คำ�ศพทน�ร

ด �นก�รเปล ยนแปลง

สภ�พภ ม อ�ก�ศ

Clim

ate

Cha

nge

Voc

abul

ary

คำ�ศพทน�ร ด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

คำ�ศพทน�ร ด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

พมพครงท 1 : ธนวาคม 2555 จำานวน : 1,000 เลม

จดทำาโดย : โครงการเครอขายเมองในเอเชยเพอรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ(Asian Cities Climate Change Resilience Network-ACCCRN)

มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย 16/151 เมองทองธาน ถนนบอนดสตรท ต.บางพด อ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120 โทรศพท 0-2503-3333 โทรสาร 0-2504-4826-8

ทปรกษา : ดร.จำาเนยร วรรตนชยพนธดร.ผกามาศ ถนพงงา

ทมงานวชาการ : กรองจต กตกาศ กรณา คำาสงหนอก วรรโณบล ควรอาจ วราภรณ บรรกษ สวรรณภา หอมชน

สนบสนนโดย : มลนธรอคกเฟลเลอร

คำ�นำ�

“คำาศพทนารดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ” เปนคมอ คำ าศพทท โครงการเครอข าย เ มองในเอเชย เพ อ รบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ หรอ Asian Cities Climate Change Resilience Network-ACCCRN ไดเรยบเรยงขนเพอเปนเอกสารความรประกอบการดำาเนนโครงการฯ โดยรวบรวมนยามคำาศพทดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศซงสวนใหญนำามาจากภาษาองกฤษ ดงนนทางโครงการฯ จงนำามาอธบายและไดใหคำาจำากดความดวยภาษาทเขาใจไดงาย พรอมทงยกตวอยางประกอบให ผอานเหนภาพไดชดเจนมากยงขน เพอเปนการเผยแพรสำาหรบหนวยงานทองถน และกลมบคคลตางๆ ทสนใจ ใหเกดความร ความเขาใจ ในความหมาย คำาจำากดความตางๆ ไดถกตองมากยงขน ซงจะนำาไปสการสรางความตระหนกดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอไปในอนาคต

โครงการเครอขายเมองในเอเชยเพอรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ Asian Cities Climate Change Resilience Network ACCCRN

ส�รบญ

Global Warming

ภาวะโลกรอน

Climate Change

การเปล ยนแปลงสภาพภมอากาศ

Climate Resilience Framework

กรอบแนวคดการรบมอกบการเปล ยนแปลง สภาพภมอากาศ

Organisations Involved in Global Warming & Climate Change องคกรท เก ยวของดานภาวะโลกรอน และการเปล ยนแปลงสภาพภมอากาศ

6

12

34

48

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

6

Gl bal Warmingคำาศพททเกยวของกบภาวะโลกรอน

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

7

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

8

หมายถง

กาซทมคณสมบตในการดดซบคลนรงสความรอนหรอรงสอนฟาเรดไดด เชน คารบอนไดออกไซด คารบอนมอนอกไซด มเทน ไนตรสออกไซด สารซเอฟซ เปนตน ซงเมอกาซเหลานลอยขนสบรรยากาศจะดดซบความรอนไวและถามปรมาณทเหมาะสมจะรกษาอณหภมโลกใหพอเหมาะอนสบาย แตเมอใดทกาซเหลานมปรมาณมากเกนไป จะสงผลใหชนบรรยากาศมการกกเกบรงสความรอนไวมากขน ทำาใหอณหภมเฉลยของชนบรรยากาศเพมขน ทำาใหรอนมากขนดวย

กาซเรอนกระจกGreenhouse Gases

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

9

กาซเหลานเกดจากกจกรรมตางๆ ของมนษย โดยเฉพาะการเผาไหมเชอเพลง จงทำาใหกาซคารบอนไดออกไซดสะสมอยในชนบรรยากาศมากทสด และกาซทควรเฝาระวงตอมาคอ กาซมเทน ทเกดจากการเนาสลายของสารอนทรยและจากมลสตว สวนสารซเอฟซทใชในอตสาหกรรมพลาสตกและการทำาความเยน กกอผลมใชนอยเชนกน เพราะนอกจากจะดดความรอนไวในบรรยากาศโลกแลว ยงไปทำาลายชนโอโซนใหบางลงดวย ซงในชนโอโซนมหนาทในการกรองรงสอนตราย เชน รงสยว

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

10

Greenhouse Effect ปรากฎการณเรอนกระจกหมายถง

ปรากฏการณทโลกมอณหภมสงขนเนองจากการรวมตวกนอยางหนาแนนของกาซเรอนกระจกทดดความรอนเอาไวไมใหสะทอนออกไป

เราสามารถเปรยบปรากฏการณนไดกบการจอดรถไวกลางแจง โดยทปดหนาตางทกบานใหสนท และแสงอาทตยจะสาดสองเขามาภายในรถได สวนบรรดาเบาะนงทงหลายเปรยบไดกบอาคารสงกอสรางนน จะดดซบเอาความรอนไวและไมสามารถปลอยหรอสะทอนความรอนใหหลดลอดผานออกไปได ทำาใหอากาศภายในรถรอน ตราบใดทเรายงไมเปดกระจก อณหภมภายในรถจะเพมสงขนเรอยๆ เชนเดยวกนเมอเปรยบเทยบกบโลกของเราทเกบความรอนไวแลวไมสามารถปลอยความรอนกลบออกไปได จะทำาใหอณหภมผวโลกสงขน

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

11

Global Warmingภาวะโลกรอน

หมายถง

การทอณหภมเฉลยของโลกสงขนไมวาจะเปนอากาศบรเวณใกลผวโลกและนำาในมหาสมทร เนองมาจากมลภาวะในอากาศ หรอปรากฏการณธรรมชาตทปลอยกาซเรอนกระจกออกสชนบรรยากาศนนเอง

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

12

Climate Changeคำาศพททเกยวของกบ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

14

หมายถง

การทสภาพภมอากาศมการเปลยนแปลงในระยะยาว เปนผลมาจากปรากฏการณโลกรอน การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศกอใหเกดการเปลยนแปลงของอณหภม ปรมาณนำาฝน ความถและความรนแรงของการเกดพาย รวมถงการเปลยนแปลงของระดบนำาทะเล

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศClimate Change

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

15

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

16

สภาพอากาศรนแรงทเกดมากขน เชน ความแหงแลง อทกภย พายและอนๆ ซงจะสงผลกระทบมหาศาลตอสงคมและเศรษฐกจ

• ระดบนำาทะเลทเพมสงขน เมอโลกรอนขนจะเพมการละลายของธารนำาแขง เชน แผนนำาแขงกรนแลนดและภเขานำาแขงในทะเล ซงการเพมขนของระดบนำาทะเลจะทำาใหเกดการปนเปอนแหลงนำาจดทงพนผวดนและใตดน รวมทงการเกดการกดเซาะชายฝงทะเล ซงจะสงผลกระทบตอชมชนรมฝงทะเล พนทการเกษตร แหลงนำาจดรมฝง รวมถงประเทศทเปนเกาะกลางมหาสมทรหรอทะเลอาจตกอยในอนตราย

ผลกระทบทเกดจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศClimate Impact

อะไรคอ...ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ?

• ฤดกาลและปรมาณนำาฝนเปลยนแปลง ฝนทตกหนกและมากขนจะทำาใหเกดอทกภย สวนการทงชวงของฝนทนานจะทำาใหเกดภยแลงและขาดแคลนนำา

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

17

ทงนระดบความรนแรงของผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจะแตกตางกนตามสภาพทางภมศาสตรและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศยงสงผลกระทบตอระบบนเวศ การพฒนาเศรษฐกจและสงคม การเกษตร ความมนคงทางอาหาร เปนตน

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

18

Climate

หมายถง

คาเฉลยของปจจยภมอากาศ เชน อณหภม ปรมาณนำาฝนในชวงระยะเวลาอยางนอย 30 ป

Climate & Weather...

สภาพภมอากาศ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

19

Weatherสภาพลมฟาอากาศ

หมายถง

สภาพของอากาศทเกดขนในปจจบน หรอในอนาคตอนใกล เชน วนนฝนตก พรงนอากาศรอน สปดาหหนาอากาศหนาว เปนตน...

รหรอไม? ว�ต�งกน...

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

20

Forecast (Weather Forecast)การพยากรณอากาศ

หมายถง

การทำานายสภาพอากาศในระยะสน โดยเปนการพยากรณ ลวงหนาเพอใหประชาชนทราบเปนประจำาทกวน ซงหนวยงาน ทมหนาทรบผดชอบการพยากรณอากาศในประเทศไทย ไดแก กรมอตนยมวทยา (Thai Meteorological Department)

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

21

Projection (Climate Projection)การคาดการณสถานการณ

หมายถง

การคาดการณถงความเปนไปได หรอแนวโนมสถานการณทจะเกดขนในอนาคตซงเปนการคาดการณทไดผานกระบวนการศกษามาแลว เชน การคาดการณสภาพภมอากาศในอนาคต (Climate Projection)

หรอแนวโนมในอนาคต

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

22

Climate Modelแบบจำ ลองภมอากาศ

หมายถง

แบบจำาลองทางคณตศาสตรทใชขอมลตางๆ ทางดานอตนยมวทยา เชน ขอมลอณหภม ขอมลปรมาณนำาฝน และอนๆ มาวเคราะหเพอสรางสภาพเหตการณภมอากาศในอนาคต ซงม 2 ระดบ ไดแก

1.) แบบจำาลองภมอากาศโลก เชน ECHAM 42.) แบบจำาลองภมอากาศระดบภมภาค เชน PRECIS

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

23

Climate Scenarioภาพจำ ลองภมอากาศในอนาคต หมายถง ภาพจำาลองภมอากาศตามการเปลยนแปลงของขอมลจากแบบจำาลองการปลอยกาซเรอนกระจกในอนาคต (Emission Scenarios)โดยเหตการณจำาลองเหลานมความตางกนทสมมตฐานเกยวกบการพฒนาของเศรษฐกจ สงคม การเตบโตของประชากร และเทคโนโลย ภาพจำาลองการปลอยกาซเรอนกระจกในอนาคต แบงเปน 2 แบบหลก ไดแก แบบ A ใหความสำาคญกบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลก แบบ B ใหความสำาคญกบสงแวดลอมมากกวาการพฒนา

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

24

Climate Riskความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

หมายถง

ความนาจะเปนของเหตการณและระดบของผลกระทบทจะเกดขนจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

25

Uncertaintyความไมแนนอน

หมายถง

การไมสามารถบอกไดแนนอนหรอแบบชชดไดวา ณ ปใดปหนงในอนาคต หรอ ณ สถานทใดทหนง สภาพภมอากาศจะเปลยนไปอยางไร

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

26

ความเปราะบาง

หมายถง

การทบคคล ชมชน เมองหรอระบบ มโอกาสทจะไดรบผลกระทบและมความออนไหวสง ตลอดจนมความสามารถในการปรบตวตอผลกระทบและความเสยหายทเกดจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศในระดบตำา

ตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

Climate Vulnerability

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

27

Vulnerability Assessmentการประเมนความเปราะบาง

หมายถง

การประเมนความเปราะบางตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอใหเกดความเขาใจในสภาพปญหาและความตองการตางๆ โดยพจารณาถงปจจยแวดลอมทางดานสงคม การเมอง เศรษฐกจ และสภาวะแวดลอม

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

28

(Climate) Adaptation

หมายถง

การปรบเปลยนพฤตกรรม วถชวต และสงแวดลอมเพอใหสามารถดำารงชวตอยไดภายใตผลกระทบทเกดขนจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เชน การปรบเปลยนรปแบบการผลต การสรางมาตรการปองกนภยพบตหรอสญญาณเตอนภยลวงหนา การเตรยมรบมอกบปญหาความมนคงทางอาหาร เปนตน

การปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

29

(Climate) Maladaptation

หมายถง

การปรบตวทอาจสงผลกระทบตอสภาพแวดลอมและไมสามารถดำาเนนการไดอยางยงยน เชน การปรบตวของชมชนหนงแตไปสงผลกระทบใหกบอกชมชนหนง มผลกระทบ/ความเปราะบางเพมมากขน

การปรบตวทไมเหมาะสมตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

30

(Climate) Resilience

หมายถง

ความสามารถในการปรบ ฟนตว ตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทเกดขนใหสามารถกลบมาทำาหนาทสภาวะปกตภายในระยะเวลาอนรวดเรว และยงหมายรวมถงการเรยนรและนำาบทเรยนจากการปรบฟนตวในอดตมาจดการกบผลกระทบตางๆ ทจะเกดขนในอนาคตไดดขนอกดวย

การรบมอตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

31

(Climate) Resilience Strategy ยทธศาสตรการรบมอ ตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

หมายถง

แผนและแนวทางในการบรหารจดการ ความเสยงหรอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทสามารถนำาไปใชปฏบตเพอใหเกดการรบมอ โดยอาศยทรพยากรและระบบตางๆ ทมอย เชน ระบบนเวศและสงแวดลอม ระบบโครงสรางพนฐาน สาธารณปโภคและสาธารณปการ ระบบเศรษฐกจ ระบบการบรหารจดการตางๆ องคความรตางๆ ชมชนและหนวยงานหรอองคกรตางๆ เปนตน

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

32

Resilience Indicatorตวชวดความสามารถในการรบมอ

หมายถง

สงทสามารถระบไดวาบคคล ชมชน เมอง หรอระบบ มความสามารถในการรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศไดดขน หรอแยลงกวาเดม

ซงตวชวดความสามารถในการรบมอ ควรมลกษณะ ดงน • เขาใจงาย ไมซบซอน • สามารถวดได • สามารถนำาไปปฏบตได • มความเชอมโยงกบสงทตองการวด• มพลวตร สามารถปรบเปลยนได• ชดเจน ไมกำากวม

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

33

คำาศพทนารดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

34

Climate Resilience Frameworkคำาศพทเกยวกบกรอบแนวคด การรบมอกบการเปลยนแปลง สภาพภมอากาศ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

35

คำาศพทนารดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

36 “This framework is made possible by the generous support of the American people through the United States Agency for International Development (USAID).

The framework is also made possible by the Rockefeller Foundation through its Asian Cities Climate Change Resilience Network (ACCCRN)”. © ISET

กรอบแนวคดการรบมอของเมองกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

37 “This framework is made possible by the generous support of the American people through the United States Agency for International Development (USAID).

The framework is also made possible by the Rockefeller Foundation through its Asian Cities Climate Change Resilience Network (ACCCRN)”. © ISET

คำาศพทนารดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

38

กรอบแนวคดการรบมอของเมองกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศClimate Resilience Framework

จดทำาขนเพอเปนกรอบเครองมอในการดำาเนนงานเพอเพมศกยภาพการรบมอของเมอง

กรอบแนวคดดงกลาวแบงเปน 2 สวน คอ

1. ความรความเขาใจในเรองของความเปราะบาง

(Understanding Vulnerability)

2. การสรางการรบมอ

(Building Resilience)

ซงทงสองสวนตางมความเชอมโยงกนโดยการนำาองคความรทองถน (Local Knowledge) มาประสานกบองคความรทางวทยาศาสตร (Scientific Knowledge) ผานกระบวนการการแลกเปลยนเรยนร (Shared Learning Dialogue) เพอนำามาซงยทธศาสตรการรบมอ (Resilience Strategy) ของเมอง

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

39

จากแผนภาพวงกลมดานซาย (ความรความเขาใจในเรองของความเปราะบาง หรอ Understanding Vulnerability) จะชวยไขขอของใจในเรองปจจยทมตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการวเคราะหความเปราะบางอยางเปนระบบแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางทกภาคสวนและการเปดรบความเสยงทมตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงระดบความเปราะบางของแตละพนทจะมความสมพนธของ 3 ปจจย ดงน

กลาวคอ พนทหนง (รวมทงระบบและทกภาคสวน) จะมความเปราะบางตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางไรขนอยกบ exposure หรอ การเปดรบ ซงกคอโอกาสทจะไดรบผลกระทบหรอความเสยงนนๆ แตการเปดรบเพยงอยางเดยวยงไมเปนตวกำาหนดวาพนทนนจะมความเปราะบางเสมอไป เพราะยงมปจจยอนมากำาหนดอก นนคอ Sensitivity หรอ ความออนไหว ตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศซงเปนปจจยภายในของระบบหรอภาคสวน

Climate Resilience Framework

คำาศพทนารดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

40

ยกตวอยางเชน ในพนทรมนำาทมนำาทวมถง ทกบานจะมโอกาสเปดรบกบนำาทวมอยางเทาๆ กน แตบานหลงหนงทมสมาชกเปนเดกและคนชราจะมความออนไหวตอผลกระทบมากกวาบานทมสมาชกในครอบครวเปนวยรนและวยทำางาน สวนบานทปลกแบบมเสาสงจะมความสามารถในการปรบตอนำาทวมมากกวาบานทปลกตดพน เปนตน

อยางไรกตามแมวา บคคล ระบบ หรอภาคสวน จะมการเปดรบและมความออนไหวสง แตกไมจำาเปนทวาจะตองมความเปราะบางสงเสมอไป เพราะข นอย กบวาระบบหรอภาคสวนน นๆ ม Adaptive Capacity หรอ ความสามารถในการปรบตว เพอลดความเสยหายทเกดขนไดมากนองเพยงใดดวย

ทงนยงมปจจยอนๆ ทสงผลใหระบบหรอภาคสวนมความเปราะบางมากขนดวย เชน ปจจยการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ สงคม จำานวนประชากรทเพมขน การพฒนาโครงสรางพนฐานตางๆ เปนตน

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

41

สวนแผนภาพวงกลมดานขวา (การสรางการรบมอ หรอ Building Resilience) แสดงใหเหนถงกรอบสนบสนนการวางแผนยทธศาสตรเพอสรางศกยภาพในการรบมอตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดวยวธการและแนวทางใหมๆ ทนำาไปสการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยแสดงใหเหนถงความเชอมโยงซงกนและกน

กลาวคอ เมอง จะตองประกอบไปดวย 3 สวน ไดแก

1. Agents (บคคล องคกรหรอหนวยงานทเกยวของ)

2. Systems (ระบบตางๆ ของเมอง)

3. Institutions (วถปฏบตอยางเปนทางการและไมเปนทางการ รวมไปถงธรรมเนยม นโยบาย กฎหมายและขอบงคบ)

และการทเมองจะเกดศกยภาพในการรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศไดนน ระบบและทกภาคสวนจะตองประกอบไปดวยคณลกษณะใดบางนน ไดใหคำาอธบายไวในสวนถดไป...

คำาศพทนารดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

42

Agents บคคล/องคกร/หนวยงาน หมายถง

ผทมสวนเกยวของในการรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และมความแตกตางกนออกไปตามระบบตางๆ ซงอาจเปนระดบบคคล, องคกร, หรอกลม เชน- ผบรหารในระดบตางๆ เชน ระดบจงหวด, เมอง, องคกร, ศนย, สถาน- เจาหนาทผปฏบตการในระบบตางๆ ของเมอง เชน ระบบประปา/เจาหนาทประปา เจาหนาทชลประทาน ระบบสาธารณสข/เจาหนาทสาธารณสข, พยาบาล - ครวเรอน- เอกชน บรษทตางๆ- องคกรประชาสงคมตางๆ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

43

และเมองทจะมก�รรบมอทดนน

Responsiveness หมายถง การตอบสนอง กลาวคอ การท Agents สามารถปฏบตงานหรอกลบมาทำาหนาทของตนไดภายใตระยะเวลาอนสนหลงจากเกดภยรวมถงการปรบโครงสรางองคกรดวย

Learn หมายถง ความสามารถในการเรยนร กลาวคอ การท Agents สามารถเรยนรจากความผดพลาดในอดตและนำามาปรบปรงใหเกดการรบมอทดขน ทำาใหสามารถแยกแยะปญหา คาดการณ และวางแผนการรบมอลวงหนาได

Resourcefulness หมายถง ทรพยากรของหนวยงานกลาวคอ การท Agents สามารถแยกแยะ และจดลำาดบความสำาคญของการดำาเนนงานตางๆ รวมถงความสามารถในการระดมทรพยากรทจำาเปนในยามเกดภยทงจากภายใน หนวยงานของตนเอง หรอจากหนวยงานอนๆ

Agents จะตองประกอบไปดวยคณลกษณะดงน

คำาศพทนารดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

44

Systemsระบบตางๆ ของเมอง

หมายถง

เมองประกอบไปดวยองคประกอบยอยซงกคอระบบตางๆ ทมความเกยวของสมพนธกน เชน- Ecosystems คอ ระบบนเวศ- Infrastructure Systems คอ ระบบโครงสรางพนฐาน - Public Health คอ ระบบสาธารณสข- Knowledge คอ องคความรตางๆ- ระบบบรหารจดการนำา- ระบบเตอนภย

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

45

Systems จะตองประกอบไปดวยคณลกษณะดงน

Safe Failure หมายถง ความผดพลาดทปลอดภยกลาวคอ แมวาจะเกดเหตการณททำาใหระบบไมสามารถทำางานไดตามปกต แตระบบกยงมความปลอดภยเพยงพอ ยงสามารถทำาหนาทและรกษาสภาพปกตของเมองไวได

Flexibility & Diversity หมายถง ความยดหยนและความหลากหลาย กลาวคอ ความสามารถของระบบในการจดสรรทรพยากรและ ใหบรการเพอสนองความตองการของประชากรเมอง

Modularity & Redundancy หมายถง การมแนวทางหรอการสำารองทรพยากรเพอใชดำาเนนการกลาวคอ ความสามารถในการสำารองทรพยากรไวใชหรอการมวธการทำางานหลายแนวทางทำาใหสามารถเลอกใชไดในยามทเผชญกบสภาพอากาศทเปลยนแปลงไป และยงหมายรวมถงการแบงงานออกเปนสวนยอยๆ ทแตละสวนเปนอสระตอกนแตสามารถนำามารวมกนเปนระบบใหญได

และเมองทจะมก�รรบมอทดนน

คำาศพทนารดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

46

Institutionsวถปฏบตทงทเปนทางการและไมเปนทางการ

หมายถง

ธรรมเนยม นโยบาย แผน ขอบงคบ กฎหมาย กฎระเบยบ แนวคด ประเพณ และความเช อทองถ น ทเปนหลกในการทำางาน หรอแนวทางการปฏบตทชวยใหผปฏบตงานสามารถนำาไปใชดำาเนนการในระบบ และดำาเนนการรวมกบหนวยงาน อนๆ ได

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

47

Institutions จะตองประกอบไปดวยคณลกษณะดงน

Information หมายถง ขอมลกลาวคอ การมขอมลทจำาเปนและสามารถเขาถงไดเพอใหเกดการวางแผนการจดการอยางมประสทธภาพและเกดทางเลอกในการรบมอและปรบตว

Access (Rights/Entitlements) หมายถง การเขาถง (สทธ/ความเปนเจาของ) กลาวคอ การพจารณาวาใครมการเขาถงหรอมสทธ (ใช, จดสรรทรพยากร, อำานาจหนาทในการจดการ) ในระบบนนๆ อยางไร

Decision-Making หมายถง กระบวนการตดสนใจกลาวคอ ขนตอนในการตดสนใจกระทำาหรอดำาเนนการใดๆ มความโปรงใสเปนสงท มาจากความตองการจรงๆ สามารถอธบายและชแจงไดมการรบฟงและรวบรวมขอมลจากภาคสวนตางๆ กอนตดสนและการตดสนใจเปนไปอยางความยตธรรม

และเมองทจะมก�รรบมอทดนน

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

48

Organisations Involved in Global Warming & Climate Change องคกรทเกยวของดานภาวะโลกรอนและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

49

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

50

IPCC: Intergovernmental Panel on Climate Changeคณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของสหประชาชาต

เปนคณะกรรมการทตงขน โดยองคการสหประชาชาตในป 2531 เพอจดทำาและเสนอแนวทางดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใหแกผนำาในรฐบาลของแตละประเทศ โดยรวบรวมขอมลและประเมนผลกระทบในดานตางๆ ไมวาจะเปนดานการเกษตร สขภาพ ปาไม หรอ ทรพยากรชายฝง จนเกดการรณรงคเพอลดปจจยทจะทำาใหเกดปรากฏการณโลกรอน

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

51

UNFCCC: United Nations Framework Convention on Climate Changeอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลง สภาพภมอากาศ

เปนอนสญญาฯ ทเกดจากความพยายามของประชาคมโลกในการแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทเชอวามสาเหตมาจากปรากฏการณเรอนกระจก (Greenhouse Effect) ทเกดจากการสะสมตวในช นบรรยากาศของกาซตางๆ เชน กาซคารบอนไดออกไซด มเทน ไนตรสออกไซด และสารซเอฟซ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

52

COP: The Conference of the Parties การประชมรฐภาคอนสญญาสหประชาชาตวาดวย การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เปนองคกรสงสด (Supreme Body) ของ UNFCCC ซงมการประชมครงแรกทกรงเบอรลน ประเทศเยอรมน ใน พ.ศ. 2538 (1995) ตอมาในการประชมครงท 3 (COP-3) ใน พ.ศ. 2540 (1997) ไดมการยอมรบพธสารเกยวโต (Kyoto Protocol) ซงใหประเทศพฒนาแลวลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกลง รอยละ 5 ของการปลดปลอยใน พ.ศ. 2533 (1990) ภายใน พ.ศ. 2551-2555 (2008-2012) โดยสามารถลดภายนอกประเทศได และประเทศกำาลงพฒนาแลวใหรวมมอไดภายใตโครงการกลไกการพฒนาทสะอาด (Clean Development Mechanism หรอ CDM) โดยการประชมครงท 18 (COP-18) จดขนทเมองโดฮา ประเทศ การตาร ในเดอนพฤศจกายน 2555

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

53

KP: Kyoto Protocolพธสารเกยวโต

เปนขอผกพนทางกฎหมายทดำาเนนการเพอใหบรรลถงเปาหมายในการรบมอกบสภาวะโลกรอน (Global Warming) ตามอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate Change-UNFCCC) เปนกลไกในการทำาใหอนสญญาดงกลาวมผลในทางปฏบตโดยจำากดการปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศอตสาหกรรมหรอทเรยกวาประเทศในกลมภาคผนวกท 1 (Annex I Countries) ใหอยในระดบทตำากวาปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกในป พ.ศ. 2533 ประมาณรอยละ 5 โดยจะตองดำาเนนการใหไดภายในชวงป พ.ศ. 2551-2555 (2008-2012) มผลบงคบใชต งแตวนท 16 กมภาพนธ 2548 ปจจบนมประเทศทใหสตยาบนแลว 191 ประเทศ (ขอมล ณ เดอน กนยายน พ.ศ. 2554)

คำาศพทนารดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

54 . . .

แหลงขอมล และภาพประกอบ

คำ�ศพทน�รด�นก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ

55

• กรนเนท, http://www.greennet.or.th/library/vocab/warming : คำาศพทโลกรอนและการปรบตว. (วนทคนขอมล 20 พ.ย. 55)

• คณะทำางานเพอโลกเยนทเปนธรรม, http://www.thaiclimatejustice.org/content/48 : คมอศพทโลกรอน. (วนทคนขอมล 20 พ.ย. 55)

• โครงการทองถนไทย...รวมใจพทกษภมอากาศ มลนธสงแวดลอมไทย, คมอลดโลกรอนสำาหรบองคกรปกครองสวนทองถน “คำาถามทนาคนหาคำาตอบ...เพอชวยชะลอวกฤตการณโลกรอน”, มกราคม 2551

• โครงการโรงเรยนพทกษภมอากาศ สถาบนสงแวดลอมไทย, คมอการจดการเรยนรเพอการพทกษภมอากาศ, มกราคม 2550

• พชรพมพ เสถบตร, สารานกรมคำาศพทสงแวดลอม, มถนายน 2552

• สารานกรมออนไลนวกพเดยประเทศไทย, http://th.wikipedia.org/wiki/COP.(วนทคนขอมล 27 พ.ย. 55)

• สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย, การเปลยนแปลงสภาพมอากาศของไทย : เลมท 2 แบบจำาลองสภาพภมอากาศและสภาพภมอากาศในอนาคต, กนยายน 2553.

• สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย, รายงานการสงเคราะหและประมวลสถานภาพองคความรดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของไทย : คณะทำางานกลมท 2 องคความรดานผลกระทบ ความลอแหลม และการปรบตว, สงหาคม 2554.

• สำานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ความรเบองตนเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ, เมษายน 2553.

• Al Gore, An Inconvenient Truth : โลกรอน ความจรงทไมมใครอยากฟง; คณากร วาณชยวรฬห ผแปล, สำานกพมพมตชน 2550.

• Alison Kolesar, http://alisonkolesar.blogspot.com/2011/04/belated-earth-day-posting.html%20-%20GW1. (วนทคนขอมล 5 ธ.ค. 55)

คำาศพทนารดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

56

• Alison Kolesar, http://alisonkolesar.blogspot.com/2011/04/belated-earth-day-posting.html%20-%20GW1. (วนทคนขอมล 5 ธ.ค. 55)

• Climate Impacts Group (CIG), http://www.http://cses.washington.edu/cig/res/rc/ccdb.shtml (วนทคนขอมล 21 ธ.ค. 55)

• International Charitable Nonprofit-organization, http://www.keep-banderabeautiful.org/climate-change.jpg. (วนทคนขอมล 30 พ.ย. 55)

• Hermes Helix, http://hermeshelix.com/images/sci-tech/science_0001_earth-climate-systems_2560.jpg. (วนทคนขอมล 1 ธ.ค. 55)

• ISET - International, Climate Resilince Framework, 2012.

• Intercambio Climatico, http://www.ipcc.ch/graphics/ar4-wg1/jpg/spm6.jpg. (วนทคนขอมล 21 ธ.ค. 55)

• Intergovernmental Panel on Climate Change, http://www.ipcc.ch/graphics/ar4-wg1/jpg/spm6.jpg. (วนทคนขอมล 5 ธ.ค. 55)

• Lenergy International UK LTD, http://lenergy.co.uk/slides/A6%20Floating%20house%2001.jpg. (วนทคนขอมล 5 ธ.ค. 55)

• My C lub Pengu i n No te , http://dfhtdgbsvyhb.files.wordpress.com/2007/07/flood-wall.jpg. (วนทคนขอมล 1 ธ.ค. 55)

• Responding To Climate Change, http://www.rtcc.org/the-rtcc-climate-change-a-z. (วนทคนขอมล 20 พ.ย. 55)

• The Story 4 Environment, http://www.story4environment.org/wp-content/uploads/2011/10/illustration01-final.jpg - Polar Bear. (วนทคนขอมล 5 ธ.ค. 55)

โครงการเครอขายเมองในเอเชยเพอรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

จดทำาโดย

มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย 16/151 เมองทองธาน ถนนบอนดสตรท ต.บางพด อ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120

โทรศพท 0-2503-3333 โทรสาร 0-2504-4826-8

(Asian Cities Climate Change Resilience Network-ACCCRN)

http://www.tei.or.thhttp://www.thaicity-climate.org

http://www.acccrn.org

/ACCCRNTHAILANDhttp://www.hatyaicityclimate.org