.. ..., . . BUDA'NIN OGRETILERI

)

-- --- ------------ ____ _l__ ______ ---- ----- - -------

BUDA DED K. ..

DHAMMAPADA

Gerein yolu

ngilizce kaynaklardan eviren ve derleyen: A. Cengiz Bker

Budizm'in temel metinlerinden en eski ve en yaygn olandr.

)CNUS

A. Cengiz Bker: 1942 ylnda stanbul - Vefa'da dodu . 11-kokulu Beyazt'ta okudu. Vefa Lisesini bitirdi. 1985' te Deniz Kuvvetleri'nden Yarbay rtbesiyle emekli oldu. Lingistik, Edebiyat ve Filoloji dallar zerine zengen uralarn daha sonra A ..D.T.C.Fakltesi'nde Lisans, Lisansst ve Doktora almalaryla belgeledi. Tezini tamamlamak iin Meksika'da iki yl kalarak, Meksika Ulusal zerk niversitesi UNAM'da, Latin Amerikal air, bilimadam, eitimci ve devrimci Jose Marti zerine aratrmalar yapt.

Doktorasn hem Trke hem de spanyolca ofarak iki dilde sundu.

Birok yerli yabanc dergide bilimsel ve edebi makaleleri, lngilizce, Almanca ve spanyolca'dan iir evirileri, deiik yaynevlerince ok sayda eviri kitaplar, lspanya ve Meksika'da iir ve makaleleri yaynlanmtr.

Yaynsa! almalarnda zdeksel bir erek gtmediini ve herzaman zengen kalmay yelediini ileri srer.

Pali ve Sanskrit dillerinden lngilizce'ye evirenler:

S. Wannapok, F. Max Mler [ 1881 ], S. Beck, John Worldpeace, J. Richards, A translation Translated from the Pali by Thanissaro Bhikkhu (Geoffrey DeGralf) [1997], The Buddha's Path of Wisdom Translatcd by Acharya Buddharakkhita (Introduction by Bhikkhu Bodhi) [ 1996]

CNUS YAYINLAR! DNYA EDEBYATI

Babali Caddesi, Na. 14 Caalolt stanbul Tel: (0212) 5283314 - (0212) 5277982

http://www.Liniusyaym!ari..:om !etisim@ctniusyayinian.co:n

BUDA DED Ki DHAMMAPADA Gere:n Hazi!oesi

ngilizce kaynak!ardan eviren ve derleyen: A. Cengiz Ber

Yayr:a hazrlayan: Direr Yartml! Redaksiyon: Zeynep G!l:ay

BRNC 3ASKl: Mays, 2008

!SBN 978-605-4034-30-7

!-.:itap Matbaas'nda :)aslmtr

A. CENl;iz BKER, 2008

CN US YAYiNLAR!, 2008

Tn1 haklar sakhdir. Bu yaynn hibir blm yazarn r:. :zni on.akszm,

herhangi bir eklde yenfden :.:retiierr-.ez, basl ya da dijita: yollarla oaH'.ar.;az.

I'-inted h Trkiyr

Gerein dikenli yollarnda sevinle yrmek isteyenlere

evirenin nsz

BUDZM KONUSUNDA yazlm ve yaynlanm ok kitap var; ama bu byk inan ve aydnlanma dzencesinin balang kitab Dhammapada1, dorudan doruya bu sistemi kuran Gautama Buddha'nn szleridir. Bu zgn metni bugnn diline evrilmi olarak vermekle, lkemiz kltrne yararl olacam umuyorum.

eviri ince bir yol, zor bir sanattr. evirmen elinden geldiince zgn metnin anlam ve deyimlerine bal kalmaya alrken, ayn zamanda, hangi dile eviriyorsa o dilin zelliklerine uygun olarak, anlalr ve oknabilir bir metin yaratmak durunuodadr. evirinin hem anlamca sadk, hem de dilce gzel olmas kolay deildir. Bu kural btn eviriler iin geerlidir.

1 - Dha111111apada: Pali dilinde "Dlamma(Sanskrit.e: Dlarma)": Ger\:ek, Hakikat. Doru. Doruyol, Yol. Tutulan Yol, Yntem, reti, Yn, Gidilen Yn, McJlep. bir anlamda 'lerey'; (lng.) teachings; duv. lav. doctrine; t/ings, e-ert> phenomena, everything" + "Pada: szckler"; Budac Temel Kutsal Metinlerin en eskisi ve en nls. Baka. metinlerde de buradan alntlar yaplr. Y irnialt bl11ide roplanm, 423 deyiten I szden I beyitten I krndar-oluur. Prakric, Sanskrit ve ince'den baka dillerde de ok sayda \:tvirileri vardr. Kicap hem 111eravada (Yallar Yolu) hem de Mahayana (Biiyiik Tayc)' geleneine bal olan brn Budan I Budist lkelerde yaygndr. Yzyllar boyu Rahip olmak isteyen rencilerin ders kitab olarak kullalmcr. Keiler bu kitab ezberlerler.

13

Gerekte yetkin eviri olamaz, hibir eviri aslnn yerine geemez derler. Bu yzden, zellikle ana kaynaklar olan byk metinlerin, ayn bir dile yaplan, bir deil, birka deil, pek ok evirisi bulunur. rnein: Eski ve Yeni Ahitler'den oluan Kutsal Kitap'n, rnein ngilizceye, belki de bilineeyecek kadar ok sayda evirisi vardr. Baka felsefelere ve dinlere ilikin kutsal metinler de byledir.

Dhammapada'nn, en tannm olanlar arasndan elde edebildiim, kimisi manzum(e) /nazm/ iir, kimisi nesir / dzyaz biiminde, yedi adet baka baka ngilizce evirilerini inceleyerek, aslna en yakn ortalama bir anlaya varmaya, gereken yerlerde de ayrca, konuyla ilgili deiik yayn ve kaynaklara bavurarak deyimlerin ve kavramlarn z anlamn bulmaya, renmeye altm. Bylece Buda'nn sylemek istediine olabildiince yaklamak, sonra da bu syleyii dilimize aktarrken en iyi anlalr, en kolay okunur, en hoa gider, duru ve gzel bir Trke'ye ulamak iin aba gsterdim.

Sanskrite 'Siddharta Gautamci, Pali dilinde 'Siddhatta Gotama', sa'dan nce 563 - 483 yllar arasnda, bugnk Nepal ile Hindistan arasnda bulunan, Sakya (Kosala) 'nn bandaki Kral Suddhodana ile Kralie , Mahayama'nn oludur. Doumunun yedinci gnnde t annesi len Gautama'y teyzesi bytt . Gautama onalt yana gelince, yine onalt yanda olan karde ocuu kzla evlendi; bir olu oldu.

Yirmidokuz yana gelince, sar giysili -ve ba tral bir keii grp etkilendi. "Gerei" ve "hastalk lm yallk gibi kanlmaz aclardan etkilenmeyen

14

salt dinginlii" aramak iin saray yaantsn brakp ormanlara kt, trl yntemleri, trl retmenleri, ustalar, statlar, mritleri, yolgstericileri ve bitmez tkenmez oru - imsak - nefsine "eza ve hakaret, bedenine ar ikencele gibi ileleri deneyerek, yllarca dolat; aradn bulamad. Sonunda birlikte "yol yntem" arad tm yoldalarndan, dervilerden2 keilerden' ayrlp yalnz kald.

Kendi bana Bodhi aacnn4 altnda, zihinsel bir durgunluk iinde otururken, Sujata'nn5sunduu son stlacn alp yedi. Tm gnn korulukta geirdi. Akam olunca aacn altnda bada kurup oturdu, isel derinliklerine dalarak dinginlii arad.

(Batan karc) Mara'nn6 trl trl ayartma denemelerine direnen Gautama, kendi iine derin dallaryla nceki varolularnn bilgisine ulat. "insanst gr / durugr / sezgi" yeteneini kazanarak tm varlklarn llerini ve lp lp yeniden dirililerini fark etti; "drt soylu doru"nun7 bilincine vard.

2 - Dqvi: Kurlu Kii, Eren, Erenler, Hak Eren, Rahip._ Mnzevi, Tarik-! dnya; Brahman, Brahmin, Brahmana, Brehmen, Brahma, Gerek Brahman, Arhat; (lng.) Brrzlman, Bmhmin.

3 - Kei: Dnyay terk eden evlenmemi mnzevi rahip. 4 - Bodhi Aac: (Lar.) Fims Religiosa; (lng.) Bodhi Tree ya da Pippala Tree;

Asya'da yetien bir rr incir aac: Budizm anlaynda bu aaca nem verilir.

5 - Sujata: "iyi aileden, iyi soydan" ya da "uurlu I ans getiren" anlamnda Sanskrirc bir szck, kz ismi olarak kullanlr; Gautama Buddha'nn yaam yksnde, alr yllk ar kan bir hereyi terk w imsaktan sonra, aseriznden ayrlan Buda'ya bir kase sda sunan kzn addr.

6 - !.fam: Ayartc Gler, inbir trl hileleri ve parlak grnleriyle insan baran cykaran krcl gler, bu gleri temsil eden simge.

7 - Drt so_v!u-wrn: 1-Her insan bunalm (elem/keder) iindedir; 2-Bwalmn ana nedeni bencil (benmerkezci) tutkudur; 3-Bencilliimizi yenerek bwalmdan kurtulabiliriz; 4-Bunalmdan kurtulma sekiz karl (aamal) yol' ile olabilir.

15

Bylece, . 528 yl - Mays aynn (Vesakha) dolunay gnnde, sonradan Budh Gaya ad verilen yerde, "aydnlanmaya" eriti, Buda (Buddha) oldu.

Pali dilindeki en eski metinlere gre Buda, insanlar eitme ve bilgilendirmedeki baarsyla n kazanmt. Herkese acmayla (Karuna) ve bilgelikle (Panna) yaklar, herkesin yetenek ve gereksemelerine gre neyi nasl reteceini bilirdi.

Hindistan'da kkl, eski, saygn ve egemen bir kurum olan "kast" sistemine8 kar km, insanlarn eitlii kavramn vurgulamtr.

Tecimsel doyumla tinsel gelime arasndaki balantnn farkndayd. Ona gre sular, cezalarla nlenemezdi; nk yoksulluk (Daliddiya) ahlakszln ve suun balca nedeniydi.

Gautama, hem doal hem de fiziksel 'gzellie' deer verirdi. Gzel insanlarn cennetin bu dnyadaki grnts olduunu sylerdi.

retisi temelde sevgiye dayanr. 'Disipline' nem verirdi. Onun disiplin anlay,

retenle renen arasndaki 'karlkl sevgi sayg' kural stne otururdu.

'Mucize' ve 'hurafe' lere deer vermezdi. Bu tr gsterileri yasaklamt. Ona gre gerek mucize, do- , ruyu aklamak ve insanlarn doruyu kavramalarn t salamakt.

Buda, insanlarn ektii aclara duyarl, duygulu

8 - KllSt (

ama ussal (usu, aklc, rasyonel) bir zihin ve bilin dizgesi izleyerek ve 'orta yol' ilkesine uyan bir yaam biimini srdrerek zgrl kazanmay amalayan bir bilge idi.

Buda szc, "aydn, aydnlanm, uyanm" anlamna gelen bir sfat, bir sandr. Budaclkta aydnlanan her birey bir Buda'dr. Dileyen, alan herkes Buda olabilir. Gelecekte de, dn ve bugn olduu gibi, saysz Buda ortaya kacaktr.

Siddharta Gautama Buddha'nn dnya gr, daha sonraki yzyllarda, trl yrelerde ortaya kan birok byk dinleri ve tasavvur akmlarn etkilemi, bizim iin zellikle nemli olan Ahmet Yesevi, Hac Bekta Veli, Mevlana, Yunus Emre . . . gibi byk mutasavvflarn esinlenmesiyle ilintisi olmutur10

Pali dilinde yazlm Budac "kutlu 11 metin"lerin en eskisi ve en nls olan Dhammapada, 26 blmde toplanm 423 szden/ ktadan /beyitten oluur. Dhammapada, szck olarak 'Gerein Yolu' ya da 'Doru Yol' anlamna gelir. Prakrit, Sanskrit, i:gce pillerinde ve baka dillerde evirileri vardr. Geleneksel deyim ve deyilerin biraraya gelmesiyle olumu Budac etik retilerin toplamdr. Budizm'e inanan ve balanan lkelerde yaygn ilgi gren bu kitap, yzyllar boyunca, Budizm'i renmek ve Budist rahip olmak isteyen izde-

9 - Tastll'l'14f Sofizm, Mistisizm, Batnilik, Sofuluk 1 O - .. lhe Rehtion between Bultlhis111 aul Sofsm", Alexander Berzin, SCM

Pres, Ludon, 2006 &0 Eski Metinlere Gre Budizm, Walter Ruben ( W'tlter Ruben, Budizm Tarihi, eviren: Abidin itil, Ankara lhil'ersitesi D. TC.Hkiiltesi Yaynlar, Ankrra, 1947), hazrlayan: L.f Bozkurt, Okyanus Yaynclk ve Yapmclk Ltd. ti., stanbul, 1995, ISBN-975-7200-00-X

11 - lVt!u: mukaddes, rakdis edilmi, mbarek, kutsal; (ng.) holy, sacred

17

ilerce, ba-kitap olarak, inanla okunmu, incelenmi, ezberlenmitir.

Gnmzde de birok Asya lkesinde yaygn ve etkin olarak inanlan, uyulan, uygulanan; slamiyet'ten nceki dnemde kimi Trk Boylar'nn da yolu ve inanc olan; ayrca Yeni Platonizm, Mazdaizm, Yahudilik, Hristiyanlk, slam gibi byk dinlerle ve Sufi tarikatlerle karlkl etkileiminden sz edilen t "Budizm" anlayn tanyp, bu inancn etik ve felsefi grlerini anlamak isteyen okurlarca ilgi greceini sanarak, bu inann kutlu kitab olan "Dhammapada"y dilimize, en kolay okunabilecek bir biemle, kazandrmak ereini gttm; bu amala ok sayda deiik eviri, yorum ve aklamay inceleyip karlatrarak bu derlemeyi hazrladm.

Onuncu yzyla kadar Trk boylarnn byk ounluu Budist idiler.13 Budizm'in brakt sosyopsikolojik izler ve gelenekler, sonraki Anadolu mistisizminde ve gnmzde ok belirgin olarak gzlerplenebilmektedir. Bu gzlemlemenin nda, bence, diyebiliriz ki, rnein Yunus Emre, dnya gr ve dinsel anlay asndan bir gerek, bir Dervi ve Aydnlanm Kii'dir ...

Y ine de unutulmamaldr ki, bu kitap bir yorum kitab deildir. Bu bir derleme kitabdr. eviriye dayanr. evirmeninse birinci grevi evirdii zgn metnin anlamna olabildiince sadk kalmak, ikinci grevi de

12 - "History of Religions", Sergei Tokorev, Progress Publishers, Moscow, 1987 13 - Budizm (Eski Metinlere Gre), Walrer Ruben (Walrer Ruben, Budizm

Tarihi, eviren: Abidin ri!, Ankara niversitesi D.T.C.Fakiilresi Yaynlar, Ankara, 1947), hazrlayan: Ltf Bozkurt, Okyanus Yaynclk ve Yapmclk Ltd. ti., stanbul, 1995.

8

bu anlam kendi dilinde doru ve gzel bir biemde sunmaktr. evirmen yorum yapmaktan kanr, yorum grevi okurlara ve uzmanlara der.

Ben de uzun sren bu zahmetli almayla okurlarma, lkeme ve amz paylaan ok sevgili dnya insanlarna, karnca kararnca yararl olabildimse ne mutlu!

Gnlme gre gzel, temiz, severek okunacak bir kitap yaynlayabilme zevkini bana tattran ve benden itengelen dostluk ve yardmlarn esirgemeyen, "Sosyal Yaynlar" alanlar, deerli Zeynep Glbay'a ve Diren Yardml'ya teekkrlerimi sunmay da bir bor biliyorum.

A. Cengiz Bker

sTANBUL, 23 Mays 2008

I.

kiz Dizeler

Biz neyiz? Biz iselliimizin meyvesiyiz. Bizi OOI biz yapan isel anlmzdr, derinliimiz-dir, zihnimizdir. imizde ne varsa biz oyuz. inden temiz olmayan iler geeni ve temiz olmayan ileri yapan aclar izleyecektir; tekerleklerin, arabay eken kzn ayam izledii gibi.

-

Biz neyiz? Biz iselliklerimizin14, anlmzn, 002 zihnimizin sonucuyuz. Bizi biz yapan iimizden geenlerdir, zihnimizde ne varsa biz oyuz ... inden temiz ileri geireni, temiz iler yapan mutluluk izler; mutluluk, tpk glgesi gibi onu:r; yanbandadr ...

14 - lrsellik: i.e dal, zihinsel \-.:ba, derin bilin\:, igzlen, meditasyon.

ll

004.

005.

006.

007.

008.

"ncittiler beni, krdlar beni, yendiler beni, aldattlar beni" diyerek szlanp durma; iini olumsuzluklarla doldurursan sevgisizlik sona ermez.

"ncittiler beni, krdlar beni, yendiler beni, aldattlar beni" diye sylenerek alayp durma; bu kt yarglar iinden atarsan, seni yakan sevgisizlik de yle uar gider. ..

Bil ki, nefreti nefretle yenemezsin; nefreti akla yenebilirsin; bu, balangc ve sonu olmayan lmsz bir ilkedir.

ou kimse bu dnyada bir sona ulamamz gerektiini bilmez, bunun ayrmna varmaz; oysa bunu bilmeyi baaranlar, kavgalarn bitirip giderler.

(Batan karc) Mara yalnzca kendi tatlar ve zevkleri iin yaayanlar, duygularn denetleyemeyenleri, ok yemek yiyenleri, tembel olanlar, aba gstermeyenleri yere ykacaktr; rzgarn zayf aac ykt gibi.

Yalnzca kendi tatlar ve zevkleri iin yaamayanlar, duygularn iyi denetleyenleri, kararnda yemek yiyenleri, inananlar, erdemli olanlar (Batan karc) Mara sarsamaz; rzgarn o koskoca dalar sarsamad gibi.

22

Yreini artmadan, zdenetim gereini 009. anmsamadan srtna sar gmlek giyene15, giydii bu giysi deer kazandrmaz.

Kim ktlkten artmsa yreini, zdenetim oo. gereini iine sindirip, erdem kazanmsa, orta yola uyum gsteriyor ve geree sayg duyuyorsa, sar giysi ite ona deer kazandrr.

Yalan iinde doruyu, doru iinde de yalan on. gren, bitmez tkenmez bo dileklerle gezer durur ortalkta; geree ulaamadan gnleri tkenir.

Doruyu doru, yalan yalan bilense, sonunda or. geree ular, yreindeki dileklere kavuur.

ats akan eve yamur nasl szarsa, kendini OIJ. bilmeyen zihne de bin trl tutku yle szar.

ats" salam olan eve yamur nasl szn:- 014. yorsa, ayn yle, kendini bilen beyne tutkular girmez.

l 5 - Sar Gi;nlek: (K.1sava ya da Kashaya da denen koyu san giysi, Budist rahiplerin ayn edici kldr: ["Anishbsh:lye lcishay.m ihanha iti. viddhi tam, / Dharmadhvag:lnam nundan:ln vrinyanham iti ne matih." Trkesi: 'Bil ki bu sar gmtek-; kirliliklerden kurtulmam olan bir adamn stnde, yalnzca hrsa, tamaha, agl>zliiliie yaramakta. I Oysa, bu giysi, erdemlerini bayrak gibi t:yan o ba kaznm soylu rahibin bir lokmas i

015. Yanl yapan bu dnyada da, br dnyada da, her ikisinde de ac eker. Ktlk yapan, yapt ktl grp zlecektir, ac ekecektir.

016. Erdemli olan bu dnyada da, br dnyada da sevin bulur. yilik yapan, yapt iyilii grp sevinecek, dinginlik bulacaktr.

017. Yanl yapan bu dnyada da, br dnyada da zlr. Ktlk yapan yapt ktl grmekle zlr; yanl yolda yrmekle daha da ok zlr.

018. Erdemli olan bu dnyada da, br dnyada da mutludur. yilik yapan yapt iyilii grmekle sevinir; doru yolda yrmekle daha da ok sevinir.

or9. Kutlu yazlar herkes okur, aklllar da okur, aklszlar da okur. Okuduklarna uygun eylem yapmadka, yalnzca okumak neye yarar? Aklszlar okur, ama kutluluu yaamazlar. Onlar bakasnn srsn sayan oban gibidirler.

o o. Gnl yce olanlara gelince . . . Yalnz birka satr bile okusalar yeter. Okuduklarna uygun davrananlar, tutkuyu, nefreti, ahmakl bir yana atp, gnln gerek bilgiye ve zihinsel dinginlie brakanlar, ne bu dnyada, ne de baka bir dnyada hi bir ey istemeyenler . .. te onlar kutluluu yaar.

II.

Farkndalk 16

Farkndalk, ayrmndalk lmezliin yolu; o. aymazlksa lmn yoludur.

Farknda olan lmez, aymaz olansa oktan lmtr.

Akll .olan bunu anlar, bilinlenip se':'.:inir, 022. soyluluun bilgisinde sevin bulur.

Kimler ki iinin ayrmndadr, direnle sebatla 023. aba gsterir; ite onlar en yce dinginlie, en byk mutlulua, Nirvana'ya17 ularlar.

16 - Farknda/k: Ayrmndalk, Uyanklk, varln ve kendiliin ayrmnda olmak, Derin .Bilin. 17 - Nirl'fma: ulalacak en byk son, varlacak en son durak, yenidenoumlarn bitmesi, btn kayglardan - dncelerden - balardan - ballk ve bamllklardan kurtulma, Kurtulu, Sonsuz Kurtulu, Felah, Tanr'da yok olma (fena fillah), 'fanr 'yla birlikre sonsuzlamak (bekaa bi-llah);

(lng.) Red.emption, Freedom.

15

024. Bir kimse uyanksa, farkndaysa, iine dnkse, ar-duruysa, inceyse, kendini tutmay biliyorsa, kurala gre yaarsa, onun an elbet ykselecektir.

025. Uyanmakla, farkna varmakla, kendini tutup denetlemekle, yle bir ada kurar ki kendine, hibir sel onu vurup ykamaz.

026. Budalalar kibir yapar, bilisizdir, dikkatsizdir; oysa akll olan, farkndal en yksek servet sayar.

027. Kibirlilik yapma, bedensel zevkin, tutkunun, ksnlln peinde koma.

028. Farkna vararak iine dnen, meditasyon 18 yapan byk sevin bulur. Akll olan aymazl farkndalkla yener, bilgeliin at katna trmanr; her tr zntden uzak durarak altnda kalan zgn kalabal seyreder; dan tepesinden vadiye bakar gibi, budalalara bakar.

029. Farknda olan aymazlarn arasnda seilir, uyank olan da uyuyanlar arasnda ileri gider; akll olan, yar atnn yava at geride brakt gibi ilerler.

18 - l.fedi11s:;tm: Dalw,:, Derin Bilin, ie Dal, lso>llik, Zikir, Tefekkr; Namaz, Serna, Ayin.

26

Farknda olan Indra tanrlarn efi oldu. Far- 030. kndalk vlr; aymazlk sulanr.

Farkndalkla sevin bulan dilenci19, aymazla 03. korkuyla bakar; aymazlk yangn gibi her yan saran bir felakettir, kk byk btn koru-yucu siperleri yakar gtrr.

Farkndalkla sevin bulan dilenci, aymazla 03. korkuyla bakar; Nirvana'ya yakn olur, uzaa dmez.

19 Dilenci: Dileyici, Ermi, Eren, Talip; Hinduiz'de dilencil ik yce bir ri1akam saylr, dilenci ya da dileyici urad evlenfrn sadaka olarak verilen az bir yiyecei yer; ayn szck 'Nirvana'y dfy anlamn da tar.

17

III.

e Dal

Okular nasl doru yaparsa oklarn, bilge 033. olan da ie dallarn yle dosdoru yapar; zihnin saa sola dalgalanmalarn zaptetmek zordur.

Suda karlm bir balk nasl kvranr:_sa f!r- 034. latp atld kuru yerde, ie dallar da, (Ba-tan karc) Mara'nn ayartmasndan kurtul-mak iin, yle kvranr.

Kmltlarn zaptetmek zor olsa da, zihni de- 035. netlemek iyidir; evcilletirilmi zihin mutluluk getirir.

Bilge olan, zihnindeki kmltlar smsk tutar; 036. zaptetmek zor olsa da bunu yapar. yi denetle-nen ie dallar mutluluk getirir.

037 . Zihin uzaklarda bedensiz gezer, derin maaralarda saklanr; zihnini smsk tutmasn bilen lmden korkmaz.

038. Zihin dzen tanmadan oynayp duruyorsa, gidecei doru yolu bilemiyorsa, iimizde dinginlik olamyorsa, bilgelik yetkinlemi20 saylmaz.

039. i/sellii sorunsuz olan iin korku yoktur, zihni kark olmayan iin korku yoktur, iyiyi kty dnmeyi brakan iin korku yoktur, farknda olan iin korku yoktur.

040. Bu beden bir sra kadeh gibi krlgandr, bunu bilelim; iselliimiz kale gibi salam olsun; bilgelik silahyla (Batan karc) Mara'ya saldralm, eldekini koruyalm da hep farknda olalm!

04r. Ne yazk ki, bu beden, ok gemeden, ie ya -ramayan kalas gibi upuzun uzanacak. Gzden karlm, bilinsiz, ieriksiz/iselliksiz olarak yerde yatacak.

04 . Dman dmanna, ya da tiksinen tiksindiine ne yaparsa yapsn, hibir dman yanl ynlenen bir zihnin sana verdii zarar kadar zarar veremez.

20 - Yetkinlemi: kamil, kemnel, tekaml ermi I yerkir: iikeel, ram, kusursuz, kamil, olmu, ergin, olgun; (rg.) peifect, comp!ete, matre, wll-mlductd.

30

Oysa, doruya ynelik zihnin sana yapt iyi- 043-lii, ne ana, ne baba, ne de akraba yapabilir.

31

IV

iekler

Kim fethedecek bu dnyay? lmn, Ya- 044. -ma'nn21, Tanrlarn dnyasn kim aacak? Kim bulacak gerein aydn yolunu? Arayann en doru iei bulduu gibi?

Bu dnyay da, lmn ve Tanrlarn dnyasn 045. da bilge renici fethedecek. Bilge renU:i bulacak gerein aydn yolunu; tpk arayann en doru iei bulduu gibi?

Kim bilirse bu bedenin kpk gibi uucu ol- 046. duunu; ldeki bir seraptan daha ksa s-reli olduunu kim anlarsa, (Batan karc) Mara'nn ucu ieklt oklarn o kracaktr. O, o lm kralm hi grmeyecektir.

21 - }ama: llerin dendisi, lm simgesi, lm giic, iiln. 33

047. lm gl toplayan, zihni bulanksa, alr gtrr; taan sel sularnn derin uykuda uyuyan ky gtrd gibi.

048. lm, zihni karksa, gl toplayan, dnyann zevklerine doyamadan, yok eder.

049. Nasl ar, gl incitmeden, rengini kokusunu bozmadan, nektarn toplar giderse, ite yle yaamaldr bilge de lkesinde.

050. Ne bakalarnn yanlglar, ne hatalar, sular, unutkanlklar . . . bilgenin tek ilgisi kendi noksanlklar olmal.

05r. z szne uymayann durmadan tekrarlad, ho ama bo szler, anlamsz verimsiz szler; tpk renkli ama kokusuz gzel iek gibidir.

052. z szne uyann anlatt, ho ve ii dolu verimli szlerse, tpk renkli ve ho kokulu gzel iek gibidir.

053. Trl trl elenkler yapabiliriz elimizdeki bir yn iekten, ksack bir lml mrde, ok i baarabiliriz.

34

iek kokular ilerlemez rzgara kar, ister 054. krmz sandal aac olsun, ister gl ya da yasemin . . . ama iyi insanlarn olumlu kokusu rzgara kar bile olsa yaylr gider . . . yi insa-nn iyilii her yana ular.

Krmz sandal aac olsun, gl olsun, yasemin 055. olsun . . . Tm bu hokokulu iekler arasnda hibir koku erdemin kokusundan gzel ola-maz.

Gln ya da krmz sandal aacnn kokusu 056. snrldr; ama erdemlinin kokusu en yksek lmszlere layktr.

O erdemliler ki, dnce yapmadan, kayg 057. yapmadan yaar, onlar gerek bilgi ile zgr -drler . . . (Batan karc) Mara artk yollarna kamaz.

Nasl, atk p yn iinde byyen al< ya- 058. semin, yn yn pislik arasnda bile gnl ferahlatc koku saarsa;

Gerekten aydnlanm olan Buda rencisi 059. de yledir .. . Bilgelik yla kr kalabalklarn stnde ay gibi parlar.

35

v

Ahmak22

Uyank olana gece uzundur. Yorgun olana yol o6o. uzundur.

Gerek yolu bilemeyen ahmaa, doum lm dngs uzundur.

Kendinden daha iyisiyle, ya da en az kendi 061. kadar lyi olanla karlamayan yolcu, tek ba-na srdrsn yolunu; ahmakla yoldalktan yarar olmaz.

"Bu ark benim, bu saray benim, bu servet 062. benim'' diye diye ac eker ahmak olan. Oysa hibir zerre bile hi.bir kimsenin deildir; ner-de kalm oullar, m.allar, servetler!

22 - Ah11111k: Budala, Aklsz kii, Aklsz insan; (!ng.) Fool.

37

063. Ahmak olduunu bilen ahmak, hi olmazsa buncack bilge saylr; kendini akll sanan ahmaksa gerekten ahmaktr.

064. Bir ahmak bir bilgeyle mr boyu dostluk etse, gene de bilgelik gereini anlayamaz; kak orbann tadn alamaz ya, ite yle . . .

065. Aydn bir kii bir bilgeyle dostluk etse, bir dakika yeter anlamasna; dil orbann tadna varr ya, ite yle . . .

066. Anlaysz.ahmak kendi kendisinin en kt dmandr; nk o sonular ac olan yanl eylemler yapar.

067. Pimanlk veren eylem iyi eylem deildir; sonucu gzya getirecektir.

068. Pimanlk vermeyen eylemse, iyi eylemdir, sonunda sevin ve glme getirecektir.

069. Yanl eylem ac yemiini vermedike, ahmak onu baldan tatl sanr; sonu ortaya knca, ele geen yalnzca zntdr.

070. Ahmaa aylarca Kua Otu'nun23 ucuyla yemek yedirsen; gerei anlayanlarn onaltda biri

23 - /{,a Otu: Kusha Om, Kusa ya da Kua Om olarak rana Dharba birkisiri kurlu saylmas gelenei Him Tanrlar inaca kadar gider. Rodhi aacn ahnda Kua otu zerinde oturmak hazrlk aamasdr.

kadar deeri olmaz.

Yanl eylem, yeni salm st gibidir, hemen- 07r. cecik bozulmaz; iten iten yanp, uzun sre, kll ate gibi ahman peinden gider.

Yanl eylem, ortaya knca, ahmaa keder 07:. verir, sonra aklnn ferini alr, zihnini bler.

Brak ahma, hret arasn! Dilencilerin en 073-nnde olsun, manastrda yetke kazansn, halk iinde saygnlk bulsun!

"Evsahipleri de Dilenciler de bana ynelik 07 4. olsunlar; hep benden sorsunlar ne yapmak ne yapmamak gerektiini" diyen Ahmak Bara-hip24, tutkusunu ve gururunu arttrarak, byle olmasn ister.

Bir yol var servete gtrr; bir yol var Nirva- 075 na'ya gtrr; Budann izdeisi olan gerk dilenci bunu anlasn da, an eref peinde komay brakp bilgelii arasn.

24 - Barahip: Bapapaz, Mrid, Raja, Guru, eyh, l, eyhler, Tarikat nderleri, yol gsterici savyla kendilerine bir san veren (kimse ya da kimseler).

39

VI.

Bilge 25 (Pandita)

Sana yanllarn gsteren bir bilge kii bulur- 076. san, yapmaman gerekenleri gsteren bu bilgeyi izle; kesinlikle iyi olursun, kt olma:zsm. Onda gizli hazineler bulursun. -

Brak o seni uyarsn, brak retsin, brak 077. yanln yasaklasn! O zaman iyiler seni sever, ktlerse senden nefret eder.

Yanl yapanlar ahbap edinme, aalk insan- 078. lan dost tutma; erdmli kiilerle arkada ol, hep en iyiler dostun olsun.

25 - Bi?;e: Akll Kii, Akll nsan, Akll Adam; (lg.) Wise /vfm.

41

079. Gerei kanarak ien, dingin kafayla mutlu yaar. Bilge olan, soylu kiilerin anlatt sevinci gerein iinde bulur.

o8o. Kanal mhendisleri suyun ynn dzeltir, okular oku dzeltir, marangozlar tahtay dzeltir . . . Bilge olansa kendini dzeltir.

o8. Salam kaya nasl sarslmyorsa rzgarda, bilge olan da yle sarslmaz; ne vgden, ne yergiden etkilenmez.

o8. Derin bir gln temiz ve durgun olmas gibi, bilge de gerei renmekle durgunlar.

083. yi insan bana ne gelirse gelsin aldrmaz. yi insan tutkulara kaplmaz. ster mutluluk gelsin zerine, ister keder; ne coar, ne de yklr bilge olan. Hi etkilenmeden yoluna gider.

084. Kim ki onun bunun hatr iin beenilmeyi aramaz; oul, servet , iktidar ummaz; kim ki haksz yoldan baar elde etmeyi istemez; o elbette erdemlidir, bilgedir, kutlu yaar.

085. Kar uzak kyya ulaan azdr; kalanlarn hepsi bu kyda dolanr durur. .. Gerek eline verilince, onu izleyenler, tutsak eden lmn etin kprsnden geip, ku gibi uacaklardr.

Onlar ki, yasa sunulduunda, yasay izlerler, 086. lm yenmek zor olsa da; onlar lm lkesinden geip gideceklerdir. . .

Karanln yolunu geride brakp n yolunu 087. izlesin bilge kii, evini brakp evsiz lkeye git-sin, sevinmenin zor olduu yerde dnyadan el etek ekmekte arasn sevinci.

Tm zevkleri yele versin, bu dnyada hi- 088. bireyi kalmasn, arndrsn kendini maldan mlkten bilge kii; son versin zihnindeki tm dnyasal kayglara kederlere.

Zihin temelleri salam olanlar aydnlanp 089. ballktan soyutlansn: tm balarn sevinle koparsn, tm heveslerini, itahlarn yensin . . . kla dolmu olanlar zgrl bu dnyada tat sn.

43

VII.

Ermi 26 (Arhat)

Gezisi sona erene, kayglardan soyutlanm, 090. tm benliinden soyunmu, zincirlerini koparm olana artk ac ekmek yoktur. _ _ _

e dalanlar kendini koyup gider, bir ev bulu- 09r. verince sevinmezler; gln terk eden kuular gibi, evlerini geride brakrlar.

Hibir eyi saklayp biriktirmeden, bulduu 092. kadar yiyenler, kolsuz zgrl tadacak-tr; onlc;.r:_n yolunu anlamak gkteki kularn yolunu anlamaktan zordur.

26 - Ermi: Eren, Erenler, Veli, Evliya, Alim, Zahit; Arhat; (ng.) The V'enerrb/e.

45

093- Tutkularn susturmu olanlar, her trl zevke ilgisiz kalanlar, koulsuz zgrl tadacaktr; onlarn yolunu anlamak gkteki kularn yolunu anlamaktan zordur.

094. Duygulan denetimli olana, sahibinin eittii at gibi, gururdan ve itahlardan uzak olana, Tanrlar bile gpta eder.

095. Yerkre gibi grev ykl, kale gibi salam, a -mursuz gl gibi apak olanlar, onlar artk baka yeniden-doum27 acs tatmaz.

096. Gerek bilgiyle zgrle, dinginlie ulanca, zihni arnmtr onun; sz de arnmtr, eylemi d e arnmtr.

097. O aldatlmaktan da uzaktr; yaratlmayan tanr, tm balantlardan kurtulmutur, tm batan karmalarn dnda, tm arzulardan vazgemi, insanlarn en ulusu, en ycesidir.

098. Kyde ya da ormanda, vadide ya da tepede, ermilerin yaad o sevinlerle dolu yerde.

099. Sevinler . . . Baka kimsenin gremedii sevinler . . . Arzulardan arnm olanlar orada o sevinleri bulacaktr; onlar duygusal zevkleri aramazlar. 27 - Yeniden-doum: lp lp yeniden dnyaya gelme, genedo

um, reenkarnasyon; (bilimde ve byk dinlerde 'yenidendoum' kavram tanmal yorumlara yol amaktadr).

VIII.

Binler

Duyana dinginlik veren bir tek szck, bin oo. anlamsz kelimeden iyidir.

Duyana dinginlik veren bir tek iir, bin anlam- o. sz iirden iyidir.

Duyana dinginlik getiren bir tek trk, bin I0.2.. szckl sylenceden iyidir.

Birisi sava kazansa, bin kiiyi bin kez yense IOJ ne kar! O kimse ki kendini yener, ite o en byk yenendir.

Kendini yenmek, bakalarn yenmekten iyi- o4. dir.

47

ro5. Tanr gelse, Ruh gelse, (Batan karc) Mara gelse, Brahma gelse . . . Kendine zdenetim yapann utkusu yenilgiye dnmez.

ro6. Birisi, aylar boyu, yllar boyu binlerce kurbanla kendini sunarken, bir bakas ruhu bilgili olana bir anlk sayg gsterse . . . Bu sayg yz yllk kurbandan iyidir.

ro7. Birisi yzlerce yl ormanda Agni'ye28 tapnsa, bir bakas ruhu bilgili olana bir anlk sayg gsterse . . . bu sayg yz yllk tapnmadan iyidir.

ro8. Bir para sevap kazanmak iin, bu dnyada yllar boyu sadaka olarak, sunu olarak neler neler kurban etsen, hibirinin be kuru deeri yoktur ... Erdemliye sayg duymak daha iyidir.

ro9. Yalya sayg gsteren kiide drt ey artar: hayat, salk, mutluluk, g.

no. Ktlkle, denetimsizlikle yz yl yaamaktansa, erdemli ve gzlemci olarak bir gn yaamak iyidir.

III. Ktlkle denetimsizlikle yz yl yaamaktansa, bilen ve gren olarak bir gn yaamak iyidir.

28 - Agni: Ate Tanrs, (Veda anlatlarna gre lndra'dan sonra gelir).

Tembellik ve zayflkla yz yl yaamaktansa, n.. cesaretle bir gn yaamak iyidir.

Nesnelerin douunu ve ln grmeden IIJ yz yl yaamaktansa, doum ve lm grp de bir gn yaamak iyidir.

lmsz olan alglamadan yz yl yaamak- n4. tansa, lmsz alglayp bir gn yaamak iyidir.

Yce yolu grmeden yz yl yaamaktansa, n5. yce yolu grp de bir gn yaamak iyidir.

49

IX.

yilik - Ktlk

yilie doru acele etmeli kii, zihnini bir an n6. nce ktlkten uzaklatrmal. Kii iyilikte ya-va olursa, zihin ktden zevk almaya balar.

Kt i ileyen, yapmasn bunu bir daha-. K- 117. tlkten zevk almaya almasn. Yanl ifer sonunda ac getirir.

yi i ileyen, bunu yine yapsn; iyilikten tat n8. almaya alsn; iyiliin sonu mutluluktur.

Kt i ileyen de, yapt ktlk erginleip n9. olgunlamadka b'ir sre mutluluk grr; ama bir kez ktlk yetkinleti miydi, eninde sonunda, ktlk yapan ktlk grr.

51

o. yi i ileyen de, yapt iyilik byyp olgunlamadka bir sre ktlk grebilir; ama iyilik bir kez oldu muydu, iyilik yapan iyilik grr.

n. Kimse "Nasl olsa bana gelmez;' deyip ktl kmsememeli. Su testisi bile damla damla dolar. Ahmak, azar azar, biriktire biriktire toplad ktlkle ahmak olur.

. Kimse, "Nasl olsa bana gelmez;'29 deyip iyilii kmsememeli. Su testisi bile damla damla dolar. Bilge, azar azar, biriktire biriktire toplad iyilikle bilge olur . . .

!2.J. Bir tccar gibi davranp kt iler ilemekten kanmal . . . Koruyucusu az, yannda deerli eyalar tayan tccar, nasl karanlk yollardan kanrsa yle .. . yaamay seven kii audan nasl kaarsa yle ...

I.24. Kimin elinde yaras yoksa, auya eliyle o dokunmal; yaras olmayan ele au ilemez; kt i ilemeyeni ktlk etkilemez.

r25. Kim ki bir susuza ya da saf ve zararsz birine ktlk ederse, ahmaka yapt fenalk, tpk yele kar savrulan toz gibi kendine dner.

29 - "ansm yoktur, bana m kacak, nasl olsa bylesi bana kser olmaz," diye mirsizlemek anlamnda.

52

Kimileri ana karnnda yeniden-doar; ktler 126. Tamu'ya gider, iyiler Umak'a gider; dnyadan bir istei olmayansa Nirvana'ya ular, erer.

Ne gklerde, ne de denizlerin dibinde, ne de 127. yksek dalardaki kovuklarda ya da inlerde saklanp kurtulamazsn . . . Bu dnyada kt i ileyenin kap kurtulabilecei bir yer yok-tur . . .

N e gklerde, ne de denizlerin dibinde, ne de 128. yksek dalardaki kovuklarda, inlerde . . . B u dnyada insann lmden kaabilecei bir yer yoktur.

53

X.

Ceza

Herkes ceza karsnda titrer, herkes lmden 129. korkar . . . Bakalarn kendi yerine koymalsn: ldrmemeli-ldrtmemelisin.

Herkes ceza karsnda titrer, herkes yaamay 130. sever . .. Bakalarn kendi yerine koymalsn: ldrmemeli-ldrtmemelisin.

Kim ki mutluluk ararken, kendi gibi mutllilu]. 13!. arayan bakalarna ac verirse, lnce mutlu olamaz.

Kim ki mutluluk ararken, kendi gibi mutlu- 132. luk arayan bakalarna ac vermezse, lnce mutluluk bulur.

.

Sakn sert szler syleme! Konutuun kimse 133 karlk verir. . . fkeli sz dner yine sana vurur.

55

134 Sen kendini krk bir gong gibi sessiz yaparsan, Nirvana'ya eritin demektir; nk o zaman . . . fke bilmezsin.

135 Tpk bir sr oban, elinde sopa, srsn ayra srer gibi, yallk ve lm de yaayanlar yle srer gtrr.

136. Yanl iler ileyen ahmak, budala kiinin, atete yanar gibi, kendi ileriyle yanacan bilmez.

137 Kim hak etmemi olana ceza verirse; incinmeye layk olmayan incitirse, en ksa zamanda u on olay ortaya kacaktr:

138. Acmasz kederler bir, yalln dknl iki, bedensel incinmeler , korku veren ac drt, akl yitimi be,

139 Ynetimden gelen eziyetler alt, mallarnn yok olmas yedi,

140. Yldrm dp evinin yanmas sekiz . . . Dokuzuncusu ve onuncusu ise udur: beden

rr, ahmak olan da Tamu'ya30 gider.

30 - Tamu: Cehennem, lmden sonraki aclarla dolu yer, yaamda yanllk yapanlarn duyduu an

56 I Dlamapada

Kii iini isteklerden phelerden arndr- l4I. mazsa . . . ne plak dolamak, ne rgl sa, ne amurlarda srnmek, ne oru tutmak, ne yerlerde yatmak, ne toza topraa bulanmak, ne de kmldamadan oturup durmak. .. hibir biimsel tapnma lml ruhumuzu arndramaz . . .

Kim ki gzel elbiseler giyer, bar iinde yaar, 142.. sakin durur, denetimlidir, kendini tutar, ar durudur, baka varlklar incitmez; ite o kutsanmtr, ermitir, gerek dilenci odur.

Var mdr bu dnyada tevazu ile ve alakg- 143 nlllkle benliini dizginleyip de sulanmaya uramayan? Tpk kam istemeyen eitimli at gibi?

BUDA DEDi Ki. . . :s7

r44. Tpk kamnn ucu dokununca koan eitimli at gibi, gayretli ve hevesli, imanl, erdemli, enerjili, iedal31 yapan, gerei ayrt eden . . . Byle yaparsan, byk kederi yenersin; bilgide, davranta, aklllkta yetkin olursun.

r45. Kanal mhendisleri suyun ynn dzeltir; okular oku dz yapar; marangozlar tahtaya dz biim verir; iyi insanlarsa kendi benliini kalba koyar.

31 - /edalr: Meditasyon, Tefekkr, Zikir, Namaz. Salat, Ayin; (Meditasyon, deri ve kapsaml bir ekilde zihinsel d:Ja girmek yoluyla, insann iizliyl" I (izbcliiyle ilNiim kurmas

XI.

Yallk

Neden bu glmeler, bu sevinler, bu elence- 146. ler, dnya byle srekli yanmaktayken? Ne-den bir k aramyorsun? Sen ki karanlklar iindesin, karanlklarla kuatlmsn?

Giyinmi kuanm olan cesedin hep yara bete 14 7. iinde. Kollar bacaklar yorgun, hastalkl. Zihni oynak dncelerle, kalc olmayan hayallerle ykl.

Eskiyor bu beden, ypranm, hastalk yuvas... 148. Bu yolsuzluklar yn yklp gidecek, lm kanlmaz . . .

Sonbaharda den meyveler gibi, bembeyaz 149 kemikleri grmekten ne zevk alnr ki?

59

150. Kemiklerden rlm bir kale, svas etten ve kandan yaplm; iinde yaayanlarsa yallk ve lm, ve kibir ve yalan . . .

s. Krallarn arabalar eskir, beden yalanr. yilerin iyilere rettii erdemlere gelince, onlar asla yalanmaz.

152. Az renen insanlarn bymesi kzlerin bymesi gibidir; etten bedenleri byr, zihinleri bymez.

ISJ Nice 'yeniden-doum' evreleri geti bamdan, dnya denen bu konutun sahibini aradm bulamadm; yeniden yeniden32 dnyaya gelmek ok ac!

154. imdi gryorum seni, ey bu evin yapcs. Bu son olsun artk! Bundan sonra bu evi yapma. Tm at kirileri krlm; direk rm. Tm tutkular snm. Ruh, o Yice Sonsuzlua ulamak iin evirmi ban.

155. Uygun dzen uygulamayan kimse, genliinde kazanp biriktirmeyen yal balkl kuu gibi balksz glde alktan lr.

156. Uygun dzen uygulamayan kimse, genliinde kazanmayan krk yay gibi yerde yatar, gemie bakp iini eker.

32 - Yeniden yeniden: yinelenerek, rniikerrer, mkerreren, rekraren, tekrar tekrar.

60

XII.

Benlik 33

Bir kii kendini aziz tutarsa, benliini dikkatle 157 incelesin. Bilge olan, hi olmazsa ara sra saatin birinde gzlem yapar.

Her kii nce kendini doruya yneltsin; sonra 158. bakasna t versin; bilge olan byle yap, ac ekmez.

O kii ki rettiklerine kendi uyar, kendi ben- 159 liini denetler, ite o bakasna yol gstersin, nk z denetim kolayna olmaz.

Benlik benliin efendisidir; baka kim efendi 160. olabilir-ki? Kiinin iyi bir z-denetimli benlii varsa o kiinin iyi bir efendisi var demektir.

_B - Benlik: z, zbelik, Nefs I Nefis, Ego, ld; (lg.) Se(f 61

161. Benliin yapt ktlk, benlikten doan ktlk, benlikten gelen ktlk, tpk bir elmasn deerli talar ezip paralad gibi, ahmak olan ezip paralar.

162. Ktl byk olann benlii onu ylesine alaltr ki, bu kadar alalmasn dman bile istemez, tpk kendi stne dolanm Sala aac34 gibidir. . .

l6J. Kt eylemleri ve bize zarar dokunan eylemleri ilemek kolaydr; yararl ve iyi olan yapmaksa zordur.

164- Ermiin, soylu olann, erdemlinin rettiklerini kmseyip de yanl yola sapan ahmak, Katthaka kamnn35 meyvesi gibi, kendi kymna meyve yetitirir.

165. Hata yapmak da, ac ekmek de kendi elimizdedir; hata yapmamak da kendi elimizdedir. stersek benliimizi artr safla ularz . . . Saflk ve kirlilik kendimizden gelir; hi kimse bir bakasn arla ulatramaz.

34 - Sala Ai(ac: Ho kokulu, nruncu iekleri olan bir r Banyan aac. Kmlie (Mahajnaya), Sala aacnn glgesinde, dallarna nmnarak, Visakha aynda , prens Sidarta'y (Siddharta)'y dourdu. Budizm evreyi, doay ve yeillii sevmeye nem verir, bu nedenle Gamama'nn doumu ve lm Sala aac altnda temsil edilir, derler ki Buda 80 yanda lrken, dolunay zaman, bir Sala aacnn altna uzanp lm iiyle bekledi; 'Aydnlama'ya da Boddhi aacnn altnda otururken erimitir.

35 - Katrka Kam: (lng.) Ka1thakr1 Reerl; meyve verdikten sonra len ya da meyvesi iin kesilen bir aa. tr.

62

Kimse bir bakas uruna kendi devini unut- r66. masn, o bakas ne kadar byk de olsa . . . Kii kendi devini bir kez rendi mi artk hep kendi devine zen gstermeli!

XIII .

Dnya

Ktln kurallarna uymamal; aymazlk 167. iinde yaamamal; yanl fikirleri izlememeli; dnyaya baml olmamalsn!

Ayaa kalk; aymaz olma! Erdem yolunu izle! 168. Erdemli olan bu yaamda da, gelecek yairrida da mutlu olur.

Erdem yolunu izle; ktlk yolunu izleme! 169. Erdemli olan bu yaamda da, gelecek yaamda da mutlu olur.

Dnyay bir "hava ka,barc" olarak alglama- 170. l, bir sernp olarak grmelisin; kim dnyay byle grrse, lm denen zorba kral onu grmez.

65

17I. Gel, sen bu dnyay ssl bir bey arabas olarak gr. . . Ahmak olan bu dnyann iine dalar, bilge olansa bu dnyadan elini ekmitir.

172. nceden aklsz olup da sonradan akl alan, buluttan km ay gibi dnyay aydnlatr.

173- yi davranla iindeki ktl yenen, buluttan km ay gibi dnyay aydnlatr.

174 Bu dnya krler dnyasdr; burada grenler az ... Adan kaan kular gibi, pek az gkyzne gider.

175 Kuular gne yolunda gider; gkte mucize gibi uarlar. Bilge olan, (Batan karc) Mara'y ve kandrclarn silahlarn yenerek, bu dnyadan dar kar.

176. Kim ki o Tek Yasay iner, kim ki yalan syler, kim ki te dnyay kmser, onun yapamayaca ktlk yoktur.

177 Sefiller Tanrlarn dnyasna gitmez, ahmaklar zgrl sevmez; bilge olan cmertlikten zevk alr, ite bu nedenle te dnyada kutsanr.

178. Bu dnyada hkmdar olmaktansa, lp de Umak'a gitmektense, btn dnyalara egemen olmaktansa, Kaynaa Ulamak en iyi dldr.

66

XIV

Uyanm Kii 36

O kii ki onun yapt fetih yeniden yaplamaz, I79 onun yapt fethe bu dnyada kimse ulaa -maz; onu, o uyanm olan, o hereyi bilen ve yollardan bamsz olan o kiiyi hangi izden srp gtreceksin?

O kii ki onu hibir dilek, hibir tutku, tuzak 180. ve zehirleriyle yolundan saptramaz. O doru-yu, o uyanm, o bilgeyi hangi yanla ekip gtrebilirsin?

O uyanmlar, o fa.rknda olanlar lmszler 8. bile kskanr; onlar lerine dn yaparlar. Onlar bilgedir. Onlar vazgemenin dinginli-inde zevk almay bilir . . . 36 - Uy11111111 Ki i: Aydnlanm Kii, Uyanan, Aydnlanan, Buda;

Buddha; (ng.) 7he Al'tlkeed.

18.2.. nsan olarak dnyaya gelmek kolay deildir; lmllerin yaants gtr; gerek yolu sezmek etindir; aydnlanmay uyandrmak zordur.

183- Yanllk yapmamak, iyi olmak, zihnini artmak. . . Uyanmlarn retisi budur.

184. Uyanm olan, sabretmeyi en byk kurban diye adlandrr. Uyanm olan, Nirvana'y en byk gzellik olarak grr. Bakalarna vuran dervi olamaz; bakalarna kt syleyen ermi olamaz.

185. Sulamayacaksn, incitmeyeceksin; kurallarla kstl bir yaam sreceksin. Az yiyeceksin, yalnz olacaksn, en byk bilinci uygulayacaksn . . .

Uyanmlarn retisi ite budur.

186. Tutkularn doyurmayacaksn, bana altn para bile yasa . . .

Tutkularn ksa srdn, sonunda aclar yarattn bilen, bilgedir.

187. Agzl olan en tanrsal tatlarla bile doymaz. Gerekten uyanm olan izdei, tek tad tm tutkularn yok edilmesinde bulur.

188. Korkuyla ynlenen insanlar, snmak iin dalara, ormanlara, kutlu korulara, trbelere kaarlar.

68

Oysa hi de gvenli bir snma yolu deildir 189. bu. Snaklarn iyisi bu deildir. Sen bu s-naa gidersen, aclardan kurtulamazsn.

Kim ki uyanan kiiye snr, geree snr, 190. topluma snr, o apak bir anlayla drt asil gerei alglar:

Ac ekmeyi bir, ac ekmenin doduu yeri 19!. iki, ac ekmeyi durdurmay , ac ekmeyi durdurmaya giden sekiz katl (aamal) kutlu yntemi drt.

te bu en salam, en iyi snaktr. Bu snaa 192.. giren kii, her tr acdan kurtulur.

Doru grl kiiyi bulmak kolay deildir; 193-onlar heryerde domazlar. Nerede byle bir bilge doarsa, orann halk kalknr. . .

Uyanmn doumu kutsansn! Gerein g- 194 retilii kutsansn! Toplumun ahenkli uyumu kutsansn. Bar iinde yaayanlarn bu zverisi kutsansn!

-

Saygya layk olanlara, uyanma, uyanmn 195 izdeilerine37, ordular yenenlere ve keder nehrini ap geenlre kim sayg gsterirse, deer kazanr.

--- ------------

37 - /zdei: yolunu izleyen, yolundan giden, nrid, rllip, alebe, molla; (lng.) rpost1" .fol!nt1n

69

Kendini teslim edenlere, korkudan uzak olanlara . . . kim bunlara sayg gsterirse; deerini kimse lemez.

xv.

Sevin 38

Sevin iinde yaamalyz, nefret edenlerden 197 bile nefret etmeden yaamalyz; (bizden) nef-ret edenlerin arasnda, nefretten uzak kalarak yaamalyz.

Bitmeyen sevin iinde . . . hastalar arsna 198. hastalktan uzak kalarak yaamalyz.

-

Bitmeyen sevin iinde, agzller arasnda a- 199 gzllkten uzak kalarak yaamalyz; agzl-lerin arasnda agzllkten uzak olmalyz.

Bitmeyen sevin iinde yaayalm, elimizde 200. avucumuzda hibireyimiz yokken . . . Gr-kemli tanrlar gibi sevinle beslenip, sevinle doyarak yaayalm.

38 - Sel'inr: Mesurluk, Saadet, Mutluluk; (lng.) Happie,:. 71

2.0I. Utku ve yengi de nefreti dourur, nk yenilen mutsuz olur. Kim ki yenmeyi yenilme iini terk eder, yenmekten yenilmekten uzak kalr, o mutludur; ite o, bitmeyen sevinlerle yaar.

2.02.. Tutku gibi, hrs gibi ate yoktur; nefret gibi talihsizlik yoktur; bu tadmz beden gibi derin ac yoktur; bartan yksek sevin yoktur.

2.0J. Tutkularla kvranp durmak en kt hastalktr; uyumsuzluksa en byk kederdir. Bunu inanarak bilen iin ite bu bilgi Nirvana'dr, en yksek mutluluktur.

2.04. Salk en byk hediyedir; aza raz olmak en byk servettir; gvenmek en iyi ilikidir; Nirvana en yksek sevintir.

2.05. Kim ki yalnzln, sakinliin tadna varr, korkudan ve gnahtan uzak olur, gerein tatl ikisini ier.

2.o6. Soylu olann grn ne gzeldir; soylu olanla yaamak ne hotur! Ahmaklar grmeyense, mutlu olur.

2.07. Budalalarla dolaan ac eker. Ahmaklarla olmak, dmanla olmak gibidir, ac verir. Bilgelerle olmak, insann sevdikleriyle olmas gibi sevinli bir durumdur.

71

Bu yzden en iyisi, aklllar, bilgeleri, okumu- 208. lan, sabrllar, grev bilenleri, yksek ruhlular izlemektir; tpk ayn yldzlarn yolunu izledii gibi, iyi ve bilge olan izlemelidir.

73

XVI.

Tat 39

Tat almann gerek amacn unutup, iedal 209. yerine elence arayan, sonunda iedal yapana imrenecektir.

Tad verene de vermeyene de kimse yap- 1.IO. masn. Tad vereni grmemek acdr, tad v -meyeni grmek de yle.

Hibireye balanmamalsn; nk sevileni 1.II. kaybetmek ac verir . . . Ne sevdii, ne de sevmedii -olmayann zincirleri yoktur.

Tad almaktan keder kar, taddan korku kar; 1.11.. taddan. uzak olansa: ne keder bilir, ne korku.

39 - Tad: Tadm, Tarm, Haz, Z.:.vk, Zevk u safa; (ng.) Pll'flmre, Delight, Sthjictio11.

75

13. Ballktan keder kar; ballktan korku kar; hibireye balanmayansa, ne keder bilir, ne korku.

r4. Ksnllkten keder kar; ksnllkten korku kar; ksnllkten uzak kalansa, ne keder bilir, ne korku.

15. Aktan keder kar; aktan korku kar; aktan uzak duransa, ne keder bilir, ne korku.

r6. Agzllkten keder kar; agzllkten korku kar; agzllkten uzak olansa, ne keder bilir, ne korku.

q. Erdemli olan, igrs olan, adil olan, vefal olan, kendi iine gcne bakan . . . bu dnya sevecektir.

r8. inde "O Tanmlanmayan" iin istek olan kimseye, zihni doymu olan kimseye, zihni arzulardan arnm olan kimseye . . . ite ona, "akntya kar kan" denir.

19. Akrabalar, dostlar, sevgililer, uzaklara gidip de geri dneni nasl selamlarsa!

o. yi iler ileyeni de, bu dnyadan brne gidince, yapt iyilikler ite tpk yle karlar. Gurbetten dneni yaknlarnn sevinle karlad gibi.

XVII.

fke

fke'yi brak; gururdan uzakla. Tm dnyasal 111. ballklar a, teye ge. Adlara ya da biimlere balanmayana, hibir eye "benim malm" demeyene aclar dokunmaz.

Kim ki, yoldan km araba gibi koan fke- 22. sini dizginler; ite ona src derim ben; br srclerse yalnzca yular tutar.

fkeyi sevgiyle yenmelisin; ktl iyilikle, 113. cimriyi cmertlikle, yalancy gerekle yen-melisin.

Gerei konu, fkeye yenilme, az istendiinde 224. ok ver. . . Bu adm seni Tanrlara ulatrr.

77

225. Kimseyi incitmeyen, bedenini denetleyen bilge, "deimezlik yeri"ne varacaktr; oraya bir kez ulaan bir daha hi ac ekmez.

226. Hep farknda olanlarn, gece gndz durmadan okuyanlarn, yalnzca Nirvana'y dileyenlerin, kayglar sona erecektir.

1.1.7. Eski bir deyitir, ey Atula40, bugnn deyii deil: "Susan sularlar; ok konuan sularlar; az konuan da sularlar; dnyada sulanmayan yoktur".

228. Hep sulanan ya da hep vlen hi olmamtr, olmayacak, bugn de yok.

229. Ayrcalkllarn vdyse, hatasz olduu iin, akll olduu iin, bilgiden erdemden yana zengin olduu iin durmadan vlecektir . . . Byle bir kiiyi kim sulayabilir?

230. O kimse ki Jambu Irma'ndan41 kma altn gibidir . . . byle bir kimseyi Tanrlar da ver, Brahma da.

231. Bedenindeki fkenin farknda olup, bedenini denetlemelisin; bedenin yanlglarn terk edip, bedeninde erdemi uygulamalsn.

40 - Anla: bir izdeinin zel addr, ''i benzeri olmayan" anlamn tar.

4 1 - Jambu Irma: Gambu Irma, Gl Elma's Irma; (lng.) "Rose Apple Ril'er".

Dilindeki fkenin farknda olup, dilini denet-2J2.

. lemelisin; dilin yanlglarn terk edip, dilinde erdemi uygulamalsn.

Zihnindeki fkenin farknda olup, zihnini 2.33-denetlemelisin; zihnin yanlglarn terk edip, zihninde erdemi uygulamalsn.

Ellerini, bellerini, dillerini ve zihinlerini de- 2.34 netleyen akll kiiler; gerekten de benliklerini ok iyi ynetirler . . .

79

XVIII.

Kirlilik

imdi sen solmu bir yaprak gibisin; lmn 2-35 haberdleri yanna gelmi; ayrln eiinqe durmaktasn.

Yolculua hazrln tamam m?

Kendini Okyanus'ta bir ada yap; ok al, .2.J6. bilge ol!

Kirliliklerden ar,np sululuktan kurtulunca, soylularn cennetine:girersin.

Hayatn sona eriyor; lme giden yoldasn; .2-37 bak; dinlenmek iin mola verilmiyor.

Seninse bu geziye hazrln yok. 81

238. Kendini bir ada yap; ok al, bilge ol! Kirliliklerinden arnp sululuktan kurtu

lunca, bir daha baka bir 'doum ve yalanma' dngs yok sana.

239. Kuyumcu kararm gm nasl temizlerse, bilge de kendinden kirleri yle temizlesin.

Teker teker, yava yava, yeniden yeniden.

240. Pas demirden doar ama demiri oyar, gnahkarn hatalar da tpk yledir . . .

Hatalar insan yanl yola srkler.

24r. Skc yinelemeler dualarn kirlilii; onarmszlk evlerin kirlilii; tembellik kiiselliin kirlilii; aymazlk bekinin kirlilii;

242. ffetsizlik kadnn kirlilii; cimrilik "veren elin" kirlilii;

Yanl eylemlerse hem bu dnyann hem de bundan sonraki dnyann kirlilii.

243. Kirliliklerin en ktsyse, cahillik kirlilii. . . Atn bu kirleri, ey dileyenler, stnzden!

Uzak olun btn kirliliklerden.

244. Yaam kolay grnr utanmayana; yalanc kahramandr o.

Utanmayan fesatlk yapandr, kfredendir, edepsizdir, yolsuzluklara sapandr.

B.

Oysa yaam zor grnr alakgnll olana, o 245. ki hep arnm olan, dupduru olan arar.

Bamszdr, sessizdir, ak yreklidir, bilgedir.

Kim ki bir yaam yok eder, kim ki yalan syler, 246. kim ki bu dnyada kendine verilmemi olan almak ister, kim ki gider bakasnn karsna;

Kim ki ier zehirleyen ikileri. . . daha bura- 247. dayken rtr kklerini.

Bil ki, ey nsan, pervasz yaayanlar kt yol- 248. dadr.

Agzllk gnaha uzanan aclar getirmesin sana.

nsanlar inanlarna gre, ya da aldklar zevke gre bulur payn bu dnyada.

Bakalarnn yiyip imesine zlen, ne gece ne 249. gndz ruhunda dinginlik bulamaz.

- -

Kim ki, kknden skp iinden atar ekeme- 2 50. mezlik duygusunu, ruh huzuru gece gndz arar bulur onu.

Tutku gibi yakan ate yoktur, nefret gibi boan 2 51. zincir yoktur; ahmalk gibi, zehirli ylan ve istekler gibi srkleyip gtren sel yoktur.

252. Bakalarnn hatasn grmek kolay; kendimizinkini grmekse ok zordur. O kimse ki dven gibi dvp sap saman arasndan bakasnn yanln seer ayklar, ama kendi yanlglarn smsk saklar . . . Tpk hilekar kumarbazn kt zar saklad gibi.

253. Bir kimse bakalarnn yanlyla ilgilense, kendiniyse hibir eletiriye amasa, var olan hatalar byr, oalr.

Onlardan hi kurtulamaz olur.

254. Gkte yryecek yol mu var? D grnle dervi olunmaz.

i insanlar dnya zevklerine sevinir; olgun olan dnya ilerinden uzaktr.

255. Gkte yryecek yol mu var? D grnle dervi olunmaz.

Hibir yaratk sonsuz deildir, ama uyanm olanlar sarslmazlar.

XIX. Adalet

Sorunlar iddet yoluyla zen adil deildir. . . 256. Bilge olan, neyin doru neyin yanl ldu:

unu sakin sakin gzlemler.

Herkese, iddet iermeyen hakl yarglarla 257. doru yolu gsterene "gerein koruyucusu" denir.

o aklldr, adildir. .

Yalnzcaok konutuu iin bir kimseye akll 258. diyemeyiz. _

Kim ki sabrldr, kinden korkudan uzaktr, ite ona akll deriz.

85

59. Yalnzca ok konutuu iin bir kimseye adaletin koruyucusu diyemeyiz.

Bir kimse ki, az ey renmi de olsa, eer adaleti benliinden ayrmyorsa, ite ona "adaletin koruyucusu" denir.

6o. Bir insana srf sa aard diye byk denmez.

Ya ileri olabilir, ama derler ki: "san boa aartm:'

6. Gnlnde erdem olan, gereklik olan, yumuaklk olan, lmllk olan; kendini tutmay bilen, kirlilikten uzak duran, bilge olan . . .

te byk denmeyi hak eden odur.

6. Gzel konuma yetenei ya da yz gzellii, kskan, agzl, yalanc kiiyi saygdeer yapmaz.

63. Saygdeer kii, kendisinde btn ktlklerin kkten ykld, nefretten uzak olan, akll olan kiidir.

64. Hatal konuan disiplinsiz kii, srf ban kaztmakla dervi mi olur?

Daha hala arzularn ve agzlln esiri olann yapt i ktdr.

65. Kim ki'., kk ya da byk, yanl eilimlerini susturabilir, ite o dervitir, zahittir . . . Hatalarn dzeltmi olandr.

86

Bakalarndan teberi dilenen dilenci, gerek 266. dilenci, dileyici deildir.

z dileyici, tm gerei benimseyendir; yalnz bir blmn alan deil.

Kim ki iyinin de ktnn de stndedir, kim 267. ki gnl arnmtr, kim ki bu dnyadan ie-dal yapa yapa gelir geer, ite gerek dilenci odur.

Kimse, ahmaksa ya da cahilse, yalnzca sus- 268. makla bilge olmaz.

Akll olan, iyi olan elindeki cetvelle tutar, kt olan savar.

Kim ki bu dnyada iki yn ler tartar, o 269. bilgedir ite . . .

Kim ki canl varlklar incitir, o kimse soylu 70. deildir. Kim ki btn canllar esirger, b-tn yaayanlar saknr, ite ona "soylu ruh'' denir.

Yalnzca disiplinle, yeminlerle, ok ey - 271. renmekle, derine dalmakla, ya da tek bana uyumakla, dnyallarn tadamad kurtulu sevincine ulaamazsn .

.

Kirliliklerden arnamadka kendine gvenme, 272. ey dilenci.

XX.

Yof 42

Yollarn en iyisi sekiz kattr43; gereklerin en 2-73 iyisi drt kattr.

Erdemlerin en iyisi ballktan kurtulmaktr; insanlarn en iyisi grendir.

42 - Yol: tutulan yol, istem gcyle tuulan yol, yntem, ynelim, sebil, tarik, tarikat, gidilen yn, mezhep; (ng.) way, path, patlnoa_y, sect, religion.

43 - Sekiz Katl (Aamal) Yol: 1-Doru Anlamak - ac ekme konusunda ger.ei anlamak (Orc

Gerek) ve acy bitirmenin yolunu bilmek. 2-Dor Bilin - kt dncelerden, ksnl istekten ve acmasz

lktan zgr(leni) bir zihin. 3.Dor Konumak - yalan sylememek, sere sz sylememek, de

dikodu yapmamak. 4.Dor Davranmak - ldrmemek, almamak ve iffetsiz olma

mak. 5 .Dor Yolla Yaamak " baka varlklara dorudan doruya ya da

dolayl olarak zarar veren iler yapmamak. 6.Don aa - erli (kt) ilerden kanmak, iyilik yolunda aba

gstermek. 7.Dor Farkndalk - yapt ilerden, syledii siizlerden, beden

sel, duygusal ve zihinsel haberi olmak. 8.Dor Meditasyon Yapmak - meditasyon yoluyla en ileri bilgeli

e ve aydnlanmaya erimek.

7 4. te yol bu; gnl temizleyen baka yol yok. Bu yola gir ki, (Batan karc) Mara seni kandramasn.

75. Bu yoldan gidersen, aclarn sona erer. Ben dikenleri stmden atmay rendikten

sonra, bu yolu insanlara da anlattm.

76. Sen de kendin aba gster! Yetkin olanlar anlatanlardr; yola girip iedal yapanlar (Batan karc) Mara'nn bandan kurtulurlar.

77. "Btn yaratlmlar lecektir". Bu gerei gren acy aar; apak yol ite bu.

78. "Btn yaratlmlar zlecektir". Bu gerei gren acy aar; apak yol ite bu.

79. "Btn biimler gerekddr". Bu gerei gren acy aar; apak yol ite bu.

8o. Kalkma zaman geldiinde kalkmayan, gen ve glyken tembellik eden, zihin gc zayf olduu iin tembel ve istemsiz olan . . . aklllk yolunu bulamaz.

81. Konuman gzle, zihnini sk tut, bedeninin yanl yapmasna yol verme. Bu "eylem yolunu" ak tutan kimse, aklllarn rettii yolda ilerleyecektir.

90

edal abasyla akl kazanlr; iedal yap- 282. mamakla akl kaybedilir. Bu ikil ilerleme yo-lunu bilip de ona uyan, kendini byyen bir aklllk iinde bulur.

Tutku ormannn tmn kes, bir tek aac 283. deil; nk tehlike ormann iinde!

Ne zaman siz orman ve tm iindekileri kesip atarsnz, ite o zaman, ey dileyiciler, zgr olursunuz.

Ne kadar kk olursa olsun, erkein kadna 284. olan arzusu yok edilmedike, zihni baml olacaktr.

St emen danann annesine bal olduu gibi.

Kendi z sevgini, kendi elinle, sonbaharda 285. nilfer ieini keser gibi kes at. . .

Bara gnl ver! Buda, Nirvana'y gstermitir.

"Burada yamurda oturacam, yaz ve k 286. burada olacam".

te ahmaklar, lm aklna getirmeyip, byle syler.

lm gelir, ocuklaryla ve srleriyle mutlu 287. olan kiiyi, zihni dnk olan kiiyi alp g-trr. - -

Tpk gece gelen cokun selin uyuyan bir ky alp gtrd gibi.

9 1

88. Oullarn, kzlarn yarar yok sana. Ana babann, dostlarn, arkadalarn yarar yok.

lmn ald kiiye ailesinin de yarar yok.

89. Bunun anlamn sezer sezmez, akll ve adil olan, yolunu ap Nirvana'ya yrmeli.

92

XXI.

Kark Dizeler 44

Kk bir tad feda ederek, byk tat alnyor- 290. sa, akll olan kk zevkleri bir yana brakp, en byk tad arayacaktr.

Bakalarn inciterek bundan tat almay dle- 29. yen, sevgisizlik dmne dolanr, nefretten kurtulamaz.

Yaplmas gerekeni savsaklamakla, yaplma- 9. mas gerekeni yapmakla, dank ve dikkatsiz olann tutkular artar.

44 - Krrpk: eitli, tiirlii, riirlii rrlii, rasgele, trl konularda; (lng.) 111iscc'!l1111nms.

93

293. Gz b edenine dikili, kendini denetleyen ve uyank olanlarn, yaplmamas gerekeni yapmayanlarn, yaplmas gerekeni kesinlikle yapanlarn, tutkular sona erer.

Bunlar uyank ve akll kimselerdir.

294. Dervi olan, anasn babasn ve kral ldrm de olsa, bir krall tm halkyla yok etmi de olsa, incinmeden yoluna gider.

295. Dervi olan, anasn babasn ldrm de olsa, iki Dervile bir yce kiiyi ldrm de olsa, incinmeden yoluna gider.

296. Gautama'nn rencileri gece gndz uyanktr; zihinleri daima Buda'ya dnktr.

297. Gautama'nn rencileri gece gndz uyanktr; zihinleri daima Geree dnktr.

298. Gautama'nn rencileri gece gndz uyanktr; zihinleri daima Topluma dnktr.

299. Gautama'nn rencileri gece gndz uyanktr; zihinleri daima bedenlerini denetlemeye dnktr.

300. Gautama'nn rencileri gece gndz uyanktr; zihinleri daima ktlkten kamakla sevin duyar.

94

Gautama'nn rencileri gece gndz uya- 3or. nktr; zihinleri daima ie-dal yapmaktan zevk alr.

Dervi olup dnyay brakmak zor i, dnya- 302. dan zevk almak da zor i; evde oturup evcil yaamak da zor i. Deerbilmez olanla oturmak acldr; gezgincinin hayat acldr.

yleyse gezginci olmayn da, ac ekmeyin.

Erdemli kii, erdemle tannmay baarm 303. inanl kii, nereye gitse sayg grr.

yi insanlar uzaklardan k saar, tpk Hima- 304. laya dalar gibi, ktlerse gze bile grnmez, tpk gece frlatlan ok gibi.

Kim ki tekbana oturur, tekbana dinlenir, 305. tembellie dmeden tekbana i grr, ken-dini tekbana denetler, orman kysnda bile sevin bulacaktr.

95

XXII.

Aaya Doru 45

Olmayan bireyi varm gibi syleyen Tamu' - 306. luktur, bir ey yapp da yapmadm diyen de yle . . . lmden sonras iin ikisi de bir.

Yanli i yapanlar bir sonraki varoluta b\;iluurlar.

Gsteri iin sar giysi giyenlerin ou kt 307. huylu, denetimsiz.

Byle-kt i ileyen tamuluktur. -

Kt ve kendini tut!11asn bilmeyen kiinin, 308. lke halknn sevgisini kaybetmesi, kpkzl demir bir topu yutmasndan daha kt.

/') - A,w,: :lklk, kii tl lik, olumsuzluk, ruhun allmas.

97

309. Bakasnn karsna gz koyan saygsz, sonunda drt ey elde eder: bir gnah, iki uyku bozukluu, sulanma . . . drdncs de Tamu atei.

3o. te, bak, bunda hata var, yanl yola sapma var; korkan kollarda korkann tatt ksa sren zevk var, yneticiden gelen ar cezalar var.

yleyse dme elin karsnn peine.

3n. Yanl tutarsan gl yapra bile keser elini, yanl Dervilik seni Atee gtrr.

312. Dikkatsizce yaplan eylem, tutulmayan sz, disipline uymama . . .

Btn bunlarn dl yok.

313. lle de bir ey yapman gerekirse, tm gcnle yap.

Dikkatsiz mnzevi, amura bular bou bouna, tutku plnn amuruna.

314. Yanl eylemi, en iyisi, yapmadan brakmal, nk yanl eylem sonradan ac getirir.

yi bir eylemse, hemen yaplmal nk iyi eylem ac vermez.

315. Snrdaki kale gibi iten ve dtan korunakl olmalsn; bir an bile kendi kendini gzden karmamalsn

nk doru an geiren, Tamu'da yanar.

Utanmas gerekmeyen eyden utanp, utanma- 316. s gereken eyden utanmayanlar. . .

Byleleri yanl yola girer, yanl yol izler.

Korkmas gerekmeyen eyden korkup, kork- 317. mas gerekenden korkmayanlar . . .

Byleleri, yanl yola girer, yanl yol izler.

Yanl olmayan yerde yanl grp, yanl olan 318. yerde yanl grmeyenler . . .

Byleleri, yanl yola girer, yanl yol izler.

Yanl yanl olarak gren, yanl olmayan 319. yanl olarak grmeyenler . . .

Byleleri, doru yola girer, doru yol izler.

99

XXIII.

Fil

Ac veren szlere katlanacam, tpk savata 320. bir filin yaydan kan oklara katland gibi; nk insanlarn ou kt huyludur.

Evcilletirilmi fili savaa srerler, filin srt- 321. na krl da biner; evcilletirilmi insanlar iyi insanlardr, en ac szlere bile sabrla katlUnrlar.

Katrlar evcilletirilince iyidir, soylu Sindhu- 32.2.. atlar da yle, iri hortumlu filler de yle. Kendini evcilletirense hepsinden iyidir.

Fillerle, atlarla.- . . tm bu hayvanlarla ayak 32.3-baslmam lkeye ulaamazsn . . .

Oysa evcil insan kendi evcillemi benliinin stne binip oraya gider.

101

324. Keskin ter akaklarndan szlrken Dhanapalaka46 adl fili gtmek zordur.

Balannca tek lokma yemek istemez. Fil balannca fil-mezarln zler.

325. Bir kimse tembel olursa, obur olursa, tohumla beslenen domuz gibi, derin uykuda yuvarlanr durur.

te bu ahmak da yle: doar da doar yeniden yeniden.

326. nceleri gezilere kard zihnim; diledii, istedii, beendii zere. imdiyse, tam tamna ben denetliyorum onu, kancay elinde tutan binicinin azgnlk dnemindeki fili denetledii gibi.

327. edalsz olma; iselliklerini izle! Kendini amura batan fil gibi gittiin yanl

yoldan kar.

328. Seninle birlikte gezecek akll arkada bulursan; akll yaayan, uyank yaayan, tehlikeleri hep yenen bu kiiyle birlikte sevin iinde yr.

329. Seninle birlikte gezecek akll yaayan, uyank yaayan akll arkada bulamazsan; fethettii krall brakp giden kral gibi ya da ormandaki fil gibi tek bana yalnz gez.

46 - Dhanapakka: Sylencelerde ad geen arnm bir fil, iyi eitilebilen fil (tr).

101

Yalnz yaamak daha iyidir; ahmakla dostluk 330. olmaz.

Gerei dileyen kimse, ok az gereksinimle, hata ilemeden, ormanda fil gibi yalnz dolasn.

Denk derse arkada iyidir, sevinci paylamak 33. iyidir.

lm geldiindeyse iyi iler yapm olmak iyidir.

Tm kayglar brakmak en iyisidir.

Annelik hotur bu dnyada, babalk hotur; 33. Dervi olmak hotur.

Yalla kadar sren erdem gzeldir; kkle- 333-mi salam inan gzeldir; erdem kazanmak gzeldir; yanllklardan kanmak gzeldir.

I OJ

xxv

Susuzluk

Aklsz kiinin istei srngen gibi iinde b- 334. yr. Bu kii, ormanda yemi arayan maymun gibi, yinelenen yaamdan yinelenen yaama koar durur.

Kim ki bu dnyada iindeki zehirli vahi iste- 335. e yenilir, tarlaya yaylan Biraana Otu47 - gibi, gnlndeki kayglar durmadan artar.

Kim ki bu dnyada iindeki bu, denetimi zor, 336. vahi susuzluu yener, tpk Lots48 yapran-dan dklen su damlalar gibi kederleri teker teker zerinden dklr. 47 - liirrrlllfl Otu: 'yanur lnevsirni'nd.- ar bol laarak yei.-

bir r ilr ol, "1.rll'ri yamni. sonraki Birnaa Oru gibi r,:oald".

48 - Lotiis: l.cr iis ir,ci, Nilt-,.r (iei), iiz,.llikle Yamur Ornanlm'd,' ya;y

337. u en doru sz diyeyim sana: "indeki tutkularn kkn, Usira Kk49 bulmak iin Birana Otunu deip karrcasna deip karabilir misin? Burada toplananlarn yapt bu. Tutkular skp karrsan, ayartc Mara seni, nehir suyunun kamlar ykt gibi, yeniden yeniden ykp deviremez!"

338. Nasl kkleri toprakta kalan aa, kesilince yeniden byrse; ite tpk yle, tutkularn da kkleri yok edilmedike, dner dner geri gelir bu ile.

339. Benlii ve zihni tutkulara baml olan, otuzalt rma tm gcyle duygusal zevklere akan kii. . .

O yanl ynetilendir, dalgalar onu srkler gtrr.

340. Akntlar her yne dalr; emekleyen dayanlmaz istekler su yzne fkrr . . . Sen fkran bu istekleri kendinde grr grmez, btn kklerini aklnla kes at.

34r. Yaratklarn zevkleri ardr, lszdr, genitir, tkenmez. Zevklere kaplp da smsk tutunduka doum-lm dngs yinelenir durur.

49 - [isim f{;jkii: bir kiik bitkisi, t

Tutku susuzluuna kaplm insanlar, avda ko- 342. valanan tavan gibi hep koar; smsk balanr, tutsak olur zincirlere . . .

ileleri durmadan yinelenir.

Tutku susuzluuna kaplm insanlar, avda 343. kovalanan tavan gibi durmadan koar.

Ksnlln yenmek isteyen dilenci, iindeki istekleri silkeleyip atmaldr.

Tutku ormanndan kurtulup Nirvana'ya varan, 344. kendini ormana geri verirse . . . Bak una!

B ak hele u zgrlkten tutsakla geri koana!

Akll olan, demirden tahtadan ipten yaplm 345. zincire gl demez, mcevhere evlatlara aile-ye balayan br zincir daha gl . . .

Akll olan, o eken srkleyen zlmez 346. olan zincire gl der; bu zinciri koparan !

Zihnin bamsz olunca, yeniden-douma ve yalla dnmezsin artk.

349. phelerle dolup tedirgin oluyorsa bir kii, gl tutkularla doluysa, zevkleri itahla aranyorsa, iindeki bu dayanlmaz itilme artar da artar, zincirleri glenir de glenir.

350. Hep derin derin isellie dalan, zevk verici olmayana ynelen, kayg ve dncelerini susturmakta mutluluk bulan kii, (Batan karc) Mara'nn lm zincirlerini kesinlikle krp kaldracaktr.

35. Hedefe ulaan, korkmayan, istekleri bulunmayan, hatadan kanan . . . varolmann dikenli itlerini krm demektir.

Bu beden onun son bedeni olacaktr.

352. stekleri olmayan, agzl olmayan, szleri iitip anlamn alglayan, harflerin srasn bilen . . . kimseye, byk bilge denir, byk adam denir.

Bu beden onun son bedenidir.

353. "Her eyi fethettim; her eyi biliyorum; yaamn tm koullarnda kirlilikten uzaktaym. Her eyden vazgemi, istekleri yok etmekle zgrl kazanmm. Kendi kendimden renmiim . . .

Baka kime reteyim?"

1 08

Gerein armaan tm armaanlardan de- 354. erlidir; gerein tad tm tatlardan stndr; gerein sevinci tm sevinlerden, zevklerden yi.:edir; istekleri yok etmek btn kederleri yener.

Zevkler ahmaklar mahveder; te kyy arama- 355. yan, zevkleri tutkuyla isteyen ahmak kendini yakar.

Ahmak kendi kendinin dmandr.

Yabani otlar tarlaya zarar verir; tutkular insan- 356. la zarar verir; tutkulardan uzak olana dl olarak verilen nimetler ne byktr!

Yabani otlar tarlaya zarar verir; nefret insanla 357. zarar verir; nefretten uzak olana dl olarak verilen nimetler ne byktr!

Yabani otlar tarlaya zarar verir; kibir insanla 358. zarar verir; kibirden uzak olana dl olarak verilen nimetler ne byktr!

Yabani otlar tarlalara zarar verir; ksn in- 359. sanla zarar verir; ksnden uzak olana dl olarak verilen nimetler ne byktr!

109

xxv.

Dileyici (Bhikshu) 50

Gren gzmz, iiten kulamz, koklayan 360. burnumuzu ve konuan dilimizi denetlemek iyidir.

Yaayan bedenimizi, benliimizi anlatan ko- 36 1. numalarmz, alglayan zihnimizi denetfemek

. iyidir; insann btn yeteneklerini denetlemesi iyidir.

Her iinde denetimli olan dileyici kayglardan uzaktr.

Kim ki elini den_etler, ayan denetler, sy- 362. ledii sz denetler kim ki btnyle denetimlidir; kim ki isel sevinci bulmutur, kim 50 Dileyici: dilenci, gerei dilenen, ger.ei dileyen, ralip. rale

be, gnll, Nirvana'y isteyen kii; (ng.) Medicnnt, Beggar

J l l

ki derli toplu dzenlidir, yalnzlkta mutludur, ite ona dileyici derler.

363- Dilini denetleyen, akllca sakin sakin konuan, gururlu olmayan, gerein anlamlarn aydnlatan dileyicinin szleri tatldr.

364. Gerekle iie yaayan, gerekte mutluluk bulan, gerei bulmak iin iedal yapan, gerei izleyen dileyici gerein uzana dmez.

365. Sana verileni kk grme, kimseyi kskanma!

Kskanan dileyici dinginlik bulamaz.

366. Kendisine verilen az da olsa, aldn kmsemeyen dileyici, hele yaam ar duruysa, tembel deilse, Tanrlarn vgsn kazanr . . .

367. Adlarla, simgelerle ya da biimlerle urama -yan, hibir mlke sahip olmayan ve bundan znt duymayan kiiye, ite ona, dileyici denir.

368. Budann yolunda, inanarak dinginlikle yaayan dileyici bar bulacaktr, varoluun bittii mutlu yere ulaacaktr.

369. Boalt kayn, ey dileyici! Boalan kayk hzl yzer.

Arzu ve nefret yklerini kesip atarsan, zgrle abuk ularsn.

1 1 2

--

Kes at bei5 : , kurtul beten, bee egemen ol. Kendini be zincirden kurtaran dileyici " seli geen'' diye adlanr.

ine dn, ey dileyici; dndaki kayglara da-lma; tadlar ve zevklerle zihnini yorma!

Zevke yaklama ki, kor gibi kzarm demir topu yutmak zorunda kalmayasn, " k o ac-yorl" diye kvranp barmayasn.

Bilge olmayana iedal yoktur, iedal olma-yana bilgelik yoktur; kimde hem bilgelik, hem de iedal varsa, ite o Nirvana'ya yakndr.

Dingin yrei olan dilenci bo eve girer, ger-ei apak gren insan sevinleri aar.

Bedensel elerin kaynan bulunca, bunlarn nasl yok edileceini bir kez grp anlaynca, mutluluk bulursun, sevin bulursun . . .

lmsz olan bilenlerin sonsuz seviiclni bulursun.

Dnya akll dilenci iin bir balangtr: du-yular denetlemek, soylu olan, ar olan, tembel olmayan-dostlarla bir arada bulunmak, ahlak kurallarna uygun. yaamak.

5 1 - Burada kastedilen insanfaki biyolojik "b-duyu"dr (giirme, iitme, d)ktuma, koklama ve m alma); :t:vk almamza yaradg i,:in ballk ve bamllk yapan be zincir olarak grlr; dl'nelenderi genkir.

1 13

370.

371.

37.

373.

374.

375.

376. yilik iinde yaarsan, grevlerinde usta olursan; ite o zaman sevin bulacak, tm kayg -larn bittiini greceksin.

377. Yasemin iei solan yapraklarn nasl dkerse, ey dileyiciler, siz de stnzden tutkuyu ve nefreti yle dkmelisiniz!

378. Dileyici dingin olmal denir: dingin beden, dingin konuma, dingin zihin. Dnyann tuzaklarn reddedip kendine egemen olmal.

379. Kendini kendin ykseltecek, kendini kendin snayacaksn; ey dileyici, bylece korunarak, dikkat ederek, sevin iinde yaayacaksn!

380. Benliin efendisi yine benliktir; benliin sna da yine benliktir. yleyse sen de evcilletir benliini, tccarn soylu at evcilletirdii gibi.

381. Budann yolunda sevinli ve sadk olan dileyici dinginlik bulur; doal varoluu sona erdirmenin sevincini bulur.

382. Kim olursa olsun, gencecik bir dileyici bile olsa, Buda yoluna kendini adayan kimse, dnyann olur.

Bulutlardan syrlan ay gibi aydnlatc olur.

1 14

XXVI.

Dervi (Brahmana)

Sel gibi seni srklemek isteyen aknty tm 383-gcnle durdur, ey Dervi; arzular geride brak! Btn yaratlmlarn ykmn bilir ve fark edersen, Yaratlmam bilirsin!

Dervi. ie dal ve gzlemleme yoluyla )te 384. kyya ulanca, bilgelik kazanr ve btn balarndan kurtulur.

Benim Dervi dediim kimse, korkulardan - 385. balarda? - kelepelerden uzaktr; ne bu ky vardr onun iin, ne br ky, her ikisi de yoktur.

Benim Dervi dediim kimse durgundur, 386. bamszdr, oturmutur; olgunlam, istekler-den kurtulmu, en yksek amaca ulamtr.

I IS

387. Gne gndz parlar, aysa gece k saar; savalarn zrhlar k saar; Dervi de iedalyla k saar . . .

Uyanm olan kii gece gndz evresine k verir.

388. Hatay bir yana brakana Dervi derler. Sessizlik iinde yaayana Dervi (Brahmana) derler; sessiz yryene (Samana) derler; kirliliklerden kap kurtulana Arnm (Pravragita)52 derler.

389. Dervii kimse incitmesin; O da Onu incitene karlk vermesin! Dervii incitene yazklar olsun; karlk veren Dervie ise daha da yazklar olsun!

390. Dervi kendini hayatn tadlarndan uzak tutarsa, bu onun iin az kazan deildir; ruhta her trl incitme drts yok olunca, tm ekilen ileler sona erecektir.

39. Benim Dervi dediim, ne bedeniyle, ne szyle, ne de zihninden geenlerle incitmez hibir kimseyi ve hibir varl; her alanda da kendini durmadan denetler.

52 - Ar1111111: 'Ieizlee lwddirw ulam, H,c ; Pravragira I Pabbagira; (ng.) Pi/grim, puritm, spiritrrll;- purl', .inle.>:L

1 16

--

Aydnlanm olann53 rettii adalet yasasn anlayan, retilene sayg gstermelidir; rahibin kutsanm atee tapt gibi tapmaldr.

Ne rlm sala, ne soyla sopla, ne de "kast" ve snfyla kutlu olmaz kii. . . inde Gerek olan, Hak olan, Erdem olan kutludur, kutlan-mtr.

rlm san ne faydas var, ey ahmak? Ne faydas olur kei-derisinden yaplm giysile-rin?

in doymaz isteklerle dolu . . . Oysa sen d-n temizliyorsun.

Benim Dervi dediim kimse pe atlm giy-siler giyer, zayflktan kabarmtr damarlar, ormanda yapayalnz sessizce iselliine dalar.

Ben kim?eye ailesinden dolay, annesindn _ dolay kutlu demem; onun mal mlk vardi, -kibirlidir; ben ona kutlu derim ki maldan da, kibirden de uzak, her tr balantdan uzak.

Ben ona kutlu derim ki, btn zincirlerini krmtr, yrei asla titremez; btn balarn koparmtr, bamszdr .

.

3 - Ayd111/rn111 0/;111: Rtda; Ruddha.

7

392.

393.

394.

395.

396.

397.

398. Ben ona kutlu derim ki, btn srmlar ve kemerleri kesmitir; btn borlar ipotekleri zincirleri kesmitir; engeli amtr, uyanmtr.

399. Ben ona kutlu derim ki, kimseyi krmamtr; ama krlmaya, kt davrana, hapse atlmaya sabrla katlanr; ona vuran ellere, ona saldran ordulara sabrla dayanr.

400. Ben ona kutlu derim ki, fkesi yoktur, szn tutar, erdemlidir, tutkusuzdur, denetimlidir . . .

O artk son bedenine ulamtr.

401. Ben ona kutlu derim ki, Lotus yaprann suya yapt gibi, ya da Hardal tohumunun54 inenin ucuna yapt gibi dnya zevklerine yapp kalmaz.

402.. Ben ona kutlu derim ki, daha dnyadayken bile ilelerin s ona erdiini bilir; srtndan ykn oktan indirmi, zincirlerini oktan krmtr.

403. Ben ona kutlu derim ki, derin bilgelii ve bilgisi vardr; doru yolu yanl yoldan ayrr . . . O en yksek sona ulamtr. 54 - Hardal {tohmm): Siyah hardal (Brassica nigra) en az ikibin

yldr rarm yaplan sar iekli bir birkidir; Eski Yunan ve Roma yaptlarnda ve Kirab- Mukaddes'te adndan sk sk sz edilen bikinin tohumlarn Hippokra .. s ila olarak kullanmtr. Tohumlar 1-1,5 mm apnda, kresel biimli ve koyu krmz ya da siyaha alan renkredir.

r8

Ben ona kutlu derim ki, evi olandan da uzak 404. durur, evi olmayan evsizden de . . . Evlere pek az ziyaret yapar55, istekleri azdr.

Ben ona kutlu derim ki, gl ya da gsz, 405. hibir yarat incitmez; ne ldrr, ne de canl varlklarn lmne yol aar.

Ben ona kutlu derim ki, hogrsz olan da 406. ho grr; iddet yapana kar da bardr, agzller iinde de agzllkten uzak durur.

Ben ona kutlu derim ki, fkeyi, nefreti, gururu, 407. ikiyzll silkelemi atmtr; hardal tohumunun inenin ucundan dt gibi.

Ben ona kutlu derim ki, doru szler syler, 408. yararl szler syler; ama bunlar kabalkla deil incelikle, incitmeden syler.

Ben ona kutlu derim ki, bu dnyada ona-veri- 409. lenden baka hibirey almaz; uzun ksa, kk byk, iyi kt ne olursa olsun, hibirey . . . Hibirey almaz.

Ben ona kutlu derim ki, ne bu dnyada, ne 410. br dnyada hibirey istemez; tutkulardan uzaktr, bamszdr.:

55 - E: Budist dilenciler ara sra, gittikleri yolda karlarna kan, bir eve urayp. sadaka olarak verilen bir dilim ekmei yer.

9

4n. Ben ona kutlu derim ki, ne dilei vardr, ne zlemi vardr; bilgiden yana phesi yoktur. . . Sonsuz Olan'n derinliine ulamtr.

412... Ben ona kutlu derim ki, daha buradayken iyinin ve ktnn balarndan teye gemitir ; kaygdan uzaktr; tutkudan, kirlilikten uzaktr.

413- Ben ona kutlu derim ki, ay gibi parlaktr; saftr, durudur, dingindir. Onda tm zevkler snmtr.

414. B e n ona kutlu d e rim ki, bu yenidendoumlarn, bu dnglerin, bu aldanlarn amurlu yolunu am, teye gemitir; bu zor yoldan atlayp gemitir, oktan te kyya varmtr; derin dalldr . . .

Heyecanl - pheci - baml deildir; din -gindir.

415. Ben ona kutlu derim ki, bu dnyada tm tutkulardan gemitir; evsiz barksz dolar.

Varolmann btn istekleri onda snmtr.

416. Ben ona kutlu derim ki, bu dnyada tm doymazlklardan gemitir; evsiz barkszdr.

Onda varolmann tutkular ve doymayan istekleri snmtr.

1 20

Ben ona kutlu derim ki, insanlara olan ba- 417. lln silip atmtr; Tanrlara balln da stndedir.

Her trl ballktan uzaktr.

Ben ona kutlu derim ki, tatl olandan da vaz- 418. geer, tatsz olandan da; serin ve dingindir; yenilenmenin her trl tohumundan uzaktr. te o btn dnyalar fetheden kahraman-dr.

Ben ona kutlu derim ki, varlklarn heryer- 419. de nce yok olup sonra geri geldiini bilir; ballklardan, bamllklardan uzaktr, iyi yaayandr, aydnlanmtr.

Ben ona kutlu derim ki, onun gittii yolu ne 420. Tanrlar bilebilir, ne de ruhlar . . .

Arzular yok olmutur, azizdir, evliyadr.

Ben na kutlu derim ki, hibireye "benim" 41.I. demez; nnde de olsa, arkasnda da olsa, ikisinin arasnda da olsa fakirdir. Hibireye b alanmaz, her trl badan uzaktr.

Ben ona kutlu derim ki, korkusuzdur, asildir, 4u. kahramandr, heryi sezen ve anlayandr, t-myle tertemizdir, hereyi fethedendir.

Amaca ulamtr, uyanmtr.

121

423. Ben ona kutlu derim ki, nceki yaamlarn bilir; Umak' da, Tanu'yu da alglar; yenidendoumlarn sonuna ulamtr; bilgisi btn ve yetkin bir bilgedir.

Yetkinliin tmne erimitir.

- S O N -

122

indekiler

I. kiz Dizeler . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 15 II. Farkndalk . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 19

III. e Dal . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . 23 IIII. iekler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

V. Ahmak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1 VI. Bilge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 35

VII. Ermi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 VIII. Binler .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 4 1

IX. yilik - Ktlk . . . . . . . . . . . . . . 45 X. Ceza . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 49

XI. Yallk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 3 XII. Benlik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

XIII. Dnya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 XIV. Uyanm Kii. . . . . . . . .. . . . . . . . . 6 1 XV. Sevin . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

XVI. Tat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : .. .69 XVII. fke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

XVIII . Kirlilik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 XIX. Adalet.. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 XX. Yol . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . 83

XXI. Kark Dizeler . . . . . . . . . . . . . . . 87 XXII. Aaya Doru . . . . . . . . . . . . . . . 9 1

XXIII. -Fil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 _ -XXIV. Susuzluk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

XXV. Dileyici . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 XXVI. Dervi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

Bo SayfaBo Sayfa