilu). Jidher ©ejjieni aktar attiv

g˙al din il-Banda San Gabriel ˙alli

l-iskop li twaqqfet g˙alih jitkompla

mal-milja taΩ-Ωminijiet.3

3 Bla dubju kienu aktar servizzi li tellg˙et il-Banda San Gabriel, imma li kieku kellna niktbu

kollox, kien ikolli bΩonn ta’ aktar u aktar pa©ni.

L-Assistent Surmast tal-Banda San GabrielMro. Anthony Carbonaro.

Il-Banda San Gabriel meta daqqet fi l-Villa Macedonia f’Jum il-Ìonna organizzat mill-Kunsill Lokali Óal Balzan. Niftakru li Villa Macedonia – illum l-Ambaxxata Spanjola – kien il-post fejn il-Banda San

Gabriel rat it-twelid tag˙ha fi t-23 ta’ Marzu 1952.

86

Mument mill-isba˙ waqt il-˙ru© tal-istatwa tal-Lunzjata f’nhar il-festa.

IL-Programm MuΩikali li ttellà l-Banda San Gabriel fi t-tieni jum tat-Tridujkun akkumpanjat mil-log˙ob tan-nar.

87

L-istatwa tal-Lunzjata u l-faççata tal-Knisja Parrokkjali mixg˙ula qabel id-d˙ul tal-istatwa lura fi l-Knisja. Membri mill-KaΩin tal-Banda San Gabriel jie˙du ˙sieb ta’ kull sena l-armar tal-faççata tal-Knisja

Partitarji mill-KaΩin tal-Banda San Gabriel fi tmiem il-festa tal-Lunzjata ma’ streamer‘VALENT, INT DEJJEM F’QALB IL-BALZANIN’

li kien sar wara l-mewt tal-Licencee’ Valent Azzopardi fi s-sena 2007. Valent, pirotekniku eççellenti, kien involut fi l-qasam pirotekniku g˙al aktar minn 60 sena.

88

L-istatwa artistika u devota ta’ Marija Annunzjata Patruna ta’ Óal Balzanminquxa fl -injam minn Mastru Salvu Dimech fl -1868

89

Rajna storja ta’ 90 sena. Dawn u aktar huma ©rajjietna! Jidher fi ç-çar li din

is-Soçjetà ma tieqaf qatt…u nΩidu li hi G˙aqda rispettata, ˙abrieka u organizzata

minn kull lat. Hu normali wkoll li minn Ωmien g˙al Ωmien xi polemika tin˙oloq

fi ˙danha, imma l-interess tal-KaΩin tal-Banda San Gabriel jibqa’ ulterjuri fuq

kollox. U g˙alhekk is-Soçjetà tag˙na waslet fejn waslet illum g˙ax dawk li servew

f’Kumitati kif ukoll il-membri tag˙ha tul iΩ-Ωminijiet g˙arfu li l-interess tas-Soçjetà

hu ’l fuq mill-interess personali tag˙hom. U hawn tid˙ol il-gratitudini lejn dawk

kollha li tul id-90 sena li g˙addew g˙amlu parti minn din is-Soçjetà glorjuza. Iva…

grazzi kbira lil dawk kollha li taw il-kontribut tag˙hom lill-KaΩin tal-Banda San

Gabriel. U l-motto uΩat jixhed dan…IL-GLORJI TAL-IMGÓODDI, GARANZIJA

GÓALL-ÌEJJIENI.

G˙eluq

Documents

90 Sena - http: · 2018. 10. 7. · John Pullicino u s-Sur Joseph Spiteri, membru ﬁ l-Kumitat Çentrali g˙ad-dettalji li ... ˙jata u nduratura, insomma dak li jkun hemm bΩonn