“คมอสาหรบใชหลกการชนาวาดวยผพลดถนภายในประเทศตนเอง”

“คมอสาหรบใชหลกการชนาวาดวยผพลดถนภายในประเทศตนเอง” โครงการผพลดถนภายในประเทศ ของสถาบนบรคกงส ค ศ.1999 .

สารบญ

คานา............................................................................................................. บทนา........................................................................................................... การพลดถนภายในประเทศ คออะไร?.........................................................

หลกการทวไป.............................................................................................. สทธเทาเทยมกน พนธกรณยอมเทาเทยมกน............................. การใชหลกการเดยวกนทวโลก...................................................... สทธในการรองขอและไดรบสถานภาพของผลภย....................... อธปไตยหมายถงความรบผดชอบ...................................................... การคมครองใหปลอดพนจากการพลดถน.......................................................................... การปองกนมใหเกดกรณพลดถน.......................................................................

หามใชอานาจตามอาเภอใจบบบงคบใหคนพลดถน......................................... บงชทางเลอกแทนการพลดถน........................................................... หารอกบฝายตางๆทไดรบผลกระทบ............................................... ลดกรณพลดถนและผลกระทบเชงลบ ใหเหลอนอยทสด...........................................................................................

ในระหวางทาง...................................................................................... การเคลอนยายจดทตง..............................................................................

......... การกาหนดแผนงาน................................................................................

.......... กระบวนการตดสนใจ..............................................................................

............. การทบทวนมต..................................................................................... ชนเผาพนเมองและกลมทมลกษณะเฉพาะ............................................

ความคมครองในระหวางพลดถน......................................................................... ขยายความคมครองเพอความปลอดภยทางรางกาย และอสระภาพในการเดนทางเคลอนยายทอย..................................................... สทธทจะมชวต.................................................................. สทธทจะมชวตอยางมเกยรตและศกดศร........................ สทธอนพงไดรบความคมครองใหปลอดจาก การจบกมคมขงโดยอาเภอใจ.................................................... สทธในการเลอกแหลงพานกอาศย............................................. สทธอนพงไดรบความคมครองใหปลอดจาก การถกบบบงคบใหกลบคนถนเดม............................................... สทธอนพงไดรบความคมครองจาก การถกบบบงคบใหเปนทหาร.......................................................... การดารงสภาพของครอบครวและชมชน.................................................... การอยรวมกนเปนครอบครว.................................................................. การอยรวมกนพรอมหนาเปนครอบครวอกครง....................................... สทธของเดก............................................................................................ หามละเมดศพและสสาน..................................................

1

การคมครองสทธทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม....................................... มาตรฐานการดารงชพทเพยงพอ.......................................................... สทธอนพงไดรบการชวยเหลอดานสขภาพและการรกษาพยาบาล........................ การมสวนรวมของสตร......................................................................... สทธพงมงานทา................................................................................. สทธพงมทรพยสน............................................................................. สทธพงไดรบการศกษา..................................................................... การคมครองสทธเสรภาพขนพนฐาน............................................................... การยอมรบตอหนากฎหมายวาไดรบการคมครอง สทธเสรภาพขนพนฐาน........................................................................ สทธของพลเมองและสทธทางการเมอง หลกการตางๆทเกยวของกบความชวยเหลอเชงมนษยธรรม.................................... ความรบผดชอบของเจาหนาทฝายบานเมอง......................................................... บทบาทของการใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรม.............................. บทบาทในการความคมครอง................................................................ ความมนคงปลอดภยของบคลากร ใหความชวยเหลอดานมนษยธรรม..................................................... หลกการตางๆทเกยวกบการคนถน การตงรกรากถนฐานใหมและ การกลบคนสสงคม........................................................................................ สทธของผคนถนและผตงรกรากถนฐานใหม.................................... สทธทจะกลบคนถนหรอตงรกรากถนฐานใหม..................... ความคมครองจากการถกเลอกปฏบต...........…………... สทธทพงไดรบทรพยสนคนหรอไดรบคาชดเชย................ ความรบผดชอบตอการกลบคนถนทอยเดม การตงถนฐานใหมและการกลบคนสสงคมเดม................................ เจาหนาทหรอหนวยงานระดบประเทศ......................................................... องคการระหวางประเทศ................................................................... บทสรป.............................................................................................................

คานา

การคมครองบคคลทถกเงอนไขบบบงคบใหตองถอนรกรากจากถนฐานบานเกดภายในประเทศตนเอง อนเนองจากกรณขดแยงทรนแรง การละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรง และจากสถานการณทเจบปวดอนๆ คอ สงททาทายความสามารถของเราอยางยงในยคน ไมวาจะเปนกรณทเหยอถกเงอนไขบบบงคบใหอยตามคายตางๆ

2

หรอตองอยในสภาพทตองหลบๆซอนๆ หรอ ตองอยอยางซอนเรนหรอแฝงตวใหกลมกลนกบชมชนตางๆ พวกเขาเหลานมกจะเปนประชากรทอยในสภาพทตองดนรนตอสเพอความอยรอดและเสยงตอภยอนตรายในรปแบบตางๆ การพลดถนภายในประเทศของตนเองมกจะมผลกระทบอยางรนแรงตอครอบครวและสงคมโดยรวม และมกจะมผลกระทบตอประเทศเพอนบานขางเคยงอกดวย เหนอสงอนใดทงหมด สภาพดงกลาวเปนการปฏเสธมใหผบรสทธมโอกาสไดเขาถงอาหาร ทพกอาศย ยารกษาโรคและทาใหพวกเขาอยในสภาพทเสยงตอการถกกระทารนแรงอกดวย

เมอป ค.ศ.1998 ขาพเจาไดแนะนาเผยแพร”หลกการชนาวาดวยการพลกถนภายในประเทศ” แกองคการสหประชาชาต เพอกระตนใหนานาประเทศสนใจความเรยกรองตองการของผพลดถนภายในประเทศ พรอมกบเสรมสรางความคมครองใหแกพวกเขา โดยทหลกการดงกลาวน กาหนดขนโดยคณะผเชยวชาญกฎหมายระหวางประเทศ โดยประสานความรวมมอกบหนวยงานระหวางประเทศและองคกรพฒนาเอกชน หรอ NGOs โดยหลกการ 30 ขอไดกาหนดสทธ ตางๆของบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง รวมทงพนธะกจของรฐบาลตางๆ บคคลหรอองคกรทมบทบาทแตมไดเปนตวแทนของรฐและองคการระหวางประเทศ ทพงมตอประชากรหรอพลเมอง

แมวาโดยตว หลกการชนาฯ”เองยงมใชเปนเอกสารทางกฎหมายทมผลผกพน เมอเปรยบเทยบกบสนธสญญา กตาม แตเอกสารดงกลาวนกยดโยงและสอดรบกบกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ กฎหมายมนษยธรรม และกฎหมายทเกยวของกบผลภย โดยนยเชงเทยบเคยง การทเนอหาสาระของหลกการชนาฯนยอมรบมตของคณะกรรมาธการสทธมนษยชนขององคการสหประชาชาต(UN Commission on Human Rights) และของสภาเศรษฐกจและสงคมขององคการสหประชาชาต(Economic and Social Council) เปนการเนนใหเหนวามความถกตองชอบธรรมในเชงศลธรรมจรรยา ซงในรายงานทนาเสนอตอ ECOSOC เมอป ค.ศ.1998 ททานเลขาธการใหญองคการสหประชาชาต ไดบนทกไววาเปนความสาเรจทนาสรรเสรญในเชงมนษยธรรมในปนน โดยทคณะกรรมการถาวรวาดวยกจกรรมระหวางหนวยงาน (The Inter-Agency Standing Committee) ไดรองขอใหองคกรสมาชกทงหลายแบงปนพนธะกจรวมกนกบคณะกรรมการบรหารและเจาหนาทของแตละองคกร และใหปรบใชหลกการดงกลาวกบกจกรรมตางๆในภาคสนามของตน โดยทองคกรระดบภมภาคทงในทวปอาฟรกา อเมรกา และยโรป ตางไดรบทราบและกาลงถายทอดใหแกเจาหนาทในหนวยงานของตน

“

นบวาเปนสงทเสรมสรางกาลงใจอยางดยงทภายในชวงระยะเวลาคอนขางสน องคการระหวางประเทศ องคกรระดบภมภาคและองคกรพฒนาเอกชน(NGOs) กไดเรมเผยแพรหลกการตางๆในเรองน และไดเรมใชหลกการดงกลาวเปนเครองมอในการสงเสรมเชดชในงานภาคสนามของตน เพอเปนการหนนชวยองคกรเหลานใหใชหลกการดงกลาวในภาระกจของตน โครงการวาดวยการพลดถนภายในประเทศตนเองของสถาบนบรคกงส (The

3

Brookings Institution) จงไดวาจางให ซซาน ฟอรบส มารตน (Susan Forbes Martin) เตรยมจดทาหนงสอคมอสาหรบสรางความกระจางในความหมายของหลกการตางๆ โดยใชภาษาทไมใชวชาการแทๆ และเพอใชเปนเครองมอในการเออใหสามารถใชหลกการดงกลาวในทางปฏบตไดอยางถกตองสอดคลอง ความจรงกมองคการระหวางประเทศและองคกรพฒนาเอกชน (NGOs) ทงในระดบทองถนและระดบระหวางประเทศอยมากมายทเคยรองขอใหสานกงานของขาพเจาจดทาหนงสอคมอในลกษณะเชนน เพอให”หลกการชนาฯ” ดงกลาวสามารถเขาใจไดโดยงายสาหรบทงเจาหนาทภาคสนามและบรรดาผพลดถนเอง

หนงสอคมอสาหรบประยกตใชหลกการชนาวาดวยการพลดถนภายในประเทศตนเอง ไดผานการพจารณาทบทวนโดยหนวยงานขององคการสหประชาชาตและทงองคกรพฒนาเอกชนในทประชมองคการสหประชาชาตเมอเดอนเมษายน ค.ศ.1999 โดยทประชมดงกลาวไดมมตวา ทางองคการสหประชาชาตควรจะจดพมพและเผยแพรเอกสารฉบบนพรอมกบเอกสารอกชนหนงทเรยกวา คมอสาหรบปฏบตการภาคสนามในกรณของผพลดถนภายในประเทศตนเอง” (Manual

on Field Practice in Internal Displacement) โดยทหนงสอ 2 เลมนมเนอหาสาระทเสรมคามเขาใจซงกนและกน โดยเมอใชประกอบกนทง 2 เลมแลว จะเปนพนฐานทดสาหรบการดาเนนการในกจกรรมตางๆเพอใหความคมครองและความชวยเหลอแกบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง

“

ดวยเหตน ขาพเจาจงหวงวา เจาหนาทภาคสนามททางานกนประชากรทไดกลายเปนผพลดถนภายในประเทศตนเองจะใช”คมอ”นกนอยางกวางขวาง โดยทหนงสอเลมนนาจะชวยยกระดบความรบรถงความตองการของบรรดาผพลดถนภายในประเทศตนเอง ใชประกอบการตรวจสอบสภาพเงอนไขในภาคสนาม ชวยฝกอบรมเจาหนาทภาคสนามททางานกบผพลดถน อกทงชวยสงเสรมรฐบาลตางๆ และฝายทมบทบาทสาคญแตยงไมไดอานาจรฐ (Nonstate Actors) ใหดาเนนการตามขอกาหนดตางๆใน”หลกการชนาฯ”ดงกลาว นอกจากนแลวเอกสารชนนยงจะชวยใหชมชนผพลดถนทงหลายเขาใจดขน ตอประเดนปญหาตางๆ ทวาดวยสทธตางๆของตนและความรบผดชอบของรฐบาลตางๆ ตลอดจน ฝายทมบทบาทสาคญแตยงไมไดอานาจรฐ ทพงมตอพวกเขา

การจดทาเอกสารคมอฉบบนไดสาเรจ ทางโครงการบรคกงส (Brookings Project) ตองขอขอบคณอยางสงยงตอ มลนธจอหน ด. และ แคเธอรน ท. แมคอารเธอร (John D. and Catherine T. MacArthur Foundation) มลนธแมคไนท (McKnight Foundation) และรฐบาลของ เดอะ เนเธอรแลนดซ นอรเวย และสวเดน ตามลาดบ ฟรานซส เอม. เดง (Francis M. Deng) ผแทนเลขาธการใหญ วาดวยผพลดถนในประเทศตนเอง -----------------------------------

4

บทนา

วกฤตกาลทเกดขนในขอบขายทวโลก วาดวยการพลดถนภายในประเทศตนเอง จาเปนตองใชความพยายามรวมกนทงในสวนของรฐบาล องคการระหวางประเทศ

5

องคกรพฒนาเอกชน (NGOs) องคกรหรอฝายหรอบคคลอนๆทเปนผมบทบาทสาคญ (other actors) ชวยกนตอบสนองความตองการทเฉพาะเจาะจงของผคนจานวนมากกวา 20 ลานคน ทถกสภาพเงอนไขหรอสถานการณบางอยางบบบงคบใหตองพลดถนทอยอาศยของตน แตยงอยภายในประเทศตนเอง ทงนเพอเปนการกาหนดกรอบขอกฎหมายเปนหลกพนฐานในเชงปฏบตในฐานะทเปนตวแทนของผพลดถน เมอป ค.ศ.1988 ผแทนของทาน ลขาธการใหญองคการสหประชาชาต วาดวยบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง คอ นายฟราสซส เอม. เดง (Francis M. Deng) จงไดนาเสนอ หลกการชนาวดวยผพลดถนภายในประเทศตนเองตอคณะกรรมาธการสทธมนษยชนขององคการสหประชาชาต (UN Commission on Human Rights) โดยทเอกสาร”หลกการชนาฯ”น ไดจดทาขนตามคารองขอของคณะกรรมารธการสทธมนษยชนขององคการสหประชาชาต และทประชมสมชชาใหญฯ ทกาหนดมาตรการสากลเพอปฏบตตอบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยยดหลกการและใหสอดคลองกบกฏหมายทมผลบงคบใชอยในปจจบนโดยเทยบเคยง คอ กฎหมายมนษยธรรม กฎหมายสทธมนษยชนและกฎหมายผลภย

เ

”

“

“

ทงน หลกการชนาฯ” ประการตางๆลวนสอดคลองกบงานของทงเจาหนาทรฐ องคกรหรอฝายหรอผมบทบาทสาคญแตยงไมไดอานาจรฐ (Nonstate Actors) หนวยงานระหวางประเทศ และองคกรพฒนาเอกชน (NGOs) โดยทหลกการตางๆดงกลาวบงชวา ประชาชนมสทธไดรบความคมครองใหปลอดพนจากการบบบงคบตามอาเภอใจใหตองพลดถน มสทธทจะพานกอยในสถานทหรอแหลงพกพงทมความปลอดภยและสามารถอยไดอยางมศกดศรในระหวางทพลดถน อกทงยงมสทธทจะกลบไปถนฐานทอยเดมไดอยางปลอดภย หรอ ไปตงถนฐานใหมและบรณการตนเองเขาไปเปนสวนหนงของชมชนนนๆอยางปลอดภย อนง หลกการชนา”ดงกลาวนไดพฒนาจดทาขน ภายใตการกากบดแลของผแทน ของทานเลขาธการใหญองคการสหประชาชาต โดยคณะผเชยวชาญดานกฏหมายระหวางประเทศ ทประสานความรวมมอกบองคกรระหวางประเทศ องคคณะทางานระดบภมภาคและองคกรพฒนาเอกชน (NGOs) ในชนตนคณะผเชยวชาญไดตรวจสอบวา กฎหมายระหวางประเทศทมผลบงคบใชอยในปจจบน สามารถใหความคมครองมากนอยเพยงใดแกบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง ในขณะเดยวกนกพยายามศกษาดวามกฏหมายอะไรบางทใชอยในขณะน ทสามารถใหความคมครองแตบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง นอกจากนแลว คณะผเชยวชาญดานกฎหมายระหวางประเทศกยงไดระบถงงานดานทสาคญๆ ซงกฎหมายทมผลบงคบใชอยในปจจบน ไมอาจจะเปนพนฐานทางกฎหมายทดพอสาหรบใหความคมครองและใหความชวยเหลอแกผพลดถนภายในประเทศตนเองได ดวยเหตน หลกการชนาฯ”นจงเนนยาความสาคญของหลกปฏบตทยดถอกนอยในขณะน อกทงยงแสวงหาความชดเจนในงานดานอนๆทยงเปนสเทาๆทยงขาดความชดแจนอยและพรอมกบเปนการปดชองโหวของกฎหมายอกดวย

6

แมวาจะไมมผลผกพนเชนเดยวกนกบสนธสญญา แต หลกการชนาฯ”นกไดรบการยอมรบในระดบระหวางประเทศและมนาหนกของความชอบธรรมในทางสากล โดยทในป ค.ศ. 1998 คณะกรรมาธการสทธมนษยชน (The Commission on Human Rights)และสภาเศรษฐกจและสงคมขององคการสหประชาชาต (The Economic and Social Council) กไดรบทราบถงหลกการชนาฯนและเจตจานงคทระบไวโดยผแทนของทานเลขาธการใหญฯทจะใชหลกการดงกลาวในการดาเนนงานของทาน โดยทกอนหนานนในปเดยวกน คณะกรรมการถาวรวาดวยกจกรรมระหวางหนวยงานขององคการสหประชาชาต (The U.N. Inter-Agency Standing Committee) ซงประกอบดวย หวหนาหนวยงานหลกทดาเนนการเรอง ความชวยเหลอดานมนษยธรรมระหวางประเทศ สทธมนษยชนและการพฒนา ไดตอบรบดวยความยนดตอ หลกการชนาฯ”ดงกลาวน อกทงยงสงเสรมใหมวลสมาชกของหนวยงานหรอองคกรของตน แบงปนความรบรในประเดนปญหานกบทงคณะกรรมการบรหารและเจาหนาทของแตละหนวยงานหรอองคกร เพอใชในงานหรอภารกจของตน ในนามของผพลดถนภายในประเทศตนเอง นอกจากนแลว คณะกรรมาธการระหวางรฐในทวปอเมรกาวาดวยสทธมนษยชนขององคกรรฐแหงทวปอเมรกา (The Inter American Commission on Human Rights of the Organization of American States) กไดตอนรบและหการสนบสนนตอ”หลกการชนาฯ”น อกทงคณะกรรมาธการวาดวยผอพยพขององคการแหงเอกภาพอาฟรกา (The Commission on Refugees of the Organization of African Unity) กไดตงขอสงเกตดวยความสนใจและความชนชม และองคการเพอความมนคงและความรวมมอในทวปยโรป (The Organization for Security and Cooperation in Europe) กไดแจกจายเอกสารใหแกบรรดาเจาหนาทขององคกรสมาชกเหลานดวย

”

”

“

” ”

หนงสอคมอ”เลมน ไดจดเตรยมและผลตขนเพอใหแนวทางเชงปฏบตใหแกเจาหนาทภาคสนามวา จะใชหลกการชนาตางๆเหลานไดอยางไร เปนการอธบายหลกการชนาฯ ซงเรมตนจากหลกการทวๆไป แลวระบวาหลกการแตละขอใชตอบสนองความตองการเฉพาะกรณใดทเกดขนในงานภาคสนาม สวน สมดคมอ วาดวยวธปฏบตในภาคสนามในกรณผพลดถนภายในประเทศตนเอง”(Manual on Field Practice in Internal Displacement)นน ตพมพเปนเอกสารใชประกอบควบคกบเอกสารเลมน โดยท”หนงสอคมอ”ใหตวอยางของการดาเนนการในเชงปฏบตจรงทเจาหนาทภาคสนามจะทาไดในนามของบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง ซงมตงแตการเชดชสทธ จนถงการกาหนดยทธศาสตรอยางมขนตอนเปนระบบ เพอเพมความคมครองและทาใหแนใจไดวาจะไดรบความชวยเหลออยางเหมาะสม มประสทธภาพ โดยทการปฏบตในภาคสนามทไดดาเนนการไปแลวในบางประเทศ ไดใหรายละเอยดไวในเอกสารทจดทาขนเปนใชประกอบกบเอกสารน ทงน ผเขยน”หนงสอคมอ” เลมนกคอ ซซาน โฟรบส มารตน (Susan Forbes Martin) ผอานวยการสถาบนเพอศกษาการยายถนฐานระหวางประเทศ ทมหาวทยาลยจอรจทาวน

7

และเปนผเขยนเอกสารเรอง”แนวทางสาหรบใหความคมครองแกสตรผอพยพ”(Guidelines for the Protection of Refugee Women) ของสานกงานขาหลวงใหญผอพยพขององคการสหประชาชาต (UNHCR) โดยทผเขยนเอกสารฉบบนขอชนชมขอคดความเหนเชงสรางสรรคทไดรบในชวงการประชมผแทนขององคการสหประชาชาต หนวยงานองคกรพฒนาเอกชน เพอพจารณาทบทวนเนอหาสาระของหนงสอคมอดงกลาวน นอกจากนยงขอขอบคณเปนพเศษตอคาแนะนาและการชนาของ โรเบรตา โคเฮน (Roberta Cohen) ผอานวยการรวมของโครงการสถาบนบรคกงสวาดวยผพลดถนภายในประเทศตนเอง และวอลเตอร คาลน (Walter Kalin) ศาสตราจารยวชากฎหมายทมหาวทยาลยแหงกรงเบรน และประธานของคณะผเชยวชาญกฎหมายระหวางประเทศ ทชวยเรยบเรยงความคดและเนอหาสาระตามทปรากฏอยในเอกสาร หลกการชนาฯ”ฉบบน

”

……………………………. การพลดถนภายในประเทศคออะไร?

กอนอน ลกษณะเฉพาะของการพลดถนภายในประเทศตนเอง กคอ การถกบบคนหรอถกเงอนไขบางอยางบบบงคบใหตองเคลอนยายทอยอาศยภายในพรมแดนของประเทศตนเองโดยไมสมครใจ ดวยเหตผลหรอสาเหตทหลากหลายมากมาย ซงรวมทงกรณขดแยงจนตองตอสดวยกาลงอาวธ สถานการณทเกดความรนแรงในขอบเขตทกวางขวาง เกดกรณละเมดสทธมนษยชน รวมทงกรณภยพบตทงทเกดจากภยธรรมชาตและภยพบตทเกดจากการกระทาของมนษยเอง บคคลทตองเคลอนยายถนฐานทอยจากแหงหนงไปยงอกแหงหนงโดยสมครใจดวยเหตผลทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ถอวาไมสอดรบกบคณลกษณะเฉพาะของบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง ทใชกบหลกการชนาฯน แตในทางกลบกน ผทถกเงอนไขบบบงคบใหตองละทงถนฐานทอยอาศย หรอจาเปนตองหลกลภยเนองจากเกดกรณขดแยง กรณละเมดสทธมนษยชนและกรณภยพบตทงทเกดจากภยธรรมชาตและภยพบตทเกดจากการกระทาของมนษยเอง สอดรบกบคณลกษณะเฉพาะของบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยในบางกรณ การพลดถนภายในประเทศตนเองอาจจะเกดจากสาเหตทผสมผสานระหวางเงอนไขทบบบงคบและเงอนไขทางเศรษฐกจ ตวอยางเชน ชนสวนนอยในเชงชนชาตและเชงศรทธาความเชอทางศาสนา กอาจจะตกเปนเปาของนโยบายรฐบาลทกดขกลนแกลง

8

ททาใหการพฒนาเชงเศรษฐกจในเขตทอยอาศยมานานตามจารตประเพณ เกดภาวะทชะงกงน บคคลทรสกวาถกบบบงคบใหตองอพยพโยกยายถนฐานดวยสาเหตทกดจากการละเมดอยางเปนระบบตอสทธมนษยชนของพวกเขาเหลานน ทสอดรบกบคณลกษณะเฉพาะของบคคลทกลายเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง

อยางไรกตาม การเปนบคคลผพลดถนภายในประเทศตนเอง กมใชสถานภาพทางกฎหมาย ดวยเหตนเอง หลกการชนาฯ ดงกลาวจงเปนเอกสารทบงชคณลกษณะเฉพาะของบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง (ดอางองขางลาง) โดยมไดใหสถานภาพพเศษทางกฎหมายแกบรรดาผพลงถนดงกลาว โดยทผพลดถนภายในประเทศตนเองน มใชผอพยพ เพราะยงมไดเดนทางออกนอกเขตแดนประเทศทโดยปกตมกจะเปนพลเมอง เชน พวกเขายงมสทธเชนเดยวกบสทธทบคคลอนๆในประเทศของตนม อยางไรกตาม พวกเขามความจาเปนพเศษเนองจากเปนผพลดถน ดวยเหตผลนเอง ทหลกการชนาฯ ไดระบวากฎหมายนาจะถกตความอยางไรและควรจะใชกฎหมายอยางไร

สถานการณของการพลดถนภายในประเทศ มกทาใหตองชประเดนปญหาของสทธมนษยชนและบางครงกอาจจะเกยวของกบเรองของสนตภาพและความมนคงระหวางประเทศ ดวยเหตน ชมชนนานาประเทศจงใหความสนใจตอสถานการณของผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยเฉพาะอยางยง เมอสถานการณดงกลาวเกยวของกบการทคนจานวนมากถกเงอนไขหรอสถานการณบางอยางบบบงคบใหตองอพยพเคลอนยายถนฐานทอย รวมทง การเกดกรณขดแยงทใชกาลงอาวธ เกดสถานการณทรนแรงโดยทวไป(หรอในขอบเขตทกวางขวาง) และเกดกรณละเมดสทธมนษยชน ซงภายใตสถานการณดงกลาวนกมไดหมายความวาสถานการณของการพลดถนภายในประเทศตนเองทกกรณจะตองไดรบความสนใจจากนานาอารยะประเทศ หากความตองการของบคคลทพลดถนภายในประเทศตนเองไดรบการตอบสนองอยางมประสทธภาพโดยรฐบาลของตน ชมชนนานาประเทศกไมจาเปนตองแสดงบทบาทเขามาเกยวของ เวนเสยแตวา รฐบาลนนๆจะเปนฝายรองขอความชวยเหลอจากนานาประเทศ

บคคลทตองพลดถนภายในประเทศตนเอง

(

คอบคคลหรอกลมบคคลทถกบบบงคบหรอถกเงอนไขบางอยางบบคน

ใหจายอมตองหลบหนหรอละทงถนฐานของตนหรอแหลงพานกอาศยทเคยอยมานาน

โดยเฉพาะอยางยง เปนผลจากหรอเพอจะหลกเลยง

ผลกระทบทเกดจากกรณขดแยงดวยกาลงอาวธสถานการณทเกดความรนแรงโดยทวไป หรอในขอบเขตทกวางขวาง)

การละเมดสทธมนษยชนหรอกรณวบตภยทงทเกดจากธรรมชาตและทเกดจากการกระทาของมนษย

9

และผทยงมไดขามพรมแดนของรฐทไดรบการยอมรบจากนานาอารยะประเทศ

”

บทนาในเอกสารหลกการชนาฯ

ทานจะทาอะไรไดบาง?

เจาหนาทภาคสนามของหนวยงานพฒนา หนวยงานสทธมนษยชน และหนวยงานชวยเหลอดานมนษยธรรม ยอมมบทบาทเผยแพรและสงเสรมใหใชหลกการชนาฯนได ในการประสานความรวมมอกบหนวยงานทไดรบมอบหมายใหมความรบผดชอบ เจาหนาทภาคสนามดาเนนการไดดงตอไปน:-

• เผยแพรหลกการชนาฯพรอมกบใหขอมลเกยวกบหลกการชนาฯน โดยเฉพาะอยางยงโดยใชภาษาของทงผพลดถนภายในประเทศตนเองและเจาหนาททเกยวของ

• เชดชผลกดนใหใชหลกการชนาฯนอยางกวางขวาง • สนบสนนใหจดการฝกอบรมวาดวยหลกการชนาฯ

และทวาดวยกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศและกฎหมายวาดวยสทธมนษยชน ใหแกทงเจาหนาและทงผพลดถน เจาหนาทรฐทเกยวของและเจาหนาทขององคกรทมฐานะเปนองคกรหนสวน

• เฝาตดตามผลและเผยแพรขอมลขาวสารวาดวย การปฏบตตามหลกการชนาฯ

• สนนสนนการรวบรวมขอมลทจะเออใหไดขอมลทถกตองในเรองของจานวนผพลดถนภายในประเทศตนเอง สภาพเงอนไขของพวกเขา พรอมกบจดทาบนทกทจาเปนเกยวกบขอกาหนดหรอสงทพวกเขาเรยกรองตองการในเรองของความมนคงปลอดภย การคมครองและความเปนสวนตว

• สงเสรม และเขามสวนรวม ในการสนบสนนใหมการประสานความรวมมอระหวางหนวยงานตางๆโดยมงเนนกรณผพลดถนภายในประเทศตนเอง เพอใหแนใจไดวา หนวยงานภายในประเทศตางๆ ซงรวมทงองคกรของผพลดถนเอง ในฐานะทเปนองคกรหนสวนในความพยายามรวมกนน

• ดาเนนการเพอใหแนใจไดวา โดรงงานใหความชวยเหลอตางๆ อยบนพนฐานของความเขาใจทถกตองในหลกการชนาฯ รวมทงกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศและกฎหมายสทธมนษยชน

• ออกแบบ โครงงานทยดหลกการพนฐานเรองสทธมนษยชน” โดยเนนเรองสทธของผพลดถนในฐานะทเปมสทธโดยชอบธรรม แทนทจะมองวาเปนเหยอทถกละเมด

• วางแผนโครงงานและกาหนดกจกรรมตางๆเพอใหแนใจวา สทธประโยชนตางๆตกอยกบผพลดถนภายในประเทศใหเทาเทยมกบบคคลอนๆในประเทศเดยวกน

• ดาเนนการใหแนใจวา ในโครงการดงกลาว กฎหมายระหวางประเทศทงทโดยจงใจและไมจงใจ มไดจากดสทธของผพลดถนภายในประเทศตนเอง รวมทงสทธทจะขอสถานภาพของผลภย

10

• ในการออกแบบโครงงานดงกลาว จะตองคานงถง “ความตองการพเศษ”ของกลมตางๆ ทรวมอยในบรรดาผพลดถน วา สทธตางๆของพวกเขาจะไมถกละเมด

• เชดชผลกดนอยางแขงขนกบเจาหนาทของรฐ เพอใหแนใจวา เจาหนาทรฐของหนวยงานตางๆเหลานนยอมรบความรบผดชอบในงานทเกยวของกบผพลดถนภายในประเทศ

• ใหการสนบสนนโดยผานการฝกอบรมและการสนบสนนในรปแบบวธการอนๆตอความพยายามของเจาหนาทรฐระดบประเทศ เพอใหยอมรบความรบผดชอบอนพงมตอผพลดถนภายในประเทศตนเอง

• เอออานวยใหเกดชองทางขอความชวยเหลอสาหรบผพลดถนภายในประเทศตนเองทงในฐานะทเปนปจเจก ครอบครวของพวกเขา ชมชนของพวกเขา และผนาของผพลดถนกลมตางๆ ใหสามารถเขาถงเจาหนาทรฐระดบประเทศ เพอรองขอความคมครองและความชวยเหลอ

คดลอกจาก “คมอวาดวยวธปฏบตภาคสนามสาหรบกรณผพลดถนภายในประเทศ” หลกการทวไป

หลกการทวไป 4 ประการ ทเนนการใหความคมครองและการใหความชวยเหลอแกผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยทแนวทางชนาฯทกลาวถงในเอกสารคมอนสะทอนหลกการทวไปดงตอไปน สทธเทาเทยมกน พนธะกรณยอมเทาเทยมกน

ผพลดถนภายในประเทศตนเอง แตกตางจากพลเมองอนๆ เพยงเพราะถกเงอนไขบางประการบบบงคบใหตองพลดถน พวกเขายอมมสทธตางๆและความรบผดชอบเหมอนกบพลเมองอนๆในประเทศของตน กฎหมายทงภายในประเทศและกฎหมายระหวางประเทศยอมใหสทธกบบคคลทพลดถนภายในประเทศตนเองอยางเทาเทยมกนกบผอนทมไดละทงถนฐานของตน แมวารฐบาลบางประเทศอาจมไดเลอกปฏบตตอผพลดถนภายในประเทศตนเองกตาม เพยงเพราะวาพวกเขาตองพลดถนทอย แตบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศของตนเอง จะตองไมเปนผทไดกระทาการใดๆทถอวาเปนการละเมดกฎหมายภายในประเทศและกฎหมายระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยง หลกการชนาฯ ไดเนนยาไววา บคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง จะตองอยภายใตกฎหมายเชนเดยวกนกบบคคลอนๆ ทตองมภาระรบผดทางอาญา หากกระทาการละเมดตอผอน คอ อาชญากรรมลางเผาพนธ อาชญากรรมทถอเปนความผดตอมวลมนษยชาตและอาชญากรรมสงคราม

หลกการเหลานใชกบผพลดถนภายในประเทศตนเองทกคนโดยถวนหนา โดยไมเลอกปฏบตเพราะความแตกตางทางเชอสายเผาพนธ ความศรทธาเลอมใสทางศาสนา ทศนะหรอจดยนทางการเมอง ชนชาตดงเดม สญชาต อาย เพศ หรอลกษณะเฉพาะอยางใดอยางหนง โดยทหลกการชนาฯ น

11

เนนความสาคญของการไมเลอกปฏบต โดยทผพลดถนภายในประเทศตนเองจานวนมาก ถกสถานการณหรอเงอนไขบางประการบบบงคบใหตองหลบลหนภยจากถนฐานทอยของตน เพราะพวกเขาเปนชนชาตสวนนอย หรอมเชอสายเผาพนธ หรอความเชอทางศาสนา หรอลกษณะเฉพาะตนอยางประการททาใหพวกเขาอยในฐานะทถกเลอกปฏบตไดโดยงาย นอกจากนองคกรตางๆทใหความชวยเหลอดานมนษยธรรมทดาเนนการเพอชวยเหลอผพลดถนภายในประเทศตนเอง กยงตองถอเปนพนธะกจตองยดมนในหลกการทไมเลอกปฏบตดวย

ทงน การปฏบตอยางเสมอภาคเทาเทยมกนตอผพลดถนภายในประเทศตนเองนน สอดคลองกบการทตองใสใจเปนพเศษตอกลมชนตางๆทมโอกาสโดยงายทจะกลายเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยทหลกการชนาฯ อางองถงชน 4 กลมโดยเฉพาะทตองใหความสนใจเปนพเศษ เพราะพวกเขาอยในภาวะทเสยงสงตอการถกละเมดสทธมนษยชน ถกทารายโจมตทางรางกาย และมปญหาตางๆในการใหความปกปองคมครอง เดกๆโดยเฉพาะผเยาวทไมมผใหญอยดวย สตร โดยเฉพาะสตรทตงครรภ แมทมลกเลกๆอยดวย และผหญงทตองทาหนาทเปนหวหนาครอบครว บคคลทเปนผพการ รวมทงคนชรา โดยทสมาชกของกลมคนเหลาน มกจะตองการความชวยเหลอเปนพเศษและตองการความชวยเหลอมากกวาผอน เนองวาวย สภาพรางกายและมภาระทตองแบกรบความรบผดชอบตอสมาชกคนอนๆในครอบครวของตน การใชหลกการเดยวกนทวโลก

หลกการชนาฯ ใชไดในเชงสากล เพราะเปนหลกการทมาจากหลกกฏหมายระหวางประเทศทมผลบงคบใชอยในปจจบน โดยทหลกการตางๆเหลานเนนยาและขยายความเปนรายละเอยดของวธการปฏบตทสถาปนาแลว ของหลกจารตประเพณของกฎหมายระหวางประเทศ กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ และกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ ซงลวนแตเปนกฎหมายทมผลบงคบใชทผกพนทงสน องคกรทงหลายทงทเปนองคกรระหวางประเทศ เจาหนาทและหนวยงานของรฐบาล กลมตดอาวธทตอตานรฐบาล องคกรพฒนาเอกชน และสถาบนตางๆทตดตอเชอมโยงกบผพลดถนภายในประเทศตนเอง ควรจะตองเคารพในหลกการเหลาน ในทานองเดยวกบตวผพลดถนภายในประเทศเอง การปฏบตตามหลกการชนาฯน ไมสงผล ทงในแงบวกและแงลบ ตอสถานภาพของสถาบนหรอตวบคคลเหลาน ตวอยางเชน กลมตดอาวธทเคลอนไหวปฏบตการตอตานอานาจรฐ หากยดมนในหลกการตางๆเหลาน โดยตวของมนเอง จะไมเปนการสรางความชอบธรรมทางการเมองใหแกกจกรรมหรอการเคลอนไหวของกลมแตอยางไร

12

หลกการเหลาน ซงยดหลกกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ

เ

ทมผลใชบงคบในปจจบนและกลไกทางกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ

โดยถอวาเปนมาตรฐานสากลเพอชนาการดาเนนการของรฐบาลตางๆ

เชนเดยวกบหนวยงานมนษยธรรมระหวางประเทศและหนวยงานพฒนา อกชนทงหลาย

ในการใหความชวยเหลอและใหความคมครองแก บคคลทถอวาเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง

เซอรจโอ วเอยรา เด เมลโล

(Sergio Vieira de Mello) Under-Secretary-General for Humanitarian Affairs

คานาของหลกการชนาฯ ทงน จะไมถอวา

หลกการชนาฯจะใชทดแทนกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศหรอกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ แตหลกการเหลานมหลกอางองจากกฎหมายตางๆดงกลาว นอกจากนแลว ยงไมอาจจะใชหลกการชนาฯนเปนขออางเพอจากดสทธ หรอ ปรบเปลยนหรอลดทอนสทธตางๆทตราไวภายใตกฏหมายทบงคบใชภายในประเทศ หากมประเทศหนงใดใหสทธแกพลเมองของตนเองมากกวาสทธทกาหนดไวภายใตกฏหมายระหวางประเทศ รฐบาลของประเทศนนไมอาจหกลางหรอยกเลกพนธะกจของตนทพงมอยตอบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยการอางหลกการชนาฯทครอบคลมอยในเอกสารฉบบน สทธในการรองขอและไดรบสถานภาพของผลภย

หลกการชนาฯเนนยาวาบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง ยงคงมสทธทจะรองขอและไดรบสถานภาพของผลภยในประเทศอน ประเทศตนทางทจากดหรอสกดกนมใหบคคลทถอสญชาตตนทประสงคจะเดนทางออกนอกประเทศ ถอวาเปนการกระทาการทไมสอดคลองกบหลกการชนาฯเหลาน แมวาพวกเขาจะปฏบตตามหลกการอนๆแลวกตาม ประเทศตางๆทผรองขอสถานภาพของผลภย ไมอาจจะใชหลกการชนาฯนเพอสรางความชอบธรรมในการจากดสทธหรอสกดกนมใหเขาถงระเบยบขนตอนการขอเปนผลภยหรอเปนขออางในการปฏเสธมยอมใหสถานภาพผลภย ความจรงทวาความชวยเหลอเชงมนษยธรรมทใหแกผพลดถนภายในประเทศตนเองในประเทศหนงประเทศใด มใหหมายความวาบคคลทถอสญชาตในประเทศนนขาดคณสมบตหรอไมมสทธทจะรองขอสถานภาพของผลภย

13

ทกคนมสทธทจะรองขอและ

มสทธทจะลภยอยในประเทศอนๆโดยปลอดจากการฟองรองกลนแกลง

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

มาตราท 14 อธปไตยหมายถงความรบผดชอบ

อธปไตยหมายถงความรบผดชอบทมตอผทอยภายในดนแดนของตน โดยทความรบผดชอบในชนตนเพอสงเสรมความมนคงปลอดภย สวสดการ และเสรภาพของประชาชนยอมตกอยกบรฐ โดยทความรบผดชอบเหลานไดตราเปนบทบญญตไวในกฎหมายระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยง กฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศและกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ ซงไมมรฐภาคใดสามารถจะโตแยงไดอยางชอบธรรมกบพนธะกจของตนทจะตองใหความคมครองปกปองพลเมองของตนจากการละเมดสทธมนษยชนดวยรปแบบวธการตางๆ ทงน อธปไตยทแทจรงของประเทศยอมมนยวา มระบบกฎหมายหรอกฎเกณฑระเบยบตางๆทสามารถตอบสนองขอเรยกรองตองการของประชากรในประเทศของตนได

แทนทจะเปนการละเมดหรอบอนทาลายอานาจอธปไตยของประเทศ ดงทบางทานอาจจะหวนเกรง หลกการชนาฯเหลาน กลบเสรมสรางความสาคญแกหนาทและความรบผดชอบของเจาหนาทบานเมองของประเทศตางๆ ในการปกปองคมครองและใหความชวยเหลอแกประชากรของตน โดยทรฐบาลของประเทศตางๆไมอาจจะหลบเลยงหรอหลกหนความรบผดชอบ เพยงเพระวา มประชากรของประเทศตนบางสวนยงอยในสภาพพลดถน ทงน บคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง มสทธทจะรองขอและไดรบความคมครองและความชวยเหลอจากเจาหนาทผมอานาจปกครองของประเทศตนเอง โดยทหลกการชนาฯเนนยาวา พวกเขาไมควรจะตองถกกลนแกลงฟองรองหรอถกลงโทษเพราะวาพวกเขามสทธของตนเองทพงไดรบความคมครองและไดรบความชวยเหลอ

ทานจะทาอะไรไดบาง? เจาหนาทภาคสนามมกจะเปนบคคลแรกๆทสงเกตเหนการละเมดสทธและความรบผดชอบดงทปรากฏในกรอบของหลกการชนาฯ ในการดาเดนการอยางเปนขนตอนของเจาหนาทภาคสนาม โดยประสานความรวมมอกบหนวยงานและเจาหนาทผมตามความรบผดชอบนน มดงตอไปน:

• ยนยนในขอเทจจรงตามทปรากฏในเอกสารวา ไดเกดกรณละเมดสทธจรง • รายงานขอเทจจรง โดยมรายละเอยดมากทสดเทาทเปนไปได

ตอสานกงานใหญของหนวยงานททานสงกด และตอองคกรระหวางประเทศ ทมอาณตทเฉพาะเจาะจงใหความคมครองแกบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศ หากมหนวยงานดงกลาวดาเนนการอย

• กาหนด โดยผานการปรกษาหารอกบสานกงานใหญ วาจะตองแจงเหตหรอกรณละเมดตอผใดหรอหนวยงานใด ตวอยางเชน

14

องคกรอนๆในภาคสนาม องคการระหวางประเทศ รฐบาลทเปนผใหทนสนบสนนการดาเนนงาน กลมตางๆททางานดานพทกษสทธทางกฎหมาย บรรดาผนาชมชนและนกขาว/นกหนงสอพมพ

• พจารณาถงการทากจกรรมรวมกบองคกรอนๆ เมอใดกตามทเปนไปได เพอเพมประสทธภาพสงสดแกปฏบตการรวมกน เพอแกไขปญหาการละเมดสทธของผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยเฉพาะอยางยง ใหปรกษาหารอกบองคกรระหวางประเทศ ทมอาณตเปนการเฉพาะตองใหความคมครองแกผพลดถนภายในประเทศตนเอง

• พฒนาทางเลอกทางออกตางๆ โดยปรกษาหารอกบสานกงานใหญ รวมทงตดตอสอสารโดยตรงกบฝายทกระทาการละเมด หรอหนวยงานทเปนตวแทนอยางเปนทางการของเจาหนาทฝายบานเมอง แถลงตอสาธารณะชนในการใหความชวยเหลอทางกฎหมายแตผพลดถนภายในประเทศตนเอง ทตกเปนเหยอของการละเมดสทธ และกจกรรมอนๆทออกแบบเพอพทกษคมครองสทธของผพลดถนภายในประเทศตนเอง

• ประเมนผลของการใชทางเลอกทางออกแตละทาง รวมทงความเปนไปไดทจะสามารถระงบยบยงการละเมด ขดความสามารถในการดาเนนการตามกจกรรมแกนแกนของโครงงาน ขดความสามารถในการดารงอยของโครงงานและกจกรรมในเขตงานทมผพลดถนภายในประเทศอย ความปลอดภยของเจาหนาทภาคสนามและขอพจารณาอนๆในแนวทางเดยวกน

• ใหใชและดาเนนการตามแผนยทธศาสตร ผานการปรกษาหารอกบสานกงานใหญ โดยอาศยการประเมนขอดขอดอยของทางเลอกทางออกตางๆ

• ตดตามดประสทธผลของกจกรรมตางๆทไดดาเนนการไปแลว โดยปรกษาหารอกบทางสานกงานใหญ เพอปรบเปลยนแกไขแผนงานเพอเพมความเปนไปไดทจะประสบความสาเรจ

คดลอกจาก คมอวาดวยวธปฏบตภาคสนามสาหรบกรณผพลดถนภายในประเทศ” “

การคมครองใหปลอดพนจากการพลดถน

หลกการชนาฯ นบจากขอ 5 ถง ขอ 9 เปนการกาหนดกรอบการดาเนนงาน เพอใหความคมครองแกบคคลทตองเปนผพลดถนโดยไมสมครใจ โดยมทมาจากกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศและกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ โดยทหลกการเหลานยนยนในสทธของปจเจกชนทจะตองไดรบการคมครองจากการทตองพลดถนโดยไมสมครใจและภาระรบผดชอบของรฐบาลตางๆและหนวยงานของทางการอนๆทตองปองกนมใหเกดกรณพลดถนดงกลาว พวกจากนแลว

15

หลกการดงกลาวขางตนยงระบระเบยบขนตอนทตองดาเนนการเพอลดผลกระทบในเชงลบใหมนอยทสด เมอเกดการเคลอนยายถนฐานโดยไมสมครใจดงกลาว การปองกนมใหเกดกรณพลดถน

“การปองกนทมนาหนกเพยงออนซหนงมคาเทากบการรกษาถงหนงปอนด” วธการทมประสทธภาพทสดเพอใชแกปญหาการพลดถนภายในประเทศ กคอตองหลกเลยงเงอนไขทอาจจะผลกดนใหผคนตองทงถนฐานทอยของตนโดยไมสมครใจ เมอใดกตามทรฐบาลหรอสถาบนอนใดเคารพสทธมนษยชนและสทธมนษยธรรม ภาวะการพลดถนภายในประเทศกนาจะลดนอยลงได หามใชอานาจตามอาเภอใจบบบงคบใหคนพลดถน

การไดรบความคมครองจากการใชอานาจโดยอาเภอใจใหตองพลดถน เปนสทธมนษยชนขนพนฐาน เพราะการใชอานาจโดยอาเภอใจททาใหผอนตองพลดถน เปนการปลนทางเลอกของผอนในเรองถนทอยอาศย นอกจากนแลวยงเปนการปฏเสธสทธเสรภาพในการเลอกถนทอยอาศย โดยการบบบงคบใหตองตองทงถนฐานของตนเองโดยไมสมครใจ

ทกคนมสทธ

ทจะโยกยายและเลอกถนทอยอาศย เภายใน ขตพรมแดนของแตละรฐ

โดยอสระเสร

ปฎญญสากลวาดวยสทธมนษยชน มาตราท 13(1)

การพลดถนถอเปนขอหาม ไมวาจะอยภายใตเงอนไขหรอสถานการณใดกตาม

เมอการพลดถนเกดจากความพยายามทมงปรบเปลยนองคประกอบดานเชอสายเผาพนธ ศรทธาความเชอทางศาสนา และชาตพนธของผคนในพนทหนงใดเปนการเฉพาะ ซงขอหามทเดดขาดนใชกบกรณทเกดการลางเผาพนธ การใชลทธเหยยดผว และการใชกาลงหรอเงอนไขบบบงคบใหตองพลดถน เปนมาตรการลงโทษแบบรวมหม แมวามาตรการคมครองหรอปองกนรปแบบอนๆของการพลดถนยงไมแนชดเดดขาด โดยรฐใดกตามทละเมดพนธะกจของตน หากกระทาการใดๆตามอาเภอใจทาใหบคคลตางๆตองพลดถน นนกคอ โดยไมมสาเหตหรอเหตผลทระบเฉพาะเจาะจงวาจาเปนตองดาเนนการเพอปกปองความมนคงของประเทศ ความสงบเรยบรอยของสาธารณชน สาธารณสขและสาธารณะประโยชนอนๆ

มาตรการคมครองใหปลอดจากการใชอานาจหรอเงอนไขบบบงคบใหตองพลดถน ในยามเกดศกสงคราม โดยกฎทวๆไปแลว ฝายตางๆทเปนคสงครามหรอทมสวนในการทาสงครามถกหามมใหใชกาลงหรอใชอานาจบบบงคบใหพลเรอนตองเคลอนยายทอยอาศย นอกเสยจากวา พวกเขาสามารถสาธตใหเหนเปนทประจกษวา ความมนคงปลอดภยของประชากรทไดรบผลกระทบจากสงครามดงกลาว หรอมเหตผลชอบธรรมทางการทหารทจาเปนตองเรยกรองใหประชากรตองเคลอนยายจากถนฐานทอยของตน ในเมอการพลดถนเปนขอยกเวน

16

มใชเปนกฎปกตภายใตสภาวะสงครามทเกดการตอส ภาระจงตกอยกบฝายตางๆททาสงครามกน ทตองแสดงความชอบธรรมในกรณทจาเปนตองทาใหประชาชนตองอพยพหรอพลดถน

การพลดถนของประชากรทเปนพลเรอน

เ

ทไมใชเกดจากการสงการดวยเหตผลทเกยวของกบกรณขดแยงกน

ยก วนแตวาความปลอดภยของพลเรอนทาใหตองเรยกรองหรอมเหตผลจาเปนทางการทหาร

เรยกรองใหตองดาเนนการ

อนสญญาเจนวา ขอท 17

พธสารฉบบท 2 ปค.ศ.1949

ภยพบตทงทเปนภยธรรมชาตและทเกดจากนามอมนษย เชน ภยแลงและภาวะอดอยาก ไมจะอาจจะใชเปนขออางสาหรบการใชกาลงหรออานาจบงคบใหเคลอนยายชนชาตสวนนอยหรอชนสวนนอยทเลอมใสศรทธาในศาสนาทแตกตางจากชนสวนใหญ หรอฝายตรงขามทางการเมอง ทงนการพลดถนทเกดจากโครงการพฒนาขนาดใหญ เชน โครงการสรางเขอน หรอโครงการกอสรางขนาดยกษ อาจจะพจารณาไดวาเปนการใชอานาจตามอาเภอใจ หากไมอาจจะแสดงความชอบธรรมไดอยางชดเจนวา สทธประโยชนของสาธารณะชนมนาหนกมากกวา แตถงแมวาจะสามารถแสดงใหเหนถงสทธประโยชนของสาธารณะชนได แตบรรดาผทตองกลายเปนผพลดถนเพราะโครงการพฒนาดงกลาว กควรจะไดรบการปรกษาหารอและไดรบการชดเชย ทงนการพลดถนจะตองเกดขนในลกษณะทไมละเมดสทธมนษยชนอนๆ พรอมกบตองลดทอนผลกระทบตอการพลดถนใหเกดขนนอยทสด

หลกการชนาฯ ยงเนนยาตอไปอกดวยวา หากเกดกรณพลดถนขน กควรจะเปนเพยงชวคราวเทานน การพลดถนไมควรจะยดเยอเปนเวลาเนนนานเกนกวาเทาทสถานการณบบบงคบ ทเปนความชอบธรรมใหจาเปนตองโยกยายถนฐาน ทงนตองใชความพยายามทจะแสวงหาทางเลอกทางออกและดาเนนการโดยเรวทสดเทาทจะเปนไปได และทนททพลเรอนเหลานนสามารถกลบคนถนฐานของตนเองไดอยางปลอดภยและอยางมศกดศรของความเปนมนษย การพลดถนกควรจะตองยตเสรจสนลง บงชทางเลอกแทนการพลดถน

ภายใตบางสถานการณ ตวอยางเชน ในระหวางทเกดกรณขดแยงทตอสดวยกาลงอาวธ การเคลอนยายผคนจากถนฐานทอยของพวกเขา อาจจะเปนวธการทดทสดและสมศกดศรของมนษยมากทสด ทจะปกปองศกดศรทางรางกายของพวกเขา อยางไรกตาม เมอใดกตามทเปนไปได จะตองมการแสวงหาทางเลอกแทนการพลดถน เพอใหแนใจไดวา

17

การพลดถนจะเกดขนกตอเมอเปนทางเลอกทางออกสดทายแลวเทานน ทงนหลกการชนาฯยงเนนถงความสาคญของความรบผดชอบของเจาหนาทบานเมองทจะตองดาเนนการเพอใหแนใจไดวา กอนจะเกดการพลดถนจะตองมการแสวงหาทางเลอกทางออก เพอหลกเลยงการพลดถน ตวอยางเชน

โครงการสรางเขอนดงกลาวจะมประสทธภาพเทาเทยมกนหรอไม หากจะสรางเขอนในตาแหนงทมประชากรอาศยอยนอยกวา ซงจะทาใหตองโยกยายถนฐานของประชาชนจานวนนอยกวามาก?

ถาหากสามารถกาหนดใหมเสนทางปลอดภยเพอลาเลยงเสบยงอาหารใหแกชมชนทถกตดขาดเนองจากกรณตอสขดแยง กอาจจะไมจาเปนตองอพยพโยกยายผคนในเมองไปยงฐานใหความชวยเหลอฉกเฉนกได?

หรอ ทงสองฝายทเปนคความขดแยงจะยอมรบและยบยงจากการโจมตและไมใชวธการบงคบใหเกดการอพยพโยกยายถนฐานของ”ชมชนตางๆทใฝสนต” ทงๆทเปนชมชนทใหพนธะสญญาวาจะไมใหความรวมมอกบฝายหนงฝายใด?

ซงกรณตางๆเหลานและทางเลอกทางออกอนๆตอการพลดถนเคยทดลองใชแลวในหลายๆแหง โดยทความสาเรจจากกรณเหลานไดเนนใหเหนวา บอยครงทการพลดถนเปนเรองทสามารถหลกเลยงได หารอกบฝายตางๆทไดรบผลกระทบ

วธทดทสดวธหนงในการคมครองผคนจากการการถกบบบงคบตามอาเภอใจใหตองพลดถนภายในประเทศตนเอง กคอ ตองใหพวกเขาเขามามสวนรวมในกระบวนการตดสนใจเพอกาหนดอนาคตของตนเอง บางครงการปรกษาหารอกบประชาชนทจะตองพลดถนฐาน จะชวยกาหนดทางเลอกทางออกแทนการพลดถน โดยทประชากรทองถนมกจะไดรบขอมลเกยวกบทางเลอกทางออก มากกวาเจาหนาทของรฐ ในบางครงบางกรณ การปรกษาหารอจะชวยใหเกดความกระจางวา ไมมทางเลอกทางออกอนใดอกแลว แตบอยครง ประชาชนกจะเคลอนยายถนฐานดวยความสมครใจ หากพวกเขาเขาใจเหตผลวาเหตใดจงจาเปนตองเคลอนยายถนฐาน และรสกวาตนเองมสวนเขารวมในกระบวนการตดสนใจอยางแทจรง โดยทประชาชนอาจจะมขอคดความเหนทดๆเกยวกบวาพวกเขาควรจะโยกยายถนฐานไปแหงใด ตวอยางเชน สมาชกของชมชน ทเคยยายไปอยทอนๆในประเทศของตนเอง อาจจะชวยใหประชาชนทเพงจะเคลอนยายพลดถนมาใหมๆ สามารถปรบตวหรอบรณาการเขากบสภาพแวดลอมใหมๆได

ทานจะทาอะไรไดบาง?

เจาหนาทภาคสนามมกจะเปนบคคลแรกทสงเกตเหนสญญาณตางๆของกรณพลดถนเพราะการใชอานาจตามอาเภอใจ โดยการประสานความรวมมอกบหนวยงานตางๆทไดรบมอบหมายใหมภาระรบผดชอบ เจาหนาทภาคสนามสามารถดาเนนการไดดงตอไปน:

• รวบรวมขอมลทถกตองเกยวกบประชากรและเงอนไขตางๆในชมชนทมอตราเสยงสงตอการพลดถนและวาดวยปจจยตางๆทผลกดนใหเกดการพลดถน

18

• จดใหมระบบ”เตอนภยลวงหนา” ทกระตนเตอนภยใหแกชมชน เพอใหเจาหนาทของบานเมองและองคกรตางๆใหรบทราบถงความเสยงตอการเกดกรณพลดถน

• เสนอแนะทางเลอกทางออกแทนการพลดถน โดยผานการศกษา วเคราะหและปรกษาหารอกบผนาชมชนและเจาหนาทของบานเมองทเกยวของ

• ระบกลมตางๆในหมประชากรทมความตองการเปนพเศษ เพราะตกอยในภาวะทตองเสยงตอการพลดถน หรอชมชนตางๆทตองพงพงเปนกรณพเศษ หรอทยงจาเปนตองอยตดกบทดนของตนและเปนเปาทตองใหความชวยเหลอหรอตองใหความคมครองแตกลมตางๆเหลานน

• เชดชสทธตางๆของชมชนทตกอยในภาวะทเสยงตอการพลดถน ตอบรรดาผพลดถน เจาหนาทของบานเมอง ผบรจาคเงนทใหการสนบสนน องคกรระหวางประเทศและอนๆใหตระหนก

• เปดชองสาหรบสอสารระหวางชมชนทพลดถนกบเจาหนาททงระดบชาตและระดบทองถน ทอาจจะสามารถชวยปองกนการพลดถนหรอชวยใหแนใจไดวา การพลดถนดาเนนไปพรอมกบการเคารพในสทธตางๆของผพลดถน

• กาหนดอยางเปนทางการวา การดารงอยของชมชนตางๆทตกอยในภาวะคกคามวาอาจจะตองพลดถน เพอลดภาวะเสยงตอการพลดถน

• เจาหนาทตางๆทเปนฝานสนบสนน ฝายขนสงหรอยานพาหนะ วสดอปกรณสาหรบใชสรางทพกพงชวคราว และเสบยงตางๆทอาจจะจาเปนตองใชเพอเตรยมความพรอม หากการพลดถนดเหมอนวาจะเปนกรณทหลกเลยงไมไดแลว

• ตองใหแนใจวามจดหรอตาแหนงทตงใดบางทชมชนเปาหมายอาจจะตองไปพกพงในระหวางชวงทจาเปนตองพลดถน โดยพจารณาถงความจาเปนของพวกเขาทตองไดรบความคมครองและบรการขนพนฐานตางๆในชวงทตองพลดถนและตองเตรยมความพรอมแกจดทตงตางๆเหลานนดวย

• ทาการศกษาเรองผลกระทบดานสงแวดลอมทเปนไปไดทเกดจากการพลดถน ในกรณทจาเปน และแสวงหาวธการทจะลดทอนความเสยหาย

คดลอกจาก คมอวาดวยวธปฏบตภาคสนามสาหรบกรณผพลดถนภายในประ ทศ” “ เ ลดกรณพลดถนและผลกระทบดานลบ

หากไมมทางเลอกทางออกทเหมาะสมตอการเคลอนยายถนฐานทอยของประชากร ความพยายามทงหมดกควรจะตองมงลดทอนภาวะการพลดถนใหลดนอยทสดและเพอใหแนใจไดวา การเคลอนยายของประชากรดงกลาวเกดขนในลกษณะทนาพอใจมากทสดเทาทจะเปนไปได ทงนหลกการชนาฯไดระบอยางชดเจนวา การพลดถนจะตองไปดาเนนการในลกษณะทไมละเมดสทธทพงมชวต มศกดศร มสทธเสรภาพและมความมนคงปลอดภยของผทไดรบผลกระทบ โดยทเจาหนาทของบานเมองจะตองใหหลกประกนวา

19

มการจดเตรยมทพกทเหมาะสมและเพยงพอ การผทพลดถนจะไดรบเงอนไจการดารงชพเปนทนาพอใจในดานความปลอดภย อาหารทมคณคา มสขภาพอนามยและมสขลกษณะและครอบครวของผพลดถนใหไดอยรวมกน ในระหวางทาง

ผลกระทบดานลบจากการพลดถนจะลดนอยลงได โดยจดการอพยพเคลอนยายใหอยภายใตเงอนไขทมความปลอดภยสงสดและประชากรทพลดถนมสภาพความเปนอยทดทสด โดยคานงถงสตร เดก คนชราและผพการและอนๆทอาจจะมความตองการพเศษในระหวางทาง ซงนอกจากนแลวผลกระทบดานลบกจะตองลดทอนใหนอยลง โดยใหความมนใจแกสมาชกของครอบครววาจะไมตองพลดพรากจากกนในระหวางเดนทางเคลอนยายถนทอยและโดยจดใหมทพกในระหวางเดนทางทไดมาตรฐานขนพนฐานดานสขภาพอนามยและความปลอดภย การเคลอนยายจดทตงคายใหม นอกจากนแลว การเลอกจดทตงคายใหมจะเปนอกมาตรการหนงทชวยพทกษสทธของผพลดถนพรอมกบลดผลกระทบทเกดจากการดาเนนชวตทสะดดหยดลงเพราะการเคลอนยาย ตวอยางเชน

จดทตงคายใหม ควรเลอกจดทใกลกบชมชนถนเดมมากทสดเพอจะลดระยะการเดนทาง ใหเลอกสรรสภาพแวดลอมทคลายคลงหรอใกลเคยงกบถนฐานบานเกดมากทสดเทาทจะหาได เอออานวยใหไดเดนทางกลบถนฐานบานเกดโดยเรวทสดเทาทจะทาได จดทจะยายไปตงคายใหมควรจะอนญาตใหประชากรทเปนผพลดถนสามารถฟนกจกรรมตางๆดงปกตทงทเปนกจกรรมดานเศรษฐกจ สงคมและกจกรรมอนๆโดยเรวทสดเทาทจะเปนไปได

ทงน ประชาชนหรอชาวบานในชมชนทผพลดถนยายเขาไปอยรวมดวยนน เปนผ

มบทบาทสาคญในการชวยลดผลกระทบทเกดจากภาวะพลดถน โดยควรจะตองพยายามใหมนใจไดวา ความจาเปนและสทธประโยชนของชมชนเจาบานไดรบการพจารณาและคานงถงดวยไมวาจะเปนการออกแบบหรอกาหนดแผนงานเพอใหความคมครอง ความชวยเหลอหรอทางเลอกทางออกใดๆกตามใหแกผพลดถน โดยทผลกระทบในดานลบตอผพลดถนนาจะลดทอนลงไดโดยการใหความชวยเหลอแกผพลดถน เพอเออใหพวกเขาสามารถดารงรกษาไวซงสายใยทางสงคมและชมชนของพวกเขาไว ในทสด การเลอกจดทตงคายใหมทมทพกทเหมาะสม มอาหารเพยงพอ มสขลกษณะและอนามยดพอและเงอนไขอนๆทเออตอการเคลอนยายผพลดถนไดอยางราบรน จะเปนเงอนไขทสามารถลดผลกระทบในดานลบใหเหลอนอยทสดจากการพลดถน การกาหนดแผนงาน

เทาทจะดาเนนการได การอพยพผพลดถนไมควรจะดาเนนการโดยขาดการวางแผนอยางรอบคอบ

20

แมในกรณฉกเฉน การกาหนดแผนฉกเฉนไวกอนลวงหนา จะชวยใหสามารถพจารณาถงเงอนไขตางๆไดอยางรอบดานทนททเกดวกฤตกาลขนจรงๆ ดงทไดกลาวไวกอนหนาน เจาหนาทของทางการควรจะใหผทจะพลดถนเขามามสวนรวมดวยในกระบวนการตดสนใจ รวมทงในการวางแผนและการบรหารจดการเพอการเคลอนยายผคนในสถานการณจรง ทงนผนาชมชนในทองถนและสถาบนการปกครองอยางเปนทางการควรจะไดรบการสงเสรมใหรวมกาหนดแผนงานกบสมาชกคนอนๆในชมชมดวย เทาทจะเปนไปได บรรดาผวางแผนในระดบชมชนควรไดรบการสนบสนนใหเดนทางไปดจดทกาหนดวาอาจจะเปนจดทตงของคายผพลดถน พรอมกบมโอกาสไดประเมนเสนทางวาควรจะเดนทางอยางไรไปยงจดทกาหนดรวมกนวานาจะเปนทตงของคายผพลดถน โดยทการมโอกาสไดไปประเมนจดทตงคายและเสนทางทอาจจะใชอพยพ นาจะชวยเออตอการวางแผนงาน โดยแจงใหบรรดาผนาชมชนไดรบทราบปญหาทนาจะตองประสบ รวมทงโอกาสทจะตองเผชญกบสภาพเงอนไขทรออย ซงจะทาใหพวกเขามโอกาสไดปรกษาหารอกนกบประชาชนทจะไดรบผลกระทบ

นอกจากนแลว ยงตองพยายามทจะใหสตรเขามามบทบาทรวมในกระบวนการกาหนดแผนดงกลาว เพราะการทสตรมสวนรวมในความพยายามกาหนดแผนงานตางๆ จะชวยใหมนใจไดวา ไมแตจะคานงถงความปลอดภยและความเปนอยของตนเอง แตยงชวยเพมความเปนไปไดวา การมองประเดนปญหาจะมองอยางครอบคลมถงสมาชกอนๆของครอบครวดวย ตวอยางเชน จะตองใสใจตอความปลอดภยและการศกษาของเดกๆหรอจะตองคานงถงการจดหาเสบยงอาหารและเครองครวใหพรอมและเพยงพอตอความตองการของผพลดถนอกดวย

21

ลดผลกระทบดานลบจากการพลดถนใหเกดขนนอยทสด: ดวยการจดทารายการสาหรบชวยการวางแผน

√ ไดพจารณาทางเลอกทางออกทงหมดแทนการพลดถนแลว หรอไม?

√ ไดหารอกบประชาชนทไดรบผลกระทบ โดยเฉพาะอยางยง สตร หรอไม?

√ สมาชกของชมชนทเปนเปาจะตองอพยพหรอตวแทนไดมโอกาสไปดและประเมนจดทเสนอใหเปนทตงคายผพลดถนแลวหรอไม?

√ มาตรการใหความคมครองและใหความชวยเหลอทจาเปนในระหวางเดนทางหรอชวงทตองเปลยนจดทตงคาย ไดพจารณาแลวหรอไม?

ความปลอดภยทางรางกายและระบบรกษาความปลอดภย อาหารและเสบยงอนๆ ทพก ระบบสขาภบาล การอยรวมกนของครอบครว จานวนประชากรทมโอกาสตองพลดถน ยาและการรกษาพยาบาลในกรณฉกเฉน

√ ความจาเปนทตองใหความคมครองและใหความชวยเหลอในจดทตงคายผพลดถน ไดพจารณาบางหรอไม?

ความปลอดภยทางภายภาพและระบบรกษาความปลอดภย อาหารและเสบยง ทพก ระบบสขาภบาล การอยรวมกบของครอบครว จานวนประชากรทมโอกาสตองพลดถน การรกษาพยาบาล การศกษา การหารายได การจดทาระบบเอกสาร โครงสรางการตดสนใจของชมชน

√ กลไกสาหรบคมครองทรพยสนททงไวขางหลง ไดพจารณาถงบางหรอไม?

กระบวนการตดสนใจ

กระบวนการพจารณาอยางรอบดานกมความจาเปนเชนกน กอนจะตดสนใจขนสดทายวาจะตองทาพลดถน เมอถงทสดแลว กยงคงเปนความรบผดชอบของเจาหนาทฝายบานเมองทจะตองดาเนนการอยางถกตองเหมาะสม ทงน หลกการชนาฯไดระบวาการตดสนใจทจะทาการอพยพพลดถนจะตองเปนการตดสนใจของหนวยงานรฐบาลทมอานาจหนาทโดยกฎหมาย ทจะสงการใหทาการอพยพพลดถน ในกรณทจาเปนตองใชมาตรการทางกฎหมาย ตวอยางเชน

22

มการดอเพงหรอขดขนตอตานคาสงใหยายถนฐาน กตองใชเจาหนาทฝายกฎหมายเปนผดาเนนการ ทงนจะตองจดการอบรมใหแกเจาหนาทของรฐทเปนผบงคบใชมาตรการกฎหมาย เพอจะชวยใหบคลากรเหลานปฏบตหนาทไดโดยสะดดขดของนอยทสด ซงจะเปนสวนทเปนประโยชนในกระบวนการกาหนดแผนงาน การทบทวนมต

สวนหนงของกระบวนการวางแผนและดาเนนการในกรณพลดถนทไมเรงดวน ควรจะเปนกลไก ซงประชาชนทไดรบผลกระทบสามารถจะรองอทรการตดสนใจของทางการทสงใหอพยพพลดถนได โดยมเจาหนาทฝายตลาการทไดรบมอบหมายเปนฝายรบฟงคารองอทร ในเชงปฏบต กระบวนการทบทวนการตดสนใจดงกลาวน ควรจะเปดกวางใหมวธการแกปญหาทหลากหลายวธการ จากการอนญาตใหอยในถนฐานบานเดม อนญาตใหยายถนฐานชวคราวไปอาศยอยในคายผพลดถนทตนเองตดสนเลอกเอง จนถงจายเงนชดเชยใหกบการสญเสยบานทอยอาศยและทรพยสนดวย ชนเผาพนเมองและกลมทมลกษณะเฉพาะ

หลกการชนาฯใหการยอมรบวา มประชากรบางสวสนทมความผกพนเปนพเศษตอทดนหรอตองพงพงทดนของตนเปนพเศษ โดยการระบเจาะจงถงชนเผาพนเมอง ชนชาตสวนนอย ชาวไรชาวนาและผเลยงปศสตว หลกการชนาฯจงรองขอใหรฐทงหลายใชความพยายามเปนพเศษเพอคมครองประชากรเหลานจากการพลดถน ความคมครองในระหวางพลดถน

บคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง เปนผทมโอกาสเดอนรอนไดงายมากในระหวางทตองพลดถน จงจาเปนตองมมาตรการทเหมาะสมเพอใหแนใจวา ไดรบความคมครองจากการโจมตของกาลงทหารและจากการบงคบเกณฑใหเปนทหารหรอชวยงานของฝายทหาร ถกปฏบตตออยางโหดรอยทารณผดมนษย หรอถกปฏบตตออยางไรศกดศรของมนษย ถกจองจากกขง ถกควบคมไวภายในคาย ถกบบบงคบใหพลดพรากจากครอบครว และถกละเมดสทธมนษยชนและสทธเสรภาพของประชาชน ทงน หลกการชนาฯ ตงแตขอ10 ถง 23 เปนหลกการสาหรบใชแกปญหาการขาดความคมครองโดยเฉพาะ

หลกการชดท 1 มงเนนเรองของความปลอดภยทางรางกายและความปลอดภยของตวบคคล

หลกการชดท 2 มงเนนในเรองสทธของครอบครว หลกการชดท 3 เนนเรองสทธทางเศรษฐกจและสงคม และ หลกการชดท 4 เนนเรองสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

รวมทงสทธอนๆทคลายคลงกน ขยายความคมครองเพอความปลอดภยของรางกายและอสรภาพในการเดนทางเคลอนยาย

23

ดวยวธการอางองกฎหมายสทธมนษยชนและกฎหมายมนษยธรรม หลกการชนาฯ ขอท 10 ถง 15 ไดกาหนดสทธพนฐานทสดของบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง สทธทมชวต

กลาวถงสทธขนพนฐานทสด ทผพลดถนภายในประเทศตนเอง พงมเชนเดยวกนกบมนษยทกผทกนาม โดยทหลกการชนาฯ ไดเนนใหเหนวา ไมมใครควรจะถกปฏเสธสทธทจะดารงชวตของเขาหรอของเธอ โดยผใดกตามทใชอานาจหนาทตามอาเภอใจ จากการยอมรบวาบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเองมกจะตกอยในสถานการณทขบคน หลกการชนาฯจงใหความสนใจเปนกรณพเศษ ถงความจาเปนทจะตองใหความคมครองพวกเขาใหปลอดภยจากการฆาลางเผาพนธ การฆาตรกรรม การประหารชวตโดยไมผานกระบวนการยตธรรมหรอประหารชวตตามอาเภอใจ และกรณทหายสาบสญไปเพราะถกเงอนไขหรอสถานการณบางอยางบงคบ ซงมผลทาใหเสยชวต ทงนไมเพยงแตจะมขอหามการกระทาใดๆททาใหผพลดถนภายในประเทศตนเองตองเสยชวต แตยงมขอหามมใหขมขคกคามหรอยยงสงเสรมใหบคคลอนๆกระทาการดงกลาวขางตนกบผพลดถนภายในประเทศตนเองอกดวย

ทกคนทสทธจะมชวต

มสทธเสรภาพและมความมนคงปลอดภย

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนมาตรา 3

หลกการชนาฯ มจดอางองเฉพาะถงสถานการณทคกคามชวตซงผพลดถนภายในประเทศตนเองมกประสบอยบอยครง การโจมตหรอการใชความรนแรงดวยรปแบบวธการอนๆตอผพลดถนภายในประเทศตนเอง ทมไดเขารวมหรอมไดมสวนเขารวมอกแลวในกรณขดแยงทเปนอรตอกน ถอวาเปนขอหามทละเมดไมได ดวยเหตน จงมขอหามดวยถงรปแบบของการตอสดวยกาลงอาวธททาใหพลเรอนตกอยในภาวะเสยง ซงรวมทงการโจมตดวยกาลงอาวธตอคายผพลดถนหรอทตงถนฐานใหมของผพลดถน การใชวธการปดลอมใหอดอยาก โดยเปนสวนหนงของยทธศาสตรหรอยทธวธในการตอสดวยกาลงอาวธ หรอการใชผพลดถนภายในประเทศเปนโลหปองกนยทโธปกรณหรอยทธปจจย หรอเพอใหเกดผล ไมวาจะเปนดานบวกและดานลบ ตอปฏบตการทางทหาร ทนระเบดบกแบบตอตานบคคล ถอวาเปนอาวธทคมคามตอผพลดถนภายในประเทศโดยเฉพาะ เพราะทนระเบดบกประเภทนเปนอนตรายอยางยงตอพลเรอน รวมทงผพลดถนภายในประเทศ ทงในชวงระหวางเกดกรณตอสขดแยงระหวางอรศตรหรอภายหลงจากทกรณตอสขดแยง

24

สนสดแลว ทงน ทนระเบดบกเปนอาวธทไมรจกจาแนกเปาหมาย โดยไมสามารถจาแนกเปาทาลายไดเองระหวางพลรบทตดอาวธกบพลเรอน โดยทผพลดถนภายในประเทศตนเองอาจตกเปนเหยอของทนระเบดบกไดโดยงาย ในระหวางทเดนทางไปและจากทตงคายพกพง รวมทงในระหวางทกาลงพลดถนดวย ตวอยางเชน สตรทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง อาจมความจาเปนตองเดนทางจากทตงคายเปนระยะทางไกล เพอหาไมฟนหรอสงของทจาเปนตอการดารงชพ ตองตกอยในภาวะเสยงภยอนตรายทกครงทออกจากทตงคาย นอกจากนแลวผพลดถนภายในประเทศตนเอง ยงมโอกาสนอยมากทจะรวาจดใดหรอบรเวณใดมการฝงทนระเบดบก ซงแตกตางจากคนอนๆทยงอยในหมบานของตน สทธทจะมชวตอยางมเกยรตและศกดศร

ขอหามมใหกระทาทารณกรรม หามปฏบตอยางโหดราย ผดมนษยและยายศกดศรความเปนคนของผพลดถนภายในประเทศตนเอง เปนสทธมนษยชนขนพนฐาน แมกระทงในภาวะหรอสถานการณทฉกเฉน เจาหนาทของฝายบานเมองกไมอาจละเมดหรอปลอยใหเกดการละเมดสทธดงกลาวน อกทงผพลดถนภายในประเทศตนเองกไมอาจะถกปลอยใหตกอยในสภาพถกขมขน ถกตดอวยวะ ถกกระทารนแรงกบเฉพาะเพศใดเพศหนง ถกบบบงคบใหเปนโสเภณ หรอถกทารายในลกษณะทอนาจาร นอกจากนแลว หลกการชนาฯยงเรยกรองใหมมาตรการปกปองคมครองพวกเขาใหปลอดพนจากการตกเปนทาส ซงรวมทงกรณทถกขายใหไปแตงงาน ถกเอารดเอาเปรยบทางเพศ และการบงคบใชแรงงานเดก เนองจากวาพวกเขาถกสถานการณบางอยางบบบงคบใหตองละทงชมชนบานเดมของตน บรรดาผพลดถนภายในประเทศตนเองจงตกเปนเหยอของการกระทาดงกลาวขางตนไดโดยงาย ภายใตสถานการณดงกลาว ผทกระทาการละเมด อาจมเจตนาทจะไมเพยงทารายเหยอกลมใดกลมหนงเปนการเฉพาะ แตยงประสงคทจะขยายผลโดยการสรางความหวาดกลวในหมประชากรทตองกลายเปนผพลดถนภายในประเทศตนเองอกดวย ดวยเหตน จงมขอหามมใหมการกระทาใดๆทเปนการละเมดสทธตอชวต การกระทาทถอวาเปนการคกคามและยยงสงเสรมใหกระทาการใดๆในลกษณะดงกลาวขางตน

หามมใหมผหนงผใดถกทารณกรรม หรอถกปฏบตตอหรอถกลงโทษ

อยางโหดเหยม ผดมนษย และถกยายศกดศร

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน มาตรา 5

สทธพงไดรบความคมครองใหปลอดจากการจบกมคมขงโดยอาเภอใจ

มนษยทกคนยอมมสทธทจะมเสรภาพและมความมนคงปลอดภย โดยทวๆไปแลว สทธตางๆเหลานหมายความวา รฐบาลทงหลายไมอาจจะใชอานาจจบกมคมขงหรอจองจาผคนตามอาเภอใจ

25

ซงยอมชดเจนอยแลววา การใชอานาจตามอาเภอใจและโดยการเลอกปฏบตดวยการจบคมคมขงหรอจองจาผพลดถนภายในประเทศตนเอง เพยงเพราะวาเขาหรอเธอกาลงพลดถนหรอดวยเหตผลอนใด เชน ไมมหลกฐานหรอเอกสารทใชแสดงตวทถกตองครบถวน ซงอาจเกดจากสภาพเงอนไขของสภาวะทตองพลดถน

หามมใหผหนงผใด

ถกจบกมคมขงหรอจองจาโดยผใชอานาจตามอาเภอใจ

อนสญญาระหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง มาตราท 9(1)

ไมวากรณใดๆ หามมใหผพลดถนภายในประเทศตนเองถกจบเปนตวประกน

โดยทกฎหมายระหวางประเทศไดระบไวอยางชดเจนวา หามมใหมการจบตวประกนในระหวางทเกดกรณขดแยงทตอสดวยกาลงอาวธ ซงเปนสถานการณทผพลดถนภายในประเทศตนเองอยในฐานะทตกเปนเหยอไดโดยงายตอการกระทาละเมดดงกลาว ไมวาจะเปนเจาหนาทฝายรฐบาลหรอฝายกองกาลงตดอาวธทตอตานรฐบาล กไมอาจจบตวพลเรอนแลวใชพวกเขาเปนตวประกนในลกษณะเชนน

สาหรบผพลดถนภายในประเทศตนเอง สทธทจะมเสรภาพและมความมนคงปลอดภยของตวบคคล หมายความวา จะปลอดจากการจบกมคมขงหรอกกกนตวไวในในคายกกกน ยกเวนแตในกรณทเปนขอยกเวนทสามารถชชดไดวามความจาเปนอยางแทจรง และเปนการกกกนตวเฉพาะเมอสถานการณยงตอเนองอย โดยทคายดงอาจจะจดตงขนเพอเปนกลไกสาหรบใหความชวยเหลอและปกปองคมครองผพลดถนภายในประเทศตนเอง แตสถานทเหลานจะเปนแหลงเปด เพอเปนการสอดคลองกบหลกการชนาฯ ขอท 12 และ 14 ผพลดถนภายในประเทศตนเองทอยในสถานดงกลาว ควรจะมอสระอยางเตมททจะเดนทางเคลอนยายเขาหรอออกจากคายไดโดยเสร สทธในการเลอกแหงพานกอาศย

นอกเสยจากกรณทตกอยภายใตสถานการณฉกเฉนเทานน ประชาชนมสทธทจะแสวงหาความปลอดภย เมอใดกไดทแสวงหาได โดยทประชาชนมสทธทจะอยในแหลงทอยอาศยเดมกได หากเปนทางเลอกของตนเอง ทงนประชาชนมสทธทจะโยกยายถนทอยอาศยไปอกสวนหนงของประเทศได ดวยพวกเขายอมมสทธทจะออกจากประเทศเลยกไดแลวแสวงหาแหลงลภยทอน ดงกลาวขางตน สทธทจะเลอกแหลงทอยอาศยนมความสาคญอยางยงสาหรบผทสญเสยครอบครว บานเรอนทพกอาศยและทรพยสนของตน และตองอพยพถอนรากถอนโคนเพราะเหตการณตางๆทอยนอกเหนอความควบคมของตนเอง การมสทธทจะเลอกทอยอาศยถาวรใหมน อยางนอยกเปนเงอนไขทจะมอานาจควบคมบางระดบหอกาหนดชะตากรรมของเหนอตน

26

ทกคนทอยภายในพรมแดนอยางถกตองตามกฎหมาย

“

ของรฐหนงรฐใดยอมมสทธเสรภาพทจะเดนทางเคลอนยาย

และเลอกถนทอยอาศยภายในพรมแดนของรฐนน

อนสญญาระหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองมาตรา 12

สทธอนพงไดรบความคมครองจากการถกบบบงคบใหกลบคนถนเดม

ผพลดถนภายในประเทศตนเองยอมมสทธไดรบความคมครองจากการใชกาลงบบบงคบใหกลบคนถนเดมหรอทตงถนฐานใหมในแหลงทชวต ความมนคงปลอดภย สทธเสรภาพและ/หรอสขภาพอนามย อาจจะตกอยในภาวะเสยง ดงทกาหนดไวในหลกการแหงการไมบงคบใหเคลอนยายทอย (หามใชกาลงบบบงคบใหเดนทางกลบประเทศบานเกดดงเดม) ทเปนสทธทสาคญทสดสาหรบผอพยพลภย การใหความคมครองจากการใชกาลงบบบงคบใหเดนทางกลบถนเกดเดม จงเปนความจาเปนเพอใหความปกปองคมครองแกผพลดถนภายในประเทศตนเอง ซงหลกการนมความสาคญโดยเฉพาะตอผพลดถนภายในประเทศ กเพราะการทพวกเขาไมอาจจะอยในถนฐานบานเกดดงเดมเปนเหตใหพวกเขาตองทงบานเกดเดม การทจะรดรอนสทธของพวกเขาซาเตมทจะแสวงหาแหลงพานกทปลอดภย ยอมจะเปนการเพมความทกขยากเดอดรอนใหแกพวกเขา สทธอนพงไดรบความคมครองจากการถกบบบงคบใหเปนทหาร

การเกณฑใหเปนทหารโดยใชกาลงบบบงคบ ไมวาผถกเกณฑจะเปนเดกหรอผใหญกตาม ทเกยวของกบผพลดถนภายในประเทศตนเองนน การเกณฑเดกทพลดถนภายในประเทศตนเองถอวาเปนปญหาทสาคญอยางยง ตามท กราซา มาเชล (Graca Machel) ไดตงขอสงเกตไวในรายงานตอองคการสหประชาชาต วาดวย ผลกระทบของกรณขดแยงทใชกาลงอาวธตอเดกวา เดกๆทมกจะถกเกณฑเปนทหาร มกจะมาจากภมหลงทยากจนและดอยโอกาส หรอพลดพรากจากครอบครวของตน” โดยทไมวาจะเปนฝายรฐบาลหรอฝายกองกาลงจรยทธทตดอาวธ เคยมความผดฐานบบบงคบใหพลเรอนทางานรบใชจดประสงคตางๆทางการทหาร รวมทงมบทบาทสนบสนนในการรบ เชน ทาอาหาร เปนลกหาบ คนเดนสาร กวาดทนระเบดบก และใหบรการทางเพศแกพลรบ

ไมวาจะอยภายใตสถานการณใดๆกตาม หามเกณฑเดกๆทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง หรอหามใชเดกหรออนญาตใหเดกเขามสวนรวมในกรณขดแยงทใชกาลงอาวธ ทงนกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศและกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศลวนบญญตไวอยางชดเจนในประเดนปญหาน ทงนอนสญญาเจนวาและอนสญญาวาดวยสทธของเดก ไดระบไวอยางเฉพาะเจาะจงวา ฝายตางๆทเกยวของในกรณขดแยงทตอสดวยกาลงอาวธ ควรจะตองละเวนจากการเกณฑเดกทอายยงไมถง 15 ปบรบรณ และควรจะตองใชความระมดระวงอยางสงในการอนญาตใหเดกๆอายระหวาง 15 ถง 18

27

เขารวมในกองกาลงทหาร โดยทในขณะนกาลงมความพยายามทจะยกเกณฑอายของเดกๆใหเปน 18 ปบรบรณกอนทจะเกณฑเปนทหาร ในขณะทการเกณฑผใหญยงคงอนญาตใหดาเนนการไดโดยตองอยภายใตกฎหมายระหวางประเทศ เจาหนาทของฝายทหารกไมควรจะใชวธการทเลอกปฏบตตอบคคลทเปนเปา เพยงเพราะวาพวกเขาเปนผพลดถน

เดกๆจะตองไมถกเกณฑ เขาไปอยในกองกาลงตดอาวธหรอกลมทตดอาวธ

เ

เ

หรออนญาตใหเขาไปมสวนรวมในกรณขดแยงทตอสดวยกาลงอาวธอนสญญาเจนวา

พธสารฉบบท 2 มาตรา4 (3)

หลกการชนาฯ ยงเนนยาอกดวยวาไมวากรณใดๆหาม จาหนาทฝายบานเมองใชวธการททารณ โหดรายผดมนษย หรอหมนศกดศรความเปนมนษย เพอบบคนใหผอนยนยอมหรอปฏบตตามความตองการทจะเกณฑใหเขารวมปฏบตการทางการทหาร หรอ ใชวธการลงโทษผทไมยนยอมใหถกเกณฑ ตวอยางเชนเจาหนาทฝายทหารไมอาจจะจบกมคมขงผพลดถนภายในประเทศตนเองไวเปนตวประกน ไมยอมใหพวก ขาไดรบอาหารหรอคมคามสวสดภาพหรอความปลอดภยของครอบครว หรอใชวธการอนๆทคลายคลงกนเพอบบบงคบใหพวกเขาเขารวมกบฝายทหาร

ทานจะทาอะไรไดบาง? ในบรรดาขนตอนตางๆทเจาหนาทภาคสนามจะตองดาเนนการ โดยประสานความรวมมอกบหนวยงานตางๆทมอานาจหนาทในภาคสนาม เพอใหความคมครองชวต ความมนคงปลอดภยและศกดศรของผพลดถนภายในประเทศตนเอง มดงตอไปน:-

เผยแพรขอมลขาวสารเกยวกบสทธตางๆของผพลดถน ในระหวางทพลดถน เพอใหเปนทรบทราบของทงในหมประชากรผพลดถนและเจาหนาทฝายตางๆทเกยวของ

เชดชสทธตอเจาหนาทฝายตางๆเพอใหปกปองสทธของผพลดถนภายในประเทศตนเอง พรอมกบใหการสนบสนนแกองคกรพฒนาเอกชน(NGOs)หรอกลมอนๆทเชดชสทธตางๆดงกลาว

ใหการฝกอบรมแกบคลากรฝายทหาร รวมทงกองกาลงแหงชาตและกองกาลงรกษาสนตภาพใหเขาใจในหลกการของการใหความคมครองแกผพลดถน

สถาปนาระบบการเฝาตดตามตรวจสอบและรายงานผลทบนทกกรณละเมดสทธตางๆทใหหลกประกนแกผพลดถนภายในประเทศตนเอง

รายงานกรณสกดกนการลาเลยงเสบยงอาหารหรอการละเมดสทธอนๆอยางรายแรงตอผพลดถนทมสทธทพงมมาตรฐานการครองชพทดเพยงพอ

รวบรวมขอมลขาวสารและรายงานขอหามตางๆทไมใชขอจากด

28

ตออสระภาพในการเคลอนยายของผพลดถนภายในประเทศตนเอง ดาเนนการตามโครงงานเกบกทนระเบดบกเพอยกระดบจตสานกแกผพลดถนภายในประเทศตนเองถงภยคกคามและหากเปนไปได กจะตองเกบกทนระเบดเหลานน

คงหนวยงานไวในชมชนหรออยใกลชมชนของผพลดถน เพอเปนการเสรมมาตรการปกปองคมครองและกจกรรมเชดชสทธตางๆของผพลดถน

ดาเนนการเพอใหแนใจวา การบรหารจดการคายผพลดถน สะทอนหลกการตางๆทเกยวกบการใหความคมครองในระหวางพลดถน

ลดภยคมคามจากการโจมตโดยบงชและดาเนนการอยางมขนตอน เพอปองกนมใหคายผพลดถนจากการตกเปนเปาโจมต

บงชปจจยตางๆทเปนอปสรรคขดขวางผพลดถนมใหแสวงแหลงลภยหรอสกดจากการแสวงหาแหลงพกพงทปลอดภยในสวนอนๆของประเทและดาเนนการแกไขหรอขจดเงอนไขดงกลาว

คดลอกจาก คมอวาดวยวธปฏบตภาคสนามสาหรบกรณผพลดถนภายในประเทศ” “

การดารงสภาพของครอบครวและชมชน

ผพลดถนภายในประเทศตนเองจานวนมากทตองพลดพรากจากครอบครวของตน อนเปนผลพวงทเกดจากกรณขดแยงและสถานการณอนๆททาใหพวกเขาตองถอนรากจากชมชนบานเกดของตน หลกการชนาฯ ขอท 16 และ 17 จงยอมรบความสาคญของการดารงไวซงสภาพของครอบครวทเปนหนวยหนงของสงคม แมวาจะอยในภาวะทพลดถนกตาม การอยรวมกนเปนครอบครว

หลกการชนาฯ เรงเราใหผทรบผดชอบตอการใหความชวยเหลอและปกปองคมครองผพลดถนภายในประเทศตนเอง ดาเนนการเพอจะดารงไวซงความเปนเอกภาพของครอบครว เพราะการแยกครอบครวออกเปนสวนเสยว เทากบเปนการรดรอนสทธขนพนฐานของสมาชกแตละคนในครอบครวทจะมชวตครอบครวทอยกนพรอมหนา ในขณะทการมหนวยครอบครวทอยกนครบหนาถอวาเปนมาตรการทใหความมนคงทสาคญตอสมาชกของครอบครว แตการแยกสมาชกครอบครวออกจากกนกเปนการรดรอนสทธอนๆดวย โดยเฉพาะอยางยง เดกและสตรจะตกเปนเหยอไดโดยงายตอการเอารดเอาเปรยบเมอพวกเขาตองพลดพรากจากญาตพนองของตน

ครอบครวเปนหนวยสงคม

ตามธรรมชาตและเปนหนวยพนฐานทควรไดรบความคมครอง

29

จากสงคมและรฐ ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

มาตรา16 (3)

โครงงานพเศษสาหรบผเยาวทไมมผใหญอยดวย ควรจะตองหลกเลยงการโดดเดยวพวกเขาและทาใหพวกเขาตองถกกดดนทงทางจตวทยาและรางกายโดยไมจาเปน โดยทโครงงานดงกลาวนควรจะตองถวงดลยอยางรอบคอบ โดยตองดแลหรอใสใจตอเดกๆทยงอยกบหนวยครอบครวของตน ซงองคกรทใหความชวยเหลอทางดานมนษยธรรมจงมความรบผดชอบทตองทาใหแนใจวา โครงงานเหลานจะไมมผลดานลบตอครอบครว ไมวาจะโดยทางตรงหรอทางออมกตาม

เมอครอบครวเหลานตองการทจะคงอยในพนทเดยวกน ในระหวางทตองพลดถน โดยทเจาหนาทฝายทางการจะตองตอบสนองความตองการของพวกเขา เทาทจะสามารถทาได สมาชกของครอบครวเดยวกนควรจะสามารถอยกนพรอมหนาในทพกพงเดยวกน ความเปนเอกภาพของครอบครวควรจะตองดารงอยแมวาจะเปนกรณทถกกกกนหรอถกกกขงอยภายในคายกตาม การอยรวมกนพรอมหนาเปนครอบครวอกครงหนง

ตองเนนยาอกคารบหนงในทนวา ปญหาทมผลกระทบอยางมากทสดตอผพลดถนภายในประเทศตนเอง กคอ ตองพลดพรากจากสมาชกคนอนๆของครอบครว เมอพวกเขาไมอาจจะอยกนพรอมหนาไดในระหวางทตองเดนทางพลดถนเพอหลบลหลภย พวกเขาไมรวาญาตพนองคนอนๆจะเดนทางไปถงคายผพลดถนแหงอนไดอยางปลอดภยหรอไม หรอวาไดลมหายตายจากกนไปแลวในระหวางทเดนทางพลดถน ทงนการทลกๆหลานๆหรอเดกๆตองพลดพรากจากพอแมผปกครองเปนเรองทนาวตกกงวลอยางยง กรณตวอยางไดแก เมอเกดกรณขดแยงอยางรนแรงขนในประเทศรวน-ดา มเดกและเยาวชนจานวนมากกวา 100,000 คนทพลดพรากจากพอแมผปกครองในระหวางทหลบลหนภยสงครามและความขดแยง โดยตองอยตามคายผอพยพหรอคายผพลดถนตางๆ ในหลายๆกรณ เดกๆเหลานยงมพอแมผปกครองหรอญาตสนททยงมชวตอย ทพวกเขานาจะไดอยรวมกน

แตละฝายทเปนคความขดแยงจะตองเอออานวยใหมการสอบถาม

โดยสมาชกของครอบครวทตองพลดพรากจากกนเพราะภาวะสงคราม

โดยหวงวาอาจจะมโอกาสตดตอกบสมาชกของครอบครว และไดพบหนากนอกครงหนง

หากเปนไปได อนสญญาเจนวาฉบบท 4

มาตรา 26 หลกการชนาฯ

เนนยาถงสทธของผพลดถนภายในประเทศตนเองทจะรชะตากรรมและทจะรวาญาตทสญหายไปอยทใด นอกจากนแลวพวกเขายงมสทธทจะไดกลบคนสครอบครวของตน

30

โดยเรวทสดเทาทจะเรวได โดยทความรบผดชอบหลกทจะตองตามหาญาตและเอออานวยใหครอบครวไดอยพรอมหนากนอกครงหนง ยงคงเปนหนาทรบผดชอบของเจาหนาทของประเทศ แตพวกเขาควรจะใหความรวมมอกบองคกรระหวางประเทศตางๆ เชน คณะกรรมการกาชาดสากล (ICRC) ทมบทบาทเกยวของในการตามหาบคคลทสญหายในระหวางทเกดกรณขดแยงและวบตภยอนๆ สทธของเดก

เดกๆทพลดถนภายในประเทศตนเอง มความตองการพเศษทควรจะตองตอบสนองในระหวางทพลดถน พวกเขาอยในภาวะทตกเปนเหยอไดโดยงาย ตอการโจมตทารายทางรางกาย การถกเกณฑใหเปนทหารเพราะถกบบบงคบ และถกละเมดสทธตางๆ โดยเฉพาะอยางยงเมอพวกเขาพลดพรากจากครอบครว พวกเขาจะมปญหามากในการหาสงจาเปนสาหรบการยงชพ ตงแตอาหาร ทพกอาศย การรกษาสขภาพอนามย การศกษาและความจาเปนดานอนๆ ถาหากพวกเขาเคยเปนสกขพยานในการตายของพอแมผปกครองหรอรเหนการเขนฆาสงหารหมอนๆ พวกเขากอาจจะทกขทรมานจากภาวะทถกกระทบทางจตวทยาอยางรนแรงอกดวย ในการยดหลกการตางๆทระบไวในอนสญญาขององคการสหประชาชาตวาดวยสทธของเดก โครงงานตางๆทกาหนดไวเพอเดกพลดถนภายในประเทศตนเอง กควรจะตองกาหนดวา อะไรเปนสทธประโยชนทดทสดสาหรบเดก ทงนการไดกลบไปอยกบพอแมและครอบครวนน โดยทวไป กเปนสงทพงปราถนา แตถาหากวา เปนไปไมได กควรจะตองมการเตรยมการเพอใหพวกเขาไดมพอแมหรอครอบครวทางเลอก หรอเพอใหพวกเขาไดรบการเลยงดหรอดแลอนๆทเหมาะสม ซงในหลายๆกรณ ผทดแลเดกๆยงจาเปนตองไดรบการสนบสนน เพอจะสามารถตอบสนองความตองการของเดกๆทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง

ในปฏบตการทงหลายทเกยวของกบเดกๆ

ไมวาจะดาเนนการโดยสถาบนสงคมสงเคราะห ทงของรฐหรอเอกชน

ศาลสถตยตธรรม เจาหนาทฝายปกครองหรอองคกรฝายนตบญญต

สทธประโยชนทดทสดของเดกควรจะตองพจารณากอนอนสญญาวาดวยสทธเดก

มาตรา 3 หามละเมดศพและสสาน

เนองจากการสญเสยชวตเปนสถานการณทเกดขนบอยครงเกนไป เปนเหตใหเกดผพลดถนภายในประเทศตนเอง หลกการชนาฯ แกปญหาทเกยวของกบศพและสสานของผเสยชวต ทงนเจาหนาทฝายบานเมองมความรบผดชอบจะตองปองกนมใหเกดกรณขดหรอทาลายศ

31

พและเอออานวยใหศพไดกลบคนสญาตทสนททสด ในกรณทไมอาจจะสงคนศพหรอสวนทเหลอของศพ เจาหนาทของบานเมองจะตองจดการกบศพเหลานนดวยความเคารพ นอกจากนแลว เจาหนาทฝายบานเมองกจะตองมความรบผดชอบทจะตองคมครองและเคารพตอสสานหรอจดทฝงศพของผพลดถนภายในประเทศ นอกจากนแลว หลกการชนาฯ ยงคอยยาเตอนเจาหนาทฝายบานเมองวา ผพลดถนภายในประเทศตนเองควรจะมสทธทจะเขาถงสสานหรอทฝงศพของญาตๆของพวกเขา

ทานจะทาอะไรไดบาง?

ในบรรดาขนตอนตางๆทเจาหนาทภาคสนามจะทาได โดยประสานงานกบหนวยงานอนๆทไดรบมอบหมายใหมความรบผดชอบในภาคสนาม เพอปกปองคมครองหนวยครอบครว ไดแก:-

ออกแบบโครงงานทเออใหครอบครวไดอยดวยกน สนบสนนโครงงานทชวยสบหาและตดตามตวญาตและครอบครว ทคอยปอนขอมลใหแกผพลดถนเกยวกบตาแหนงหรอสภาพการณตางๆของสมาชกครอบครวทสญหาย

ใหความชวยเหลอแกครอบครวในการสบหาเดกๆทสญหายหรอพลดพรากในระหวางทพลดถน

สงเรองของผพลดถนภายในประเทศตนเองใหแกโครงงานของกาชาดสากลทชวยเหลอพวกเขาใหตดตอกบสมาชกคนอนๆของครอบครว

สงเสรมใหครอบครวไดกลบคนมาอยรวมกนโดยพรอมหนาโดยการเชดชสทธของผพลดถน รวมกนกบเขาหนาทของบานเมอง พรอมกบใหการสนบสนนในดานยานพาหนะ การขนสง และการสนบสนนในดานการสงกาลงบารง

คดลอกจาก คมอวาดวยวธปฏบตภาคสนามสาหรบกรณผพลดถนภายในประเทศ”

“

การคมครองสทธทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

ผพลดถนภายในประเทศตนเอง มกจะพบวาพวกเขามไดรบความชวยเหลอและโอกาสเพยงพอทจะจดสรรใหกบตนเอง หลกการชนาฯ ขอท 18, 19, 21 และ 23 จงไดระบถงสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ทใชกบผพลดถนเปนการเฉพาะ มาตรฐานการดารงชพทพอเพยง

ในขอบเขตทวโลก ผพลดถนภายในประเทศตนเองตองทกขยากเดอนรอนกเพราะวา สภาพความเปนอยยงขาดแคลนอยมาก โดยอางองกฎหมายสทธมนษยชนและกฎหมายมนษยธรรม หลกการชนาฯ จงใหความกระจางชดวา เจาหนาทรฐทอานาจหนาทมความรบผดชอบใหผพลดถนภายในประเทศตนเอง ไดรบความชวยเหลอขนพนฐาน หรอ ไดรบหลกประกนวาสามารถเขาถงความชวยเหลอขนพนฐานดงกลาว

32

ไมวาพวกเขาเหลานนจะอยในคายหรอกระจายกนอยตามเมองหรอเขตชนบทกตาม อยางนอยทสดผพลดถนภายในประเทศตนเองจะตองสามารถเขาถงสงทจาเปนตอการยงชพขนพนฐานไดแก อาหารและนาดม ทพกอาศยหรอบานพก เสอผาทเหมาะสม บรการทางการแพทยทจาเปนและระบบสขาภบาล โดยทบรการแตละประเภทนลวนแตจาเปนตอการยงชพทงสน ทงนสาเหตสาคญของการเสยชวตของผพลดถนภายในประเทศตนเอง เชนเดยวกนกบผอพยพลภยและประชากรอนทไดรบผลกระทบจากภาวะสงคราม กคอ ภาวะทขาดอาหาร การขาดแคลนอาหารแตประการเดยวกทาลายชวตอยแลว แตผทเปนโรคขาดอาหารยงจะมโอกาสตดเชอโรคไดงายยงกวาคนธรรมดามาก นอกจากนแลวระบบสขาภบาลทเลวและระบบจดสงนาทมภาวะปนเปอนกมสวนทาใหมผเสยชวตในอตราทสง ในทานองเดยวกน ผทไมมทพกพงและเสอผาเครองนงหมทเพยงพอ จงมโอกาสสงกวาทจะรบเชอโรคทรายรายขนคกคามชวตและตกอยในภาวะดนฟาอากาสทเลวรายมาก

รฐภาคทงหลายของอนสญญาฉบบปจจบน

ยอมรบสทธของทกคนทพงมมาตรฐานความเปนอยทดพอ

สาหรบทงตนเองและครอบครว ซงรวมทงการมอาหาร เสอผาเครองนม

และทอยอาศยทดเพยงพอและเงอนไขการดารงชพทปรบปรงอยางตอเนอง

อนสญญาระหวางประเทศวาดวย สทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม

มาตรา 11 (1)

ควรใหความสนใจเปนพเศษเพอใหแนใจไดวา ความชวยเหลอดานวตถถงมอกลมตางๆทตกเปนเหยอของสถานการณไดโดยงาย ซงนาจะประสบความยากลาบากในเรองอาหาร ทพกและอนๆ โดยเฉพาะอยางยงโครงงานชวยเหลอใดๆควรจะสามารถตอบสนองความจาเปนของผพการ คนชรา และเดกๆทพลดพรากจากพอแม นอกจากนแลวหวหนาครอบครวททาหนาทคนเดยวกอาจตองการความอนเคราะหเปนพเศษ เพอใหแนใจวา ครอบครวของพวกเขาเหลานไดรบความชวยเหลอในระดบทเพยงพอ สทธอนถงไดรบความชวยเหลอดานสขภาพและการรกษาพยาบาล

บรการดานการแพทยทจาเปนจะชวยปองกนการเพมขนของอตราผปวยดวยโรคภยไขเจบและผเสยชวต โดยการมยทธศาสตรเชงปองกนและเชงรกษาควบคกนไป ในระดบตาสด บคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศทงหมดควรจะตองสามารถเขาถงบรการดานสาธารณสขขนมลฐาน ซงรวมทงการฉกวคซนปองกนโรคทงเดกๆและผใหญ ตลอดจนบรการดานสขภาพของผตงครรภ ทงนควรจะตองใสใจเปนพเศษตอมาตรการปองกนโรคตดตอและโรคตดเชอ ซงรวมทงโรคภมคมกนบกพรอง หรอ AIDS

33

อกทงยงตองคานงถงสภาพความเปนอยทแออดมากอยบอยครง โดยเฉพาะอยางยงในชวงทตกอยในภาวะทคบขน หรอ ฉกเฉน การแพรเชอโรคทตดตอกนไดมกจะเกดขนไดโดยงาย นอกจากนแลว ผพลดถนภายในประเทศตนเองทกคนทไดรบบาดเจบ ปวยและพการ ควรไดรบการรกษาพยาบาลทตองการโดยเรวทสดเทาทจะเปนไปได ทงนการเขาถงบรการทางการจตแพทยกถอวามความจาเปน เมอคานงถงวา มคนจานวนมากทตกอยใตภาวะทเครยดจด และปฏกรยาทางจตวทยาอนๆตอความเครยดทพวกเขาไดประสบมา ทงในชวงกอน ในชวงระหวางและชวงหลงภาวะทหลบลหนภยจนพลดถน การทจะกาหนดวาพวกเขาควรจะตองไดรบการบรการดานสขภาพอนามยและสขภาพจตอยางไรและเมอใดนนจะตองกาหนดจากขอพจารณาดานการแพทยเทานน โดยทสถานภาพของการเปนผพลดถนภายในประเทศตนเองเพยงประการเดยว จะไมมผลตอการตดสนใจในการใหความชวยเหลอดานน

รฐภาคทงหลายของอนสญญาฉบบปจจบน

เ

ยอมรบสทธของทกคนทพงไดรบบรการดานการแพทยทงทางกายและทางจต

ทไดมาตรฐานสงทสดเทาทจะสามารถจะใหได อนสญญาระหวางประเทศวาดวย

สทธทาง ศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

หลกการชนาฯเรงเราวาตองใสใจเปนพเศษตอความจาเปนดานสชภาพของสตรและการเขาถงบรการดานสขอนามยของสตร หนวยงานหรอผใหบรการดานสขภาพของสตรโดยเฉพาะ และบรการใหคาแนะนาปรกษาแกเหยอของการละเมดทางเพศและการละเมดประเภทอนๆ โดยทบรการดานสาธารณสขทไมเหมาะสมหรอไมอาจเขาถงบรการดงกลาวอาจจะเปนอปสรรคตอการมสขภาพอนามยทดของทงสตรและครอบครวของพวกเขา ทงนภาวะทขาดแคลนเจาหนาทสาธารณสขทเปนสตร เทาทผานมาไดกลายเปนอปสรรคสาคญประการหนงตอการใหบรการดานสขอนามย โดยเฉพาะอยางยงเมอคานยมเชงวฒนธรรมเปนอปสรรคขดขวางมใหสตรเปนเปาสายตาของบรษ ทมใชสมาชกของครอบครวทใกลชดภายในครวเรอนเดยวกน นอกจากนแลว ความจาเปนขนมลฐานของสตร เชน เสอผาเครองนมหมทตองปกปดรางกายมดชดเพยงพอ สงอานวยความสะดวกทจาเปนตอการซกลางเสอผาในชวงทสตรมรอบเดอน มกจะถกมองขามไปเมออยในภาวะทขาดแคลนบรการทางการแพทยและสาธารณสขทเหมาะสมสาหรบสตร การมสวนรวมของสตร

หลกการชนาฯ เนนยาถงความสาคญของการมสวนรวมของสตรในการวางแผนและการแจกจายเสบยงขนพนฐานทผพลดถนภายในประเทศตนเองมสทธพงได การมสวนรวมของประชากรผพลดถนไดพสจนแลววาเปนเรองทยากลาบากในหลายๆสถาพการณ และการมสวนรวมของสตรอาจะมปญหามากเปนพเศษ ในบรบทของวฒนธรรมทมกจะกดกนสตรออกจากกลไกการตดสนใจอยางเปนทางการ

34

อยางไรกตาม การกดกนสตรเปนการละเมดสทธมนษยชน นอกจากนแลว ตามทหลกการชนาฯไดยอมรบวา สตรทพลดถนมกจะมสานกทดทสดวา อะไรเปนสงทจาเปนทสดสาหรบทงตนเองและสมาชกของครอบครว โดยทพวกเธอมกจะมความคดดๆวาจะตอบสนองความตองการเหลานนไดดทสดอยางไร ในขณะนมตวเลขประมาณการวา มผพลดถนภายในประเทศมากถง 80 % ทเปนสตรและเดกๆทตองพงพงพวกเธอ ทาใหการมสวนรวมของสตรในกระบวนการตดสนใจในเรองบรการตางๆจงมความสาคญยงขน โดยเฉพาะอยางยง การแจกจายเสบยงอาหารและจานวนและชนดของเสบยงทจดเปนชดๆ การออกแบบและจดวางผงของสงอานวยความสะดวกตางๆในบรเวณคาย และสถานทเกบพสดตางๆ การแจกจายนาและฟน ควรขอขอคดความเหนของพวกเธอ ซงการตดสนใจในประเดนปญหาแตละอยางยอมมผลกระทบตอทงการใหบรการตางๆ ตลอดจนความมงคงปลอดภยของสตรและเดกๆทไดรบสงตางๆเหลาน

การเลอกปฏบตตอสตร เปนการละเมดหลกการของ

สทธทเสมอภาคกนและการเคารพศกดศรของมนษย

ซงการละเมดดงกลาวเปนอปสรรคตอการมสวนรวมของสตร

ทพงเทาเทยมกบบรษทงในดานการเมอง สงคม เศรษฐกจ

และวฒนธรรมของประเทศตนอกทงยงเปนอปสรรคทขดขวางการเจรญเตบโตทสรางความไพบลยแกทงสงคมและครอบครว

และทาใหเกดความยากลาบากยงขนตอการทสตรจะพฒนาตนเองไดอยางเตมศกยภาพ

อนจะเปนคณประการตอทงประเทศชาตของตนเองและมวลมนษยชาตอกดวย

คาประกาศ อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบ

สทธพงมงานทา

ผพลดถนภายในประเทศตนเอง มสทธทจะแสวงหางานทาและมสวนรวมในกจกรรมตางๆทางดานเศรษฐกจ การมขดความสามารถในการทารายไดเพอทงตนเองและครอบครวของพวกเขา จงมความสาคญอยางยงตอผพลดถนภายในประเทศตนเอง ซงมฉะนนแลว พวกเขาคงจะตองคอยพงพงความชวยเหลอดานมนษยธรรม ทงนมหลายปจจยเงอนไขทมผลกระทบตอศกยภาพของผพลดถนภายในประเทศตนเองทจะเขามสวนรวมในเชงเศรษฐกจ รวมทงขอพจารณาตางๆดานความมนคงปลอดภย การหาตาแหนงงานเพอใหพวกเขามงานทา รวมทงการถายทอดทกษะตางๆใหแกพวกเธอ ทงนบคคลทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเองอาจจะไมเตมใจทจะลงทนในเชงเศรษฐกจภายในชมชนใหมของพวกเขากได หากพวกเขาพจารณาแลวเชอวา

35

พวกเขาจะไดกลบคนถนฐานบานเดมไดในระยะเวลาอนรวดเรว แตถาหากวา ชวงระยะเวลาทพวกเขาตองพลดถนจะคงยดเยอยาวนานตอไป และเหนวามโอกาสนอยมากทจะไดเดนทางกลบคนถนฐานบานเดม ความสนใจในกจกรรมดานเศรษฐกจของพวกเขากอาจจะมเพมมากขนกเปนได

ทกคนมสทธทจะทางาน

และเลอกรบจางทางานโดยอสระเสร ทมเงอนไขการทางานทเปนธรรมและเออตอการทางานอกทงยงมสทธไดรบความคมครองจากสภาวะวางงาน

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนมาตรา 23

สทธพงมทรพยสน

การมหลกประกนเรองสทธครอบครองทรพยสนมความสาคญอยางยงภายใตสถานการณทตองพลดถนภายในประเทศตนเอง ทงนผพลดถนภายในประเทศตนเองมกจะตองทงถนฐานบานเดมของตนโดยรตวลวงหนาเพยงระยะเวลาสนๆเทานนโดยไมอาจจะเกบรกษาทรพยสนของตนไวอยางมนคงปลอดภย ในระหวางทหลบลหนภยและในระหวางทอยในคายผพลดถน ทรพยสมบตทนาตดตวมาดวยไดเพยงนอยชนกอาจจะงายตอการตกเปนเหยอของการปลนชงทรพย ถกทาลาย หรอถกเจาหนาทบานเมองยดไปโดยใชอานาจตามอาเภอใจ ผพลดถนภายในประเทศตนเองจงไมควรจะถกรดรอนการครอบครองทรพยสนโดยการใชอานาจตามอาเภอใจ ไมวาจะดวยวธการปลนสดมภ การโจมตทงแบบโดยตรงหรอแบบไมจาแนกแยกแยะ หรอการกระทาดวยความรนแรงดวยรปแบบอนๆ หรอถกใชเปนเกราะมนษยในปฏบตการทางทหาร หรอใชเปนเกราะในการบรรลเปาหมายทางการทหาร หรอถกใชเปนเครองมอหรอเปนสวนหนงของแผนยทธการตอบโตทางการทหาร ทงนทรพยสนของพวกเขาจะตองไมถกทาลายหรอยดครองไวในฐานะทเปนรปแบบหนงของการลงโทษทณฑแบบรวมหม โดยทเจาหนาทฝายบานเมองทรบผดชอบทงทอยในชมชนบานเกดและในคายผพลดถน จะตองดาเนนการอยางเปนขนตอนเพอใหความคมครองตอทรพยสนของผพลดถนภายในประเทศตนเองจากการกระทาดงขางตน

ทกคนมสทธทจะเปนเจาของทรพยสนโดยลาพงหรอเปนเจาของรวมกบผอน

โดยไมมใครปฏเสธความเปนเจาของทรพยสนของตนได ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

มาตรา 17

เจาหนาทบานเมอง โดยเฉพาะอยางยง จะตองใหความคมครองตอทรพยสนและสมบตทผพลดถนภายในประเทศตนเองจาเปนตองทงไวขางหลง ใหปลอดจากการใชอานาจยดครองตามอาเภอใจและโดยมชอบดวยกฎหมาย หรอถอครองหรอไวโดยมชอบ

36

ทงนไดมการสญเสยทงเวลาและทรพยากรไปแลวมากมายในการแกไขปญหาเรองสทธของความเปนเจาของหลงจากทมการเจรจาสนตภาพสนสดลงแลว เพราะมการละเมดสทธดงกลาวอยบอยครง เมอทดนและบานถกยดครองโดยผอน โดยทกรณเหลานมกจะกลายเปนภาระทตองแกไขความตรงเครยดของฝกฝายตางๆในสงคมและเปนภาระในการคนทรพยสนดงกลาวใหแกเจาของเดมอกดวย สทธพงไดรบการศกษา

มนษยทกผทกนาม รวมทงผพลดถนภายในประเทศตนเอง มสทธทจะไดรบการศกษา โดยทสทธนมกจะถกรดรอนไปภายใตสถานการณของผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยเฉพาะอยางยงในระหวางชวงทเกดภาวะฉกเฉน อยางไรกตาม หลกการชนาฯไดระบอยางชดเจนวา เจาหนาทของรฐจะตองดาเนนการเพอใหแนใจไดวา เดกๆทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง ไดรบการศกษาแบบใหเปลาในระดบประถมศกษา ทงนการศกษาเปนสทธขนมลฐานทควรจะไดรบการยอมรบแมกระทงในบรบทของภาวะฉกเฉน โดยทการเขาเรยนควรจะเปนภาคบงคบอกดวย โดยทพอแมผปกครองกยงดารงสทธทจะเลอกชนดหรอประเภทของการศกษาทมใหเลอกสาหรบลกๆหรอเดกๆในความปกครองดแลของตน ทงนบรรดาเจาหนาททเกยวของควรจะตองดาเนนการเพอใหแนไดวา การศกษาทใหแกเดกๆทเปนผพลดถนภายในประเทศนน เปนระบบหรอมเนอหารปแบบทเคารพตออตลกษณเชงวฒนธรรม ภาษาและศรทธาความเชอทางศาสนาของพวกเขา

ทกคนมสทธพงไดรบการศกษา

โดยเปนการศกษาแบบใหเปลาอยางนอยทสดกในระดบประถมศกษาหรอขนตน

ทงนการศกษาขนประถมจะเปนภาคบงคบปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

มาตรา 26

ในขณะทยอมรบวา ภายใตกฎหมายสทธมนษยชน เจาหนาทของรฐมไดถกกาหนดใหตองจดการศกษาใหแกผพลดถนภายในประเทศเกนวาระดบประถมศกษา แตหลกการชนาฯกเรงเราใหเจาหนาทของรฐใหบรการดานการศกษาและสงอานวยความสะดวกตางๆใหแกเดกๆเยาวชนและผใหญทเปนผพลดถนภายในประเทศตนเอง ทนททเงอนไขเอออานวยใหดาเนนการได สวนโอกาสทางการศกษาในระดบมธยมและการฝกอบรบในเชงทกษะนน ยงมขอจากดอยในเกอบทกคายทมผพลดถนภายในประเทศพานกอย แตเนองจากการขาดโอกาสดานการศกษาสงผลลบทตามมา ทงดานขดความสามารถของผพลดถนภายในประเทศทจะมสมมาชพเพอเลยงตนเองและในการฝกอบรมครจานวนทมากพอสาหรบการศกษาชนประถมแกเดกผพลดถนภายในประเทศตนเอง

หลกการชนาฯ ไดอางองเปนกรณพเศษ ทจาเปนตองดาเนนการเพอใหแนใจไดวา สตรและเดกผหญงเขามสวนรวมอยางเตมทและอยางเทาเทยมกนในโครงงานดานการศก

37

ษาเรยนร ในขณะทการเขาถงการศกษายงคงเปนปญหาสาหรบผพลดถนภายในประเทศตนเองโดยถวนหนา สตรและเดกมกจะตองเผชญกบอปสรรคในดานนมากกวา ซงมกจะเปนอปสรรคเชงวฒนธรรม ทสะทอนออกจากความจรงทวา เดกผหญงมกจะมสดสวนทนอยกวาความเปนจรงในโรงเรยนตางๆ ถงกระนนกฎหมายสทธมนษยชนกมความจดเจนในการใหสทธและโอกาสแกเดกผหญงและสตรทเทาเทยมกบผอนในการเขาถงการศกษา

ทานจะทาอะไรไดบาง? ในบรรดาขนตอนตางๆทเจาหนาทภาคสนามจะดาเนนการได โดยประสานความรวมมอกบหนวยงานตางๆทไดรบมอบหนาหมายใหมความรบผดชอบในภาคสนาม กคอ พทกษสทธเชงเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของผพลดถนภายในประเทศตนเอง ดงตอไปน:-

เฝาตดตามการเขาถงความชวยเหลอเชงมนษยธรรมของผพลดถนภายในประเทศตนเอง ตวอยางเชน โดยผานโครงงานตางๆเพอบงชระดบสภาวะทขาดอาหาร จานวนผเจบปวยและผเสยชวต

คมครองสทธทจะมมาตรฐานการครองชพทเพยงพอโดยดาเนนการใหแนใจวาความจาเปนขนพนฐานของพวกเขาไดรบการตอบสนอง อนไดแก อาหาร นา สขภาพและอนามย สขาภบาล ทพกอาศย และเสอผาเครองนงหม

ประเมนความเหมาะสมและประสทธภาพของการใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรม ตวอยางเชน ขนาดของตระกราและอาหารทบรรจจะตองเหมาะสมทงในเชงสารอาหารและเชงวฒนธรรม โดยมทพกอาศย อาหารและเสบยงตางๆตองจดหาและแจกจายในลกษณะทเพมความมนคงปลอดภยใหแกสตรและเดกๆ

สงเสรมโอกาสเชงเศรษฐกจโดยออกแบบและดาเนนการตามโครงงานทเออใหผพลดถนภายในประเทศตนเองสรางรายไดและสามารถผลตอาหารและเสอผาเครองนงหมใหแกตนเอง

เชดชสทธใหสตรมสวนรวมอยางเตมทในโครงงานความเชวยเหลอทกอยาง การศกษาและโครงงานสรางรายไดสาหรบผพลดถนภายในประเทศตนเอง

สนบสนนใหเดกๆผพลดถนภายในประเทศตนเองเขาถงการศกษา รวมทงไดเขาเรยนในโรงเรยนทองถน และเมอไรกตามทเปนไปได สงเสรมใหไดรบการศกษาในระดบทสงขนและไดรบการฝกอบรมเชงสรางทกษะใหแกทงผเยาวและผใหญ

สนบสนนขนตอนตางๆเพอเปนหลกประกนสาหรบสทธในการครอบครองทรพยสนและแกไขปรญหาขอพพาทเรองทรพยสนทเกยวของกบผพลดถนภายในประเทศตนเอง

คดลอกจากคมอวาดวยวธปฏบตภาคสนามสาหรบกรณผพลดถนภายในประเทศตนเอง”

“

38

การคมครองสทธเสรภาพขนพนฐาน หลกการชนาฯ ขอท 20 และ 22 อรรธาธบายถงสทธพลเมองและสทธทางการเมองของผพลดถนภายในประเทศตนเอง กฎหมายใหการยอมรบ

การเปนบคคลทกฎหมายยอมรบเปนสทธมนษยชนสากล หากขาดการยอมรบดงกลาว ผพลดถนภายในประเทศตนเองยอมตกเปนแหยอโดยงายของการละเมดหลายรปแบบวธการ ซงรวมทงการถกหามโดยมชอบโดยเหตผลมใหเดนทางทงภายในและภายนอกประเทศของตน ปฏเสธความเหนเจาของครอบครองทรพยสน ขาดการยอมรบในสถานภาพสมรส การเกด และการเสยชวต ซงบอยครง ความสามารถในการใชสทธทางกฎหมายของผพลดถนภายในประเทศตนเองมกจะถกสกดกนเพราะขาดเอกสารทแสดงตว โดยทเอกสารแสดงตนหรอแสดงสถานะทางกฏหมายของผพลดถนภายในประเทศตนเองอาจจะสญหายเนองจากสภาพการณเดยวกนกบทบบบงคบใหพวกเขาตองหลกลหนภยจนกลายเปนผพลดถนภายในประเทศตนเองนนเอง แตกมภาวะการณอนๆทเอกสารดงกลาวอาจจะถกทาลายหรอสญหายไปในระหวางการพลดถน สวนเดกๆทเกดในระหวางทพลดถนเองกอาจจะไมเคยไดรบเอกสารแสดงตนอยางถกตองโดยทางการ

ทกคนยอมมสทธทจะไดรบการยอมรบ ทกแหงหนวาเปนบคคลตอหนากฎหมาย

อนสญญาระหวางประเทศ วาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

มาตรา 16

บอยครงทรฐบาลมกจะสรางอปสรรคขดขวางโดยขาดเหตผลอนชอบธรรมในการออกเอกสารแสดงตนและออกเอกสารแทน ตวอยางเชน รฐบาลอาจจะกาหนดใหพลเมองของประเทศตนทกคนตองขอรบเอกสารแสดงตนตางๆจากหนวยงานทเกยวของในตาบลทอยประจาของตน ดวยเหตน หลกการชนาฯ จงเนนยาวาเปนความรบผดชอบของเจาหนาทรฐทจะตองออกเอกสารแสดงตนใหแกผพลดถนภายในประเทศตนเอง ทจาเปนตอการใชสทธตามกฎหมาย รวมทงหนงสอเดนทาง บตรประจาตวประชาชน ใบเกดและทะเบยนสมรส หากผพลดถนภายในประเทศตนเองจาเปนตองขอเอกสารแทนเอกสารทสญหายหรอถกทาลายไป ทางรฐบาลนนๆจะตองอานวยความสะดวกในการออกเอกสารใหมแทนเอกสารเกา

หลกการชนาฯ ยงเนนยาดวยวา สตรและบรษจะมสทธเทาเทยมกนในการไดเอกสารทจาเปน โดยทสตรมกจะเผชญกบขอจากดบางประการทสกดกนการรองขอเอกสารจากทางการ โดยเฉพาะเมอพวกเธอจาเปนตองเดนทางระยะหนงเพอเขาถงเจาหนาทผรบผดชอบ

39

โดยทรฐบาลตางๆตองดาเนนการอยางมขนตอนเมอใหแนใจไดวา อปสรรคตางๆกลาวถกขจดไป ยงกวาน ทงสตรและบรษมสทธทจะไดรบเอกสารตางๆทออกใหในนามของตน โดยในบางกรณ เอกสารประจาตวทางการกออกใหแกเฉพาะหวหนาครอบครวเพยงคนเดยวเทานน ซงเมอเกดกรณเชนน สมาชกคนอนๆของครอบครวกมกตกเปนเหยอของสถานการณไดโดยงาย เมอหวหนาครอบครวกบสมาชกของครอบครวไมไดอยดวยกนพรอมกนตลอดเวลา ตวอยางเชน สตรอาจจะไมสามารถเดนทางไดโดยปลอดภย นอกเสยจากวามสามรวมเดนทางดวย สวนสตรและเดกทสาม/พอทอดทงพวกเขาไปแลว มกจะตกอยในภาวะทเสยงสงมาก หากพวกเขาไมมเอกสารระบตวตนวาเปนใครและมาจากทใด สทธของพลเมองและสทธทางการเมอง

ไมวาผพลดถนภายในประเทศจะพานกอยทใดกตาม กไมควรจะเลอกปฏบตทเปนการละเมดสทธทพงมเสรภาพทางความคด เสรภาพทางมโนธรรม เสรภาพทางความเลอมใสศรทธาทางศาสนาหรอความเชอ ความเหนและการแสดงออก นอกจากนแลวผพลดถนภายในประเทศตนเองยงมสทธทจะสมาคมโดยเสรและสามารถเขารวมในกจกรรมตางๆของชมชน มสทธทจะออกเสยงเลอกตงและเขามสวนรวมในกจกรรมตางๆของทงรฐบาลและกจกรรมสาธารณะ ทงนผพลดถนภายในประเทศตนเองมกจะถกรดรอนสทธอยบอยครงมใหสามารถมสวนเขารวมอยางเตมท เพยงเพราะวาพวกเขามไดพานกอยในถนทเคยอย การทจะทาใหสทธในการเขารวมกจกรรรมตางๆเหลานมความหมาย ผพลดถนภายในประเทศตนเองจะตองมสทธเขาถงกลไกตางๆทจาเปนตอการใชสทธตางๆเหลาน

ทกคนมสทธทจะแสดงความเหนและแสดงออกโดยเสร อนเปนสทธทรวมทง

เสรภาพทจะมความคดเหนโดยไมถกแทรกแซงและทจะแสวงหา ทจะรบและเผยแพร

ขอมลขาวสารและความคดเหนโดยผานสอใดกได

และไมถกจากดขดกนดวยพรมแดนใดๆปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน

มาตรา 19

นอกจากน ผพลดถนภายในประเทศตนเองกยงมสทธทจะสอสารดวยภาษาใดกไดตามทพวกเขาเขาใจ ทงนผพลดถนภายในประเทศตนเองจานวนมากเปนชนชาตสวนนอย ซงรวมทงชนเผาพนเมอง ทไมสามารถพด อาน หรอเขยนภาษาของชนชาตสวนใหญ หรอของผมอานาจ หากบรการตางๆหรอความชวยเหลออนใดใชภาษาทไมเขาใจ ผพลดถนภายในประเทศตนเองกอาจจะเผชญกบอปสรรคมากเกนกวาทจะใชสทธตางๆดงทกาหนดไวในหลกการชนาฯ

40

ทานจะทาอะไรไดบาง?

ในบรรดาขนตอนตางๆทเจาหนาทภาคสนามจะดาเนนการได โดยประสานความรวมมอกบหนวยงานตางๆทไดรบมอบหมายความรบผดชอบในภาคสนาม เพอคมครองสทธของพลเรอนและสทธทางเมองของผพลดถนภายในประเทศ ดงตอไปน:

สนบสนนโครงงานทจดทาเอกสารเพอใชทดแทนเอกสารทสญหาย เชน ใบสจบตรหรอโฉนดทดน

ปรกษาหารอกบ หรอขอทราบทศนะของผพลดถนภายในประเทศตนเอง หรอใหผพลดถนภายในประเทศตนเองไดเขารวมในกจกรรมตางๆของโครงงาน

สงเสรมสทธพลเมองของผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยเฉพาะอยางยงสทธทจะลงคะแนนเสยงเลอกตง และหนนชวยพวกเขาใหไดใชสทธตางๆในการแสดงความคดเหน สทธในการชมนม สทธในการแสดงออกตามมโนธรรมของตนเอง ตามศรทธาทาความเชอทางศาสนาหรอตามความเชอของตนเอง ตามความเหนและแสดงออกซงทศนะของตน

คดลอกจาก คมอวาดวยวธปฏบตภาคสนามสาหรบกรณผพลดถนภายในประเทศตนเอง” “

หลกการตางๆทเกยวของกบความชวยเหลอเชงมนษยธรรม

การเขาถงความชวยเหลอเชงมนษยธรรมเปนปญหาทมความสาคญเรงดวนทสด ทมผลกระทบตอผพลดถนภายในประเทศตนเอง บทท 4 ของเอกสารหลกการชนาฯ ไดกาหนดกฎระเบยบและความรบผดชอบของเจาหนาทบานเมองและองคกรระหวางประเทศทใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรมแกผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยทหลกการเหลานใหการยอมรบวาเจาหนาทบานเมองมความรบผดชอบสงสดในการใหความชวยเหลอตอพลเมองของตนเอง แตเจาหนาทบานเมองกตองยนยนในบทบาททสาคญขององคกรระหวางประเทศทใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรม และของผอนมบทบาททเหมาะสม ความรบผดชอบของ จาหนาทฝายบานเมอง เ

หลกการชนาฯ ระบไวอยางชดเจนวา หนาทและความรบผดชอบในชนตนเพอใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรม ตกอยกบเจาหนาทบานเมอง โดยทพนธะกจทานองเดยวกนนกตกอยกบกลมตดอาวธตอตานรฐบาลดวยเชนกน ในสวนทเกยวของกบประชากรพลเรอนทอยภายใตการควบคมของฝายตน ทงนเจาหนาทของทงสองฝายอาจจะใหความชวยเหลอโดยตรงแกผพลดถนภายในประเทศตนเองกได เมอดาเนนการเชนน เจาหนาทของทงสองฝายกควรจะตองใหความชวยเหลอในลกษณะทเปนไปตามหลกการของมนษยธรรม และในลกษณะทแสดงใหเหนวาเปนการใหความชวยเหลอทไมเอนเอยงเขากบฝายหนงฝายใดและไมเลอกปฏบต ในกรณทเจาหนาทฝายหนงฝายใดไมสามารถ

41

หรอไมเตมใจทจะใหความชวยเหลอ พวกเขากตองยอมใหผมบทบาทอนทเหมาะสมเขาไปใหความชวยเหลอดาเนนการแทนตามโครงงาน โดยรวดเรวและไมเปนอปสรรคขวางกน เมอองคกรระหวางประเทศทใหความชวยเหลอเชงวฒธรรมและผอนทมบทบาททเหมาะสมเสนอใหความชวยเหลอในนามของผพลดถนภายในประเทศตนเอง เจาหนาทของรฐและกลมตอตานอานาจรฐทตดอาวธจะตองไมถอวาความชวยเหลอดงกลาวเปนการกระทาทเปนอรตอฝายตน หรอเปนการแทรกแซงในกจการภายในของประเทศตนและจะไมปฏเสธใหความเหนชอบตามอาเภอใจ บทบาทของการใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรม

หลกการชนาฯ องคกรระหวางประเทศทใหความชวยเหลอเชงวฒนธรรมและผมบทบาททเหมาะสมอนๆมสทธทจะเสนอใหบรการตางๆเพอเปนความชวยเหลอแกผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยทองคกรหรอผทมบทบาทดงกลาวรวมทง แตไมจากดเฉพาะ คณะกรรมการกาชาดสากล (The International Committee of the Red Cross – ICRC) ซงมความรบผดชอบอยางเปดเผยในระหวางชวงทเกดกรณขดแยงทตอสกนกาลงอาวธ และทานขาหลวงใหญผลภยขององคการสหประชาชาต (The UN High Commissioner for Refugees – UNHCR) ซงบางครงกไดรบการรองขอใหดาเนนการในนามตวแทนของผพลดถนภายในประเทศตนเอง สวนหนวยงานระหวางประเทศอนๆ เชน UNICEF โครงงานอาหารโลก (The World Food Programme) โครงงานพฒนาขององคการสหประชาชาต (UN Development Programme) และองคการระหวางประเทศเพอการยายถนฐาน (International Organization for Migration) มบทบาททสาคญ เชนเดยวกนกบเจาหนาททางการของบานเมองของประเทศอนๆ (รวมทงหนวยทหารทขนสงอาหารและความชวยเหลออนๆ ใหความชวยเหลอในดานสงกาลงบารงและใหบรการดานมนษยธรรม) และองคกรพฒนาเอกชนทงระดบทองถนและระหวางประเทศ

องคคณะทใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรมทไมเอนเอยง

เชน คณะกรรมการกาชาดสากลอาจจะเสนอใหบรการความชวยเหลอ

แตฝายตางๆทเปนคความขดแยงอนสญญาเจนวา

มาตรา 3

เชนเดยวกนกบหนวยงานตางๆของประเทศ หนวยงานตางๆจะตองดาเนนการใหความชวยเหลอตามโครงงานในลกษณะทเหนคณคาของความเปนมนษย ไมเอนเอยงและโดยไมเลอกปฏบต โดยทหนวยงานเหลานจะตองเคารพมาตรฐานระหวางประเทศและหลกจรรยาบรรณทเกยวของ โดยทหนวยงานทมพนธะกจตอหลกปฏบตดงกลาวจะตองใหความชวยเหลอบนพนฐานขอ

42

งความจาเปนของผรบความชวยเหลอ โดยไมคานงถงทศนะทางการเมองหรอศรทธาความเชอทางศาสนา

สทธทพงไดรบและเสนอให

ความชวยเหลอเชงมนษยธรรม

คอหลกการมนษยธรรมชนพนฐานทพลเมองทกคนของทกประเทศ

พงมสทธทจะไดรบเมอเราใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรม

จะไมเปนการใหแบบถอฝกฝายหรอเปนการใหในเชงการเมอง

และไมควรจะถกมองวาเปนการใหลกษณะดงกลาวดวยหลกปฏบตสาหรบ

ขบวนการกาชาดสากลและจนทรเสยวแดง

และองคกรพฒนาเอกชน ในโครงงานใหความชวยเหลอกรณเกดภยวบต

บทบาทในการใหความคมครอง

องคการระหวางประเทศบางองคการ เชน ICRC และ UNHCR ไดรบอาณตโดยเฉพาะใหมบทบาทในการคมครองผพลดถน โดยทองคกรระหวางประเทศและองคการพฒนาเอกชนควรคานงถงและใหความคมครองตอผพลดถนภายในประเทศตนเองดวย ในระหวางชวงใหความชวยเหลอ บอยครงทเจาหนาทภาคสนามไดรบรถงการละเมดสทธตางๆและความไมมนคงปลอดภยของผพลดถน ตลอดจนปญหาตางๆทเกยวกบการใหความคมครอง ทงน หลกการชนาฯ ไดเนนยาวา หนวยงานทงหลายทใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรมพงมความรบผดชอบทจะใชมาตรการตางๆทเหมาะสม เมอตองเผชญกบการละเมดตางๆดงกลาว ความมนคงปลอดภยของบคลากรทใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรม

เจาหนาทและบคลากรทปฏบตหนาทใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรม ถกคกคามและตกเปนเปาโจมตเพมขน ซงสงผลใหตองบาดเจบและเสยชวต โดยทการโจมตบคลากรเหลาน ถงทสดแลวกเปนการจากดความชวยเหลอเชงมนษยธรรมใหไปถงผพลดถนภายในประเทศตนเอง ดวยเหตน หลกการชนาฯจงเนนยาถงความจาเปนทจะตองปกปองทงบคลากรทจดสงเสบยงและตวโครงการความชวยเหลอดวย โดยทการใหหลกประกนเรองความปลอดภยของบคลากรทปฏบตหนาทใหความชวยเหลอยงคงเปนความรบผดชอบของเจาหนาททางการ ผควบคมเขตแดนทคนงานและเจาหนาทโครงการชวยเหลอตองปฏบตหนาท โดยทเจาหนาทปฏบตหนาทในโครงการชวยเหลอไมควรจะตกเปนเปาหรอเปนเหยอของการโจมตหรอการกระทาอนรนแรงใดๆ

ทงน การทเจาหนาทและคนงานในโครงการความชวยเหลอถกโจมตบอยครงขน จงจาเปนจะตองจดทาแผนเพอเพมความปลอดภยใหแกพวกเขา

43

โดยทกระบวนการวางแผนควรจะตองคานงถงมาตรการเชงปองกนและวธการทจะถอนตวเจาหนาทหรอคนงานทตกอยในอนตราย ตวอยางเชน ความปลอดภยจะมเพมมากขน เมอบคลการภาคสนามคอยแจงใหเพอนรวมงานทราบอยเสมอวาพวกเขาปฏบตหนาทอย ณ จดใดหรอบรเวณใด คอยตดตอกนอยบอยๆโดยผานทางวทยหรอระบบสอสารอนๆ โดยทมาตรการตางๆดงกลาวจะระบไวใน อนสญญาวาดวยความปลอดภยของบคลากรขององคการสหประชาชาตและหนวยงานทเกยวของ ทไดผานการรบรองโดยองคการสหประชาชาตเมอป ค.ศ. 1994

นอกจากน หลกการชนาฯ ยงรองขอใหทกคนและทกฝายเคารพและคมครองระบบการขนสงและเสบยงทจดสงใหแกผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยเฉพาะอยางยง ความชวยเหลอเชงมนษยธรรมไมควรจะตองถกปรบเปลยนไปใหความชวยเหลอเพอจดประสงคทางการเมองและทางการทหาร นาเสยดาย ทหลกการนมกจะถกละเลยมองขามอยบอยครง ในบางกรณอาหารและเสบยงทงเทยวหรอทงขบวนถกสกดยดไวโดยทงฝายรฐบาลหรอกองกาลงฝายกบถเพอเปนของฝายตนเอง สวนในกรณอนๆ กองกาลงทหารกเรยกเกบภาษหรอไมกยดอาหารและเสบยงบางสวนไวกอนจะทพลเรอนจะไดรบ

ทานจะทาอะไรไดบาง? ในขนตอนตางๆทเจาหนาทภาคสนามดาเนนการ โดยประสานความรวมมอกบหนวยงานทไดรบมอบหมายความรบผดชอบในภาคสนาม เพอใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรมแกผพลดถนภายในประเทศตนเอง มดงตอไปน:-

ออแบบความชวยเหลอและมาตรการคมครองใหความปลอดภย เพอใหแนใจไดวาไมเอนเอยงไปหาฝายใดฝายหนง และเพอใหแนใจวาทงผพลดถนภายในประเทศตนเองหรอประชารกรจะไมถกเลอกปฏบตในการออกแบบโครงงาน

ออกแบบโครงงานความชวยเหลอโดยเคารพอยางเตมทตอศกดศรและสทธของปจเจกบคคล

เชดชและกาหนดจรรยาบรรณสาหรบการปฏบตการชวยเหลอเชงมนษยธรรม โดยรวมกบผบรจาค ตวแทนของรฐบาล องคกรระหวางประเทศและหนวยงานอนๆทเกยวของ

สถาปนาระบบการปรกษาหารอเปนประจาระหวางหนวยงานทใหความชวยเหลอเชงมนษยชนททางานกบผพลดถนภายในประเทศตนเอง เพอใหแนใจไดวานโยบายใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรมทประสานสอดคลองกนได พฒนาและเสรมสรางนโยบายใหประสานสอดคลองกนเมอตองเผชญกบความพยายามทจะเบยงเบนความชวยเหลอดานมนษยธรรมไปสนองจดประสงคทางการทหารและทางการเมอง

ชวยเหลอในการเตรยมเสนอรางกฎหมายขององคกรพฒนาเอกชน หรอกลไกดานกฎหมายอนๆเพอใหเออตอการดาเนนการขององคตางๆทใหความวยเหลอเชงมนษยธรรมททางานกบผพลดถน

ใหการสนบสนนทงดานวชาการและดานการเงนแกความพยายามของหนวยงานหรอเจาหนาททไดรบการยอมรบ

44

ทจะดาเนนการตามความรบผดชอบทตองใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรมแกผพลดถนภายในประเทศตนเอง

ผลกดนอยางแขงขนเพอใหประชากรผพลดถนภายในประเทศตนเองสามารถเขาถงความชวยเหลอเชงมนษยธรรม รวบรวมหลกฐานและจดทารายงานเรองอปสรรคทขดขวางมใหพกวเขาสามารถเขาถงความชวยเหลอดงกลาวอยางเตมทและโดยอสระเสร พรอมกบเรองของความพยายามใดๆทจะผนความชวยเหลอไปจากประชากรทเปนพลเรอน

ใชวธการนอกรปแบบตามจารพประพณเพอใหสามรถเขาถงความชวยเหลอเชงมนษยธรรม เชน การใชชดทางานเคลอนทเรว การขนสงเสบยงทางอากาศ หรอการปฏบตการขามพรมแดน เพอใหสามารถสงความชวยเหลอดงกลาวถงผพลดถนภายในปะเทศตนเอง

เฝาตดตามความจาเปนดานการเคารพสทธมนษยชนและการคมครองสทธดงกลาวของผพดถนภายในประเทศตนเองในระหวางทมปฏบตการใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรม ตดตอสอสารเปนประจากบองคกรตางๆทเชดชสทธมนยชนและทชประเดนปญหาเรองการใหความคมครองสทธของผพลดถน

ออกแบบวางแผนเพอใหความคมครองแกบคลกรททางานใหความชวยเหลอแกผพลดถน รวมทงแผนงานทจะใชเพอปองกนการใชความรแรงและการถอนตวบคลากรทตกตอยในอนตราย

คดลอกจาก “คมอวาดวยวธปฏบตภาคสนามสาหรบกรณผพลดถนภายในประเทศตนเอง”

หลกการตางๆทเกยวกบ การคนถนเดมและการตงถนฐานใหม

การแสวงหาขอยตทยงยนคอเปาหมายสงสดสหรบผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยทขอยตนาจะบรรลไดเมอผพลดถนสามารถกลบไปใชชวตแบบเดมทปกตและมนคงปลอดภยในถนฐานดงเดม หรอ ตงหลกแหลงใหมในอกแหงหนง ทงนหลกการ ขอท 28 ถง 30 ไดกาหนดมาตรฐานสาหรบการคนถนเดมหรอการตงถนฐานใหมหรอการบรณาการใหมของผพลดถนภายในประเทศ สทธของผคนถนเดมและผตงถนฐานใหม สทธทจะกลบคนถนเดมหรอตงถนฐานใหม

ผพลดถนภายในประเทศตนเองมสทธทจะกลบคนถนฐานบานเดมโดยสมครใจ อยางปลอดภยและอยางมศกดศร ไมวาจะกลบบานเดมหรอไปตงถนฐานใหมโดยสมครใจในอกสวนภาคใดกไดของประเทศ โดยทสทธนเปนสวนขยายทสมเหตสมผลของสทธเสรภาพในการเคลอนยายหรอในการเลอกตงถนฐานเปนทพานกถาวร ดวยเหตนการเคารพสทธดงกลาวจงมความสาคญอยางยง เมอเงอนไขททาใหพวกเขาตองอพยพทอดทงถนฐานบานเกด ไดหมดไปแลว และผพลดถนภายในประเทศตนเองสามารถจะออกจากแหลงพานกพอลภยไดแลว

45

ทนททสภาพเงอนไขเปดใหพวกเขาเดนทางได ผพลดถนภายในประเทศควรจะสามารถเดนทางกลบบานเดมได ยกเวนเมอมเหตผลทผลกดนหรอสกดกนมใหพวกเขากลบไปได ในทานองเดยวกน ผพลดถนภายในประเทศตนเองไมควรจะถกบบบงคบใหตองกลบบนโดยไมสมครใจ หากผพลดถนภายในประเทศปราถนาจะยายไปอยทแหงอนภายในประเทศ กเปนสทธของเขาหรอเธอ คมครองจากการถกเลอกปฏบต

ทใดกตามทผพลดถนภายในประเทศตนเองเลอกทจะพานกอยในประเทศ พวกเขาไมควรถกเลอกปฏบตอนเปนผลจากการพลดถน โดยทพวกเขามสทธทจะเขารวมอยางเตมทและอยางเสมอภาคเทาเทยมในกจกรรมสาธารณะ ทงในระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบประเทศ ทงนพวกเขามสทธทจะเขาถงบรการสาธารณะตางๆอยางเทาเทยมกบผอน สทธพงไดรบทรพยสนกลบคนหรอไดรบคาชดเชย

เมอกลบคนสถนฐานบานเกดเดมหรอไดลงหลกปกฐานใหม อดตผพลดถนภายในประเทศตนเองมสทธทจะครอบครองทรพยสนและสนทรพยอนๆของตนอกครงหนง ในกรณทไมอาจไดคน เขาหรอเธอกควรจะไดรบคาชแชยสาหรบสงทสญเสยไปหรอไดรบทรพยสนทดแทนในรปแบบอนกได ความรบผดชอบตอการกลบคนถนทอยเดม การตงถนฐานใหมและการกลบคนสสงคมเดม เจาหนาทหรอหนวยงานระดบประเทศ

เจาหนาทระดบประเทศในขนตนมหนาทและความรบผดชอบในการดาเนนการเพอใหแนใจไดวา มขอยตทยงยนสาหรบผพลดถนภายในประเทศตนเอง โดยทเจาหนาทเหลานจะตองกาหนดเงอนไขทเออใหผพลดถนสามารถกลบคนสถนฐานเดมไดอยางปลอดภยและมศกดศร นอกจากนแลวยงตองจดหาระบบการขนสงหรอพาหนะใหพวกเขาสามารถกลบคนสถนฐานบานเกดเดมไดอยางปลอดภยหรอตงถนฐานใหมไดอยางปลอดภย โดยทเจาหนาทเหลานควรจะตองพยายามอยางสดความสามารถเพอเอออานวยใหผพลดถนภายในประเทศตนเองสามารถบรณาการคนสสงคมเดมหรอเปนสวนหนงของถนฐานใหมได นอกจากนแลวเจาหนาทของหนวยงานระดบประเทศยงตองใหความชวยเหลอแกผพลดถนทกลบคนสถนฐานบานเกดเดมและผตงถนฐานใหมเพอใหไดทรพยสนและสนทรพยเดมกลบคนมา หากเปนไปไมไดทจะไดคนมา เจาหนาทของหนวยงานดงกลาวกควรจะตองชวยเหลอผพลดถนภายในประเทศตนเองไดรบคาชดเชยหรอไดสงทดแทนในรปแบบอนๆ

กลาวในเชงปฏบต ความรบผดชอบของเจาหนาทระดบประเทศ รวมถง การแสวงหาขอยตความขดแยงโดยสนต ใชมาตรการตางๆเพอใหแนใจวามความเคารพสทธมนษยชนและกฎหมายมนษยธรรม ชวยใหผพลดถนภายในประเทศตนเองสามารถเดนทางในระหวางเคลอนยายไดอยางปลอดภย

46

ใหความชวยเหลอและความคมครองอยางเพยงพอเพอใหพวกเขาปลอดภยทางรางกายในระหวางเคลอนยายและการเปลยนทตงคายพานกเพอหลบภย โดยทความรบผดชอบบางประการมความยากลาบากในการดาเนนการ เนองจากความขดแยงทเปนตนเหตทาใหประชากรตองกลายเปนผพลดถน และมกนาไปสการทาลายโครงสรางพนฐานตางๆ ทงนผคนอาจจะเดนทางกลบคนถนฐานเดมแตพบวาไมมอะไรเหลออย ไมมคลนกสขภาพ ไมมถนน ไมมโรงเรยน ไมมรานคาทขายอาหาร หรอไมมบรการขนพนฐานใดๆเหลออย โดยทอาจจะตองใชเวลานบเดอนๆหรอหลายปกอนทชมชนตางๆจะสามารถชวยเหลอคนเองได ในระหวางน อาจจะเกดความตงเครยดหรอการเผชญหนากนระหวางประชนชน โดยทผพลดถนภายในประเทศตนเอง ผอพยพทกลบคนสถนฐานบานเดม กบผคนทยงคงอยตลอดชวงทเกดความชดแยง โดยทประชาชนเหลานอาจจะเขาไปอยอาศยหรอยดตครองทอยอาศยหรอทรพยสนทถกทงรางโดยผพลดถนภายในประเทศตนเอง

การทจะทาใหการบรณาการสสงคมเดมดาเนนการไดสาเรจนน โครงงานทมฐานอยในชมชนมกจะเปนวธการทมประสทธภาพทสด เพอใหแนใจไดวา ผคนทอยในชมชนนนสามารถทจะชวยตนเองได คอ โครงสรางทงหมดจะตองสรางขนใหม และตองมความพยายามทจะบรรลการไกลเกลย โดยทความพยายามดงกลาวจะตองรวมทงตองฟนฟความเคารพการปกครองดวยตวบทกฎหมาย สรางกลไกตางๆเพอสงเสรมและพทกษสทธมนษยชน ฟนฟกระบวนการยตธรรมทสามารถแกไขกรณขดแจงเรองทรพยสนและกรณพพาทอนๆได

องคการระหวางประเทศ

การทยอมรบถงความซบซอนของสถานการณตางๆดงกลาวขางตนและความจาเปนทเกดขนมากมายหลายดาน ทาให หลกการชนาฯเรงเราใหเจาหนาทฝายตางๆยอมใหผพลดถนภายในประเทศตนเองเขาถงองคกรทใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรมระหวางประเทศและผมบทบาททเหมาะสมไดอยางรวดเรวและโดยไมสกดขดขวาง ทงนความชวยเหลอจากนานาประเทศมหลายรปแบบ รวมทงการขนสงผพลดถนภายในประเทศตนเอง อาหารและความชวยเหลอฉกเฉนอนๆ ความชวยเหลอประเภทงานกอสรางและบรณะฟนฟ การแสวงหาขอยตตอความขดแยง กระบวนการสรางประชาธปไตย การสงเสรมสทธมนษยชน การพฒนาดานเศรษฐกจระยะยาว ในการประเมนความชวยเหลอและการคมครองทจาเปนตอผทเดนทางกลบถนฐานบานเดมและผทตงถนฐานใหม บรรดาองคกรระหวางประเทศรวมกบเจาหนาทหรอหนวยงานภายในประเทศ ควรจะทาการประเมนสภาพการณตางๆ คอ ความมนคงปลอดภยของสถานการณ รวมทงปญหาเรองทนระเบด ทาทของประชานในทองถนทมตอการกลบมาของผพลดถน ปญหาเรองอาหาร ทอยอาศย เสอผาเครองนงหม ยารกษาโรคและการรกษาพยาบาล สภาพของอาคารบานเรอน สงอานวยความสะดวกตางๆสาหรบโรงเรยน คลนก ถนน สะพาน และระบบสขาภบาล ประสทธภาพของระบบยตธรรม และวธการอนๆสารบการคมครองสทธมนษยชน โอกาสดานเศรษฐกจทงในระยะสนและระยะยาว ตลอดจนเงอนไขอนๆทมผลกระทบตอการบรณาการคนสสงคมและชมชนเดมของผพลดถนภายในประเทศตนเอง

47

ทานจะทาอะไรไดบาง?

ในบรรดาขนตอนตางๆทเจาหนาทภาคสนามจะดาเนนการได โดยประสานความรวมมอกบหนวยงานตางๆทไดรบมอบหมายใหมความรบผดชอบในภาคสนาม เพอใหความชวยเหลอแกผพลดถนภายในประเทศตนเองทเดนทางกลบมา หรอทตงถนฐานใหม และทบรณาการคนสสงคมเดม มดงตอไปน:-

หนนชวยตวแทนของชมชนผพลดถนตางๆในการประเมนเงอนไขตางๆในเขตทมศกยภาพพอทจะรองรบผกลบคนถนฐาน หรอ จะรองรบผตงถนฐานใหม โดยสนบสนนใหตวแทนเหลานไดเดนทางไปประเมนหรอโดยการเดนทางประเมนเขตตางๆทมศกยภาพสารบการเดนทางกลบ หรอ สาหรบการตงถนฐานใหมเพอจะสามารถประเมนสภาพเงอนไขตางๆไดโดยอสระ

เรมการปรกษาหารอกบบรรดาผนาของผพลดถนภายในประเทศตนเองกลมตางๆกอนทจะเดนทางกลบหรอกอนทจะตงถนฐานใหม เพอใหแนใจไดวามตวแทนสตรและสวนตางๆทสาคญของชมชนผพลดถน เพอรวมกาหนดวา การเดนทางกลบถนฐานบานเกดเดม หรอ การตงถนฐานใหม เกดจากความสมครใจ

เรมการปรกษาหารอระหวางผนาชมชนผพลดถนกลมตางๆ เจาหนาทระดบทองถนและองคการระหวางประเทศ ทเกยวของกบการเดนทางกลบถนฐานบานเกดเดมหรอารตงถนฐานใหม เพอใหแนใจวา การเคลอนยายดงกลาวสามารถดาเนนการไดอยางปลอดภยและอยางมศกดศร

เตรยมดาเนนการเกบกทนระเบด หรอ การรณรงคเพอใหรบรวาทนระเบดอยในบรเวณใดบาง เปนประเดนปญหาทนาวตกกงวลในเขตตางๆทผพลดถนอาจจะกลบไปอยหรอไปตงถนฐานใหม

ศกษาผลกระทบตอสงแวดลอมสาหรบแผนการกลบสถนฐานบานเกดหรอการตงถนฐานใหม พรอมกบแสวงหาวธการตางๆทจะลดความเสยหายดานสงแวดลอมจากกระบวการกลบคนถนฐาน และเพอวางแผนสาหรบการฟนฟสภาพแวดลอมหรอซอมแซมสภาพในบรเวณทตงคายของผพลดถน ในกรณทจาเปน

บงชและชวยขจดความขดแยงทอาจจะเกดขนไดระหวางชมชนตางๆ โดยเปดการประชมหารอระหวางผพลดถนภายในประเทศตนเองกบประชากรทอยในเขตทจะเดนทางกลบคนไปอยหรอเขตทจะไปตงถนฐานใหม โดยคานงถงความจาเปนของผทอยอาศย และผทจะดนทางกลบไป โดยรวมกนออกแบบโครงการ พรอมกบดาเนนการอยางมขนตอนเพอปองกนความรสกทเปนอรตอกนหรอความรสกทตอตาน

ประเมนสถานภาพทางกฎหมาย

48

หรอเอกสารอนๆทเกยวของเพอกาหนดวธการและขนตอน สาหรบอางสทธความเปนเจาของในทดนและการทรยสนอนๆเมอผพลดถนกลบมา ออกแบบโครงงานตางๆเพอใหแนใจวา สทธทถกตองชอบธรรมของผพลดถนภายในประเทศไดรบการคมครองและพวกเขาสามารถเขาถงความชวยเหลอดานกฎหมาย ในกรณทจาเปนตองอางสทธของความเปนเจาของในทรพยสน

เตรยมจดระบบขนสงทด โดยการมสวนรวมอยางแขงขนของชมชนผพลดถน เพอใหพวกเขาสามารถเดนทางไดอยางมศกดศร เพอกลบคนถนฐานบานเกดหรอไปยงแหลงทตงถนฐานใหม

ออกแบบโครงงานเพอสรางระบบโครงสรางพนฐานใหมใหแกชมชนในแขตทผพลดถนจะกลบไปอยหรอในเขตทจะเปนถนฐานใหม

ออกแบบโครงงานสาหรบครอบครวทมสตรเปนหวหนาครอบครวและกลมอนๆทมลกษณะพเศษในเขตทพวกเขาจะกลบไปอยหรอในเขตทจะเปนถนฐานใหม

ดาเนนโครงงานตางๆเพอตดตามตรวจสอบสภาพสทธมนษยชนในเขตทผพลดถนกลบไปอยหรอในเขตทจะเปนถนฐานใหม โดยมตวแทนหนวยงานระหวางประเทศรวมดวย หากตองการ

วางแผนสาหรบกจกรรมเพอบรณาการกลบคนสชมชนเดม โดยยอมรบวาสภาพทางเศรษฐกจและสงคมอาจจะสะดดหรอไมตอเนองเปนปๆสาหรบผพลดถนทกลบคนสถนฐานบานเดมหรอทจะตงถนฐานใหม

คดลอกจาก คมอวาดวยวธปฏบตภาคสนามสาหรบกรณผพลดถนภายในประเทศตนเอง” “

บทสรป

ยทธศาสตรทระบไวใน”คมอ”เลมน มงทจะปองกนมใหเกดกรณพลดถนเพราะถกเงอนไขบางประการบบบงคบ โดยมงใหความคมครองทงในระดบประเทศและระหวางประเทศเมอเกดกรณพลดถน และสงเสรมใหมขอยตทยงยนยาวนาน โดยอางองมาตรฐานทยอมรบกนทวไป ซงครอบคลมสทธมนษยชนและกฎหมายทเกยวของกบมนษยธรรม หลกการชนาฯใหรายละเอยดเรองความรบผดชอบของเจาหนาทระดบประเทศ องคการระหวางประเทศ กลมและบคคลอนๆ ซงรวมทง กองกาลงจรยทธทตดอาวธ ทเกยวของสมพนธกบผพลดถนภายในประเทศตนเอง ในการเสนอพมพเขยวเพอใชปฏบตการ คณะผจดทาคมอฉบบนหวงวาจะสามารถระดมความรวมมอจากชมชนและองคกรทใหความชวยเหลอเชงมนษยธรรม และชวยใหเจาหนาทภาคสนามแสวงหาขอยตในเชงปฏบตได เมอตองเผชญกบสถานการณทผพลดถนภายในประเทศตนเอง ตองการความชวยเหลอ ความคมครอง และการกลบคนเปนสวนหนงของชมชนและสงคมอกครงหนง

******************

49