วิชา ว 31242 ชีววิทยา 2...คร ณ ฐ ดา วงษ สายตา โรงเร ยนนครสวรรค 1 ว ชา ว31242 ช วว

ครูณัฐิดา วงษ์สายตา โรงเรียนนครสวรรค์

1

วิชา ว31242 ชีววิทยา 2

ครูณัฐิดา วงษ์สายตา โรงเรียนนครสวรรค ์

2 ครูณัฐิดา วงษส์ายตา โรงเรียนนครสวรรค ์

พันธุกรรมนอกเหนือเมนเดล

1. Genetic interaction – Additive effect – Dominant effect – Epistasis (การข่มข้ามคู่ เช่น สีชนแมว, สีขนแกะ, สีขาวของหน้าวัว)

1. Complete dominant 2. Incomplete dominant 3. Co dominant

2. Multiple allele (locus เดียว มีอัลลีลมากกว่า 2 แบบ เช่น หมู่เลือด) 3. ลักษณะพันธุกรรมที่ถูกควบคุมโดยยีนบนโครโมโซม

– Polygene or Multiple gene – Sex-linked gene – Linked gene – Sex limited gene – Sex determination

3 ครูณฐิัดา วงษส์ายตา โรงเรียนนครสวรรค ์

Additive effect อัลลีลเด่นมีผลต่อลักษณะเหมือนกันโดยไม่จ าเป็นต้องเป็น

คู่อัลลีลกัน เช่น อัลลีลเด่น มีผลต่อความสูงของพืช

aabbcc

Aabbcc

AAbcc

AABbcc

AABBcc

AABBCc

AABBCC


เม่ือก ำหนดให ้

อลัลีลเด่น 1 อลัลีล ท ำใหพ้ืชสูง 2 น้ิว และ aabbcc มีควำมสูง 10 น้ิว

จงหำควำมสูงของพืชที่มีจโีนไทป์

Aabbcc

Aabbcc

AABBcc

aaBBCc

AABBCc


1. Complete dominant 2. Incomplete dominant 3. Co-dominant


x

เด่นข่มด้อยสมบูรณ์


ดอกลิ้นมังกร (Snapdragon)

8 Ratio F2 = 1 red : 2 pink : 1 white

ครูณฐิัดา วงษส์ายตา โรงเรียนนครสวรรค ์

phenotype ratio =

genotype ratio 9 ครูณฐิัดา วงษส์ายตา โรงเรียนนครสวรรค ์

Red Roan White

X

X P

F1

F2


Co dominant ABO blood typing system



IA IB

i

allele ลักษณะ ควบคุมการสร้าง

แอนติเจน (Ag) แอนติบอดี (Ab)

IA เด่น A B

IB เด่น B A

i ด้อย - A, B 13 ครูณฐิัดา วงษส์ายตา โรงเรียนนครสวรรค ์





ตัวอย่าง ผู้ชายคนหนึ่งมีหมู่เลือด A แต่งงานกับผู้หญิงหมู่เลือด O อยากทราบว่าลูกจะมีโอกาสมีหมู่เลือดใดบ้าง


ไม่จริง 19 ครูณฐิัดา วงษส์ายตา โรงเรียนนครสวรรค ์

Autosome Rh (Rhesus monkey)

phenotype genotype Ag Ab

Rh+ DD or Dd มี ไม่สร้าง

Rh- dd ไม่ม ี ปกติไม่สร้าง แต่สร้างเมื่อ ถูกกระตุ้น


1. Rh+ รับได้หมด เพราะไม่สร้าง Ab

2. Rh- รับ Rh+ สร้าง Ab (ครั้งที่ 2 เป็นอันตรายมาก)

3. แม่ตั้งครรภ์

แม่ Rh- X พ่อ Rh+ --> ลูกคนแรก Rh+ (ปลอดภัย)

ลูกคนต่อไป Rh+ ลูกจะไม่ปลอดภัย)

เลือดตกตะกอน (Rh disease or Erythroblastosis fetalis)

เพราะขณะท้องลูกคนที่ 1 แม่สร้าง Antibody Rh 21 ครูณฐิัดา วงษส์ายตา โรงเรียนนครสวรรค ์

Epistasis คือ กำรเกิดปฏิกิริยำ

รว่มระหว่ำงยีนท่ีอยูค่นละ

ต ำแหน่ง (locus) ซ่ึงมีผลให้

ยีนจำกต ำแหน่งหน่ึงไป

เปล่ียนแปลงอิทธิพลของยีน

ณ อีกต ำแหน่งหน่ึงได ้


F1 = AaBb

ตอบ

อัตราส่วนฟโีนไทป์ F2 = ผลสีขาว : ผลสีเหลือง : ผลสีเขียว

= 12 : 3 : 1


F1 AaBb

ตอบ อัตราส่วนฟีโนไทป์ F2 = แข้งมีขน : แข้งไม่มีขน

= 15 : 1


ยีน 1 ยีน ควบคุมลักษณะทางพันธุกรรมหลายลักษณะ เช่น PKU (phenylketonuria) เกิดจากการมีกรดอะมิโนสูงเกินไป เพราะเซลล์ไม่สามารถย่อยโปรตีนได ้ PKU (phenylketonuria) phenylalanine ---> tyrosine ท าให้มีการสะสม phenylalanine ในเซลล์มากเกนิไป อาการ ทารกมักมีผิวสีอ่อน ผมสีจางมากกว่าทารกปกติทั่วไป

อาเจียนมาก ศีรษะเติบโตช้า มีกลิ่นเหม็นจากผม ผิวหนังและปัสสาวะ


Pleiotropy ยีนต าแหน่งหนึ่งมีผลในการควบคุมลักษณะมากกว่าหนึ่งลักษณะ

SS ปกติ Ss (พาหะ) ss Sickle cell anemi



ลูกมีขนสีเหลืองต่อสีปกติเป็น 2 : 1

Yellow allele in mice

Lethal genes

YY


Multiple genes or Polygenes


Multiple genes or Polygene


Multiple genes or Polygene


- การถ่ายทอดของยีนที่อยู่บนโครโมโซมเดียวกัน ดังนั้นยีนที่อยู่บนโครโมโซมเดียวกันจะไปด้วยกัน




Crossing Over

Genetic Recombination non- sister chromatids

Prophase I of Meiosis

Parental type (PT) = ???

Recombinant type (RT) =??? Homologous Chromosomes Exchanging DNA by Crossing Over

Linked gene


• autosome

• Sex chromosome

linked gene


Mutant phenotypes

Short

aristae Black

body Cinnabar

eyes Vestigial

wings Brown

eyes

Long aristae

(appendages

on head)

Gray

body Red

eyes

Normal

wings

Red

eyes

Wild-type phenotypes

II Y

I

X IV

III

0 48.5 57.5 67.0 104.5


• X-linked gene

• Y-linked gene



• hemophilia • red-green color blindness • congenital night blindness • Duchenne muscular dystrophy • G-6-PD deficiency


ภาวะเลือดไม่แข็งตัว

Hemophilia A/B






โรคกล้ามเนื้อลีบ การสร้างโปรตีนดิสโทรปินผิดปกติ ท างานไม่ได้

ท าให้เซลล์กล้ามเนื้อตาย โดยกล้ามเนื้อทั่วร่างกายลีบ และค่อยๆ ตาย

http://server.thaigoodview.com/node/29970 46 ครูณฐิัดา วงษส์ายตา โรงเรียนนครสวรรค ์

Glucose-6-phosphate dehydrogenase ภาวะพร่องเอนไซม์ G-6-PD อย่างรุนแรง G-6-PD มีหน้าที่ป้องกันเม็ดเลือดแดงในภาวะเครียด อาการ : เม็ดลือดแดงรั่ว ปัสสาวะเป็นสีด า หลีกเลี่ยง สารพิษ กลุ่มยาซัลฟา ถั่วปากอ้า


TDF or "testis-determining factor

Sex-determining Region on the Y


• Hair ears


B = ลกัษณะหัวล้าน b = ลกัษณะหัวไม่ล้าน

Genotype phenotype

ชาย หญิง

BB หัวล้าน หัวล้าน

Bb หัวล้าน หัวไม่ล้าน

bb หัวไม่ล้าน หัวไม่ล้าน 50 ครูณฐิัดา วงษส์ายตา โรงเรียนนครสวรรค ์

genotyp

e female male

HH Hen-feather

Hen-feather

Hh Hen-feather

Hen-feather

hh Hen-feather

Cock-feather

H ลักษณะ Hen-feather ขนหางสั้น h ลักษณะ Cock-feather


1. XX/XY sex chromosomes

human, mammals, fruit fly


2. XX/X0 sex determination

Insects grasshoppers, crickets, cockroaches

3. ZW sex chromosomes birds , some insects, amphibian other organisms

4. Haplo-diploid sex-determination insects Hymenoptera, such as ants and bees


การเขียนพันธุประวัติ (Pedigree)












แบบฝึกแก้ปัญหาโจทย์พงศาวลี - พันธุประวัติ



1. พ่อเป็นโรคฮีโมฟเิลียแต่งงานกับแม่ซึ่งเป็นพาหะ โอกาสที่ลูกชายจะเป็นโรคเท่าไหร ่

2. พ่อมีขนที่หูแต่งงานกับแม่ปกติ ลูกสาวมีโอกาสมีขนที่หูเท่าไหร่ ลูกชายจะมีโอกาสมีขนที่หูเท่าไหร ่

3. ปู่ตาบอดสีแต่งงานกับย่าซึ่งเป็นพาหะ โอกาสที่ลูกชาย (พ่อ) ตาบอดสีกี่เปอร์เซ็นต์ แล้วถ้าพ่อตาบอดสีแต่งงานกับแม่เป็นพาหะจะมีโอกาสที่ลูกตาบอดสีเท่าไหร่ โอกาสที่ลูกชายตาบอดสีเท่าไหร่ โอกาสที่ลูกสาวตาบอดสีเท่าไหร ่

1/2

0, 100 %

1/2 1/2


ผู้หญิงคนหนึ่งมีลักษณะปกติ แต่มีพ่อเป็นโรคฮีโมฟเิลีย โรคน้ีควบคุม โดยยีนในโครโมโซมเพศ ถ้าผู้หญิงคนนี้แต่งงานกับชายคนหนึ่งที่มีลักษณะปกติ อยากทราบว่า

ก. ลูกมีโอกาสเป็นโรคเท่าไหร่

ข. ถ้ามีลูกชายปกติ โอกาสที่ลูกชายคนต่อไปจะปกติเท่าไหร่

ค. ถ้าครอบครัวนี้มีลูกชาย 2 คน โอกาสที่ทั้งคู่จะปกติเท่าไหร่

ง. ถ้าครอบครัวนี้มีลูกชาย 6 คนโอกาสที่จะเป็นโรค 3 คนและไม่เป็น 3 คน เท่าไหร่

จ. ถ้าครอบครัวนี้มีลูก 6 คนโอกาสที่จะเป็นโรค 4 คนและไม่เป็น 2 คน

เท่าไหร่ 68 ครูณฐิัดา วงษส์ายตา โรงเรียนนครสวรรค ์

พ่อมีหมู่เลือด Rh+ พันธ์ุแท้ กรุ๊ป O ไม่เป็นโรคฮีโมฟเีลียแต่มีขนท่ีใบหู ส่วนแม่มีเลือด Rh- หมู่ AB เป็นพาหะโรคฮีโมฟเีลีย มีลูกคนแรก มีหมู่เลือด Rh- หมู่ A จงหาโอกาสในการเกิดลูกคนที่สองลักษณะต่อไปน้ีต่อไปน้ี

1) ได้ลูกชายคนมีเลือด Rh+ หมู่ A และมีขนที่ใบหู

2) ได้ลูกชายมีเลือด Rh+ หมู่ A และเป็นโรคฮีโมฟเีลีย

3) ได้ลูกสาวมีเลือด Rh+ หมู่ A และเป็นโรคฮีโมฟเีลีย


Documents

วิชา ว 31242 ชีววิทยา 2...คร ณ ฐ ดา วงษ สายตา โรงเร ยนนครสวรรค 1 ว ชา ว31242 ช วว