A influencia de teixeira de pascoaes no saudosismo

A influencia de Teixeira de A influencia de Teixeira de Pascoaes no Saudosismo de Pascoaes no Saudosismo de

Ramón PiñeiroRamón Piñeiro

Alumno: Alfonso López FrieiroAlumno: Alfonso López FrieiroMateria: Relacións Literarias Galego-PortuguesasMateria: Relacións Literarias Galego-Portuguesas

Curso 2012-13Curso 2012-13

UDC Mestrado en Patrimonio Cultural Galicia-Portugal 2012

2

CONTIDOS:CONTIDOS:

1.1. Introdución: conceito xeral do Saudosismo.Introdución: conceito xeral do Saudosismo.

2.2. Teixeira de Pascoaes: vida e obra.Teixeira de Pascoaes: vida e obra.

3.3. Ramón Piñerio: vida e obra. Ramón Piñerio: vida e obra.

4.4. O saudosismo pascoaesiano: a O saudosismo pascoaesiano: a Renascença PortuguesaRenascença Portuguesa..

5.5. O saudosismo piñeirano: a O saudosismo piñeirano: a Xeración GalaxiaXeración Galaxia..1.1. Sentir filosófico.Sentir filosófico.

2.2. O sentir galaico-portugués.O sentir galaico-portugués.

3.3. Relacións de Piñeiro con Pascoâes e co mundo cultural.Relacións de Piñeiro con Pascoâes e co mundo cultural.

6.6. Conclusións.Conclusións.


3

1. A Saudade 1. A Saudade **

• Michäelis: lembranza dolorosa de um bem que está ausente,ou de que Michäelis: lembranza dolorosa de um bem que está ausente,ou de que estamos ausentes, e desejo de esperança de tornar a gozar del. (estamos ausentes, e desejo de esperança de tornar a gozar del. (A Saudade A Saudade PortuguesaPortuguesa))

• Leonardo Coimbra: A Saudade será a expressão do grande «abraço unitário» Leonardo Coimbra: A Saudade será a expressão do grande «abraço unitário» que nos atrai ao Centro do grande circulo do Ser, porque o que existe de mais que nos atrai ao Centro do grande circulo do Ser, porque o que existe de mais material são «as almas afastadas».(material são «as almas afastadas».(Sobre a SaudadeSobre a Saudade) .) .

• Teixeira de Pascoaes: A Saudade é o próprio sangue espiritual da Raça; o seu Teixeira de Pascoaes: A Saudade é o próprio sangue espiritual da Raça; o seu estigma divino, o seu perfil eterno. (estigma divino, o seu perfil eterno. (O Espírito Lusitano,1912O Espírito Lusitano,1912))

• Ramón Piñeiro: último e abisal sentimento de singularidade ontolóxica do ser Ramón Piñeiro: último e abisal sentimento de singularidade ontolóxica do ser humano. Modo de estar no mundo.(humano. Modo de estar no mundo.(A saudade,1953A saudade,1953))

• Torres Queiruga: a saudade convértese nunha das encrucilladas onde o noso Torres Queiruga: a saudade convértese nunha das encrucilladas onde o noso espírito se pode atopar máis radicalmente a sí mesmo.(espírito se pode atopar máis radicalmente a sí mesmo.(Nova aproximación a Nova aproximación a unha filosofía da Saudadeunha filosofía da Saudade, 1980), 1980)

*A Saudade é un termo intraducibel a outra lingua; é por elo que a BBC a ten *A Saudade é un termo intraducibel a outra lingua; é por elo que a BBC a ten como a sétima palabra máis dificil de traducir do mundo.como a sétima palabra máis dificil de traducir do mundo.


1.O Saudosismo1.O Saudosismo

Movimento literário, esencialmente poético, que se insere na actividade da Movimento literário, esencialmente poético, que se insere na actividade da sociedade portuense «Renascença Portuguesa», fundada por Jaime Cortesão, sociedade portuense «Renascença Portuguesa», fundada por Jaime Cortesão, Álvaro Pinto, Teixeira de Pascoaes e Leonardo Coimbra, e cuio órgao foi a Álvaro Pinto, Teixeira de Pascoaes e Leonardo Coimbra, e cuio órgao foi a

revista A Águia (1910-1932), propriedade desa sociedade a partir de 1912 (início revista A Águia (1910-1932), propriedade desa sociedade a partir de 1912 (início da 2.ª série). Nesa data, pasarán a ser directores da revista (respetivamente da 2.ª série). Nesa data, pasarán a ser directores da revista (respetivamente

literário, artístico e científico) Teixeira de Pascoaes, António Carneiro e José de literário, artístico e científico) Teixeira de Pascoaes, António Carneiro e José de MagalhãesMagalhães

O Saudosismo é a corrente que promoveron O Saudosismo é a corrente que promoveron estes autores, e que ten na Saudade o seu estes autores, e que ten na Saudade o seu

Norte. Norte.


2. Teixeira de Pascoaes2. Teixeira de PascoaesJoaquín Pereira Teixeira de Vasconcelos (1879-1952). Joaquín Pereira Teixeira de Vasconcelos (1879-1952).

Nado en Pascoaes, lugar preto de Amarantes Nado en Pascoaes, lugar preto de Amarantes , , foi un foi un dos principais representantes do dos principais representantes do saudosismosaudosismo; ; posteriormente figurou entre os fundadores do posteriormente figurou entre os fundadores do movimento movimento Renacesça portuguesaRenacesça portuguesa, que se transformou , que se transformou despois no grupo despois no grupo Seara novaSeara nova, caracterizado por unha , caracterizado por unha reación contra o realismo positivista basado na reación contra o realismo positivista basado na saudadesaudade. . Cofundador da revista A Águia(1910-1932), con Cofundador da revista A Águia(1910-1932), con outros. Nas súas obras poéticas salientan: outros. Nas súas obras poéticas salientan: EmbrioesEmbrioes (1895), (1895), SempreSempre(1898), (1898), Jesús e panJesús e pan (1903), (1903), Vida Vida etéreaetérea (1906) , (1906) , SombrasSombras (1907), (1907), A Era LuisíadaA Era Luisíada (1913). (1913). Expuso o seu ideario en Expuso o seu ideario en O Arte de ser portuguésO Arte de ser portugués (1915). (1915).

É para Galiza o escritor de maior presenza nas É para Galiza o escritor de maior presenza nas publicacións galegas da preguerra (Nós,A Nosa Terra, publicacións galegas da preguerra (Nós,A Nosa Terra, Ronsel,…), e o que tivo os máis dos encontros cos Ronsel,…), e o que tivo os máis dos encontros cos escritores nacionalistas galegos (Risco, Noriega Varela, escritores nacionalistas galegos (Risco, Noriega Varela, Vilar Ponte, Cabanillas, Castelao,…) que o foron visitar Vilar Ponte, Cabanillas, Castelao,…) que o foron visitar a súa casa familiar en Amarante (todos menos A. a súa casa familiar en Amarante (todos menos A. Cebreiro ) . Cebreiro ) .

6

3. Ramón Piñeiro 3. Ramón Piñeiro • Ramón Piñeiro López naceu en Láncara (Lugo) en 1915. Tras a Ramón Piñeiro López naceu en Láncara (Lugo) en 1915. Tras a

guerra civil comeza a cursar Filosofía e Letras en Compostela e guerra civil comeza a cursar Filosofía e Letras en Compostela e Madrid. Porén, Piñeiro, máis preocupado pola reagrupación Madrid. Porén, Piñeiro, máis preocupado pola reagrupación clandestina do galeguismo, abandonaría definitivamente estes clandestina do galeguismo, abandonaría definitivamente estes estudos. Cando a finais de 1945 os nacionalistas cataláns, bascos e estudos. Cando a finais de 1945 os nacionalistas cataláns, bascos e galegos deciden tratar co goberno republicano exiliado en Francia, galegos deciden tratar co goberno republicano exiliado en Francia, Piñeiro será designado como representante galego naquela Piñeiro será designado como representante galego naquela xestión. De regreso sería detido e condenado a seis anos de xestión. De regreso sería detido e condenado a seis anos de prisión, dos cales cumpriría tres, de 1946 a 1949. Xa libre, Piñeiro prisión, dos cales cumpriría tres, de 1946 a 1949. Xa libre, Piñeiro voltará a Galiza e desde entón vaise esforzar en mudar voltará a Galiza e desde entón vaise esforzar en mudar radicalmente a estratexia galeguista, prescindindo da opción radicalmente a estratexia galeguista, prescindindo da opción política e reducíndoa cara á intervención cultural, o que provoca a política e reducíndoa cara á intervención cultural, o que provoca a desvertebración do Partido Galeguista. Froito deste desvertebración do Partido Galeguista. Froito deste posicionamento, coñecido como "piñeirismo", será a fundación posicionamento, coñecido como "piñeirismo", será a fundación en Vigo de Galaxia (1950), a primeira iniciativa editorial galeguista en Vigo de Galaxia (1950), a primeira iniciativa editorial galeguista de posguerra. Logo será director de Grial.de posguerra. Logo será director de Grial.

• Súa breve produción ensaística (mesmo a de carácter lingüístico-Súa breve produción ensaística (mesmo a de carácter lingüístico-literario, como a que se recolle en Olladas no futuro, de 1974) ten literario, como a que se recolle en Olladas no futuro, de 1974) ten como punto de partida o pensamento filosófico: Siñificado como punto de partida o pensamento filosófico: Siñificado metafísico da saudade (1951), Pra unha filosofía da saudade metafísico da saudade (1951), Pra unha filosofía da saudade (1953), A saudade e Rosalía (1962)...(1953), A saudade e Rosalía (1962)...

7

4. O saudosismo pascoaesiano: a 4. O saudosismo pascoaesiano: a Renascença PortuguesaRenascença Portuguesa

Teixeira de Pascoaes desenvolve em torno do saudosismo e assim Teixeira de Pascoaes desenvolve em torno do saudosismo e assim expressara num dos primeiros números de A Águia: «Eu tenho expressara num dos primeiros números de A Águia: «Eu tenho afirmado e continuarei sempre a afirmar que o movimento da afirmado e continuarei sempre a afirmar que o movimento da Renascença Portuguesa se faz e fará dentro da Saudade revelada, Renascença Portuguesa se faz e fará dentro da Saudade revelada, a qual se erque à altura duma Religião, duma Filosofia e duma a qual se erque à altura duma Religião, duma Filosofia e duma Política.» A noção de saudade foi assim caracterizada por Política.» A noção de saudade foi assim caracterizada por Pascoaes: «Concluí que a Saudade, como síntese do espiritualismo Pascoaes: «Concluí que a Saudade, como síntese do espiritualismo cristão e do naturalismo pagão, por isso que ela contém em si o cristão e do naturalismo pagão, por isso que ela contém em si o Desejo e a Dor, a Esperança e a Lembrança―esperança incidindo Desejo e a Dor, a Esperança e a Lembrança―esperança incidindo sobre o passado, lembrança incidindo sobre o futuro―, é o sobre o passado, lembrança incidindo sobre o futuro―, é o próprio espírito lusitano na súa expressão máis íntima, profunda e próprio espírito lusitano na súa expressão máis íntima, profunda e original. (Moreira de Sá, 1990)original. (Moreira de Sá, 1990)

Teixeira de Pascoaes produziu a partir da experiência existencial da Teixeira de Pascoaes produziu a partir da experiência existencial da saudade - presente de forma vaga e imprecisa nos seus primeiros saudade - presente de forma vaga e imprecisa nos seus primeiros textos em verso - uma reflexão, a que subjaz o princípio textos em verso - uma reflexão, a que subjaz o princípio fundamental de que o ser manifesta uma condição saudosa. Do fundamental de que o ser manifesta uma condição saudosa. Do Ser ao ser, processa-se uma verdadeira queda ontológica, uma Ser ao ser, processa-se uma verdadeira queda ontológica, uma cisão existencial, manifestando o mundo, na sua condição cisão existencial, manifestando o mundo, na sua condição decaída, um "pathos universal". Da condição saudosa de ser decaída, um "pathos universal". Da condição saudosa de ser resulta pois uma condição dolorosa do mesmo ser. Dor de resulta pois uma condição dolorosa do mesmo ser. Dor de privação, dor de saudade, consciência da finitude, de imperfeição, privação, dor de saudade, consciência da finitude, de imperfeição, de insuficiência ôntica. (Moreira de Sá, 1990)de insuficiência ôntica. (Moreira de Sá, 1990)

8

Teixeira de Pascoaes: súa FilosofíaTeixeira de Pascoaes: súa FilosofíaNo seio da “Renascença Portuguesa”, Pascoaes teorizará ese No seio da “Renascença Portuguesa”, Pascoaes teorizará ese

sentimento-ideia de sentido ao mesmo tempo nacional –sentimento-ideia de sentido ao mesmo tempo nacional –enquanto que sentimento intuitivamente portugués-, e universal enquanto que sentimento intuitivamente portugués-, e universal –enquanto chave filosófica do destino humano. En –enquanto chave filosófica do destino humano. En A ÁguiaA Águia expón a teoría filosófica, política e estética da Saudade. expón a teoría filosófica, política e estética da Saudade.

Mais será na obra Mais será na obra A Arte de Ser PortuguésA Arte de Ser Portugués onde expón con máis onde expón con máis clareza o sentimento da Saudade como carácter identitario do clareza o sentimento da Saudade como carácter identitario do povo portugués mailo galego:povo portugués mailo galego:

““O único povo que sente a Saudade é o povo portugués, incluindo, O único povo que sente a Saudade é o povo portugués, incluindo, talvez, o galego, porque a Galiza é um bocado de Portugal sob talvez, o galego, porque a Galiza é um bocado de Portugal sob as patas do leao de Castela. A Galiza é a nossa Alsácia!.” as patas do leao de Castela. A Galiza é a nossa Alsácia!.” (Pascoaes, “O espírito Lusitano ou o Saudosismo” 1912)(Pascoaes, “O espírito Lusitano ou o Saudosismo” 1912)

A poesia pascoaeseana é densa e de difícil acesso, onde se A poesia pascoaeseana é densa e de difícil acesso, onde se harmonizam o pagão e o cristão num humanismo metafísico.harmonizam o pagão e o cristão num humanismo metafísico.A saudade pascoaesiana transcende assim o mero sentimento A saudade pascoaesiana transcende assim o mero sentimento individual, para assumir uma dimensão ontológica e metafísica. individual, para assumir uma dimensão ontológica e metafísica. Na mesma medida em que todo o Universo "é a expressão Na mesma medida em que todo o Universo "é a expressão cósmica da saudade" enquanto " infinita lembrança da cósmica da saudade" enquanto " infinita lembrança da esperança", a saudade psicológica, individual, assume, enquanto esperança", a saudade psicológica, individual, assume, enquanto o homem partilha a condição do mundo, uma dimensão o homem partilha a condição do mundo, uma dimensão metafísica. Enquanto o homem como ser finito e imperfeito metafísica. Enquanto o homem como ser finito e imperfeito aspira à perfeição de ser, a saudade assume uma dimensão aspira à perfeição de ser, a saudade assume uma dimensão ontológica. ontológica.

9

5. O saudosismo piñeirano: a 5. O saudosismo piñeirano: a Xeración GalaxiaXeración Galaxia

1.1. Sentir filosófico.Sentir filosófico.

2.2. O sentir galaico-portugués.O sentir galaico-portugués.

3.3. Relacións de Piñeiro con Pascoâes e có mundo Relacións de Piñeiro con Pascoâes e có mundo cultural.cultural.

10

5.1.O saudosismo piñeirano: Sentir 5.1.O saudosismo piñeirano: Sentir filosóficofilosófico

[[Filosofía da SaudadeFilosofía da Saudade (Piñeiro, 1953)] (Piñeiro, 1953)]

A perquisa na Historia da Filosofía nos leva a conclusión A perquisa na Historia da Filosofía nos leva a conclusión sobre o seu obxeto: o coñecemento do Ser. Para o sobre o seu obxeto: o coñecemento do Ser. Para o coñecer temos tres vías ou horizontes:coñecer temos tres vías ou horizontes:

- A vía do ser do home (horizonte antropolóxico).A vía do ser do home (horizonte antropolóxico).- A vía do ser da realidade (horizonte cosmolóxico).A vía do ser da realidade (horizonte cosmolóxico).- A vía do propio Ser (horizónte metafísico).A vía do propio Ser (horizónte metafísico).

Tras o fracaso dos intentos pola vía cosmolóxica, e ante a Tras o fracaso dos intentos pola vía cosmolóxica, e ante a dificultade da metafísica, o mais sinxelo e direto é a vía dificultade da metafísica, o mais sinxelo e direto é a vía do ser do home, que non é outra que o sentimento-do ser do home, que non é outra que o sentimento-ideia” (método fenomenolóxico ou autopercepción).ideia” (método fenomenolóxico ou autopercepción).

11

5.2.O saudosismo piñeirano: O sentir 5.2.O saudosismo piñeirano: O sentir galaico-portuguésgalaico-portugués

Poucas culturas haberá tan ben dotadas como a Poucas culturas haberá tan ben dotadas como a galego-portuguesa para a análise fenomenolóxica-galego-portuguesa para a análise fenomenolóxica-sentimental do ser do home. Na lírica se pode sentimental do ser do home. Na lírica se pode adiviñar o sentir da Saudde, que é puro sentir, e adiviñar o sentir da Saudde, que é puro sentir, e por elo carece de referencia externa; o non ter por elo carece de referencia externa; o non ter obxeto referente é o que a fai tan dificil de definir.obxeto referente é o que a fai tan dificil de definir.

É, xa que logo, una actitude ante a vida, que pón a É, xa que logo, una actitude ante a vida, que pón a tonalidade sentimental no seu ollar. Por iso tonalidade sentimental no seu ollar. Por iso Filosofía e Poesía teñen un punto en común: a Filosofía e Poesía teñen un punto en común: a auto revelación íntima do Ser. A verdadeira poesía auto revelación íntima do Ser. A verdadeira poesía é filosofía (Holdering e Rilke se teñen tanto como é filosofía (Holdering e Rilke se teñen tanto como filósofos coma poetas).filósofos coma poetas).

O home galaico-portugués dispón de unha facultade O home galaico-portugués dispón de unha facultade intelectual que lle da a coñecer a Realidade, que lle intelectual que lle da a coñecer a Realidade, que lle trae cognoscitivamente a realidade dentro de si.trae cognoscitivamente a realidade dentro de si.

12

5.3.O saudosismo piñeirano: Relacións de 5.3.O saudosismo piñeirano: Relacións de Piñeiro con Pascoâes e có mundo culturalPiñeiro con Pascoâes e có mundo cultural

Tradición xermana:Idealismo alemán

Tradición castelá:Picaresca e quixotesca

Tradición galaico-lusa:sentimento da Saudade

Shelling (Romanticismo) Cervantes (Idealismo)

Camoes (Renascença)

Nietche ,Bergson :(Filosofías da Vida)

Heidegger :(Existencialismo)

Volkgeist

Unamuno (Realismo, ultraísmo)

Junqueira, Quental, Martins (Geraçao do 70) Vasconcelos, Rosalía de Castro

Irmandades da Fala, Xeración Nós: Vilar Ponte, Risco, Cabanillas, Cebreiro, Pedraio, CastelaoRamón Piñeiro (Piñeirismo)

Crise do 98

Os derrotados da Vida

*(Elaboración propia)

13

Ideas da filosofía europea Ideas da filosofía europea recollidas por Pascoaes e Piñeirorecollidas por Pascoaes e Piñeiro

Fitche, J. G. (1762-1814): A verdadeira vocación do home é a concordancia Fitche, J. G. (1762-1814): A verdadeira vocación do home é a concordancia consigo mesmo. Esto é, a lealtade cos ideais espirituais e a realización plena consigo mesmo. Esto é, a lealtade cos ideais espirituais e a realización plena da sua vontade. (da sua vontade. (Discurso a nación alemanaDiscurso a nación alemana, 1808)., 1808).

Schopenhauer, A. (1788-1860): A traxedia representa o aspecto mais real da vida, Schopenhauer, A. (1788-1860): A traxedia representa o aspecto mais real da vida, os homes toman contato coa dor, as inxustizas, e o triumfo do mal.(os homes toman contato coa dor, as inxustizas, e o triumfo do mal.(O mundo O mundo como vontade e representación, como vontade e representación, 1819)1819)

Nietzsche , F.(1844-1900): Espíritu tráxico (dionisiaco), e a crítica a unha visión Nietzsche , F.(1844-1900): Espíritu tráxico (dionisiaco), e a crítica a unha visión lineal do tempo (o eterno retorno). lineal do tempo (o eterno retorno). (A orixen da Traxedia(A orixen da Traxedia, 1872 ), 1872 )

Unamuno, M. (1864-1936): A dimensión mais importante do home é sáu Unamuno, M. (1864-1936): A dimensión mais importante do home é sáu indivialidade concreta; o home faise universal preservando o seu ser (indivialidade concreta; o home faise universal preservando o seu ser (Do Do sentimento tráxico da vidasentimento tráxico da vida, 1913)., 1913).

Bergson, H. (1859-1941): A conciencia é un pulo vital (Bergson, H. (1859-1941): A conciencia é un pulo vital (élan vitalélan vital) que forma parte ) que forma parte do proceso criador da vida. A conciencia disólvese nunha continuidade fluida.do proceso criador da vida. A conciencia disólvese nunha continuidade fluida.((A evolución criadora,1907A evolución criadora,1907))

Heidegger, M. (1889-1976): O aceso a esistencia auténtica , e ó eu auténtico, Heidegger, M. (1889-1976): O aceso a esistencia auténtica , e ó eu auténtico, soamente o propícia a Angústia.. (soamente o propícia a Angústia.. (O Ser e o TempoO Ser e o Tempo, 1927), 1927)


14

6. Conclusións finais6. Conclusións finaisA ideia que nortea a obra de Teixeira de Pascpaes é a Saudade. Este conceito é re-definio A ideia que nortea a obra de Teixeira de Pascpaes é a Saudade. Este conceito é re-definio

por Pascoaes como o sentimento que lle é propio ao pobo portugués e mais ó galego; por Pascoaes como o sentimento que lle é propio ao pobo portugués e mais ó galego; un modo de estar no mundo e de ollar ás cousas; un tipo de aceso á Realidade que un modo de estar no mundo e de ollar ás cousas; un tipo de aceso á Realidade que mira cara adentro do home; e mais un sentir poético que pervive na Literatura mira cara adentro do home; e mais un sentir poético que pervive na Literatura Portuguesa que tenta abranguer o infindo sen acadalo nunca.Portuguesa que tenta abranguer o infindo sen acadalo nunca.

Pascoaes viviu o trauma portugués da perda das colonias, do regicidio e a formulación da I Pascoaes viviu o trauma portugués da perda das colonias, do regicidio e a formulación da I República. Nesta altura Portugal precisaba rexurdir das súas cinzas, e Pascoaes República. Nesta altura Portugal precisaba rexurdir das súas cinzas, e Pascoaes propiciou un xeito de facelo: voltar ás orixes para se encontrar con o que eles son propiciou un xeito de facelo: voltar ás orixes para se encontrar con o que eles son realmente, ao tempo que se conectar coa Europa a través das filosofías da Vida.realmente, ao tempo que se conectar coa Europa a través das filosofías da Vida.

Eis o que Piñeiro fará cincoenta anos despóis: darlle ao pobo galego unha identidade Eis o que Piñeiro fará cincoenta anos despóis: darlle ao pobo galego unha identidade diferenciadora da España, e achegármonos ao sentir galego-portugués. E cando é que diferenciadora da España, e achegármonos ao sentir galego-portugués. E cando é que o fai? Nun intre de convulsa e mudanza dentro do Réxime e do galeguismo; quer o fai? Nun intre de convulsa e mudanza dentro do Réxime e do galeguismo; quer Pascoaes no cambio de século e após unha crise de identidade, quer Piñeiro no 50 do Pascoaes no cambio de século e após unha crise de identidade, quer Piñeiro no 50 do XX e tras sufriren o arrasamento da identidade galega como cultura.XX e tras sufriren o arrasamento da identidade galega como cultura.

Poesia e Filosofía son a identidade mesma do Ser dun pobo; é súa espresión máis Poesia e Filosofía son a identidade mesma do Ser dun pobo; é súa espresión máis elevada que se escreve na elevada que se escreve na koinékoiné dunha mesma Raça que traspasa fronteiras de dunha mesma Raça que traspasa fronteiras de tempo e auga.tempo e auga.


15

BIBLIOGRAFÍABIBLIOGRAFÍA• ALONSO ESTRAVIZ, I.: “Relações de Teixeira de Pascoaes ALONSO ESTRAVIZ, I.: “Relações de Teixeira de Pascoaes

com escritores e intelectuais”.com escritores e intelectuais”.• ALONSO ESTRAVIZ, I. e ÁLVAREZ, E. (1999) : ALONSO ESTRAVIZ, I. e ÁLVAREZ, E. (1999) : Teixeira de Teixeira de

Pascoaes. EpistolárioPascoaes. Epistolário, Edicións O Castro. , Edicións O Castro. • BERNÁRDEZ, Carlos L. et alii (2001): BERNÁRDEZ, Carlos L. et alii (2001): Literatura gallega. Século Literatura gallega. Século

XXXX, (Vigo: Edición A Nosa Terra)., (Vigo: Edición A Nosa Terra).• CABANILLAS , R.:CABANILLAS , R.: A saudade nos poetas gallegos. A saudade nos poetas gallegos.• MOREIRA DE SÁ, M. (1992): MOREIRA DE SÁ, M. (1992): Estéticca da Saudade em Teixeira de Estéticca da Saudade em Teixeira de

Pascoaes. Pascoaes. • PIÑEIRO, Ramón: PIÑEIRO, Ramón: A Filosofía da Saudade. A Filosofía da Saudade. Edición de La Voz de Edición de La Voz de

Galicia.Galicia.• TEIXEIRA DE PASCOÂES, J. P.: TEIXEIRA DE PASCOÂES, J. P.: O genio português na sua O genio português na sua

expressāo philosophica, poetica e religiosa, 1913.expressāo philosophica, poetica e religiosa, 1913.• – – A Saudade e o SaudosismoA Saudade e o Saudosismo. 1998.. 1998.


16

Grazas pola súa atención.Grazas pola súa atención.


Documents

A influencia de teixeira de pascoaes no saudosismo