การศกษาทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน A Study of Conflict Management Skills of School Administrators under the Office of Pathumthani Educational นางฐาปณต สมครกจ นกศกษา ปรญญาโท คณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอ ศกษาทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารส ถานศกษาสงกด

ส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน 4 ดาน คอ ดานการวเคราะหสถานการณ ดานการเจรจา ดานการกระจายความ

เปนธรรม และดานการใชอ านาจ และเปรยบเทยบการมทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษาจ าแนก

ตามเพศ วฒการศกษา ประสบการณในต าแหนง และประเภทของสถานศกษา โดยใชเแบบสอบถามกบกลมตวอยาง

182 คน ผลการศกษาพบวาผบรหารสถานศกษา มทกษะการบรหารความขดแยงเฉลยอยในระดบมากทสด ผบรหาร

สถานศกษา ทมเพศ วฒการศกษา ประสบการณในต าแหนง และประเภทของสถานศกษาตางกน มทกษะการบรหาร

ความขดแยง ไมแตกตางกน และระดบความสมพนธระหวางความคดเหนตอการบรหารความขดแยงของผบรหาร

สถานศกษามความสมพนธทางบวกทระดบนยส าคญทางสถตท 0.05

ค าส าคญ:การบรหารความขดแยง, ผบรหารสถานศกษา, การวเคราะหสถานการณ, การกระจายความเปนธรรม,

Abstract

This research was investigated 4 conflict management skills of the school administrators under the office

of Pathumthani Educational: situational analysis, negotiation, distributive justice, and power usage. Those

comparison with their differences in gender, educational background, job experience, and school types . The

subjects were 182 school administrators . The data collected by questionnaires .The results were the average level

of conflict management skills of the school administrators was the highest. The school administrators with

different gender, educational background, job experience and school types did not differ in their conflict

management skills. The relationship between the opinions of conflict management skills of school administrators

with the decision was a positive relationship at the level of significance of 0.05

Keywords: Conflict management, School administrators, Situational analysis, Distributive justice

บทน า

การบรหารงานยอมมความขดแยงในระหวางบคคลกบบคคล กลมบคคลกบกลมบคคล และบคคลกบ

องคกร การบรหารความขดแยงเปนเปนภารกจทยากทสดอยางหนงทผบรหารไมสามารถหลกหนได ผบรหารทดควร

จะตองรและมความเขาใจในปญหาความขดแยงสามารถเปลยนแปลงความขดแยงใหเปนประโยชนในทางสรางสรรค

และมประสทธภาพ (เสรมศกด วศาลาภรณ , 2540 : 7-9) สถานศกษาเปนองคการหนงทไมอาจหลกเลยงปญหา

ความขดแยงได ปญหาหรอความขดแยงทเกดขนในสถานศกษาสวนใหญ เปนปญหาความขดแยงระหว างบคคล

เนองจากความคดเหน ทแตกตางกน และผลประโยชนทขดกน นอกจากนนยงมความขดแยงระหวางกลม ความ

ขดแยงเหลานหากเกดขน ยอมท าใหประสทธภาพของงานลดลงได (พนส หนนาคนทร , 2542: 3) การบรหารความ

ขดแยง ดวยวธการเชงบวก (Positive Approach) เปนวธการหนงทจะชวยสงเสรมความสมพนธระหวางบคคลเพม

ความไววางใจระหวาง คขดแยงและชวยสรางความรวม มอกนระหวางนกเรยนกบนกเรยน นกเรยนกบคร เดกกบ

ผใหญ หรอ เดกกบเดก คอมบส และ สนกก (Combs and Snygg อางใน นงเยาว แขงเพญแข , 2545: 38) ดงนน

ผบรหารสถานศกษาจงมภาระหนาททจะตองใหความสนใจ ตอสาเหตของความขดแยงทเกดขน และเอาใจใสทจะหา

ทกษะการจดการ กบ ความขดแยงอยางจรงจง ทงนเพอสรางขวญและก าลงใจ ใหแกบคลากรของสถานศกษา และ

เพอใหการบ รหารงานของสถานศกษาเกดประสทธภาพมากขน ปญหาทเกดขนดงกลาวนนมสาเหตมาจากความ

ขดแยงทงสนบางครงมสาเหตทเกดจากองคประกอบสวนบคคล หรออาจเกดจากปฏสมพนธในการท างาน และอาจ

เกดจากสภาพขององคการนบวาเปนปญหาของขาราชการครในจงหวดปทมธ าน ทผอ านวยการสถานศกษาจะตอง

พจารณาและหาทกษะแกไขปญหาความขดแยงทเกดขน จากความส าคญดงกลาวขางตน ผวจยจงศกษาทกษะการบรหาร

ความขดแยงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน โดยน าแนวคดของโธมสและคลแมนน

(เสรมศกด วศาลาภรณ , 2544: 202,285) ซงผลจากการศกษางานวจยนจะน าไปใชใหเปนประโยชน ในการพฒนาการ

บรหารงานบคคลของผบรหารสถานศกษา เพอใหการบรหารงานมประสทธภาพและเกดประโยชนสงสด ทกษะทจ าเปนใน

การบรหารความขดแยงประกอบดวย การวเคราะหสถานการณ การเจรจา การกระจายความเปนธรรม และการใชอ านาจ

กรอบแนวคดและทฤษฎ

ในการศกษาคนควาครงน ผวจยตองการศกษาทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน โดยอาศยกรอบแนวคด ดงน

1. ศกษาทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน จากแนวคดของของโธมสและคลแมนน (Thomas and Kilmann,2005:450-458)และ (เสรมศกด วศาลาภรณ, 2540: 202-205) ทกลาววาวธการบรหารความขดแยงใหประสบความส าเรจคอการพฒนาทกษะทจ าเปน ในการบรหารความขดแยง ทกษะทจ าเปน ไดแก ทกษะในการวเคราะหสถานการณ การเจรจา การกระจายความเปนธรรม การใชอ านาจ

กรอบแนวคดในการวจย

ตวแปรอสระ

ตวแปรตาม

1. เพศ เพศชาย เพศหญง 2. วฒการศกษา ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร 3.ประสบการณในการท างาน ต ากวา 10 ป ตงแต 10 ปขนไป 4. ประเภทของสถานศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา

ทกษะการบรหารความขดแยง 1. การวเคราะหสถานการณ 2. การเจรจา 3. การกระจายความเปนธรรม

4. การใชอ านาจ

ทกษะการบรหารความขดแยง เปนทกษะทชวยใหผบรหารสามารถจดการกบความขดแยงไดอยางม

ประสทธภาพ ผบรหารควรมทกษะดานวเคราะหสถานการณ ดานการเจรจา การกระจายความเปนธรรม และการใช

อ านาจหนาทเหมาะสมกบความขดแยงทเกดขน จะชวยลดความขดแยงใหนอยลง พรอมสงผลดในการปฏบตงานของ

ผบรหารและผรวมงานยอมรบ และปฏบตงานดวยความพอใจ เกดประสทธผลแกองคการดวยสอดคลองกบ

วนชย -รตนาภรณ วฒนศพท (2552: 67-68) ทกลาววา ทกษะทจ าเปนส าหรบการบรหารความขดแยง ประกอบดวย

การวเคราะหสถานการณ การเจรจา การกระจายความเปนธรรม และการใชอ านาจ

1.1 การวเคราะหสถานการณ เปนความสามารถในการพจารณาคาดคะเนการหาสาเหต ขนตอนของ

การเกดการขดแยง การตดสนใจในการประเมนทจะแปรสภาพและเหตการณทเกดขนอยางมเหตผล โดยค านงถงความ

แตกตางของความคดเหน การรบรขอมล ความสนใจอยางมเหตผล

1.2 การเจรจา เปนความสามารถในการพดถกตองชดเจน เพอใหเกดความเขาใจ เกดการยอมรบ สรางความสมพนธระ หวางบคคล ในหนวยงานใหเหมาะสม และควรแกกาลเทศะการพดตองดบคลกภาพของ ผทจะพดดวย จะตองค านงถงความรสก อารมณศรทธาของผทจะพดดวย ท าใหการพดเปนไปทางประสานผลประโยชน จนเปนทยอมรบของทกฝาย

1.3 การกระจายความเปนธรรม เปนความสามารถในการพจารณา ใหความยตธรรมแก ทกฝาย ไมมอคตล าเอยงเขาขางใดขางหนง โดยยดหลกความตองการ ความเทาเทยมและความเสมอภาคกน

1.4 การใชอ านาจ เปนความสามารถในการใชอทธพลทจะจงใจใหปฏบตตามขอตกลง การใชอ านาจหนาทต าแหนงอยางเหมาะสม เพอควบคมการกระท าหรอสงใหผอนกระท าตามความตองการของตน

2.ความขดแยง เปนสถานการณทเกดขนเมอบคคล หรอกลมคนสองฝายทมปฏสมพนธกน เกดความ

คดเหนทไมเหมอนกน ในการตดสนใจทจะกระท าการอยางใดอยางหนงใหบรรลเปาหมายของตน และสถานการณ

นนไมสามารถท าใหทงสองฝายเกดความพงพอใจ หรอพฤตกรรมของฝายหนงไปยบย ง สกดกนหรอสรางความคบ

ของใจใหแกอกฝายหนง ผบรหารตองยอมรบ และเขาใจธรรมชาตของความขดแยง โดยใชวธการบรหารความขดแยง

ใหเปนประโยชนตอองคการ เพอสามารถบรหารองคการใหบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ

2.1แนวคดและธรรมชาตของความขดแยง “แนวคดดงเดม ” ความขดแยงเปนอปสรรคของการท างาน

เสยเวลา คนทมความขดแยงจะถกคนอนมองวาเปนพวกมองโลกในแงราย พวกแกะด า ไมมสมมาคารวะ ดวยเหตนคน

จงไมคอยกลาแสดงความเหนทขดแยง เพราะกลวภาพลกษณของตนเองจะถกคนอนมองในดานลบ “แนวคดใหม ”

ส าหรบความขดแยง มองวาความขดแยงเปนสงทหลกเลยงไมได ความขดแยงสามารถสงผลทงดานบวกและดานลบ

แกองคกร ท าใหองคกรไมหยดนงทกคนมความคดสรางสรรค เกดการยอมรบและไววางใจซงกนและกน ชวยในการ

สรางทมงานไดเปนอยางด

2.2 ชนดของความขดแยง (วนชย วฒนศพท , 2547: 14-15) แบงชนดไดดงน ความขดแยงดานขอมล

(Data Conflict) ท าใหการประมวลผลมความผดพลาด ความขดแยงจากผลประโยชน (Interests Conflict) การมความ

ตองการทจะครอบครองผลประโยชน ความขดแยงดานโครงสราง (Structural Conflict) เปนความขดแยงทเกยวของ

กบเรองของอ านาจ การใชอ านาจ การแยงชงอ านาจ และรวมไปถงกฎ ระเบยบ ขอบงคบตางๆ ความขดแยงดาน

ความสมพนธ (Relationship Conflict) เปนความขดแยงทเกดจาก อารมณ ความรนแรง และพฤตกรรมตางๆ อนน ามา

ซงความเขาใจผด ความขดแยงดานคานยม (Values Conflict) ความขดแยงนเปนความขดแยงทเกดขนจาก ความเชอ

ขนบธรรมเนยมประเพณ ประวต ทแตละคนไดรบการหลอหลอมมาจากการเลยงด

2.3 ลกษณะของความขดแยง ชยเสฎฐ พรหมศร (2550: 2) แบงลกษณะของความขดแยง ออกเปน 2

ลกษณะคอ ความขดแยงทสรางสรรค (Functional Conflict) การเผชญหนาระหวางกลม หรอสมาชกในองคการ

เพอสรางประโยชนหรอผลเชงบวก ใหแกองคกรหรอคนในองคกร แตตางวธการ หรอ ตางความคด และความ

ขดแยงทไมสรางสรรค (Dysfunctional Conflict) การเผชญหนาระหวางกลม หรอสมาชกในองคกร เพอสราง

ผลเสย หรอผลกระทบในเชงลบใหแกบคลากรกลม หรอองคกรเกดความเกลยดชง หรอเปนปรปกษ

2.4 ความขดแยงทเกดขนในสถานศกษา สวนใหญ เนองมาจาก ขาดการประสานความเขาใจ การ

ประสานผลประโยชนของฝายตางๆ และกอใหเกดความอดอดไมพอใจซงกนและกน สงผลใหแสดงพฤตกรรมท

ตอตานไมใหความรวมมอในการปฏบตงาน ซงมผลตอนกเรยน ตอการบรหารงาน ท าใหคณภาพทางการศกษาต าลง

3.สถาน ศกษา หมายถง สถานศกษาของรฐ ในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน ส านกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

4.ผบรหารสถานศกษา ตามพระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 หมายถง บคคลซงปฏบตงาน ในต าแหนงผบรหารสถานศกษา ภายในเขตพนทการศกษา และสถาน ศกษาอน ทจดการศกษาปฐมวย ขนพนฐาน หรออดมศกษาต ากวาปรญญาของรฐและเอกชน

5.วฒทางการศกษา หมายถง ระดบการศกษาสงสดของผบรหารสถานศกษา จ าแนกเปน ปรญญาตรและสงกวาปรญญาตร

6.ประสบการณในการท างาน หมายถง ระยะเวลาทด ารงต าแหนงเปนผบรหารสถานศกษาแบงเปน ต ากวา 10 ป และ ตงแต 10 ป ขนไป

7. ประเภทของสถานศกษา หมายถง ประเภทของสถานศกษาทจ าแนกเปนสถานศกษาประถมศกษา และมธยมศกษา

7.1 สถานศกษาประเภทประถมศกษา หมายถง สถานศกษาซงจดการศกษาตงแต ชนอนบาลถง ชนประถมศกษาปท 6 รวมถงสถานศกษาซงจดการศกษาขยายโอกาสทางการศกษาซงจดการศกษาชนอนบาลถง ชนมธยมศกษาปท 3 7.2 สถานศกษาประเภทมธยมศกษา หมายถง สถานศกษาซงจดการศกษาตงแตชนมธยมศกษาปท 1- 6 8. ส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน หมายถง หนวยงานทางศกษา ซงมหนาทรบผดชอบการจดการศกษา ขนพนฐาน โรงเรยนของรฐ ในเขตจงหวดปทมธาน

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาทกษะการบรหารความขดแยง ของผบรหารสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน 4 ดาน ไดแก การวเคราะหสถานการณ การเจรจา การกระจายความเปนธรรม และการใชอ านาจ 2. เพอเปรยบเทยบทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน จ าแนกตาม เพศ วฒการศกษา ประสบการณในการท างานและประเภทของสถานศกษา

วธการด าเนนวจย การวจยครงน เปนการศกษาทกษะการบรหารความ ขดแยงในการบรหารของผบรหารสถานศกษา สงกด

ส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน วธด าเนนการวจยไดเสนอ ประชากรและกลมตวอยาง ไดแก ผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการ ศกษาปทมธาน ป

การศกษา 2552 จ านวน 182 คน เครองมอ ทใชในการเกบรวบรวมขอมล แบงเปน ๒ ตอน ตอนท 1 เปนแบบสอบถามเกยวกบขอมลท วไปของผตอบแบบสอบถาม เปนแบบเลอกตอบ เรอง เพศ

วฒการศกษา ประสบการณในต าแหนง และประเภทของสถานศกษา ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบทกษะ การบรหารความขดแยง ของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงาน

เขตพนทการศกษาปทมธาน ทง 4 ทกษะไดแก การวเคราะหสถานการณ การเจรจา การกระจายความเปนธรรม และการใชอ านาจ เปนแบบประมาณคา 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด (ประคอง กรรณสต, 2542: 73)

วธสรางเครองมอ ศกษาเอกสารแนวคด ทฤษฎ ต ารา บทความ และงานวจยทเกยวของกบทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา สรางแบบสอบถามแบบประมาณคา 5 ระดบ ตามแนวคดของ ลเครต (Likert Scale) และ น าแบบสอบถามเสนออาจารยทปรกษาวทยานพนธ พจารณาตรวจสอบความถกตองของภาษา และครอบคลมตาม ค านยามศพท และใหผเชยวชาญ จ านวน 5 ทาน ตรวจสอบคณภาพในดานความเทยงตรงของเนอหา ดวยวธการหาคา

ดชนความสอดคลอง (IOC) โดยก าหนดเกณฑในการตรวจพจารณาขอค าถาม เกณฑในการพจารณาขอค าถามมคา IOC มากกวาหรอเทากบ 0.6 แสดงวาขอค าถามนนมความเทยงตรง และ ไดคา IOC = 0.97 น าแบบสอบถามมาปรบปรงแกไข ตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ แลวน าเสนออาจารยทปรกษาวทยานพนธ เพอพจารณาความถกตองเหมาะสมอกครงหนง และไปทดลองใช (Try Out) กบผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครนายก จ านวน 30 คน ทไมใชกลมตวอยาง แลวน าแบบสอบถามทไดจากการทดสอบมาหาคาความเชอมน โดยวธค านวณคาสมประสทธ อลฟา ของ ครอนบาค (Cronbach) ไดคาความเชอมนเทากบ 0.97 น าแบบสอบถามทด าเนนการจดท าเรยบรอยแลวไปเกบรวบรวมขอมลจากกลมประชากรทงหมด

การเกบรวบรวมขอมล ด าเนนการขอหนงสอจาก มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร เพอขอความรวมมอไปยงส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน ใหผบรหารทเปนกลมประชากรตอบแบบ สอบถาม ด าเนนการเกบรวบรวมขอมล โดยสงแบบสอบถามถงผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน ดวยตนเอง จากจ านวนประชากร 182 คน ไดรบคนมา 182 ฉบบ คดเปนรอยละ 100 การจดท าและวเคราะหขอมล น าแบบสอบถามตอนท 1 จ าแนกขอมลตามตวแปรทตองศกษา ไดแก ผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนท การศกษาปทมธาน จ าแนกตาม เพศ วฒการศกษา ประสบการณในต าแหนง ประเภทของสถานศกษา เพอหาคาความถและคารอยละ แลน า แบบสอบถามตอนท 2 ตรวจวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามทเปนค าตอบแสดงทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน การวเคราะหขอมล โดยใชเครองคอมพวเตอรโปรแกรมประมวลผลส าเรจรป โดยก าหนดโปรแกรมใหเปนไปตามวตถประสงคและสมมตฐานในการวจย ดงน 1. หาคารอยละ (Percentage) ของแบบสอบถามดานสถานภาพของผบรหารสถานศกษา 2. น าแบบสอบถามตอนท 2 แบบสอบถามทกษะการบรหารความขดแยง ของผบรหารสถานศกษา หาคาคะแนนเฉลย คาความเบยงเบนมาตรฐาน เพอวเคราะหผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน ใน 4 ดาน คอ วเคราะหสถานการณ การเจรจา การกระจายความเปนธรรม และการใชอ านาจเพอเสนอเปนตารางประกอบความเรยง

3. เปรยบเทยบคาเฉลยระหวางกลมตวอยางสองกลม จ าแนกตามตวแปรเพศ วฒการศกษา ประสบการณในการท างานและประเภทของสถานศกษา โดยใชสถต t- test ส าหรบสถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก สถตพนฐาน เชน การแจกแจงความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาคะแนนเฉลย (Mean)คาความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) สถตส าหรบตรวจสอบคณภาพเครองมอ เพอหาความเชอมนใชวธหาคาสมประสทธอลฟา ของ ครอนบาค (Cronbach) และสถตทใชในการทดสอบ การเปรยบเทยบทกษะการบรหารความขดแยงข องผบรหารสถานศกษา ไดแก t - test แบบ Two Sample Group เปรยบเทยบคาเฉลยของกลมตวอยางสองกลม

สรปผลการวจย 1. สถานภาพของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน จ านวน 182 คน เปนเพศชาย 143 คน คดเปนรอยละ 78.60 เพศหญง 39 คน คดเปนรอยละ 21.40 มวฒการศกษาปรญญาตร จ านวน 42 คน คดเปนรอยละ 23.10 วฒสงกวาปรญญาตร จ านวน 140 คน คดเปนรอยละ 76.90 ประสบการณในการท างานต ากวา 10 ป จ านวน 47 คน คดเปนรอยละ 25.80 และตงแต 10 ปขนไป จ านวน 135 คน คดเปนรอยละ 74.20 ประถมศกษา จ านวน 150 คน คดเปนรอยละ 84.40 และมธยมศกษาจ านวน 32 คน คดเปนรอยละ 17.60

2. ผลการวเคราะหทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน โดยรวม และจ าแนกเปนรายดาน พบวา ผบรหารมทกษะการบรหารความขดแยงมคาเฉลยอยในระดบมากทสด ( X = 4.57) โดยเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การวเคราะหสถานการณ การใชอ านาจ การกระจายความเปนธรรม และการเจรจาเปนล าดบสดทาย

3. ผลการวเคราะหทกษะการบรหารความขดแยงเปนรายดานและรายขอ พบวา 3.1 ทกษะดานการวเคราะหสถานการณ มคาเฉลยอยในระดบมากทสด ( X = 4.63) เรยงล าดบจาก

มากไปหานอย คอ สามารถควบคมตนเองในการแสดงอารมณและรองรบอารมณของผอนในส ถานการณขดแยงได รองลงมาคอ สามารถรบฟงความคดเหนทแตกตางกนของผทเกยวกบความขดแยง และขอทมคาเฉลยต าทสดคอผบรหารสามารถคาดคะเนปญหาทอาจเกดขนไดอยางถกตอง

3.2 ทกษะดานการเจรจา มคาเฉลยอยในระดบมาก ( X = 4.44) เรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ ผบรหารใหผใตบงคบบญชาเขาใจความคดหรอขอมลใหมๆ ทเกดขน รองลงมา คอผบรหารใหผทเกยวของกบความขดแยงเกดความเขาใจตรงกนถงสาเหตและการแกปญหาความขดแยง ผบรหารใหผใตบงคบบญชาเขาใจความคดหรอขอมลใหมๆ ทเกดขน และขอทมคาเฉลยต าสด คอ ผบรหารใหคขดแยงเกดความยนยอมดวยความพอใจทงค

3.3 ทกษะดานการกระจายความเปนธรรม มคาเฉลยอยในระดบ ( X = 4.60) เรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ เมอเกดความขดแยงผบรหารสามารถวางตนเปนกลางไมเขาขางฝายใดฝายหนง รองลงมาคอการใหขวญ ก าลงใจและรางวล ผบรหารสามารถกระจายความรบผดชอบใหผใตบงคบบญชาไดอยางเหมาะสม และขอทมคาเฉลยต าสดคอ ผบรหารใหทกคนมสวนรวมในการพจารณาความดความชอบประจ าป

3.4 ทกษะดานการใชอ านาจ มคาเฉลยอยในระดบมากทสด ( X = 4.62) เรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ ผบรหารแสดงออกอยางตรงไปตรงมาตอผทมความขดแยง รองลงมา คอ ผบรหารสามารถใชเทคนคการควบคมการท างานของบคลากรได และขอทมคาเฉลยต าสดคอ ใหคกรณทเกดความขดแยงยอมรบทจะยตความขดแยง 4. เปรยบเทยบทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา จ าแนกตามเพศ วฒการศกษา ประสบการณในการท างาน และประเภทของสถานศกษา พบวาผบรหาร ทมเพศวฒการศกษา ประสบการณในการท างาน สถานศกษาทแตกตาง มทกษะการบรหารความขดแยงไมแตกตางกน

อภปรายผล 1. ผลการศกษาเรอง ทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา เมอจ าแนกเปนรายดาน พบวา

ผบรหารมทกษะการบรหารความขดแยงมคาเฉลยอยในระดบมากเรยงล าดบจากมาก ทสดไปหานอยคอดานการวเคราะหสถานการณ ดานการใชอ านาจ ดานการกระจายความเปนธรรม และดานการเจรจา อภปรายผลในแตละดาน ดงตอไปน 1.1 ดานการวเคราะหสถานการณ ผลการวจย พบวาผบรหารสถานศกษามทกษะการบรหารความขดแยงอยในระดบมากทสดเปนล าด บทหนง ทงนอาจเนองมาจาก ผบรหารไดตระหนกดวา เปนทกษะทจ าเปนและส าคญทสดในการบรหารองคกรใหมประสทธภาพ ทจะตองเสรมสรางความรในเชงบรหารใหมาก โดยเฉพาะการบรหารเพอการเปลยนแปลง จะตองวเคราะหสถานการณใหถกตองวาจะมการเปลยน แปลงอะไร เราจะตงรบหรอตงรกอยางไรกบสถานการณทจะเกดขนใหทนเหตการณเพอการตดสนใจสงการ สอดคลองกบทศนะของไพบลย ฉงทองค า(2546: 21-22) 1.2 ดานการกระจายความเปนธรรม ผลการวจย พบวาผบรหารสถานศกษา มทกษะการบรหารความขดแยง อยในระดบมากทสดเปนล าดบทสาม โดยประเดน เมอเกดความขดแยงผบรหารสามารถวางตนเปนกลางไมเขาขางฝายใดฝายหนง รองลงมาคอการใหขวญ ก าลงใจและรางวล ผบรหารสามารถกระจายความรบผดชอบใหผใตบงคบบญชาไดอยางเหมาะสม และขอทมคาเฉลยต าสดคอ ผบรหารใหทกคนมสวนรวมในการพจารณาความดความชอบประจ าป ตามล าดบ เพราะผบรหารไดเหนถงความส าคญของการสรางขวญก าลงใจของผใตบงคบบญชาซงผบรหารตองมความยตธรรม ไมมอคต ล าเอยงหรอเลนพรรคเลนพวก และตองมหลกการหรอหลกเกณฑทมมาตรฐานเดยวกน (สยาม ปยะนราธร, 2549: 11- 13)

1.3 ดานการใชอ านาจ ผลการวจย พบวา ผบรหารสถานศกษา มทกษะการบรหารความขดแยงอยในระดบมากทสด อยในล าดบทสอง ทงนอาจเปนเพราะลกษณะการบรหารโรงเรยนเปนระบบราชการ มการควบคม การบงคบบญชา เปนระบบโครงสรางวฒนธรรม อ านาจอยแลว (ประเวศ วะส, 2546: 36) การทผบงคบบญชาในแตละระดบจะมอบหมายอ านาจหนาทใหแกผใตบงคบบญชาในระดบลาง เพอใหสามารถน าอ านาจ หนาท ไปด าเนนการใหมประสทธภาพและบรรลเปาหมายตอองคการโดยรวม (วรนาถ แสงมณ, 2544: 5-4)

1.4 ดานการเจรจา ผลการวจย พบวาผบรหารสถานศกษา มทกษะการบรหารความขดแยงอยในระดบมากอยในล าดบทส โดยประเดนผบรหารใหผใตบงคบบญชาเขาใจความคดหรอขอมลใหมๆ ทเกดขน รองลงมาคอผบรหารใหผทเกยวของกบความขดแยงเกดความเขาใจตรงกนถงสาเหตและการแกปญหาความขดแยง ผบรหารใหผใตบงคบบญชาเขาใจความคดหรอขอมลใหมๆ ทเกดขน และขอทมคาเฉลยต าสด คอ ผบรหารใหคขดแยงเกดความยนยอมดวยความพอใจทงคตามล าดบ เนองจากมนษยตองเกยวของกน สามารถท างานรวมกนไดด มปญหาและความขดแยงนอยทสด ในการอยรวมกนจะตองมการตดตอสอสารถงกน (คมเพชร ฉตรศภกล , 2545: 5) ในการบรหารทด นกบรหารตองมความสามารถใจการพดเปนอยางด สามารถสอใหผใตบงคบบญชา และเพอนร วมงานเขาใจ

ความหมายของสงทตองการจะสอ ปญหาความขดแยงทเกดขน สามารถแกไขไดดวยการเจรจา ประสทธภาพจะสมบรณดวยการใชหลกการ 5 Wh + H ไดแก เรองอะไร ท าไม ทไหน เมอไร ถงใคร และอยางไร ใหสน รดกม ตรงประเดน

2. ผลการเปรยบเทยบทกษะ การบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา จ าแนกตาเพศ พบวาผบรหารทมเพศตางกน มทกษะการบรหารความขดแยงไมแตกตางกน ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว ทงนอาจเปนเพราะกอนไดรบการแตงตงใหเปนผบรหารทกคนจะตองผานการศกษา อบรม ผานการเรยนรกระบวนการตางๆในหลกสตรเดยวกน ท าใหเกดความคด เกดแนวคด และเรยนรวธการแกปญหาความขดแยง ไมแตกตางกน สอดคลองกบ จรรยา เสยงเทยนชย (2544 : 75) ทกลาววาการเขาสต าแหนงผบรหารตองผานการศกษาอบรมจากสถาบนพฒนาขาราชการ จงท าใหผบรหารมความรความสามารถทางทกษะการบรหารความขดแยงไมแตกตางกน ทเปนเชนนอาจเปนเพราะ ในปจจบนผบรหารจ าเปนตองพฒนาตนเองในการศกษาหาความรเพมเตมในวธการตางๆ คอ การประชม การอบรมสมมนา การศกษาตอหรอศกษาหาความรดวยตนเอง จงท าใหมความร ความเขาใจ ความสามารถในการใชทกษะตางๆมาพฒนาตนเอง 3. ผลการเปรยบเทยบทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา จ าแนกตามวฒการศกษา พบวา ผบรหารทมวฒการศกษาตางกน มทกษะการบรหารความขดแยงไมแตกตางกน ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว ทงนอาจเปนเพราะผบรหารมการพฒนาตนเองในการคนควาหาความรเพมเตมทกษะเกดจากการผานการเรยนรดวยรปแบบตางๆ มใชจากวฒการศกษาเพยงประการเดยว ไดแกการเรยนรทฤษฎในการตดสนใจ และการแกปญหาความขดแยง เพอสรางความช านาญทางความคดรวบยอดให เกดขน สงผลถงทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหาร (เกศนา พนทาเดช , 2543 : 45) ดงนน การเขาสต าแหนงผบรหารตองผานการศกษาอบรมของสถาบนขาราชการ จงท าใหผบรหารมความรความสามารถทางทกษะการบรหารความขดแยง ไมแตกตางกน แมวฒการศกษาจะตางกน สอดคลองกบงานวจยของอษามาศ ระยาแกว (2551 : 99) พบวาผบรหารทมวฒการศกษาตางกน ใชวธการแกไขความขดแยงไมแตกตางกน เพราะการศกษาหาความร ความสามารถพฒนาศกยภาพดวยตนเองของผบรหารทดเทยมกน จงท าใหความรความเขาใจทกษะการบรหารความขดแยงดวยตนเองไดด

4. จากการเปรยบเทยบทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา จ าแนกตามประสบการณในต าแหนง พบวา ผบรหารทมประสบการณในต าแหนงตางกน มทกษะการบรหารความขดแยงไมแตกตางกน ซงเปนไปตามทตงสมมตฐาน ทงนอาจเปนเพราะ วาผบรหาร ไดรบการอบรมจากสถาบนพฒนาขาราชการ โดยใชหลกสตรเดยวกน ดงนนแมจะมประสบการณมากหรอนอย จงท าใหมทกษะการบรหารความขดแยงไมตางกน ซงสอดคลองกบงานวจยของอษามาศ ระยาแกว (2551: 99) ทพบวา ผบรหารทมประสบการณในต าแหนงต างกนมวธแกไขความขดแยงไมแตกตางกน และเสนห โสมนส (2548 : 100) ทพบวา ประสบการณไมใชตวแปรทส าคญเกยวกบการจดการกบความขดแยง การแกปญหาความขดแยง ตองอาศยประสบการณ ดงนน กลาวไดวาพฤตกรรมของผบรหารทแปรเปลยนตลอดเวลา นอกจากประสบการณ ท าใหผบรหารทมประสบการณตางกน

5. จากการเปรยบเทยบทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา จ าแนกตามประเภทของสถานศกษา พบวา ผบรหารสถานศกษาทมประเภทตางกน มทกษะ การบรหารความขดแยงไมแตกตางกน เปนไปตามสมมตฐานทตงไว เพราะผบรหารโรงเรยน ไดรบการฝกอบรมหลกสตรผบรหารสถานศกษาเหมอนกน ลกษณะงานในโรงเรยน ตลอดจน กฎเกณฑ ระเบยบตางๆ เหมอนกน และการอบรมสมมนาเปดโอกาสใหผบรหารแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน มการวางแผนรวมกนเปนผลใหแนวคดความรสกเกย วกบทกษะการบรหารความขดแยงขอผบรหารไมแตกตางกน สอดคลองกบงานวจยของ อษามาศ ระยาแกว (2551: 100)

ดงนน กลาวไดวา เพศ วฒการศกษา ประสบการณในต าแหนงและประเภทของสถานศกษา เปนตวแปรท ไมเกยวของกบทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหาร ทงนอาจเปนเพราะผบรหารตองวเคราะหสถานการณ วนจฉยความขดแยงทเกดขนเปนกรณไป พรอมทงใชศาสตรและศลปในการบรหารความขดแยง เพอใหเกดคณประโยชนตอองคการมากทสด ดงงานวจยของเสนห โสมนส (2548: 104) กลาววา การจดการกบความขดแยงนนๆ จะมคณมโทษอยางไรกบองคกรอยทเลอกใชวธการจดการกบความขดแยง และยงขนอยกบสภาพแวดลอมขององคกรตลอดจนแนวทางในการบรหารของ ผบรหาร ซงสอดคลองกบเสกโรจน ถวนถวล (2546: 145) ทกลาววาทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารโรงเรยน ทง 4 ดาน จ าเปนตองมทกษะอนๆ เพอทจะบรหารความขดแยงใหประสบความส าเรจ ผบรหารจะตองพฒนาทกษะดานการฟง การใหขอมลยอนกลบ การมองภาพรวมของความขดแยง ความสามารถในการเผชญหนากบผอน การมความยดหยน ตลอดจนการเปนแหลงวชาการ

ขอเสนอแนะ ผลการศกษาทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา

ปทมธาน สามารถน ามาเปนขอเสนอแนะ เปน 2 สวน คอ 1. ขอเสนอแนะส าหรบการน าไปปฏบต

1.1 ผลการวจยท พบวา ผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน จ าแนกตามเพศ วฒการศกษา ประสบการณในต าแหนง และประเภทของสถานศกษา มทกษะการบรหารความขดแยง เฉลยอยในระดบมาก ทงนเปนผลมาจากผบรหารโรงเรยนไดรบการฝกอบรมในหลกสตรผบรหารส ถานศกษา จากสถาบนพฒนาขาราชการ ดงนน ส านกงานเขตพนทการศกษาควรจดใหมการฝกอบรมหลกสตรผบรหารสถานศกษา ในเรองการใชทกษะการบรหารความขดแยง และการแกปญหาความขดแยงในองคกร ตอไป 1.2 ผลการวจย พบวา ทกษะดานการเจรจา แมจะอยในระดบมาก แตอยในระดบคาเฉลยนอยทสดของทกษะการบรหารความขดแยง ดงนน ควรจดฝกอบรมและจดประสบการณ เพอฝกทกษะดานการสอสาร การอาน การเขยนใหมากขน

2. ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป

2.1 ควรท าการศกษาเปรยบเทยบการบรหารความขดแยงของผบรห ารสถานศกษากบรองผบรหารสถานศกษา หรอครทไดรบการแตงตงในต าแหนงทางการบรหาร

2.2 ศกษาทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหาร ตามความคดเหนของคร 2.3 ศกษาทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหาร โดยจ าแนกแบบภาวะผน า หรอบคลกภาพของ

ผบรหาร

กตตกรรมประกาศ วทยานพนธฉบบนส าเรจไดดวยความเมตตากรณาอยางสงจาก รองศาสตราจารย ดร . ประเสรฐ ปนปฐมรตน ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ ดร.ไพบลย ใสยาวงศ ทปรกษาวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย รงอรณ รงรองรตน ทปรกษารวมวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย วาทรอยตร ดร. สทธพร บญสง กรรมการวชาเอก และผชวยศาสตราจารย ดร. จราภรณ พงษศรทศน ผทรงคณวฒ ทกรณาใหค าแนะน าและใหค าปรกษาตลอดจนใหความชวยเหลอแกไขขอบกพรองตางๆ เพอใหวทยานพนธฉบบนมความสมบรณ ซงผวจยขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน ขอขอบคณผทรงคณวฒทง 5 ทาน ทใหความอนเคราะหประเมนรบรองตนแบบชนงานวจย การใหค าแนะน าอนเปนประโยชนในการท าวจย การตรวจเครองมอทใช ในการวจย และความเสยสละเวลาอน มคาตอบ ขอสมภาษณอนเปนผลใหงานวจยมความชดเจน ครบถวนและสามารถน ามาประยกตใชงานไดจรง และขอขอบคณนกศกษามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ทง 4 คน ทใหความรวมมออดทนในการด าเนนกจกรรมวจยรวมกน และบณฑตวทยาลยทกคนทเปนก าลงใจ และใหความชวยเหลอ ขอขอบพระคณคณาจารยทกทานทไดประสทธประสาทวชา บมเพาะจนผวจยสามารถน าเอาหลกการมาประยกตใชและอางองในงานวจยครงน นอกเหนอจากนขอขอบคณผบรหาร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ทมอบทนสนบสนนพฒนาบคลากรตลอดระยะเวลาในการศกษาของผวจยคณคาอนพงมจากวทยานพนธฉบบน ขอมอบเพอบชาพระคณบดา มารดา คร อาจารย และผมพระคณทกทาน

รายการอางอง

กระทรวงศกษาธการ. (2546). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. ครงท 2.กรงเทพมหานคร:

องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ.

เกศนา พนทาเดช. (2543). การศกษาทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาใน

เวยงจนทน. สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว. ปรญญานพนธ กศ.ม. บรหารการศกษา.

กรงเทพมหานคร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คม

เพชร ฉตรศภกล. (2545). จตวทยาการบรหาร ทศนคตและประสบการณ. ปรญญานพนธ

กศ.ม. บรหารการศกษา. กรงเทพมหานคร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

จรรยา เสยงเทยนชย. (2544). การมทกษะและการใชทกษะการบรหารความขดแยงของผบรหาร

โรงเรยนประถมศกษา จงหวดหนองบวล าภ. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพมหานคร.

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. นง

เยาว แขงแข.(2542). การเสรมพลงจตใจ จรยธรรม และวนยส าหรบเดกและเยาวชนรวมกบกระบวนการคด

ของสมอง. กรงเทพมหานคร.

วนชย วฒนศพท และรตนาภรณ วฒนศพท. (2552). การแกปญหาความขดแยงในสถานศกษา.

เอพกราฟคดไซนและการพมพจ ากด.

เสนห โสมนส. (2548). การศกษาสาเหตของความขดแยงและวธจดการกบความขดแยงของ

ผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสพรรณบร.

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สยาม ปยะนราธร. (2541). การสรางขวญและก าลงใจ. กรงเทพมหานคร: บกแบงค.

เสรมศกด วศาลาภรณ. ความขดแยง การบรหารเพอความสรางสรรค. กรงเทพมหานคร. 2544.

เสกโรจน ถวนถวล. (2546). สาเหตของความขดแยงและวธจดการกบความขดแยงของผบรหาร

โรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดพทลง. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพมหานคร:

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

อษามาศ ระยาแกว. (2551). วธแกไขความขดแยงของผบรหารโรงเรยนผใหญสายสามญในเขตกรงเทพมหานคร.

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

Anderson. Management Skills Funetion and Organization. (1988). New York.

Batton, Institutionalizing Conflict Resolution Education The Ohio Model Conflict

Resolution Quarterly. (2002). Wiley Periodicals.

Gordon. Organizational of Management Behavior. (2002). New York. Macmi-Hill.

Keith. Human Behavior at Work. (2008). New Jersey. Prentice Hall.

Lewicki. How to Manage Conflict Boston. (2006). Prentice Hall.

Morris. Managing Conflict in Health Care Settings Principles Practices and Policies. Robbins. Organizational Behavior. (2007). New York. Prentice Hall.

Thomas and Kilmann. Conflict Management Skills and Organization. (2005). New York. Mc Graw Hill.