9212 زاٹب ،32 ٶزاٯؾ ،٭ؿؾ ٨اس ؛ٽساٿس تآ٪اًٮ ...jourm.iauaz.ac.ir/article_530275_2bdfe0ad1ffe47f93c1920...ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

یشهروند فیاز حقوق و تکال یو آگاه یاقتصاد-یعوامل اجتماع نیارتباط ب یبررس ــــــــــــــــــــــ

951

فصلنامه مطالعات سیاسی

9212 بهار، 32، شماره ششمسال

951-981صفحات:

32/93/9213؛ تاریخ پذیرش نهایی: 91/1/9213تاریخ دریافت:

یشهروند فیاز حقوق و تکال یو آگاه یاقتصاد -یعوامل اجتماع نیارتباط ب یبررس

آباد(نور خرم امیدانشگاه پ انیدانشجو ی)مطالعه مورد

***پور میقاس میمر/ **یزهرا طاهر/ *اینیسهراب مظفر

چکیدهدر یشاررود فیاز حقوق و تکاا یو آگاه یاقتصاد -یعوامل اجتماع نیپژوهش حاضر با عنوان ارتباط ب

تیاهو ،یاقتصااد -یاجتمااع گاا یسن، پا ت،ی)جنس یاقتصاد -یعوامل اجتماع ایاست که آ نیشناخت ا یپ

از انیدادشاوو یآگااه زانیادر م یرییاتغ توادنا ی( ماینا اریو د یارتباط جمع لیاستفاد از وسا ،یاجتماع

و یشاررود فیحقاوق و تکاا ییسواالت به شناساا نیا یدر راستا ن ؟یدما وادیا یشررود فیحقوق و تکا

شانامه در پرس کیاو تکن یشایمایباا رو پ هیاسات شاش ضرضا یاق ام گرد قیتحق یدظر یمباد یبررس

رو یریاگ، رو دموداهشا مطرح آباادخرمداور امیادادشاگا پ انیدشاوودفار از دا 483با تع اد ایدموده

ی( و آماار اساتنبا نیادگیادرصا ، م ،ی)ضراوادا یفیاز آمار توص یآمار لیساد بود است در تحل یریگدموده

نی: باباشا یما هیپنج ضرض ییاز تأ یحاک اهاضتهیاتا( استفاد ش است بیضر رسون،یپ یهمبستگ بی)ضر

از یباا آگااه ین اریو د یارتباط جمع لیاستفاد از وسا ،یاجتماع تیهو ،یاقتصاد -یاجتماع گا یپا ت،ینسج

رابطاه وجاود یشاررود فیاز حقوق و تکا یسن با آگاه نیرابطه وجود داشته و ب یشررود فیحقوق و تکا

وابساته حقاوق و یرهاایمتغمستقل بار یرهایمتغ میمستق ریچن گاده تأث نویرگرس قید اشته است و از ر

باش یم 30/0و 34/0 بیترتمحاسبه ش که مق ار آن به یشررود فیتکا

هاواژه کلید ین ارید ،یاجتماع تیهو ف،یشررود ، حقوق، تکا ،یشررود

[email protected] ، ایرانخرم آباد ،دور امیگرو حقوق دادشگا پ یمرب * [email protected] ، ایراندادشگا اصفرانی جامعه شناس یدکتر یدادشوو **

[email protected] ، ایرانآباد خرم اسالمی واح آزاد دادشگا یارش جامعه شناسکارشناس ***

ـــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــ 9212 بهار، 32، شماره ششمفصلنامه مطالعات سیاسی؛ سال

912

مقدمه

شاود مایدشاان داد هاآند ی عضویت اضراد در جوامع دموکراتیک م رن، با موقعیت شررو

ملت خاص تعلق دارد ، دارای اسناد و ما ارکی هساتن کاه عضاویت -اضرادی که به یک دو ت

-موقعیت را قوادین اساسی هر دو تی تعیاین مای کن اینمیملت تأیی -را در آن دو ت هاآن

اسای و اجتمااعی از حقاوق ما دی، سی ایموموعاهاینکه شاررود ان دارای ترمرماز همه کن

کن بلکه عالو بر حقوق دربرگیرد هستن این موقعیت صرضاً حقوقی دیست که دصیب ضرد می

باشن میباش که شررود ان ملزم به ایفای این تکا یف میتکا یفی دیز

های م رن دادست در هار حکاومتی دو توان مصادف با ظرور دو ت ملتظرور واژ شررود را می

کنن : یک گرو دقاش حااکم و گارو دیگار د دارد که هر ک ام دو دقش متمایز را بازی میگرو وجو

کنن آن هنگاام کاه باه گارو حاکماان عناوان دو ات داد شاود، گارو میرا ایفا بردارضرماندقش

کاه دماینا جراتازآنآین و می سرکاربر هاآن یبارأشررود ادی هستن که حاکمان بردارانضرمان

اضاراد یخاودرأی سانتی حاکماان هاا در حکومتهساتضروری هاآنردم هستن پیروی از رأی م

ی ج یا باود کاه اکتریات هااملت - دو ات گیریشاکلشناختن اما باا میتحت حکومت خود را د

آینا و دارای می حساببهکنن شررود کسادی که در مح ود مرزهای یک دظام سیاسی زد گی می

دادن مشترک بود و خودشان را جزئی از یک ملیت می حقوق و تکا یف

عناوان رس ، وجود آگاهی سیاسی کاضی اضراد باهمیبنابراین با این توصیف آدچه مرم به دظر

دادن که از چاه داو میآگاهی در شررود ان در سطح باالیی دباش ، د کهیمادام هستشررود

ن دارد ا بته این آگاهی به یااری عوامال اجتمااعی حقوق و تکا یفی در جامعه و در قبال دیگرا

هست که آیا باین عوامال اجتمااعی آن ذا این پژوهش به ددبال هست یابیدستقابلاقتصادی

و دینا اری( باا میازان یجمعارتباط)جنسیت، سن، پایگا اجتماعی اقتصادی، وسایل اقتصادی

؟ آگاهی از حقوق و تکا یف شررود ی رابطه وجود دارد

گفتار اول: کلیات تحقیق

پژوهش لهأتبیین مس -1

ترین مساائل سیاسای و مسا ه شررود ی و آگاهی از آن در چن دهه اخیر به یکی از پیچی

توسعه، ضراین ی چن بع ی است کاه دارای ابعااد گودااگودی اجتماعی کشور تب یل ش است


919

در آن ضامن اضازایش مناابع ارزشامن باش و ه ف از توسعه رسی ن به وضعیتی است کاه می

کن اعضای جامعه هام جامعه، دسترسی اکتریت اعضای جامعه به آن منابع هم اضزایش پی ا می

باشن ، یعنی اینکه توسعه بای توسط اعضای جامعه ادوام بگیارد اماا ه ف و هم ابزار توسعه می

بع اضزایش پی ا کن اماا تحات این احتمال هست که این دو ه ف با هم محقق دشود یعنی منا

تسلط بخش کاوچکی از جامعاه باشا ایان امار موجاب شاکاف عظایم اقتصاادی و اجتمااعی

گردد برای اینکه ضراین توسعه بطور همزمان در دو بع پایش بارود الزم اسات کاه اعضاای می

کت جامعه بطور ضعال در آن مشارکت داشته باشن برای بارادگیختن اعضاای جامعاه باه مشاار

شود چرا کاه شاررود ی آداان را از ضعال، اعضای جامعه به عنوان شررود مورد خطاب واقع می

گردادا بر باق ما ل کالسایک یک سری حقوق تحت عنوان حقوق شررود ی برخاوردار مای

مارشال این حقوق عبارتن از: م دی، سیاسی و اجتماعی حقوق م دی عبارتست از حق ادتخااب

مستلزم این اسات هاآنمذهب، شغل، محل زد گی، دوست و دظایر آن که تحقق آزاداده عقی ،

که این ادتخاب از سوی اضراد جامعه مورد احترام و حمایات قارار گیارد در واقاع ها ف از ایان

باش حقوق سیاسای دااظر باه رابطاه های اساسی ضرد در برابر دو ت میحقوق ضمادت از آزادی

امل حق رأی، حق مبارز برای به دسات گارضتن مناصاب و مشاا ل باش که شمیضرد با دو ت

دو تی، حق تشکیل حزب، حق دسترسی به ا العات در مورد عملکرد دو ات و در درایات حاق

شارایطی هااآنباش سرادوام حقوق اجتماعی داظر بر حقوقی است که باه موجاب اعتراض می

دامه بقا خود باش ، ایان حقاوق عبارتنا از گردد که جامعه به عنوان یک کل قادر به امیضراهم

حق بر اشت، حق آموز ، مستمری ساا من ان و حقاوق جبرادای متال بیماه بیکااری هزیناه

گردد این حقوق، تکا یفی را بر عر شررود ان ها تامین میاجرای این حقوق از از محل ما یات

بارتنا از: تکاا یف حماایتی، توان گفت ایان تکاا یف عگذارد که بر بق م ل جادسوکی میمی

هاا، مشاارکت در امار تمراقبتی، خ ماتی و محاضظتی تکا یف حماایتی شاامل پرداخات ما یاا

باش ، تکا یف مراقبتی مشتمل بر احترام ها مبتنی بر بیمه و کار با راد مان باال میگذاریسرمایه

مراقبت پزشکی کااضی به حقوق دیگران، کودکان و تشکیل یک خادود صمیمی، آموز شغل و

است تکا یف خ ماتی مشتمل بار کاد یا ا شا ن، مراقبات بر اشاتی از ساا من ان، مشاارکت

داو لباده در جنگ و امتا رم است و در درایت تکا یف محاضظتی در بر گیرد خا مات دظاامی،

باش می هاخ مت سربازی و دظایر این


913

که چرا آگاهی از ایان حقاوق و تکاا یف حاائز باش اینست سوا ی که در اینوا قابل رح می

هراای مختلفای هاا و پایگااباش ؟ از آدوا که پیچی گی شکل جوامع، اضراد را با دقاشاهمیت می

هاا های گوداگون واگاذار دماود اسات، باه هماین سابب ایان دقاشروبرو کرد و به آدان دقش

ین تکا یف خواهن بود در این میان آضرینن تکا یفی خواهن بود که شررود ان ملزم به ایفای ا

ها خواه بود ع م آگاهی از حقوق و تکا یف شررود ی مخ و کنن پایگا و دقش

کن بای تابع قواع و مقرراتی باشا کاه همچنین از آدوایی که ادسان در اجتما زد گی می

خود و دیگران آگااهی ده اضرادیکه دسبت به حقوق و تکا یفبرای دظام اجتماعی وضع ش و گر

توان گفت که این ع م آگاهی شررود ان معلول د ارد پیوسته در اضطرار خا ر خواهن بود می

مطبوعاات میای اد ک و داقص، دبود یا کعوامل و شرایطی متل اضزایش جمعیت، تبلیغات رساده

باش و دظایر آن می 4هادرادهای یرحکومتیآزاد،

اقتصاادی ماوثر بار آگااهی از حقاوق و -حاضر در پی عوامال اجتمااعی به هر حال پژوهش

توادن منوار باش ، یعنی در ص د این هستیم که ببینیم آیا این عوامل میمیتکا یف شررود ی

به اضزایش یا کاهش آگاهی از حقوق و تکا یف شررود ی گردد ؟

اهمیت و ضرورت تحقیق -2

باشا ایان مفراوم بعا از مایهای کلی ی دموکراسای، هجامعه م دی به عنوان یکی از مو ف

های ضاشیساتی در مرکاز توجاه متفکاران سیاسای و ضروپاشی کمودیسم و اضمحالل دیکتاتوری

ها خواستار آن بودد که بایساتی تماام اماور جامعاه از اجتماعی قرار گرضت، زیرا این ای ئو وژی

ای حائل باین خاادواد عنوان حوز م دی بهتحت تسلط دو ت باش اما جامعه میشخصی تا عمو

های دو تی است، زیارا در ایان حاوز قاادون اسات کاه و دو ت در ص د مح ود ساختن دخا ت

های اجتماعی گودااگون تازی و توتا یتاریسم خبری دیست جنبشحاکمیت مطلق دارد و از یکه

تاوان بعا شن ، این حوز را مایهای همگادی اشتغال داشته باتوادن در این حوز به ضعا یتمی

ودا ی و اعماال ود ی دادست که در آن شررود ان قادر به دستیابی به حقوق شررپویایی از شرر

باشن جامعه م دی با ون در دظار گارضتن ایان مقو اه مفراوم چنا ادی تکا یف مالزم با آن می

ر ساایه توجاه باه دخواه داشت زیرا توسعه پایا ار کاه از اها اف جامعاه ما دی اسات جاز د

1- NGO


912

شررود ی میسر دخواه ش ، با شناخت باه حقاوق و تکاا یف شاررود ی را مشاارکت ملای در

اقتصادی در را این شناخت دقش بسزایی -گردد عوامل اجتماعیار هموار میجامعه شررود م

ش داد توان آگاهی شررود ان را از این مقوالت اضزایکن ، زیرا با شناخت این عوامل میایفا می

شناخت موادع رش توساعه ما دی جاز باا شاناخت شاررود ان جامعاه از حقاوق و تکاا یف

شررود ی خود امکان پذیر دیست در جامعه ایران که بایش از چنا دهاه از عمار دموکراسای،

گاردد گذرد، توجه به این پ ی دوظرور بیشاتر احسااس مایجامعه م دی و مردم ساالری دمی

دباه یاک جامعاه، قشار تحصایلکرد و دخباه جامعاه کاه بیشاتر شاامل برای پیشرضت همه جا

باش بایستی قبل از هر چیز با مفاهیم حقوق شاررود ی آشانا باود و دادشوویان آن جامعه می

هموار به ددبال تحقق آن باشن زیرا این گرو عظیم هستن که بعا از ورود باه جامعاه زماام

ادوام این خطیار ضاروری اسات کاه ایان گارو باا ایان امور را به دست خواهن گرضت و برای

مقوالت آشنایی کااضی داشاته باشان باه هماین د یال الزم اسات کاه ایان پاژوهش در باین

های تواد مورد استفاد درادها وسازماندادشوویان ادوام گیرد و دتایج حاصل از این پژوهش می

جامعه قرار گیرد

چارچوب نظري پژوهش -3

گزهاداوس و جان رابرت -1-3

از جمله کسادی که بر دقش جنس در میزان آگاهی سیاسی و اجتمااعی تاککیا کارد ادا

دختران در آمریکا در مقایسه باا پساران هاآنرا دام برد از دظر گز هارابرت داوس و جانتوان می

دهنا کاه مایدسبت به سیاست کم عالقه تر و بی تفاوت تر هستن ا ب تحقیقات دیز دشاان

همچنین زداان و ماردان در داشاتن حاس اعتمااد ،مردان آگاهی بیشتری دسبت به زدان دارد

دسبت به رهبران و مؤسسات دو تی متفاوتن این دتیوه بیادگر آن است کاه دختاران و پساران

در ابت ا در توجه به حوز ضعا یت اجتماعی به میزان زیاد و باه عناوان جامعاه پاذیری ماورد

شاود ، مایتظار با هم تفاوت دارد ، یعنی ادتظار دارد همادطور که مردان باه ددیاای کاار وارد اد

به ور کلی دارد و یکی از مظااهر ایان عالقاه، سیاسات میپسران عالقه بیشتری به امور عمو

است بر عکس دختران ادتظار دارد که زد گیشان بیشتر در خاده و اجتما محلی مح ود شاود،

دماینا و باعاا ا اال کمتار آداان در ماورد میمیرین وقت کمتری صرف ددیای امور عموبناب

مسایل سیاسی و اجتماعی است


911

مشارکتی مستقل دیسات ، مشارکت زدان در زد گی سیاسی ،هابر اساس بسیاری از پژوهش

خای از بلکه تابع عالیق مرداده ای است که همه جا در زد گی سیاسی حاکم اسات باه دظار بر

صاحبنظران زدان بر اساس خواست شوهرادشان دسابت باه مساایل سیاسای و اجتمااعی اقا ام

دسبت با مردان تا حا ودی راساتگراتر هساتن ، همچناین رابطاه هاکنن روی هم رضته زنمی

ی مختلف مورد تأکی قرار گرضتاه هامیان تعلقات مذهبی، محاضظه کاری و زن بودن در پژوهش

( 242-244:4483 است )رحمتی،

لیپستسیمور مارتین -2-3

مااارتین یتساات یکاای از صاااحبنظران مکتااب دوسااازی اساات کااه بخااش زیااادی از عماار

خویش را صرف بررسی رابطه میان سرمایه داری و دموکراسای کارد در تماام آثاار وی از میعل

ن پاساخی درص د یااضت« ادسان سیاسی»و «دموکراسی یگاده ساز»، «سوسیا یسم ارضی»جمله

ای بود تال او همچنین معطوف به ایان مساا ه باود کاه آیاا احتماال باروز برای چنین رابطه

دیروهای دموکراتیک در بلوک شرق و همچنین کشاورهای تااز آزاد شا مساتعمرات پیشاین

دویسا کاه در یاک جامعاه پیچیا ، مای «ادساان سیاسای» ممکن هست یاا داه او در کتااب

بارای مایهاای قاادودی منظن به متابه دظام سیاسی تعریف کرد کاه ضرصاتتوامیدموکراسی را

ی هااتارین بخشآورد و سازگاری اجتمااعی کاه باه گساترد میتغییر دادن حکومتگران ضراهم

ی عما هااگیریده تا با ادتخاب م عیان عرصه سیاست بر تصمیممیممکن جمعیت اجاز

کن که با ثبات ترین شکل دموکراسای ر این دکته تاکی میتاثیر بگذارد با این دگر یتست ب

آی که بقه متوسط آن ق ر بزرگ باش که دخبگان ثروتمن در بااال و میدست به میتنرا هنگا

ده تری ستان در پایین بتوادن بار زدا گی سیاسای مسالط شاود باه دظار وی خطرهاایی کاه

اسات سااختار ی اضرا ایهاو راسات هاجادب چپ ، ازهاکنن از حاشیهدموکراسی را تر ی می

( 32-34:4483 ای در گستر دموکراسای )ادصااری، بقاتی دموکراتیک از دظر او اهمیت ویژ

ی با شاررود ی دظار دارد، اجتماع -توان گفت یتست به رابطه پایگا اقتصادیمیب ین ترتیب

در واقع شررود ی زیر موموعه دموکراسای ای دکرد است به این مفروم اشار ستقیماًمهر چن

کنا کاه بساتر دموکراسای مریاا میموال بروز پی ا میآی ، زیرا شررود ی هنگامیبه حساب

باش


915

برماسهایورگن -3-3

ضضایی اسات کاه در میکنن : حوز عمومیبرماس، را چنین توصیف ها مفروم حوز عمومی

در واقع، برای رسی ن به وضاق اجتماعی کنن تگو میآن شررود ان دربار امور مشترک شان گف

توادن آزاداداه، خردمن اداه و دور از هار ب هادیاز داریم، حوز ای که در آن ادسانمیبه حوز عمو

گیاری کننا ، حاوز تزویر( باه گفتگاو بتردازدا و در رواباط خاود تصامیم زور، دو سلطه )زر،

یات اجتماعی است که تبادل ا العاات و عقایا درباار در شرایط آرمادی، قلمرویی از حمیعمو

ی مختلاف هادر زمیناهمیاضکار عماو گیریشکلو در دتیوه میمسائل مورد توجه و حساس عمو

پذیرد وقتی شررود ان حق گرد هم آیی و اجتماا باا یکا یگر را داشاته میدر آن حوز ادوام

گیاردشاکل مایمیبتردازدا ، حاوز عماو باشن و در موضوعات روز و مسائل سیاسی به گفتگو

( این حوز را بای می ادی مستقل از دو ت با ادیم و دسترسای باه آن 12:4484 )دظام بررامی،

( باه هماین د یال 2044:4480 آسان و برای پژوهش و کنکا شررود ان آزاد است )وبساتر،

هاا، ها، کتابخادها از دشریهمرمترین دقش در حوز عمومی، متعلق به روزدامه و دشریات است ج

هماه هااهای ضرهنگی و دظایر اینو ادومن های تفریحی، قرو خادههای صنفی، باشگا هاباشگا

وجود دارد میدر حوز عمو

دورکیم -4-3

خاواهی همبستگی معتق است کاه آدچاه خود دورکیم در مورد تاثیر دین اری بر ادسوام و

یژگی اجتما یا جامعه بودن دیان اسات دکتاه مرام در صاور ابتا ایی کن واضرا ی را مرار می

تاوان از ریاق آن مایحیات دینی دظریه مناسک دورکیم است اجرای مناسک راهی است کاه

ضرد را در گروها اد ام و همبستگی اجتماعی را تضمین کرد بنابراین، مناسک دینی، باه ویاژ از

شود چرا کاه از در جوامع می میع رش خودخواهی و آدو ریق کارکرد ادضبا ی و ادسوامی، ماد

ده و از سویی دیگر باا ادتقاال قواعا اخالقای و سویی اضراد را به گروهای اجتماعی پیود می

زاد دیگاران،درودی کردن آن در اضاراد باه قاعا من ساازی اجتمااعی کماک میکنا )رجاب

به صورت یرمستقیم به رابطاه دینا اری و توان گفت که دورکیم ( ب ین ترتیب می423:4482

شررود ی اشار داشته است، زیرا همان ور که در باال آم یکای از کارکردهاای دیان ادساوام،

ای از توان گفت که این کارکردهاا معقاوالت و زیار موموعاهمیهمبستگی و عام گرایی است و

باشن میشررود ی


911

ات تحقیقفرضی -4

فرضیه اصلي -1-4

آگاهی از حقوق و تکا یف شررود ی دادشوویان رابطه وجود دارد ن عوامل اجتماعی و بی -

فرضیات فرعي: -2-4

بین جنسیت و آگاهی از حقوق و تکا یف شررود ی دادشوویان رابطه وجود دارد -

بین سن و آگاهی از حقوق و تکا یف شررود ی دادشوویان رابطه وجود دارد -

اجتماعی و آگاهی از حقوق و تکا یف شاررود ی در دادشاوویان رابطاه -بین پایگا اقتصادی -

وجود دارد

بین هویت اجتماعی و آگاهی از حقوق و تکا یف شررود ی دادشوویان رابطه وجود دارد -

بین استفاد از وسایل ارتباط جمعی و آگاهی از حقوق و تکا یف شررود ی دادشوویان رابطاه -

وجود دارد

اری و آگاهی از حقوق و تکا یف شررود ی دادشوویان رابطه وجود دارد بین دین -

عملي متغیرها تعریف نظري و -5

متغیرهاي مستقل -1-5

های روادشناختی و ضرهنگی بین زداان و ماردان مرباوط جنسیت، به تفاوتجنسیت: -1-1-5

شود رسی می( جنسیت پاسخگویان در قا ب یک سؤال بسته پ432: 4434شود)گی دز، می

سن پاسخگویان در این پژوهش از آن دظر اهمیت دارد که اضراد به میزادی که از سن: -2-1-5

شود بنابراین اضارادی کاه دارای سانین اضزود می هاآنگذرد بر توارب و آگاهیرای عمرشان می

ن در ایان باشن سباشن دارای آگاهیرای متفاوتی از حقوق و تکا یف شررود ی میمختلف می

گیرد در ارتباط با متغیر وابسته مورد سنوش قرار میمیتحقیق به عنوان یک متغیر ک

اقتصاادی از مرمتارین متغیرهاا در -پایگا اجتمااعی اقتصادي: -پایگاه اجتماعي -3-1-5

ی تحصایل، درآما ، شاغل، ازدوا ، هاباش ، چرا که این متغیر بر ضرصاتمیتحقیقات اجتماعی

اقتصااادی -تاای ادتظااارات زداا گی تااأثیر دارد در ایاان تحقیااق پایگااا اجتماااعیسااالمتی و ح

یی مادن منز ت شغلی و تحصیالت پ ر و مادر، درآما خاادواد ، هاپاسخگویان به کمک شاخص


911

کنن ، سنوی شا میمخار خادواد و همچنین تع اد اضرادی که با آن درآم خادواد زد گی

است

: هویت اجتماعی، احساس تعلق و همبستگی به یک جامعه است به يهویت اجتماع -4-1-5

ای که عضو یک جامعه از سایر جوامعه متمایز باشا و ضارد در مقابال معیارهاا و ارزشارای گوده

جامعه خود احساس تعر و تکلیف کن و در امور مختلف آن مشارکت جوی ، ادتظاارات جامعاه

ی، سردوشت جامعه و لبه بار بحاران بارای او مرام باشا را از خود پاسخ ده و در مواقع بحراد

( 4-80: 4484)ایمان و دیگران،

در این تحقیق هویت اجتماعی به ابعااد خاادوادگی، گروهای و ملای تقسایم شا اسات بارای

های میزان و درجه احساس تعلق و عالقه به اعضای خاادواد سنوش هویت خادوادگی از شاخص

های میزان و درجه احسااس تعلاق ، برای سنوش هویت گروهی از شاخصو اقوام و خویشاود ان

هاای های سیاسی استفاد ش اسات از شااخصبه دوستان، اها ی محله و همسایگان و تشکل

میزان و درجه احساس تعلق به دظام سیاسی کشور، احزاب و گروهرای سیاسی کشاور، خااک و

رای سنوش هویت ملی سود برد است سرزمین ایران، ضرهنگ و آداب و رسوم کشور ب

هاای تعیاین : وساایل ارتبااط جمعای یکای از سرچشامهوسایل ارتباا جمعاي -5-1-5

آی در ایان تحقیاق وساایل ارتبااط جمعای هنوارهای اجتماعی برای اضراد جامعه به شمار می

باشا ، و مای ی خارجی و اینتردتهاتلویزیون، مطبوعات، رادیوهای خارجی، ماهوار شامل رادیو،

باش مراد ما در این تحقیق میزان استفاد از وسایل ارتباط جمعی می

گیری و اعما ی است که بشر را به دظر رودا ، دین متضمن اعتقادات جرت دینداري: -6-1-5

( 2: 4433)رودا ، سازدبه عوامل ماضوق بیعی با حقایق مق س و متعا ی مربوط می

باشا بارای کل از چرار بع اعتقادی، عا فی، پیام ی و مناسکی میاین متغیر مستقل متش

های زوم استمرار امار باه معاروف و درای از منکار، اعتقااد باه سنوش بع اعتقادی از شاخص

های ع م تارس از مارگ ضرشتگان و ا مینان از وجود خ ا، برای سنوش بع عا فی از شاخص

و بی ه ف در صاورت د اشاتن اعتقاادات دینای و در صورت ایمان به خ ا، داشتن زد گی پوچ

هاای عا م احساس معنویت عمیق در صورت رضتن به حرم ائمه استفاد ش اسات از شااخص

سخت گیری زیاد در مورد خری و ضرو مشروبات ا کلی، یر قابل اجرا بودن بسیاری از قوادین

رای سانوش بعا پیاما ی و از اسالم در جامعه امروزی و برخورد قا ع باا پ یا با حوابی با


918

های دماز خواد ن، شرکت در دماز جماعت، روز گرضتن و قرآن خوادا ن بارای سانوش شاخص

بع مناسکی دین اری استفاد ش است

متغیرهاي وابسته -6

های دموکراتیک با گذشات زماان به دظر مارشال، شررود ی در دظام: حقوق شهروندي -1-6

را بعا ما دی، بعا هااآنکنا کاه او رادوام سه بع مشخص پی ا ماییاب ، چنادکه سرش می

دام به گفته مارشال حقوق م دی شامل آزادی بیان و ماذهب، حاق سیاسی و بع اجتماعی می

ما کیت و حق دادرسی یکسان در برابر قادون و آزادی ضرد برای زد گی در هر جایی که ادتخااب

ل حق رأی، حق ادتخاب ش ن باه مقاماات ادتخاابی، حاق باش حقوق سیاسی شامکن ، میمی

شرکت در احزاب سیاسی و مشارکت سیاسی است سرادوام حقوق اجتماعی شامل حق بیعای

من ش ن از یک ح اقل اساتاد ارد رضاا اقتصاادی و امنیات اجتمااعی مادنا هر ضرد برای برر

و مزایای آموزشای است)صابوری، تأمین اجتماعی در صورت بیکاری، مزایای بر اشتی و درمادی

4484 :34 )

برای راحی حقوق شررود ی از م ل مارشال برر گرضته ش است بارای سانوش حقاوق

ی برابری یکسان در برابر قادون، ع م ترس و دگرادی از ادتقاد کردن از حکومات، هام دی، شاخص

ان در عقایا ماذهبی و وجود آزادی عقی و بیان برای هماه شاررود ان، آزادی هماه شاررود

برگزاری مراسم دینی راحی ش است

های حق رأی برای همه شررود ان باالی هیوا ساال، حاق تشاکیل اجتماعاات و شاخص

ها، آزادی گردهمایی و راهتیمایی، آزادی ادتشار دشریات مختلف، اصالح جامعه با اتکا بار ادومن

در درایت برای سنوش حقاوق اجتمااعی دظرات همه شررود ان برای سنوش حقوق سیاسی و

های برخورداری همه شررود ان از امکادات جامعاه و داشاتن حا اقل زدا گی مناساب و شاخص

اد امکان دسترسی همه امکادات جامعه راحی ش

تکالیف شهروندي -2-6

در این تحقیق متغیر وابسته تکا یف شررود ی بر اساس م ل جادوسکی راحی ش اسات

های ا اعت از قاوادین، ادتقااد کاردن از عملکارد دو ات سنوش تکا یف قادودی از شاخص برای

های دضا از کشاور در برابار تر یا ات خاارجی، کساب استفاد ش است همچنین از شاخص

-جامعه، شرکت در ادتخابات برای سنوش تکا یف سیاسی و از شااخصمیآگاهی از مسائل عمو


911

و لباده، تال برای باسواد ش ن، گزار کردن تمام درآم جرت های داهای شرکت در ضعا یت

پرداخت ما یات، تال برای حل مشکالت دیگران برای سنوش حقوق اجتماعی اساتفاد شا

است

روش تحقیق -7

جامعه آماری این پاژوهش پیمایشی و کتابخاده ای )اسنادی( است رو اصلی این تحقیق،

مشاغول باه تحصایل هساتن ، 4412که در ساال آبادخرما پیام دور را کلیه دادشوویان دادشگ

1000تشکیل داد است که بر اساس اعالم حوز معاودت آموزشی، تع اد این دادشوویان ح ود

دفر ادتخاب ش ، دادشوویان باه اور 483باش حوم دموده با استفاد از ضرمول کوکران میدفر

داددا در ادتخااب دادشاوویان، از رو ها پاساخ رسشانامهتصادضی ساد ادتخاب ش د و باه پ

شود گیری تصادضی ساد استفاد میدمودههای الزم برای متغیرهاای باش که پس از تعیین شاخصها پرسشنامه میابزارگردآوری داد

آن تأییا شا ، در 2صوری، پایایی4ای که اعتبارهایی راحی و در قا ب پرسشنامهپژوهش گویه

اختیار پاسخگویان قرار گرضت

برای بررسی پایایی متغیرها، از ضرایب آ فای کرودباخ استفاد ش است که پایایی در زمینه

دینا اری(، 34/0هویات اجتمااعی ) سؤاالت مربوط به هر قسامت با ین صاورت ب سات آما :

( 38/0تکا یف شررود ی ) (،32/0) حقوق شررود ی(، 34/0)

در ساطح آماار ،ادواام خواها شا 16SPSS اضازار با استفاد از دارم هاد توزیه و تحلیل دا

شاود باا توجاه باه اینکاه توصیفی از ج اول یک بع ی، ضراوادی، درص ، میادگین اساتفاد مای

قسمت اعظم پرسشنامه بر اساس یف یکرت راحی ش است، ذا بیشتر متغیرهاا در ساطح

با ین ترتیاب، در آماار اساتنبا ی بارای سانوش ایان گیردا ای مورد سنوش قرار میضاصله

شاود همچناین از آزماون تحلیال واریاادس، متغیرها از ضریب همبستگی پیرسون استفاد مای

شود ضریب تعیین و رگرسیون برر گرضته می

1- Validity

2- Reliability


912

ي تحقیقهایافته گفتار دوم:

ي توصیفيهایافته -1

فراواني و درصد متغیرهاي جنسیت و سن -1-1

:آی مین قسمت دحو توزیع پاسخگویان برحسب متغیرهای مختلف در ای

درصا پاساخگویان را ماردان و در عاین حاال 8/21دفر یا 442دشان داد هاهمادگوده که یاضته

دهن میدرص پاسخگویان را تشکیل 2/30دفر یا 241زدان دیز

وری باش ، بهمیسال 22-22همچنین، بیشترین ضراوادی پاسخگویان مربوط به گرو سنی

ساال 48-24دهن بع از آن گارو سانی میدرص از پاسخگویان را جوادان تشکیل 2/38که

24-21درص مربوط به گرو سانی 3/4باش و از این تع اد میدرص 4/33باش که معادل می

دهن میسال را تشکیل 40-44باش در درایت کمترین درص ، گرو سنی میسال

میانگین آگاهي از حقوق و تکالیف شهروندي -2-1

میانگین نمرات پاسخگویان در مورد آگاهي از حقوق شهروندي (:1)جدول

400میادگین دمر از 2میادگین دمر از عامل

8/22 43/2 حقوق م دی

4/22 44/2 حقوق سیاسی

3/22 42/2 حقوق اجتماعی

4/22 44/2 حقوق شررود ی

توان گفت که آگاهی از حقوق شررود ی در وضعیت دسبتاً خاوبی میج ول ضوق، با توجه به

درص مربوط به حقوق ما دی 8/22های سه گاده، بیشترین میادگین با قرار دارد از بین شاخص

ی هادرص در رتباه 3/22درص و حقوق اجتماعی با 4/22باش پس از آن حقوق سیاسی با می

بع ی قرار دارد


919

(: توزیع میانگین نمرات مربو به آگاهي از حقوق شهروندي2دول )ج

کامال مخا ف مخا ف بی دظر مواضق کامال مواضق

ن گی

یادم

ن 2از گی

یادم از

400

41 حق رأی

2/3 20

4/2 22

2/44 43

3

4/48 43

2

8/43

4/2 22

آزادی

24 گردهمایی3

3/41

31

2/24

43

4/4 1

4/2 43

2/4

4/2 22

تشار آزادی اد

24 دشریات0

1/21 40

0

0/24

24

0/4 42

4/4 41

1/3

2/2 20

20 اصالح جامعه1

3/23 44

4

3/42

42

4/8

4

4/4 4

4/0

2/2 20

حق تشکیل

اجتماعات و

هاادومن

412

8/20 44

4

2/40

20

0/44

44

1/2 40

4/2

3/2 38

برابری یکسان 22 در برابر قادون

4

4/28 43

4

8/42

44

4/8

4

8/0

4

4/0

3/2 38

وجود آزادی

22 عقی و بیان4

4/28 42

4

8/42

23

4/4 8

4/2

4

4/0

4/2 34

و ترسع م

ادتقاد از دگرادی حکومتازکردن

223

4/28 42

1

4/44

23

0/3

4

8/0

4

4/0

4/2 34

آزادی

شررود ان در

عقای مذهبی

443

4/82

24

4/43

2

4/4

3

0/4

2

2/0

2/2 33

برخورداری

ان از شررود

جامعهامکادات

222

4/42 44

0

4/28

41

1/3

4

4/0

2

2/0

4/2 32

امکان دسترسی

همه به امکادات جامعه

224

3/44 40

4

4/23

48

3/3

2

2/0

2

2/0

0/2 30

ی حقاوق هادتایج ج ول ضوق میادگین دمرات پاساخگویان را بار اسااس آگااهی از شااخص

ی حاق رأی بارای هماه هاگاردد شااخصمایان ور که مالحظاه ده هممیشررود ی دشان


913

شررود ان باالی هیو سال، آزادی گردهمایی و راهتیماایی، آزادی ادتشاار دشاریات مختلاف،

ترتیاب باا باه هااصالح جامعه با اتکا بر دظرات همه شررود ان و حق تشکیل اجتماعات و ادومن

شااا ت بیشاااتری برخورداردااا پاااس از آن درصااا از 38و 20، 20، 22، 22ی هاااامیادگین

های برابری یکسان در برابر قادون، وجود آزادی عقی و بیان برای همه شررود ان، عا م شاخص

ترس و دگرادی از ادتقاد کردن از حکومت و آزادی همه شررود ان در عقایا ماذهبی و برگازاری

قارار داردا همچناین میاادگین درص 33و 34، 34، 38ی هاترتیب با میادگینمراسم دینی به

های برخورداری همه شررود ان از امکاداات جامعاه و داشاتن حا اقل زدا گی مناساب، شاخص

باش میدرص 30و 32امکان دسترسی همه به امکادات جامعه

(: میانگین نمرات پاسخگویان در مورد آگاهي از تکالیف شهروندي3جدول )

400دمر از میادگین 2میادگین دمر از عامل

4/43 34/4 تکا یف قادودی

3/28 32/4 تکا یف سیاسی

4/23 48/4 تکا یف اجتماعی

2/40 24/4 تکا یف شررود ی

با توجه به ج ول، آگااهی از تکاا یف شاررود ی در وضاعیت دسابتاً خاوبی هسات از باین

باش تکاا یف دی میدرص مربوط به تکا یف قادو 4/43شاخصرای سه گاده، بیشترین میادگین با

های بع ی قرار دارد درص در رتبه 4/23و تکا یف اجتماعی با 3/28سیاسی با


912

(: توزیع میانگین نمرات مربو به آگاهي از تکالیف شهروندي4جدول )

کامالً

مواضق کامال مخا ف مخا ف بی دظر مواضق

ن گی

یادم

ن 2از گی

یادم از

400

22 شرکت در ادتخابات0

4/23 44

2

1/21

23

4/4 48

3/3

3

8/4

2/2 20

دضا از کشور در

برابر تر ی ات خارجی

224

3/44 40

4

2/24

22

3/2

4

8/0

2

2/0

3/4 43

ادتقاد کردن از

22 عملکرد دو ت4

3/44 40

3

1/23

43

3/3

2

2/0

2

2/0

4/4 42

22 ا اعت از قوادین4

3/42 44

0

4/28

41

0/2

2

2/0

2

2/0

2/4 40

برای حل تال 22 مشکالت دیگران

4

1/28 42

4

0/42

28

4/3

4

8/0

4

8/0

2/4 40

کسب آگاهی از

مسایل

جامعهمیعمو24

1

0/23 44

1

0/44

21

4/3 42

1/4

2

2/0

3/4 28

شرکت در

یهاضعا یت

داو لباده

221

3/43 40

2

4/23

48

3/3

4

4/0

4

4/0

3/4 28

تال برای باسواد

22 ش ن2

8/23 42

2

4/42

44

4/8

3

0/4

2

2/0

4/4 24

گزار کردن تمام

درآم جرت

پرداخت ما یات

220

4/42 40

2

2/23

24

2/2

4

8/0

2

4/4

2/4 23

با توجه به دتایج، شرکت در ادتخابات، دضا از کشور در برابر تر ی ات خارجی و ادتقاد کردن

قرار داردا پاس از آن آگااهی از درص 42و 43، 20ی هاترتیب با میادگیناز عملکرد دو ت به

هااآنی ا اعت از قوادین و تال برای حل مشکالت دیگران قرار دارد کاه میاادگین هاشاخص

ی کساب آگااهی از مساایل هاباشا در درایات میاادگین شااخصمیدرص 40و 40ترتیب به

گزار کاردن تماام ی داو لباده، تال برای باسواد ش ن و هاجامعه، شرکت در ضعا یتمیعمو

باش میدرص 24و 28، 28، 28درآم جرت پرداخت ما یات


911

آمار استنباطي -2

رابطه بین جنسیت و آگاهي از حقوق و تکالیف شهروندي -2 -1

: بین جنسیت و آگاهی از حقوق شررود ی رابطه وجود دارد ضرضیه اول

و آگاهي از حقوق شهروندي: آزمون ضریب همبستگي اتا بررسي رابطه جنسیت (5جدول )

حقوق شررود ی متغیر وابسته متغیر مستقل

جنسیت ضریب همبستگی اتا

ضریب تعیین

سطح معناداری

42/0 02/0

04/0

دست آم کاه به 42/0باش میه بین متغیر مستقل و وابسته دهن رابطضریب اتا که دشان

باش از آدواایی کاه ساطح معنااداری کمتار از میدهن وجود رابطه ای با ش ت ضعیف دشان

باش ب ین معنا که ضرضیه مورد دظار میتوان گفت که این رابطه معنادار باش ، ذا میمی 02/0

درصا از 02/0دها کاه ماین محاسابه شا دشاان رس همچنین ضریب تعیایمیبه تأیی

شود عالو بر این باا اساتفاد از دمارات میواریادس متغیر وابسته توسط متغیر جنسیت تبیین

تاوان گفات کاه مردهاا دسابت باه میمیادگین دو گرو زن و مرد که در ج ول ذیل آم است

دارای میادگین دمار هاوردارد زندر مورد حقوق شررود ی از میزان آگاهی بیشتری برخ هازن

باشن در حا ی که مردها از میادگین بیشاتری برخورداردا و ایان اخاتالف می( -34/0پایینی )

باش میمعنادار 02/0میادگین با توجه به سطح ا مینان

در آگاهي از حقوق شهروندي ها: میانگین نمرات مردها و زن(6) جدول

میادگین دمرات متغیر

حقوق شررود ی جنسیت

42/0 مرد

-34/0 زن

ضرضیه دوم: بین جنسیت و آگاهی از تکا یف شررود ی رابطه وجود دارد


915

جنسیت یک متغیر دو شقی است، ذا از ضریب اتا برای تأیی یا رد ضرضیه ماورد دظار اساتفاد

گردد می

از تکالیف شهروندي: آزمون ضریب همبستگي اتا براي رابطه جنسیت و آگاهي (7جدول )

تکا یف شررود ی متغیر وابسته متغیر مستقل

ضریب همبستگی اتا جنسیت

ضریب تعیین


20/0

03/0

000/0

آم که دشان دهنا وجاود رابطاه دست به 20/0گردد ضریب اتا می ور که مشاه همان

توان گفت که میباش ، می 02/0باش از آدوایی که سطح معناداری کمتر از میبا ش ت ضعیف

درصا از واریاادس 03/0دها کاه میباش همچنین ضریب تعیین دشان میاین رابطه معنادار

ساتفاد از جا ول ذیال شود عاالو بار ایان باا امیمتغیر وابسته توسط متغیر جنسیت تبیین

در مورد تکاا یف شاررود ی از میازان آگااهی بیشاتری هاتوان گفت که مردها دسبت به زنمی

باشن در حا ی که مردها از میاادگین ( می-22/0دارای میادگین دمر پایینی ) هابرخوردارد زن

باش میعنادار م 02/0بیشتری برخوردارد و این اختالف میادگین با توجه به سطح ا مینان

در آگاهي از تکالیف شهروندي ها: میانگین نمرات مردها و زن(8) جدول

میادگین دمرات

تکا یف شررود ی جنسیت

44/0 مرد

-22/0 زن

رابطه بین سن و آگاهي از حقوق و تکالیف شهروندي -2-2

ضرضیه اول : بین سن و آگاهی از حقوق شررود ی رابطه وجود دارد


911

: آزمون ضریب همبستگي پیرسون براي بررسي رابطه سن با آگاهي از حقوق شهروندي(9جدول )


ضریب همبستگی پیرسون سن

ضریب تعیین


04/0

004/0

343/0

باشا ، بناابراین ضرضایه تحقیاق مای 02/0با توجه به دتایج ج ول، سطح معناداری باالتر از

شود میمبنی بر وجود رابطه بین دو متغیر رد

ضرضیه دوم : بین سن و آگاهی از تکا یف شررود ی رابطه وجود دارد

هي از تکالیف شهروندي(: آزمون ضریب همبستگي پیرسون براي بررسي سن با آگا11جدول )

تکا یف شررود ی متغیر وابسته یر مستقل متغ

ضریب همبستگی پیرسون سن

ضریب تعیین


03/0

002/0

844/0

باش ، بنابراین ضرضیه تحقیق مبنی بر می 02/0ز با توجه به دتایج ج ول، سطح معناداری باالتر ا

شود میوجود رابطه بین دو متغیر رد

اقتصادي و آگاهي از حقوق و تکالیف شهروندي -رابطه بین پایگاه اجتماعي -3-2

اقتصادی و آگاهی از حقوق شررود ی رابطه وجود دارد -ضرضیه اول : بین پایگا اجتماعی

اقتصادي با آگاهي از حقوق -همبستگي پیرسون بررسي رابطه پایگاه اجتماعي (: آزمون ضریب11) جدول

شهروندي


ضریب همبستگی پیرسون اقتصادی -پایگا اجتماعی

نضریب تعیی


24/0

24/0

000/0


911

باشا ، بناابراین ضرضایه تحقیاق مای 02/0با توجه به دتایج ج ول، سطح معناداری کمتر از

اقتصادی اضراد باالتر باشا ، میازان آگااهی -شود ب ین معنا که هرچه پایگا اجتماعیتأیی می

درصا 24توان گفت کاه یمشود همچنین بر مبنای ضریب تعیین محاسبه ش میدیز بیشتر

باش میاقتصادی اضراد -از واریادس متغیر وابسته حقوق شررود ی داشی از پایگا اجتماعی

اقتصادی و آگاهی از تکا یف شررود ی رابطه وجود دارد -ضرضیه دوم : بین پایگا اجتماعی

قتصادي با آگاهي از ا -(: آزمون ضریب همبستگي پیرسون بررسي رابطه پایگاه اجتماعي12) جدول

تکالیف شهروندي


ضریب همبستگی پیرسون اقتصادی -پایگا اجتماعی

ضریب تعیین


20/0

22/0

000/0

-باش ، بنابراین ضرضیه تحقیق تأیی مایمی 02/0دتایج، سطح معناداری کمتر از با توجه به

اقتصادی اضراد باالتر باش ، میزان آگااهی از تکاا یف -شود ب ین معنا که هرچه پایگا اجتماعی

توان گفات کاه شود همچنین بر مبنای ضریب تعیین محاسبه ش میمیشررود ی دیز بیشتر

اقتصاادی اضاراد -دس متغیر وابسته تکا یف شررود ی داشی از پایگا اجتماعیدرص از واریا 22

باش می

رابطه بین هویت اجتماعي و آگاهي از حقوق و تکالیف شهروندي -4-2

ضرضیه اول : بین هویت اجتماعی و آگاهی از حقوق شررود ی رابطه وجود دارد

سي رابطه هویت اجتماعي با آگاهي از حقوق (: آزمون ضریب همبستگي پیرسون براي برر13جدول )

شهروندي


ضریب همبستگی پیرسون هویت اجتماعی

ضریب تعیین


24/0

28/0

000/0


918

باشا ، بناابراین ضرضایه تحقیاق تأییا مای 02/0دتایج، سطح معناداری کمتر از با توجه به

شود یعنی هرچه احساس هویت اجتماعی اضزایش یاب ، بر میزان آگاهی از حقاوق شاررود ی می

درصا 28توان گفت که میگردد همچنین بر مبنای ضریب تعیین محاسبه ش میدیز اضزود

گردد میحقوق شررود ی توسط هویت اجتماعی تبیین از واریادس متغیر آگاهی از

ضرضیه دوم : بین هویت اجتماعی و آگاهی از تکا یف شررود ی رابطه وجود دارد

: آزمون ضریب همبستگي پیرسون براي بررسي رابطه هویت اجتماعي با آگاهي از تکالیف (14جدول )

شهروندي


ضریب همبستگی پیرسون هویت اجتماعی

ضریب تعیین


22/0

23/0

000/0

باشا ، بناابراین ضرضایه تحقیاق تأییا مای 02/0با توجه به دتایج، سطح معناداری کمتر از

هرچه احساس هویت اجتماعی بیشتر باش ، بر میازان آگااهی از تکاا یف شود ب ین معنا که می

توان گفت کاه میگردد همچنین بر مبنای ضریب تعیین محاسبه ش میشررود ی دیز اضزود

گردد میدرص از واریادس متغیر آگاهی از تکا یف شررود ی توسط هویت اجتماعی تبیین 23

وسایل ارتبا اجتماعي و آگاهي از حقوق و تکالیف رابطه بین میزان استفاده از -5-2

شهروندي

: بین میزان استفاد از وسایل ارتباط اجتماعی و آگااهی از حقاوق شاررود ی رابطاه ضرضیه اول

وجود دارد

: آزمون ضریب همبستگي پیرسون براي بررسي رابطه وسایل ارتبا اجتماعي با آگاهي از (15جدول )

حقوق شهروندي

حقوق شررود ی متغیر وابسته مستقل متغیر

ضریب همبستگی پیرسون وسایل ارتباط جمعی

ضریب تعیین


23/0

21/0

000/0


911

شاود مایباش ، بناابراین تحقیاق تأییا می02/0با توجه به دتایج، سطح معناداری کمتر از

معنا که هرچه میزان استفاد از وسایل ارتباط جمعی اضازایش یابا ، بار میازان آگااهی از ب ین

تاوان مایگردد همچنین بر مبنای ضریب تعیین محاسبه شا حقوق شررود ی دیز اضزود می

درص از واریادس متغیر آگاهی از حقوق شررود ی توساط وساایل ارتبااط جمعای 21گفت که

گردد میتبیین

ه دوم : بین میزان استفاد از وسایل ارتباط اجتماعی و آگاهی از تکا یف شاررود ی رابطاه ضرضی

وجود دارد

: آزمون ضریب همبستگي پیرسون براي بررسي رابطه وسایل ارتبا اجتماعي با آگاهي از (16جدول )

تکالیف شهروندي

تکا یف شررود ی متغیر وابسته یر مستقل متغ

ضریب همبستگی پیرسون وسایل ارتباط جمعی

ضریب تعیین


22/0

23/0

004/0

باشا ، بناابراین ضرضایه تحقیاق تأییا مای02/0با توجه به دتایج، سطح معناداری کمتار از

استفاد از وسایل ارتبااط جمعای بیشاتر باشا ، بار میازان شود ب ین معنا که هرچه میزانمی

گردد همچنین بر مبنای ضریب تعیین محاسبه شا آگاهی از تکا یف شررود ی دیز اضزود می

شررود ی توسط وساایل ارتبااط درص از واریادس متغیر آگاهی از تکا یف 23توان گفت که می

گردد میتبیین جمعی

ري و آگاهي از حقوق و تکالیف شهرونديرابطه بین دیندا -6-2

: بین دین اری و آگاهی از حقوق شررود ی رابطه وجود دارد ضرضیه اول


982

(: آزمون ضریب همبستگي پیرسون بررسي رابطه دینداري با آگاهي از حقوق شهروندي17جدول )

حقوق شررود ی غیر وابسته مت تغیر مستقل م

ضریب همبستگی پیرسون دین اری

ضریب تعیین


38/0

24/0

000/0

باشا بناابراین ضرضایه مای 02/0گردد، سطح معناداری کمتر از میهمان ور که مالحظه

آگاهی از حقوق شاررود ی دیاز اضازود شود یعنی با اضزایش دین اری بر میزانتحقیق تأیی می

درص از واریاادس 24توان گفت که میگردد همچنین بر مبنای ضریب تعیین محاسبه ش می

گردد میمتغیر آگاهی ازحقوق شررود ی توسط دین اری تبیین

بین دین اری و آگاهی از تکا یف شررود ی رابطه وجود دارد فرضیه دوم :

ریب همبستگي پیرسون بررسي رابطه دینداري با آگاهي از تکالیف شهروندي(: آزمون ض18) جدول


ضریب همبستگی پیرسون ضریب تعیین دین اری


34/0

24/0

000/0

باشا بناابراین ضرضایه مای 02/0گردد، سطح معناداری کمتار از ور که مالحظه میهمان

شود ب ین معنا که با اضزایش دین اری بر میازان آگااهی از تکاا یف شاررود ی تحقیق تأیی می

درصا از واریاادس 24توان گفات کاه گردد همچنین بر مبنای ضریب تعیین میمیدیز اضزود

گردد میآگاهی از تکا یف شررود ی توسط دین اری تبیین متغیر

تحلیل رگرسیون چندگانه -3

به منظور روابط چن متغیری چن گاده و بخش اثرات جمعی و همزماان متغیرهاای مساتقل

بر متغیر وابسته، تعیین همبستگی چن گاده بین متغیرهای مستقل با متغیر وابسته و دیاز بیاان

تحقیق از تکنیک تحلیل رگرسیون چن گاده استفاد ش ، با توجه به تع اد توان تبیین م رای

متغیرهای مستقل، از رو گام به گام، استفاد ش است


989

: ضریب رگرسیون چندگانه متغیرهاي مستقل(19جدول )

سطح معناداری ضریب تعیین متغیرهای مستقل

000/0 30/0 وسایل ارتباط جمعی

000/0 43/0 هویت اجتماعی

000/0 44/0 اقتصادی -پایگا اجتماعی

002/0 24/0 دین اری

004/0 01/0 جنسیت

درصا دشاان 12و معنااداری آن در ساطح F( با توجه به مقا ار سانوه 41) دتایج ج ول

باش ضریب همبستگی چن گاده پنج متغیر باقیماد در ده که معاد ه رگرسیون معتبر میمی

باشا و ضاریب تعیاین درصا مای 342/0متغیر وابسته حقاوق شاررود ی تحلیل رگرسیون با

درص واریادس متغیر وابساته از ریاق 32/0باش که به معنای تبیین درص می 324/0خا ص

گردد با توجه باه باش و درص باقیماد به وسیله متغیرهای دیگر تبیین میمیاین پنج متغیر

هاای معاد اه رگرسایون کاه از ضارایب بتاا باود باه ترتیاب ضرایب رگرسیون هر یک از متغیر

متغیرهای وسایل ارتباط جمعی، هویت اجتماعی، پایگا اجتماعی اقتصادی، دین اری و جنسیت

بیشترین تأثیر را در تبیین واریادس متغیر وابسته دارد

: تحلیل واریانس براي آزمون معناداري شکل رگرسیوني(21جدول )

F Sig میادگین موذورات درجه آزادی ذوراتمومو مو شکل 000/0 434/23 444/42 2 824/442 رگرسیون

232/0 222 048/432 باقیماد

223 881/223 کل

: ضریب رگرسیون چندگانه متغیرهاي مستقل(21جدول )

سطح معناداری ضریب تعیین متغیرهای مستقل

000/0 34/0 وسایل ارتباط جمعی

000/0 44/0 اعیهویت اجتم

000/0 22/0 دین اری

000/0 42/0 اقتصادی -پایگا اجتماعی

000/0 08/0 جنسیت


983

درصا دشاان 12و معنااداری آن در ساطح F ( با توجه باه مقا ار سانوه24دتایج ج ول)

باش ضریب همبستگی چن گاده پنج متغیر باقیماد در ده که معاد ه رگرسیون معتبر میمی

درصا 344/0باش و ضریب تعیین خاا ص میدرص 324/0سیون با متغیر وابسته تحلیل رگر

درص واریادس متغیر وابسته تکا یف شررود ی از ریق ایان 34/0باش که به معنای تبیین می

گاردد باا توجاه باه مایباش و درص باقیماد به وسیله متغیرهای دیگر تبیین پنج متغیر می

از متغیرهاای معاد اه رگرسایون کاه از ضارایب بتاا باود باه ترتیاب ضرایب رگرسیون هر یاک

متغیرهای وسایل ارتباط جمعی، هویت اجتماعی، دین اری، پایگا اجتماعی اقتصادی و جنسیت

بیشترین تأثیر را در تبیین واریادس متغیر تکا یف شررود ی دارد

یوني(: تحلیل واریانس براي آزمون معناداري شکل رگرس22جدول )

F Sig میادگین موذورات درجه آزادی مومو موذورات شکل

000/0 243/24 243/42 2 822/444 رگرسیون

234/0 224 024/223 باقیماد

224 کل

گیرينتیجه

درصا واریاادس متغیار حقاوق شاررود ی را 32/0با استفاد از رگرسیون مشخص ش که

کنن کاه در درص باقیماد را متغیرهای دیگری تبیین میاد و متغیرهای مستقل تبیین کرد

ترتیاب اد باا مالحظاه ضارایب بتاا معلاوم شا کاه باهتحقیق حاضر مورد بررسی قرار دگرضته

متغیرهای وسایل ارتباط جمعی، هویت اجتماعی، پایگا اجتماعی اقتصادی، دین اری و جنسیت

غیر حقوق شررود ی دارد بیشترین تأثیرگذاری را در تبیین واریادس مت

درص واریادس متغیر تکاا یف 34/0همچنین با استفاد از رگرسیون دیز مشخص گردی که

اد و درص باقیمادا را متغیرهاای دیگاری تبیاین شررود ی را متغیرهای مستقل تبیین کرد

معلوم شا کاه اد با مالحظه ضرایب بتا کنن که در تحقیق حاضر مورد سنوش قرار دگرضتهمی

متغیرهای وسایل ارتباط جمعی، هویت اجتماعی، دین اری، پایگا اجتماعی اقتصادی و جنسیت

بیشترین تأثیرگذاری را در تبیین واریادس تکا یف شررود ی دارد


982

دتیواه ایان شیادی در تحقیقی با عنوان وضعیت شررود ی و موادع تحقاق آن در ایاران باه

ی اجتماعی اضراد در جامعاه، هاام شخصیت اضراد در جامعه، ضرصترسی است که متغیرهای دظ

ی اجتماعی مشارکت در جامعاه، بار تحقاق هامنابع و امکان دسترسی اضراد به آن منابع، ضرصت

شررود ی تأثیر دارد کیادتور در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه بین عوامل اجتمااعی ضرهنگای

ررود ی به دتایج ذیال دسات یاضتاه: متغیرهاای اساتفاد از با میزان آگاهی معلمان از حقوق ش

اجتمااعی، تحصایالت و -ی عمومی، بقه اقتصادیهاوسایل ارتباط جمعی، مشارکت در عرصه

باشن ذکائی در تحقیقای میی اجتماعی از عوامل مؤثر بر آگاهی از حقوق شررود ی هاآموز

این دتیوه رسای اسات کاه ضاردی شا ن، تحت عنوان جوادان، شررود ی و اد ام اجتماعی به

استقالل لبی، خرد خرد ش ن هویت، یر خطی ش ن مسیر گاذار و تغییار او ویات و اهمیات

ی آن، کیفیت و میزان سرمایه اجتماعی که جوادان به عنوان یک گارو اجتمااعی از آن هامؤ فه

و به ددبال آن، رضتاار میاز عرصه خصوصی و عمو هاآنی هادر مرزبن یمیبرخوردارد ، دقش مر

شررود ی آداان دارد در درایات عااملی دیاز در تحقیقای تحات عناوان تعامال جراادی شا ن،

د یال تأثیرپاذیری شررود ی و دین به این دتیوه رسی است که مسلمادان مراجر به بریتادیا به

میکننا از ضرهنگ و آداب و رسوم وا ین خود احساس ع م تعلق اجتماعی و شاررود ی ملای

هااآنگردد تا میهمچنین بق اظرارات پاسخگویان، دین اسالم یکی از عواملی است که باعا

دیان اساالم مرام تار از هاآناز بریتادیا در جنگ علیه کشورهای دیگر حمایت دکنن زیرا برای

باش میملیت

أ ه آگااهی از گردد که برخی از این تحقیقات ضقاط باه مسابا توجه به تحقیقات مالحظه می

اد و برخی دیگر دیز به عوامل مؤثر بر تحقق شررود ی دظر داشته اد حقوق شررود ی پرداخته

اما در تحقیق حاضر در عین پرداختن به مسأ ه آگاهی از حقوق شاررود ی باه عوامال ماؤثر بار

و آگاهی از تکا یف شررود ی دیز توجه ش است همچنین برخی از متغیرهاای تحقیاق حاضار

باش اما در همان حال برخی از متغیرها دیز مخاتص تحقیاق حاضار تحقیقات ضوق مشترک می

باش کاه جنسایت، پایگاا میدست آم ب ین صورت باشن دتایوی که از تحقیق حاضر بهمی

اجتماعی اقتصادی، هویت اجتمااعی، میازان اساتفاد از وساایل ارتبااط جمعای و دینا اری از

گذارد میبر آگاهی از حقوق و تکا یف شررود ی تأثیر عواملی هستن که


981

منابعفهرست

الف( منابع فارسي

،«در بین جوادان تبریزمیرابطه هویت ملی و هویت قو »(4484) عماد حبیب و اضروغ، احم و،

44 شمار ، سال چرارم، ،فصلنامه مطالعات ملي

دی: بررسی تأثیر آگاهی از حقوق و تکا یف شررود ی و مشارکت م» (4484) احم ی، ضخری سادات

نامه پایان ،«)مورد کالن شرر ترران( شررود ی در شرر بر ضراین تحقق حقوق شررود ی

دادشگا ا زهرا ،شناسيارشد جامعهکارشناسي

بررسی رابطه بین عوامل اجتماعی ضرهنگی با میزان آگاهی اضراد از حقوق »(4484) محم اسماعیلی،

دادشگا آزاد دهاقان شناسي،ارشد جامعهنامه کارشناسيپایان، « ی در اصفرانشررود

فصلنامه ،«هاظریه یبرا ی حقوق اقلیت شررود ی چن ضرهنگی؛ن »(4431) منصور ادصاری،

4 شمار سال دوم، ،مطالعات ملي

موردی زدان شرر بررسی عوامل مؤثر بر هویت اجتماعی زدان )مطا عه »(4484) محم تقی ایمان،

، سال دوازدهم و پژوهشي علوم انساني دانشگاه الزهرا -فصلنامه مطالعات علمي، «شیراز(

32و33شمار سیزدهم،

سال ،فصلنامه مطالعات ملي ،«برماسهاگفت وگو در اد یشه یورگن »(4484) بررامی،کمیل

1 شمار ،فصلنامه اقتصاد سیاسي اد،رترجمه بابک حقیقی ،«زوال شررود ی »(4483) برایان اس تردر،

مجله ،«واقعیت اجتماعی شررود ی در ایران »(4484) محمود المعباس و دواتی حسینی، توسلی،

44شمار چرارم، 2 شمار دور پنوم،، شناس ایرانجامعه

ریان بررسی و شناخت تأثیر بقه اجتماعی بر دگر اضراد دسبت به ج »(4483) ذاکری دصر آبادی

دادشگا اصفران ،شناسيارشد جامعهنامه کارشناسيپایان ،«دوگرایی

3-4 شمار سال اول، ،مطالعات جوانان ،«شررود ی و اد ام اجتماعی جوادان، »(4484) محم سعی ذکائی،

و اجتمااعي مجلاه علاوم ،«سیاسی در دورکیممیآدو »(4484) مسعود احم و کوثری، رجب زاد ،

شمار اول دور دوزدهم، ،نشگاه شیرازدا يانسان

بررسی میزان آگاهی مردم شرر رضا از حقوق سیاسی و اجتماعی خود و عوامل »(4483) موی رحمتی،

دادشگا آزاد دهاقان ،شناسي ارشد جامعه شناسيرنامه کاپایان ،«مؤثر برآن

نامه دکتري پایان ،«وضعیت شررود ی و موادع تحقق آن در ایران »(4484) ملیحه شیادی،

دادشگا عالمه با بایی ،شناسيجامعه


985

مجله انجمن ،«شناختی از وضعیت شررود ی در رستانجامعه تحلیلی »(4484) شیادی،ملیحه

4دور چرارم شمار ،رانیا يجامعه شناس

، 3ار ال اول، شمس، فصلنامه رفاه اجتماعي، «شررود ی و رضا اجتماعی» (4484) ملیحه شیادی،

تابستان

نشریه ،«راهکارهایی برای حل مسائل شرری در ایران »(4483) حسن زاد ،مظفر و اسماعیل صراضی،

248شمار ،اطالعات سیاسي اقتصادي

48 شمار ،نامه علوم اجتماعي ،«شررود ی و دین تعامل جرادی ش ن،» (4480) سعی رضا عاملی،

دادشگا ،ارشد فلسفهنامه کارشناسيپایان ،«لسفه سیاسی کادتض »(4484) علیرضا علم ار میب ی،

اصفران

شناسی و تبیین ضرهنگ سیاسی دادشوویان شا ل به تحصیل در ایران گوده »(4480) وحی قاسمی،

دادشگا اصفران ،شناسينامه دکتري جامعهپایان ،«4431-80سال

ی آن با تأکی بر کاربردهای آن در هاژگیضریب آ فای کرادباخ و وی »(4483) وحی قاسمی،

نامه علوم )ویژه علوم انساني مجله پژوهشي دانشگاه اصفهان: ،«ی اجتماعیهاپژوهش

2 شمار جل دوزدهم، ،اجتماعي(

،«مشارکت در امور شرری به متابه حق و وظیفه شررود ی »(4484مر ی ) ،پوروحی و ژیان قاسمی،

و ادتشارات ستاد بزرگ اشت میکمیته عل :ترران حقوق شهرونديمقاالت برگزیده همایش

هفته قو قضائیه

بررسی رابطه بین عوامل اجتماعی ضرهنگی با میزان آگاهی اضراد از حقوق ( »4482) کیادتور،کرمعلی

، شناسيارشد جامعهنامه کارشناسيپایان ،«)مطا عه موردی معلمان شرر بروجن( شررود ی

فران دادشگا اص

اطالعات سیاسي نشریه ،«دظریه شررود ی در ضرهنگ و تم ن ایران »(4484) محم زاد ،دقی

483 شمار ،اقتصادي

ب( منابع انگلیسيMarshall, T.H. (2000). "Citizenship and Social Class", In Turner, B.S and

P.Hamilton(ed), Citizenship: Critical Concept, New York: Routledge. Turner, B.S. (2003). Contemporary Problems in the Theory of Citizenship,

London, Sage, pp1-19.

Janoski, T. (1998). Citizenship and Civil Society, Cambridge University press.


981

Smith, R.M. (2002). Modern Cirizenship, In E.F, Isin B.S, Turner (ed), Handbook

of Citizenship Studies, London: Sage, pp 105-117.

Kymlicka, W. (2007). Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority

Rights, Clarendon Press.

Documents

9212 زاٹب ،32 ٶزاٯؾ ،٭ؿؾ ٨اس ؛ٽساٿس تآ٪اًٮ ...jourm.iauaz.ac.ir/article_530275_2bdfe0ad1ffe47f93c1920...ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ