∆ὲν ἔκαmicroα στὴ ζωὴ ὅτι ἤθελαmicroὰ τόσο microπόρεσα

Η BIOΓPAΦIA TOY IΩNA ∆PAΓOYMH

∆ὲνἔ

καmicroα

στὴζ

ωὴὅτ

ιἤθε

λαmicro

ὰτόσ

οmicroπό

ρεσα

Μ

ίτσ

ηΣ

κΠ

ικρ

αmicro

ένο

υ

ΗBI

OΓP

AΦIA

TOY

IΩN

A∆P

AΓO

YMH

Μίτση Σκ ΠικραμένουΜίτση Σκ ΠικραμένουΗ εργογραφία της Μίτσης Σκ Πικραμέ-νου περιλαμβάνει περισσότερες από6000 σελίδες σε μονογραφίες και έργαυποδομής (ευρετήρια βιβλιογραφίεςέντυπους καταλόγους βιβλιοθηκών έκ-δοση γαλλικών επιστολών του ΙωάννηΚαποδίστρια μετάφραση έργου τουJean Savant μελέτες για τον ΘανάσηΠετσάληndashΔιομήδη το laquoΓλυκυσματοποι-είονraquo του Σπυρίδωνος Παυλίδη κά)

Από το 2011 στράφηκε στη λογοτε-χνική γραφή με ιστορικά μυθιστόρη-ματα ή μυθιστορηματικές βιογραφίεςδιατηρώντας πάντοτε το φιλέρευνοκαι φιλομαθές ενδιαφέρον της για ταζητήματα και τις προσωπικότητες πουκαταπιάνεται

Απευθυνόμενο στο ευρύ κοινό χωρίςπλέον αυστηρό επιστημονικό χαρα-κτήρα αλλά ως αποτέλεσμα εκτεταμέ-νης και εργώδους μελέτης αρχείων καιπρωτογενών πηγών προέκυψε προο-δευτικά το πολύτομο εκδοτικό της εγ-χείρημα laquoΑλληλένδετες ΒιογραφίεςraquoΗ σειρά κυκλοφορούμενη από τις εκ-δόσεις μας περιλαμβάνει τις εξής μυθι-στορηματικές βιογραφίες

Λουίζας Ριανκούρ 1η έκδοση 62015Παύλου Μελά 2η έκδοση 62015Ίωνα Δραγούμη 2η έκδοση 42017Πηνελόπης Δέλτα 2η έκδοση 22016και η εργογραφία τής Π Δέλτα 22016

Αφώτιστα στοιχεία των ζωών και τωνδράσεων των ηρώων του ΠαύλουΜελά της Πηνελόπης Δέλτα του ΊωναΔραγούμη και της Λουίζας Ριανκούραναδεικνύονται στο λογοτεχνικό κεί-μενο μέσα από την πρωτοπρόσωπηαφήγηση των χαρακτήρων Παράλληλααποκαλύπτονται η διαπλοκή των χαρα-κτήρων και οι σχέσεις τους με τα τε-κταινόμενα μιας εποχής εν πολλοίςαθησαύριστης ως προς τις πραγματικέςσυνθήκες

ΗΜίτση Σκ Πικραμένουγεννήθηκε και κατοικείστην Αθήνα

Σπούδασε γαλλική φιλολο-γία και κατόπιν βιβλιοθη-κονομία Πήρε το διδα-κτορικό της από το Καπο-διστριακό ΠανεπιστήμιοΑθηνών

Εργάστηκε ως ερευνήτριαστο Εθνικό ΊδρυμαΕρευνών Παράλληλατης ανατέθηκαν συγκεκρι-μένες εργασίες από διάφο-ρους φορείς(Βουλή των ΕλλήνωνΜουσείο ΜπενάκηΠανεπιστήμιο ΙωαννίνωνΕταιρεία ΚερκυραϊκώνΣπουδών και το ΕλληνικόΛογοτεχνικό και ΙστορικόΑρχείο) ή και ιδιώτες

Ίων Δραγούμης Ένα βιβλίο που αναφέρεται στην τριπλή τουιδιότητα του διπλωματικού του πολιτικού και του πνευμα-τικού ανθρώπου με φόντο την προσωπική του ζωή και ταπολυποίκιλα θέματα που τον απασχόλησαν Ένα πρόσωποπου σημάδεψε τις αρχές του εικοστού αιώνα με τη δραστη-ριότητά του και μένει στην επικαιρότητα χάρη στην άδικηκαι ακατανόητη δολοφονία του Η βιογραφία του σε πρώτοπρόσωπο δίνει έμφαση στο πώς ο ίδιος αντιλαμβανόταν όσατου συνέβαιναν κι εκείνα που παρατηρούσε γύρω του

Ένα βιβλίο μοναδικό που θα καθηλώσει τον αναγνώστη μετα νέα στοιχεία τα οποία έρχονται στο φως και διαφοροποι-ούν την εικόνα που είχαμε για τον Ίωνα Ήταν ένας άνθρωποςπου πάντοτε επιδίωκε να είναι αδέσμευτος ήταν αποφασι-σμένος και αποφασιστικός και πάλεψε πολύ για όσα πίστευεΈτσι έγινε και με τις πολιτικές του απόψεις που στην ωριμό-τητά του άλλαξαν πολύ

Σειρά laquoΑλληλένδετες Βιογραφίεςraquo 3

ΔΕΥΤΕΡΗΕΚΔΟΣΗ

αναθεωρημένη

και συμπληρωμένη

Exof_ION_B 41917 922 AM Page 1

Δὲν ἔκαμα στὴ ζωὴ ὅτι ἤθελαμὰ τόσο μπόρεσα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 1

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ

αναθεωρημένη

και συμπληρωμένη

Μίτση Σκ Πικραμένου

Δὲν ἔκαμα στὴ ζωὴ ὅτι ἤθελαμὰ τόσο μπόρεσα

H βιογραφία του Ίωνα Δραγούμη

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 3

Συγγραφέας Μίτση Σκ ΠικραμένουΤίτλος laquoΔὲν ἔκαμα στὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαraquo

H βιογραφία του Ίωνα Δραγούμηcopy Η συγγραφέας και ο εκδότης

Endashmail συγγραφέως mitsipikyahoogr

Πρώτη έκδοση Δεκέμβριος 2013Γιάννης Πικραμένος εκδότηςISBN 978ndash960ndash6628ndash53ndash5

Δεύτερη έκδοση Μάρτιος 2017Εκδόσεις laquoΠικραμένοςraquoISBN 978ndash960ndash6628ndash89 ndash4

Εξώφυλλο Μιχάλης Σιγάλας

Σελιδοποίηση Μαρία Αντωνιάδη

Επιμέλεια κειμένων Κατερίνα Τσιούμα

Εκτύπωση Βιβλιοδεσία Tαχυεκτυπώσεις ndash Γραβάνης ΕΠΕEndashmail infotachytypogrΤηλ κέντρο 2610 461780

Γκότσης Παναγιώτης amp ΣΙΑ ΕΕΤερψιθέας 2 26442 ΠάτραΤηλ 2610 432200 Fax 2610 430884Endashmail yapiyapigrInternet wwwyapigrFacebook ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΙΚΡΑΜΕΝΟΣ

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 4

Αφιερωμένο στο παρελθόν

στη μνήμητων δασκάλων μου

Ευάγγελου Παπανούτσουκαι Κ Θ Δημαρά

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 5

Σημείωση

Τρία χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή της εμφανίζεται εδώ η δεύτερημορφή της βιογραφίας του Ίωνα Δραγούμη Είναι σαφώς εμπλουτισμένησχεδόν διπλάσια από την αρχική μια και όπως φάνηκε από τις παρου-σιάσεις στο ευρύ κοινό κάποια θέματα δεν είχαν αναπτυχθεί στο έπακροΈχει εξάλλου ήδη προστεθεί στη βιβλιογραφία για την οικογένεια Δρα-γούμη ένα έργο που προσθέτει υλικό με το οποίο ξεκαθαρίζουν λεπτο-μέρειες της νεανικής ζωής του αδικοχαμένου Ίωνα Αναφέρομαι στηνέκθεση του ΜΙΕΤ για τον Νίκο Δραγούμη και τον σημαντικό κατάλογότης με την επιμέλεια του Νίκου Π Παΐσιου Νίκος Δραγούμης ο ζωγρά-φος (1874ndash1933) Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 2015

Έχει επίσης εκδοθεί το βιβλίο του John A Mazis A Man for allseasons the uncompromised life of Ion Dragoumis The Isis PressInstanbul 2014 το οποίο παρουσιάζει την αδέσμευτη προσωπικότηταστο αγγλόγλωσσο αναγνωστικό κοινό Το ίδιο βιβλίο κυκλοφορεί καιστα ελληνικά Γιάννης Α Μάζης Ίων Δραγούμης ο ασυμβίβαστοςΠρόλογος Δημήτρης Π Σωτηρόπουλος Μετάφραση Ανδρέας Παπ-πάς Μεταίχμιο Αθήνα 2016 Δυστυχώς πρόκειται για ένα προβλημα-τικό υλικό που βασίζεται σε ελλιπή έρευνα και σε συμπεράσματαάλλων συγγραφέων οι οποίοι δεν είχαν στη διάθεσή τους τα δεδομέναπου προσφέρονται σήμερα

Η προσωπική μου εργασία σε σχέση με την Πηνελόπη Δέλτα και ηπαρούσα φιλοδοξούν να προσφέρουν νέα ενδιαφέροντα και αποκαλυ-πτικά στοιχεία με τα οποία ξεκαθαρίζεται οριστικά πιστεύω η αιτίαθανάτου του Ίωνα Δραγούμη Δύο έργα μου δημοσιεύθηκαν το 2015από τις εκδόσεις laquoΠικραμένοςraquo και τιτλοφορούνται laquoΠρέπει ὁ θάνα-τός μας νὰ ὠφελήσει σὲ κάτι εἰδεμὴ εἶναι ἄχρηστοςraquo η βιογραφία τηςΠηνελόπης Δέλτα και laquoὍτι καὶ νὰ κάνεις ὅτι καὶ νὰ κάνω οἱ ψυχές μαςεἶναι ἕναraquo η εργογραφία της Πηνελόπης Δέλτα

Η ανά χείρας έκδοση ακολουθεί τις αρχές που τηρήθηκαν στους τό-μους των laquoΑλληλένδετων Βιογραφιώνraquo Τα πολυπληθή παραθέματαπαρουσιάζονται στην πρωτότυπη μορφή με την οποία έχουν ήδη πα-ρουσιαστεί με παραπομπή στις Σημειώσεις στο τέλος Υπάρχει όμωςμία σημαντική διαφορά Προτιμήθηκε να διατηρηθεί η βαρεία η οποίαγια περίεργο λόγο αποφεύγεται από τους νεότερους εκδότες παρόλοπου οι εγγράμματοι της εποχής τη χρησιμοποιούσαν Ειδικά ο Ίων Δρα-γούμης έγραφε πάντοτε ακόμα και τα μικρά τα πρόχειρα σημειώματάτου με τον τόνο αυτόν

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 6

mdash 7 mdash

Περιεχόμενα

Εισαγωγή 11

Μέρος πρώτο

Η αρχή

Τα πρώτα χρόνια 21

Το σπίτι μας 31

Νεανικά χρόνια 44

Πρόοδος και συνήθειες 50

Οικογενειακοί στόχοι 60

Ο θάνατος 66

Ανησυχίες 71

Οι σπουδές 76

Ωρίμανση 81

Το περιοδικό μας 94

Η Πετρούπολη 105

Φαντάρος 114

Εκκρεμότητες 125

Το φως 149

Ο έρωτας 157

Η Mabel 163

H Helen 175

Μέρος δεύτερο

Το πεπρωμένο

Μοναστήρι 181

Ενέργειες σύννομες και μη 188

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 7

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 8 mdash

Η εργασία μου 199

Η Σαπφώ 206

Δυσάρεστες εξελίξεις 218

Περιήγηση στη δυτική Μακεδονία 230

Άγνωστη δραστηριότητα 250

Περιοδεία 265

Μοναστήρι ξανά 284

Πύργος και Φιλιππούπολη 294

Η ερωτική Αίγυπτος 306

Ο ελευθεροτεκτονισμός 311

Σκοπός μου η γνωριμία της 321

Αμοιβαίες εξομολογήσεις 330

Διαφαινόμενο τέλος 338

Δεδέαγατς 347

Κωνσταντινούπολη 356

Μέρος τρίτο

Οι αναζητήσεις

Νέα αρχή 367

Η Μαρίκα 372

Οι στόχοι μου 376

Συνεχείς μετακινήσεις 380

Τα Δωδεκάνησα 397

Γάμος 402

Οι δύο πόλεμοι 410

Αναβίωση του παρελθόντος 416

Άγονες προσπάθειες 441

Πρέσβης 456

Βουλευτής 467

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 8

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

mdash 9 mdash

Μέρος τέταρτο

Το μοιραίο

Εξορία 507

Κορσική 524

Η καθημερινότητα 529

Οι αταξίες μου 549

Σκόπελος 554

Ελεύθερος 567

Το τελευταίο μου άρθρο 573

Τα στερνά μου 582

Επίλογος 591

Ευχαριστίες 606

Σημειώσεις 608

Βιβλιογραφία 621

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 9

mdash 11 mdash

Εισαγωγή

Ταλαιπωρημένος ο σαραντάρης άντρας με τα σχεδόν λευκάμαλλιά στάθηκε με την πλάτη στον υψηλό τοίχο όπως τονδιέταξε ο επικεφαλής του αποσπάσματος που τον είχε οδη-γήσει έως εκεί Βρίσκονταν στην οδό Κηφισιάς ακριβώςστον περίβολο των στρατιωτικών λουτρών της ελληνικήςπρωτεύουσας δηλαδή λίγο πιο κάτω από την πλατεία Μα-βίλη στο ύψος της οδού Αιγινήτου κοντά στην Παπαδιαμα-ντοπούλου

laquoΑχ πώς θα ήθελα τώρα να απαγκιάσω κάπου ναπλυθώ Είμαι ιδρωμένος με τη ζέστη που κάνει Πονάωπολύ πρέπει να έχω αρκετές πληγές στο σώμα μου από τησυμπλοκή με όλους εκείνους έξω από την έπαυλη του ΘωνΌχλος ήταν ορμητικός και ανεξέλεγκτος Πάλι καλά πουήταν επικεφαλής εκεί ο παλαιός φίλος μου ο Παυλής καιμε γλίτωσεraquo

Έβγαλε το μαντίλι από την τσέπη του και σκούπισε λίγοτον ιδρώτα από το μέτωπό του Πριν το βάλει στη θέση τουτο κοίταξε Μουρμούρισε laquoΒρόμικο είναι Το χρησιμοποί-ησα αρκετάraquo Και συνέχισε να σκέπτεται laquoΠαρά τις πληγέςμου με υποχρέωσαν να περπατήσω με γρήγορο στρατιω-τικό βηματισμό έτσι που ήμουνα πλαισιωμένος από τουςάντρες του αποσπάσματος Βλέπεις θυμήθηκα τον Αλέξιοτον ήρωα της Φίλης Στο Γιὰ τὴν Πατρίδα ήταν και εκείνοςαξιοπρεπής ούτε που το σκέφθηκε να ζητήσει ειδική μετα-χείριση όταν τον συνέλαβαν Εγώ ήμουνα το πρότυπό τηςόταν έγραφε Έτσι θα φερόμουνα και ως Αλέξης ο άλλοςμου εαυτός Δεν θα μπορούσα να διαψεύσω την εικόνα πουείχε δημιουργήσει για εμένα Αχ πόσο καλά με γνωρίζειαυτή η γυναίκαraquo

Κατάπιε το σάλιο του είχε στεγνώσει το στόμα του δι-ψούσε Συνέχισε να συλλογίζεται laquoΔεν επιτρέπεται να κυ-κλοφορώ έτσι βουλευτής είμαι Ίσως θα έπρεπε να ζητήσω

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 11

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 12 mdash

από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να κάνει μια μικρήπαράκαμψη στην οδό Ξενίας ούτε τρία λεπτά από εδώ Στοσπίτι μου μέσα σε λίγα λεπτά θα γιατροπορευόμουνα θααπολύμαινα τις πληγές θα τις περιποιούμουνα και θα άλλαζαρούχα το λευκό κοστούμι μου έχει γίνει χάλια Θα ετοιμαζό-μουνα για την ανάκριση που με περιμένει Στο Φρουραρχείομε πάνε είπαν Θα με απομονώσουν σε κάποιο κελί καιύστερα θα με ταλαιπωρήσουν ρωτώντας με τα ίδια και ταίδια Έφταιγα ή όχι για την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτηΞέρω από τις αφηγήσεις γνωστών και φίλων ότι δεν είναιμόνον ένας ο ανακριτής Ένας υπογράφει το πόρισμα αλλάμεσολαβούν διάφοροι που τον βοηθούν στα καθήκοντά τουΜε περιμένει η βασανιστική γραφειοκρατία και πρέπει ναείμαι προετοιμασμένος και δυνατός

raquoΈτσι κι αλλιώς δεν φέρω καμία ευθύνη για την από-πειρα εναντίον του πρωθυπουργού Ούτε καν γνώριζα ότιπροετοιμαζόταν παρόμοια ενέργεια η οποία είναι και απο-λύτως αντίθετη με τις αρχές μου Ποτέ δεν θεώρησα ότι τοαίμα λύνει τα προβλήματα

raquoΑσφαλώς όμως και δεν έχω μετανοήσει για το άρθρομου πριν από μερικές ημέρες στην εφημερίδα Ἡ ΚαθημερινήΤο έγραψα με τίτλο laquoὉ Ἐξαγνισμὸς ἀδύνατοςraquo γνωρίζο-ντας πολύ καλά τι έλεγα και είμαι φυσικά έτοιμος να αντι-μετωπίσω τις συνέπειες των λεγομένων μου Το ίδιο δενέγινε άλλωστε πριν από λίγα χρόνια Όλα τα άρθρα στο πε-ριοδικό μου Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις που κανένας δεν εξέτασετελικά ούτε με ανέκρινε υπήρξαν η αφορμή που με έστειλανκατευθείαν στην εξορία πρώτα στην Κορσική και μετά στηΣκόπελο

raquoΜην σκεφθείς ότι επίτηδες γίνομαι προκλητικός σταγραπτά μου κείμενα γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο Είμαιειλικρινής όμως στον ύψιστο βαθμό Λατρεύω την αλήθειακαι δεν διστάζω να την αποκαλύπτω όποιο κόστος κι αν έχειγια εμένα Στην προσωπική μου ζωή για παράδειγμα συν-δέομαι ερωτικά και συζώ με μιαν εξαιρετική ηθοποιό που

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 12

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

Δὲν ἔκαμα στὴ ζωὴ ὅτι ἤθελαμὰ τόσο μπόρεσα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 1

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ

αναθεωρημένη

και συμπληρωμένη

Μίτση Σκ Πικραμένου

Δὲν ἔκαμα στὴ ζωὴ ὅτι ἤθελαμὰ τόσο μπόρεσα

H βιογραφία του Ίωνα Δραγούμη

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 3

Συγγραφέας Μίτση Σκ ΠικραμένουΤίτλος laquoΔὲν ἔκαμα στὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαraquo

H βιογραφία του Ίωνα Δραγούμηcopy Η συγγραφέας και ο εκδότης

Endashmail συγγραφέως mitsipikyahoogr

Πρώτη έκδοση Δεκέμβριος 2013Γιάννης Πικραμένος εκδότηςISBN 978ndash960ndash6628ndash53ndash5

Δεύτερη έκδοση Μάρτιος 2017Εκδόσεις laquoΠικραμένοςraquoISBN 978ndash960ndash6628ndash89 ndash4

Εξώφυλλο Μιχάλης Σιγάλας

Σελιδοποίηση Μαρία Αντωνιάδη

Επιμέλεια κειμένων Κατερίνα Τσιούμα

Εκτύπωση Βιβλιοδεσία Tαχυεκτυπώσεις ndash Γραβάνης ΕΠΕEndashmail infotachytypogrΤηλ κέντρο 2610 461780

Γκότσης Παναγιώτης amp ΣΙΑ ΕΕΤερψιθέας 2 26442 ΠάτραΤηλ 2610 432200 Fax 2610 430884Endashmail yapiyapigrInternet wwwyapigrFacebook ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΙΚΡΑΜΕΝΟΣ

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 4

Αφιερωμένο στο παρελθόν

στη μνήμητων δασκάλων μου

Ευάγγελου Παπανούτσουκαι Κ Θ Δημαρά

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 5

Σημείωση

Τρία χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή της εμφανίζεται εδώ η δεύτερημορφή της βιογραφίας του Ίωνα Δραγούμη Είναι σαφώς εμπλουτισμένησχεδόν διπλάσια από την αρχική μια και όπως φάνηκε από τις παρου-σιάσεις στο ευρύ κοινό κάποια θέματα δεν είχαν αναπτυχθεί στο έπακροΈχει εξάλλου ήδη προστεθεί στη βιβλιογραφία για την οικογένεια Δρα-γούμη ένα έργο που προσθέτει υλικό με το οποίο ξεκαθαρίζουν λεπτο-μέρειες της νεανικής ζωής του αδικοχαμένου Ίωνα Αναφέρομαι στηνέκθεση του ΜΙΕΤ για τον Νίκο Δραγούμη και τον σημαντικό κατάλογότης με την επιμέλεια του Νίκου Π Παΐσιου Νίκος Δραγούμης ο ζωγρά-φος (1874ndash1933) Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 2015

Έχει επίσης εκδοθεί το βιβλίο του John A Mazis A Man for allseasons the uncompromised life of Ion Dragoumis The Isis PressInstanbul 2014 το οποίο παρουσιάζει την αδέσμευτη προσωπικότηταστο αγγλόγλωσσο αναγνωστικό κοινό Το ίδιο βιβλίο κυκλοφορεί καιστα ελληνικά Γιάννης Α Μάζης Ίων Δραγούμης ο ασυμβίβαστοςΠρόλογος Δημήτρης Π Σωτηρόπουλος Μετάφραση Ανδρέας Παπ-πάς Μεταίχμιο Αθήνα 2016 Δυστυχώς πρόκειται για ένα προβλημα-τικό υλικό που βασίζεται σε ελλιπή έρευνα και σε συμπεράσματαάλλων συγγραφέων οι οποίοι δεν είχαν στη διάθεσή τους τα δεδομέναπου προσφέρονται σήμερα

Η προσωπική μου εργασία σε σχέση με την Πηνελόπη Δέλτα και ηπαρούσα φιλοδοξούν να προσφέρουν νέα ενδιαφέροντα και αποκαλυ-πτικά στοιχεία με τα οποία ξεκαθαρίζεται οριστικά πιστεύω η αιτίαθανάτου του Ίωνα Δραγούμη Δύο έργα μου δημοσιεύθηκαν το 2015από τις εκδόσεις laquoΠικραμένοςraquo και τιτλοφορούνται laquoΠρέπει ὁ θάνα-τός μας νὰ ὠφελήσει σὲ κάτι εἰδεμὴ εἶναι ἄχρηστοςraquo η βιογραφία τηςΠηνελόπης Δέλτα και laquoὍτι καὶ νὰ κάνεις ὅτι καὶ νὰ κάνω οἱ ψυχές μαςεἶναι ἕναraquo η εργογραφία της Πηνελόπης Δέλτα

Η ανά χείρας έκδοση ακολουθεί τις αρχές που τηρήθηκαν στους τό-μους των laquoΑλληλένδετων Βιογραφιώνraquo Τα πολυπληθή παραθέματαπαρουσιάζονται στην πρωτότυπη μορφή με την οποία έχουν ήδη πα-ρουσιαστεί με παραπομπή στις Σημειώσεις στο τέλος Υπάρχει όμωςμία σημαντική διαφορά Προτιμήθηκε να διατηρηθεί η βαρεία η οποίαγια περίεργο λόγο αποφεύγεται από τους νεότερους εκδότες παρόλοπου οι εγγράμματοι της εποχής τη χρησιμοποιούσαν Ειδικά ο Ίων Δρα-γούμης έγραφε πάντοτε ακόμα και τα μικρά τα πρόχειρα σημειώματάτου με τον τόνο αυτόν

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 6

mdash 7 mdash

Περιεχόμενα

Εισαγωγή 11

Μέρος πρώτο

Η αρχή

Τα πρώτα χρόνια 21

Το σπίτι μας 31

Νεανικά χρόνια 44

Πρόοδος και συνήθειες 50

Οικογενειακοί στόχοι 60

Ο θάνατος 66

Ανησυχίες 71

Οι σπουδές 76

Ωρίμανση 81

Το περιοδικό μας 94

Η Πετρούπολη 105

Φαντάρος 114

Εκκρεμότητες 125

Το φως 149

Ο έρωτας 157

Η Mabel 163

H Helen 175

Μέρος δεύτερο

Το πεπρωμένο

Μοναστήρι 181

Ενέργειες σύννομες και μη 188

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 7

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 8 mdash

Η εργασία μου 199

Η Σαπφώ 206

Δυσάρεστες εξελίξεις 218

Περιήγηση στη δυτική Μακεδονία 230

Άγνωστη δραστηριότητα 250

Περιοδεία 265

Μοναστήρι ξανά 284

Πύργος και Φιλιππούπολη 294

Η ερωτική Αίγυπτος 306

Ο ελευθεροτεκτονισμός 311

Σκοπός μου η γνωριμία της 321

Αμοιβαίες εξομολογήσεις 330

Διαφαινόμενο τέλος 338

Δεδέαγατς 347

Κωνσταντινούπολη 356

Μέρος τρίτο

Οι αναζητήσεις

Νέα αρχή 367

Η Μαρίκα 372

Οι στόχοι μου 376

Συνεχείς μετακινήσεις 380

Τα Δωδεκάνησα 397

Γάμος 402

Οι δύο πόλεμοι 410

Αναβίωση του παρελθόντος 416

Άγονες προσπάθειες 441

Πρέσβης 456

Βουλευτής 467

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 8

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

mdash 9 mdash

Μέρος τέταρτο

Το μοιραίο

Εξορία 507

Κορσική 524

Η καθημερινότητα 529

Οι αταξίες μου 549

Σκόπελος 554

Ελεύθερος 567

Το τελευταίο μου άρθρο 573

Τα στερνά μου 582

Επίλογος 591

Ευχαριστίες 606

Σημειώσεις 608

Βιβλιογραφία 621

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 9

mdash 11 mdash

Εισαγωγή

Ταλαιπωρημένος ο σαραντάρης άντρας με τα σχεδόν λευκάμαλλιά στάθηκε με την πλάτη στον υψηλό τοίχο όπως τονδιέταξε ο επικεφαλής του αποσπάσματος που τον είχε οδη-γήσει έως εκεί Βρίσκονταν στην οδό Κηφισιάς ακριβώςστον περίβολο των στρατιωτικών λουτρών της ελληνικήςπρωτεύουσας δηλαδή λίγο πιο κάτω από την πλατεία Μα-βίλη στο ύψος της οδού Αιγινήτου κοντά στην Παπαδιαμα-ντοπούλου

laquoΑχ πώς θα ήθελα τώρα να απαγκιάσω κάπου ναπλυθώ Είμαι ιδρωμένος με τη ζέστη που κάνει Πονάωπολύ πρέπει να έχω αρκετές πληγές στο σώμα μου από τησυμπλοκή με όλους εκείνους έξω από την έπαυλη του ΘωνΌχλος ήταν ορμητικός και ανεξέλεγκτος Πάλι καλά πουήταν επικεφαλής εκεί ο παλαιός φίλος μου ο Παυλής καιμε γλίτωσεraquo

Έβγαλε το μαντίλι από την τσέπη του και σκούπισε λίγοτον ιδρώτα από το μέτωπό του Πριν το βάλει στη θέση τουτο κοίταξε Μουρμούρισε laquoΒρόμικο είναι Το χρησιμοποί-ησα αρκετάraquo Και συνέχισε να σκέπτεται laquoΠαρά τις πληγέςμου με υποχρέωσαν να περπατήσω με γρήγορο στρατιω-τικό βηματισμό έτσι που ήμουνα πλαισιωμένος από τουςάντρες του αποσπάσματος Βλέπεις θυμήθηκα τον Αλέξιοτον ήρωα της Φίλης Στο Γιὰ τὴν Πατρίδα ήταν και εκείνοςαξιοπρεπής ούτε που το σκέφθηκε να ζητήσει ειδική μετα-χείριση όταν τον συνέλαβαν Εγώ ήμουνα το πρότυπό τηςόταν έγραφε Έτσι θα φερόμουνα και ως Αλέξης ο άλλοςμου εαυτός Δεν θα μπορούσα να διαψεύσω την εικόνα πουείχε δημιουργήσει για εμένα Αχ πόσο καλά με γνωρίζειαυτή η γυναίκαraquo

Κατάπιε το σάλιο του είχε στεγνώσει το στόμα του δι-ψούσε Συνέχισε να συλλογίζεται laquoΔεν επιτρέπεται να κυ-κλοφορώ έτσι βουλευτής είμαι Ίσως θα έπρεπε να ζητήσω

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 11

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 12 mdash

από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να κάνει μια μικρήπαράκαμψη στην οδό Ξενίας ούτε τρία λεπτά από εδώ Στοσπίτι μου μέσα σε λίγα λεπτά θα γιατροπορευόμουνα θααπολύμαινα τις πληγές θα τις περιποιούμουνα και θα άλλαζαρούχα το λευκό κοστούμι μου έχει γίνει χάλια Θα ετοιμαζό-μουνα για την ανάκριση που με περιμένει Στο Φρουραρχείομε πάνε είπαν Θα με απομονώσουν σε κάποιο κελί καιύστερα θα με ταλαιπωρήσουν ρωτώντας με τα ίδια και ταίδια Έφταιγα ή όχι για την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτηΞέρω από τις αφηγήσεις γνωστών και φίλων ότι δεν είναιμόνον ένας ο ανακριτής Ένας υπογράφει το πόρισμα αλλάμεσολαβούν διάφοροι που τον βοηθούν στα καθήκοντά τουΜε περιμένει η βασανιστική γραφειοκρατία και πρέπει ναείμαι προετοιμασμένος και δυνατός

raquoΈτσι κι αλλιώς δεν φέρω καμία ευθύνη για την από-πειρα εναντίον του πρωθυπουργού Ούτε καν γνώριζα ότιπροετοιμαζόταν παρόμοια ενέργεια η οποία είναι και απο-λύτως αντίθετη με τις αρχές μου Ποτέ δεν θεώρησα ότι τοαίμα λύνει τα προβλήματα

raquoΑσφαλώς όμως και δεν έχω μετανοήσει για το άρθρομου πριν από μερικές ημέρες στην εφημερίδα Ἡ ΚαθημερινήΤο έγραψα με τίτλο laquoὉ Ἐξαγνισμὸς ἀδύνατοςraquo γνωρίζο-ντας πολύ καλά τι έλεγα και είμαι φυσικά έτοιμος να αντι-μετωπίσω τις συνέπειες των λεγομένων μου Το ίδιο δενέγινε άλλωστε πριν από λίγα χρόνια Όλα τα άρθρα στο πε-ριοδικό μου Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις που κανένας δεν εξέτασετελικά ούτε με ανέκρινε υπήρξαν η αφορμή που με έστειλανκατευθείαν στην εξορία πρώτα στην Κορσική και μετά στηΣκόπελο

raquoΜην σκεφθείς ότι επίτηδες γίνομαι προκλητικός σταγραπτά μου κείμενα γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο Είμαιειλικρινής όμως στον ύψιστο βαθμό Λατρεύω την αλήθειακαι δεν διστάζω να την αποκαλύπτω όποιο κόστος κι αν έχειγια εμένα Στην προσωπική μου ζωή για παράδειγμα συν-δέομαι ερωτικά και συζώ με μιαν εξαιρετική ηθοποιό που

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 12

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ

αναθεωρημένη

και συμπληρωμένη

Μίτση Σκ Πικραμένου

Δὲν ἔκαμα στὴ ζωὴ ὅτι ἤθελαμὰ τόσο μπόρεσα

H βιογραφία του Ίωνα Δραγούμη

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 3

Συγγραφέας Μίτση Σκ ΠικραμένουΤίτλος laquoΔὲν ἔκαμα στὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαraquo

H βιογραφία του Ίωνα Δραγούμηcopy Η συγγραφέας και ο εκδότης

Endashmail συγγραφέως mitsipikyahoogr

Πρώτη έκδοση Δεκέμβριος 2013Γιάννης Πικραμένος εκδότηςISBN 978ndash960ndash6628ndash53ndash5

Δεύτερη έκδοση Μάρτιος 2017Εκδόσεις laquoΠικραμένοςraquoISBN 978ndash960ndash6628ndash89 ndash4

Εξώφυλλο Μιχάλης Σιγάλας

Σελιδοποίηση Μαρία Αντωνιάδη

Επιμέλεια κειμένων Κατερίνα Τσιούμα

Εκτύπωση Βιβλιοδεσία Tαχυεκτυπώσεις ndash Γραβάνης ΕΠΕEndashmail infotachytypogrΤηλ κέντρο 2610 461780

Γκότσης Παναγιώτης amp ΣΙΑ ΕΕΤερψιθέας 2 26442 ΠάτραΤηλ 2610 432200 Fax 2610 430884Endashmail yapiyapigrInternet wwwyapigrFacebook ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΙΚΡΑΜΕΝΟΣ

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 4

Αφιερωμένο στο παρελθόν

στη μνήμητων δασκάλων μου

Ευάγγελου Παπανούτσουκαι Κ Θ Δημαρά

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 5

Σημείωση

Τρία χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή της εμφανίζεται εδώ η δεύτερημορφή της βιογραφίας του Ίωνα Δραγούμη Είναι σαφώς εμπλουτισμένησχεδόν διπλάσια από την αρχική μια και όπως φάνηκε από τις παρου-σιάσεις στο ευρύ κοινό κάποια θέματα δεν είχαν αναπτυχθεί στο έπακροΈχει εξάλλου ήδη προστεθεί στη βιβλιογραφία για την οικογένεια Δρα-γούμη ένα έργο που προσθέτει υλικό με το οποίο ξεκαθαρίζουν λεπτο-μέρειες της νεανικής ζωής του αδικοχαμένου Ίωνα Αναφέρομαι στηνέκθεση του ΜΙΕΤ για τον Νίκο Δραγούμη και τον σημαντικό κατάλογότης με την επιμέλεια του Νίκου Π Παΐσιου Νίκος Δραγούμης ο ζωγρά-φος (1874ndash1933) Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 2015

Έχει επίσης εκδοθεί το βιβλίο του John A Mazis A Man for allseasons the uncompromised life of Ion Dragoumis The Isis PressInstanbul 2014 το οποίο παρουσιάζει την αδέσμευτη προσωπικότηταστο αγγλόγλωσσο αναγνωστικό κοινό Το ίδιο βιβλίο κυκλοφορεί καιστα ελληνικά Γιάννης Α Μάζης Ίων Δραγούμης ο ασυμβίβαστοςΠρόλογος Δημήτρης Π Σωτηρόπουλος Μετάφραση Ανδρέας Παπ-πάς Μεταίχμιο Αθήνα 2016 Δυστυχώς πρόκειται για ένα προβλημα-τικό υλικό που βασίζεται σε ελλιπή έρευνα και σε συμπεράσματαάλλων συγγραφέων οι οποίοι δεν είχαν στη διάθεσή τους τα δεδομέναπου προσφέρονται σήμερα

Η προσωπική μου εργασία σε σχέση με την Πηνελόπη Δέλτα και ηπαρούσα φιλοδοξούν να προσφέρουν νέα ενδιαφέροντα και αποκαλυ-πτικά στοιχεία με τα οποία ξεκαθαρίζεται οριστικά πιστεύω η αιτίαθανάτου του Ίωνα Δραγούμη Δύο έργα μου δημοσιεύθηκαν το 2015από τις εκδόσεις laquoΠικραμένοςraquo και τιτλοφορούνται laquoΠρέπει ὁ θάνα-τός μας νὰ ὠφελήσει σὲ κάτι εἰδεμὴ εἶναι ἄχρηστοςraquo η βιογραφία τηςΠηνελόπης Δέλτα και laquoὍτι καὶ νὰ κάνεις ὅτι καὶ νὰ κάνω οἱ ψυχές μαςεἶναι ἕναraquo η εργογραφία της Πηνελόπης Δέλτα

Η ανά χείρας έκδοση ακολουθεί τις αρχές που τηρήθηκαν στους τό-μους των laquoΑλληλένδετων Βιογραφιώνraquo Τα πολυπληθή παραθέματαπαρουσιάζονται στην πρωτότυπη μορφή με την οποία έχουν ήδη πα-ρουσιαστεί με παραπομπή στις Σημειώσεις στο τέλος Υπάρχει όμωςμία σημαντική διαφορά Προτιμήθηκε να διατηρηθεί η βαρεία η οποίαγια περίεργο λόγο αποφεύγεται από τους νεότερους εκδότες παρόλοπου οι εγγράμματοι της εποχής τη χρησιμοποιούσαν Ειδικά ο Ίων Δρα-γούμης έγραφε πάντοτε ακόμα και τα μικρά τα πρόχειρα σημειώματάτου με τον τόνο αυτόν

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 6

mdash 7 mdash

Περιεχόμενα

Εισαγωγή 11

Μέρος πρώτο

Η αρχή

Τα πρώτα χρόνια 21

Το σπίτι μας 31

Νεανικά χρόνια 44

Πρόοδος και συνήθειες 50

Οικογενειακοί στόχοι 60

Ο θάνατος 66

Ανησυχίες 71

Οι σπουδές 76

Ωρίμανση 81

Το περιοδικό μας 94

Η Πετρούπολη 105

Φαντάρος 114

Εκκρεμότητες 125

Το φως 149

Ο έρωτας 157

Η Mabel 163

H Helen 175

Μέρος δεύτερο

Το πεπρωμένο

Μοναστήρι 181

Ενέργειες σύννομες και μη 188

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 7

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 8 mdash

Η εργασία μου 199

Η Σαπφώ 206

Δυσάρεστες εξελίξεις 218

Περιήγηση στη δυτική Μακεδονία 230

Άγνωστη δραστηριότητα 250

Περιοδεία 265

Μοναστήρι ξανά 284

Πύργος και Φιλιππούπολη 294

Η ερωτική Αίγυπτος 306

Ο ελευθεροτεκτονισμός 311

Σκοπός μου η γνωριμία της 321

Αμοιβαίες εξομολογήσεις 330

Διαφαινόμενο τέλος 338

Δεδέαγατς 347

Κωνσταντινούπολη 356

Μέρος τρίτο

Οι αναζητήσεις

Νέα αρχή 367

Η Μαρίκα 372

Οι στόχοι μου 376

Συνεχείς μετακινήσεις 380

Τα Δωδεκάνησα 397

Γάμος 402

Οι δύο πόλεμοι 410

Αναβίωση του παρελθόντος 416

Άγονες προσπάθειες 441

Πρέσβης 456

Βουλευτής 467

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 8

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

mdash 9 mdash

Μέρος τέταρτο

Το μοιραίο

Εξορία 507

Κορσική 524

Η καθημερινότητα 529

Οι αταξίες μου 549

Σκόπελος 554

Ελεύθερος 567

Το τελευταίο μου άρθρο 573

Τα στερνά μου 582

Επίλογος 591

Ευχαριστίες 606

Σημειώσεις 608

Βιβλιογραφία 621

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 9

mdash 11 mdash

Εισαγωγή

Ταλαιπωρημένος ο σαραντάρης άντρας με τα σχεδόν λευκάμαλλιά στάθηκε με την πλάτη στον υψηλό τοίχο όπως τονδιέταξε ο επικεφαλής του αποσπάσματος που τον είχε οδη-γήσει έως εκεί Βρίσκονταν στην οδό Κηφισιάς ακριβώςστον περίβολο των στρατιωτικών λουτρών της ελληνικήςπρωτεύουσας δηλαδή λίγο πιο κάτω από την πλατεία Μα-βίλη στο ύψος της οδού Αιγινήτου κοντά στην Παπαδιαμα-ντοπούλου

laquoΑχ πώς θα ήθελα τώρα να απαγκιάσω κάπου ναπλυθώ Είμαι ιδρωμένος με τη ζέστη που κάνει Πονάωπολύ πρέπει να έχω αρκετές πληγές στο σώμα μου από τησυμπλοκή με όλους εκείνους έξω από την έπαυλη του ΘωνΌχλος ήταν ορμητικός και ανεξέλεγκτος Πάλι καλά πουήταν επικεφαλής εκεί ο παλαιός φίλος μου ο Παυλής καιμε γλίτωσεraquo

Έβγαλε το μαντίλι από την τσέπη του και σκούπισε λίγοτον ιδρώτα από το μέτωπό του Πριν το βάλει στη θέση τουτο κοίταξε Μουρμούρισε laquoΒρόμικο είναι Το χρησιμοποί-ησα αρκετάraquo Και συνέχισε να σκέπτεται laquoΠαρά τις πληγέςμου με υποχρέωσαν να περπατήσω με γρήγορο στρατιω-τικό βηματισμό έτσι που ήμουνα πλαισιωμένος από τουςάντρες του αποσπάσματος Βλέπεις θυμήθηκα τον Αλέξιοτον ήρωα της Φίλης Στο Γιὰ τὴν Πατρίδα ήταν και εκείνοςαξιοπρεπής ούτε που το σκέφθηκε να ζητήσει ειδική μετα-χείριση όταν τον συνέλαβαν Εγώ ήμουνα το πρότυπό τηςόταν έγραφε Έτσι θα φερόμουνα και ως Αλέξης ο άλλοςμου εαυτός Δεν θα μπορούσα να διαψεύσω την εικόνα πουείχε δημιουργήσει για εμένα Αχ πόσο καλά με γνωρίζειαυτή η γυναίκαraquo

Κατάπιε το σάλιο του είχε στεγνώσει το στόμα του δι-ψούσε Συνέχισε να συλλογίζεται laquoΔεν επιτρέπεται να κυ-κλοφορώ έτσι βουλευτής είμαι Ίσως θα έπρεπε να ζητήσω

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 11

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 12 mdash

από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να κάνει μια μικρήπαράκαμψη στην οδό Ξενίας ούτε τρία λεπτά από εδώ Στοσπίτι μου μέσα σε λίγα λεπτά θα γιατροπορευόμουνα θααπολύμαινα τις πληγές θα τις περιποιούμουνα και θα άλλαζαρούχα το λευκό κοστούμι μου έχει γίνει χάλια Θα ετοιμαζό-μουνα για την ανάκριση που με περιμένει Στο Φρουραρχείομε πάνε είπαν Θα με απομονώσουν σε κάποιο κελί καιύστερα θα με ταλαιπωρήσουν ρωτώντας με τα ίδια και ταίδια Έφταιγα ή όχι για την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτηΞέρω από τις αφηγήσεις γνωστών και φίλων ότι δεν είναιμόνον ένας ο ανακριτής Ένας υπογράφει το πόρισμα αλλάμεσολαβούν διάφοροι που τον βοηθούν στα καθήκοντά τουΜε περιμένει η βασανιστική γραφειοκρατία και πρέπει ναείμαι προετοιμασμένος και δυνατός

raquoΈτσι κι αλλιώς δεν φέρω καμία ευθύνη για την από-πειρα εναντίον του πρωθυπουργού Ούτε καν γνώριζα ότιπροετοιμαζόταν παρόμοια ενέργεια η οποία είναι και απο-λύτως αντίθετη με τις αρχές μου Ποτέ δεν θεώρησα ότι τοαίμα λύνει τα προβλήματα

raquoΑσφαλώς όμως και δεν έχω μετανοήσει για το άρθρομου πριν από μερικές ημέρες στην εφημερίδα Ἡ ΚαθημερινήΤο έγραψα με τίτλο laquoὉ Ἐξαγνισμὸς ἀδύνατοςraquo γνωρίζο-ντας πολύ καλά τι έλεγα και είμαι φυσικά έτοιμος να αντι-μετωπίσω τις συνέπειες των λεγομένων μου Το ίδιο δενέγινε άλλωστε πριν από λίγα χρόνια Όλα τα άρθρα στο πε-ριοδικό μου Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις που κανένας δεν εξέτασετελικά ούτε με ανέκρινε υπήρξαν η αφορμή που με έστειλανκατευθείαν στην εξορία πρώτα στην Κορσική και μετά στηΣκόπελο

raquoΜην σκεφθείς ότι επίτηδες γίνομαι προκλητικός σταγραπτά μου κείμενα γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο Είμαιειλικρινής όμως στον ύψιστο βαθμό Λατρεύω την αλήθειακαι δεν διστάζω να την αποκαλύπτω όποιο κόστος κι αν έχειγια εμένα Στην προσωπική μου ζωή για παράδειγμα συν-δέομαι ερωτικά και συζώ με μιαν εξαιρετική ηθοποιό που

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 12

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

Συγγραφέας Μίτση Σκ ΠικραμένουΤίτλος laquoΔὲν ἔκαμα στὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαraquo

H βιογραφία του Ίωνα Δραγούμηcopy Η συγγραφέας και ο εκδότης

Endashmail συγγραφέως mitsipikyahoogr

Πρώτη έκδοση Δεκέμβριος 2013Γιάννης Πικραμένος εκδότηςISBN 978ndash960ndash6628ndash53ndash5

Δεύτερη έκδοση Μάρτιος 2017Εκδόσεις laquoΠικραμένοςraquoISBN 978ndash960ndash6628ndash89 ndash4

Εξώφυλλο Μιχάλης Σιγάλας

Σελιδοποίηση Μαρία Αντωνιάδη

Επιμέλεια κειμένων Κατερίνα Τσιούμα

Εκτύπωση Βιβλιοδεσία Tαχυεκτυπώσεις ndash Γραβάνης ΕΠΕEndashmail infotachytypogrΤηλ κέντρο 2610 461780

Γκότσης Παναγιώτης amp ΣΙΑ ΕΕΤερψιθέας 2 26442 ΠάτραΤηλ 2610 432200 Fax 2610 430884Endashmail yapiyapigrInternet wwwyapigrFacebook ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΙΚΡΑΜΕΝΟΣ

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 4

Αφιερωμένο στο παρελθόν

στη μνήμητων δασκάλων μου

Ευάγγελου Παπανούτσουκαι Κ Θ Δημαρά

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 5

Σημείωση

Τρία χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή της εμφανίζεται εδώ η δεύτερημορφή της βιογραφίας του Ίωνα Δραγούμη Είναι σαφώς εμπλουτισμένησχεδόν διπλάσια από την αρχική μια και όπως φάνηκε από τις παρου-σιάσεις στο ευρύ κοινό κάποια θέματα δεν είχαν αναπτυχθεί στο έπακροΈχει εξάλλου ήδη προστεθεί στη βιβλιογραφία για την οικογένεια Δρα-γούμη ένα έργο που προσθέτει υλικό με το οποίο ξεκαθαρίζουν λεπτο-μέρειες της νεανικής ζωής του αδικοχαμένου Ίωνα Αναφέρομαι στηνέκθεση του ΜΙΕΤ για τον Νίκο Δραγούμη και τον σημαντικό κατάλογότης με την επιμέλεια του Νίκου Π Παΐσιου Νίκος Δραγούμης ο ζωγρά-φος (1874ndash1933) Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 2015

Έχει επίσης εκδοθεί το βιβλίο του John A Mazis A Man for allseasons the uncompromised life of Ion Dragoumis The Isis PressInstanbul 2014 το οποίο παρουσιάζει την αδέσμευτη προσωπικότηταστο αγγλόγλωσσο αναγνωστικό κοινό Το ίδιο βιβλίο κυκλοφορεί καιστα ελληνικά Γιάννης Α Μάζης Ίων Δραγούμης ο ασυμβίβαστοςΠρόλογος Δημήτρης Π Σωτηρόπουλος Μετάφραση Ανδρέας Παπ-πάς Μεταίχμιο Αθήνα 2016 Δυστυχώς πρόκειται για ένα προβλημα-τικό υλικό που βασίζεται σε ελλιπή έρευνα και σε συμπεράσματαάλλων συγγραφέων οι οποίοι δεν είχαν στη διάθεσή τους τα δεδομέναπου προσφέρονται σήμερα

Η προσωπική μου εργασία σε σχέση με την Πηνελόπη Δέλτα και ηπαρούσα φιλοδοξούν να προσφέρουν νέα ενδιαφέροντα και αποκαλυ-πτικά στοιχεία με τα οποία ξεκαθαρίζεται οριστικά πιστεύω η αιτίαθανάτου του Ίωνα Δραγούμη Δύο έργα μου δημοσιεύθηκαν το 2015από τις εκδόσεις laquoΠικραμένοςraquo και τιτλοφορούνται laquoΠρέπει ὁ θάνα-τός μας νὰ ὠφελήσει σὲ κάτι εἰδεμὴ εἶναι ἄχρηστοςraquo η βιογραφία τηςΠηνελόπης Δέλτα και laquoὍτι καὶ νὰ κάνεις ὅτι καὶ νὰ κάνω οἱ ψυχές μαςεἶναι ἕναraquo η εργογραφία της Πηνελόπης Δέλτα

Η ανά χείρας έκδοση ακολουθεί τις αρχές που τηρήθηκαν στους τό-μους των laquoΑλληλένδετων Βιογραφιώνraquo Τα πολυπληθή παραθέματαπαρουσιάζονται στην πρωτότυπη μορφή με την οποία έχουν ήδη πα-ρουσιαστεί με παραπομπή στις Σημειώσεις στο τέλος Υπάρχει όμωςμία σημαντική διαφορά Προτιμήθηκε να διατηρηθεί η βαρεία η οποίαγια περίεργο λόγο αποφεύγεται από τους νεότερους εκδότες παρόλοπου οι εγγράμματοι της εποχής τη χρησιμοποιούσαν Ειδικά ο Ίων Δρα-γούμης έγραφε πάντοτε ακόμα και τα μικρά τα πρόχειρα σημειώματάτου με τον τόνο αυτόν

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 6

mdash 7 mdash

Περιεχόμενα

Εισαγωγή 11

Μέρος πρώτο

Η αρχή

Τα πρώτα χρόνια 21

Το σπίτι μας 31

Νεανικά χρόνια 44

Πρόοδος και συνήθειες 50

Οικογενειακοί στόχοι 60

Ο θάνατος 66

Ανησυχίες 71

Οι σπουδές 76

Ωρίμανση 81

Το περιοδικό μας 94

Η Πετρούπολη 105

Φαντάρος 114

Εκκρεμότητες 125

Το φως 149

Ο έρωτας 157

Η Mabel 163

H Helen 175

Μέρος δεύτερο

Το πεπρωμένο

Μοναστήρι 181

Ενέργειες σύννομες και μη 188

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 7

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 8 mdash

Η εργασία μου 199

Η Σαπφώ 206

Δυσάρεστες εξελίξεις 218

Περιήγηση στη δυτική Μακεδονία 230

Άγνωστη δραστηριότητα 250

Περιοδεία 265

Μοναστήρι ξανά 284

Πύργος και Φιλιππούπολη 294

Η ερωτική Αίγυπτος 306

Ο ελευθεροτεκτονισμός 311

Σκοπός μου η γνωριμία της 321

Αμοιβαίες εξομολογήσεις 330

Διαφαινόμενο τέλος 338

Δεδέαγατς 347

Κωνσταντινούπολη 356

Μέρος τρίτο

Οι αναζητήσεις

Νέα αρχή 367

Η Μαρίκα 372

Οι στόχοι μου 376

Συνεχείς μετακινήσεις 380

Τα Δωδεκάνησα 397

Γάμος 402

Οι δύο πόλεμοι 410

Αναβίωση του παρελθόντος 416

Άγονες προσπάθειες 441

Πρέσβης 456

Βουλευτής 467

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 8

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

mdash 9 mdash

Μέρος τέταρτο

Το μοιραίο

Εξορία 507

Κορσική 524

Η καθημερινότητα 529

Οι αταξίες μου 549

Σκόπελος 554

Ελεύθερος 567

Το τελευταίο μου άρθρο 573

Τα στερνά μου 582

Επίλογος 591

Ευχαριστίες 606

Σημειώσεις 608

Βιβλιογραφία 621

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 9

mdash 11 mdash

Εισαγωγή

Ταλαιπωρημένος ο σαραντάρης άντρας με τα σχεδόν λευκάμαλλιά στάθηκε με την πλάτη στον υψηλό τοίχο όπως τονδιέταξε ο επικεφαλής του αποσπάσματος που τον είχε οδη-γήσει έως εκεί Βρίσκονταν στην οδό Κηφισιάς ακριβώςστον περίβολο των στρατιωτικών λουτρών της ελληνικήςπρωτεύουσας δηλαδή λίγο πιο κάτω από την πλατεία Μα-βίλη στο ύψος της οδού Αιγινήτου κοντά στην Παπαδιαμα-ντοπούλου

laquoΑχ πώς θα ήθελα τώρα να απαγκιάσω κάπου ναπλυθώ Είμαι ιδρωμένος με τη ζέστη που κάνει Πονάωπολύ πρέπει να έχω αρκετές πληγές στο σώμα μου από τησυμπλοκή με όλους εκείνους έξω από την έπαυλη του ΘωνΌχλος ήταν ορμητικός και ανεξέλεγκτος Πάλι καλά πουήταν επικεφαλής εκεί ο παλαιός φίλος μου ο Παυλής καιμε γλίτωσεraquo

Έβγαλε το μαντίλι από την τσέπη του και σκούπισε λίγοτον ιδρώτα από το μέτωπό του Πριν το βάλει στη θέση τουτο κοίταξε Μουρμούρισε laquoΒρόμικο είναι Το χρησιμοποί-ησα αρκετάraquo Και συνέχισε να σκέπτεται laquoΠαρά τις πληγέςμου με υποχρέωσαν να περπατήσω με γρήγορο στρατιω-τικό βηματισμό έτσι που ήμουνα πλαισιωμένος από τουςάντρες του αποσπάσματος Βλέπεις θυμήθηκα τον Αλέξιοτον ήρωα της Φίλης Στο Γιὰ τὴν Πατρίδα ήταν και εκείνοςαξιοπρεπής ούτε που το σκέφθηκε να ζητήσει ειδική μετα-χείριση όταν τον συνέλαβαν Εγώ ήμουνα το πρότυπό τηςόταν έγραφε Έτσι θα φερόμουνα και ως Αλέξης ο άλλοςμου εαυτός Δεν θα μπορούσα να διαψεύσω την εικόνα πουείχε δημιουργήσει για εμένα Αχ πόσο καλά με γνωρίζειαυτή η γυναίκαraquo

Κατάπιε το σάλιο του είχε στεγνώσει το στόμα του δι-ψούσε Συνέχισε να συλλογίζεται laquoΔεν επιτρέπεται να κυ-κλοφορώ έτσι βουλευτής είμαι Ίσως θα έπρεπε να ζητήσω

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 11

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 12 mdash

από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να κάνει μια μικρήπαράκαμψη στην οδό Ξενίας ούτε τρία λεπτά από εδώ Στοσπίτι μου μέσα σε λίγα λεπτά θα γιατροπορευόμουνα θααπολύμαινα τις πληγές θα τις περιποιούμουνα και θα άλλαζαρούχα το λευκό κοστούμι μου έχει γίνει χάλια Θα ετοιμαζό-μουνα για την ανάκριση που με περιμένει Στο Φρουραρχείομε πάνε είπαν Θα με απομονώσουν σε κάποιο κελί καιύστερα θα με ταλαιπωρήσουν ρωτώντας με τα ίδια και ταίδια Έφταιγα ή όχι για την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτηΞέρω από τις αφηγήσεις γνωστών και φίλων ότι δεν είναιμόνον ένας ο ανακριτής Ένας υπογράφει το πόρισμα αλλάμεσολαβούν διάφοροι που τον βοηθούν στα καθήκοντά τουΜε περιμένει η βασανιστική γραφειοκρατία και πρέπει ναείμαι προετοιμασμένος και δυνατός

raquoΈτσι κι αλλιώς δεν φέρω καμία ευθύνη για την από-πειρα εναντίον του πρωθυπουργού Ούτε καν γνώριζα ότιπροετοιμαζόταν παρόμοια ενέργεια η οποία είναι και απο-λύτως αντίθετη με τις αρχές μου Ποτέ δεν θεώρησα ότι τοαίμα λύνει τα προβλήματα

raquoΑσφαλώς όμως και δεν έχω μετανοήσει για το άρθρομου πριν από μερικές ημέρες στην εφημερίδα Ἡ ΚαθημερινήΤο έγραψα με τίτλο laquoὉ Ἐξαγνισμὸς ἀδύνατοςraquo γνωρίζο-ντας πολύ καλά τι έλεγα και είμαι φυσικά έτοιμος να αντι-μετωπίσω τις συνέπειες των λεγομένων μου Το ίδιο δενέγινε άλλωστε πριν από λίγα χρόνια Όλα τα άρθρα στο πε-ριοδικό μου Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις που κανένας δεν εξέτασετελικά ούτε με ανέκρινε υπήρξαν η αφορμή που με έστειλανκατευθείαν στην εξορία πρώτα στην Κορσική και μετά στηΣκόπελο

raquoΜην σκεφθείς ότι επίτηδες γίνομαι προκλητικός σταγραπτά μου κείμενα γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο Είμαιειλικρινής όμως στον ύψιστο βαθμό Λατρεύω την αλήθειακαι δεν διστάζω να την αποκαλύπτω όποιο κόστος κι αν έχειγια εμένα Στην προσωπική μου ζωή για παράδειγμα συν-δέομαι ερωτικά και συζώ με μιαν εξαιρετική ηθοποιό που

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 12

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

Αφιερωμένο στο παρελθόν

στη μνήμητων δασκάλων μου

Ευάγγελου Παπανούτσουκαι Κ Θ Δημαρά

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 5

Σημείωση

Τρία χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή της εμφανίζεται εδώ η δεύτερημορφή της βιογραφίας του Ίωνα Δραγούμη Είναι σαφώς εμπλουτισμένησχεδόν διπλάσια από την αρχική μια και όπως φάνηκε από τις παρου-σιάσεις στο ευρύ κοινό κάποια θέματα δεν είχαν αναπτυχθεί στο έπακροΈχει εξάλλου ήδη προστεθεί στη βιβλιογραφία για την οικογένεια Δρα-γούμη ένα έργο που προσθέτει υλικό με το οποίο ξεκαθαρίζουν λεπτο-μέρειες της νεανικής ζωής του αδικοχαμένου Ίωνα Αναφέρομαι στηνέκθεση του ΜΙΕΤ για τον Νίκο Δραγούμη και τον σημαντικό κατάλογότης με την επιμέλεια του Νίκου Π Παΐσιου Νίκος Δραγούμης ο ζωγρά-φος (1874ndash1933) Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 2015

Έχει επίσης εκδοθεί το βιβλίο του John A Mazis A Man for allseasons the uncompromised life of Ion Dragoumis The Isis PressInstanbul 2014 το οποίο παρουσιάζει την αδέσμευτη προσωπικότηταστο αγγλόγλωσσο αναγνωστικό κοινό Το ίδιο βιβλίο κυκλοφορεί καιστα ελληνικά Γιάννης Α Μάζης Ίων Δραγούμης ο ασυμβίβαστοςΠρόλογος Δημήτρης Π Σωτηρόπουλος Μετάφραση Ανδρέας Παπ-πάς Μεταίχμιο Αθήνα 2016 Δυστυχώς πρόκειται για ένα προβλημα-τικό υλικό που βασίζεται σε ελλιπή έρευνα και σε συμπεράσματαάλλων συγγραφέων οι οποίοι δεν είχαν στη διάθεσή τους τα δεδομέναπου προσφέρονται σήμερα

Η προσωπική μου εργασία σε σχέση με την Πηνελόπη Δέλτα και ηπαρούσα φιλοδοξούν να προσφέρουν νέα ενδιαφέροντα και αποκαλυ-πτικά στοιχεία με τα οποία ξεκαθαρίζεται οριστικά πιστεύω η αιτίαθανάτου του Ίωνα Δραγούμη Δύο έργα μου δημοσιεύθηκαν το 2015από τις εκδόσεις laquoΠικραμένοςraquo και τιτλοφορούνται laquoΠρέπει ὁ θάνα-τός μας νὰ ὠφελήσει σὲ κάτι εἰδεμὴ εἶναι ἄχρηστοςraquo η βιογραφία τηςΠηνελόπης Δέλτα και laquoὍτι καὶ νὰ κάνεις ὅτι καὶ νὰ κάνω οἱ ψυχές μαςεἶναι ἕναraquo η εργογραφία της Πηνελόπης Δέλτα

Η ανά χείρας έκδοση ακολουθεί τις αρχές που τηρήθηκαν στους τό-μους των laquoΑλληλένδετων Βιογραφιώνraquo Τα πολυπληθή παραθέματαπαρουσιάζονται στην πρωτότυπη μορφή με την οποία έχουν ήδη πα-ρουσιαστεί με παραπομπή στις Σημειώσεις στο τέλος Υπάρχει όμωςμία σημαντική διαφορά Προτιμήθηκε να διατηρηθεί η βαρεία η οποίαγια περίεργο λόγο αποφεύγεται από τους νεότερους εκδότες παρόλοπου οι εγγράμματοι της εποχής τη χρησιμοποιούσαν Ειδικά ο Ίων Δρα-γούμης έγραφε πάντοτε ακόμα και τα μικρά τα πρόχειρα σημειώματάτου με τον τόνο αυτόν

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 6

mdash 7 mdash

Περιεχόμενα

Εισαγωγή 11

Μέρος πρώτο

Η αρχή

Τα πρώτα χρόνια 21

Το σπίτι μας 31

Νεανικά χρόνια 44

Πρόοδος και συνήθειες 50

Οικογενειακοί στόχοι 60

Ο θάνατος 66

Ανησυχίες 71

Οι σπουδές 76

Ωρίμανση 81

Το περιοδικό μας 94

Η Πετρούπολη 105

Φαντάρος 114

Εκκρεμότητες 125

Το φως 149

Ο έρωτας 157

Η Mabel 163

H Helen 175

Μέρος δεύτερο

Το πεπρωμένο

Μοναστήρι 181

Ενέργειες σύννομες και μη 188

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 7

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 8 mdash

Η εργασία μου 199

Η Σαπφώ 206

Δυσάρεστες εξελίξεις 218

Περιήγηση στη δυτική Μακεδονία 230

Άγνωστη δραστηριότητα 250

Περιοδεία 265

Μοναστήρι ξανά 284

Πύργος και Φιλιππούπολη 294

Η ερωτική Αίγυπτος 306

Ο ελευθεροτεκτονισμός 311

Σκοπός μου η γνωριμία της 321

Αμοιβαίες εξομολογήσεις 330

Διαφαινόμενο τέλος 338

Δεδέαγατς 347

Κωνσταντινούπολη 356

Μέρος τρίτο

Οι αναζητήσεις

Νέα αρχή 367

Η Μαρίκα 372

Οι στόχοι μου 376

Συνεχείς μετακινήσεις 380

Τα Δωδεκάνησα 397

Γάμος 402

Οι δύο πόλεμοι 410

Αναβίωση του παρελθόντος 416

Άγονες προσπάθειες 441

Πρέσβης 456

Βουλευτής 467

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 8

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

mdash 9 mdash

Μέρος τέταρτο

Το μοιραίο

Εξορία 507

Κορσική 524

Η καθημερινότητα 529

Οι αταξίες μου 549

Σκόπελος 554

Ελεύθερος 567

Το τελευταίο μου άρθρο 573

Τα στερνά μου 582

Επίλογος 591

Ευχαριστίες 606

Σημειώσεις 608

Βιβλιογραφία 621

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 9

mdash 11 mdash

Εισαγωγή

Ταλαιπωρημένος ο σαραντάρης άντρας με τα σχεδόν λευκάμαλλιά στάθηκε με την πλάτη στον υψηλό τοίχο όπως τονδιέταξε ο επικεφαλής του αποσπάσματος που τον είχε οδη-γήσει έως εκεί Βρίσκονταν στην οδό Κηφισιάς ακριβώςστον περίβολο των στρατιωτικών λουτρών της ελληνικήςπρωτεύουσας δηλαδή λίγο πιο κάτω από την πλατεία Μα-βίλη στο ύψος της οδού Αιγινήτου κοντά στην Παπαδιαμα-ντοπούλου

laquoΑχ πώς θα ήθελα τώρα να απαγκιάσω κάπου ναπλυθώ Είμαι ιδρωμένος με τη ζέστη που κάνει Πονάωπολύ πρέπει να έχω αρκετές πληγές στο σώμα μου από τησυμπλοκή με όλους εκείνους έξω από την έπαυλη του ΘωνΌχλος ήταν ορμητικός και ανεξέλεγκτος Πάλι καλά πουήταν επικεφαλής εκεί ο παλαιός φίλος μου ο Παυλής καιμε γλίτωσεraquo

Έβγαλε το μαντίλι από την τσέπη του και σκούπισε λίγοτον ιδρώτα από το μέτωπό του Πριν το βάλει στη θέση τουτο κοίταξε Μουρμούρισε laquoΒρόμικο είναι Το χρησιμοποί-ησα αρκετάraquo Και συνέχισε να σκέπτεται laquoΠαρά τις πληγέςμου με υποχρέωσαν να περπατήσω με γρήγορο στρατιω-τικό βηματισμό έτσι που ήμουνα πλαισιωμένος από τουςάντρες του αποσπάσματος Βλέπεις θυμήθηκα τον Αλέξιοτον ήρωα της Φίλης Στο Γιὰ τὴν Πατρίδα ήταν και εκείνοςαξιοπρεπής ούτε που το σκέφθηκε να ζητήσει ειδική μετα-χείριση όταν τον συνέλαβαν Εγώ ήμουνα το πρότυπό τηςόταν έγραφε Έτσι θα φερόμουνα και ως Αλέξης ο άλλοςμου εαυτός Δεν θα μπορούσα να διαψεύσω την εικόνα πουείχε δημιουργήσει για εμένα Αχ πόσο καλά με γνωρίζειαυτή η γυναίκαraquo

Κατάπιε το σάλιο του είχε στεγνώσει το στόμα του δι-ψούσε Συνέχισε να συλλογίζεται laquoΔεν επιτρέπεται να κυ-κλοφορώ έτσι βουλευτής είμαι Ίσως θα έπρεπε να ζητήσω

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 11

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 12 mdash

από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να κάνει μια μικρήπαράκαμψη στην οδό Ξενίας ούτε τρία λεπτά από εδώ Στοσπίτι μου μέσα σε λίγα λεπτά θα γιατροπορευόμουνα θααπολύμαινα τις πληγές θα τις περιποιούμουνα και θα άλλαζαρούχα το λευκό κοστούμι μου έχει γίνει χάλια Θα ετοιμαζό-μουνα για την ανάκριση που με περιμένει Στο Φρουραρχείομε πάνε είπαν Θα με απομονώσουν σε κάποιο κελί καιύστερα θα με ταλαιπωρήσουν ρωτώντας με τα ίδια και ταίδια Έφταιγα ή όχι για την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτηΞέρω από τις αφηγήσεις γνωστών και φίλων ότι δεν είναιμόνον ένας ο ανακριτής Ένας υπογράφει το πόρισμα αλλάμεσολαβούν διάφοροι που τον βοηθούν στα καθήκοντά τουΜε περιμένει η βασανιστική γραφειοκρατία και πρέπει ναείμαι προετοιμασμένος και δυνατός

raquoΈτσι κι αλλιώς δεν φέρω καμία ευθύνη για την από-πειρα εναντίον του πρωθυπουργού Ούτε καν γνώριζα ότιπροετοιμαζόταν παρόμοια ενέργεια η οποία είναι και απο-λύτως αντίθετη με τις αρχές μου Ποτέ δεν θεώρησα ότι τοαίμα λύνει τα προβλήματα

raquoΑσφαλώς όμως και δεν έχω μετανοήσει για το άρθρομου πριν από μερικές ημέρες στην εφημερίδα Ἡ ΚαθημερινήΤο έγραψα με τίτλο laquoὉ Ἐξαγνισμὸς ἀδύνατοςraquo γνωρίζο-ντας πολύ καλά τι έλεγα και είμαι φυσικά έτοιμος να αντι-μετωπίσω τις συνέπειες των λεγομένων μου Το ίδιο δενέγινε άλλωστε πριν από λίγα χρόνια Όλα τα άρθρα στο πε-ριοδικό μου Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις που κανένας δεν εξέτασετελικά ούτε με ανέκρινε υπήρξαν η αφορμή που με έστειλανκατευθείαν στην εξορία πρώτα στην Κορσική και μετά στηΣκόπελο

raquoΜην σκεφθείς ότι επίτηδες γίνομαι προκλητικός σταγραπτά μου κείμενα γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο Είμαιειλικρινής όμως στον ύψιστο βαθμό Λατρεύω την αλήθειακαι δεν διστάζω να την αποκαλύπτω όποιο κόστος κι αν έχειγια εμένα Στην προσωπική μου ζωή για παράδειγμα συν-δέομαι ερωτικά και συζώ με μιαν εξαιρετική ηθοποιό που

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 12

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

Σημείωση

Τρία χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή της εμφανίζεται εδώ η δεύτερημορφή της βιογραφίας του Ίωνα Δραγούμη Είναι σαφώς εμπλουτισμένησχεδόν διπλάσια από την αρχική μια και όπως φάνηκε από τις παρου-σιάσεις στο ευρύ κοινό κάποια θέματα δεν είχαν αναπτυχθεί στο έπακροΈχει εξάλλου ήδη προστεθεί στη βιβλιογραφία για την οικογένεια Δρα-γούμη ένα έργο που προσθέτει υλικό με το οποίο ξεκαθαρίζουν λεπτο-μέρειες της νεανικής ζωής του αδικοχαμένου Ίωνα Αναφέρομαι στηνέκθεση του ΜΙΕΤ για τον Νίκο Δραγούμη και τον σημαντικό κατάλογότης με την επιμέλεια του Νίκου Π Παΐσιου Νίκος Δραγούμης ο ζωγρά-φος (1874ndash1933) Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Αθήνα 2015

Έχει επίσης εκδοθεί το βιβλίο του John A Mazis A Man for allseasons the uncompromised life of Ion Dragoumis The Isis PressInstanbul 2014 το οποίο παρουσιάζει την αδέσμευτη προσωπικότηταστο αγγλόγλωσσο αναγνωστικό κοινό Το ίδιο βιβλίο κυκλοφορεί καιστα ελληνικά Γιάννης Α Μάζης Ίων Δραγούμης ο ασυμβίβαστοςΠρόλογος Δημήτρης Π Σωτηρόπουλος Μετάφραση Ανδρέας Παπ-πάς Μεταίχμιο Αθήνα 2016 Δυστυχώς πρόκειται για ένα προβλημα-τικό υλικό που βασίζεται σε ελλιπή έρευνα και σε συμπεράσματαάλλων συγγραφέων οι οποίοι δεν είχαν στη διάθεσή τους τα δεδομέναπου προσφέρονται σήμερα

Η προσωπική μου εργασία σε σχέση με την Πηνελόπη Δέλτα και ηπαρούσα φιλοδοξούν να προσφέρουν νέα ενδιαφέροντα και αποκαλυ-πτικά στοιχεία με τα οποία ξεκαθαρίζεται οριστικά πιστεύω η αιτίαθανάτου του Ίωνα Δραγούμη Δύο έργα μου δημοσιεύθηκαν το 2015από τις εκδόσεις laquoΠικραμένοςraquo και τιτλοφορούνται laquoΠρέπει ὁ θάνα-τός μας νὰ ὠφελήσει σὲ κάτι εἰδεμὴ εἶναι ἄχρηστοςraquo η βιογραφία τηςΠηνελόπης Δέλτα και laquoὍτι καὶ νὰ κάνεις ὅτι καὶ νὰ κάνω οἱ ψυχές μαςεἶναι ἕναraquo η εργογραφία της Πηνελόπης Δέλτα

Η ανά χείρας έκδοση ακολουθεί τις αρχές που τηρήθηκαν στους τό-μους των laquoΑλληλένδετων Βιογραφιώνraquo Τα πολυπληθή παραθέματαπαρουσιάζονται στην πρωτότυπη μορφή με την οποία έχουν ήδη πα-ρουσιαστεί με παραπομπή στις Σημειώσεις στο τέλος Υπάρχει όμωςμία σημαντική διαφορά Προτιμήθηκε να διατηρηθεί η βαρεία η οποίαγια περίεργο λόγο αποφεύγεται από τους νεότερους εκδότες παρόλοπου οι εγγράμματοι της εποχής τη χρησιμοποιούσαν Ειδικά ο Ίων Δρα-γούμης έγραφε πάντοτε ακόμα και τα μικρά τα πρόχειρα σημειώματάτου με τον τόνο αυτόν

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 6

mdash 7 mdash

Περιεχόμενα

Εισαγωγή 11

Μέρος πρώτο

Η αρχή

Τα πρώτα χρόνια 21

Το σπίτι μας 31

Νεανικά χρόνια 44

Πρόοδος και συνήθειες 50

Οικογενειακοί στόχοι 60

Ο θάνατος 66

Ανησυχίες 71

Οι σπουδές 76

Ωρίμανση 81

Το περιοδικό μας 94

Η Πετρούπολη 105

Φαντάρος 114

Εκκρεμότητες 125

Το φως 149

Ο έρωτας 157

Η Mabel 163

H Helen 175

Μέρος δεύτερο

Το πεπρωμένο

Μοναστήρι 181

Ενέργειες σύννομες και μη 188

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 7

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 8 mdash

Η εργασία μου 199

Η Σαπφώ 206

Δυσάρεστες εξελίξεις 218

Περιήγηση στη δυτική Μακεδονία 230

Άγνωστη δραστηριότητα 250

Περιοδεία 265

Μοναστήρι ξανά 284

Πύργος και Φιλιππούπολη 294

Η ερωτική Αίγυπτος 306

Ο ελευθεροτεκτονισμός 311

Σκοπός μου η γνωριμία της 321

Αμοιβαίες εξομολογήσεις 330

Διαφαινόμενο τέλος 338

Δεδέαγατς 347

Κωνσταντινούπολη 356

Μέρος τρίτο

Οι αναζητήσεις

Νέα αρχή 367

Η Μαρίκα 372

Οι στόχοι μου 376

Συνεχείς μετακινήσεις 380

Τα Δωδεκάνησα 397

Γάμος 402

Οι δύο πόλεμοι 410

Αναβίωση του παρελθόντος 416

Άγονες προσπάθειες 441

Πρέσβης 456

Βουλευτής 467

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 8

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

mdash 9 mdash

Μέρος τέταρτο

Το μοιραίο

Εξορία 507

Κορσική 524

Η καθημερινότητα 529

Οι αταξίες μου 549

Σκόπελος 554

Ελεύθερος 567

Το τελευταίο μου άρθρο 573

Τα στερνά μου 582

Επίλογος 591

Ευχαριστίες 606

Σημειώσεις 608

Βιβλιογραφία 621

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 9

mdash 11 mdash

Εισαγωγή

Ταλαιπωρημένος ο σαραντάρης άντρας με τα σχεδόν λευκάμαλλιά στάθηκε με την πλάτη στον υψηλό τοίχο όπως τονδιέταξε ο επικεφαλής του αποσπάσματος που τον είχε οδη-γήσει έως εκεί Βρίσκονταν στην οδό Κηφισιάς ακριβώςστον περίβολο των στρατιωτικών λουτρών της ελληνικήςπρωτεύουσας δηλαδή λίγο πιο κάτω από την πλατεία Μα-βίλη στο ύψος της οδού Αιγινήτου κοντά στην Παπαδιαμα-ντοπούλου

laquoΑχ πώς θα ήθελα τώρα να απαγκιάσω κάπου ναπλυθώ Είμαι ιδρωμένος με τη ζέστη που κάνει Πονάωπολύ πρέπει να έχω αρκετές πληγές στο σώμα μου από τησυμπλοκή με όλους εκείνους έξω από την έπαυλη του ΘωνΌχλος ήταν ορμητικός και ανεξέλεγκτος Πάλι καλά πουήταν επικεφαλής εκεί ο παλαιός φίλος μου ο Παυλής καιμε γλίτωσεraquo

Έβγαλε το μαντίλι από την τσέπη του και σκούπισε λίγοτον ιδρώτα από το μέτωπό του Πριν το βάλει στη θέση τουτο κοίταξε Μουρμούρισε laquoΒρόμικο είναι Το χρησιμοποί-ησα αρκετάraquo Και συνέχισε να σκέπτεται laquoΠαρά τις πληγέςμου με υποχρέωσαν να περπατήσω με γρήγορο στρατιω-τικό βηματισμό έτσι που ήμουνα πλαισιωμένος από τουςάντρες του αποσπάσματος Βλέπεις θυμήθηκα τον Αλέξιοτον ήρωα της Φίλης Στο Γιὰ τὴν Πατρίδα ήταν και εκείνοςαξιοπρεπής ούτε που το σκέφθηκε να ζητήσει ειδική μετα-χείριση όταν τον συνέλαβαν Εγώ ήμουνα το πρότυπό τηςόταν έγραφε Έτσι θα φερόμουνα και ως Αλέξης ο άλλοςμου εαυτός Δεν θα μπορούσα να διαψεύσω την εικόνα πουείχε δημιουργήσει για εμένα Αχ πόσο καλά με γνωρίζειαυτή η γυναίκαraquo

Κατάπιε το σάλιο του είχε στεγνώσει το στόμα του δι-ψούσε Συνέχισε να συλλογίζεται laquoΔεν επιτρέπεται να κυ-κλοφορώ έτσι βουλευτής είμαι Ίσως θα έπρεπε να ζητήσω

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 11

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 12 mdash

από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να κάνει μια μικρήπαράκαμψη στην οδό Ξενίας ούτε τρία λεπτά από εδώ Στοσπίτι μου μέσα σε λίγα λεπτά θα γιατροπορευόμουνα θααπολύμαινα τις πληγές θα τις περιποιούμουνα και θα άλλαζαρούχα το λευκό κοστούμι μου έχει γίνει χάλια Θα ετοιμαζό-μουνα για την ανάκριση που με περιμένει Στο Φρουραρχείομε πάνε είπαν Θα με απομονώσουν σε κάποιο κελί καιύστερα θα με ταλαιπωρήσουν ρωτώντας με τα ίδια και ταίδια Έφταιγα ή όχι για την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτηΞέρω από τις αφηγήσεις γνωστών και φίλων ότι δεν είναιμόνον ένας ο ανακριτής Ένας υπογράφει το πόρισμα αλλάμεσολαβούν διάφοροι που τον βοηθούν στα καθήκοντά τουΜε περιμένει η βασανιστική γραφειοκρατία και πρέπει ναείμαι προετοιμασμένος και δυνατός

raquoΈτσι κι αλλιώς δεν φέρω καμία ευθύνη για την από-πειρα εναντίον του πρωθυπουργού Ούτε καν γνώριζα ότιπροετοιμαζόταν παρόμοια ενέργεια η οποία είναι και απο-λύτως αντίθετη με τις αρχές μου Ποτέ δεν θεώρησα ότι τοαίμα λύνει τα προβλήματα

raquoΑσφαλώς όμως και δεν έχω μετανοήσει για το άρθρομου πριν από μερικές ημέρες στην εφημερίδα Ἡ ΚαθημερινήΤο έγραψα με τίτλο laquoὉ Ἐξαγνισμὸς ἀδύνατοςraquo γνωρίζο-ντας πολύ καλά τι έλεγα και είμαι φυσικά έτοιμος να αντι-μετωπίσω τις συνέπειες των λεγομένων μου Το ίδιο δενέγινε άλλωστε πριν από λίγα χρόνια Όλα τα άρθρα στο πε-ριοδικό μου Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις που κανένας δεν εξέτασετελικά ούτε με ανέκρινε υπήρξαν η αφορμή που με έστειλανκατευθείαν στην εξορία πρώτα στην Κορσική και μετά στηΣκόπελο

raquoΜην σκεφθείς ότι επίτηδες γίνομαι προκλητικός σταγραπτά μου κείμενα γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο Είμαιειλικρινής όμως στον ύψιστο βαθμό Λατρεύω την αλήθειακαι δεν διστάζω να την αποκαλύπτω όποιο κόστος κι αν έχειγια εμένα Στην προσωπική μου ζωή για παράδειγμα συν-δέομαι ερωτικά και συζώ με μιαν εξαιρετική ηθοποιό που

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 12

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

mdash 7 mdash

Περιεχόμενα

Εισαγωγή 11

Μέρος πρώτο

Η αρχή

Τα πρώτα χρόνια 21

Το σπίτι μας 31

Νεανικά χρόνια 44

Πρόοδος και συνήθειες 50

Οικογενειακοί στόχοι 60

Ο θάνατος 66

Ανησυχίες 71

Οι σπουδές 76

Ωρίμανση 81

Το περιοδικό μας 94

Η Πετρούπολη 105

Φαντάρος 114

Εκκρεμότητες 125

Το φως 149

Ο έρωτας 157

Η Mabel 163

H Helen 175

Μέρος δεύτερο

Το πεπρωμένο

Μοναστήρι 181

Ενέργειες σύννομες και μη 188

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 7

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 8 mdash

Η εργασία μου 199

Η Σαπφώ 206

Δυσάρεστες εξελίξεις 218

Περιήγηση στη δυτική Μακεδονία 230

Άγνωστη δραστηριότητα 250

Περιοδεία 265

Μοναστήρι ξανά 284

Πύργος και Φιλιππούπολη 294

Η ερωτική Αίγυπτος 306

Ο ελευθεροτεκτονισμός 311

Σκοπός μου η γνωριμία της 321

Αμοιβαίες εξομολογήσεις 330

Διαφαινόμενο τέλος 338

Δεδέαγατς 347

Κωνσταντινούπολη 356

Μέρος τρίτο

Οι αναζητήσεις

Νέα αρχή 367

Η Μαρίκα 372

Οι στόχοι μου 376

Συνεχείς μετακινήσεις 380

Τα Δωδεκάνησα 397

Γάμος 402

Οι δύο πόλεμοι 410

Αναβίωση του παρελθόντος 416

Άγονες προσπάθειες 441

Πρέσβης 456

Βουλευτής 467

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 8

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

mdash 9 mdash

Μέρος τέταρτο

Το μοιραίο

Εξορία 507

Κορσική 524

Η καθημερινότητα 529

Οι αταξίες μου 549

Σκόπελος 554

Ελεύθερος 567

Το τελευταίο μου άρθρο 573

Τα στερνά μου 582

Επίλογος 591

Ευχαριστίες 606

Σημειώσεις 608

Βιβλιογραφία 621

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 9

mdash 11 mdash

Εισαγωγή

Ταλαιπωρημένος ο σαραντάρης άντρας με τα σχεδόν λευκάμαλλιά στάθηκε με την πλάτη στον υψηλό τοίχο όπως τονδιέταξε ο επικεφαλής του αποσπάσματος που τον είχε οδη-γήσει έως εκεί Βρίσκονταν στην οδό Κηφισιάς ακριβώςστον περίβολο των στρατιωτικών λουτρών της ελληνικήςπρωτεύουσας δηλαδή λίγο πιο κάτω από την πλατεία Μα-βίλη στο ύψος της οδού Αιγινήτου κοντά στην Παπαδιαμα-ντοπούλου

laquoΑχ πώς θα ήθελα τώρα να απαγκιάσω κάπου ναπλυθώ Είμαι ιδρωμένος με τη ζέστη που κάνει Πονάωπολύ πρέπει να έχω αρκετές πληγές στο σώμα μου από τησυμπλοκή με όλους εκείνους έξω από την έπαυλη του ΘωνΌχλος ήταν ορμητικός και ανεξέλεγκτος Πάλι καλά πουήταν επικεφαλής εκεί ο παλαιός φίλος μου ο Παυλής καιμε γλίτωσεraquo

Έβγαλε το μαντίλι από την τσέπη του και σκούπισε λίγοτον ιδρώτα από το μέτωπό του Πριν το βάλει στη θέση τουτο κοίταξε Μουρμούρισε laquoΒρόμικο είναι Το χρησιμοποί-ησα αρκετάraquo Και συνέχισε να σκέπτεται laquoΠαρά τις πληγέςμου με υποχρέωσαν να περπατήσω με γρήγορο στρατιω-τικό βηματισμό έτσι που ήμουνα πλαισιωμένος από τουςάντρες του αποσπάσματος Βλέπεις θυμήθηκα τον Αλέξιοτον ήρωα της Φίλης Στο Γιὰ τὴν Πατρίδα ήταν και εκείνοςαξιοπρεπής ούτε που το σκέφθηκε να ζητήσει ειδική μετα-χείριση όταν τον συνέλαβαν Εγώ ήμουνα το πρότυπό τηςόταν έγραφε Έτσι θα φερόμουνα και ως Αλέξης ο άλλοςμου εαυτός Δεν θα μπορούσα να διαψεύσω την εικόνα πουείχε δημιουργήσει για εμένα Αχ πόσο καλά με γνωρίζειαυτή η γυναίκαraquo

Κατάπιε το σάλιο του είχε στεγνώσει το στόμα του δι-ψούσε Συνέχισε να συλλογίζεται laquoΔεν επιτρέπεται να κυ-κλοφορώ έτσι βουλευτής είμαι Ίσως θα έπρεπε να ζητήσω

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 11

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 12 mdash

από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να κάνει μια μικρήπαράκαμψη στην οδό Ξενίας ούτε τρία λεπτά από εδώ Στοσπίτι μου μέσα σε λίγα λεπτά θα γιατροπορευόμουνα θααπολύμαινα τις πληγές θα τις περιποιούμουνα και θα άλλαζαρούχα το λευκό κοστούμι μου έχει γίνει χάλια Θα ετοιμαζό-μουνα για την ανάκριση που με περιμένει Στο Φρουραρχείομε πάνε είπαν Θα με απομονώσουν σε κάποιο κελί καιύστερα θα με ταλαιπωρήσουν ρωτώντας με τα ίδια και ταίδια Έφταιγα ή όχι για την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτηΞέρω από τις αφηγήσεις γνωστών και φίλων ότι δεν είναιμόνον ένας ο ανακριτής Ένας υπογράφει το πόρισμα αλλάμεσολαβούν διάφοροι που τον βοηθούν στα καθήκοντά τουΜε περιμένει η βασανιστική γραφειοκρατία και πρέπει ναείμαι προετοιμασμένος και δυνατός

raquoΈτσι κι αλλιώς δεν φέρω καμία ευθύνη για την από-πειρα εναντίον του πρωθυπουργού Ούτε καν γνώριζα ότιπροετοιμαζόταν παρόμοια ενέργεια η οποία είναι και απο-λύτως αντίθετη με τις αρχές μου Ποτέ δεν θεώρησα ότι τοαίμα λύνει τα προβλήματα

raquoΑσφαλώς όμως και δεν έχω μετανοήσει για το άρθρομου πριν από μερικές ημέρες στην εφημερίδα Ἡ ΚαθημερινήΤο έγραψα με τίτλο laquoὉ Ἐξαγνισμὸς ἀδύνατοςraquo γνωρίζο-ντας πολύ καλά τι έλεγα και είμαι φυσικά έτοιμος να αντι-μετωπίσω τις συνέπειες των λεγομένων μου Το ίδιο δενέγινε άλλωστε πριν από λίγα χρόνια Όλα τα άρθρα στο πε-ριοδικό μου Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις που κανένας δεν εξέτασετελικά ούτε με ανέκρινε υπήρξαν η αφορμή που με έστειλανκατευθείαν στην εξορία πρώτα στην Κορσική και μετά στηΣκόπελο

raquoΜην σκεφθείς ότι επίτηδες γίνομαι προκλητικός σταγραπτά μου κείμενα γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο Είμαιειλικρινής όμως στον ύψιστο βαθμό Λατρεύω την αλήθειακαι δεν διστάζω να την αποκαλύπτω όποιο κόστος κι αν έχειγια εμένα Στην προσωπική μου ζωή για παράδειγμα συν-δέομαι ερωτικά και συζώ με μιαν εξαιρετική ηθοποιό που

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 12

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 8 mdash

Η εργασία μου 199

Η Σαπφώ 206

Δυσάρεστες εξελίξεις 218

Περιήγηση στη δυτική Μακεδονία 230

Άγνωστη δραστηριότητα 250

Περιοδεία 265

Μοναστήρι ξανά 284

Πύργος και Φιλιππούπολη 294

Η ερωτική Αίγυπτος 306

Ο ελευθεροτεκτονισμός 311

Σκοπός μου η γνωριμία της 321

Αμοιβαίες εξομολογήσεις 330

Διαφαινόμενο τέλος 338

Δεδέαγατς 347

Κωνσταντινούπολη 356

Μέρος τρίτο

Οι αναζητήσεις

Νέα αρχή 367

Η Μαρίκα 372

Οι στόχοι μου 376

Συνεχείς μετακινήσεις 380

Τα Δωδεκάνησα 397

Γάμος 402

Οι δύο πόλεμοι 410

Αναβίωση του παρελθόντος 416

Άγονες προσπάθειες 441

Πρέσβης 456

Βουλευτής 467

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 8

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

mdash 9 mdash

Μέρος τέταρτο

Το μοιραίο

Εξορία 507

Κορσική 524

Η καθημερινότητα 529

Οι αταξίες μου 549

Σκόπελος 554

Ελεύθερος 567

Το τελευταίο μου άρθρο 573

Τα στερνά μου 582

Επίλογος 591

Ευχαριστίες 606

Σημειώσεις 608

Βιβλιογραφία 621

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 9

mdash 11 mdash

Εισαγωγή

Ταλαιπωρημένος ο σαραντάρης άντρας με τα σχεδόν λευκάμαλλιά στάθηκε με την πλάτη στον υψηλό τοίχο όπως τονδιέταξε ο επικεφαλής του αποσπάσματος που τον είχε οδη-γήσει έως εκεί Βρίσκονταν στην οδό Κηφισιάς ακριβώςστον περίβολο των στρατιωτικών λουτρών της ελληνικήςπρωτεύουσας δηλαδή λίγο πιο κάτω από την πλατεία Μα-βίλη στο ύψος της οδού Αιγινήτου κοντά στην Παπαδιαμα-ντοπούλου

laquoΑχ πώς θα ήθελα τώρα να απαγκιάσω κάπου ναπλυθώ Είμαι ιδρωμένος με τη ζέστη που κάνει Πονάωπολύ πρέπει να έχω αρκετές πληγές στο σώμα μου από τησυμπλοκή με όλους εκείνους έξω από την έπαυλη του ΘωνΌχλος ήταν ορμητικός και ανεξέλεγκτος Πάλι καλά πουήταν επικεφαλής εκεί ο παλαιός φίλος μου ο Παυλής καιμε γλίτωσεraquo

Έβγαλε το μαντίλι από την τσέπη του και σκούπισε λίγοτον ιδρώτα από το μέτωπό του Πριν το βάλει στη θέση τουτο κοίταξε Μουρμούρισε laquoΒρόμικο είναι Το χρησιμοποί-ησα αρκετάraquo Και συνέχισε να σκέπτεται laquoΠαρά τις πληγέςμου με υποχρέωσαν να περπατήσω με γρήγορο στρατιω-τικό βηματισμό έτσι που ήμουνα πλαισιωμένος από τουςάντρες του αποσπάσματος Βλέπεις θυμήθηκα τον Αλέξιοτον ήρωα της Φίλης Στο Γιὰ τὴν Πατρίδα ήταν και εκείνοςαξιοπρεπής ούτε που το σκέφθηκε να ζητήσει ειδική μετα-χείριση όταν τον συνέλαβαν Εγώ ήμουνα το πρότυπό τηςόταν έγραφε Έτσι θα φερόμουνα και ως Αλέξης ο άλλοςμου εαυτός Δεν θα μπορούσα να διαψεύσω την εικόνα πουείχε δημιουργήσει για εμένα Αχ πόσο καλά με γνωρίζειαυτή η γυναίκαraquo

Κατάπιε το σάλιο του είχε στεγνώσει το στόμα του δι-ψούσε Συνέχισε να συλλογίζεται laquoΔεν επιτρέπεται να κυ-κλοφορώ έτσι βουλευτής είμαι Ίσως θα έπρεπε να ζητήσω

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 11

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 12 mdash

από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να κάνει μια μικρήπαράκαμψη στην οδό Ξενίας ούτε τρία λεπτά από εδώ Στοσπίτι μου μέσα σε λίγα λεπτά θα γιατροπορευόμουνα θααπολύμαινα τις πληγές θα τις περιποιούμουνα και θα άλλαζαρούχα το λευκό κοστούμι μου έχει γίνει χάλια Θα ετοιμαζό-μουνα για την ανάκριση που με περιμένει Στο Φρουραρχείομε πάνε είπαν Θα με απομονώσουν σε κάποιο κελί καιύστερα θα με ταλαιπωρήσουν ρωτώντας με τα ίδια και ταίδια Έφταιγα ή όχι για την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτηΞέρω από τις αφηγήσεις γνωστών και φίλων ότι δεν είναιμόνον ένας ο ανακριτής Ένας υπογράφει το πόρισμα αλλάμεσολαβούν διάφοροι που τον βοηθούν στα καθήκοντά τουΜε περιμένει η βασανιστική γραφειοκρατία και πρέπει ναείμαι προετοιμασμένος και δυνατός

raquoΈτσι κι αλλιώς δεν φέρω καμία ευθύνη για την από-πειρα εναντίον του πρωθυπουργού Ούτε καν γνώριζα ότιπροετοιμαζόταν παρόμοια ενέργεια η οποία είναι και απο-λύτως αντίθετη με τις αρχές μου Ποτέ δεν θεώρησα ότι τοαίμα λύνει τα προβλήματα

raquoΑσφαλώς όμως και δεν έχω μετανοήσει για το άρθρομου πριν από μερικές ημέρες στην εφημερίδα Ἡ ΚαθημερινήΤο έγραψα με τίτλο laquoὉ Ἐξαγνισμὸς ἀδύνατοςraquo γνωρίζο-ντας πολύ καλά τι έλεγα και είμαι φυσικά έτοιμος να αντι-μετωπίσω τις συνέπειες των λεγομένων μου Το ίδιο δενέγινε άλλωστε πριν από λίγα χρόνια Όλα τα άρθρα στο πε-ριοδικό μου Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις που κανένας δεν εξέτασετελικά ούτε με ανέκρινε υπήρξαν η αφορμή που με έστειλανκατευθείαν στην εξορία πρώτα στην Κορσική και μετά στηΣκόπελο

raquoΜην σκεφθείς ότι επίτηδες γίνομαι προκλητικός σταγραπτά μου κείμενα γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο Είμαιειλικρινής όμως στον ύψιστο βαθμό Λατρεύω την αλήθειακαι δεν διστάζω να την αποκαλύπτω όποιο κόστος κι αν έχειγια εμένα Στην προσωπική μου ζωή για παράδειγμα συν-δέομαι ερωτικά και συζώ με μιαν εξαιρετική ηθοποιό που

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 12

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

mdash 9 mdash

Μέρος τέταρτο

Το μοιραίο

Εξορία 507

Κορσική 524

Η καθημερινότητα 529

Οι αταξίες μου 549

Σκόπελος 554

Ελεύθερος 567

Το τελευταίο μου άρθρο 573

Τα στερνά μου 582

Επίλογος 591

Ευχαριστίες 606

Σημειώσεις 608

Βιβλιογραφία 621

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 9

mdash 11 mdash

Εισαγωγή

Ταλαιπωρημένος ο σαραντάρης άντρας με τα σχεδόν λευκάμαλλιά στάθηκε με την πλάτη στον υψηλό τοίχο όπως τονδιέταξε ο επικεφαλής του αποσπάσματος που τον είχε οδη-γήσει έως εκεί Βρίσκονταν στην οδό Κηφισιάς ακριβώςστον περίβολο των στρατιωτικών λουτρών της ελληνικήςπρωτεύουσας δηλαδή λίγο πιο κάτω από την πλατεία Μα-βίλη στο ύψος της οδού Αιγινήτου κοντά στην Παπαδιαμα-ντοπούλου

laquoΑχ πώς θα ήθελα τώρα να απαγκιάσω κάπου ναπλυθώ Είμαι ιδρωμένος με τη ζέστη που κάνει Πονάωπολύ πρέπει να έχω αρκετές πληγές στο σώμα μου από τησυμπλοκή με όλους εκείνους έξω από την έπαυλη του ΘωνΌχλος ήταν ορμητικός και ανεξέλεγκτος Πάλι καλά πουήταν επικεφαλής εκεί ο παλαιός φίλος μου ο Παυλής καιμε γλίτωσεraquo

Έβγαλε το μαντίλι από την τσέπη του και σκούπισε λίγοτον ιδρώτα από το μέτωπό του Πριν το βάλει στη θέση τουτο κοίταξε Μουρμούρισε laquoΒρόμικο είναι Το χρησιμοποί-ησα αρκετάraquo Και συνέχισε να σκέπτεται laquoΠαρά τις πληγέςμου με υποχρέωσαν να περπατήσω με γρήγορο στρατιω-τικό βηματισμό έτσι που ήμουνα πλαισιωμένος από τουςάντρες του αποσπάσματος Βλέπεις θυμήθηκα τον Αλέξιοτον ήρωα της Φίλης Στο Γιὰ τὴν Πατρίδα ήταν και εκείνοςαξιοπρεπής ούτε που το σκέφθηκε να ζητήσει ειδική μετα-χείριση όταν τον συνέλαβαν Εγώ ήμουνα το πρότυπό τηςόταν έγραφε Έτσι θα φερόμουνα και ως Αλέξης ο άλλοςμου εαυτός Δεν θα μπορούσα να διαψεύσω την εικόνα πουείχε δημιουργήσει για εμένα Αχ πόσο καλά με γνωρίζειαυτή η γυναίκαraquo

Κατάπιε το σάλιο του είχε στεγνώσει το στόμα του δι-ψούσε Συνέχισε να συλλογίζεται laquoΔεν επιτρέπεται να κυ-κλοφορώ έτσι βουλευτής είμαι Ίσως θα έπρεπε να ζητήσω

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 11

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 12 mdash

από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να κάνει μια μικρήπαράκαμψη στην οδό Ξενίας ούτε τρία λεπτά από εδώ Στοσπίτι μου μέσα σε λίγα λεπτά θα γιατροπορευόμουνα θααπολύμαινα τις πληγές θα τις περιποιούμουνα και θα άλλαζαρούχα το λευκό κοστούμι μου έχει γίνει χάλια Θα ετοιμαζό-μουνα για την ανάκριση που με περιμένει Στο Φρουραρχείομε πάνε είπαν Θα με απομονώσουν σε κάποιο κελί καιύστερα θα με ταλαιπωρήσουν ρωτώντας με τα ίδια και ταίδια Έφταιγα ή όχι για την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτηΞέρω από τις αφηγήσεις γνωστών και φίλων ότι δεν είναιμόνον ένας ο ανακριτής Ένας υπογράφει το πόρισμα αλλάμεσολαβούν διάφοροι που τον βοηθούν στα καθήκοντά τουΜε περιμένει η βασανιστική γραφειοκρατία και πρέπει ναείμαι προετοιμασμένος και δυνατός

raquoΈτσι κι αλλιώς δεν φέρω καμία ευθύνη για την από-πειρα εναντίον του πρωθυπουργού Ούτε καν γνώριζα ότιπροετοιμαζόταν παρόμοια ενέργεια η οποία είναι και απο-λύτως αντίθετη με τις αρχές μου Ποτέ δεν θεώρησα ότι τοαίμα λύνει τα προβλήματα

raquoΑσφαλώς όμως και δεν έχω μετανοήσει για το άρθρομου πριν από μερικές ημέρες στην εφημερίδα Ἡ ΚαθημερινήΤο έγραψα με τίτλο laquoὉ Ἐξαγνισμὸς ἀδύνατοςraquo γνωρίζο-ντας πολύ καλά τι έλεγα και είμαι φυσικά έτοιμος να αντι-μετωπίσω τις συνέπειες των λεγομένων μου Το ίδιο δενέγινε άλλωστε πριν από λίγα χρόνια Όλα τα άρθρα στο πε-ριοδικό μου Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις που κανένας δεν εξέτασετελικά ούτε με ανέκρινε υπήρξαν η αφορμή που με έστειλανκατευθείαν στην εξορία πρώτα στην Κορσική και μετά στηΣκόπελο

raquoΜην σκεφθείς ότι επίτηδες γίνομαι προκλητικός σταγραπτά μου κείμενα γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο Είμαιειλικρινής όμως στον ύψιστο βαθμό Λατρεύω την αλήθειακαι δεν διστάζω να την αποκαλύπτω όποιο κόστος κι αν έχειγια εμένα Στην προσωπική μου ζωή για παράδειγμα συν-δέομαι ερωτικά και συζώ με μιαν εξαιρετική ηθοποιό που

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 12

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

mdash 11 mdash

Εισαγωγή

Ταλαιπωρημένος ο σαραντάρης άντρας με τα σχεδόν λευκάμαλλιά στάθηκε με την πλάτη στον υψηλό τοίχο όπως τονδιέταξε ο επικεφαλής του αποσπάσματος που τον είχε οδη-γήσει έως εκεί Βρίσκονταν στην οδό Κηφισιάς ακριβώςστον περίβολο των στρατιωτικών λουτρών της ελληνικήςπρωτεύουσας δηλαδή λίγο πιο κάτω από την πλατεία Μα-βίλη στο ύψος της οδού Αιγινήτου κοντά στην Παπαδιαμα-ντοπούλου

laquoΑχ πώς θα ήθελα τώρα να απαγκιάσω κάπου ναπλυθώ Είμαι ιδρωμένος με τη ζέστη που κάνει Πονάωπολύ πρέπει να έχω αρκετές πληγές στο σώμα μου από τησυμπλοκή με όλους εκείνους έξω από την έπαυλη του ΘωνΌχλος ήταν ορμητικός και ανεξέλεγκτος Πάλι καλά πουήταν επικεφαλής εκεί ο παλαιός φίλος μου ο Παυλής καιμε γλίτωσεraquo

Έβγαλε το μαντίλι από την τσέπη του και σκούπισε λίγοτον ιδρώτα από το μέτωπό του Πριν το βάλει στη θέση τουτο κοίταξε Μουρμούρισε laquoΒρόμικο είναι Το χρησιμοποί-ησα αρκετάraquo Και συνέχισε να σκέπτεται laquoΠαρά τις πληγέςμου με υποχρέωσαν να περπατήσω με γρήγορο στρατιω-τικό βηματισμό έτσι που ήμουνα πλαισιωμένος από τουςάντρες του αποσπάσματος Βλέπεις θυμήθηκα τον Αλέξιοτον ήρωα της Φίλης Στο Γιὰ τὴν Πατρίδα ήταν και εκείνοςαξιοπρεπής ούτε που το σκέφθηκε να ζητήσει ειδική μετα-χείριση όταν τον συνέλαβαν Εγώ ήμουνα το πρότυπό τηςόταν έγραφε Έτσι θα φερόμουνα και ως Αλέξης ο άλλοςμου εαυτός Δεν θα μπορούσα να διαψεύσω την εικόνα πουείχε δημιουργήσει για εμένα Αχ πόσο καλά με γνωρίζειαυτή η γυναίκαraquo

Κατάπιε το σάλιο του είχε στεγνώσει το στόμα του δι-ψούσε Συνέχισε να συλλογίζεται laquoΔεν επιτρέπεται να κυ-κλοφορώ έτσι βουλευτής είμαι Ίσως θα έπρεπε να ζητήσω

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 11

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 12 mdash

από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να κάνει μια μικρήπαράκαμψη στην οδό Ξενίας ούτε τρία λεπτά από εδώ Στοσπίτι μου μέσα σε λίγα λεπτά θα γιατροπορευόμουνα θααπολύμαινα τις πληγές θα τις περιποιούμουνα και θα άλλαζαρούχα το λευκό κοστούμι μου έχει γίνει χάλια Θα ετοιμαζό-μουνα για την ανάκριση που με περιμένει Στο Φρουραρχείομε πάνε είπαν Θα με απομονώσουν σε κάποιο κελί καιύστερα θα με ταλαιπωρήσουν ρωτώντας με τα ίδια και ταίδια Έφταιγα ή όχι για την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτηΞέρω από τις αφηγήσεις γνωστών και φίλων ότι δεν είναιμόνον ένας ο ανακριτής Ένας υπογράφει το πόρισμα αλλάμεσολαβούν διάφοροι που τον βοηθούν στα καθήκοντά τουΜε περιμένει η βασανιστική γραφειοκρατία και πρέπει ναείμαι προετοιμασμένος και δυνατός

raquoΈτσι κι αλλιώς δεν φέρω καμία ευθύνη για την από-πειρα εναντίον του πρωθυπουργού Ούτε καν γνώριζα ότιπροετοιμαζόταν παρόμοια ενέργεια η οποία είναι και απο-λύτως αντίθετη με τις αρχές μου Ποτέ δεν θεώρησα ότι τοαίμα λύνει τα προβλήματα

raquoΑσφαλώς όμως και δεν έχω μετανοήσει για το άρθρομου πριν από μερικές ημέρες στην εφημερίδα Ἡ ΚαθημερινήΤο έγραψα με τίτλο laquoὉ Ἐξαγνισμὸς ἀδύνατοςraquo γνωρίζο-ντας πολύ καλά τι έλεγα και είμαι φυσικά έτοιμος να αντι-μετωπίσω τις συνέπειες των λεγομένων μου Το ίδιο δενέγινε άλλωστε πριν από λίγα χρόνια Όλα τα άρθρα στο πε-ριοδικό μου Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις που κανένας δεν εξέτασετελικά ούτε με ανέκρινε υπήρξαν η αφορμή που με έστειλανκατευθείαν στην εξορία πρώτα στην Κορσική και μετά στηΣκόπελο

raquoΜην σκεφθείς ότι επίτηδες γίνομαι προκλητικός σταγραπτά μου κείμενα γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο Είμαιειλικρινής όμως στον ύψιστο βαθμό Λατρεύω την αλήθειακαι δεν διστάζω να την αποκαλύπτω όποιο κόστος κι αν έχειγια εμένα Στην προσωπική μου ζωή για παράδειγμα συν-δέομαι ερωτικά και συζώ με μιαν εξαιρετική ηθοποιό που

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 12

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 12 mdash

από τον επικεφαλής του αποσπάσματος να κάνει μια μικρήπαράκαμψη στην οδό Ξενίας ούτε τρία λεπτά από εδώ Στοσπίτι μου μέσα σε λίγα λεπτά θα γιατροπορευόμουνα θααπολύμαινα τις πληγές θα τις περιποιούμουνα και θα άλλαζαρούχα το λευκό κοστούμι μου έχει γίνει χάλια Θα ετοιμαζό-μουνα για την ανάκριση που με περιμένει Στο Φρουραρχείομε πάνε είπαν Θα με απομονώσουν σε κάποιο κελί καιύστερα θα με ταλαιπωρήσουν ρωτώντας με τα ίδια και ταίδια Έφταιγα ή όχι για την απόπειρα δολοφονίας του ηγέτηΞέρω από τις αφηγήσεις γνωστών και φίλων ότι δεν είναιμόνον ένας ο ανακριτής Ένας υπογράφει το πόρισμα αλλάμεσολαβούν διάφοροι που τον βοηθούν στα καθήκοντά τουΜε περιμένει η βασανιστική γραφειοκρατία και πρέπει ναείμαι προετοιμασμένος και δυνατός

raquoΈτσι κι αλλιώς δεν φέρω καμία ευθύνη για την από-πειρα εναντίον του πρωθυπουργού Ούτε καν γνώριζα ότιπροετοιμαζόταν παρόμοια ενέργεια η οποία είναι και απο-λύτως αντίθετη με τις αρχές μου Ποτέ δεν θεώρησα ότι τοαίμα λύνει τα προβλήματα

raquoΑσφαλώς όμως και δεν έχω μετανοήσει για το άρθρομου πριν από μερικές ημέρες στην εφημερίδα Ἡ ΚαθημερινήΤο έγραψα με τίτλο laquoὉ Ἐξαγνισμὸς ἀδύνατοςraquo γνωρίζο-ντας πολύ καλά τι έλεγα και είμαι φυσικά έτοιμος να αντι-μετωπίσω τις συνέπειες των λεγομένων μου Το ίδιο δενέγινε άλλωστε πριν από λίγα χρόνια Όλα τα άρθρα στο πε-ριοδικό μου Πολιτικὴ Ἐπιθεώρησις που κανένας δεν εξέτασετελικά ούτε με ανέκρινε υπήρξαν η αφορμή που με έστειλανκατευθείαν στην εξορία πρώτα στην Κορσική και μετά στηΣκόπελο

raquoΜην σκεφθείς ότι επίτηδες γίνομαι προκλητικός σταγραπτά μου κείμενα γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο Είμαιειλικρινής όμως στον ύψιστο βαθμό Λατρεύω την αλήθειακαι δεν διστάζω να την αποκαλύπτω όποιο κόστος κι αν έχειγια εμένα Στην προσωπική μου ζωή για παράδειγμα συν-δέομαι ερωτικά και συζώ με μιαν εξαιρετική ηθοποιό που

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 12

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 13 mdash

δεν φημίζεται για την προσωπική της ηθική Αδιαφορώ γιατην άποψη των άλλων ακόμα και για εκείνην των γονέων ήτων στενών συγγενών Δεν με ενδιαφέρει ούτε πώς αντιμε-τωπίζουν οι ψηφοφόροι τη σχέση μου Είμαι βέβαιος ότι εάνεκτελώ σωστά τα βουλευτικά μου καθήκοντα εάν προασπί-ζομαι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού θα εκλεγώ ξανά

raquoΌποια ιδέα ξεστομίζω είτε έχει σχέση με την πολιτικήείτε όχι την έχω σκεφθεί την έχω βασανίσει για τα καλά στομυαλό μου Έχω υπολογίσει και πώς θα πραγματοποιηθείμε λεπτομέρειες με οικονομικό προγραμματισμό Από νέοςτο ξεκίνησα αυτό ίσως και από παιδί Ανέκαθεν μου άρεσενα σχεδιάζω τα επόμενα βήματά μου και στους μακρινούςτους σχεδόν καθημερινούς περιπάτους μου αφιέρωνα τονχρόνο μου κυρίως σε αυτές τις σκέψεις Προσηλωνόμουναμάλιστα στις ασήμαντες λεπτομέρειες σrsquo εκείνες που θαμπορούσαν να καταστρέψουν να αμαυρώσουν ή και να ακυ-ρώσουν την ιδέα μουraquo

Ήταν χαμένος στις σκέψεις του και δεν παρατήρησε ότιοι άντρες του αποσπάσματος είχαν αλλάξει θέσεις Τον επα-νέφερε στην πραγματικότητα το πρόσταγμα ένα βαρύ-γδουπο laquoΠυρraquo Δεν αντέδρασε ο ταλαιπωρημένος άντραςΣυνειδητοποίησε ότι τον σκόπευαν

laquoΉρθε η ώρα μουraquo σκέφθηκε laquoΔεν το είχα φανταστείέτσι Περίμενα ότι θα συνέβαινε την ώρα της δράσης Σταβουνά ή στα λαγκάδια με μια τουφεκιά ή και με μια μαχαι-ριά στο στήθος από κάποιον Βούλγαρο ή και Τούρκο εχθρότόσες φορές βρέθηκα μόνος στις ερημιές επάνω σrsquo ένα άλογοκαι για χρόνια προσπαθούσα να εκμηδενίσω τις προσπάθειέςτους στην ύπαιθρο Έστω σε μια δεξίωση με κάποιο δηλη-τήριο όπως έχει ήδη γίνει δύο φορές στην Κωνσταντινού-πολη οι ενέργειές μου στην Πόλη για να συνειδητοποιήσουντα δικαιώματά τους οι συμπατριώτες μου ήταν συντονισμέ-νες και ενοχλητικές Ακόμα κι έξω από τη Βουλή των Ελλή-νων με μια πιστολιά από κάποιον εξοργισμένο οπαδό τηςαντιπολίτευσης όταν τα έβαλα μαζί τους

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 13

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 14 mdash

raquoΗ εκτέλεσή μου αυτή τη στιγμή ή καλύτερα η δολο-φονία μου δεν αποτελεί πολιτική πράξη Οι βενιζελικοί δενέχουν λόγο να με βγάλουν από τη μέση Δεν είναι μόνον ότιμε εκτιμάει ο ηγέτης τους όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε μπρο-στά σε μάρτυρες Το πιο σημαντικό είναι ότι είμαι σαφώς έν-θερμος αντίπαλός τους πλέον αλλά η απήχηση των όσωνγράφω ή λέω δεν βρίσκει ανταπόκριση στο κοινό Είμαι σα-φέστατα μόνον θεωρητικός και δεν τα καταφέρνω να ξεση-κώσω τα πλήθη Δεν είμαι ο ηγέτης δεν είμαι ο ρήτορας δενείμαι ο κατάλληλος αυτή τη στιγμή να καταδείξω πόσολάθος είναι οι απόψεις και τα οράματα του πρωθυπουργούΟ άνθρωπος δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο ανέτοιμοι εί-μαστε ως λαός και ξεκίνησε μία τεραστίων διαστάσεων επι-θετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας Αχ Πόσο θα ήθελανα με άκουγαν Θα τον κατατρόπωνα τον ηγέτη Δεν νομίζωνα είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους καιτις επιπτώσεις που ενέχει η Μικρασιατική εκστρατεία

raquoΤώρα τη στιγμή της απολύτως παράνομης εκτέλεσήςμου δεν μπορώ να κάνω κάτι βέβαια Ούτε να τονίσω ότιδεν τηρείται η έννομη τάξη ούτε να απαιτήσω την παρουσίατης εισαγγελικής αρχής όπως είθισται Δεν μου επιτρέπεταινα αμφισβητήσω την όποια διαταγή Οφείλω να ακολου-θήσω το μοιραίο αδιαμαρτύρητα Υπήρξα πάντοτε αξιοπρε-πής και νομότυποςraquo

Ξαφνικά οι σκέψεις τον κατέκλυσαν Παραλίγο να μι-λήσει δυνατά laquoΩχ όχι Ας είμαι ειλικρινής με τον εαυτόμου ετούτη την ύστατη ώρα Η αξιοπρέπεια ήταν πάντοτεεπιδίωξή μου και αυτό δεν είχε σχέση με την οικογένειάμου αλλά με εμένα τον ίδιο Δεν ήθελα να τσαλακώσω τονεαυτό μου και πολύ με στενοχωρούσαν όσα ακούγοντανγια την αγαπημένη μου Έκανα πάντοτε όσα μπορούσα γιανα την υπερασπιστώ

raquoΌσο για νομοταγής λυπάμαι αλλά ποτέ δεν υπήρξα Πά-ντοτε έκανα του κεφαλιού μου Για να το προσδιορίσω κα-λύτερα έζησα όπως με καθοδηγούσαν οι αξίες και τα

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 14

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 15 mdash

συναισθήματά μου Σαν αστραπή περνά από μπροστά μουένας συνδυασμός αγνώστων αλλά και πασίγνωστων πτυχώντης ζωής μου Θα βρεθείς πολύ κοντά μου γιατί θα σε συ-γκινήσουν οι εμπειρίες και οι σκέψεις μου Θα νιώσεις κιεσύ την αγάπη που με συνέπαιρνε για τα πάντα για τη φύσηκαι τον κόσμο γύρω μου για τους γονείς και τα αδέλφια μουγια τις υπέροχες γυναίκες που αγάπησα με πάθος για τουςκαλούς μου φίλους Κι ακόμα για την αλήθεια που υπερα-σπίστηκα με πάθος πάντοτε για την πατρίδα για την οποίαευχαρίστως θα έδινα και τη ζωή μου για τους εχθρούς μουπου καταλάβαινα και συγχωρούσα

raquoΤο έγραψα κιόλας ldquoΜόνον ἡ ἀγάπη ὑπάρχει ἀγάπηφίλων ἀγάπη γονιῶν ἀγάπη πατρίδας ἀγάπη τῆς ἀλήθειαςἀγάπη καὶ τῶν ἐχθρῶν ἀκόμαrdquo Το πίστεψα και το εφάρμοσααπό μικρό παιδί έως και στις πολύ δύσκολες περιστάσεις πουαντιμετώπισα Ήθελα να αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες όχιμε αίμα αλλά με τη λογική τον διάλογο και τη συνεννόηση

raquoΝαι μόνον η αγάπη υπάρχει όσο ζούμε αν μη τι άλλογλυκαίνει την αύρα μας όσο υπάρχουμε κι έτσι μας θυμού-νται κατόπιν οι άνθρωποι Αυτή μας τρέφει μας εμψυχώνειγεμίζει την καθημερινότητά μας μας κάνει να αισθανόμα-στε πως είμαστε ζωντανοί Μόνον η αγάπη μένει άλλωστεόταν φύγουμε από τον κόσμο των ζωντανών Αυτά πάντοτετα πίστευα θα το διαπιστώσεις

raquoΈζησα την όχι μακρά ζωή μου έντονα με ασυγκράτητοπάθος κι αυτό ακριβώς με χαρακτήριζε Ότι αναλάμβαναμε δική μου επιλογή και πρωτοβουλία το αγαπούσα το λά-τρευα ίσως Ακαταπόνητος αποφασιστικός και αποφασι-σμένος έζησα την κάθε μου ημέρα σαν να ήταν η τελευταίαμου και σαν να αποτελούνταν από τρία εικοσιτετράωρα τοπάλευα πολύ αυτό με το οποίο καταπιανόμουνα Ήμουναήπιος χαρακτήρας δειλός κάποιες φορές χαμηλών τόνωνσχεδόν πάντοτε αλλά κέρδιζα εύκολα όποιον με γνώριζε

raquoΗ σχεδόν άγνωστη προσωπική μου ζωή στο σύνολό τηςείναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα Δεν είναι εύκολο ακόμα και

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 15

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

H B I O Γ PA Φ I A T Ο Υ Ι Ω Ν Α Δ ΡΑ Γ Ο Υ Μ Η

mdash 16 mdash

για εμένα να τη χαρακτηρίσω αλλά η μοναδική έννοια πουμε καθοδηγούσε πάντοτε ήταν η ldquoαγάπηrdquo σε όλες τις δυνα-τές μορφές της Την ένιωσα τη χάρηκα και την πρόσφερααφειδώς μάλιστα Τη χάρισα ακόμα και σrsquo εκείνους που μεαντιπάθησαν γιατί έβγαινε από μέσα μου ήταν θείο δώροπρος εμένα Έτσι και το διαπραγματεύθηκα Όταν διαθέτειςκάτι σε επάρκεια οφείλεις να το αποδώσεις πρόκειται γιανόμο της φύσης

raquoΔεν ξέρω εάν με ωφέλησε η αγάπη Πολλές φορές κα-ταπιέστηκα εξαιτίας της κι άλλες δυσκολεύτηκα να προχω-ρήσω στη ζωή μου γιατί πολύ συχνά πονούσα Τα πράγματαδεν έρχονταν σύμφωνα με τις επιθυμίες μου και όφειλα ναμάχομαι όχι βέβαια με φονικά όπλα αλλά με τη λογική Αχπόσες φορές ήθελα να έχω φύγει από τον κόσμο αυτόν νασταματήσω να ζω το άλγος έγινε αβάσταχτο κάποιες φορέςκαι με έκανε να μην επιθυμώ άλλο τον μοναχικό βίο μουΈπρεπε όμως να συνεχίσω να προχωρώ τον δύσκολο δρόμοπου είχα άθελά μου επιλέξει Αυτή ήταν η μοίρα μουακόμα κι αν το ήθελα δεν μπορούσα να την αλλάξω Αυτότο καταλαβαίνεις και από το τέλος μου τώρα Ακολουθείμια πορεία προδιαγεγραμμένη εδώ και πάρα πολλά χρόνιααπό τα δεκαεπτά μου τα δεκαοχτώ

raquoΝαι από τότε την έβαλα στο μυαλό μου την ιδανική γιαεμένα γυναίκα τη γυναίκα mdashερωμένη και τη γυναίκαmdash σύ-ντροφο Πέρασαν χρόνια τη γνώρισα από κοντά την εκτί-μησα την ερωτεύθηκα Της ζήτησα να χωρίσει να πάρει ταπαιδιά της και να έρθει κοντά μου Εκείνη πάλευε ανάμεσαστο ιδανικό τη ζωή κοντά μου και στο καθήκον την υπο-χρέωση να αναθρέψει τις τρεις κόρες της Αντιμετώπισε φο-βερά προβλήματα από τους δικούς της δεν διστάζω να τααποκαλέσω εκβιασμούς Αντιστάθηκε αλλά δεν άντεξεΌταν επιτέλους κατάλαβα ότι πάντοτε θα ζούσε μέσα σε δί-λημμα ακολούθησα την παράκλησή της Ξεκίνησα μια και-νούργια ζωή Όχι βέβαια ότι τη λησμόνησα δεν θαμπορούσα Ούτε κι εκείνη άλλωστε μπόρεσε να με ξεπερά-

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 16

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

mdash 17 mdash

σει Έγινε συγγραφέας και με το έργο της ασχολήθηκε μrsquoεμένα με τον δεσμό μας με τις απόψεις μου που έγιναν καιδικές της

raquoΧαμογελώ τώρα Έτσι θέλω να με θάψουν με ένα τε-ράστιο χαμόγελο Απευθύνεται σrsquo εκείνους που με αγάπη-σαν σε όσους με εκτίμησαν στους άλλους που δεν θέλουννα με ξεχάσουν Κυρίως όμως στον δολοφόνο μου που θέλωνα τον ενημερώσω ότι τζάμπα κι άδικα απαίτησε την εξα-φάνισή μου Είμαι βέβαιος ότι η κόρη του πάντοτε θα τρέφειτα ίδια αισθήματα για το ldquoπαιδί τηςrdquo όπως με αποκαλούσεκαι ότι θα συνεχίσει να γράφει για εμένα και για εμάς Έβαλαμπροστά πολλά θέματα ανεκτίμητης αξίας για να γίνει η Ελ-λάδα ανεξάρτητη και κραταιή Να θυμάσαι ότι ldquoΔὲν ἔκαμαστὴ ζωὴ ὅτι ἤθελα μὰ τόσο μπόρεσαrdquo

raquoΚαλή ανάγνωση σου εύχομαιraquo

IONAS_Teliko 1942017 1032 μ Page 17