คูมือ - Ministry of Public Healthbps.moph.go.th/new_bps/sites/default/files/2.Risk... · การบริหารความเสี่ยง ... (Risk Management)

ค�มอ

กล�มพฒนาระบบบรหาร

สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

ค�มอ การบรหารความเสยง สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

กล�มพฒนาระบบบรหาร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

การบรหารความเสยง สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

คมอการบรหารความเส�ยง สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

หน#า 2

ก

คานา

ค�มอ/แนวทางการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ฉบบน จดทาขนเพอใช*เป+นแนวทางในการจดทาแผนบรหารความเสยง และเพอให*สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข มระบบบรหารความเสยง โดยการบรหารป.จจยและควบคมกจกรรม รวมทงกระบวนการดาเนนการต�างๆ เพอลดมลเหตของแต�ละโอกาสทองค1กรจะเกดความเสยง หรอขาดประสทธภาพ ประสทธผล ให*ระดบความเสยงและขนาดของความเสยงทอาจจะเกดขนให*อย�ในระดบทองค1กรยอมรบได* โดยคานงถงการบรรลป5าหมายองค1การตามยทธศาสต1/แผนปฏบตการ และแนวทางในการบรหารจดการองค1กรให*บรรลผลสมฤทธตามตวชวดและเป5าหมายทกาหนดไว* และเป+นการส�งเสรมให*องค1กรมการบรหารจดการทด (Good Governance) และเกดประโยชน1สงสดแก�ทางราชการ

คณะผ*จดทาหวงเป+นอย�างยงว�าค�มอการบรหารความเสยงฉบบน จะเป+นประโยชน1แก�หน�วยงาน บคลากร ตลอดจนผ*สนใจเกยวกบการดาเนนการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

คณะกรรมการบรหารความเสยง กล�มพฒนาระบบบรหาร

มกราคม 2558


หน#า 3

ข

สารบญ หน#า

คานา ก สารบญ ข สารบญภาพ ค

บทท 1 บทนา 5 หลกการและเหตผล 5 วตถประสงค1 7 ความหมายและคาจากดความของการบรหารความเสยง 7

บทท 2 การบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 18 โครงสร*างคณะกรรมการบรหารความเสยง 18 หน*าทและความรบผดชอบ 19 นโยบายการบรหารความเสยง 20

บทท 3 กระบวนการการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 22 การคดเลอกโครงการ 22 การกาหนดวตถประสงค1 25 การระบความเสยง 26 การประเมนความเสยง 32 การตอบสนองความเสยง 42 การกาหนดกจกรรมควบคม 44 การสอสารและเผยแผร�แผนบรหารความเสยง 52 การตดตามผลการบรหารความเสยง 52

บทท 4 การทบทวนการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 54 การจดทารายงานการสอบทางการประเมนการบรหารความเสยงประจาปQ 55

บทท 5 บทสรป 56 เอกสารอ*างอง 57 ภาคผนวก 58


หน#า 4

ค

สารบญภาพ หน#า

ภาพท 1 องค1ประกอบหลกและกจกรรมการบรหารความเสยงแสดง 11 ภาพท 2 ระดบการประยกต1การบรหารความเสยง 12 ภาพท 3 กรอบการควบคมภายในและกรอบการบรหารความเสยงตามแนว COSO 13 ภาพท 4 แผนภาพแสดงการบรหารความเสยงตามแนวทางของ COSO 13 ภาพท 5 โครงสร*างการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 19 ภาพท 6 องค1ประกอบหลกของการบรหารความเสยงตามแนวทางของ COSO 25 ภาพท 7 ตาราง Risk Matrix แสดงระดบความเสยง 35 ภาพท 8 แผนภมความเสยง (Risk Map) 41


หน#า 5

บทท 1 บทนา

หลกการและเหตผล

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผ�นดน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2545 มาตรา 3/1 มเจตนารมณ1 “การบรหารราชการจะต*องเป+นไปเพอประโยชน1สขของประชาชนเกดความสมฤทธต�อ ภารกจของรฐ ความมประสทธภาพ ความค*มค�าเชงภารกจแห�งรฐ การลดขนตอนการปฏบตงาน การลดภารกจและยบเลกหน�วยงานทไม�จาเป+น การกระจายภารกจและทรพยากรให*แก�ท*องถน กระจายอานาจการตดสนใจ การอานวยความสะดวก และสนองตอบความต*องการของประชาชน” ตามด*วยพระราชกฤษฎกาว�าเกณฑ1และวธการบรหารกจการบ*านเมองทด พ.ศ. 2556 ซงรฐต*องดาเนนการตามนโยบายด*านการบรหารราชการแผ�นดนให*เป+นไปตามเจตนารมณ1 รวมทงให*สอดคล*องเกณฑ1คณภาพการบรหารจดการภาครฐ (PMQA) หมวด 2 การวางแผนเชงยทธศาสตร1 ทระบให*ส�วนราชการต*องมการวเคราะห1และจดทาแผนบรหารความเสยงตามกระบวนการบรหารความเสยงตามมาตรฐาน COSO (The Committee of Sponsoring Organizations of the Tread way Commission) เพอเตรยมการรองรบการเปลยนแปลงทอาจจะเกดจากการดาเนน แผนงาน/ โครงการ ทสาคญซงต*องครอบคลมความเสยงด*านธรรมาภบาล ภายใต*สถานการณ1ทไม�แน�นอน และส�งผลกระทบ หรอสร*างความเสยหาย ทงทเป+นตวเงนและไม�เป+นตวเงน หรอก�อให*เกดความล*มเหลว หรอลดโอกาสทจะบรรลเป5าหมายของแผนงาน/โครงการทสาคญในแต�ละประเดนยทธศาสตร1ตามแผนปฏบตราชการประจาปQของส�วนราชการการบรหารความเสยง (Risk Management) เป+นการเพมมลค�าให*กบองค1การและสนบสนนให*องค1การบรรลตามวตถประสงค1มากขน การประยกต1ใช*กระบวนการบรหารความเสยงจะช�วยเพมประสทธภาพการตดสนใจการวางแผน การจดลาดบความสาคญของการดาเนนงาน การจดการทมประสทธภาพ สร*างความโปร�งใสในการดาเนนงาน สร*างความเข*าใจในการผลกดนองค1การไปในทศทางเดยวกน โดยคานงถงวตถประสงค1ขององค1การเป+นหลก ก�อให*เกดการจดสรรทรพยากรด*านการเงน และทรพยากรบคคลสาหรบการดาเนนงานได*อย�างเหมาะสม ส�งผลให*ผลลพธ1การปฏบตงานดขน

แผนยทธศาสตร1การพฒนาระบบราชการไทย (พ.ศ. 2556 – 2561) ได*มการปรบเปลยนกระบวนการและวธการทางาน เพอยกระดบขดความสามารถและมาตรฐานการทางานของหน�วยงานราชการ ให*อย�ในระดบสงเทยบเท�ามาตรฐานสากล โดยยดหลกการปฏบตตามพระราชกฤษฎกา ว�าด*วยหลกเกณฑ1และวธการบรหารกจการบ*านเมองทด พ.ศ. 2546 ซงประกอบไปด*วยเป5าหมายสาคญ คอ เป+นไปเพอประโยชน1สขของประชาชน เพอผลสมฤทธต�อภารกจรฐ มประสทธภาพและเกดความค*มค�าในเชงภารกจรฐ ลดขนตอนการปฏบตงานทเกนความจาเป+น รวมทงมการประเมนผลการปฏบตราชการอย�างสมาเสมอ


หน#า 6

สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เป+นหน�วยงานด*านการควบคมนโยบาย แผนงานกากบ ดแลประเมนผลการปฏบตงานของหน�วยงานในสงกดสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ให*ดาเนนงานไปอย�างมประสทธภาพ ในช�วงทผ�านมาสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ได*ดาเนนงานการบรหารความเสยง (Risk Management) ให*สอดคล*องกบเกณฑ1คณภาพการบรหารจดการภาครฐ (PMQA) มาแล*วระยะหนง โดยสานกนโยบายและยทธศาสตร1 สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เป+นแกนหลกในการขบเคลอน ต�อมาได*มการเปลยนผ*รบผดชอบส�งผลให*การดาเนนงานบรหารความเสยงของ สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ขาดความต�อเนอง ส�งผลให*มข*อทกท*วงจากสานกงานตรวจเงนแผ�นดน (สตง.) มข*อร*องเรยนด*านความโปร�งใส ในการปฏบตงานของเจ*าหน*าท ในปQงบประมาณ พ.ศ. 2557 ผ*บรหารให*ความสาคญและมนโยบายให*นาการบรหารความเสยง (Risk Management) มาใช*เป+นเครองมอในการบรหารจดการองค1การอย�างจรงจง โดยมอบให*กล�มพฒนาระบบบรหารเป+นแกนในการขบเคลอน นโยบายดงกล�าว ซงการดาเนนงานขบเคลอนนโยบายการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ดงกล�าว จะต*องใช*องค1ความร*ในวชาการด*านกระบวนการบรหารความเสยงและการมส�วนร�วมของบคลากร โดยเฉพาะการระบและวเคราะห1ป.จจยความเสยง การจดทาแผนบรหารความเสยง ดาเนนการแผนงานบรหารความเสยง และการตดตามและประเมนผล ประกอบกบมหน�วยงานในสงกดจานวนมาก (ส�วนกลาง) คอ 24 หน�วยงาน ทปฏบตภารกจแตกต�างกนไปตามลกษณะงาน จงทาให*กระบวนการจดทาแผนบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขดงกล�าว มความซบซ*อนและหลากหลายแตกต�างกนในแต�ละหน�วยงาน ประกอบกบบคลากรยงขาดความร* ความเข*าใจในแนวทางปฏบต ขนตอนการจดทาแผนบรหารความเสยง ก�อให*เกดความผดพลาด ความเสยหายทงทเป+นตงเงน และไม�ใช�ตวเงนแก�ส�วนราชการ ตลอดจนความเชอมนของบคคลภายนอกทมต�อส�วนราชการในการปฏบตภารกจและผลสมฤทธของส�วนราชการ โดยการแต�งตงคณะกรรมการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประกอบด*วย ทปรกษากระทรวงนายแพทย1ทรงคณวฒ ด*านเวชกรรมป5องกน เป+นประธาน ผ*อานวยการทกสานก/กองในสงกด เป+นคณะกรรมการ ผ*อานวยการกล�มพฒนาระบบบรหารและเจ*าหน*าทเป+นเลขานการ และในการดาเนนงานการบรหารความเสยง (Risk Management) ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขให*บงเกดผลเป+นรปธรรม จะต*องอาศยความร�วมมอจากบคลากรทกระดบ และทกหน�วยงาน ผ*บรหารต*องให*ความสาคญและผลกดนขบเคลอนการดาเนนงานการบรหารความเสยงอย�างจรงจง รวมทงส�งเสรมศกยภาพให*กบบคลากรทงด*านการให*ความร* การสนบสนนทรพยากร เพอเตรยมการรองรบการเปลยนแปลงทอาจจะเกดภายใต*สถานการณ1ทไม�แน�นอน และส�งผลกระทบ หรอสร*างความเสยหาย ทงทเป+นตวเงนและไม�เป+นตวเงนหรอก�อให*เกดความล*มเหลว หรอลดโอกาสทจะบรรลเป5าหมายของแผนงาน/โครงการทสาคญในแต�ละประเดนยทธศาสตร1ตามแผนปฏบตราชการประจาปQของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

กล�มพฒนาระบบรหารในฐานะฝsายเลขานการคณะกรรมการบรหารความเสยงของ สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข จงได*ทาโครงการประชมเชงปฏบตการและการจดทาแผนบรหารความเสยง สานกงาน


หน#า 7

ปลดกระทรวงสาธารณสข ประจาปQงบประมาณ พ.ศ. 2557 เพอให*การบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขบงเกดผลเป+นรปธรรมทชดเจน และเกดผลลพธ1ทดตามเป5าหมายการให*บรการเชงยทธศาสตร1ทกาหนด ได*จดทาแนวทางการบรหารความเสยง สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เพอใช*เป+นกรอบแนวทางการดาเนนการบรหารความเสยงในระดบองค1กรให*มประสทธภาพและสามารถตรวจสอบได* และบรรลเป5าประสงค1เชงยทธศาสตร1ขององค1กรอย�างแท*จรง

ดงนน เพอให*สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข มเครองมอในการบรหารจดการทสามารถป5องกน ควบคมระดบความเสยง และผลกระทบทอาจจะเกดขนในอนาคตให*อย�ในระดบทสามารถยอมรบได* และสามารถตรวจสอบได*อย�างเป+นระบบทวทงองค1การ และจงได*จดทาแนวทางการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขขน เพอให*บคลากรในหน�วยงานใช*เป+นกรอบแนวทางในดาเนนงานการบรหารความเสยงอย�างเป+นระบบและเป+นไปในทศทางเดยวกน ซงจะช�วยให*การดาเนนงานตามยทธศาสตร1/แผนปฏบตราชการของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขได*บรรลผลสมฤทธตามเป5าหมายทกาหนดไว*อย�างมประสทธภาพและประสทธผลสงสดแก�องค1การและทางราชการ วตถประสงค2ของค�มอการบรหารความเสยง สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

1. เพอให*ฝsายบรหาร/ฝsายปฏบตการ เข*าใจหลกการ กระบวนการ/ขนตอน การบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 2. เพอให*ผ*บรหารมเครองมอในการควบคม กากบ การบรหารความเสยงทวทงองค1กร 3. เพอให*ผ*ปฏบตงานมแนวทาง กระบวนการและขนตอนการบรหารความเสยงทชดเจน สามารถใช*เป+นเครองมอในการบรหารความเสยงทวทงองค1กรได*อย�างมประสทธภาพ 4. เพอเป+นเครองมอในการสอสารและสร*างความเข*าใจเกยวกบการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ซงจะนาไปส�การลดโอกาสและผลกระทบของความเสยงทจะเกดขนกบสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขต�อไป 5. เพอให*หน�วยงานในสงกดนาแนวทางการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขไปประยกต1ใช*ในการดาเนนการบรหารความเสยงระดบหน�วยงานได* ความหมายและคาจากดความของการบรหารความเสยง

1. ความเสยง (Risk) หมายถง เหตการณ1ทมโอกาสเกดขนได*ในอนาคต หรอการกระทาใดๆ ทอาจจะเกดขนภายใน

สถานการณ1ทไม�แน�นอน และอาจส�งผลกระทบในด*านลบหรอสร*างความเสยหาย (ทงทเป+นตวเงนและไม�เป+นตวเงน) หรอก�อให*เกดความล*มเหลวหรอลดโอกาสทจะบรรลวตถประสงค1และเป5าหมายขององค1กร ทงในด*านกล


หน#า 8

ยทธ1ด*านการดาเนนงาน ด*านการเงน และด*านการปฏบตตามกฎหมาย/กฎระเบยบ ซงอาจเป+นผลกระทบทางบวกด*วยกได* โดยวดจากผลกระทบ (Impact) ทได*รบ และโอกาสทจะเกด (Likelihood) ของเหตการณ1

ความเสยง จาแนกออกเป+น 4 ลกษณะ ดงน 1. ความเสยงด*านกลยทธ1 (Strategic Risk: S) หมายถง ความเสยงทเกดจากการกาหนดแผน

กลยทธ1 และการปฏบตตามแผนกลยทธ1อย�างไม�เหมาะสม รวมถงความไม�สอดคล*องกนระหว�างนโยบาย, เป5าหมายกลยทธ1, โครงสร*างองค1กร, ภาวการณ1แข�งขน, ทรพยากรและสภาพแวดล*อม อนส�งผลกระทบต�อวตถประสงค1หรอเป5าหมายขององค1กร

2. ความเสยงด*านการดาเนนงาน (Operational Risk: O) หมายถง ความเสยงทเกดจากการปฏบตงานทกๆ ขนตอน อนเนองมาจากขาดการกากบดแลทดหรอขาดการควบคมภายในทด โดยครอบคลมถงป.จจยทเกยวข*องกบกระบวนการ/อปกรณ1/เทคโนโลยสารสนเทศ/บคลากรในการปฏบตงาน และความปลอดภยของทรพย1สน

3. ความเสยงด*านการเงน(Financial Risk: F) หมายถง ความเสยงเกยวกบสภาพคล�องทางการเงน ความสามารถในการทากาไรและการรายงานทางการเงน

4. ความเสยงด*านกฎระเบยบต�างๆ (Compliance Risk: C) หมายถง ความเสยงจากการไม�ปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบและข*อบงคบ

2. ป;จจยเสยง (Risk Factor)

หมายถง ต*นเหต หรอสาเหตทมาของความเสยงทจะทาให*ไม�บรรลวตถประสงค1ทกาหนดไว* โดยต*องระบได*ด*วยว�าเหตการณ1นนจะเกดทไหน เมอใด และเกดขนได*อย�างไร และทาไม ทงน สาเหตของความเสยงทระบควรเป+นสาเหตทแท*จรง เพอจะได*วเคราะห1และกาหนดมาตรการลดความเสยงในภายหลงได*อย�างถกต*อง

3. เหตการณ2 (Event)

หมายถง เหตหรอกรณทเกดขนจากแหล�งภายในหรอภายนอก ทส�งผลต�อการนากลยทธ1ไปปฏบต หรอการบรรลวตถประสงค1ขององค1กรเหตการณ1เหล�านนอาจมผลในเชงลบหรอเชงบวกต�อการดาเนนงาน โดยผลในเชงลบนนถอว�าเป+น “ความเสยง (Risk)” สาหรบผลในเชงบวกถอเป+นการสร*าง “โอกาส (Opportunity)” ให*กบองค1กร

4. โอกาส (Opportunity) หมายถง เหตการณ1ทมความไม�แน�นอนบางอย�างทเกดขนแล*วมผลสบเนองConsequence) ท

ส�งผลกระทบในเชงบวกต�อการบรรลวตถประสงค1หรอเป5าหมายขององค1กร


หน#า 9

4. ผลกระทบ (Impact) หมายถง ผลทเกดขนจากผลสบเนอง

5. การประเมนความเสยง (Risk Assessment) หมายถง กระบวนการระบความเสยงการวเคราะห1ความเสยง และจดลาดบความเสยง โดย

การประเมนจากโอกาสทจะเกด (Likelihood) และผลกระทบ (Impact) โอกาสทจะเกด หมายถง ความถหรอโอกาส ทจะเกดเหตการณ1ความเสยง ผลกระทบ หมายถง ขนาดความรนแรงของความเสยหายทจะเกดขนหากเกดเหตการณ1 ระดบของความเสยง (Degree of Risk) หมายถง สถานะของความเสยงทได*จากการประเมน

โอกาสและผลกระทบของแต�ละป.จจยเสยง แบ�งออกเป+น 4 ระดบ คอ สงมาก สง ปานกลาง และตา

6. การบรหารความเสยง (Risk Management) หมายถง กระบวนการทใช*ในการบรหารจดการ ให*โอกาสทจะเกดเหตการณ1ความเสยงลดลง หรอ

ผลกระทบของความเสยหายจากเหตการณ1ความเสยงลดลงอย�ในระดบทองค1กรยอมรบได* ซงการจดการความเสยงอาจแบ�งโดยสรปได*เป+น 5 แนวทางหลก ดงน

1) การยอมรบ (Take, Accept) หมายถง การทความเสยงนนสามารถยอมรบได*ภายใต*การควบคมทมอย�จนป.จจบน ซงไม�ต*องดาเนนการใดๆ เช�น กรณทมความเสยงในระดบทไม�รนแรงและไม�ค*มค�าทจะดาเนนการใดๆ ให*ขออนมตหลกการรบความเสยงไว*และมาดาเนนการใดๆ ค�มอการบรหารความเสยงทวทงองค1กร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 2) การลด/ควบคม (Reduction) หมายถง เป+นการปรบปรงระบบการทางานหรอการออกแบบวธการทางานใหม� เพอลดโอกาสทจะเกด หรอลดผลกระทบให*อย�ในระดบทองค1กรยอมรบได* 3) การยกเลก (Terminate) หรอ หลกเลยง (Avoid) หมายถง การทความเสยงนนไม�สามารถยอมรบได*และต*องจดการให*ความเสยงนนไปอย�นอกเงอนไขของการดาเนนงาน เช�น การหยดดาเนนงานหรอกจกรรมทก�อให*เกดความเสยงนน การเปลยนแปลงวตถประสงค1ในการดาเนนงานการลด ขนาดของงานหรอกจกรรมลง 4) การโอนย*าย (Transfer) หรอ แบ�ง (Share) หมายถง การโอนย*ายหรอแบ�งความเสยงไปให*ผ*อนช�วยรบผดชอบ เช�น การจ*างบคคลภายนอกมาดาเนนการแทน การทาประกนภย เป+นต*น

7. การความเสยงทวทงองค2กร (Enterprise Risk Management)

หมายถง การบรหารป.จจยและการควบคมกจกรรม รวมทงกระบวนการดาเนนงานต�างๆ เพอลดมลเหตของแต�ละโอกาสทองค1กรจะเกดความเสยหาย ให*ระดบของความเสยงและผลกระทบทจะเกดขนใน


หน#า 10

อนาคตอย�ในระดบทองค1กรยอมรบได* ประเมนได* ควบคมได* และตรวจสอบได*อย�างมระบบ โดยการคานงถงการบรรลเป5าหมาย ทงในด*านกลยทธ1 การปฏบตตามกฎระเบยบ การเงน และชอเสยงขององค1กรเป+นสาคญ โดยได*รบการสนบสนนและการมส�วนร�วมในการบรหารความเสยงจากหน�วยงานทกระดบทวทงองค1กร

8. การควบคม (Control)

หมายถง นโยบายและวธปฏบตท จะช�วยให*มนใจว�าได*มการดาเนนการตามแนวทางการตอบสนองต�อความเสยงทวางไว* กจกรรมการควบคมเกดขนในทกระดบ ทกหน*าทงานและทวทงองค1กร ประกอบด*วยกจกรรมทแตกต�างกน เช�น การอนมต การมอบหมายอานาจหน*าท การยนยนความถกต*อง การกระทบยอด การแบ�งหน*าท และการสอบทานผลการปฏบตงาน แบ�งประเภทการควบคมไว* 4 ประเภท คอ

1) การควบคมเพอการป5องกน (Preventive Control) เป+นวธการควบคมทกาหนดขน เพอป5องกนไม�ให*เกดความเสยงและข*อผดพลาดตงแต�แรก เช�น การอนมต การจดโครงสร*างองค1การ การแบ�งแยกหน*าท การควบคม การเข*าถงเอกสาร ข*อมล ทรพย1สน ฯลฯ

2) การควบคมเพอให*ตรวจพบ (Detective Control) เป+นวธการควบคมทกาหนกขนเพอค*นหาข*อผดพลาดทเกดขนแล*ว เช�น การสอบทาน การวเคราะห1 การยนยนยอด การตรวจนบ การรายงานข*อบกพร�อง ฯลฯ

3) การควบคมโดยการชแนะ (Directive Control) เป+นวธการควบคมทส�งเสรมหรอกระต*นให*เกดความสาเรจตามวตถประสงค1ทต*องการ เช�น การให*รางวลแก�ผ*มผลงานด เป+นต*น

4) การควบคมเพอการแก*ไข (Corrective Control) เป+นวธการควบคมทกาหนดขนเพอแก*ไขข*อผดพลาดทเกดขนให*ถกต*อง หรอเพอหาวธแก*ไขให*เกดข*อผดพลาดซาอกในอนาคต เช�น การจดเตรยมเครองมอดบเพลง เพอช�วยลดความรนแรงของความเสยหายให*น*อยลงหากเกดไฟ5ไหม* เป+นต*น

องค2ประกอบความเสยง

นยามของความเสยงม 2 องค1ประกอบ คอ โอกาส (Opportunity) หรอความเป+นไปไม�ได* (Possibility/Likelihood) และผลกระทบ (Impact) (Ayyub, 2003)

โอกาส (Opportunity)

ผลกระทบ (Impact)

ความเส!ยง (Risk)


หน#า 11

องค2ประกอบหลกและกจกรรมการบรหารความเสยง การบรหารความเสยงต*องอาศยการผสมผสานระหว�างประสบการณ1 ความเชยวชาญทเรยนร*

จากอดตทผ�านมา ควบค�กบการมนวตกรรมขององค1การทพฒนาบคลากรทกระดบให*มความร*ด*านการบรหารความเสยง เป+นกจกรรมหลกสาคญในกระบวนการบรหารองค1การทสามารถทาให*องค1การบรรลภารกจ พนธกจ ภายใต*งบประมาณและทรพยากรให*เกดประโยชน1สงสด เมอนาความเสยงมาอย�ภายใต*การบรหาร กจกรรมหลกในการบรหารความเสยงจาเป+นต*องประกอบไปด*วย (Blanchard, 2004)

1) การประเมนระดบความเสยง (Risk Assessment) 2) การวเคราะห1เพอหาสาเหตความเสยง (Risk Analysis) 3) การรองรบและการควบคมความเสยง (Risk Abatement)

ภาพท 1 องค1ประกอบหลกและกจกรรมการบรหารความเสยง ทมา: ก*องกต พลสวสด และพรเทพ อนสสรนตสาร (มปท)

ระดบการบรหารความเสยง

ก*องกต พลสวสด และพรเทพ อนสสรนตสาร (มปท) ได*จาแนกหรอประเภทความเสยงในมตตามระดบความเสยงออกเป+น 3 ระดบ คอ

1) ระดบองค1กร (Organization) ความเสยงในระดบองค1กรในองค1การภาครฐจะม�งเน*นความเสยงเชงนโยบาย (Policy Risk) การให*ความสาคญกบการมส�วนร�วมของภาคประชาชน (Public participation) และการปฏบตงานร�วมกบองค1การอสระ (Non-profit Organization) ทช�วยในการจดทานโยบายต�างๆ สามารถทาให*เกดการยอมรบผลกดนการแก*ไขป.ญหาทเกดขนกบประชาชนและท*องถนอย�างแท*จรง

2) ระดบการดาเนนการ (Operational Risk) ความเสยงในระดบการดาเนนการในองค1การภาครฐและเอกชนจะเน*นทการบรหารแผนงาน/โครงการ (Program/Project Risk) ซงมเครองมอในการบรหาร เช�น การหาเส*นทางวกฤต CMP (Critical Path Method) โดยนามาเชอมโยงกบเทคนดการทบทวนและการ

การควบคมความเส ยง (Risk Control)

การประเมนระดบความเส ยง (Risk Assessment)

การวเคราะหความเส ยง (Risk Analysis)

การรองรบความเส ยง (Risk Abatement)

คานยามความเส ยง : โอกาสและผลกระทบ

(Propbability and Impact)

ระดบความเส ยง (Risk Level)

สาเหต - ปจจยท ควบคมได

- ปจจยท ควบคมไมได

แผนสารอง (Emergency Plan)

การทบทวนความเส ยง (Risk Review)

ความถ ในการทบทวน (Review frequency)

รายงานความเส ยง (Risk Report)


หน#า 12

ระดบองคการ (Organization)

ระดบกลมและบคคล (Group and Individual)

การปฏบตหนาท (Function)



ระดบการดาเนนการ (Operation)

ประเมนโครงการทร*จกกนดว�า PERT (Program Evaluation and Review Technique) การจดทาผงแสดงระยะเวลาของกจกรรม (Gantt Chart) ของความเสยงในงานประจา (Routine Work)

3) ระดบบคลากร (Individual Risk) ความเสยงในระดบบคลากรในองค1กรภาครฐและเอกชนจะให*ความสาคญกบอบตเหต (Accident) ความปลอดภย (Safety) และสขภาพ (Health) โดยนาหลกการปฏบตงาน หรอ Job Scheduling และ Shift Work มาประยกต1ใช* โดยสรปการบรหารความเสยงใน 3 ระดบข*างต*นม ความสมพนธ1กนในภาพรวมตามภาพท 2

จะให*ความสาคญด*านเศรษฐศาสตร1และการเงน การลงทน ชอเสยง และอนๆ

จะให*ความสาคญด*านการเงนและการบรหารงานให*แล*ว เสรจตามแผน

ภาพท 2 ระดบการประยกต1การบรหารความเสยง ทมา: ก*องกต พลสวสด และพรเทพ อนสสรนตสาร (มปท)

การวเคราะห2ความเสยงตามแนวทางของ COSO

หลกการสาคญในการบรหารความเสยง ตามกรอบการบรหารความเสยงของคณะกรรมการ COSO (The Committee of Sponsoring Organizations of the Tread way Commission) ซงได*รบการยอมรบว�าเป+นแนวทางในการส�งเสรมการบรหารความเสยงและเป+นหลกปฏบตทเป+นสากล ทมอบหมายให*ไพร*วอเตอร1เฮาส1คเปอร1เป+นผ*เขยน กรอบการบรหารความเสยงสาหรบองค1กร (Enterprise Risk Management) COSO ประกาศใช*กรอบบรหารความเสยงระดบองค1กร (ERM) ในปQ 2547 (2004) โดยพฒนาจากกรอบการงานควบคมภายในทประกาศใช*ในปQ 2537 (1994) โดยเพมแนวคดหลกการและองค1ประกอบสาคญ เพอให*ตรงความต*องการเกยวกบการบรหารความเสยงในการบรหารงานยคใหม�ในการเพมมลค�าให*แก�องค1กรและสอดคล*องกบการกากบดแลทด และสามารถใช*เป+นเกณฑ1อ*างองในการบรหารความเสยงอย�างเป+นสากลตามภาพท 3

จะให*ความสาคญด*านความปลอดภยของลกค*า ผ*บรโภคการบรหารแรงงานสมพนธ1 การหมนเวยน คณภาพชวตในการปฏบตงาน (Quality of Work Life: QEL) แผนการถ�ายโอนงาน (Succession Plan) เป+นต*น


หน#า 13

ภาพท 3 กรอบการควบคมภายในและกรอบการบรหารความเสยงตามแนว COSO องค1ประกอของกรอบการบรหารความเสยงตามแนว COSO ม 8 ด*าน ทมความสมพนธ1กนสรป

สาระสาคญของแต�ละองค1ประกอบตามภาพท 4 ดงน

ภาพท 4 แผนภาพแสดงการบรหารความเสยงตามแนวทางของ COSO


หน#า 14

1. สภาพแวดล#อมภายในองค2กร (Internal Environment) สภาพแวดล*อมขององค1กรเป+นองค1ประกอบทสาคญในการกาหนดกรอบการบรหารความเสยง

และเป+นพนฐานสาคญในการกาหนดทศทางของกรอบการบรหารความเสยงขององค1กร ประกอบด*วยป.จจยหลายประการ เช�น วฒนธรรมองค1กร นโยบายของผ*บรหาร แนวทางการปฏบตงานของบคลากร กระบวนการทางาน ระบบสารสนเทศ เป+นต*น

2. การกาหนดวตถประสงค2 (Objective Setting) องค1กรต*องพจารณากาหนดวตถประสงค1ในการบรหารความเสยง ให*มความสอดคล*องกบ

เป5าหมายเชงกลยทธ1และความเสยงทองค1กรยอมรบได* เพอวางเป5าหมายในการบรหารความเสยงขององค1กรได*อย�างชดเจนและเหมาะสม

3. การระบความเสยง (Risk Identification) เป+นการรวบรวมเหตการณ1ทอาจเกดขนกบหน�วยงาน ทงป.จจยเสยงทเกดจากป.จจยภายในและ

ป.จจยภายนอกองค1กรและเมอเกดขนแล*วส�งผลให*องค1กรไม�บรรลวตถประสงค1หรอเป5าหมาย เช�น นโยบายการบรหารงาน บคลากร การปฏบตงานการเงน ระบบสารสนเทศ ระเบยบข*อบงคบ เป+นต*น ทงนเพอทาความเข*าใจต�อเหตการณ1และสถานการณ1นนๆ และเพอให*ผ*บรหารสามารถพจารณากาหนดแนวทางและนโยบายในการจดการกบความเสยงทอาจจะเกดขนได*เป+นอย�างด

4. การประเมนความเสยง (Risk Assessment) การประเมนความเสยงเป+นการวดระดบความรนแรงของความเสยง เพอพจารณาจดลาดบ

ความสาคญของความเสยงทมอย�โดยการประเมนจากโอกาสทจะเกด (Likelihood) และผลกระทบ (Impact) 5. การตอบสนองความเสยง (Risk Response) เป+นการดาเนนการหลงจากทองค1กรสามารถระบความเสยงขององค1กรและประเมนระดบของความ

เสยงแล*ว โดยจะต*องนาความเสยงไปดาเนนการเพอลดโอกาสทจะเกดความเสยงและลดระดบความรนแรงของผลกระทบให*อย�ในระดบทองค1กรยอมรบได*ด*วยวธจดการความเสยงทเหมาะสมทสดและค*มค�ากบการลงทน

6. กจกรรมควบคม (Control Activities) การกาหนดกจกรรมและการปฏบตต�างๆ เพอช�วยลดหรอควบคมความเสยง เพอสร*างความมนใจ

ว�าจะสามารถจดการกบความเสยงนนได*อย�างถกต*อง และทาให*การดาเนนงานบรรลวตถประสงค1และเป5าหมายขององค1กร ป5องกนและลดระดบความเสยงให*อย�ในระดบทองค1กรยอมรบ

7. สารสนเทศและการสอสาร (Information and Communication) องค1กรจะต*องมระบบสารสนเทศและการตดต�อสอสารทมประสทธภาพ เพราะเป+นพนฐานสาคญท

จะนาไปพจารณาดาเนนการบรหารความเสยงต�อไปตามกรอบและขนตอนการปฏบตทองค1กรกาหนด


หน#า 15

8. การตดตามประเมนผล (Monitoring) องค1กรจะต*องมการตดตามผล เพอให*ทราบถงผลการดาเนนงานว�าเหมาะสมและสามารถจดการ

ความเสยงได*อย�างมประสทธภาพหรอไม� ป;จจยสาคญต�อความสาเรจในการผลกดนให#การบรหารความเสยงสาเรจ

เครองมอทางการบรหารทสร*างความเชอมน ช�วยป5องกนความเสยหายและลดความผดพลาดในการบรหารงาน เพอช�วยให*องค1กรบรรลวตถประสงค1/เป5าหมาย อย�างมประสทธภาพ ประสทธผล ค*มค�า และเกดประโยชน1สงสดต�อองค1กร เพอให*องค1กรได*รบประโยชน1จากการบรหารความเสยง ผ*บรหารจะต*องสร*างกระบวนการ เพอสนบสนนให*เกดการบ�งชการประเมน การจดการ และการรายงานความเสยงอย�างต�อเนองโดยให*เป+นส�วนหนงของการปฏบตงานปกต ป.จจยสาคญ 8 ประการ ทช�วยให*การปฏบตตามกรอบบรหารความเสยงขององค1กรประสบความสาเรจม ดงน

1. การสนบสนนจากผ#บรหารระดบสง การบรหารความเสยงขององค1กร จะประสบความสาเรจเพยงใดขนอย�กบเจตนารมณ1

การสนบสนน การมส�วนร�วมและคณะกรรมการ ผ*บรหารระดบสงต*องให*ความสาคญ สนบสนนให*ทกคนในองค1กรเข*าใจถงความสาคญในคณค�าของการบรหารความเสยง มฉะนนแล*วการบรหารความเสยงจะไม�สามารถเกดขนได*

2. การใช#คาให#เกดความเข#าใจแบบเดยวกน การใช*คานยามเกยวกบความเสยงและการบรหารความเสยงแบบเดยวกน จะทาให*เกด

ประสทธภาพ ในการกาหนดวตถประสงค1 นโยบาย กระบวนการ เพอใช*ในการบ�งช ประเมนความเสยงและกาหนดวธการจดการความเสยงทเหมาะสมองค1กรจะต*องมการจดทากรอบบรหารความเสยง และนโยบายการบรหารความเสยงขององค1กร ทมคาอธบายองค1ประกอบอย�างชดเจนทาให*ผ*บรหารและพนกงานทกคนใช*ภาษาความเสยงในแนวทางเดยวกน มจดหมายร�วมกนในการบรหารความเสยง

3. การปฏบตตามกระบวนการบรหารความเสยงอย�างต�อเนอง องค1กรทจะประสบความสาเรจในการปฏบตตามกระบวนการบรหารความเสยง คอ องค1กรท

สามารถนากระบวนการบรหารความเสยงมาปฏบตอย�างทวถงทงองค1กร และกระทาอย�างต�อเนองสมาเสมอ 4. กระบวนการในการบรหารการเปลยนแปลง

การนาเอากระบวนการและระบบบรหารแบบใหม�มาใช* องค1กรจาเป+นต*องมการบรหารการเปลยนแปลง การพฒนาการบรหารความเสยงกเช�นเดยวกน ทต*องมการชแจงให*ผ*บรหารและพนกงานทกคนรบทราบถงการเปลยนแปลงของผลทองค1กรและแต�ละบคคลจะได*รบจากการเปลยนแปลงนน


หน#า 16

5. การสอสารอย�างมประสทธผล การสอสารเกยวกบกลยทธ1การบรหารความเสยง และวธปฏบตมความสาคญอย�างมาก

เพราะการสอสารจะเน*นให*เหนถงการเชอมโยงระหว�างการบรหารความเสยงกบกลยทธ1องค1กร การชแจงทาความเข*าใจต�อพนกงานทกคนถงความรบผดชอบของแต�ละบคคลต�อกระบวนการบรหารความเสยง จะช�วยให*เกดการยอมรบในกระบวนการและนามาซงความสาเรจในการพฒนาการบรหารความเสยง โดยควรได*รบการสนบสนนทงวาจาและในทางปฏบตจากผ*บรหารระดบสงขององค1กรและคณะกรรมการขององค1กร

วตถประสงค1ของการสอสารอย�างมประสทธผลนนเพอให*มนใจว�า

� ผ*บรหารได*รบข*อมลความเสยงอย�างถกต*องและทนเวลา

� ผ*บรหารสามารถจดการกบความเสยงตามลาดบความสาคญ ตามการเปลยนแปลง และความเสยงใหม�

� มการตดตามแผนการจดการความเสยงอย�างต�อเนอง เพอนามาใช*ปรบปรงการบรหารองค1กร และจดการความเสยงต�างๆ เพอให*องค1กรมโอกาสในการบรรลวตถประสงค1/เป5าหมาย ได*มากทสด

6. การวดผลการบรหารความเสยง การวดผลการบรหารความเสยงประกอบด*วย 2 รปแบบ ดงน

� การวดความเสยงในรปแบบของผลกระทบและโอกาสทอาจเกดขน การบรหารความเสยงทประสบความสาเรจจะช�วยให*ความเสยงทเหลออย�ในระดบทองค1กรยอมรบได*

� การวดความสาเรจของการบรหารความเสยงโดยอาศยดชนวดผลการดาเนนงาน ซงอาจกาหนดเป+นระดบองค1กรฝsายงานหรอของแต�ละบคคล การใช*ดชนวดผลการดาเนนงานนอาจปฏบตร�วมกบกระบวนการด*านทรพยากรบคคล

7. การฝกอบรมและกลไกด#านทรพยากรบคคล คณะกรรมการ ผ*บรหาร และบคลากรทกคนในองค1กรต*องได*รบการฝ�กอบรม เพอให*เข*าใจ

กรอบการบรหารความเสยงและความรบผดชอบของแต�ละบคคลในการจดการความเสยงและสอสารข*อมลเกยวกบความเสยง การฝ�กอบรมในองค1กรควรต*องคานงถงประเดนดงต�อไปน

� การแตกต�างกนของระดบความรบผดชอบในการบรหารความเสยง

� ความร*เกยวกบความเสยงและการบรหารความเสยงทมอย�แล*วในองค1กรพนกงานใหม�ทกคนควรได*รบการฝ�กอบรม เพอให*มความเข*าใจในความรบผดชอบต�อความเสยงและกระบวนการบรหารความเสยงด*วยเช�นกน ระบบการประเมนผลการดาเนนงานถอเป+นเครองมอสาคญทใช*ในการส�งเสรมความรบผดชอบของแต�ละบคคล โดยความรบผดชอบเกยวกบการบรหารความเสยงควรกาหนดรวมอย�ในงานท


หน#า 17

แต�ละบคคลรบผดชอบและในคาอธบายลกษณะงาน (Job Description) การประเมนผลการดาเนนงานส�วนทเกยวกบการบรหารความเสยง โดยมประเดนทควรประเมนดงต�อไปน

- ความรบผดชอบและการสนบสนนกระบวนการบรหารความเสยงและกรอบการบรหารความเสยงทแต�ละบคคลมต�อองค1กร

- การวดระดบความเสยงทบคคลนนเป+นผ*รบผดชอบว�าความเสยงได*รบการจดการมประสทธผลเพยงใด

8. การตดตามกระบวนการบรหารความเสยง ขนตอนสดท*ายของป.จจยต�อความสาเรจของการบรหารความเสยง คอ การกาหนดวธท

เหมาะสมในการตดตามการบรหารความเสยง การตดตามกระบวนการบรหารความเสยง ควรพจารณาประเดนต�อไปน

� การรายงานและสอบทานขนตอนตามกระบวนการการบรหารความเสยง

� ความชดเจนและความสมาเสมอของการมส�วนร�วมและความม�งมนของผ*บรหารระดบสง

� บทบาทของผ*นาในการสนบสนนและตดตามการบรหารความเสยง

� การประยกต1ใช*เกณฑ1การประเมนผลการดาเนนงานทเกยวกบการบรหารความเสยง


หน#า 18

บทท 2 แนวทางการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

โครงสร#างการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เรมดาเนนการบรหารความเสยงในปQงบประมาณ พ.ศ. 2552 โดยยดกรอบการบรหารความเสยงตามแนวทางของ COSO (The Committee of Sponsoring Organizations of the Tread way Commission) เป+นแนวทางปฏบตการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข โดยกาหนดกรอบโครงสร*างการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข แบ�งเป+น 2 ระดบ คอ

1. ระดบองค2กร ประกอบด*วย ผ*บรหารทปลดกระทรวงสาธารณสขมอบหมายเป+นประธานคณะกรรมการบรหาร

ความเสยงระดบองค1กร โดยมผ*อานวยการสานก/กอง/ ศนย1/ สถาบน และหน�วยงานระดบกองในสงกดสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขเป+นคณะกรรมการ และผ*อานวยการกล�มพฒนาระบบบรหาร , เจ*าหน*าทกล�มพฒนาระบบบรหารทได*รบมอบหมายเป+นเลขานการคณะกรรมการ ให*ดาเนนการบรหารความเสยงตามแผนบรหารความเสยงทมผลกระทบต�อวสยทศน1 วตถประสงค1 หรอเป5าหมายการดาเนนงานขององค1กร รวมทงมผลกระทบต�อเป5าหมายการดาเนนงานตามยทธศาสตร1 /แผนปฏบตราชการ 4 ปQ /แผนปฏบตราชการประจาปQของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

2. ระดบหน�วยงาน ประกอบด*วย หน�วยงานในสงกดสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ตามกฎกระทรวงแบ�งส�วน

ราชการสานกงานปลดกระทรวงกระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2552 และหน�วยงานทจดตงขนเป+นการภายในเพอการบรหารงาน โดยมผ*อานวยการสานก/กอง/ ศนย1/ สถาบน และกล�ม เป+นประธานคณะทางานบรหารความเสยงระดบหน�วยงาน และมบคลากรในสงกดร�วมเป+นคณะทางาน ให*ดาเนนการบรหารความเสยงตามแผนบรหารความเสยงทมผลกระทบต�อวสยทศน1 วตถประสงค1 หรอเป5าหมายการดาเนนงานของหน�วยงาน รวมทงมผลกระทบต�อเป5าหมายการดาเนนงานตามยทธศาสตร1 /แผนปฏบตราชการ 4 ปQ /แผนปฏบตราชการประจาปQของหน�วยงาน

การจดโครงสร*างการบรหารความเสยงถอว�ามความสาคญมากเพอสร*างการมส�วนร�วม ต*องจดให*ผ*เกยวข*องในหน�วยงาน ระดบองค1กร และระดบนโยบายได*มการแบ�งบทบาทหน*าทของแต�ละองค1ประกอบให*มความชดเจน เพอให*เกดความเชอมโยง โดยมแผนผงโครงสร*างการบรหารความเสยง ปรากฏตามภาพท 5 โครงสร*างการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข


หน#า 19

ภาพท 5 โครงสร*างการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

หน#าทและความรบผดชอบตามโครงสร#างการบรหารความเสยง หน*าทและความรบผดชอบตามโครงสร*างการบรหารความเสยงของผ*เกยวข*องในระดบต�างๆ ดงน

ผ#เกยวข#อง หน#าทและความรบผดชอบ ปลดกระทรวงสาธารณสข

� แต�งตงคณะกรรมการบรหารความเสยง � เสนอแนะ ให*ความเหนชอบนโยบายด*านบรหารความเสยงทคณะกรรมการนาเสนอ

คณะกรรมการบรหาร ความเสยง สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

� กาหนดนโยบายด*านบรหารความเสยงเสนอต�อผ*บรหาร เพอขอความเหนชอบก�อนนาไปส�การปฏบต

� กาหนดโครงสร*างของการบรหารความเสยงให*ครอบคลมทงองค1กร ให*คาปรกษา พร*อมทงสนบสนนการนากลยทธ1ด*านความเสยงไปส�การปฏบต โดยการออกระเบยบปฏบตต�างๆ และจดการทรพยากรทจาเป+น

� ผลกดนให*มการพฒนาขดความสามารถของบคลากร การปรบเปลยนวฒนธรรมองค1กรเรองการบรหารความเสยง เพอให*บคลากรทกระดบตระหนกถงความเสยงและการควบคมความเสยง

� เป+นศนย1รวมในการกากบดแลความเสยงทมนยสาคญต�างๆ ทคณะทางานบรหารความเสยงหน�วยงานรายงาน

� ทบทวนรายงานการบรหารความเสยง กากบดแลประสทธผลการดาเนนงานทางการบรหาร เพอจดการกบความเสยง

� สนบสนนและส�งเสรมการดาเนนงานของคณะทางานบรหารความเสยงหน�วยงาน � ให*ความเหนชอบและเสนอแนะเพมเตมเกยวกบแผนและรายงานบรหารความเสยงของ

หน�วยงาน � ประสานงานกบหน�วยงานต�างๆ ทเกยวข*องให*มการดาเนนงานตามแผนจดการความเสยง � จดทาแผนบรหารความเสยงหรอจดการความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

เพอนาเสนอต�อผ*บรหาร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

คณะกรรมการตรวจเงนแผ�นดน (คตง.)

ปลดกระทรวงสาธารณสข คณะกรรมการตรวจสอบประเมน (คตป.)

กล�มตรวจสอบภายใน สป.

คณะทางานการกากบ ดแลองค2การทด

คณะทางานการบรหารความเสยง หน�วยงาน

คณะกรรมการบรหารความเสยง สป.สธ.

ฝbายเลขานการ


หน#า 20

ผ#เกยวข#อง หน#าทและความรบผดชอบ � ประเมนผลและจดทารายงานการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวง

สาธารณสข เพอรายงานต�อผ*บรหาร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข คณะทางานบรหารความเสยงหน�วยงาน

� วางแผนงานและดาเนนการตามแผน นโยบาย กลยทธ1การบรหารความเสยงทคณะกรรมการบรหารความเสยงกาหนด

� กากบดแล และตดตาม ให*หน�วยงานมการปฏบตงานตามกระบวนการบรหารความเสยง � ระบความเสยงด*านต�างๆ พร*อมทงวเคราะห1 และประเมนความเสยงทอาจเกดขน � จดทาแผนบรหารความเสยงหรอจดการความเสยงของหน�วยงาน เพอนาเสนอต�อคณะ

กรรมการบรหารความเสยง สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข � ประเมนผลและจดทารายงานการบรหารความเสยงของหน�วยงาน เพอรายงานต�อคณะ

กรรมการบรหารความเสยงสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข คณะทางานการกากบดแลองค1การทด

� จดทานโยบายการกากบดแลองค1การทดของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข � ผลกดนการดาเนนการตามนโยบายทกาหนดขนให*เกดผลเป+นรปธรรม � กาหนดแนวทางการประเมนผลการปฏบตราชการตามนโยบายการกากบดแลองค1การทด

ตามตวชวดทกาหนดไว*อย�างเป+นระบบ � ทบทวนและปรบปรงนโยบายการกากบดแลองค1การทดให*เหมาะสมและทนสมยอย�เสมอ

ฝsายเลขานการคณะกรรมการ บรหารความเสยง

� ดาเนนการจดประชมคณะกรรมการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

� จดทาข*อเสนอเพอปรบปรงกระบวนการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

� ประสานหน�วยงานในสงกดสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขเพอดาเนนการเกยวกบการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

� นาเสนอความคบหน*าและสรปผลการบรหารความเสยงเสนอต�อทประชมคณะกรรมการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

� ประสานหน�วยงานทเกยวข*องในการสอสารเพอบรหารความเสยงทวทงองค1กร กล�มตรวจสอบภายใน สป.

� สอบทานและประเมนประสทธผลของกระบวนการบรหารความเสยง � จดทารายงานผลการสอบทานการประเมนระบบควบคมภายในเสนอต�อปลดกระทรวง

สาธารณสข นโยบาย วตถประสงค2 การบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

1. นโยบายการบรหารความเสยง สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ได*กาหนดนโยบายการบรหารความเสยง เพอให*

กระบวนการบรหารความเสยงมความเหมาะสม สอดคล*องไปในทศทางเดยวกบยทธศาสตร1และภารกจของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ดงน


หน#า 21

1) พฒนาระบบและกระบวนการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข โดยการจดทาค�มอการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขทระบกระบวนการ แนวทาง/วธการบรหารความเสยงทชดเจนอย�างเป+นระบบมาตรฐานเดยวกนทงองค1กร และให*นาระบบความเสยงไปปฏบตจนเกดเป+นวฒนธรรมองค1กร และเป+นส�วนหนงของการดาเนนงานตามปกต

2) การบรหารความเสยงจะต*องครอบคลมทกระดบ และทกหน�วยงานในสงกดสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข โดยการวเคราะห1ความเสยงทงทมสาเหตจากป.จจยภายใน และภายนอก สอดคล*องตามหลกธรรมาภบาล เพอให*สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขได*อย�างมประสทธภาพ และเกดประสทธผล

3) ผลกดนให*มการนาระบบเทคโนโลยมาประยกต1ใช*เพอให*เกดประโยชน1สงสดในการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

4) ควบคมดแลให*มการปฏบตอย�างจรงจงต�อเนอง และดาเนนการตดตาม ประเมนผล และทบทวนการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

2. วตถประสงค2การบรหารความเสยง 1) เพอช�วยเพมประสทธภาพในการตดสนใจ โดยคานงถงป.จจยเสยงและความเสยงในด*าน

ต�างๆ ทน�าจะมผลกระทบกบวตถประสงค1การดาเนนงานและเป5าประสงค1เชงยทธศาสตร1 แล*วพจารณาหาแนวทางในการป5องกน หรอจดการกบความเสยงเหล�านน ก�อนทจะเรมปฏบตงาน หรอดาเนนการตามแผนทกาหนดไว*

2) เพอให*สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขสามารถลดมลเหตของโอกาสทจะเกดความเสยหาย และลดขนาดของความเสยหายทจะเกดขนในอนาคตให*อย�ในระดบความเสยงทยอมรบได* ควบคมได* และตรวจสอบได*

3) เพอให*สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขมผลการดาเนนงานบรรลเป5าหมายภารกจหลกตามกฎหมาย เป5าประสงค1 และเป5าหมายตามแผนปฏบตราชการประจาปQ


หน#า 22

บทท 3 กระบวนการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

การคดเลอกโครงการ/กจกรรมในการวเคราะห2เพอจดทาแผนความเสยงประจาปd สาหรบกระบวนการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประกอบด*วย

ระดบองค1กร และระดบหน�วยงาน เพอการบรรลเป5าประสงค1ภายใต*ประเดนยทธศาสตร1 และนาส�งเป5าประสงค1ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขในมตประสทธผล และนาส�งผลผลตหรอบรการต�อผ*รบบรการภายในและภายนอกของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ดงนน การคดเลอกโครงการ หรอกจกรรมในการวเคราะห1 เพอจดทาแผนความเสยงประจาปQ สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข จงได*กาหนดเกณฑ1การพจารณาคดเลอก โครงการ หรอกจกรรมในการวเคราะห1ความเสยงโดยใช*เกณฑ1การพจารณา ดงแสดงในตารางท 1 เกณฑ1การพจารณาคดเลอกโครงการ/กจกรรมในการวเคราะห1เพอจดทาแผนความเสยงประจาปQ ตารางท 1 เกณฑ2การพจารณาคดเลอกโครงการ/กจกรรมในการวเคราะห2เพอจดทาแผนความเสยงประจาปd

ป;จจยพจารณา เกณฑ2การพจารณา 1 คะแนน 2 คะแนน 3 คะแนน

1.ความสอดคล*องกบประเดนยทธศาสตร1

ไม�สอดคล*องกบกลยทธ1ในประเดนยทธศาสตร1

สอดคล*องกบบางกลยทธ1 ในประเดนยทธศาสตร1

สอดคล*องกบทก กลยทธ1ในประเดนยทธศาสตร1

2.งบประมาณทได*รบ ในปQป.จจบน

ได*รบงบประมาณน*อย ได*รบงบประมาณปานกลาง ได*รบงบประมาณสงมาก

3.ผลผลต/บรการ ไม�ส�งมอบให*ผ*รบบรการภายนอก

ส�งมอบให*ผ*รบบรการภายนอก อย�างน*อย 1 กล�ม

ส�งมอบให*ผ*รบบรการภายนอก อย�างน*อย 5 กล�มขนไป

***กรณเป+นการดาเนนงานด*านเทคโนโลยและสารสนเทศและการสอสาร ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ให*ศนย1เทคโนโลยและสารสนเทศและการสอสาร ดาเนนการวเคราะห1ความเสยงและจดทาแผนบรหารความเสยงของระบบฐานข*อมลและสารสนเทศ

เมอกาหนดเกณฑ1การพจารณาคดเลอกโครงการ/กจกรรม ให*คดเลอกโครงการหรอกจกรรม

ภายใต*กจกรรมหลกทระบในแผนปฏบตราชการประจาปQ ทดาเนนการเพอให*บรรลเป5าประสงค1ในมตประสทธผลของแผนยทธศาสตร1 ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข หรอของหน�วยงาน ดงตวอย�างแสดงในตารางท 2 การคดเลอก โครงการ/กจกรรม ในการวเคราะห1เพอจดทาแผนความเสยงประจาปQ (MOPH-ERM 001/25XX)


หน#า 23

ตารางท 2 การคดเลอก โครงการ/กจกรรม ในการวเคราะห2เพอจดทาแผนความเสยงประจาปd ประเดนยทธศาสตร2

ของสป.สธ. เปfาประสงค2ของสป.สธ.

ตวชวดของ สป.สธ.

กลยทธ2ของ สป.สธ. โครงการ/กจกรรม ความสอดคล#อง กบกลยทธ2

1.สร*างเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมส�วนร�วมของทกภาคส�วน

1.ประชาชนมพฤตกรรมสขภาพทถกต*อง โดยการจดการสขภาพทเหมาะสม

1. อตราผ*ปsวยเบาหวานรายใหม� ไม�เกนร*อยละ 2. อตราผ*ปsวยความดนโลหตสงรายใหม�ไม�เกนร*อยละ 8 3. ภาคเครอข�ายทมการด าเนนงานด*านสขภาพในพนทอย�างต�อเนอง จานวน 75 แห�งต�อป

1.1 เสรมสร*างให*ประชาชนมการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลสขภาพได*อย�าง เหมาะสม โดยความร�วมมอจากภาคเครอข�าย 1.2 พฒนาความพร*อมของระบบเฝ5าระวง ป5องกน ควบคมโรค ภยสขภาพ และ ค*มครองผ*บรโภคด*านสขภาพให*มประสทธภาพ

การจดระบบบรการสขภาพเชงรก เพอป5องกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง

1.1,1.2

การถ�ายทอดความร*เพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพให*ถกต*อง

1.1,1.2

การตรวจ ควบคม กากบ และพฒนาผลตภณฑ1และบรการสขภาพในพนท

1.2

การป5องกนและแก*ไขป.ญหาความรนแรงในเดกและสตร

1.2

2.การพฒนาระบบบรหารจดการและระบบบรการด*านการแพทย1และสาธารณสข ให*มคณภาพอย�างม ดลยภาพ

2. ประชาชนเข*าถงบรการด*านการแพทย1และสาธารณสข และผลตภณฑ1สขภาพทมคณภาพมาตรฐาน โดยการบรหาร

จดการอย�างมดยภาพ

1.ประชาชนมความพงพอใจต�อการให*บรการของสถานบรการสงกด สป.สธ.ทกระดบ ร*อยละ 80 ต�อปQ 2.ผ*ให*บรการมความพงพอใจต�อการให*บรการ ร*อละ 80 ต�อปQ 3.สถานบรการสขภาพภาครฐในสงกด สป.สธ.ทผ�านเกณฑ1มาตรฐาน (NA และ HCQA) ร*อยละ 65 ต�อปQ

2.1 พฒนาระบบบรหารจดการ ระบบบรการสาธารณสข และผลตภณฑ1สขภาพให*มคณภาพมาตรฐาน 2.2 พฒนาหน�วยบรการให*มศกยภาพในการให*บรการอย�างมคณภาพ

การบรหารจดการงบลงทน

2.1

การพฒนาสถานบรการทกระดบให*ผ�านการรบรองมาตรฐานทกาหนด

2.1,2.2

การพฒนาระบบข*อมล เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารประชา สมพนธ1 เพอสนบสนนระบบบรการ

2.1 2.2

พฒนาบคลากรด*านการแพทย1และสาธารณสข

2.2

1) การจดลาดบความสาคญของโครงการ/กจกรรม โดยนาโครงการหรอกจกรรมทมผล

คะแนนการคดเลอกสงสดในแต�ละเป5าประสงค1ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข หรอของหน�วยงาน ทรบผดชอบมาวเคราะห1และจดทาแผนบรหารความเสยง (เช�น ถ*าสานก/กองมเป5าประสงค1ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข จานวน 2 เป5าประสงค1 ให*พจารณาคดเลอก โครงการหรอกจกรรมทมผลคะแนน


หน#า 24

การคดเลอกสงสดเป5าประสงค1ละ โครงการหรอกจกรรมมาวเคราะห1และจดทาแผนบรหารความเสยง) ดงตวอย�างแสดงในตารางท 3 การจดลาดบความสาคญของโครงการตามหลกเกณฑ1ทกาหนด (MOPH-ERM 002/25XX) ตารางท 3 การจดลาดบความสาคญของโครงการตามหลกเกณฑ2ทกาหนด ประเดนยทธศาสตร2

ของสป.สธ.

โครงการ/กจกรรม สอดคล#องกบประเดนยทธศาสตร2

(a)

งบประมาณ ทได#รบ

(b)

ส�งมอบผลผลต /บรการ

(c)

ความสาคญ ของโครงการ

(a+b+c)

ลาดบโครงการ/กจกรรม

1.สร*างเสรมพฤตกรรมสขภาพ ทดของประชาชนโดยการมส�วนร�วมของทกภาคส�วน


3 3 3 9 1

การถ�ายทอดความร*เพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพให*ถกต*อง

2 2 3 7 3

การตรวจ ควบคม กากบ และพฒนาผลตภณฑ1และบรการสขภาพในพนท

2 1 3 6 4

การป5องกนและแก*ไขป.ญหาความรนแรงในเดกและสตร

2 1 3 6 4

2.การพฒนาระบบบรหารจดการและระบบบรการด*านการแพทย1และสาธารณสข ให*มคณภาพอย�างม ดลยภาพ

การบรหารจดการงบลงทน

2 1 1 4 6

การพฒนาสถานบรการทกระดบให*ผ�านการรบรองมาตรฐานทกาหนด

3 2 3 8 2

การพฒนาระบบข*อมล เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารประชา สมพนธ1 เพอสนบสนนระบบบรการ

3 2 3 8 2

พฒนาบคลากรด*านการแพทย1และสาธารณสข

2 2 1 5 5

กระบวนการบรหารความเสยง เป+นกระบวนการทใช*ในการระบ วเคราะห1 ประเมน และจดระดบความเสยงทมผลกระทบต�อการบรรลวตถประสงค1ของกระบวนการทางานของหน�วยงานหรอองค1กร รวมทงการบรหาร/จดการความเสยง โดยกาหนดแนวทางการควบคม เพอป5องกน หรอลดความเสยงให*อย�ในระดบทยอมรบได* กระบวนการดงกล�าวจะสาเรจได*ต*องมการสอสารให*คนในองค1มความร* ความเข*าใจในเรองการบรหารความเสยงในทศทางเดยวกน และการจดทาระบบสารสนเทศ เพอใช*ในการวเคราะห1


หน#า 25

ประเมนความเสยง ทงน สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข มกระบวนการและขนตอนการบรหาร ความเสยง ประกอบด*วย 7 ขนตอน ดงแสดงตามภาพท 6 องค1ประกอบหลกของการบรหารความเสยง

ภาพท 6 องค1ประกอบหลกของการบรหารความเสยง

1. การกาหนดวตถประสงค2 (Objective Setting) วตถประสงค1 หมายถง สงทต*องการทาให*สาเรจ หรอผลลพธ1การดาเนนการ ดงตวอย�างแสดงในตาราง

ท 4 การกาหนดวตถประสงค1ของโครงการและวตถประสงค1ของแต�ละขนตอนหลก (MOPH-ERM 003/25XX) สาหรบการกาหนดวตถประสงค1ในการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข แบ�งออกเป+น 2 ระดบ ดงน

1) การกาหนดวตถประสงค1ระดบองค1กร การกาหนดวตถประสงค1ระดบองค1กรจะเป+นการกาหนดวตถประสงค1และเป5าหมายตาม แผนงานหลก (แผนปฏบตราชการประจาปQ และแผนปฏบตราชการ 4 ปQ ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข) โดยทาการระบสถานะป.จจบนของการดาเนนงานตามเป5าหมาย เพอให*มการวเคราะห1ความเสยงทอาจทาให*ไม�สามารถบรรลได*ตามเป5าหมายทตงไว*

วสยทศน1

พนธกจ

ยทธศาสตร1

กลยทธ1

ตวชวด

โครงการ

6.สารสนเทศและการสอสาร

1.การกาหนดวตถประสงค1

2.การระบความเสยง

3.การประเมนความเสยง

4.การตอบสนองต�อความเสยง

7.การตดตามประเมนผล

5.กจกรรมการควบคม

6.สารสนเทศและการสอสาร

7.การตดตามประเมนผล


หน#า 26

2) การกาหนดวตถประสงค1ในระดบหน�วยงาน เป+นการกาหนดวตถประสงค1 และ เป5าหมายตามพนธกจของแต�ละหน�วยงาน และสถานะป.จจบน เพอนาไปส�การวเคราะห1ความเสยงทจะทาให*พนธกจของหน�วยงานไม�บรรลตามวตถประสงค1ทตงไว*

การกาหนดวตถประสงค1ทชดเจนช�วยให*การระบ และวเคราะห1ความเสยงทจะเกดขนได*อย�างครบถ*วน โดยเทคนคการกาหนดวตถประสงค1ควรใช*หลกการ “SMART” ดงน

Specific: วตถประสงค1/เป5าหมายต*องมความชดเจน เพอให*เกดความเข*าใจในผลตอบแทนหรอผลลพธ1ท ต*องการชดเจน

Measurable: วตถประสงค1/เป5าหมายต*องสามารถวดผลได* ควรมการระบหลกเกณฑ1และข*อมลทต*องการใช*ในการวดผล

Achievable: วตถประสงค1/เป5าหมายต*องสามารถปฏบตให*บรรลผลได*จรง โดยคานงถงป.จจยต�างๆ เช�น การจดสรรทรพยากร ความร*ความสามารถ เป+นต*น

Reasonable: วตถประสงค1/เป5าหมายต*องเหตผล มความเป+นไปได* Time constrained: วตถประสงค1/เป5าหมายต*องมกรอบระยะเวลาทชดเจน

ตารางท 4 การกาหนดวตถประสงค2ของโครงการ และวตถประสงค2ของแต�ละขนตอนหลก

โครงการ/กจกรรม วตถประสงค2 โครงการ/กจกรรม

ขนตอนหลก

วตถประสงค2ขนตอนหลก


เพอลดอตราผ*ปsวยเบาหวานและผ*ปsวยความดนโลหตสง

1.จดซอจดจ*าง(เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหต)

1.เพอให*ได*เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหตทมคณภาพเพยงพอและเหมาะสมกบการดาเนนงาน

2.การคดกรอง ประชาชนกล�มเสยง

2.เพอค*นหา/ประเมนสถานะโรคของประชาชนกล�มเสยง

2. การระบความเสยง (Event Identification)

ในการระบความเสยงควรต*องทาความเข*าใจกบความหมายของความเสยง (Risk) และป.จจย ความเสยง (Rick Factor) ก�อนในบทท 1 และดงตวอย�างแสดงในตารางท 5 การระบความเสยงและป.จจยเสยง (MOPH-ERM 004-1/25XX)

2.1 ความเสยง (Risk) สาหรบการบรหารความเสยงของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข หมายถง เหตการณ1หรอการกระทาใดๆ ทอาจจะเกดขนภายในสถานการณ1ทไม�แน�นอน และอาจส�งผลกระทบในด*านลบหรอสร*างความเสยหาย (ทงทเป+นตวเงนและไม�เป+นตวเงน) หรอก�อให*เกดความล*มเหลว


หน#า 27

หรอลดโอกาสทจะบรรลวตถประสงค1และเป5าหมายตามแผนปฏบตราชการ ทงในระดบองค1กร และระดบหน�วยงาน และโครงการ/กจกรรม ได*จาแนกความเสยงออกเป+น 4 ลกษณะ ดงน

1) ความเสยงด*านกลยทธ1 (Strategic Risk : S) หมายถง ความเสยงเกยวกบการบรรลเป5าหมายและพนธกจในภาพรวมทเกดจากเปลยนแปลงของสถานการณ1และเหตการณ1ภายนอกทส�งผลต�อกลยทธ1ทกาหนดไว* และการปฏบตตามแผนกลยทธ1ไม�เหมาะสม รวมถงความไม�สอดคล*องกนระหว�างนโยบาย, เป5าหมายกลยทธ1, โครงสร*างองค1กร, ภาวการณ1แข�งขน, ทรพยากรและสภาพแวดล*อม อนส�งผลกระทบต�อวตถประสงค1หรอเป5าหมายขององค1กร

2) ความเสยงด*านการดาเนนงาน (Operational Risk : O) หมายถง ความเสยงทเกดจากประสทธภาพ ประสทธผล หรอการปฏบตงานทกๆ ขนตอน อนเนองมาจากขาดการกากบดแลทดหรอขาดการควบคมภายในทด โดยครอบคลมถงป.จจยทเกยวข*องกบกระบวนการ/อปกรณ1/เทคโนโลยสารสนเทศ/บคลากรในการปฏบตงาน และความปลอดภยของทรพย1สน ทส�งผลต�อประสทธภาพและประสทธผลในการดาเนนโครงการ

3) ความเสยงด*านการเงน(Financial Risk : F) หมายถง ความเสยงเกยวกบสภาพคล�องทางการเงน ความสามารถในการทากาไรและการรายงานทางการเงน เช�น การบรหารการเงนไม�ถกต*อง ไม�เหมาะสม ทาให*ขาดประสทธภาพ และไม�ทนต�อสถานการณ1 หรอ เป+นความเสยงทเกยวข*องกบการเงนขององค1กร เช�น การประมาณการงบประมาณไม�เพยงพอและไม�สอดคล*องกบขนตอนการดาเนนการ เป+นต*น

4) ความเสยงด*านการปฏบตตามกฎระเบยบต�างๆ (Compliance Risk : C) หมายถง ความเสยงจากการไม�ปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ และข*อบงคบต�างๆ เป+นความเสยงเนองจาก ความไม�ชดเจน ความไม�ทนสมย หรอความไม�ครอบคลมของกฎหมาย กฎระเบยบ ข*อบงคบต�างๆ รวมถงการทานตกรรมสญญา การร�างสญญาทไม�ครอบคลมการดาเนนงาน

2.2 ป;จจยเสยง (Risk Factor) หมายถง ต*นเหต หรอสาเหตทมาของความเสยง ทจะทาให*ไม�บรรลวตถประสงค1ทกาหนดไว* เพอจะสามารถนาไปใช*ประโยชน1ในการหามาตรการลดความเสยงในภายหลงได* สาเหตของความเสยงแบ�งได* 2 ด*าน ดงน

1. ป.จจยภายนอก หมายถง ป.จจยภายนอกหน�วยงานและกระทรวงสาธารณสขทมอทธต�อความสาเรจของวตถประสงค1 เป+นป.จจยทผ*บรหารควบคมโอกาสทจะเกดไม�ได* เป+นสงทไม�อย�ในความรบผดชอบของหน�วยงานและกระทรวงสาธารณสขแต�อาจลดผลกระทบ เช�น การตดตามศกษาเพอหาแนวโน*มทจะเกดและวธทควรปฏบตไว*ล�วงหน*า เพอเปลยนวกฤตเป+นโอกาส หรอเพอลดผลเสยหายทจะเกดขน ตวอย�างป.จจยภายนอก เช�น

1.1) ภยธรรมชาตแลสงแวดล*อม (Natural Environment) การเกดนาท�วม ไฟไหม* แผ�นดนไหว คลนยกษ1สนาม โรคระบาด ททาความเสยหายต�ออาคาร ทรพย1สนแหล�งวตถดบ แรงงาน


หน#า 28

1.2) ภาวะเศรษฐกจ (Economic) ภาวะเงนเฟ5อ เงนฝ�ด อตราดอกเบย อตราแลกเปลยน สกลเงน และเหตการณ1ทเกยวข*องกบการเคลอนไหวของราคา แหล�งเงนทน ภาวการณ1แข�งขน

1.3) การเมอง (Political) เหตการณ1ทเกยวกบการประกาศใช*กฎหมาย ระเบยบและเหตการณ1ทเป�ด หรอจากดโอกาสเข*าส�ตลาดต�างประเทศ การเปลยนแปลงอตราภาษ

1.4) สงคม (Social) เหตการณ1ทเกยวกบการเปลยนแปลงของประชากร การย*ายแหล�งทอย�โครงสร*างครอบครว มาตรฐานและรสนยมของสงคม การก�อการร*าย

1.5) เทคโนโลยสารสนเทศ (Technological) เหตการณ1ทเกยวกบแนวโน*มการเปลยนแปลงเทคโนโลยคอมพวเตอร1 เช�น อคอมเมช ซงมผลต�อการใช*สารสนเทศในการบรหาร การลดโครงสร*างต*นทน หรอความต*องการด*านเทคโนโลย

2. ป.จจยภายใน หมายถง ป.จจยภายในหน�วยงานและกระทรวงสาธารณสข ทมอทธพลต�อความสาเรจของวตถประสงค1 เป+นป.จจยทผ*บรหารสามารถจดการควบคมได* รปแบบการบรหารสงการ การมอบหมายอานาจหน*าทความรบผดชอบ โครงสร*างองค1การ ระเบยบข*อบงคบภายในและการปฏบตงานซงไม�สามารถบรหารจดการได*ด*วยการควบคมภายใน ตวอย�างป.จจยภายใน เช�น

2.1) โครงสร*างพนฐาน (Infrastructure) เหตการณ1ทเกยวกบความต*องการเงนทนเพอขยายหรอรกษาโครงพนฐาน การลดเวลาทเครองจกรเสย และการเพมความพงพอใจผ*รบบรการ

2.2) พนกงาน (Personal) เหตการณ1ทเกยวกบอบตเหต การทจรต การหมดอายสญญาจ*างการสญบคลากรสาคญ ทส�งผลต�อความเสยหายทางการเงน และชอเสยง และการหยดผลตหรอบรการ

2.3) กระบวนการ (Process) เหตการณ1ทเกยวกบขนตอนการปฏบตงานสาคญ การเปลยนแปลงกฎเกณฑ1 ความผดพลาดในกระบวนการ การส�งมอบสนค*า การควบคมทไม�เพยงพอ ทส�งผลต�อความไม�มประสทธภาพ ความไม�พอใจของผ*รบบรการ การเสยส�วนแบ�งการตลาด และการเสยชอเสยง

2.4) เทคโนโลย (Technology) เหตการณ1ทเกยวกบระบบไอทและสารสนเทศภายในองค1กร ความถกต*องครบถ*วนของสารสนเทศ ความมนคงปลอดภย การทจรตการเลอกระบบทใช*การพฒนาและบารงรกษา การหยดชะงกของระบบ และความไม�สามารถปฏบตงานต�อเนอง

2.3 การระบความเสยง เป+นกระบวนการทผ*บรหารและผ*ปฏบตงาน ร�วมกนระบความเสยงและป.จจยเสยง ทเกยวข*องกบโครง/กจกรรม เพอให*ทราบถงเหตการณ1ทเป+นความเสยง ทอาจมผลต�อการบรรลผลสาเรจตามวตถประสงค1 โดยต*องคาถง

2) สภาพแวดล*อมภายนอกหน�วยงาน และสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ซงเป+นสงทมอย�ในความรบผดชอบของหน�วยงาน และสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เช�น นโยบายภาครฐ กฎหมาย ระเบยบข*อบงคบ


หน#า 29

2) สภาพแวดล*อมภายในหน�วยงาน และสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เช�นรปแบบการบรหารสงการ การมอบอานาจหน*าทความรบผดชอบ โครงสร*างองค1กร ระเบยบข*อบงคบภายใน

วธการและเทคนคในการระความเสยง มหลายวธอาจเลอกใช*ได*ตามความเหมาะสม ตามตารางท 4 ตวอย�างการระบความเสยง และป.จจยเสยง ดงน

1) การระบความเสยงโดยการรวมกล�มระดมสมอง เพอให*ได*ความเสยงทหลากหลาย 2) การระความเสยงโดยการใช* checklist ในกรณทมข*อจากดด*านงบประมาณและทรพยากร 3) การระบความเสยงโดยการวเคราะห1สถานการณ1จากการตงคาถาม “What-if” 4) การระบความเสยงโดยการวเคราะห1ขนตอนการปฏบตงานในแต�ละขนตอนทสาคญ

ตารางท 5 การระบความเสยงและป;จจยเสยง ประเดนยทธศาสตร2: สร*างเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมส�วนร�วมของทก ภาคส�วน

โครงการ: การจดระบบบรการสขภาพเชงรก เพอป5องกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง วตถประสงค2โครงการ: เพอลดอตราผ*ปsวยเบาหวานและความดนโลหตสง

ขนตอนหลก วตถประสงค2ขนตอนหลก ความเสยง ป;จจยเสยง 1.จดซอจดจ*าง (เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหต)


1.1 ได*เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหตไม� ตรงตามคณสมบต ทกาหนด

1.1.1 ไม�เป�ดเผยข*อมลการจดซอจดจ*างและการประกาศรายชอผ*ชนะการประมล

1.2 เกดการร*องเรยนเสยภาพลกษณ1องค1กร

1.2 1 ไม�ดาเนนการตามระเบยบพสดและ พ.ร.บ. ข*อมลข�าวสารของราชการ พ.ศ. 2540

1.3 การเบกจ�ายไม�เป+นไปตามแผน

1.3.1 การจดซอจดจ*างล�าช*ากว�ากาหนด



2.1 เกดความล�าช*าในการคดกรอง

2.1.1 ไม�มผ*รบผดชอบโครงการทชดเจน 2.1.2 อสม.ททาหน*าทคดกรองไม�มความร*เพยงพอ

การระบความเสยงตามหลกธรรมาภบาล

ในการวเคราะห1ความเสยงนน เนองจากจะพจารณาป.จจยเสยงจากด*านต�างๆ แล*ว ต*องนาแนวคดเรองธรรมาภบาลทเกยวข*องในแต�ละด*านมาเป+นป.จจยในการวเคราะห1ความเสยง เช�น ด*านยทธศาสตร1 โครงการท คดเลอกมานนอาจมความเสยงต�อเรองประสทธผลและการมส�วนร�วม ด*านการดาเนนการ อาจมความเสยงต�อเรองประสทธภาพและความโปร�งใส ด*านการเงน อาจมความเสยงต�อเรองนตธรรม และภาระรบผดชอบ ด*านกฎ ระเบยบ อาจมความเสยงต�อเรองนตธรรม และความเสมอภาค

ทงน ความเสยงเรองธรรมาภบาลทอาจเกดขนจากการดาเนนแผนงาน/โครงการ เพอให*เป+นไปตามหลกธรรมาภบาล (Good Governance) 10 ประการ ประกอบด*วย


หน#า 30

(1) หลกประสทธผล (Effectiveness): ผลการปฏบตราชการทบรรลวตถประสงค1 และเป5าหมายของแผนปฏบตราชการตามทได*รบงบประมาณมาดาเนนการ รวมถงสามารถเทยบเคยงกบ ส�วนราชการหรอหน�วยงานทมภารกจคล*ายคลงกน และมผลการปฏบตงานในระดบชนนาของประเทศ เพอให*เกดประโยชน1สขต�อประชาชน โดยการปฏบตราชการจะต*องมทศทาง ยทธศาสตร1 และ เป5าประสงค1ทชดเจน มกระบวนการปฏบตงานและระบบงานทเป+นมาตรฐาน รวมถงมการตดตาม ประเมนผล และพฒนาปรบปรงอย�างต�อเนองและเป+นระบบ

(2) หลกประสทธภาพ (Efficiency): การบรหารราชการตามแนวทางการกากบดแลทด ทมการออกแบบกระบวนการปฏบตงานโดยการใช*เทคนคและเครองมอการบรหารจดการทเหมาะสมให*องค1การสามารถใช*ทรพยากรทงด*านต*นทน แรงงาน และระยะเวลาให*เกดประโยชน1สงสดต�อการพฒนาขดความสามารถในการปฏบตราชการตามภารกจ เพอตอบสนองความต*องการของ ประชาชนและผ*มส�วนได*ส�วนเสยทกกล�ม

(3) หลกการมส�วนร�วม (Participation): กระบวนการทข*าราชการ ประชาชนและผ*มส�วนได*ส�วนเสยทกกล�มมโอกาสได*เข*าร�วมในการรบร* เรยนร* ทาความเข*าใจ ร�วมแสดงทศนะร�วมเสนอป.ญหา/ประเดนทสาคญท เกยวข*อง ร�วมคดแนวทาง ร�วมการแก* ไขป.ญหา ร�วมในกระบวนการ ตดสนใจ และร�วมกระบวนการพฒนาในฐานะห*นส�วนการพฒนา

(4) หลกความโปร�งใส (Transparency): กระบวนการเป�ดเผยอย�างตรงไปตรงมา ชแจงได*เมอมข*อสงสย และเข*าถงข*อมลข�าวสารอนไม�ต*องห*ามตามกฎหมายได*อย�างเสร โดยประชาชน สามารถร*ทกขนตอนในการดาเนนกจกรรมหรอกระบวนการต�างๆ และสามารถตรวจสอบได*

(5) หลกการตอบสนอง (Responsiveness): การให*บรการทสามารถดาเนนการได* ภายในระยะเวลาทกาหนด และสร*างความเชอมน ความไว*วางใจ รวมถงตอบสนองต�อความคาดหวง/ ความต*องการของประชาชนผ*รบบรการ และผ*มส�วนได*ส�วนเสย ทมความหลากหลายและมความแตกต�าง

(6) หลกภาระรบผดชอบ (Accountability): การแสดงความรบผดชอบในการปฏบต หน*าทและผลงานต�อเป5าหมายทกาหนดไว* โดยความรบผดชอบนนควรอย�ในระดบทตอบสนองต�อความ คาดหวงของสาธารณะ รวมทงการแสดงถงความสานกในการรบผดชอบต�อป.ญหาสาธารณะ

(7) หลกนตธรรม (Rule of Law): การใช*อานาจของกฎหมาย กฎระเบยบ ข*อบงคบ ในการบรหารราชการด*วยความเป+นธรรม ไม�เลอกปฏบต และคานงถงสทธเสรภาพของผ*มส�วนได*ส�วนเสย

(8) หลกการกระจายอานาจ (Decentralization): การถ�ายโอนอานาจการตดสนใจ ทรพยากร และภารกจจากส�วนราชการส�วนกลาง ให*แก�หน�วยการปกครองอนๆ (ราชการบรหารส�วนท*องถน) และภาคประชาชนดาเนนการแทน โดยมอสระตามสมควร รวมถงการมอบอานาจและความ รบผดชอบในการตดสนใจและการดาเนนการให*แก�บคลากร โดยม�งเน*นการสร*างความพงพอใจในการ ให*บรการต�อผ*รบบรการและผ*มส�วนได*ส�วนเสย การปรบปรงกระบวนการและเพมผลตภาพ เพอผลการ ดาเนนการทดของส�วนราชการ ทงนการ


หน#า 31

กระจายอานาจการตดสนใจทด บคลากรต*องมความร* ความสามารถและข*อมลสนบสนนเพอให*เกดการตดสนใจทเหมาะสม

(9) หลกความเสมอภาค (Equity): การได*รบการปฏบตและได*รบบรการอย�างเท�า เทยมกนโดยการไม�แบ�งแยกด*าน ชาย/หญง ถนกาเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทาง กายภาพหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจและสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษา การฝ�กอบรมและอนๆ

(10) หลกการม�งเน*นฉนทามต (Consensus Oriented): ในการปฏบตงานต*องม กระบวนการในการแสวงหาฉนทามตหรอข*อตกลงร�วมกนระหว�างกล�มผ*มส�วนได*ส�วนเสยทเกยวข*อง โดยเฉพาะกล�มทได*รบผลกระทบโดยตรงจะต*องไม�มข*อคดค*านทหาข*อยตไม�ได*ในประเดนทสาคญ

การพจารณาวเคราะห1ความเสยงตามหลกธรรมาภบาล ในช�องหลกธรรมาภบาลทเกยวข*อง ซงประกอบด*วย หลกประสทธผล หลกประสทธภาพ หลกการมส�วนร�วม หลกความโปร�งใส หลกการตอบสนอง หลกภาระรบผดชอบ หลกนตธรรม หลกการกระจายอานาจ หลกความเสมอภาค และหลกการม�งเน*นฉนทามต โดยพจารณาตามประเภทความเสยง ดงตวอย�างแสดงในตารางท 6 การระบความเสยงด*านธรรมาภบาล (MOPH-ERM 004-2/25XX) ตารางท 6 การระบความเสยตามหลกธรรมาภบาล

ประเดนยทธศาสตร2: สร*างเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมส�วนร�วมของทก ภาคส�วน โครงการ การจดระบบบรการสขภาพเชงรก เพอป5องกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง

วตถประสงค2โครงการ: เพอลดอตราผ*ปsวยเบาหวานและความดนโลหตสง

ขนตอหลก มตธรรมภบาลทเกยวข#อง

ประสทธผล ประสทธ ภาพ

ตอบ สนอง

รบผดชอบ โปร�งใส มส�วนร�วม กระจายอานาจ

นตธรรม เสมอภาค การม�งเน#นฉนทามต

การจดจ*าง

จดจ*าง

(เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหต)

ได*ผ*รบเหมาไม�มประสทธ ภาพ

จดซอจดจ*างล�าช*ากว�าแผนทกาหนด

- -ไม�มผ*รบผดชอบโครงการทชดเจน -บคลากรทรบผดชอบมความสามารถไม�เพยงพอ -ไม�มการตรวจสอบคณสมบตของผ*ยนซองให*ละเอยด ถถ*วน

-มข*อร*องเรยน -ไม�เป�ดเผยข*อมลจดซอจดจ*าง

-ไม�เป�ดโอกาสให*ตรวจสอบ -ไม�มช�องทางให*ผ*มส�วนได*ส�วนเสย เข*ามาตรวจสอบตรวจ

- ไม�ดาเนนการตามระเบยบพสดและ พ.ร.บ.ข*อมลข�าวสารของราชการ พ.ศ. 2540

เลอกปฏบตต�อผ*ยนซอง

-


หน#า 32

3. การประเมนความเสยง (Risk Assessment) การประเมนความเสยงเป+นการประเมนระดบโอกาสทจะเกด และผลกระทบของความเสยง

ต�างๆ โดยคณะกรรมการบรหารความเสยงต*องกาหนดเกณฑ1การประเมนมาตรฐาน เพอประเมนโอกาสและผลกระทบของความเสยง และดาเนนการวเคราะห1และจดลาดบความเสยง ดงน

3.1 การกาหนดเกณฑ2การประเมนมาตรฐาน เป+นการกาหนดเกณฑ1ทจะใช*ในการประเมนความเสยง ได*แก� ระดบโอกาสทจะเกด

ความเสยง (Likelihood) และความรนแรงของผลกระทบจากเหตการณ1ความเสยง (Impact) และระดบของความเสยง (Degree of Risk) โดนแต�ละหน�วยงานจะต*องกาหนดเกณฑ1ของหน�วยงานขนอย�กบข*อมลสภาพแวดล*อมในหน�วยงาน และดลยพนจการตดสนใจของฝsายบรหารของหน�วยงาน โดยเกณฑ1ในเชงปรมาณจะเหมาะสมกบหน�วยงานทมข*อมลตวเลข หรอจานวนเงนมาใช*ในการวเคราะห1อย�างเพยงพอ สาหรบหน�วยงานทมข*อมลเชงพรรณาไม�สามารถระบเป+นตวเลข หรอจานวนเงนทชดเจนได* ให*กาหนดเกณฑ1ในเชงคณภาพ ซงองค1ประกอบทต*องพจารณาในการประเมนความเสยงมตวอย�าง ดงน

3.1.1 ะดบโอกาสในการเกดเหตการณ1ต�างๆ (Likelihood) กาหนดเกณฑ1ไว* 5 ระดบ

ตวอย�าง ระดบโอกาสในการเกดเหตการณ2ต�างๆ (Likelihood) เชงปรมาณ ระดบ โอกาสทเกด คาอธบาย

5 สงมาก 1 เดอนต�อครงหรอมากกว�า 4 สง 1-6 เดอนต�อครงแต�ไม�เกน 5 ครง 3 ปานกลาง 1 ปQต�อครง 2 น*อย 2-4 ปQต�อครง 1 น*อยมาก 5 ปQต�อครง

ตวอย�าง ระดบโอกาสในการเกดเหตการณ2ต�างๆ (Likelihood) เชงคณภาพ ระดบ โอกาสทเกด คาอธบาย

5 สงมาก มโอกาสเกดขนเป+นประจา 4 สง มโอกาสเกดขนบ�อยครง 3 ปานกลาง มโอกาสเกดขนบางครง 2 น*อย มโอกาสเกดขนน*อยครง 1 น*อยมาก มโอกาสเกดขนยาก


หน#า 33

3.1.2 ระดบความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact) กาหนดเกณฑ1ไว* 5 ระดบ ดงน 3.1.2.1 กรณความรนแรงทสามารถวดเป+นตวเงนได*

ตวอย�าง ระดบความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact) เชงปรมาณ ระดบ ผลกระทบ คาอธบาย

5 สงมาก > 10 ล*านบาท 4 สง > 2.5 แสนบาท – 10 ล*านบาท 3 ปานกลาง > 50,000 – 2.5 แสนบาท 2 น*อย > 10,000 – 50,000 บาท 1 น*อยมาก ไม�เกน 10,000 บาท

3.1.2.2 กรณเป+นความรนแรงทไม�สามารถวดเป+นตวเงนได*

ตวอย�าง ระดบความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact) เชงคณภาพ ระดบ ผลกระทบ คาอธบาย

5 รนแรงทสด มการสญเสยทรพย1สนอย�างมหนต1 มการบาดเจบถงชวต 4 ค�อนข*างรนแรง มการสญเสยทรพย1สนมาก มการบาดเจบสาหสถงขนพกงาน 3 ปานกลาง มการสญเสยทรพย1สนมาก มการบาดเจบสาหสถงขนหยดงาน 2 น*อย มการสญเสยทรพย1สนพอสมควร มการบาดเจบรนแรง 1 น*อยมาก มการสญเสยทรพย1สนเลกน*อย ไม�มการบาดเจบรนแรง

3.1.2.3 กรณเป+นความรนแรงทส�งผลกระทบด*านกลยทธ1

ตวอย�าง ระดบความรนแรงของผลกระทบ (ต�อเปfาหมายขององค2การ) ระดบ ผลกระทบ คาอธบาย

5 สงมาก มผลกระทบต�อเป5าหมายและชอเสยงขององค1กรในระดบสงมาก 4 สง มผลกระทบต�อเป5าหมายและชอเสยงขององค1กรในระดบสง 3 ปานกลาง มผลกระทบต�อเป5าหมายบางอย�างและชอเสยงขององค1กรบ*าง 2 น*อย มผลกระทบต�อเป5าหมายและชอเสยงขององค1กรน*อย 1 น*อยมาก แทบไม�มมผลกระทบต�อเป5าหมายและชอเสยงขององค1กรเลย


หน#า 34

3.1.2.4 กรณเป+นความรนแรงท ส�งผลกระทบด*านการดาเนนงาน (ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ) ตวอย�าง ระดบความรนแรงของผลกระทบ (ต�อระบบเทคโนโลยสารสนเทศ)

ระดบ ผลกระทบ คาอธบาย 5 สงมาก เกดความสญเสยต�อระบบ IT ทสาคญทงหมด และเกดความเสยหายอย�าง

มากต�อความปลอดภยของข*อมลต�างๆ 4 สง เกดป.ญหากบระบบIT ทสาคญ และระบบความปลอดภยซงส�งผลต�อความ

ถกต*องของข*อมลบางส�วน 3 ปานกลาง ระบบมป.ญหาและมความสญเสยไม�มาก 2 น*อย เกดเหตทแก*ไขได* 1 น*อยมาก เกดเหตทไม�มความสาคญ

3.1.2.5 กรณเป+นความรนแรงท ส�งผลกระทบด*านการดาเนนงาน (บคลากร)

ตวอย�าง ระดบความรนแรงของผลกระทบ (ต�อบคลากร) ระดบ ผลกระทบ คาอธบาย

5 สงมาก ถกเลกจ*างหรอออกจากงานเนองจากเป+นอนตรายต�อร�างกายและชวตผ*อนโดยตรง

4 สง ถกลงโทษทางวนย ตดเงนเดอน ไม�ได*ขนเงนเดอน 3 ปานกลาง ถกทาทณฑ1บน ความรนแรงส�งผลต�อคณภาพชวตของผ*อน

และสร*างบรรยากาศการปฏบตงานทไม�เหมาะสม 2 น*อย สร*างความไม�สะดวกต�อการปฏบตงานบ�อยครง 1 น*อยมาก สร*างความไม�สะดวกต�อการปฏบตงานนานๆ ครง

3.2.1.6 กรณเป+นความรนแรงทส�งผลกระทบด*านการดาเนนงาน (กระบวนการ)

ตวอย�าง ระดบความรนแรงของผลกระทบ (ต�อการดาเนนงาน) ระดบ ผลกระทบ คาอธบาย

5 สงมาก มผลกระทบต�อกระบวนการและการดาเนนงานรนแรงมาก เช�น หยดดาเนนการมากกว�า 1 เดอน

4 สง มผลกระทบต�อกระบวนการและการดาเนนงานรนแรง เช�น หยดดาเนนการ 1 เดอน

3 ปานกลาง มการชะงกงนอย�างมนยสาคญของกระบวนการและการดาเนนงาน 2 น*อย มผลกระทบเลกน*อยต�อกระบวนการและการดาเนนงาน 1 น*อยมาก ไม�มการชะงกงนของกระบวนการและการดาเนนงาน


หน#า 35

3.1.3 ระดบของความเสยง (Degree of Risk) แสดงถงระดบความสาคญในการบรหารความเสยง โดยพจารณาจากผลคณของระดบโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) กบระดบความรนแรงของผลกระทบ (Impact) ของความเสยงแต�ละสาเหต (โอกาส X ผลกระทบ) ซงระดบความเสยง กาหนดเกณฑ1ไว* 4 ระดบ ได*แก�

1. ความเสยงระดบสงมาก (Extremely Risk: E) 15 - 25 คะแนน 2. ความเสยงระดบสง High Risk: H) 9 - 14 คะแนน 3. ความเสยงระดบปานกลาง (Moderate Risk: M) 4 - 8 คะแนน 4. ความเสยงระดบตา (Low Risk: L) 1 - 3 คะแนน

ในการประเมนความเสยงจะต*องมการกาหนด แผนภมความเสยง (Risk Profile) ทได*จากการพจารณาจดระดบความสาคญของความเสยงจากโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) และผลกระทบทเกดขน (Impact) และขอบเขตของระดบความเสยงทสามารถยอมรบได* (Risk Appetite Boundary)

โดยระดบความเสยง = โอกาสในการเกดเหตการณ1ต�างๆ x ความรนแรงของเหตการณ1ต�างๆ (Likelihood x Impact) ซงจดแบ�งเป+น 4 ระดบ สามารถแสดงเป+น Risk Profile แบ�งพนทเป+น 4 ส�วน (4 Quadrant) ใช*เกณฑ1ในการจดแบ�ง ดงน

1) ระดบความเสยงตา (Low) คะแนนระดบความเสยง 1–3 คะแนน ยอมรบความเสยงกาหนดเป+นสเขยว 2) ระดบความเสยงปานกลาง (Medium) คะแนนระดบความเสยง 4–8 คะแนน ยอมรบความเสยงแต�มแผน

ควบคมความเสยง กาหนดเป+นสเหลอง 3) ระดบความเสยงสง (High) คะแนนระดบความเสยง 9-14 คะแนน มแผนลดความเสยงกาหนดเป+นสส*ม 4) ระดบความเสยงสงมาก (Extreme) คะแนนระดบความเสยง 15–25 คะแนนมแผนลด

และประเมนซาหรอถ�ายโอนความเสยง กาหนดเป+นสแดง

ตารางระดบของความเสยง (Degree of Risk) 5 5 10 15 20 25

4 4 8 12 16 20

3 3 6 9 12 15

2 2 4 6 8 10

1 1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

ภาพท 7 ตาราง Risk Matrix แสดงระดบความเสยง (เป+นค�าคะแนนระหว�างโอกาส x ผลกระทบ)

โอการทจะเกดความเสยหาย (Likelihood)

ความ

รนแร

งของ

ผลกร

ะทบ

(Impa

ct)

สงมาก

สง

ปานกลาง

ตา

Risk Applite Boundary


หน#า 36

3.2 การประเมนโอกาสและผลกระทบของความเสยง เป+นการนาความเสยงและป.จจยเสยงแต�ละป.จจยทระบไว*มาประเมนโอกาส (Likelihood) ทจะเกดเหตการณ1ความเสยงต�างๆ และประเมนระดบความรนแรงหรอมลค�าความเสยหาย (Impact) จากความเสยง เพอให*เหนถงระดบของความเสยงทแตกต�างกน ทาให*สามารถกาหนดการควบคมความเสยงได*อย�างเหมาะสม ซงจะช�วยให*หน�วยงานสามารถวางแผนและจดสรรทรพยากรได*อย�างถกต*องภายใต*งบประมาณ กาลงคน หรอเวลาทมจากด โดยอาศยเกณฑ1มาตรฐานทกาหนดไว*ข*างต*น ดงตวอย�างแสดงในตารางท 7 การกาหนดหลกเกณฑ1การให*คะแนนความรนแรงของผลกระทบ (x) และโอกาสทจะเกดความเสยหาย (y) และตารางท 8 การประเมนโอกาสและผลกระทบของความเสยง (MOPH-ERM 005/25XX)

ผ*ประเมนกจกรรม/โครงการของหน�วยงานควนเป+นผ*มความร* ความชานาญ และมประสบการณ1ในเรองนนๆ สาหรบเทคนคการให*คะแนนระดบการประเมนโอกาสและผลกระทบของแต�ละป.จจยความเสยงนน อาจใช*คะแนนเสยงข*างมากในการประชม หรอให*แต�ละคนเป+นผ*ให*คะแนนแล*วนาคะแนนนนมาหาค�าเฉลยเป+นต*น ซงมขนตอนดาเนนการ ดงน

1) พจารณาโอกาสและความถในการเกดเหตการณ1ต�างๆ (Likelihood) ว�ามโอกาสและความถทจะเกดนนมากน*อยเพยงใด ตามเกณฑ1มาตรฐานทกาหนด

2) พจารณาความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact) ทมผลต�อองค1การหรอหน�วยงานว�ามระดบความรนแรง หรอมความเสยหายเพยงใดตามเกณฑ1มาตรฐานทกาหนด

ตารางท 7 การกาหนดหลกเกณฑ2การให#คะแนนความรนแรงของผลกระทบ (x) และโอกาสทจะเกดความ เสยหาย (y)

ประเดน/องค2ประกอบทพจารณา 1=น#อยมาก 2=น#อย 3=ปานกลาง 4=สง 5=สงมาก ความรนแรงของผลกระทบ (x)

มลค�าความเสยหาย (x1) น*อยกว�า 1 หมนบาท

1-5 หมนบาท 5 หมนบาท-2.5 แสนบาท

2.5-5 แสนบาท มากกว�า 5 แสนบาท

ความพงพอใจของผ*รบบรการ/ผ*มส�วนได*ส�วนเสย (x2)

มากกว�า 80 % 60-80 % 40-60 % 20-40 % น*อยกว�า 20 %

จานวนผ*ร*องเรยน (x3) น*อยกว�า 1 ราย 1-5 ราย 6-10 ราย 11-15 ราย มากกว�า 15 ราย โอกาสทจะเกดความเสยหาย (y)

ระเบยบและค�มอปฏบต (y1) มทง 2 อย�างและมการปฏบต

มอย�างใดอย�างหนงและปฏบต

มทง 2 แต�ปฏบตตามอย�างใด

อย�างหนงหรอไม�ถอปฏบต

มอย�างใดอย�างหนงแต�ไม�ถอ

ปฏบต

ไม�มทง 2 อย�าง

การควบคมและตรวจสอบของคณะกรรมการ (y2)

ร*อยละ 100 ทเครองผ�านการ

ตรวจสอบ

ร*อยละ 95 เครองผ�านการ







ตรวจสอบ โอกาสทจะเกดเหตการณ1 (y3) 5 ปQ/ครง 4 ปQครง 3 ปQ/ครง 2 ปQ/ครง 1 ปQ/ครง

(เกดแน�นอน)


หน#า 37

ตารางท 8 การประเมนโอกาสและผลกระทบของความเสยง ประเดนยทธศาสตร2: สร*างเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมส�วนร�วมของทก ภาคส�วน


ขนตอนหลก วตถประสงค2ขนตอน ความเสยหายท อาจเกดขน

ป;จจยเสยง การประเมนความเสยง

โอกาส ผลกระทบ 1.จดซอจดจ*าง(เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหต)




4 (y3)

5 (X3)

1.1.2 ไม�มการตรวจสอบคณสมบตเครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหตให*ละเอยดครบถ*วน

4 (y2)

4 (x1)


1.2 1 ไม�ดาเนน การตามระเบยบพสดและพ.ร.บ. ข*อมลข�าวสารของราชการ พ.ศ. 2540

2 (y3)

4 (x1)



3 (y3)

4 (x1)




2.1.1 ไม�มผ*รบผดชอบโครงการทชดเจน

1 (y3)

3 (x1)

2.1.2 อสม.ททาหน*าทคดกรองไม�มความร*เพยงพอ

3 (y3)

5 (x1)


หน#า 38

3.3 การวเคราะห2ความเสยง เมอพจารณาโอกาส/ความถทจะเกดเหตการณ1 (Likelihood) และความรนแรงของผลกระทบ

(Impact) ของแต�ละป.จจยเสยงแล*ว ให*นาผลทได*มาพจารณาความสมพนธ1ระหว�างโอกาสทจะเกดความเสยง และผลกระทบของความเสยงต�อกจกรรม หรอภารกจของหน�วยงานว�า ก�อให*เกดระดบของความเสยงในระดบใดในตารางความเสยง ซงจะทาให*หน�วยงานทราบว�ามความเสยงใดเป+นความเสยงสงสดทจะต*องบรหารจดการก�อน ดงตวอย�างแสดงในตารางท 9 การวเคราะห1ระดบความเสยง ตารางท 9 การวเคราะห2ระดบความเสยง

ประเดนยทธศาสตร2: สร*างเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมส�วนร�วมของทก ภาคส�วน โครงการ: การจดระบบบรการสขภาพเชงรก เพอป5องกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง

วตถประสงค2โครงการ: เพอลดอตราผ*ปsวยเบาหวานและความดนโลหตสง ขนตอนหลก วตถประสงค2ขนตอน ความเสยง ป;จจยเสยง การประเมนความเสยง

โอกาส ผลกระทบ ระดบ ความเสยง





4 (y3)

5 (X3)

สงมาก (20)


4 (y2)

4 (x1)




2 (y3)

4 (x1)

ปานกลาง (8)



3 (y3)

4 (x1)

สง (12)





1 (y3)

3 (x1)

น*อย (3)


3 (y3)

5 (x1)



หน#า 39

3.4 การจดลาดบความเสยง เมอได*ค�าระดบความเสยงแล*ว จะนามาจดลาดบความรนแรงของความเสยงทมผลต�อองค1กร หรอ

ภารกจของหน�วยงาน เพอพจารณากาหนดกจกรรมการควบคมในแต�ละสาเหตของความเสยงทสาคญให*เหมาะสมโดยพจารณาจากระดบของความเสยงทเกดจากความสมพนธ1ระหว�างโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) และผลกระทบของความเสยง (Impact) ทประเมนได*ตามตารางการประเมนความเสยงโดยจดเรยงตามลาดบ จากระดบสงมาก สง ปานกลาง ตา และเลอกความเสยงทมระดบสงมากและสง มาจดทาแผนการบรหารความเสยงในขนตอนต�อไป ดงตวอย�างแสดงในตารางท 10 การจดลาดบความเสยง (MOPH-ERM 006/25XX) ตารางท 10 การจดลาดบความเสยง


วตถประสงค2โครงการ: เพอลดอตราผ*ปsวยเบาหวานและความดนโลหตสง ขนตอนหลก วตถประสงค2

ขนตอน ความเสยง ป;จจยเสยง การประเมนความเสยง

โอกาส ผล กระทบ

ระดบ ความเสยง

ลาดบ ความเสยง





4 5 สงมาก (20)

1


4 4 สงมาก (16)

1



2 4 ปานกลาง (8)

3



3 4 สง (12)

2





1 3 น*อย (3)

4


3 5 สงมาก (15)

1


หน#า 40

3.5 การจดทาแผนภมความเสยง (Risk Map) การจดทาแผนภมความเสยง เพอใช*ในการพจารณาก�อนจดทาแผนบรหารความเสยง Risk Map

จะช�วยให*ผ*บรหารมองเหนความสมพนธ1ของความเสยงกบความเสยง สาเหตกบความเสยง สาเหตกบสาเหต โอกาสทจะเกดความเสยง (likelihood) การประเมนความรนแรงของผลกระทบแต�ละด*าน (Impact) และการวเคราะห1สถานการณ1ภาพรวมขององค1กร ก�อนนามาจดทาแผนบรหารความเสยงเพอสามารถบรหารจดการความเสยงทเป+นต*นเหตของความเสยหายได*อย�างแท*จรง ดงภาพท 8 การจดทาแผนภมความเสยง (Risk Map) (MOPH-ERM 007/25XX)

ภายหลงจากทระบแนวทางการตอบสนองความเสยงในแต�ละป.จจยเสยงแล*ว ให*กาหนดกจกรรมเพอควบคมหรอลดความเสยงทอย�ในระดบสง (High) และสงมาก (Extreme) ให*ลดลงอย�ในระดบทยอมรบได* และสามารถปฏบตได*จรง รวมทงต*องพจารณาถงความค*มค�าในด*านค�าใช*จ�ายและต*นทนทต*องใช*ลงทนในการดาเนนมาตรการหรอแผนปฏบตการนนเปรยบเทยบกบผลประโยชน1ทจะได*รบด*วย โดยนาระดบความเสยงมากาหนดลงในแผนภมความเสยง (Risk Map) แสดงระดบความเสยง ซงแบ�งระดบของความเสยง ดงน

ระดบความเสยงสงมาก (Extreme) คะแนนระดบความเสยง 15 – 25 คะแนน ระดบความเสยงสง (High) คะแนนระดบความเสยง 9 – 14 คะแนน ระดบความเสยงปานกลาง (Medium) คะแนนระดบความเสยง 4 – 8 คะแนน ระดบความเสยงตา (Low) คะแนนระดบความเสยง 1 – 3 คะแนน

1. ความเสยงองค1กรทต*องกากบดแลอย�างใกล*ชด เป+นระดบความเสยงทมระดบความเสยงสงถงสงมากอย�ในโซนสแดง (ระดบความเสยง 15 – 25 คะแนน) และมระดบความเสยงเกนระดบความเสยงทองค1กรยอมรบได* ซงจะต*องบรหารความเสยงทนท โดยผ*บรหารต*องกากบดแลอย�างใกล*ชด จะต*องมการกาหนดมาตรการในการจดการความเสยงเพมเตมโดยทนท โดยใช*กลยทธ1การลด/ควบคมความเสยง (Treat) กระจาย/โอนความเสยง (Transfer) หรอหลกเลยงความเสยง (Terminate) พร*อมกาหนดผ*รบผดชอบและกรอบระยะเวลาทชดเจน

2. ความเสยงองค1กรทต*องเฝ5าระวง เป+นความเสยงทมระดบความเสยงสงอย�ในโซนสส*ม (ระดบความเสยง 9 – 14 คะแนน) และมระดบความเสยงเกนระดบความเสยงทองค1กรยอมรบได* ซงจะต*องบรหารความเสยงโดยผ*บรหารให*ความสนใจเฝ5าระวง โดยใช*กลยทธ1การลด/ควบคมความเสยง (Treat) กระจาย/โอนความเสยง (Transfer) หรอหลกเลยงความเสยง (Terminate) พร*อมกาหนดผ*รบผดชอบและกรอบระยะเวลาท ชดเจน โดยมระดบความสาคญในการดาเนนงาน หรอการจดสรรงบประมาณให*น*อยกว�าโซนสแดง

3. ความเสยงองค1การทใช*วธควบคมปกต เป+นความเสยงทมระดบความเสยงปานกลางอย�ในโซนสเหลอง (ระดบความเสยง 4 – 8 คะแนน) หรอมระดบความเสยงเท�ากบระดบความเสยงทองค1กรยอมรบได*แต�ต*องมการควบคม โดยกาหนด ผ*รบผดชอบและกรอบระยะเวลาทชดเจน ทงนต*องมการปฏบตตามระบบการ


หน#า 41

ควบคมภายใน (การจดการ ความเสยงป.จจบน) อย�างเคร�งครด เพอไม�ให*ความเสยงเคลอนย*ายไปยงระดบ ทรบไม�ได*

4. ความเสยงองค1การทไม�จาเป+นต*องมมาตรการ ความเสยงทอย�ในโซนสเขยว (ระดบความเสยง น*อยกว�า หรอ เท�ากบ 3 คะแนน) เป+นความเสยงทอย�ในระดบทยอมรบ ไม�จาเป+นต*องมมาตรการ จดการเพมเตมใด ๆ กบความเสยงทเกดขน ในทางกลบกนอาจมการทบทวนระบบควบคมภายในใหม� เพอให*ผ�อนคลายการควบคมได*ระดบหนง

ภาพท 8 การจดทาแผนภมความเสยง (Risk Map)

5 2.1.2 1.1.1

4 1.2 1 1.3.1 O2

3 2.1.1

2

1

1 2 3 4 5

ความเสยงทยอมรบไม�ได#

ความเสยงทยอมรบได# ความเสยงทยอมรบไม�ได#

ความเสยงทยอมรบได#

ความ

รนแร

งของ

ผลกร

ะทบ

(Impa

ct)

โอกาสทจะเกดความเสยหาย (Likelihood)


หน#า 42

4. การตอบสนองต�อความเสยง (Risk Response) กาหนดมาตรการตอบสนองความเสยง คอ การหาวธทเหมาะสมสาหรบจดการแต�ละความเสยงให*

ลดความรนแรงลง หรอเกดขนได*น*อยลง หรอกาหนดมาตรการการควบคมดแลไม�ให*เกนระดบอนตราย เป+นต*น การควบคม (Control) คอ นโยบายและวธปฏบตทจะช�วยให*มนใจว�าได*มการดาเนนการตาม

แนวทางการตอบสนองต�อความเสยงทวางไว* กจกรรมการควบคมเกดขนในทกระดบ ทกหน*าทงาน และทวทงองค1กร ประกอบด*วยกจกรรมทแตกต�างกน เช�น การอนมต การมอบหมายอานาจหน*าท การยนยนความถกต*อง การกระทบยอด การแบ�งหน*าท และการสอบทานผลการปฏบตงาน แบ�งประเภทการควบคมไว* 4 ประเภท คอ

1) การควบคมเพอการป5องกน (Preventive Control) เป+นวธการควบคมทกาหนดขน เพอป5องกนไม�ให*เกดความเสยงและข*อผดพลาดตงแต�แรก เช�น การอนมต การจดโครงสร*างองค1การ การแบ�งแยกหน*าท การควบคม การเข*าถงเอกสาร ข*อมล ทรพย1สน ฯลฯ

2) การควบคมเพอให*ตรวจพบ (Detective Control) เป+นวธการควบคมทกาหนดขนเพอค*นหาข*อผดพลาดทเกดขนแล*ว เช�น การสอบทาน การวเคราะห1 การยนยนยอด การตรวจนบ การรายงานข*อบกพร�อง ฯลฯ

3) การควบคมโดยการชแนะ (Directive Control) เป+นวธการควบคมทส�งเสรมหรอกระต*นให*เกดความสาเรจตามวตถประสงค1ทต*องการ เช�น การให*รางวลแก�ผ*มผลงานด เป+นต*น

4) การควบคมเพอการแก*ไข (Corrective Control) เป+นวธการควบคมทกาหนดขนเพอแก*ไขข*อผดพลาดทเกดขนให*ถกต*อง หรอเพอหาวธแก*ไขให*เกดข*อผดพลาดซาอกในอนาคต เช�น การจดเตรยมเครองมอดบเพลง เพอช�วยลดความรนแรงของความเสยหายให*น*อยลงหากเกดไฟ5ไหม* เป+นต*น

สาหรบสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขหลงจากประเมนความเสยง และจดลาดบความสาคญของความเสยงแล*ว จะทาการวเคราะห1การควบคมทมอย�เดมก�อน ว�าได*มการจดการควบคม เพอลดความเสยงดงกล�าวข*างต*นไว*แล*วหรอไม� ซงโดยปกตจะมการกาหนดอย�ค�อนข*างมาก แต�ผ*ปฏบตงานมกไม�ค�อยปฏบตตามการควบคมทกาหนด จาเป+นทหน�วยงานต*องวเคราะห1และประเมนการควบคมเหล�านนก�อน โดยนาผลจากการจดลาดบความเสยงในระดบสงมาก และหรอสง มาประเมนมาตรการควบคมก�อนเป+นอนดบแรกตามขนตอน ดงน

- นาป.จจยเสยงทอย�สงมาก และหรอสง มากาหนดวธการควบคมทควรจะม เพอป5องกน หรอลดความเสยง หรอป.จจยเสยงเหล�านน

- พจารณา หรอประเมนว�าในป.จจบนความเสยง หรอป.จจยเสยงเหล�านนมการควบคมอย�แล*วหรอไม�

- ถ*ามการควบคมแล*ว ให*ประเมนต�อไปว�าการควบคมนนได*ผลตามความต*องการอย�หรอไม� ดงตวอย�างแสดงในตาราท 11 การประเมนมาตรการตอบสนอง (MOPH-ERM 008/25XX)


หน#า 43

ตารางท 11 การประเมนมาตรการตอบสนอง ประเดนยทธศาสตร2: สร*างเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมส�วนร�วมของทก ภาคส�วน


สาเหตของความเสยง

การควบคมทควรจะม

การควบคม ทมอย�แล#ว

ผลการประเมนการควบคม ทมอย�แล#วว�าได#ผลหรอไม�


- จดให*มการเป�ดเผยข*อมลการจดซอจดจ*างและประกาศรายชอผ*ชนะการประมล

? ?


- จดให*มการตรวจสอบและการควบคมภายใน - ให*มคณะทางานจากภาคประชาชนเข*ามามส�วนร�วม

� �


- แต�งตงคณะทางานโครงการ - จดทาแผนปฏบตงานในการคดกรองพร*อมระบชอผ*รบผดชอบ

X X

เครองหมายทระบในช�อง (3)

� = ม X = ไม�ม ? = มแต�ไม�สมบรณ1 เครองหมายทระบในช�อง (4)

� = ได*ผลตามทคาดหมาย X = ไม�ได*ผลตามทคาดหมาย ? = ได*ผลบ*างแต�ไม�สมบรณ1


หน#า 44

5. การกาหนดกจกรรมควบคม (Control Activity) ภายหลงจากทระบแนวทางการตอบสนองความเสยงในแต�ละป.จจยเสยงแล*ว ให*กาหนดกจกรรม

เพอควบคมหรอลดความเสยงทอย�ในระดบสง (High) และสงมาก (Extreme) ให*ลดลงอย�ในระดบทยอมรบได* และสามารถปฏบตได*จรง รวมทงต*องพจารณาถงความค*มค�าในด*านค�าใช*จ�ายและต*นทนทต*องใช*ลงทนในการดาเนนมาตรการหรอแผนปฏบตการนน เปรยบเทยบกบผลประโยชน1ทจะได*รบด*วย ดงตวอย�างแสดงในตารางท 12 การกาหนดทางเลอกในการจดการความเสยง (MOPH-ERM 009/25XX)

ทางเลอกในการจดการความเสยง ม�งเน*นให*องค1กรสามารถบรหารความเสยงให*อย�ในระดบทยอมรบได* โดยการกาหนดแนวทางการตอบสนองความเสยงสามารถทาได*หลายวธ และสามารถปรบเปลยนให*เหมาะสมกบสถานการณ1 ขนอย�กบดลยพนจของผ*รบผดชอบ โดยสามารถแบ�งวธการจดการความเสยงได* 4 วธ ( 4T of Risk Responses) ดงน

(1) Take การยอมรบความเสยง (Risk Acceptance) คอ การวเคราะห1แล*วเหนว�าไม�มวธการจดการความเสยงใดเลยทเหมาะสมเนองจากต*นทนการจดการความเสยงสงกว�าประโยชน1ทได*รบ อาจต*องยอมรบความเสยง แต�ควรมมาตรการตดตามอย�างใกล*ชดเพอรองรบผลทจะเกดขน

(2) Treat การลด/ควบคมความเสยง (Risk Reduction) คอ การควบคมความเสยงหรอหาวธการควบคมเพมเตม เพอลดความรนแรงหรอความเสยหายของเหตการณ1ทเกดขนในอนาคตให*อย�ในระดบทองค1กรยอมรบได* เช�น ใช*เทคนควชาการทางวศวกรรมหรอการจดการ มการจดทาแผนฉกเฉน มการปรบปรงแก*ไขกระบวนการดาเนนงาน

(3) Terminate การหลกเลยง/กาจดความเสยง (Risk Avoidance) คอ การกาจดความเสยงหรอหลกเลยงไม�ยอมรบความเสยงนน โดยการหยด ยกเลกและเปลยนแปลงกจกรรมทจะนาไปส�เหตการณ1ทเป+นความเสยง

(4) Transfer การกระจาย/โอนความเสยง (Risk Sharing) คอ การถ�ายโอนความเสยงหรอโอนย*ายความเสยงให*ผ*อนรบผดชอบ เช�น การทาประกนภยหรอการจ*างบคคลภายนอกเป+นผ*ดาเนนการแทน เป+นต*น

ดงนน เมอทราบความเสยงทยงเหลออย�จากการประเมนความเสยงและมาตรการควบคมแล*ว ให*พจารณาความเป+นไปได*และค�าใช*จ�ายของแต�ละทางเลอก เพอการตดสนใจเลอกมาตรการลดความเสยงอย�างเป+นระบบ โดยมแนวทางการพจารณาเป+นรายกรณ ดงน

1) การพจารณากาหนดกจกรรมในการรองรบความเสยงต�างๆ สามารถกาหนดไปพร*อมกบการกาหนดแนวทางการตอบสนองความเสยงได* โดยภายหลงจากการกาหนดแนวทางการตอบสนองความเสยงแล*ว ให*พจารณากาหนดมาตรการ/กจกรรมควบคมความเสยง


หน#า 45

1.1) กรณเลอกใช*แนวทางการยอมรบความเสยง ให*ระบมาตรการ/กจกรรมทเป+นการควบคมความเสยงในป.จจบนและประเมนผลความสามารถของ มาตรการ/กจกรรมในการควบคมความเสยงด*วย

1.2) กรณเลอกใช*แนวทางการควบคมความเสยง ในกรณทมมาตรการ/กจกรรมทเป+นการควบคมความเสยงในป.จจบน ให*ประเมนผลความสามารถของมาตรการ/กจกรรมในการควบคมความเสยง โดยพจารณาว�าควรกาหนดมาตรการ/กจกรรมเพมเตมหรอไม� สาหรบกรณทไม�มมาตรการ/กจกรรมทเป+นการควบคมความเสยงในป.จจบน ให*พจารณากาหนดมาตรการ/กจกรรมเพมเตม

1.3) กรณเลอกใช*แนวทางการลดความเสยง ในกรณทมมาตรการ/กจกรรมทเป+นการควบคมความเสยงในป.จจบน ให*พจารณาประเมนผลความสามารถของ มาตรการ/กจกรรมในการควบคมความเสยงว�ายงไม�สามารถควบคมความเสยงได*เนองจากป.จจยใด และให*กาหนดมาตรการ/กจกรรมเพมเตม เพอลดความเสยงนนให*อย�ในระดบทยอมรบได* โดยคานงถงความเป+นไปได*และความค*มค�าในการดาเนนการเป+นสาคญ สาหรบกรณทไม�ม มาตรการ/กจกรรมทเป+นการควบคมความเสยงในป.จจบนให*พจารณากาหนดมาตรการ/กจกรรมเพมเตม โดยคานงถงความเป+นไปได*และความค*มค�าในการดาเนนการเป+นสาคญด*วย

1.4) กรณเลอกใช*แนวทางการยกเลกหรอหลกเลยงความเสยง เนองจากเป+นความเสยงทไม�สามารถยอมรบได*และประเมนแล*วต*องจดการให*ความเสยงนนไปอย�นอกเงอนไขการดาเนนงาน โดยมวธการจดการความเสยงในกล�มน เช�น การหยดดาเนนงานหรอกจกรรมทก�อให*เกดความเสยงนนการ เปลยนแปลงวตถประสงค1ในการดาเนนงาน การลดขนาดของงานทจะดาเนนการหรอกจกรรมลง เป+นต*น

1.5) กรณเลอกใช*แนวทางการถ�ายโอนความเสยง เนองจากเป+นความเสยงทอย�นอก เงอนไขการดาเนนงาน และถ*าถ�ายโอนให*ผ*อนดาเนนการแทนจะมความค*มค�าในการรองรบความเสยง มากกว�า เช�น การทาประกนภย/ประกนทรพย1สนกบบรษทประกน การจ*างบคคลภายนอกหรอการจ*าง บรษทภายนอกมาจดการในงานบางอย�างแทน เช�น งานรกษาความปลอดภย เป+นต*น ให*พจารณากาหนดมาตรการ/กจกรรมทเหมาะสมและระบผ*ทจะรบผดชอบในมาตรการดงกล�าว นาเสนอผ*บรหารพจารณา

2) การพจารณาความค*มค�าของ มาตรการ/กจกรรมในการรองรบความเสยง ให*พจารณาทางเลอกของมาตรการ/กจกรรมทหน�วยงานจะดาเนนการ โดย มาตรการ/กจกรรมทกาหนดต*องมความค*มค�าในเชงค�าใช*จ�าย กล�าวคอ ภายหลงจากการระบถง มาตรการ/กจกรรมในการรองรบความเสยงแล*ว ให*ประมาณการค�าใช*จ�ายในแต�ละกจกรรมและนาไป เปรยบเทยบกบผลการประมาณการมลค�าความเสยหายทเกดจากความเสยงนนๆ โดยค�าใช*จ�ายในการ ดาเนนการตามมาตรการ/กจกรรมต*องตากว�ามลค�าความเสยหายทเกดจากความเสยง ทงน หากไม�สามารถประมาณการมลค�าความเสยหายทเกดจากความเสยงนนๆ ได*ให*พจารณาว�าเป+นค�าใช*จ�ายทไม� ส�งผลกระทบต�องบประมาณของหน�วยงานและมาตรการ/กจกรรมทกาหนด เป+นการส�งเสรมให*การปฏบตภารกจมประสทธภาพมากขน ทงน หากพจารณาแล*วเป+นกจกรรมทจาเป+นต*อง


หน#า 46

ดาเนนการแต�งบประมาณของหน�วยงานไม�เพยงพอจาเป+นต*องได*รบการสนบสนนงบประมาณเพมเตมให*นาเสนอผ*บรหารเพอพจารณาต�อไป

การกาหนดแบบกจกรรมการดาเนนงานของหน�วยงาน รวมทงการกาหนดวธการในการบรหารและควบคมความเสยงให*อย�ในระดบทผ*บรหารระดบสงยอมรบได*สามารถมองได* 2 มมมอง คอ

1) การกาจดหรอลดป.จจยต�างๆ ทจะขดขวางไม�ให*หน�วยงานบรรลวตถประสงค1 นนคอ การปกป5องมลค�าทองค1กรมอย�ไม�ให*ถกทาลายไป

2) มองหาโอกาสทจะสร*างความได*เปรยบในการดาเนนธรกจ คอ การมลค�าให*กบองค1กร โดยการบรหารความเสยง อาศยการจดลาดบความสาคญหรอความรนแรงของความเสยงนน เพอทจะได*ใช*ทรพยากร ทมอย�อย�างจากดในการบรหารจดการกบสงทมความสาคญมาก�อน และมการคานงถงต*นทนทต*องเสยไปกบผลประโยชน1ทจะได*รบกลบมาด*วย (Trade - of between Cost and benefit) ตารางท 12 การกาหนดทางเลอกในการจดการความเสยง


วตถประสงค2โครงการ: เพอลดอตราผ*ปsวยเบาหวานและความดนโลหตสง ขนตอนหลก วตถประสงค2

ขนตอน ความเสยง ป;จจยเสยง โอกาส ผล

กระทบ ระดบความเสยง

กลยทธ2ใช#จดการ

ความเสยง

แนวทางการจดการความ

เสยง 1.จดซอจดจ*าง(เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหต)


1.1 ได*เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหตไม�ตรงตามคณสมบต ทกาหนด


4 5 สงมาก (20)

ควบคม - จดให*มการเป�ดเผยข*อมลการจดซอจดจ*างและประกาศรายชอผ*ชนะการประมล


4 4 สงมาก (16)

ควบคม - จดให*มการตรวจสอบและการควบคมภายใน - ให*มคณะทางานจากภาคประชาชนเข*ามามส�วนร�วม


1.2 1 ไม�ดาเนน การตามระเบยบพสดและพ.ร.บ.

2 4 ปานกลาง (8)

ยอมรบ - อบรมให*ความร*แก�บคลากร - จดทาค�มอการปฏบตงาน


หน#า 47

ข*อมลข�าวสารของราชการ พ.ศ. 2540



3 4 สง (12)

ยอมรบ - จดทาแผนการปฏบตงานการจดซอจดจ*างให*ชดเจน - จดทาคาขอวงเงนงบประมาณล�วงหน*า





1 3 น*อย (3)

ยอมรบ - แต�งตงคณะทางานโครงการ - จดทาแผนปฏบตงานในการคดกรองพร*อมระบชอผ*รบผดชอบ


3 5 สงมาก (15)

ควบคม - อบรมให*ความร*เรองการตรวจระดบนาตาลและวดความดนโลหตแก� อสม. - จดทาค�มอการตรวจหาระดบนาตาลในเลอด และการตรวจวดความดนโลหต


หน#า 48

การจดทาแผนบรหารความเสยง การจดทาแผนบรหารความเสยง และการจดทาปฏทนการปฏบตงานแผนบรหารความเสยง

โดยนาผลการระบป.จจยและการกาหนดกจกรรมควบคมความเสยง และเสนอแผนบรหารความเสยงให*ผ*บรหารลงนามเหนชอบเพอนาไปปฏบตต�อไป ดงตวอย�างแสดงในตารางท 13 แผนบรหารความเสยง(MOPH-ERM 010/25XX) และตารางท 14 ปฏทนการปฏบตงานตามแผนบรหารความเสยง (MOPH-ERM 011/25XX) ตารางท 13 แผนบรหารความเสยง

แผนบรหารความเสยง สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประจาปdงบประมาณ พ.ศ. 25XX หน�วยงาน......................................................................

ประเดนยทธศาสตร2: สร*างเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมส�วนร�วมของทก ภาคส�วน

โครงการ/กจกรรมและวตถประสงค2โครงการ/กจกรรม

ขนตอนหลกและวตถประสงค2

ความเสยงทยงเหลออย�

ป;จจยความเสยง

การจดการ ความเสยง

กาหนดเสรจ/ผ#รบผดชอบ

หมายเหต

โครงการ: การจดระบบบรการสขภาพเชงรก เพอป5องกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง วตถประสงค2โครงการ: เพอลดอตราผ*ปsวยเบาหวานและ ความดนโลหตสง

ขนตอนหลก 1.จดซอจดจ#าง (เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหต) วตถประสงค2 1.เพอให*ได*เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหตทมคณภาพเพยงพอและเหมาะสมกบการดาเนนงาน

1.1 ได*เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหตไม�ตรงตามคณสมบต ทกาหนด



ภายในไตรมาสแรกของปQงบประมาณ/นายวทยา พากเพยร


- จดให*มการตรวจสอบและการควบคมภายใน - ให*มคณะทางานจากภาคประชาชนเข*ามามส�วนร�วม

ภายในไตรมาสแรกของปQงบประมาณ/นายวทยา พากเพยร

ชอผ*จดทา.............................................................. ตาแหน�ง................................................................. วนท................./............................/.......................

อนมตโดย........................................................................ ตาแหน�ง........................................................................... วนท...................../................................/.........................


หน#า 49

ตารางท 14 ปฏทนการปฏบตงานตามแผนบรหารความเสยง ป;จจยเสยง กจกรรมตามแนว

ทางการจดการ ความเสยง

ผลสาเรจการดาเนนการตามแนวทางการจดการความ

เสยง

ปdงบประมาณดาเนนการ ผ#รบ ผดชอบ

งบ ประ มาณ

(บาท) ตค. พย. ธค. มค. กพ. มค. เมย. พค. มย. กค. สค. กย.



- จดทารายชอผ*ชนะการประมลและประกาศทางเวบไชด2แล*วเสรจภายในไตรมาสแรกของปQงบประมาณ

หน�วยงาน ก

-


- อบรมให*ความร*เรองการตรวจระดบนาตาลและวดความดนโลหตแก� อสม. - จดทาค�มอการตรวจหาระดบนาตาลในเลอด และการตรวจวด

- จดอบรม อสม.แล*วเสรจภายในไตรมาสแรกของปQงบประมาณ - จดทาค�มอแล*วเสรจภายในไตรมาสแรกของปQงบประมาณ

หน�วยงาน ข

หน�วยงาน ข

25,000

5,000

การรายงานผลการดาเนนงานตามแผนการบรหารความเสยง

ให*ผ*รบผดชอบตามแผนบรหารความเสยงจดทารายงานผลการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยงอย�างน*อย 2 ไตรมาส (รอบ 6 เดอนและรอบ 12 เดอน) เสนอผ*บรหารหน�วยงานเพอรบทราบและพจารณาสงการ และจดส�งให*กล�มพฒนาระบบรหาร รอบ 6 เดอนภายในวนท 30 เมษายน 25XX และรอบ 12 เดอนภายในวนท 31 ตลาคม 25XX ดงตวอย�างแสดงในตารางท 15 การตดตามผลการจดการความเสยง (MOPH-ERM 012/25XX) ตารางท 15 การตดตามผลการจดการความเสยง


วตถประสงค2โครงการ: เพอลดอตราผ*ปsวยเบาหวานและความดนโลหตสง ลาดบ

ความเสยง ป;จจยเสยง ความเสยหายท

อาจเกดขน รายละเอยด การจดการ

ระดบ ความเสยงคงเหลอ

ผลจากการใช#มาตรการจดการ



ขนตอนหลก 1.จดซอจดจ*าง (เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหต) 1 1.1.1 ไม�เป�ดเผย

ข*อมลการจดซอจดจ*างและการประกาศรายชอผ*ชนะการประมล

- เกดการร*องเรยนเสยภาพลกษณ1องค1กร

- อบรมให*ความร*แก�เจ*าหน*าทผ*รบผดชอบ -กาชบเจ*าหน*าทปฏบตตามตามระเบยบพสดและ

1 - หลงดาเนนการตามระเบยบพสดและ พ.ร.บ.ข*อมลข�าวสารราชการ พ.ศ. 2540


หน#า 50

พ.ร.บ.ข*อมลข�าวสารราชการ พ.ศ. 2540 อย�างเคร�งครด

ผ*ประกอบการทร�วมยนประมลมความพงพอใจและไม�พบว�ามข*อร*องเรยน

1 1.1.2 ไม�มการตรวจสอบคณสมบตเครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหตให*ละเอยดครบถ*วน

- เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหตไม�มประสทธภาพ

- แต�งตงคณะกรรม การโดยกาหนดให*มตวแทนจากภาคประชาชนเข*ามาร�วมเป+นคณะทากรรมการ - จดประชมชแจงคณะกรมมการและผ*เกยวข*องเพอสร*างความเข*าใจ และมาตรการในการปกบตงานทตรงกน

1 - คณะกรมมการและผ*เกยวข*องมความเข*าใจ และการปกบตงานตามมาตรการทตรงกน - ได*เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหตตรงตามคณสมบตทกาหนด

ขนตอนหลก 2.การคดกรองประชาชนกล�มเสยง 1 2.1.2 อสม.ททา

หน*าทคดกรองไม�มความร*เพยงพอ

- เกดความล�าช*าในการคดกรอง

- ประชม/อบรมให*ความร*เรองการตรวจระดบนาตาลและวดความดนโลหตแก� อสม. - ตดตามประเมนผลการปฏบตงานของ อสม.เป+นระยะๆ สอบถามความคดเหนประชาชนกล�มเสยงทเข*ารบการตรวจคดกรองโรค

8 - ภายหลงจากการจดอบรมแล*ว อสม.มความร* และทกษะในการตรวจคดกรองโรคได*มประสทธภาพเพมขนในระดบหนง

- ยงมความเสยงเหลออย�บ*างเนองจากม อสม.บางรายทตดภารกจส�วนตวไม�สามารถเข*าร�วมกจกรรมได*ตามแผน

การรายงานผลการบรหารจดการความเสยง เป+นการรายงานผลการวเคราะห1 ประเมน และบรหารจดการความเสยง ว�ามความเสยงทยงเหลออย�หรอไม� ถ*ายงมเหลออย� มอย�ในระดบความเสยงสงมากเพยงใด และมวธจดการความเสยงนนอย�างไร ทได*ดาเนนการทงหมดตามลาดบ เสนอให*ผ*บรหารรบทราบและพจารณาสงการ รวมถงการจดสรรงบประมาณสนบสนน ทงน การบรหารความเสยงจะเกดผลสาเรจได*ต*องได*รบการสนบสนนอย�างจรงจงจากผ*บรหาร ซงหลงจากหน�วยงานทราบผลประเมนความเสยงและนาความเสยงทยงเหลออย�ในระดบสง สง ปานกลาง มากาหนดวธการจดการความเสยงแล*วจะต*องจดทารายงานเสนอผ*บรหาร เพอรบทราบและพจารณาสงการ ดงตวอย�างแสดงในตารางท 16 รายงานผลการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยง (MOPH-ERM 013/25XX)


หน#า 51

ตารางท 16 รายงานผลการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยง ประเดนยทธศาสตร2: สร*างเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมส�วนร�วมของทก ภาคส�วน


วนท 15 มนาคม 2558 ผ*รบผดชอบ นายวทยา พากเพยร ขนตอนหลก ผลลพธ2ของขนตอน กาหนดการ ระยะเวลา

ดาเนนการ % ความคบหน#า

ป;ญหาอปสรรค และแนวทางแก#ไข

1.จดซอจดจ*าง (เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหต)

- หลงดาเนนการตามระเบยบพสดและ พ.ร.บ.ข*อมลข�าวสารราชการ พ.ศ. 2540 ผ*ประกอบการทร�วมยนประมลมความพงพอใจและไม�พบว�ามข*อร*องเรยน

10-15 ตลาคม 2557

10-15 ตลาคม 2557

100 %

ไม�ม

- คณะกรมมการและผ*เกยวข*องมความเข*าใจ และการปกบตงานตามมาตรการทตรงกน

- ได*เครองวดระดบนาตาลและเครองวดความดนโลหตตรงตามคณสมบตทกาหนด

25-31 พฤศจกายน 2557

25-31 พฤศจกายน 2557

100 %

ไม�ม

2.การคดกรองประชาชนกล�มเสยง

- ประชม/อบรมให*ความร*เรองการตรวจระดบนาตาลและวดความดนโลหตแก� อสม. - ตดตามประเมนผลการปฏบตงานของอสม.เป+นระยะๆ สอบถามความคดเหนประชาชนกล�มเสยงทเข*ารบการตรวจคดกรองโรค

1-10 ธนวาคม 2557

13 ธนวาคม 2557 80% - ยงมความเสยงเหลออย�บ*างเนองจากม อสม.บางรายทตดภารกจส�วนตวไม�สามารถเข*าร�วมกจกรรมได*ตามแผน


หน#า 52

6. การสอสารและเผยแพร�แผนบรหารความเสยง การสอสารเพอการบรหารความเสยง ดงนน เพอให*เกดการผลกดนการนาแผนบรหารความ

เสยงไปส�การปฏบตอย�างมประสทธภาพ จงต*องกาหนดแนวทางการสอสารเพอบรหารความเสยงทวทงองค1กรในแต�ละปQ โดยมตวอย�างแนวทาง/ช�องทางการดาเนนการ ดงน

ลาดบ แนวทาง ช�วงเวลา ผ#รบผดชอบ 1 แจ*งเวยนแผนบรหารความเสยงของ สป.สธ. ภายใน 15 วนหลงจาก

แผนฯ ได*รบความเหนชอบ กพร.สป.

2 นา File แผนบรหารความเสยงลงเวบไซต1 ภายใน 15 วนหลงจาก แผนฯ ได*รบความเหนชอบ

กพร.สป./ ศทส.

3 การประชมภายในหน�วยงาน เพอผลกดนให* การดาเนนการบรหารความเสยงมประสทธภาพ เพมขน

ภายใน 1 เดอนหลงจาก แผนฯ ได*รบความเหนชอบ

ทกหน�วยงานทเกยวข*อง

4 ช�องทางอนๆ (พจารณาตามความเหมาะสม)

ทงน ให*คณะกรรมการบรหารความเสยงของของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

พจารณาเลอก แนวทาง/ช�องทางทเหมาะสมในแต�ละปQ และมอบหมายให*หน�วยงานทรบผดชอบในแต�ละแนวทาง/วธการ ทาการสอสารและเผยแพร�แผนบรหารความเสยงของของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขต�อไป

7. การตดตามและประเมนผลการบรหารความเสยง เพอประเมนผลการดาเนนการตามแผนบรหารความเสยง หรอมาตรการ/กจกรรมควบคมเพมเตม

ทกาหนดไว*อย�างต�อเนองและสมาเสมอ โดยการตดตามในระหว�างการดาเนนการตามแผนบรหารความเสยงหรอการประเมนผลทกไตรมาส เพอให*มนใจว�าการจดการหรอการบรหารความเสยงมประสทธภาพและประสทธผล การตดตามผลการจดการความเสยงให*หน�วยงานผ*รบผดชอบหลกในการบรหารความเสยงต*องรายงานความก*าวหน*า ป.ญหาอปสรรคในการดาเนนการตามแผนบรหารความเสยง ตามแบบรายงานตดตามผลการจดการความเสยในงวดก�อน เพอประกอบการพจารณาทบทวนหรอปรบปรงแผนบรหารความเสยง ทงความเสยงทต*องกากบดแลอย�างใกล*ชด, ความเสยงทต*องเฝ5าระวง และความเสยงทใช*วธควบคมปกต เพอให*เกดความมนใจว�าได*มการดาเนนงานไปอย�างถกต*องและเหมาะสม โดยการตดตามผลใน 2 ลกษณะ คอ

1.1 การตดตามผลเป+นรายครง (Tuesday Bedfast) ประจาปQงบประมาณ กาหนดกรอบระยะเวลาในการตดตามประเมนผลการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยงไว*อย�างน*อย 2 ไตรมาส


หน#า 53

1.2 การตดตามผลในระหว�างการปฏบตงาน (Ongoing Monitoring) เป+นการตดตามทรวมอย�ในการดาเนนงานต�างๆ ตามปกตของหน�วยงาน สาหรบหน�วยงานทไม�ได*เป+นผ*รบผดชอบตามแผนปฏบตการบรหารความเสยง หากพบป.จจยเสยงขนระหว�างดาเนนการให*รายงานตามแบบรายงานกรณเกดความเสยงทพบใหม� โดยจดทารายงานตามแบบ ทนทเมอพบความเสยงเสนอผ*บรหาร และแจ*งให*คณะกรรมการบรหารความเสยงทราบเพอหาแนวทางในการจดการความเสยงต�อไป


หน#า 54

บทท 4 การทบทวนการบรหารความเสยง ของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

การประเมนประสทธผลของกระบวนการบรหารความเสยง เป+นการสรปผลการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยงและทาการประเมนแผนบรหารความเสยงในปQต�อไป และจดทารายงานสรปผลการบรหารความเสยงประจาปQ เพอปรบปรงและพฒนาการบรหารความเสยงให*ดยงขน จงกาหนดแนวทางการประเมนและทบทวนการบรหารความเสยงใน 3 ด*านหลก คอ

1) ด#านความครบถ#วนขององค2ประกอบหลกของการบรหารความเสยง พจารณาจากการมระบบการบรหารความเสยงทด โดยการกาหนดผ*รบผดชอบในการบรหาร

ความเสยงทชดเจน ความครบถ*วนของการวเคราะห1ความเสยงฃ 7 ขนตอน ได*แก� การกาหนดวตถประสงค1การบรหารความเสยง การระบความเสยงต�างๆ การประเมนความเสยง กลยทธ1/แนวทาง ทใช*จดการกบแต�ละความเสยง กจกรรมการบรหารความเสยง ข*อมลและการสอสารด*านการบรหารความเสยง การตดตามและเฝ5าระวงความเสยงต�างๆรวมทงการสรปประเมนผลการบรหารความเสยงประจาปQ โดยพจารณาถงความครบถ*วนในการดาเนนการตามข*อกาหนดดงกล�าว

2) ด#านประสทธภาพของการบรหารความเสยง พจารณาจากมการระบและบรหารความเสยงได*ทวทงองค1การ การให*ความหมายและจด

ประเภทของความเสยง การกาหนดขอบเขต วตถประสงค1การบรหารความเสยงและระดบความเสยงทยอมรบได* การกาหนดหลกเกณฑ1การประเมนความเสยงและกาหนดกจกรรมรองรบความเสยงทเหมาะสมและมการพจารณาถงความค*มค�าในการดาเนนการ

3) ด#านประสทธผลของการบรหารความเสยง 3.1) พจารณาจากผลการบรหารความเสยง ด*วยวธประเมนระดบความรนแรงของความ

เสยงทลดลง ภายหลงจากการจดการความเสยงตามกจกรรมรองรบความเสยงทกาหนด โดยประเมนผลตามตวชวด “ร*อยละเฉลยถ�วงนาหนกของความเสยงทลดลงจากการดาเนนการตามแผนบรหารความเสยง” (ร*อยละ 50)

3.2) พจารณาจากผลการดาเนนงานของแผนงาน/โครงการ/กจกรรมต�างๆ ทมการบรหารความเสยง โดยประเมนผลตามตวชวด “ร*อยละของแผนบรหารความเสยงของหน�วยงานในสงกดทดาเนนการได*ครบถ*วนถกต*องตามขนตอนทกาหนด” (ร*อยละ 60)


หน#า 55

จดทารายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยงประจาปd ในส�วนของจดทารายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยงของสานกงาน

ปลดกระทรวงสาธารณสข ให*กล�มตรวจสอบภายใน สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ดาเนนการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยงและจดทารายงานสรปผลการบรหารความเสยงประจาปQ โดยระบผลของการดาเนนการในแต�ละกจกรรมตามทระบในแผนบรหารความเสยง ว�าสามารถจดการกบป.จจยเสยงต�างๆได*มากน*อยเพยงใด สามารถลดหรอควบคมให*อย�ในระดบทยอมรบได*หรอไม� และประเมนผลการบรหารความเสยงและทบทวนแผนการบรหารความเสยงทดาเนนการในปQนนๆ ป.ญหาอปสรรคทพบ พร*อมทงข*อเสนอแนะเพอการบรหารความเสยงในปQถดไป นาเสนอผ*บรหารเพอรบทราบและพจารณาสงการ ตามตารางท 17 การรายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยง (MOPH-ERM 014/25XX) ตารางท 17 การรายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยง

รายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยง

สานก/กอง .................................... สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ปdงบประมาณ พ.ศ. 25xx

ตรวจสอบ ณ วนท ......................... เดอน ...................................... พ.ศ. 25 xx โดยกล�มตรวจสอบภายในระดบ สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

ลาดบท ความเสยง

มาตรการ/กจกรรมการควบคม

ผ#รบผดชอบ/ผ#ตอบคาถาม

ระดบความเสยงทยงคงเหลออย�

คาอธบายผลการใช#

มาตรการ

หลกฐานประกอบ

ป;ญหา/อปสรรคและข#อเสนอแนะ

ผลกระทบ โอกาส

บท 5

บทสรป

รายงานผลการตรวจสอบโดย........................................................ (......................................................) ตาแหน�ง หวหน*าทมผ*ตรวจสอบ วนท..................../............................../.......................

อนมตโดย...................................................................... (.................................................................) ตาแหน�ง หวหน*าทมผ*ตรวจสอบภายใน วนท................./............................/.......................


หน#า 56

บทท 5 บทสรป

สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข มการดาเนนงานทงด*านการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ซงมวตถประสงค1/เป5าหมายร�วมกนคอ ควบคมและลดความเสยงให*อย�ในระดบทยอมรบได*การควบคมภายในเป+นกระบวนการและมาตรการต�างๆทมประสทธภาพและก�อให*เก ดประสทธผลท องค1กรได*กาหนดขน เพอสร*างความมนใจอย�างสมเหตสมผลในด*านการดาเนนงาน การรายงานและการปฏบตตามกฎระเบยบการบรหารความเสยงเป+นกระบวนการทได*รบการออกแบบให*สามารถบ�งชเหตการณ1ทอาจจะเกดขนและมผลกระทบต�อองค1กร เพอสามารถจดการความเสยงให*อย�ในระดบทองค1กรยอมรบได*เมอบรหารความเสยงให*ลดลงอย�ในระดบทองค1กรยอมรบได*แล*วความเสยงนนจะถกส�งต�อไปยงกระบวนการควบคมภายใน ในทางกลบกนความเสยงทไม�สามารถควบคมได*ด*วยกระบวนการควบคมภายในความเสยงนนจะถกส�งต�อไปส�กระบวนการบรหารความเสยง เมอสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขมการบรหารความเสยงและการควบคมภายในทมประสทธภาพและประสทธผลจะทาให*สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขสามารถดาเนนงานได*ตามเป5าหมายทกาหนดไว*

กระบวนการบรหารความเสยงทวทงองค1การของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประกอบด*วย การบรหารความเสยงระดบ สานก/กอง/ศนย1/สถาบน/หน�วยงานระดบกอง ม*งเน*นให*เกดผลสาเรจตามภารกจหลก ตามกฎหมายจดตงส�วนราชการ และแผนการบรหารราชประจาปQงบประมาณ ดงนน โครงการ หรอกจกรรมทต*องดาเนนการวเคราะห1 ประเมน และบรหารจดการความเสยง จงเป+นโครงการ หรอกจกรรมททเป+นอานาจหน*าทของแต�ละหน�วยงาน ซงได*รายงานไว*ในการจดวางระบบการควบคมภายในของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข และเป+นโครงการตามยทธศาสตร1ของกระทรวงสาธารณสขทมอบหมายให*หน�วยงานในสงกดสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขรบผดชอบดาเนนการ/ประสานกบส�วนราชการทเกยวข*องในแต�ละปQงบประมาณ

การบรหารความเสยงภายในองค1การทมประสทธภาพจะช�วยป5องกนความเสยงต�างๆ ไม�ให*เกดขน หรอลดความรนแรงของความเสยงต�างๆ ลงได* ป.จจยสาคญ คอ ผ*บรหารต*องมส�วนสาคญในการกาหนดนโยบายและผลกดนให*เกดการบรหารความเสยงทวทงองค1การ รวมทงเจ*าหน*าททกคนจะต*องมส�วนร�วมในการนาแผนบรหารความเสยงไปเป+นกรอบแนวทางในการจดการความเสยงของหน�วยงาน นอกจากน ช�องทางการสอสารทมประสทธภาพจะช�วยให*บคลากรสามารถสอสารข*อมลทเกยวข*องกบความเสยงทงในหน�วยงาน ระหว�างหน�วยงาน และกระบวนการทางานต�างๆ ได*เป+นอย�างด


หน#า 57

เอกสารอ#างอง ค� �มอการบรหาร ความเสยงทงทงองค1กร. พมพ1ครงท 2. กรงเทพฯ : บ.โกลบอลกราฟจากกด สานกงานประกน

คณภาพ มหาวทยาลยสงขลานครนทร, 2551. ค�มอการบรหารความเสยงทว ทงองค1กร ERM : Enterprise Risk Management . สงขลา : โรงพมพ1นาผล

สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ, 2552. ค��มอการประกนคณภาพการศกษาภายใน สถานศกษา ระดบอดมศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพฯ : ห*า*งห**นส�วนจากด

ภาพพมพ1, 2553. สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. การบรหารความเสยง. กรงเทพฯ : สานกพมพค1ณะรฐมนตรและราช

กจจานเบกษา, 2552. จรประภา อครบวร. การบรหารความเสยง โครงการพฒนานวตกรรมการเรยนร*ชดเครองมอการเรยนร*ด*วย

ตนเอง. กรงเทพฯ: ก. พลพมพ1, 2552. ประไพพศ ลล ตาภรณ1และคณะ. ค�มอการบรหารความเสยงทวทงองค1กร. กรงเทพฯ: หน�วยตรวจสอบ

ภายในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร1, 2549. นวพร เรองสกล. กรอบโครงสร*างการบรหารความเสยงขององค1กรเชงบรณาการ: แนวทางการปฏบต.

กรงเทพฯ: ตลาดหลกทรพย1แห�งประเทศไทย, 2551. นฤมล สอาดโฉม. CRO ต*องร* ค�มอบรหารความเสยงองค1กรยคใหม�. กรงเทพฯ: ฐานบ�คส1, 2551. นรภย จนทร1สวสด. การบรหารความเสยง RISK MANAGEMENT จากทฤษฎส�ปฏบต. กรงเทพฯ:

สตรไพศาล, 2551. สานกงานการตรวจเงนแผนดน. 2552. แนวทาง : การจดวางระบบการควบคมภายในและการ ประเมนผลการ

ควบคมภายใน. กรงเทพฯ : บ.ซสเตม โฟร กราฟฟคส จากด สานกงานหน�วยตรวจสอบภายใน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2552.

สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. ค�มอคาอธบายตวชวดการพฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐปQงบประมาณ พ.ศ. 2554 สาหรบส�วนราชการระดบกรม. กรงเทพฯ: วชน พรนแอนด1 มเดย, 2553.

Enterprise Risk Management Framework, Committee of Sponsoring Organization of the Treadway Commission.2006.

Integrated Risk Management Implementation Guide 2004. Appendix B ,C , D and E , Treasury Board, Cannada.


หน#า 58

ภาคผนวก


MOPH-ERM 001/25XX การคดเลอกโครงการ/กจกรรม

ประเดนยทธศาสตร2 เปfาประสงค2 กลยทธ2 โครงการ/กจกรรม ความสอดคล#อง

กบประเดนยทธศาสตร2 1. ............................. 1...................................

..................................... 1.1 ................................. 1.2 ................................. 1.3 .................................

……………………………………… ..........

……………………………………… .......... ……………………………………… ..........

2.................................

2................................... .....................................

2.1 .................................. 2.2 ………………..…………

……………………………………… .......... ……………………………………… .......... ……………………………………… ..........

MOPH-ERM 002/25XX

การจดลาดบความสาคญของโครงการ/กจกรรม ยทธศาสตร2 ประเดน

โครงการ/กจกรรม สอดคล#องกบประเดนยทธศาสตร2

(a)

งบประมาณ ทได#รบ

(b)

ส�งมอบผลผลต /บรการ

(c)

ความสาคญ ของโครงการ

(a+b+c)

ลาดบโครงการ/กจกรรม

MOPH-ERM 003/25XX

การกาหนดวตถประสงค2ของโครงการและวตถประสงค2ขนตอนหลก โครงการ/กจกรรม

วตถประสงค2

โครงการ/กจกรรม


วตถประสงค2ขนตอนหลก

MOPH-ERM 004-1/25XX

การระบความเสยงและป;จจยเสยงภายในและภายนอก ประเดนยทธศาสตร2: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงค2โครงการ: .....................................................................................................................................................................................

ขนตอนหลก วตถประสงค2ขนตอนหลก ความเสยง ป;จจยเสยง


หน#า 60

MOPH-ERM 004-2/25XX การระบความเสยงและป;จจยเสยงด#านธรรมาภบาล

ประเดนยทธศาสตร2: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงค2โครงการ: .....................................................................................................................................................................................


มตธรรมภบาลทเกยวข#อง ประสทธผล ประสทธ

ภาพ ตอบ สนอง

รบผดชอบ โปร�งใส มส�วนร�วม กระจายอานาจ

นตธรรม เสมอภาค การม�งเน#น

ฉนทามต

MOPH-ERM 005/25XX

การกาหนดหลกเกณฑ1การให*คะแนนความรนแรงของผลกระทบ (x) และโอกาสทจะเกดความเสยหาย (y) ประเดน/องค2ประกอบทพจารณา 1=น#อยมาก 2=น#อย 3=ปานกลาง 4=สง 5=สงมาก

ความรนแรงของผลกระทบ (x)

โอกาสทจะเกดความเสยหาย (y)

MOPH-ERM 006/25XX

การวเคราะห2ระดบความเสยง ประเดนยทธศาสตร2: .............................................................................................................................................................................................. โครงการ.................................................................................................................................................................................................................. วตถประสงค2โครงการ: ..........................................................................................................................................................................................

ขนตอน วตถประสงค2 ขนตอน

ความเสยง ป;จจยเสยง การประเมนความเสยง

โอกาส ผล กระทบ

ระดบ ความเสยง

ลาดบ ความเสยง


หน#า 61

MOPH-ERM 007/25XX

แผนภมความเสยง (Risk Map)

5 O3

4 O2

3

2

1

1 2 3 4 5

Zone สแดง ระดบความเสยงสง ค�าระหว�าง 15 – 25 คะแนน Zone สส*ม ระดบความเสยงค�อนข*างสง ค�าระหว�าง 9 – 14 คะแนน Zone สเหลอง ระดบความเสยงค�อนข*างตา ค�าระหว�าง 4 – 8 คะแนน Zone สเขยว ระดบความเสยงตา ค�าระหว�าง 1 – 3 คะแนน

MOPH-ERM 008/25XX

การประเมนมาตรการตอบสนอง ประเดนยทธศาสตร2: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงค2โครงการ: .....................................................................................................................................................................................

สาเหตของความเสยง

การควบคมทควรจะม

การควบคมทมอย�แล#ว

ผลการประเมนการควบคมทมอย�แล#วว�าได#ผลหรอไม�

เครองหมายทระบในช�อง (3)

� = ม X = ไม�ม ? = มแต�ไม�สมบรณ1 เครองหมายทระบในช�อง (4)

� = ได*ผลตามทคาดหมาย X = ไม�ได*ผลตามทคาดหมาย ? = ได*ผลบ*างแต�ไม�สมบรณ1

ความ

รนแร

งของ

ผลกร

ะทบ

(Impa

ct)

โอการทจะเกดความเสยหาย (Likelihood)

ความเสยงทยอมรบได#

ความเสยงทยอมรบไม�ได#

ความเสยงทยอมรบไม�ได# ความเสยงทยอมรบได#


หน#า 62

MOPH-ERM 009/25XX การกาหนดทางเลอกในการจดการความเสยง

ประเดนยทธศาสตร2: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงค2โครงการ: ..................................................................................................................................................................................... ขนตอนหลก วตถประสงค2

ขนตอน ความเสยง ป;จจยเสยง โอกาส ผล

กระทบ ระดบความเสยง

กลยทธ2 ใช#จดการ ความเสยง

แนวทาง การจดการความเสยง

MOPH-ERM 010/25XX

แผนบรหารความเสยง สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประจาปdงบประมาณ พ.ศ. 25XX หน�วยงาน......................................................................

ประเดนยทธศาสตร2: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงค2โครงการ: ..................................................................................................................................................................................... โครงการ/กจกรรมและวตถประสงค2โครงการ/กจกรรม

ขนตอนหลกและวตถประสงค2

ความเสยงทยงเหลออย�

ป;จจยความเสยง

การจดการ ความเสยง

กาหนดเสรจ/ผ#รบผดชอบ


MOPH-ERM 011/25XX ปฏทนการปฏบตงานตามแผนบรหารความเสยง

ป;จจยเสยง กจกรรมตามแนวทางการจดการ


ผลสาเรจการดาเนนการตามแนวทางการจดการ


ปdงบประมาณดาเนนการ ผ#รบ ผดชอบ

งบประ มาณ (บาท) ตค. พย. ธค. มค. กพ. มค. เมย. พค. มย. กค. สค. กย.

ชอผ*จดทา.............................................................. ตาแหน�ง................................................................. วนท................./............................/.......................

อนมตโดย........................................................................ ตาแหน�ง........................................................................... วนท...................../................................/.........................


หน#า 63

MOPH-ERM 012/25XX การตดตามผลการจดการความเสยง

ประเดนยทธศาสตร2: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงค2โครงการ: .....................................................................................................................................................................................

ลาดบความเสยง

ป;จจยเสยง ความเสยหายทอาจเกดขน

รายละเอยด การจดการ

ระดบ ความเสยงคงเหลอ

ผลจากการใช#มาตรการจดการ



ขนตอนหลก 1.............................................................................. 1

ขนตอนหลก 2............................................................................. 1

MOPH-ERM 013/25XX

รายงานผลการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยง ประเดนยทธศาสตร2: ............................................................................................................................................................................................ โครงการ: ............................................................................................................................................................................................................. วตถประสงค2โครงการ: ........................................................................................................................................................................................ วนท ....... เดอน ...............................พ.ศ. 25XX ผ*รบผดชอบ........................................................................................................................

ขนตอนหลก ผลลพธ2ของขนตอน กาหนดการ ระยะเวลาดาเนนการ

% ความคบหน#า

ป;ญหาอปสรรคและแนวทางแก#ไข

MOPH-ERM 014/25XX

รายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยง สานก/กอง .................................... สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ปdงบประมาณ พ.ศ. 25xx

ตรวจสอบ ณ วนท ........................ เดอน ...................................... พ.ศ. 25 xx โดยกล�มตรวจสอบภายในระดบ สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

ลาดบท ความเสยง

มาตรการ/กจกรรมการควบคม

ผ#รบผดชอบ/ผ#ตอบคาถาม

ระดบความเสยงทยงคงเหลออย�

คาอธบายผลการใช#

มาตรการ

หลกฐานประกอบ

ป;ญหา/อปสรรคและข#อเสนอแนะ ผลกระทบ โอกาส

รายงานผลการตรวจสอบโดย........................................................ (......................................................) ตาแหน�ง หวหน*าทมผ*ตรวจสอบ วนท..................../............................../.......................

อนมตโดย...................................................................... (.................................................................) ตาแหน�ง หวหน*าทมผ*ตรวจสอบภายใน วนท................./............................/.......................

Documents

คูมือ - Ministry of Public Healthbps.moph.go.th/new_bps/sites/default/files/2.Risk... · การบริหารความเสี่ยง ... (Risk Management)