કામર – રહમાન હહિહિ મ

કરઆન મજીદ કનજ ઈમાન

અરબી મતન, અનવાિ વ તફસીર

ઉદ અનવાિ આા હજરત ઇમામ અહમિ રજા ખાા મહહિસ બરવી રહમતલાહહ તઆા અહ

તફસીર હજરત મૌાના મહમમિ નઈમિીન સાહબ સિર અફાજજ રહમતલાહહ તઆા અહ

હહિિી રપાાતર સયિ શાહ આ રસ હસનન મમયાા નજમી

સજજજાિા નશીન, ખાનકાહ બરકામતયહ, મારહરા શરીફ.

લપયાાતર મહમમિ અસા રજમવ, મવજયપર (લબજાપર), કનાટક, ભારત.

કામર – રહમાન હહિહિ મ

કરઆન મજીદ કનજ ઈમાન

અરબી મતન, અનવાિ વ તફસીર کنزالایمان و تفسیر خزائن العرفانالقرآن الکریم مع ترجمہ

ઉદ અનવાિ આા હજરત ઇમામ અહમિ રજા ખાા મહહિસ બરવી રહમતલાહહ તઆા અહ

તફસીર હજરત મૌાના મહમમિ નઈમિીન સાહબ સિર અફાજજ રહમતલાહહ તઆા અહ

હહિિી રપાાતર સયિ શાહ આ રસ હસનન મમયાા નજમી

સજજજાિા નશીન, ખાનકાહ બરકામતયહ, મારહરા શરીફ.

લપયાાતર મહમમિ અસા રજમવ, મવજયપર (લબજાપર), કનાટક, ભારત.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૧

(1)

બબસમિલાહિર રિિાનિર રિીિ

સરત ફાનિિા િકકા િ ઉિરી : આયિ સાિ, રક એક,

حیم ﴿﴾

من الرح

بسم ا الر

﴿

علمی

ب ال

د ر

م

ح

﴿۱ال حیم

من الر

ح

﴿۲﴾ الر ن

ی وم ال

۳﴾ ملک ی

اک

ای

د و

ب

نع

اک

﴾ ای

﴿

عی

ست ﴿۴ن

قیم

مست

ال

رط د نا الص

لیہ ۵﴾ اہ

ضوب عغ

م

ال

ی لیہ غ

ع

تم

ع

ان

ن

ی ال

﴾ صرط

﴿٪

الی ل الض

﴾۷و

અલાિ ક િાિ સ શર જો બહિ િિરબાિ રિિિવાા 1. સબ ખબબયાા અલાિ કો જો િાબક સાર જિાિ વાો કા 2. બહિ િિરબાિ રિિિ વાા 3. રોજ જજા (ઇનસાફ ક હિિ) કા િાબક

4. િિ તઝી કો પજ ઔર તઝી સ િિિ ચાિ 5. િિકો સીધા રામિા ચા 6. રામિા ઉિકા જજિ પર તિ એિસાિ હકયા 7. િ ઉિ કા જજિ પર ગજબ (પરકોપ) હ આ ઔર િ બિક હ ઓ કા ==================================================

તપસીય – સયતર પાતતહા અલરાહ ક નાભ સ શર જો ફહત ભહયફાન યહભત વારા, અલરાહ કી ત અયીફ ઔય ઉસક હફીફ ય દરદ. સય એ પાતતહા ક નાભ : ઇસ સયત ક ક ઈ નાભ હ – પાતતહા, પાતતહતર કકતાફ, ઉમમર કય આન, સયતર કનજ,

કાકપમા, વાકફમા, શાકફમા, તશફા, સફ એ ભસાની, નય, રકમા, સયતર હમદ, સયતર દ આ ત અરીમર ભસ અરા, સયતર ભનાજાત સયતર તફવીદ, સયતર સવાર, ઉમમર કકતાફ, પાતતહતર કય આન, સયતસ સરાત. ઇસ સયત ભ સાત આમત, સતતા ઈસ કલરભ, એક સૌ ચારીસ અકષય હ. કો ઈ આમત નાતસખ મા ભનજસખ નહી.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૧

(2)

શાન નજર માની કકન હારાત ભ ઉતયી : મ સયત ભકક એ મકયરભા મા ભદીન એ મનવવયા મા દોનો જગહ ઉતયી. અમર લફન શજીર કા કહના હ કક નફીમ કયીભ (સલરલરાહો અરહ વસલરભ – ઉન ય અલરાહ ત આરા ક દરદ ઔય સરાભ હો) ન હયત ખદીજા(યકદમલરાહો ત આરા અનજહા – ઉનસ અલરાહ યાજી) સ ફયભામા – ભ એક પકાય સના કયતા હ જજસભ ઇકયા માની ‘ઢો’ કહા જાતા હ. વયકા લફન નોકપર કો ખફય દી ગ ઈ, ઉનજહોન અરજ કકમા – જફ મહ પકાય આ એ, આ ઇતભીનાન સ સન. ઇસક ફાદ હયત જજબરીર ન લખદભત ભ હાજજય હોકય અરજ કકમા-પયભા ઇમ: લફસમભલરાકહય યહભાતનય યહીભ. અલહમદ લરલરાહ યબબફર આરભીન- માની અલરાહ ક નાભ સ શર જો ફહત ભહયફાન, યહભત વારા, સફ ખલફમા અલરાહ કો જો ભાલરક સાય જહાન વારો કા. ઇસસ ભાલભ હોતા હ કક ઉતયન ક કહસાફ સ મ હરી સયત હ ભગય દસયી કયવામત સ ભાલભ હોતા હ કક હર સય એ ઇકયા ઉતયી. ઇસ સયત ભ તસખાન ક તૌય ય ફનજદો કી ફાન ભ કરાભ કકમા ગમા હ. નભા ભ ઇસ સયત કા ઢના વાજજફ માની રયી હ. ઇભાભ ઔય અકર નભાજી ક લરમ તો હકીકત ભ અની ફાન સ, ઔય મકતદી ક લરમ ઇભાભ કી ફાન સ. સહી હદીસ ભ હ ઇભાભ કા ઢના હી ઉસક ીછ નભા ઢન વાર કા ઢના હ. કય આન શયીફ ભ ઇભાભ ક ીછ ઢન વાર કો ખાભોશ યહન ઔય ઇભાભ જો ઢ ઉસ સનન કા હકભ કદમા ગમા હ. અલરાહ ત આરા ફયભાતા હ કક જફ કય આન ઢા જા એ તો ઉસ સનો ઔય ખાભોશ યહો. મસમરભ શયીફ કી હદીસ હ કક જફ ઇભાભ કય આન ઢ, તભ ખાભોશ યહો. ઔય ફહત સી હદીસો ભ બી ઇસી તયહ કી ફાત કહી ગ ઈ હ. જનાજ કી નભા ભ દ આ માદ ન હો તો દ આ કી તનમત સ સય એ ફાતતહા ઢન કી ઇજાત હ. કય આન ઢન કી તનમત સ મહ સયત નહી ઢી જા સકતી. સયતર ફાતતહા કી ખલફમા: હદીસ કી કકતાફો ભ ઇસ સયત કી ફહત સી ખલફમા ફમાન કી ગ ઈ હ. હજય સલરલરાહો અરહ વસલરભ ન પયભામા તૌયાત વ ઇજીર વ જબય ભ ઇસ જસી સયત નહી ઉતયી.(તતયતભજી) .

એક ફકયશત ન આસભાન સ ઉતયકય હજય સલરલરાહો અરહ વસલરભ ય સરાભ અરજ કકમા ઔય દો ઐસ નયો કી ખશખફયી સના ઈ જો હજય સલરલરાહો અરહ વસલરભ સ હર કકસી નફી કો નહી કદમ ગ એ. એક સય એ ફાતતહા દસય સય એ ફકર કી આલખયી આમત.(મસમરભ શયીપ).

સય એ પાતતહા હય ફીભાયી ક લર એ દવા હ. (દાયભી) . ) . સય એ ફાતતહા સૌ ફાય ઢન ક ફાદ જો દ આ ભાગી જા એ, અલરાહ ત આરા ઉસ કબર ફયભાતા હ. (દાયભી). ઇસમત આજા: કય આન શયીફ ઢન સ હર “અ ઊો લફલરાહ તભનશ શતાતનય યજીભ” (અલરાહ કી નાહ ભાગતા હ બગા એ હ એ શતાન સ) ઢના પમાય નફી કા તયીકા માની સનનત હ. (ખાજન) રકકન શાલગદર અગય ઉમતાદ સ ઢતા હો તો ઉસક લર એ સનનત નહી હ. (શાભી) નભા ભ ઇભાભ ઔય અકર નભાજી ક લરમ સના માની સબહાનકલરાહમભા ઢન ક ફાદ આકહમતા સ “અ ઊો લફલરાહ તભનશ શતાતનય યજીભ” ઢના સનનત હ. તસમભમહ: લફસમભલરાકહય યહભાતનય યહીભ કય આન ાક કી આમત હ ભગય સય એ ફાતતહા મા કકસી ઔય સયત કા કહમસા નહી હ, ઇસીલરમ નભા ભ ોય ક સાથ ન ઢી જા એ. બખાયી ઔય મસમરભ શયીફ ભ લરખા હ કક પમાય નફી હજય સલરલરાહો અરહ વસલરભ ઔય હયત તસદદીક ઔય ફારક (અલરાહ ઉનસ યાજી) અની નભા “અરહમદોલરલરાહયબબફર આરભીન “માની સય એ ફાતતહા કી હરી આમત સ શર કયત થ. તયાવીહ (યભજાન ભ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૧

(3)

યાત કી ખાસ નભા) ભ જો ખતભ કકમા જાતા હ ઉસભ કહી એક ફાય પયી લફસમભલરાહ ોય સ રય ઢી જા એ તાકક એક આમત ફાકી ન યહ જા એ. કય આન શયીફ કી હય સયત લફસમભલરાહ સ શર કી જા એ, તસવામ સય એ ફયા અત મા સય એ તૌફહ ક. સય એ નમર ભ સજદ કી આમત ક ફાદ જો લફસમભલરાહ આ ઈ હ વહ મમતકકર આમત નહી હ ફલલક આમત કા ટકડા હ. ઇસ આમત ક સાથ રય ઢી જા એગી, આવા સ ઢી જાન વારી નભાો ભ આવા ક સાથ ઔય ખાભોશી સ ઢી જાન વારી નભાો ભ ખાભોશી સ. હય અચછ કાભ કી શર આત લફસમભલરાહ ઢકય કયના અચછી ફાત હ. બય કાભ ય લફસમભલરાહ ઢના ભના હ. સય એ ફાતતહા ભ કયા કયા હ?

ઇસ સયત ભ અલરાહ ત આરા કી તાયીફ, ઉસકી ફડા ઈ, ઉસકી યહભત, ઉસકા ભાલરક હોના, ઉસસ ઇફાદત,

અચછા ઈ, કહદામત, હય તયહ કી ભદદ તરફ કયના, દ આ ભાગન કા તયીકા, અચછ રોગો કી તયહ યહન ઔય બય રોગો સ દય યહન, દતનમા કી જનજદગી કા ખાતતભા, અચછા ઈ ઔય બયા ઈ ક કહસાફ ક કદન કા સાફ સાફ ફમાન હ. હમદ માતન અલરાહ કી ફડા ઈ ફમાન કયના….

હય કાભ કી શર આત ભ લફસમભલરાહ કી તયહ અલરાહ કી ફડા ઈ કા ફમાન બી રયી હ. કબી અલરાહ કી તાયીફ ઔય ઉસકી ફડા ઈ કા ફમાન અતનવામર મા વાજજફ હોતા હ જસ જમ એ ક ખતફ ભ, કબી મમતહફ માની અચછા હોતા હ જસ તનકાહ ક ખતફ ભ મા દ આ ભ મા કકસી અહભ કાભ ભ ઔય હય ખાન ીન ક ફાદ. કબી સનનત મ અકકદા (માતન નફી કા વહ તયીકા જજસ અનાન કી તાકીદ આ ઈ હો)જસ છીક આન ક ફાદ. (તહતાવી) “યબબફર આરભીન“ (માતન ભારકક સાય જહા વારો કા)ભ ઇસ ફાત કી તયપ ઇશાયા હ કક સાયી કામનાત મા સભમત સલટિ અલરાહ કી ફના ઈ હ ઈ હ ઔય ઇસભ જો કછ હ વહ સફ અલરાહ હી કી ભોહતાજ હ. ઔય અલરાહ ત આરા હભશા સ હ ઔય હભશા ક લરમ હ, જનજદગી ઔય ભૌત ક જો ભાન હભન ફના યખ હ, અલરાહ ઉન સફસ ાક હ, વહ કદયત વારા હ.”યબબફર આરભીન” ક દો શબદો ભ અલરાહ સ ત અલલક યખન વારી હભાયી જાનકાયી કી સાયી ભનનજર તમ હો ગ ઈ. “ભાલરક મૌતભદદીન” (માતન ઇનજસાપ વાર કદન કા ભાલરક) ભ મહ ફતા કદમા ગમા કક અલરાહ ક તસવા કો ઈ ઇફાદત ક રામક નહી હ કયોકક સફ ઉસકી તભલક ભ હ ઔય જો ભભલક માની તભલક ભ હોતા હ ઉસ પજા નહી જા સકતા. ઇસી સ ભાલભ હ આ કક દતનમા કભર કી ધયતી હ ઔય ઇસક લરમ એક આલખય માની અનજત હ. દતનમા ક ખતભ હોન ક ફાદ એક કદન જજા માની ફદર મા કહસાફ કા હ. ઇસસ પનજૉનજભ કા તસદધાનજત મા નકયમા ગરત સાલફત હો ગમા. “ઇયમાકા ન અબદ” (માતન હભ તઝી કો પજ ) અલરાહ કી જાત ઔય ઉસકી ખલફમો ક ફમાન ક ફાદ મહ ફયભાના ઇશાયા કયતા હ કક આદભી કા અકીદા ઉસક કભર સ ઉય હ ઔય ઇફાદત મા પજા ાઠ કા કબર કકમા જાના અકીદ કી અચછા ઈ ય હ. ઇસ આમત ભ મતતિ પજા માતન તશકર કા બી યદ હ કક અલરાહ ત આરા ક તસવા ઇફાદત કકસી ક લરમ નહી હો સકતી. “વ ઇયમાકા નમત ઈન” (માતન ઔય તઝી સ ભદદ ચાહ)ભ મહ તસખામા ગમા કક ભદદ ચાહના, ચાહ કકસી ભાધમભ મા વામત સ હો, મા કપય સીધ સીધ મા ડામયકિ, હય તયહ અલરાહ ત આરા ક સાથ ખાસ હ. સચચા ભદદ કયન વારા વહી હ. ફાકક ભદદ ક જો કયમ મા ભાધમભ હ વા સફ અલરાહ હી કી ભદદ ક પરતીક મા તનશાન હ. ફનજદ કો ચાકહમ કક અન દા કયન વાર ય નય યખ ઔય હય ચી ભ ઉસી ક દમત કદયત કો કાભ કયતા હ આ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૧

(4)

ભાન. ઇસસ મહ સભઝના કક અલરાહ ક નલફમો ઔય વલરમો સ ભદદ ચાહના તશકર હ, ઐસા સભઝના ગરત હ કયોકક જો રોગ અલરાહ ક કયીફી ઔય ખાસ ફનજદ હ ઉનકી ઇભદાદ દય અમર અલરાહ હી કી ભદદ હ. અગય ઇસ આમત ક વો ભાની હોત જો વહાલફમો ન સભઝ તો કય આન શયીફ ભ “અ ઈનની લફ કવવતતન” ઔય “ઇમત ઈન લફસ સબર વસલરાહ” કયો આતા, ઔય હદીસો ભ અલરાહ વારો સ ભદદ ચાહન કી તારીભ કયો દી જાતી. “ઇહકદનસ તસયાતર મમતકીભ”(માની હભકો સીધા યામતા ચરા) ઇસભ અલરાહ કી જાત ઔય ઉસકી ખલફમો કી હચાન ક ફાદ ઉસકી ઇફાદત, ઉસક ફાદ દ આ કી તારીભ દી ગ ઈ હ. ઇસસ મહ ભાલભ હ આ કક ફનજદ કો ઇફાદત ક ફાદ દ આ ભ રગા યહના ચાકહમ. હદીસ શયીફ ભ બી નભા ક ફાદ દ આ કી તારીભ દી ગ ઈ હ. (તતફયાની ઔય ફકહકી) તસયાત મમતકીભ કા ભતરફ ઇમરાભ મા કય આન નફીમ કયીભ (અલરાહ ક દરદ ઔય સરાભ ઉનય) કા યહન સહન મા હજય મા હજય ક ઘય વાર ઔય સાથી હ. ઇસસ સાલફત હોતા હ કક તસયાત મમતકીભ માની સીધા યામતા એહર સનનત કા તયીકા હ જો નફીમ કયીભ સલરાહો અરહ વસલરભ ક ઘયાન વારો, ઉનક સાથી ઔય સનનત વ કય આન ઔય મસમરભ જગત સફકો ભાનત હ. “તસયાતર રજીના અન અમતા અરકહભ”(માની યામતા ઉનકા જજનય તન એહસાન કકમા) મહ હર વાર વાકય મા જભર કી તફસીર માની તવવયણ હ કક તસયાત મમતકીભ સ મસરભાનો કા તયીકા મયાદ હ. ઇસસ ફહત સી ફાતો કા હર તનકરતા હ કક જજન ફાતો ય બજગો ન અભર કકમા વહી સીધા યામતા કી તાયીફ ભ આતા હ. “ગકયર ભગદફ અરકહભ વરદ દોલરીન “(માની ન ઉનકા જજનય ગફ હ આ ઔય ન ફહક હ ઓ કા) ઇસભ કહદામત દી ગ ઈ હ કક સચચા ઈ કી તરાશ કયન વારો કો અલરાહ ક દશભનો સ દય યહના ચાકહમ ઔય ઉનક યામત, યશભો ઔય યહન સહન ક તયીક સ યહ યખના રયી હ. હદીસ કી કકતાફ તતયતભજી ભ આમા હ કક “ભગદફ અરકહભ” મહકદમો ઔય “દોલરીન” ઇસા ઈમો ક લરમ આમા હ. સય એ ફાતતહા ક ખતભ ય “આભીન” કહના સનનત માની નફી કા તયીકા હ, “આભીન” ક ભાની હ “ઐસા હી કય”

મા “કબર ફયભા”. મ કય આન કા શબદ નહી હ. સય એ ફાતતહા નભા ભ ઢી જાન મા નભા ક અરાવા, ઇસક આલખય ભ આભીન કહના સનનત હ. હયત ઇભાભ અ અભ કા ભહફ મહ હ કક નભા ભ આભીન આકહમતા મા ધીભી આવા ભ કહી જા એ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(5)

બફસમભલરાહિય યિભાનનય યિીભ

સયતર ફકયિ

મિ કયઆન શયીફ કી દસયી સયત િ. ભદીન ભ ઉતયી, આમત: 286 રક 40.

સયતર ફકયિ િરા રક حیم ﴿﴾

من الر

ح بسم ا الر

﴿ـم﴿﴾ ۱ال

متقی

ہدی لل فیہ

بی ل ر

کتب

لک ال

۲ذ

قیمون

یغیب و

بال

منون

ؤ ینی ﴾ ال

﴿فقون

ننہ ی

قزا ر مم

لوة و ۳الص قبلک و

زل من

انامزل الیک و

انا بم

منون

ؤ ینی ال

﴾ و

﴿وقنون

ة ہم ی

خر

﴿۴بال

ون

لح

مف

الئک ہم اول

بہ ٭ و

ر

ن ل ہدی م

ئک ع ۵﴾ اولنی ﴾ ان ال

﴿منون

ؤذرہم ل ی

ذرتہ ام لم تن

انلیہ ء

ا ء عوا س

ول قلوبہ ۶کفر

ع ا

متل ﴾ خ

عو

ۺ﴿ ظیمذاب ع

لہ ع

و

ةصرہم غشو

لی اب

ععہ و

م ﴾۷س

અલરાહ ક નાભ સ શર જો ફહત ભહયફાન યહભત વારા(1) ૧. અલરફ રાભ ભીભ(2) ૨. વહ બરનદ રતફા કકતાફ કોઈ શક કી જગહ નહી(3) ઇસભ કહદામત હ ડય વારો કો,(4) ૩. વો જો ફદખ ઈભાન રાએ,(5) ઔય નભાજ કામભ યખ,(6) ઔય હભાયી દી હઈ યોજી ભ સ હભાયી યાહ ભ ઉઠાએ(7) ૪. ઔય વો કક ઈભાન રાએ ઉસ ય જો એ ભહબફ તમહાયી તયફ ઉતયા ઔય જો તભ સ હર ઉતયા,(8) ઔય આલખયત ય મકીન યખ (9) ૫. વહી રોગ અન યફ કી તયફ સ કહદામત ય હ ઔય વહી મયાદ કો હચન વાર

૬. ફશક વો જજન કી કકસભત ભ કફર હ(10) ઉનહ ફયાફય હ ચાહ તભ ઉનહ ડયાઓ મા ન ડયાઓ વો ઈભાન રાન ક નહી ૭. અલરાહ ન ઉનક કદરો ય ઔય કાનો ય મહય કય દી ઔય આખો ય ઘટા ટો હ(11) ઔય ઉનક લરમ ફડા અજાફ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(6)

તફસીય : સયએ ફકયહ - હરા રક

1. સયએ ફકયહ: મહ સયત ભદીના ભ ઉતયી. હજયત ઇબન અબફાસ (અલરાહ તઆરા ઉનસ યાજી યહ) ન ફયભામા ભદીનએ તયયમફહ ભ સફસ હર મહી સયત ઉતયી, સસવામ આમત “વતતક મૌભન તય જઊન” ક કક નફીમ કયીફ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક આલખયી હજ ભ ભકકએ મકયરભા ભ ઉતયી. (ખાજજન) ઇસ સયત ભ 286 આમત, ચારીસ રક, છ: હજાય એક સૌ અકકીસ કલરભ (શબદ) 25500 અકષય માની હરફ હ.(ખાજજન)

હર કયઆન શયીફ ભ સયતો ક નાભ નહી લરખ જાત થ. મહી તયીકા હજજજાજ લફન યસપ સકફી ન સનકારા. ઇબન અયફી કા કહના હ કક સયએ ફકયહ ભ એક હજાય અમર માની આદશ, એક હજાય નહી માની પરસતફનધ, એક હજાય હકભ ઔય એક હજાય ખફય હ. ઇસ અનાન ભ ફયકત ઔય છોડ દન ભ ભહરભી હ. બયાઈ વાર જાદગય ઇસકી તાસીય ફદારશત કયન કી તાકત નહી યખત. જજસ ઘય ભ મ સયત ઢી જાએ, તીન કદન તક સયકશ શતાન ઉસ ભ દાલખર નહી હો સકતા. મસલરભ શયીફ કી હદીસ ભ હ કક શતાન ઉસ ઘય સ બાગતા હ જજસ ભ મહ સયત ઢી જામ. ફહકી ઔય સઈદ લફન ભનસય ન હજયત મગીયા સ કયવામત કી કક જો કોઈ સોત વકત સયએ ફકયહ કી દસ આમત ઢગા, વહ કયઆન શયીફ કો નહી ભરગા. વો આમત મ હ: ચાય આમત શર કી ઔય આમતર કસી ઔય દો ઇસક ફાદ કી ઔય તીન સયત ક આલખય કી.

સતફયાની ઔય ફહકી ન હજયત ઇબન ઉભય (અલરાહ ઉન સ યાજી યહ) સ કયવામત કી કક હજય (અલરાહ ક દરદ ઔય સરાભ હો ઉનય) ન ફયભામા _ભમત કો દફન કયક કબર ક સસયહાન સયએ ફકયહ કી શર કી આમત ઔય ાવ કી તયફ આલખય કી આમત ઢો.

શાન નજર માની કકન હારાત ભ ઉતયી:_ અલરાહ તઆરા ન અન હફીફ (અલરાહ ક દરદ ઔય સરાભ હો ઉનય) સ એક ઐસી કકતાફ ઉતાયન કા વાદા ફયભામા થા જો ન ાની સ ધોકય સભટાઈ જા સક, ન યાની હો. જફ કયઆન શયીફ ઉતયા તો ફયભામા “જાલરકર કકતાબ” કક વહ કકતાફ જજસકા વાદા થા, મહી હ. એક કહના મહ હ કક અલરાહ તઆરા ન ફની ઇસતરાઈર સ એક કકતાફ ઉતાયન કા વાદા ફયભામા થા, જફ હજય ન ભદીનએ તયયમફહ કો કહજયત ફયભાઈ જહા મહદી ફડી તાદાદ ભ થ તો “અલરફ, રાભ ભીભ, જાલરકર કકતાબ” ઉતાય કય ઉસ વાદ ક ય હોન કી ખફય દી. (ખાજજન)

2. અલરફ રાભ ભીભ:_ સયતો ક શર ભ જો અરગ સ હરફ મા અકષય આત હ ઉનક ફાય ભ મહી ભાનના હ કક અલરાહ ક યાજો ભ સ હ ઔય મતશાલફહાત માની યહલમભમ બી. ઉનકા ભતરફ અલરાહ ઔય યસર જાન. હભ ઉસક સચચ હોન ય ઈભાન રાત

3. ઇસલરમ કક શક ઉસભ હોતા હ જજસકા સબત મા દરીર મા પરભાણ ન હો. કયઆન શયીફ ઐસ ખર ઔય તાકત વાર સબત મા પરભાણ યખતા હ જો જાનકાય ઔય ઇનસાપ વાર આદભી કો ઇસક કકતાફ ઇરાહી ઔય સચ હોન ક મકીન ય ભજબત કયત હ. તો મહ કકતાફ કકસી તયહ શક ક કાલફર નહી, જજસ તયહ અનધ ક ઇનકાય સ સયજ કા વજદ મા અસલતતવ સકદગધ મા શફહ વારા નહી હોતા, ઐસ હી દશભની યખન વાર કાર કદર ક ઇનકાય સ મહ કકતાફ શફહ વારી નહી હો સકતી.

4. “હદર લરર મતતકીન” (માસન ઇસભ કહદામત હ ડય વારો કો) હારાકક કયઆન શયીફ કી કહદામત મા ભાગરદશરન હય ઢન વાર ક લરમ આભ હ, ચાહ વહ મસભન માની ઈભાન વારા હો મા કાકફય, જસા કક દસયી આમત ભ ફયભામા “હદર લરન નાસ” માની “કહદામત સાય ઇનસાનો ક લરમ” રકકન ચ કક ઇસકા ફામદા અલરાહ સ ડયન વારો મા એહર તકવા કો હોતા હ ઇસીલરમ ફયભામા ગમા _ કહદામત ડયવારો કો. જસ કહત હ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(7)

ફાકયશ હકયમારી ક લરમ હ માની ફામદા ઇસસ હકયમારી કા હી હોતા હ હારાકક મહ ફયસતી ઊસય ઔય ફજય જભીન ય બી હ.

“તકવા” ક કઈ ભાની આત હ, નફસ મા અનત:કયણ કો ડય વારી ચીજ સ ફચાના તકવા કહરાતા હ. શયીઅત કી બાષા ભ તકવા કહત હ અન આકો ગનાહો ઔય ઉન ચીજો સ ફચાના જજનહ અનાન સ અલરાહ તઆરા ન ભના ફયભામા હ. હજયત ઇબન અબફાસ (અલરાહ ઉન સ યાજી યહ) ન ફયભામા મતતકી મા અલરાહ સ ડયન વારા વહ હ જો અલરાહ ક અરાવા કકસી કી ઇફાદત ઔય ફડ ગનાહો ઔય બયી ફાતો સ ફચા યહ. દસયો ન કહા હ મતતકી અન આ કો દસયો સ ફહતય ન સભઝ. કછ કહત હ તકવા હયાભ મા વજજૉત ચીજો કા છોડના ઔય અલરાહ ક આદશો મા એહકાભાત કા અદા કયના હ. ઔયો ક અનસાય આદશો ક ારન ય ડટ યહના ઔય તાઅત ય ગરય સ ફચના તકવા હ. કછ કા કહના હ કક તયા યફ તઝ વહા ન ાએ જહા ઉસન ભના ફયભામા હ. એક કથન મહ બી હ કક તકવા હજય (અલરાહ ક દરદ ઔય સરાભ હો ઉનય) ઔય ઉનક સાથી સહાફા (અલરાહ ઉન સ યાજી યહ) ક યાલત ય ચરન કા નાભ હ.(ખાજજન)

મહ તભાભ ભાની એક દસય સ જડ હ.

તકવા ક દજ ફહત હ_ આભ આદભી કા તકવા ઈભાન રાકય કફર સ ફચના, ઉનસ ઊય ક દજ ક આકદભમો કા તકવા ઉન ફાતો ય અભર કયના જજનકા અલરાહ ન હકભ કદમા હ ઔય ઉન ફાતો સ દય યહના જજનસ અલરાહ ન ભના કકમા હ. ખવાસ માની સવશષ દજ ક આદસભમો કા તકવા એસી હય ચીજ કા છોડના હ જો અલરાહ તઆરા સ દય કય દ મા ઉસ ભરા દ.(જભર) ઇભાભ અહભદ યજા ખા, મહદસસ _એ ફયરવી (અલરાહ કી યહભત હો ઉનય)ન ફયભામા _ તકવા સાત તયહ કા હ.

(1) કફર સ ફચના, મહ અલરાહ તઆરા કી ભહયફાની સ હય મસરભાન કો હાસસર હ

(2) ફદ_ભજહફી મા અધભર સ ફચના _ મહ હય સનની કો નસીફ હ,

(3) હય ફડ ગનાહ સ ફચના

(4) છોટ ગનાહ સ બી દય યહના

(5) જજન ફાતો કી અચછાઈ ભ શક મા સદહ હો ઉનસ ફચના

(6) શહવત માની વાસના સ ફચના

(7) ગય કી તયફ લખિચન સ અન આ કો યોકના. મહ ફહત હી સવશષ આદસભમો કા દજાર હ. કયઆન શયીફ ઇન સાતો ભયતફો મા શરલણમો ક લરમ કહદામત હ.

(5) “અર રજીના યસભનના લફર ગફ” (માની વો જો ફ દખ ઈભાન રાએ) સ રકય “મફલરહન” (માની વહી મયાદ કો હચન વાર ) તક કી આમત સચચ કદર સ ઈભાન રાન ઔય ઉસ ઈભાન કો સબાર કય યખન વારો ક ફાય ભ હ. માની ઉન રોગો ક હક ભ જો અનદય ફાહય દોનો સ ઈભાનદાય હ. ઇસક ફાદ જો આમત ખર કાકફયો ક ફાય ભ હ જો અનદય ફાહય દોનો તયહ સ કાકફય હ. ઇસક ફાદ “વ સભનન નાસ” (માની ઔય કછ કહત હ) સ તયહ આમત મનાકફકો ક ફાય ભ હ જો અનદય સ કાકફય હ ઔય ફાહય સ અન આકો મસરભાન જાકહય કયત હ. (જભર) “ગફ” વહ હ જો હવાસ માની ઇનનદમો ઔય અકર સ ભાલભ ન હો સક. ઇસકી દો કકસભ હ _ એક વો જજસય કોઈ દરીર મા પરભાણ ન હો, મહ ઇલભ ગફ માની અજઞાત કી જાનકાયી જાતી મા વમસકતગત હ ઔય મહી ભતરફ સનકરતા હ આમત “ઇનદહ ભફાસતહર ગફ રા મારમહા ઇલરા હ” (ઔય અલરાહ ક ાસ હી અજઞાત કી કજી હ), ઔય અજઞાત કી જાનકાયી ઉસક અરાવા કકસી કો નહી) ભ ઔય ઉન સાયી આમતો ભ જજનભ અલરાહ ક

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(8)

સસવા કકસી કો બી અજઞાત કી જાનકાયી ન હોન કી ફાત કહી ગઈ હ. ઇસ કકલભ કા ઇલભ ગફ માની જાતી જજસ ય કોઈ દરીર મા પરભાણ ન હો, અલરાહ તઆરા ક સાથ સવશષ મા ખાસ હ.

ગફ કી દસયી કકલભ વહ હ જજસ ય દરીર મા પરભાણ હો જસ દસનમા ઔય ઇસક અનદય જો ચીજ હ ઉનકો દખત હએ અલરાહ ય ઈભાન રાના, જજસન મ સફ ચીજ ફનાઈ હ, ઇસી કકલભ ક તહત આતા હ કમાભત મા પરરમ ક કદન કા હાર, કહસાફ વાર કદન અચછ ઔય બય કાભો કા ફદરા ઇતમાકદ કી જાનકાયી, જજસ ય દરીર મા પરભાણ ભૌજદ હ ઔય જો જાનકાયી અલરાહ તઆરા ક ફતાએ સ સભરતી હ. ઇસ દસય કકલભ ક ગફ, જજસકા તઅલલક ઈભાન સ હ, કી જાનકાયી ઔય મકીન હય ઈભાન વાર કો હાસસર હ, અગય ન હો તો વહ આદભી મસભન હી ન હો.

અલરાહ તઆરા અન કયીફી ચહીત ફનદો, નલફમો ઔય વલરમો ય જો ગફ ક દયવાજ ખોરતા હ વહ ઇસી કકલભ કા ગફ હ. ગફ કી તફસીય મા વમાખમા ભ એક કથન મહ બી હ કક ગફ સ કલફ માની કદર મયાદ હ. ઉસ સયત ભ ભાની મ હોગ કક વો કદર સ ઈભાન રાએ.(જભર)

ઈભાન : જજન ચીજો ક ફાય ભ કહદામત ઔય મકીન સ ભાલભ હ કક મ દીન મહમભદી સ હ, ઉન સફકો ભાનન ઔય કદર સ તલદીક મા નટટ કયન ઔય જફાન સ ઇકયાય કયન કા નાભ સહી ઈભાન હ. કભર મા અભર ઈભાન ભ દાલખર નહી ઇસીલરમ “યસભનના લફર ગફ” ક ફાદ “યકીમનસ સરાત” (ઔય નભાજ કામભ યખ) ફયભામા ગમા.

(6) નભાજ ક કામભ યખન સ મ મયાદ હ કક ઇસય સદા અભર કયત હ ઔય ઠીક વકતો ય યી ાફનદી ક સાથ સબી અયકાન માની સલકાયો ક સાથ નભાજ કી અદામગી કયત હ ઔય ફજૉ, સનનત ઔય મલતહફ અયકાન કી કહફાજત કયત હ, કકસી ભ કોઈ રકાવટ નહી આન દત. જો ફાત નભાજ કો ખયાફ કયતી હ ઉન કા યા યા ધમાન યખત હ ઔય જસી નભાજ ઢન કા હકભ હઆ હ વસી નભાજ અદા કયત હ.

નભાજ ક સલકાય : નભાજ ક હકક મા સલકાય દો તયહ ક હ એક જાકહયી, મ વો હ જો અબી અબી ઉય ફતાએ ગએ. દસય ફાસતની, માની આતકયક, યી મકસઈ મા એકાગરતા, કદર કો હય તયફ સ પયકય સસપર અન દા કયન વાર કી તયફ રગા દના ઔય કદર કી ગહયાઈમો સ અન યફ કી તાયીફ મા લતસત ઔય ઉસસ પરાથરના કયના.

(7) અલરાહ કી યાહ ભ ખચર કયન કા ભતરફ મા જકાત હ, જસા દસયી જગહ ફયભામા “યકીમનસ સરાતા વ યતનજ જકાતા” (માની નભાજ કામભ કયત હ ઔય જકાત અદા કયત હ), મા હય તયહ કા દાન ણમ મયાદ હ ચાહ ફજૉ હો મા વાજજફ, જસ જકાત, બટ, અની ઔય અન ઘય વારો કી ગજય ફસય કા પરફનધ. જો કયીફી રોગ ઇસ દસનમા સ જા ચક હ ઉનકી આતભા કી શાસનત ક લરમ દાન કયના બી ઇસભ આ સકતા હ. ફગદાદ વાર ીય હજય ગૌસ આજભ કી ગમાયહવી કી સનમાજ, ફાસતહા, તીજા ચારીસવા વગયહ બી ઇસભ દાલખર હ કક મ સફ અસતકયકત દાન હ. કયઆન શયીફ કા ઢના ઔય કલરભા ઢના નકી ક સાથ અસતકયકત નકી સભરાકય અજર ઔય સવાફ ફઢાતા હ.

કયઆન શયીફ ભ ઇસ તયફ જરય ઇશાયા કકમા ગમા હ કક અલરાહ કી યાહ ભ ખચર કયત વકત, ચાહ અન લરમ હો મા અન કયીફી રોગો ક લરમ, ઉસભ ફીચ કા યાલતા અનામા જાએ, માની ન ફહત કભ, ન ફહત જમાદા.

“યજકનાહભ” (ઔય હભાયી દી હઈ યોજી ભ સ) ભ મહ લટટ કય કદમા ગમા હ કક ભાર તમહાયા દા કકમા હઆ નહી, ફનલક હભાયા કદમા હઆ હ. ઇસકો અગય હભાય હકભ સ હભાયી યાહ ભ ખચર ન કયો તો તભ ફહત હી કજસ હો ઔય મ કજસી ફહત હી બયી હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(9)

(8) ઇસ આમત ભ કકતાફ વારો સ વો ઈભાન વાર મયાદ હ જો અની કકતાફ ઔય સાયી સછરી કકતાફો ઔય નલફમો (અલરાહ ક દરદ ઔય સરાભ હો ઉનય) ય બજ ગએ અલરાહ ક આદશો ય બી ઈભાન રાએ ઔય કયઆન શયીફ ય બી. ઔય “ભા ઉયનજરા ઇરકા” (જો તમહાયી તયફ ઉતયા) સ તભાભ કયઆન શયીફ ઔય સાયી શયીઅત મયાદ હ. (જભર)

જજસ તયહ કયઆન શયીફ ય ઈભાન રાના હય મસરભાન ક લરમ જરયી હ ઉસી તયહ સછરી આસભાની કકતાફો ય ઈભાન રાના બી અસનવામર હ જો અલરાહ તઆરા ન હજય (અલરાહ ક દરદ ઔય સરાભ હો ઉનય) સ હર નલફમો ય ઉતાયી. અરફતતા ઉન કકતાફો ક જો અહકાભ મા આદશ હભાયી શયીઅત ભ ભનસખ મા લથલગત કય કદમ ગએ ઉન ય અભર કયના દરલત નહી, ભગય ઈભાન યખના જરયી હ. જસ સછરી શયીઅતો ભ ફતર ભકકદસ કકફરા થા, ઇસય ઈભાન રાના તો હભાય લરમ જરયી હ ભગય અભર માની નભાજ ભ ફતર ભકકદસ કી તયફ મહ કયના જામજ નહી, મહ હકભ ઉઠા લરમા ગમા. કયઆન શયીફ સ હર જો કછ અલરાહ તઆરા કી તયફ સ ઉસક નલફમો ય ઉતયા ઉન સફ ય સામકહક ર સ ઈભાન રાના ફજ ઐન ઔય કયઆન શયીફ ભ જો કછ હ ઉસ ય ઈભાન રાના ફજ કકફામા હ, ઇસીલરમ આભ આદભી ય કયઆન શયીફ કી તપસીરાત કી જાનકાયી ફજૉ નહી જફકક કયઆન શયીફ ક જાનકાય ભૌજદ હો જજનહોન કયઆન ક જઞાન કો હાસસર કયન ભ યી ભહનત કી હો.

(9) માની દસયી દસનમા ઔય જો કછ ઉસભ હ, અચછાઇમો ઔય બયાઇમો કા કહસાફ વગયહ સફ ય ઐસા મકીન ઔય ઇતભીનાન યખત હ કક જયા શક ઔય શફહ નહી, ઇસભ અહર કકતાફ (ઈસાઈ ઔય મહદી) ઔય કાકફયો વગયહ સ ફજાયી હ જો આલખયત માની દસયી દસનમા ક ફાય ભ ગરત સવચાય યખત હ.

(10) અલરાહ વારો ક ફાદ, અલરાહ ક દશભનો કા ફમાન ફયભાના કહદામત ક લરમ હ કક ઇસ મકાફર સ હય એક કો અન કકયદાય કી હકીકત ઔય ઉસક નતીજો મા કયણાભ ય નજય હો જાએ.

મહ આમત અબ જહર, અબ રહફ વગયહ કાકફયો ક ફાય ભ ઉતયી જો અલરાહ ક ઇલભ ક તહત ઈભાન સ ભહરભ હ, ઇસી લરમ ઉનક ફાય ભ અલરાહ તઆરા કી મખાલરફત મા દશભની સ ડયાના મા ન ડયાના દોનો ફયાફય હ, ઉનહ ફામદા ન હોગા. ભગય હજય કી કોસશશ ફકાય નહી કયોકક યસર કા કાભ સસફર સચચાઈ કા યાલતા કદખાના ઔય અચછાઈ કી તયફ બરાના હ. કકતન રોગ સચચાઈ કો અનાત હ ઔય કકતન નહી, મહ યસર કી જવાફદાયી નહી હ, અગય કૌભ કહદામત કબર ન કય તફ બી કહદામત દન વાર કો કહદામત કા ણમ મા સવાફ સભરગા હી.

ઇસ આમત ભ હજય (અલરાહ ક દરદ વ સરાભ હો ઉનય) કી તસલરી કી ફાત હ કક કાકફયો ક ઈભાન ન રાન સ આ દખી ન હો, આ કી તફરીગ મા પરચાય કી કોસશશ યી હ, ઇસકા અચછા ફદરા સભરગા. ભહરભ તો મ ફદનસીફ હ જજનહોન આકી ફાત ન ભાની.

કફર ક ભાની : અલરાહ તઆરા કી જાત મા ઉસક એક હોન મા કકસી ક નફી હોન મા દીન કી જરયતો ભ સ કકસી એક કા ઇનકાય કયના મા કોઈ ઐસા કાભ જો શયીઅત સ મહ પયન કા સબત હો, કફર હ.

(11) ઇસ સાય ભજમન કા સાય મહ હ કક કાકફય ગભયાહી ભ ઐસ ડફ હએ હ કક સચચાઈ ક દખન, સનન, સભઝન સ ઇસ તયહ ભહરભ હો ગએ જસ કકસી ક કદર ઔય કાનો ય મહય રગી હો ઔય આખો ય દાર ડા હઆ હો. ઇસ આમત સ ભાલભ હઆ કક ફનદો ક કભર બી અલરાહ કી કદયત ક તહત હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(10)

સયએ ફકયહ _ દસયા રક ن الناس م

من﴿و

منی

ا ہم بمؤ

مخر و

وم ال

ی بال

ا با و ن

قول ام ۸ی

نی ال

و ا

ون

خدع

﴾ ی

﴿نورعشا یمہ و

فس

ان الون

دع

خا ی

منوا و

ضا ۹امر م ا

ہم

اد فز

ض

مر

﴾ ف قلوبہ

لہ ع

﴿و

ون

ذب

کا کانوا ی

بم

ا ۱۱ذاب الیم

ا انم

رض قالو

ا ف ال

سدو

اذا قیل لہ ل تف

﴾ و

﴿ون

لح

ص من﴿۱۱نح

نورعش ل ی

لکن

ونسدو

مف

ال انہ ہم

۱۲﴾ ال

ا امنوا کم

اذا قیل لہ ﴾ و

لم ع ل ی

لکن

واء

فہ

الس

انہ ہم

ال

اء

فہ

الس

ن اما کم

من

ا انؤ

قالو

الناس

ن﴿ام

اذا ۱۳ون

﴾ و

عا انا م

لوا ال شیطینہ قالو

اذا خ و ا ن

ا امنوا قالو

ام

نی لقوا ال

نا نح

کم انم

﴿نوزء

ہست

﴿۱۴م

ہون

معینہ ی

ہم ف طغ مد

ی بہ و

زئ

ہست

یا ۱۵﴾ ا

وت

اش

نی ئک ال ﴾ اول

﴿ندی

تہا کانوا م

متہ و

تجر

ت

بح

ا ر

ہدی فم

لل بال ث ۱۶الض

ثلہ کم

وقد ﴾ م

ی است ل ال

﴿نوبصر

کہ ف ظلمت ل ی

تر

بنورہم و

ا

ول ذہب

ا ح

م

ت اضاء

ا م ۱۷نارا فلم

ک ب م﴾ ص

﴿ون

رجع

ی فہ ل ی

م ۱۸ع

ب و

دع ر

و

اء فیہ ظلمت

م الس

ن ب م

ی کص

﴾ او

لون

عج ی

رق

﴿نفری

ک بال

حیط

ما

وت و

مالذر

وعق ح الص

ن م

اذانہ ہ ف

ف ۱۹اصبع

طخق ی ب

الکاد

﴾ ی

وا و

لیہ قام

علم

اظ

اذا

مشوا فیہ ٭ و

لہ اضاء

اہم کلم

صر

اب

ہب ل

ا

لوشاء

ر﴿ء قدی ل کل ش

عصرہم ان ا

ابعہ و

م ﴾ۺ ۲۱بس

૮. ઔય કછ રોગ કિત િ(1) હક િભ અલરાિ ઔય નછર દીન ય ઈભાન રાએ ઔય વો ઈભાન વાર નિી

૯. ધોખા હદમા ચાિત િ અલરાિ ઔય ઈભાન વારો કો(2) ઔય િકીકત ભ ધોખા નિી દત ભગય અની જાનો કો ઔય ઉનિ શઉય (મા આબાસ) નિી

૧૦. ઉનક હદરો ભ ફીભાયી િ (3)તો અલરાિ ન ઉનકી ફીભાયી ઔય ફઢાઈ ઔય ઉનક બરમ દદદનાક અજાફ િ ફદરા ઉનક ઝઠ કા(4)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(11)

૧૧. ઔય જો ઉનસ કિા જાએ જભીન ભ ફસાદ ન કયો (5)તો કિત િ િભ તો સવાયન વાર િ,

૧૨. સનતા િ| વિી ફસાદી િ ભગય ઉનિ શઉય નિી,

૧૩. ઔય જફ ઉનસ કિા જાએ ઈભાન રાઔ જસ ઔય રોગ ઈભાન રાએ િ(6) તો કિ કયા િભ મખો કી તયિ ઈભાન રાએ(7)સનતા િ | વિી મખદ િ ભગય જાનત નિી (8)

૧૪. ઔય જફ ઈભાન વારો સ નભર તો કિ િભ ઈભાન રાએ ઔય જફ અન શતાનો ક ાસ અકર િો(9) તો કિ િભ તમિાય સાથ િ, િભ તો ય િી િસી કયત િ (10)

૧૫. અલરાિ ઉનસ ઇમતિજા ફયભાતા િ (અની શાન ક મતાબફક)(11) ઔય ઉનિ ઢીર દતા િ હક અની સયકશી ભ બટકત યિ.

૧૬. મ વો રોગ િ જજનિોન હિદામત ક ફદર ગભયાિી ખયીદી(12) તો ઉનકા સૌદા કછ નફા ન રામા ઔય વો સૌદ કી યાિ જાનત િી ન થ(13)

૧૭. ઉનકી કિાવત ઉસકી તયિ િ જજસન આગ યૌશન કી તો જફ ઉસસ આસાસ સફ જગભગા ઉઠા, અલરાિ ઉનકા નય ર ગમા ઔય ઉનિ અધહયમો ભ છોડ હદમા હક કછ નિી સઝતા (14)

૧૮. ફિય, ગ ગ, અનધ, તો વો હપય આન વાર નિી

૧૯. મા જસ આસભાન સ ઉતયતા ાની હક ઉસભ અધહયમા િ ઔય ગયજ ઔય ચભક(15) અન કાનો ભ ઉગબરમા ઠસ યિ િ,કડક ક કાયણ ભૌત ક ડય સ(16) ઔય અલરાિ કાહફયો કો ઘય હએ િ(17)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(12)

૨૦. બફજરી ય િી ભાલભ િોતી િ હક ઉનકી નનગાિ ઉચક ર જાએગી(18) જફ કછ ચભક હઈ ઉસ ભ ચરન રગ(19) ઔય જફ અધયા હઆ, ખડ યિ ગએ ઔય અલરાિ ચાિતા તો ઉનક કાન ઔય આખ ર જાતા(20) ફશક અલરાિ સફકછ કય સકતા િ(21)

તફસીય : સયએ ફકયહ _ દસયા રક

1. ઇસસ ભાલભ હઆ કક કહદામત કી યાહ ઉનક લરએ હર હી ફનદ ન થી કક ફહાન કી ગજામશ હોતી. ફનલક ઉનક કફર, દશભની ઔય સયકશી વ ફદીની, સતમ ક સવયોધ ઔય નલફમો સ દશભની કા મહ અજાભ હ જસ કોઈ આદભી ડાકટય કા સવયોધ કય ઔય ઉસક લરમ દવા સ ફામદ કી સયત ન યહ તો વહ ખદ હી અની દદરશા કા જજમભદાય ઠહયગા.

2. મહા સ તયહ આમત મનાકફકો (દોગરી પરવસતત વારો) ક લરમ ઉતયી જો અનદય સ કાકપય થ ઔય અન આ કો મસરભાન જાકહય કયત થ. અલરાહ તઆરા ન ફયભામા “ભાહભ લફમસભનીન” વો ઈભાન વાર નહી માની કલરભા ઢના, ઇલરાભ કા દાવા કયના, નભાજ યોજ અદા કયના મસભન હોન ક લરમ કાફી નહી, જફ તક કદરો ભ તલદીક ન હો. ઇસસ ભાલભ હઆ કક જજતન કફયક (સમદામ) ઈભાન કા દાવા કયત હ ઔય કફર કા અકીદા યખત હ સફ કા મહી હકભ હ કક કાકફય ઇલરાભ સ ફાહય હ.શયીઅત ભ એસો કો મનાકફક કહત હ. ઉનકા નકસાન ખર કાકફયો સ જમાદા હ. સભનન નાસ (કછ રોગ) ફયભાન ભ મહ ઇશાયા હ કક મહ લગયોહ ફહતય ગણો ઔય ઇનસાની કભાર સ એસા ખારી હ કક ઇસકા જજકર કકસી વલફ (પરશસા) ઔય ખફી ક સાથ નહી કકમા જાતા, ય કહા જાતા હ કક વો બી આદભી હ. ઇસ સ ભાલભ હઆ કક કકસી કો ફશય કહન ભ ઉસક ફજાઇર ઔય કભારાત (સવશષ ગણો) ક ઇનકાય કા હલ સનકરતા હ. ઇસલરમ કયઆન ભ જગહ જગહ નલફમો કો ફશય કહન વારો કો કાકફય કહા ગમા ઔય વાલતવ ભ નલફમો કી શાન ભ એસા શબદ અદફ સ દય ઔય કાકફયો કા તયીકા હ. કછ તપસીય કયન વારો ન પયભામા કક સભનન નાસ (કછ રોગો) ભ સનન વારો કો આશચમર કદરાન ક લરમ ફયભામા ધોખફાજ, ભકકાય ઔય એસ ભહામખર બી આદસભમો ભ હ.

3. અલરાહ તઆરા ઇસસ ાક હ કક ઉસકો કોઈ ધોખા દ સક. વહ છ યહલમો કા જાનન વારા હ. ભતરફ મહ કક મનાકફક અન ગભાન ભ ખદા કો ધોખા દના ચાહત હ મા મહ કક ખદા કો ધોખા દના મહી હ કક યસર અરકહલસરાભ કો ધોખા દના ચાહ કયોકક વહ ઉસક ખરીફા હ, ઔય અલરાહ તઆરા ન અન હફીફ કો યહલમો (છી ફાતો) કા ઇલભ કદમા હ, વહ ઉન દોગરો માસન મનાકફકો ક છ કફર ક જાનકાય હ ઔય મસરભાન ઉનક ફતાએ સ ફાખફય, તો ઉન અધસભિમો કા ધોખા ન ખદા ય ચર ન યસર ય, ન ઈભાન વારો ય, ફનલક હકીકત ભ વો અની જાનો કો ધોખા દ યહ હ. ઇસ

આમત સ ભાલભ હઆ કક તકયમા (કદરો ભ કછ ઔય જાકહય કછ) ફડા એફ હ. જજસ ધભર કી બસનમાદ તકયમા ય હો, વો ઝઠા હ. તકયમા વાર કા હાર બયોસ ક કાલફર નહી હોતા, તૌફહ ઇતભીનાન ક કાલફર નહી હોતી, ઇસલરમ ઢ લરખો ન ફયભામા હ “રા તકફરો તૌફતજ જજનદીક માની અધભી કી તૌફહ કબર કકમ જાન ક કાલફર નહી.

4. બય અકીદ કો કદર કી ફીભાયી ફતામા ગમા હ. ભાલભ હઆ કક બયા અકીદા રહાની જજનદગી ક લરમ હાસનકાયક હ. ઇસ આમત સ સાલફત હઆ કક ઝઠ હયાભ હ, ઉસય બાયી અજાફ કદમા જાતા હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(13)

5. કાકફયો સ ભર જોર, ઉનકી ખાસતય દીન ભ કતય બમૌત ઔય અસતમ ય ચરન વારો કી ખશાભદ ઔય ચાલસી ઔય ઉનકી ખશી ક લરમ સરહ કલરી (માની સફ ચરતા હ) ફન જાના ઔય સચચાઈ સ દય યહના, મનાકફક કી હચાન ઔય હયાભ હ. ઇસી કો મનાકફકો કા ફસાદ ફયભામા હ કક જજસ જલસ ભ ગએ, વસ હી હો ગએ,

ઇલરાભ ભ ઇસસ ભના ફયભામા ગમા હ. જાકહય ઔય ફાસતન (ફાહય ઔય અનદય) કા એકસા ન હોના ફહત ફડી બયાઈ હ.

6. મહા “અનનાસો”સ મા સહાફએ કકયાભ મયાદ હ મા ઈભાન વાર, કયોકક ખદા ક હચાનન, ઉસકી ફયભાફયદાયી ઔય આગ કી લચનતા યખન કી ફદૌરત વહી ઇનસાન કહરાન ક હકદાય હ. “આસભન કભા આભના” (ઈભાન રાઓ જસ ઔય રોગ ઈભાન રાએ) સ સાલફત હઆ કક અચછ રોગો કા ઇસતતફાઅ (અનકયણ) અચછા ઔય સનદીદા હ. મહ બી સાલફત હઆ કક એહર સનનત કા ભજહફ સચચા હ કયોકક ઇસભ અચછ નક રોગો કા અનકયણ હ. ફાકી સાય સમદામ અચછ રોગો સ મહ પય હ ઇસલરમ ગભયાહ હ. કછ સવદવાનો ન ઇસ આમત કો જજનદીક (અધભી) કી તૌફહ કબર હોન કી દરીર કયાય કદમા હ. (ફજાવી) જજનદીક વહ હ જો નબવત કો ભાન,

ઇલરાભી ઉસરો કો જાકહય કય ભગય કદર હી કદર ભ ઐસ અકીદ યખ જો આભ યામ ભ કફર હો, મહ બી મનાકફકો ભ દાલખર હ.

7. ઇસસ ભાલભ હઆ કક અચછ નક આદસભમો કો બયા કહના અધસભિમો ઔય અસતમ કો ભાનન વારો કા યાના તયીકા હ. આજકર ક ફાસતર કફક બી સછર બજગો કો બયા કહત હ. યાફજી સમદામ વાર ખરફાએ યાસશદીન ઔય ફહત સ સહાફા કો, ખાકયજી સમદામ વાર હજયત અરી ઔય ઉનક સાસથમો કો, ગય મકયલરદ અઇમભએ મજતકહદીન (ચાય ઇભાભો) સવશષકય ઇભાભ અઅજભ અબ હનીફા કો, વહાફી સમદામ ક રોગ અકસય ઔલરમા ઔય અલરાહ ક પમાયો કો, સભજારઈ સમદામ ક રોગ હર નલફમો તક કો, ચકડારવી સમદામ ક રોગ સહાફા ઔય મહકિસીન કો, નચયી તભાભ બજગારન દીન કો બયા કહત હ ઔય ઉનકી શાન ભ ગલતાખી કયત હ. ઇસ આમત સ ભાલભ હઆ કક મ સફ સચચી સીધી યાહ સ હટ હએ હ. ઇસભ દીનદાય આલરભો ક લરમ તસલરી હ કક વો ગભયાહો કી ફદજફાસનમો સ ફહત દખી ન હો, સભઝ ર કક મ અધસભિમો કા યાના તયીકા હ. (ભદાકયક)

8. મનાકફકો કી મ ફદ _ જફાની મસરભાનો ક સાભન ન થી. ઉનસ તો વો મહી કહત થ કક હભ સચચ કદર સ ઈભાન રાએ હ જસા કક અગરી આમત ભ હ “ઇજા રકલરજીના આભન કાલ આભનના”(ઔય જફ ઇભાન વારો સ સભર તો કહ હભ ઈભાન રાએ).મ તફયારફાજજમા (બયા બરા કહના) અની ખાસ ભજલરસો ભ કયત થ. અલરાહ તઆરા ન ઉનકા દાર ખોર કદમા. (ખાજજન) ઉસી તયહ આજકર ક ગભયાહ કફક (સમદામ) મસરભાનો સ અન ઝટ ખમારો કો છાત હ ભગય અલરાહ તઆરા ઉનકી કકતાફો ઔય ઉનકી લરખાઈમો સ ઉનક યાજ ખોર દતા હ. ઇસ આમત સ મસરભાનો કો ખફયદાય કકમા જાતા હ કક અધસભિમો કી ધોખ ફાજજમો સ હોસશમાય યહ, ઉનક જાર ભ ન આએ.

9. મહા શતાનો સ કાકફયો ક વો સયદાય મયાદ હ જો અગવા (ફહકાવ) ભ ભસરફ યહત હ. (ખાજજન ઔય ફજાવી) મ મનાકફક જફ ઉનસ સભરત હ તો કહત હ હભ તમહાય સાથ હ ઔય મસરભાનો સ સભરના સસફર ધોખા ઔય ભજાક ઉડાન કી ગયજ સ ઇસલરમ હ કક ઉનક યાજ ભાલભ હો ઔય ઉનભ ફસાદ પરાન ક અવસય સભર. (ખાજજન)

10.માની ઈભાન કા જાકહય કયના માની ભજાક ઉડાન ક લરમ કકમા, મહ ઇલરાભ કા ઇનકાય હઆ.નલફમો ઔય દીન ક સાથ ભજાક કયના ઔય ઉનકી લખલરી ઉડાના કફર હ. મહ આમત અબદલરાહ લફન ઉફઈ ઇતમાકદ મનાકફક ક ફાય ભ ઉતયી. એક યોજ ઉનહોન સહાફએ કકયાભ કી એક જભાઅત કો આત દખા તો ઇબન ઉફઈ ન અન માયો સ કહા _ દખો તો ભ ઇનહ કસા ફનાતા હ . જફ વો હજયાત કયીફ હચ તો ઇબન ઉફઈ ન હર હજયત સસિીક

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(14)

અકફય કા હાથ અન હાથ ભ રકય આકી તઅયીફ કી કપય ઇસી તયહ હજયત ઉભય ઔય હજયત અરી કી તઅયીફ કી. હજયત અરી મતરજા ન ફયભામા _ એ ઇબન ઉફઈ, ખદા સ ડય, દોગરન સ દય યહ, કયોકક મનાકફક રોગ ફદતયીન રોગ હ. ઇસય વહ કહન રગા કક મ ફાત દોગરન સ નહી કી ગઈ. ખદા કી કસભ, હભ આકી તયહ સચચ ઈભાન વાર હ. જફ મ હજયાત તશયીફ ર ગએ તો આ અન માયો ભ અની ચારફાજી ય ફખર કયન રગા. ઇસય મહ આમત ઉતયી કક મનાકફક રોગ ઈભાન વારો સ સભરત વકત ઈભાન ઔય ભહબફત જાકહય કયત હ ઔય ઉનસ અરગ હોકય અની ખાસ ફઠકો ભ ઉનકી હસી ઉડાત ઔય લખલરી કયત હ. ઇસસ ભાલભ હઆ કક સહાફએ કકયાભ ઔય દીન ક શવાઓ કી લખલરી ઉડાના કફર હ.

11. અલરાહ તઆરા ઇલતહજા (હસી કયન ઔય લખલરી ઉડાન) ઔય તભાભ ઐફો ઔય બયાઇમો સ ાક હ. મહા હસી કયન ક જવાફ કો ઇલતહજા ફયભામા ગમા તાકક ખફ કદર ભ ફઠ જાએ કક મહ સજા ઉસ ન કયન વાર કાભ કી હ. ઐસ ભૌક ય હસી કયન ક જવાફ કો અલર કકરમા કી તયહ ફમાન કયના ફસાહત કા કાનન હ. જસ બયાઈ કા ફદરા બયાઈ. માની જો બયાઈ કયગા ઉસ ઉસકા ફદરા બયાઈ કી સયત ભ સભરગા.

12. કહદામત ક ફદર ગભયાહી ખયીદના માની ઈભાન કી જગહ કફર અનાના ફહત નકસાન ઔયઘાટ કી ફાત હ. મહ આમત મા ઉન રોગો ક ફાય ભ ઉતયી જો ઈભાન રાન ક ફાદ કાકફય હો ગએ, મા મહકદમો ક ફાય ભ જો હર સ તો હજય સલરલરાહો તઆરા અરહ વસલરભ ય ઈભાન યખત થ ભગય જફ હજય તશયીફ ર આએ તો ઇનકાય કય ફઠ, મા તભાભ કાકફયો ક ફાય ભ કક અલરાહ તઆરા ન ઉનહ સભઝન વારી અકર દી, સચચાઈ ક પરભાણ જાકહય ફયભાએ, કહદામત કી યાહ ખોરી, ભગય ઉનહોન અકર ઔય ઇનસાફ સ કાભ ન લરમા ઔય ગભયાહી ઇખખતમાય કી. ઇસ આમત સ સાલફત હઆ કક ખયીદો ફયોખત (કરમ સવકરમ) ક શબદ કહ લફના સસફર યજાભનદી સ એક ચીજ ક ફદર દસયી ચીજ રના જામજ હ.

13. કયોકક અગય સતજાયત કા તયીકા જાનત તો મર જી (કહદામત) ન ખો ફઠત.

14. મહ ઉનકી સભસાર હ જજનહ અલરાહ તઆરા ન કછ કહદામત દી મા ઉસય કદયત ફખશી,કપય ઉનહોન ઉસકો જામા કય કદમા ઔય હભશા ફાકી યહન વારી દૌરત કો હાસસર ન કકમા. ઉનકા અજાભ હસયત, અપસોસ, હયત ઔય ખૌફ હ. ઇસભ વો મનાકફક બી દાલખર હ જજનહોન ઈભાન કી નભાઇશ કી ઔય કદર ભ કફર યખકય ઇકયાય કી યૌશની કો જામા કય કદમા, ઔય વો બી જો ઈભાન રાન ક ફાદ દીન સ સનકર ગએ, ઔય વો બી જજનહ સભઝ દી ગઈ ઔય દરીરો કી યૌશની ન સચચાઈ કો સાફ કય કદમા ભગય ઉનહોન ઉસસ ફામદા ન ઉઠામા ઔય ગભયાહી અનાઈ ઔય જફ હક સનન, ભાનન, કહન ઔય સચચાઈ કી યાહ દખન સ ભહરભ હએ તો કાન, જફાન, આખ,

સફ ફકાય હ.

15. કહદામત ક ફદર ગભયાહી ખયીદન વારો કી મહ દસયી સભસાર હ કક જસ ફાકયશ જભીન કી જજનદગી કા કાયણ હોતી હ ઔય ઉસક સાથ ખૌફનાક અધકયમા ઔય જોયદાય ગયજ ઔય ચભક હોતી હ, ઉસી તયહ કયઆન ઔય ઇલરાભ કદરો કી જજનદગી કા સફફ હ ઔય કફર, સશકર , સનફાક દોગરન કા ફમાન તાયીકી (અધય) સ સભરતા જરતા હ. જસ અધયા યાહગીય કો ભજજર તક હચન સ યોકતા હ, એસ હી કફર ઔય સનફાક યાહ ાન સ યોકત હ. ઔય સજાઓ કા જજકર ગયજ સ ઔય હજજજતો કા વણરન ચભક સ સભરત જરત હ. મનાકફકો ભ સ દો આદભી હજય સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક ાસ સ મસશરકો કી તયપ બાગ, યાહ ભ મહી ફાકયશ આઈ જજસકા આમત ભ જજકર હ. ઇસભ જોયદાય ગયજ, કડક ઔય ચભક થી. જફ ગયજ હોતી તો કાનો ભ ઉગલરમા ઠસ રત કક મહ કાનો કો પાડ કય ભાય ન ડાર, જફ ચભક હોતી ચરન રગત, જફ અધયી હોતી, અધ યહ જાત, આસ ભ કહન રગ _

ખદા ખય સ સફહ કય તો હજય કી લખદભત ભ હાજજય હોકય અન હાથ હજય ક મફાયક હાથો ભ દ દ. કપય

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(15)

ઉનહોન ઐસા હી કકમા ઔય ઇલરાભ ય સાલફત કદભ યહ. ઉનક હાર કો અલરાહ તઆરા ન મનાકફકો ક લરમ કહાવત ફનામા જો હજય કી ાક ભજલરસ ભ હાજજય હોત તો કાનો ભ ઉગલરમા ઠસ રત કક કહી હજય કા કરાભ ઉનય અસય ન કય જાએ જજસસ ભય હી જાએ ઔય જફ ઉનક ભાર વ ઔરાદ જમાદા હોત ઔય ફતહ ઔય ગનીભત કા ભાર સભરતા તો લફજરી કી ચભક વારો કી તયહ ચરત ઔય કહત કક અફ તો મહમભદ કા દીન હી સચચા હ. ઔય જફ ભાર ઔય ઔરાદ કા નકસાન હોતા ઔય ફરા આતી તો ફાકયશ કી અધકયમો ભ કઠઠક યહન વારો કી તયહ કહત કક મહ મસીફત ઇસી દીન કી વજહ સ હ ઔય ઇલરાભ સ હટ જાત.

16. જસ અધયી યાત ભ કારી ઘટા ઔય લફજરી કી ગયજ _ ચભક જ ગર ભ મસાકપયો કો હયાન કયતી હો ઔય વહ કડક કી બમાનક આવાજ સ ભૌત ક ડય સ ભાન કાનો ભ ઉગલરમા ઠસત હો. ઐસ હી કાકફય કયઆન ાક ક સનન સ કાન ફનદ કયત હ ઔય ઉનહ મ અનદશા મા ડય હોતા હ કક કહી ઇસકી કદર ભ ઘય કય જાન વારી ફાત ઇલરાભ ઔય ઈભાન કી તયફ ખીચ કય ફા દાદા કા કફર વારા દીન ન છડવા દ જો ઉનક નજજદીક ભૌત ક ફયાફય હ.

17. ઇસલરમ મ ફચના ઉનહ કછ ફામદા નહી દ સકતા કયોકક વો કાનો ભ ઉગલરમા ઠસ કય અલરાહ ક પરકો સ છટકાયા નહી ા સકત.

18. જસ લફજરી કી ચભક, ભાલભ હોતા હ કક દનટટ કો નટટ કય દગી, ઐસ હી ખરી સાફ દરીરો કી યોશની ઉનકી આખો ઔય દખન કી કવવત કો ચૌસધમા દતી હ.

19. જજસ તયહ અધયી યાત ઔય ફાદર ઔય ફાકયશ કી તાયીકકમો ભ મસાકપય આશચમરચકકત હોતા હ, જફ લફજરી ચભકતી હ તો કછ ચર રતા હ, જફ અધયા હોતા હ તો ખડા યહ જાતા હ, ઉસી તયહ ઇલરાભ ક ગરફ ઔય ભોજજજાત કી યોશની ઔય આયાભ ક વકત મનાકફક ઇલરાભ કી તયફ યાલગફ હોત (લખિચત) હ ઔય જફ કોઈ ભશકકત શ આતી હ તો કફર કી તાયીકી ભ ખડ યહ જાત હ ઔય ઇલરાભ સ હટન રગત હ. ઇસી ભજમન (સવષમ) કો દસયી આમત ભ ઇસ તયહ ઇયશાદ ફયભામા “ઇજા દઉ ઇરલરાહ વ યસલરહી લરમહકભા ફનહભ ઇજા ફયીકભ સભનહભ મઅકયદન.” (સયએ નય, આમત 48) માની જફ બરાએ જાએ અલરાહ વ યસર કી તયફ કક યસર ઉનભ ફયભાએ તો જબી ઉનકા એક કષ મહ પય જાતા હ. (ખાજજન વગયહ)

20. માની મિસ મનાકફકો કી હયકત ઇસી કી હકદાય થી, ભગય અલરાહ તઆરા ન ઉનક સનન ઔય દખન કી તાકત કો નટટ ન કકમા. ઇસસ ભાલભ હઆ કક અસફાફ કી તાસીય અલરાહ કી ભજી ક સાથ જડી હઈ હ કક અલરાહ કી ભજી ક લફના કકસી ચીજ કા કછ અસય નહી હો સકતા. મહ બી ભાલભ હઆ કક અલરાહ કી ભજી અસફાફ કી ભોહતાજ નહી, અલરાહ કો કછ કયન ક લરમ કકસી વજહ કી જરયત નહી.

21. “શ”ઉસી કો કહત હ જજસ અલરાહ ચાહ ઔય જો ઉસકી ભજી ક તહત આ સક. જો કછ બી હ સફ “શ” ભ દાલખર હ ઇસલરમ વહ અલરાહ કી કદયત ક તહત હ. ઔય જો મભકકન નહી માની ઉસ જસા દસયા હોના સમબવ નહી અથારત વાજજફ, ઉસસ કદયત ઔય ઇયાદા સમફસનધત નહી હોતા જસ અલરાહ તઆરા કી જાત ઔય સસફાત વાજજફ હ, ઇસ લરમ ભકદય (કકલભત) નહી. અલરાહ તઆરા ક લરમ ઝટ ફોરના ઔય સાય ઐફ મહાર (અસબવ) હ ઇસીલરમ કદયત કો ઉનસ કોઈ વાલતા નહી.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(16)

સયએ ફકયહ _ તીસયા રક لکم

قبلکم لع من

نی ال

لقکم و

خی ال

بکم

ا ر

دو

ب اع

ا الناس

ہ ییای ﴿

ل ۲۱تتقون

ع ج

ی ﴾ ال

ق رت رز

الثم

بہ منجراء فاخ

اء م

م الس

ل من

زاناء و

بن

اء

مالس

فرشا و

رض

ال

ا لکم

﴿لمون

م تع

ت ان

دادا و

لوا ان

عم ۲۲لکم فل تج

ت کن

ان

توا ﴾ و

بدنا فا

ل ع

ا ع

نل ا نز م ب م

یف ر

﴿

م صدقی

ت کن

ن ا ان

و دن کم م

داء

وا شہ

عادل و

ث م

ن ة م

ور

۲۳بس

لن

لوا و

ع لم تف

﴾ فان

و

ہا الناس

قود الت و

لوا فاتقوا النار

ع﴿تف

نفری

ک لل

ت اعد ة

ارحج

۲۴ال

نی ر ال ش

ب﴾ و

ث ا من

ہزقوا من

ا ر

کلم

ہر

نا ال

تہ

تح

من

ری

ت تج

نلحت ان لہ ج ملوا الص

عنوا و

ة امرم

قبل ا من

نزق

ر

ی قا قالوا ہذا ال

ز ہم ر

٭ و

ةر ہ

وج مط ازالہ فیہ

تشبہا و

اتوابہ م

و

﴿نوا خل

نوا ۲۵فیہ

ام

نی ا ال ا فام

ا فوقہ فم

وضۃ

عا ب م

ثل

م

رب

ض ی ان

ح

ست

ل ی

﴾ ان ا

ق من

ح ال انہ

لمون

عضل بہ فی

ی

ثل

بہذا م

ا

اد اراذا

مقولون

ا فی

و کفر

نی ا ال ام

بہ و ر

﴿

سقی

ف ال ال

ضل بہ

ا ی

ما و

بہ کثی

دی

ہیا و

د ۲۶کثی

عد ا من ب

ہ عقضون

ن ینی ﴾ ال

﴿ میثقہ نوخسر

الئک ہم رض اول

ف ال

نسدو

فیل و

وص

ی ان

بہ ا

ر اما مون

عطقی﴾ ۲۷ و

ع الیہ ترج

ییکم ثم

ح ی کم ثم

میت

ی یکم ثم

م اموتا فاح

تکن

با و

نوفر

﴿کیف تک

﴾۲۸ون

موت سبع

ىہن س

واء فس

می ال الس وی

است

میعا ٭ ثم

رض ج

ا ف ال لکم م

لق

خ

ی ال

ہو

لیم﴿ء ع بکل ش

ہو

﴾ۺ ۲۹و

૨૧. ઐ રોગો(1) અન યફ કો જો જજસન તમિ ઔય તભ સ અગરો કો દા હકમા મ ઉમભીદ કયત હએ હક તમિ યિજગાયી નભર (2)

૨૨. જજસન તમિાય બરમ જભીન કો બફછૌના ઔય આસભાન કો ઇભાયત ફનામા ઔય આસભાન સ ાની ઉતાયા (3) તો ઉસસ કછ પર નનકાર તમિાય ખાન કો તો અલરાિ ક બરમ જાનબઝકય ફયાફય વાર ન ઠિયાઓ (4)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(17)

૨૩. ઔય અગય તમિ કછ શક િો ઉસભ જો િભન અન (ઉન ખાસ) ફનદ(5) ય ઉતાયા તો ઉસ જસી સયત તો ર આઓ (6) ઔય અલરાિ ક નસવા અન સફ હિભામનતમો કો બરા રો અગય તભ સચચ િો,

૨૪. હપય અગય ન રા સકો ઔય િભ ફયભાએ દત િ હક િયબગજ ન રા સકોગ તો ડયો ઉસ આગ સ જજસકા ઈધન આદભી ઔય તથય િ (7) તમાય યખી િ કાહફયો ક બરમ (8)

૨૫. ઔય ખશખફયી દ ઉનિ જો ઈભાન રાએ ઔય અચછ કાભ હકમ હક ઉનક બરમ ફાગ િ જજનક નીચ નિય ફિ(9) જફ ઉનિ ઉન ફાગો સ કોઈ પર ખાન કો હદમા જાએગા (સયત દખકય) કિગ મિ તો વિી હયજક (જીનવકા) િ જો િભ િર નભરા થા (10) ઔય વિ (સયત ભ) નભરતા જરતા ઉનિ હદમા ગમા ઔય ઉનક બરમ ઉન ફાગો ભ સથયી ફીબફમા િ (11) ઔય વો ઉનભ િભશા યિગ (12)

૨૬. ફશક અલરાિ ઇસ સ િમા નિી ફયભાતા હક નભસાર સભઝાન કો કસી િી ચીજ કા જજકર મા વણદન ફયભાએ ભચછય િો મા ઉસસ ફઢકય(13) તો વો જો ઈભાન રાએ વો તો જાનત િ હક મિ ઉનક યફ કી તયફ સ િક (સતમ) િ (14) યિ કાહફય વો કિત િ એસી કિાવત ભ અલરાિ કા કયા ભકસદ િ, અલરાિ ફહતયો કો ઇસસ ગભયાિ કયતા િ (15) ઔય ફહતયો કો હિદામત ફયભાતા િ ઔય ઉસસ ઉનિ ગભયાિ કયતા િ જો ફહકભ િ (16)

૨૭. વિ જો અલરાિ ક અિદ (ઇકયાય) કો તોડ દત િ (17) કકા િોન ક ફાદ ઔય કાટત િ ઉસ ચીજ કો જજસક જોડન કા ખદા ન હકભ હદમા િ ઔય જભીન ભ ફસાદ પરાત િ (18) વિી નકસાન ભ િ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(18)

૨૮. બરા તભ કસ ખદા કા ઇનકાય કયોગ િારાહક તભ મદાદ થ ઉસન તમિ જજરામા (જીવત હકમા) હપય તમિ ભાયગા હપય તમિ જજનદા કયગા હપય ઉસી કી તયફ રટકય જાઓગ (19)

૨૯. વિી િ જજસન તમિાય બરમ ફનામા જો કછ જભીન ભ િ (20) હપય આસભાન કી તયફ ઇસમતવા (કસદ, ઇયાદા) ફયભામા તો ઠીક સાત આસભાન ફનાએ ઔય વિ સફ કછ જાનતા િ (21)

તફસીય : સયએ ફકયહ તીસયા રક

(1) સયત ક શર ભ ફતામા ગમા કક મહ કકતાફ અલરાહ સ ડયન વારો કી કહદામત ક લરમ ઉતાયી ગઈ હ, કપય ડયન વારો કી સવશષતાઓ કા જજકર પયભામા, ઇસક ફાદ ઇસસ મહ પયન વાર સમદામો કા ઔય ઉનક હારાત કા જજકર પયભામા કક ફયભાફયદાય ઔય કકલભત વાર ઇનસાન કહદામત ઔય તકવા કી તયફ યાલગફ હો ઔય નાફયભાની વ ફગાવત સ ફચ. અફ તકવા હાસસર કયન કા તયીકા ફતામા જા યહા હ. “ઐ રોગો” કા લખતાફ (સમફોધન) અકસય ભકક વારો કો ઔય “ઐ ઈભાન વારો” કા સમફોધન ભદીન વારો કો હોતા હ. ભગય મહા મહ સમફોધન ઈભાન વારો ઔય કાકફય સફ કો આભ હ, ઇસભ ઇશાયા હ કક ઇનસાની શયાફત ઇસી ભ હ કક આદભી અલરાહ સ ડય માની તકવા હાસસર કય ઔય ઇફાદત ભ રગા યહ. ઇફાદત વહ સલકાય (ફદગી) હ જો ફનદા અની અબદીમત ઔય ભાબદ કી ઉલકહમત (ખદા હોના) ક એસતકાદ ઔય એસતયાફ ક સાથ ય કય. મહા ઇફાદત આભ હ અથારત જા ાઠ કી સાયી સવસધમો, તભાભ ઉસર ઔય તયીકો કો સભોએ હએ હ. કાકફય ઇફાદત ક ભામય (હકભ કકમ ગએ) હ જજસ તયહ ફવજ નભાજ ક પજૉ હોન કો નહી યોકતા ઉસી તયહ કાકફય હોના ઇફાદત ક વાજજફ હોન કો ભના નહી કયતા ઔય જસ ફવજ વમસકત ય નભાજ કી અસનવામરતા ફદન કી ાકી કો જરયી ફનાતી હ ઐસ હી કાકફય ય ઇફાદત ક વાજજફ હોન સ કફર કા છોડના અસનવામર ઠહયતા હ.

(2) ઇસસ ભાલભ હઆ કક ઇફાદત કા ફામદા ઇફાદત કયન વાર હી કો સભરતા હ, અલરાહ તઆરા ઇસસ ાક હ કક ઉસકો ઇફાદત મા ઔય કકસી ચીજ સ નફા હાસસર હો.

(3) હરી આમત ભ ફમાન ફયભામા કક તમહ ઔય તમહાય વરજો કો શનમ સ અસલતતવ કકમા ઔય દસયી આમત ભ ગજય ફસય, જીન કી સહરતો, અનન ઔય ાની કા ફમાન ફયભાકય લટટ કય કદમા કક અલરાહ હી સાયી નઅભતો કા ભાલરક હ. કપય અલરાહ કો છોડકય દસય કી જા સસપર ફાસતર હ.

(4) અલરાહ તઆરા ક એક હોન ક ફમાન ક ફાદ હજય સમદર અલફમા સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી નબવવત ઔય કયઆન કયીભ ક દવવાણી ઔય નફી કા ભોજજજા હોન કી વહ જફયદલત દરીર ફમાન પયભાઈ જાતી હ જો સચચ કદર વાર કો ઇતભીનાન ફખશ ઔય ઇકાય કયન વારો કો રાજવાફ કય દ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(19)

(5) ખાસ ફનદ સ હજય યનય સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ મયાદ હ.

(6) માની ઐસી સયત ફનાકય રાઓ જો ફસાહત (અચછા કરાભ) વ ફરાગત ઔય શબદો ક સૌદમર ઔય પરફધ ઔય ગફ કી ખફય દન ભ કયઆન ાક કી તયહ હો.

(7) તથય સ વો બત મયાદ હ જજનહ કાકફય જત હ ઔય ઉનકી ભહબફત ભ કયઆન ાક ઔય યસર કયીભ કા ઇનકાય દશભની ક તૌય ય કયત હ.

(8) ઇસ સ ભાલભ હઆ કક દોજખ દા હો ચકી હ. મહ બી ઇશાયા હ કક ઈભાન વારો ક લરમ અલરાહ ક કયભ સ હભશા જહનનભ ભ યહના નહી.

(9) અલરાહ તઆરા કી સનનત હ કક કકતાફ ભ તયહીફ (ડયાના) ક સાથ તયગીફ જજકર ફયભાતા હ. ઇસીલરમ કાકફય ઔય ઉનક કભો ઔય અજાફ ક જજકર ક ફાદ ઈભાન વારો કા ફમાન કકમા ઔય ઉનહ જનનત કી ફશાયત દી. “સાલરહાતન” માની નકકમા વો કભર હ જો શયીઅત કી યૌશની ભ અચછ હો. ઇનભ ફજૉ ઔય નફર સફ દાલખર હ. (જરારન) નક અભર કા ઈભાન ય અતફ ઇસકી દરીર હ કક અભર ઈભાન કા અગ નહી. મહ ફશાયત ઈભાન વાર નક કાભ કયન વારો ક લરમ લફના કદ હ ઔય ગનાહગાયો કો જો ફશાયત દી ગઈ હ વહ અલરાહ કી ભજી કી શતર ક સાથ હ કક અલરાહ ચાહ તો અની કા સ ભાફ ફયભાએ, ચાહ ગનાહો કી સજા દકય જનનત પરદાન કય. (ભદાયકક)

(10) જનનત ક પર એક દસય સ સભરત જરત હોગ ઔય ઉનક ભજ અરગ અરગ. ઇતલરમ જનનત વાર કહગ કક મહી પર તો હભ હર સભર ચકા હ, ભગય ખાન સ નઈ રજજજત ાએગ તો ઉનકા લતફ ફહત જજમાદા હો જાએગા.

(11) જનનતી ફીલફમા ચાહ હય હો મા ઔય, જસતરમો કી સાયી જજલભાની ઇલરતો (દોષો)ઔય તભાભ નાાકકમો ઔય ગદલગમો સ ાક હોગી, ન જજલભ ય ભર હોગા, ન શાફ ખાના, ઇસક સાથ હી વો ફદસભજાજી ઔય ફદખલકી (બય સભજાજ) સ બી ાક હોગી.(ભદાકયક વ ખાજજન)

(12) માની જનનત ભ યહન વાર ન કબી ફના હોગ, ન જનનત સ સનકાર જાએગ, ઇસસ ભાલભ હઆ કક જનનત ઔય ઇસભ યહન વારો ક લરમ ફના નહી.

(13) જફ અલરાહ તઆરા ન આમત ભસલહભ કભસલરર રજજલતૌકદા નાયા (ઉનકી કહાવત ઉસકી તયહ હ જજસન આગ યૌશન કી) ઔય આમત “કસયયમલફભ સભનસ સભાએ” (જસ આસભાન સ ઉતયતા ાની) ભ મનાકફકો કી દો સભસાર ફમાન ફયભાઈ તો મનાકફકો ન એસતયાજ કકમા કક અલરાહ તઆરા ઇસસ ફારાતય હ કક ઐસી સભસાર ફમાન ફયભાએ. ઉસક યદ ભ મહ આમત ઉતયી.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(20)

(14) ચ કક સભસારો કા ફમાન કહકભત (જાનકાયી, ફોધ ) દન ઔય ભજમન કો કદર ભ ઘય કયન વારા ફનાન ક લરમ હોતા હ ઔય અયફ ક અચછી જફાન વારો કા તયીકા હ, ઇસલરમ મનાકફકો કા મહ એસતયાજ ગરત ઔય ફજા હ ઔય સભસારો કા ફમાન સચચાઈ સ બયય હ.

(15) “યકદલલ લફહી” (ઇસસ ગભયાહ કયતા હ) કાકફયો ક ઉસ કથન કા જવાફ હ કક અલરાહ કા ઇસ કહાવત સ કયા ભતરફ હ. “અમભર રજીના આભન” (વો જો ઈભાન રાએ) ઔય “અમભર રજીના કફર” (વો જો કાકફય યહ), મ દો જમર જો ઊય ઇયશાદ હએ, ઉનકી તફસીય હ કક ઇસ કહાવત મા સભસાર સ ફહતો કો ગભયાહ કયતા હ જજનકી અકરો ય અજઞાનતા મા જજહારત ન ગરફા કકમા હ ઔય જજનકી આદત ફડાઈ છાટના ઔય દશભની ારના હ ઔય જો હક ફાત ઔય ખરી કહકભત ક ઇનકાય ઔય સવયોધ ક આદી હ ઔય ઇસક ફાવજદ કક મહ સભસાર ફહત મનાસસફ હ, કપય બી ઇનકાય કયત હ ઔય ઇસસ અલરાહ તઆરા ફહતો કો કહદામત ફયભાતા હ જો ગૌય ઔય તહકીક (અનસધાન) ક આદી હ ઔય ઇનસાપ ક લખરાપ ફાત નહી કહત કક કહકભત (ફોધ) મહી હ કક ફડ રતફ વારી ચીજ કી સભસાર કકસી કદર વારી ચીજ સ ઔય હકીય (તચછ) ચીજ કી અદના ચીજ સ દી જાએ જસા કક ઊય કી આમત ભ હક (સચચાઈ) કી નય (પરકાશ) સ ઔય ફાસતર (અસતમ) કી જરભત (અધય) સ સભસાર દી ગઈ.

(16) શયીઅત ભ ફાસસક ઉસ નાફયભાન કો કહત હ જો ફડ ગનાહ કય. “કપલક” ક તીન દજ હ – એક તગાફી, વહ મહ કક આદભી ઇસતતફાકકમા કકસી ગનાહ કા મતરકકફ (કયન વારા) હઆ ઔય ઉસકો બયા હી જાનતા યહા, દસયા ઇનનહભાક કક ફડ ગનાહો કા આદી હો ગમા ઔય ઉનસ ફચન કી યવાહ ન યહી, તીસયા જહદ કક હયાભ કો અચછા જાન કય ઇસતિકાફ કય. ઇસ દજ વારા ઈભાન સ ભહરભ હો જાતા હ, હર દો દજો ભ જફ તક ફડો ભ ફડ ગનાહ (સશકર વ કફર) કા ઇસતિકાફ ન કય, ઉસ ય મસભન કા ઇતરાક (રાગ હોના) હોતા હ, મહા “ફાસસકીન” (ફહકભ) સ વહી નાફયભાન મયાદ હ જો ઈભાન સ ફાહય હો ગએ. કયઆન કયીભ ભ કાકફયો ય બી ફાસસક કા ઇતરાક હઆ હ: ઇનનર મનાકફકીના હમર ફાસસકન” (સયએ તૌફહ, આમત 67) માની ફશક મનાકપક વહી કક ફહકભ હ. કછ તફસીય કયન વારો ન મહા ફાસસક સ કાકફય મયાદ લરમ કછ ન મનાકપક, કછ ન મહદ.

(17) ઇસસ વહ એહદ મયાદ હ જો અલરાહ તઆરા ન સછરી કકતાફો ભ હજય સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ય ઈભાન રાન કી સનલફત ફયભામા. એક કૌર મહ હ કક એહદ તીન હ- હરા એહદ વહ જો અલરાહ તઆરા ન તભાભ ઔરાદ આદભ સ લરમા કક ઉસક યફ હોન કા ઇકરાય કય. ઇસકા ફમાન ઇસ આમત ભ હ “વ ઇજ અખજા યબબકા સભભ ફની આદભા….” (સયએ અઅયાપ, આમત 172) માની ઔય ઐ ભહબફ, માદ કયો જફ તમહાય યફ ન ઔરાદ આદભ કી શત સ ઉનકી નલર સનકારી ઔય ઉનહ ખદ ઉન ય ગવાહ કકમા, કયા ભ તમહાયા યફ નહી, સફ ફોર- કયો નહી, હભ ગવાહ હએ. દસયા એહદ નલફમો ક સાથ સવશષ હ કક કયસારત કી તફરીગ ફયભાએ ઔય દીન કામભ કય. ઇસકા ફમાન આમત “વ ઇજ અખજના સભનન નલફયમીના ભીસાકહભ” (સયએ અરઅહજાફ, આમત સાત) ભ હ, માની ઔય ઐ ભહબફ માદ કયો જફ હભન નલફમો સ એહદ લરમા ઔય તભ સ ઔય નહ ઔય ઇબરાહીભ ઔય મસા ઔય ઈસા ભયમભ ક ફટ સ ઔય હભ ન ઉનસ ગાઢા એહદ લરમા. તીસયા એહદ ઉરભા ક સાથ ખાસ હ કક સચચાઈ કો ન છાએ. ઇસકા ફમાન “વઇજ અખજલરાહો

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(21)

ભીસાકલરજીના ઉતર કકતાફ” ભ હ, માની ઔય માદ કયો જફ અલરાહ ન એહદ લરમા ઉનસ જજનહ કકતાફ અતા હઈ કક તભ જરય ઉસ ઉન રોગો સ ફમાન કય દના ઔય ન છાના. (સયએ આર ઇભયાન, આમત 187)

(18) કયશત ઔય કયાફત ક તઅલલકાત (કયીફી સફધ) મસરફાનો કી દોલતી ઔય ભહબફત, સાય નલફમો કો ભાનના, આસભાની કકતાફો કી તલદીક, હક ય જભા હોના, મ વો ચીજ હ જજનક સભરાન કા હકભ પયભામા ગમા. ઉનભ ફટ ડારના, કછ કો કછ સ નાહક અરગ કયના, તફકો (અરગાવ) કી લફના ડારના હયાભ કયાય કદમા ગમા.

(19) તૌહીદ ઔય નબવવત કી દરીરો ઔય કફર ઔય ઈભાન ક ફદર ક ફાદ અલરાહ તઆરા ન અની આભ ઔય ખાસ નઅભતો કા, ઔય કદયત કી સનશાસનમો, અજીફ ફાતો ઔય કહકભતો કા જજકર ફયભામા ઔય કફર કી ખયાફી કદર ભ લફઠાન ક લરમ કાકફયો કો સમફોસધત કકમા કક તભ કકસ તયહ ખદા કા ઇનકાય કયત હો જફકક તમહાયા અના હાર ઉસ ય ઈભાન રાન કા તકાજા કયતા હ કક તભ મદાર થ. મદાર સ ફજાન જજલભ મયાદ હ. હભાય મહાવય ભ બી ફોરત હ- જભીન મદાર હો ગઈ. મહાવય ભ બી ભૌત ઇસ અથર ભ આઈ. ખદ કયઆન ાક ભ ઇયશાદ હઆ “યહસમર અયદા ફઅદા ભૌસતહા” (સયએ રભ, આમત 50) માની હભન જભીન કો જજનદા કકમા ઉસક ભય ીછ. તો ભતરફ મહ હ કક તભ ફજાન જજલભ થ, અનસય (તતવ) કી સયત ભ, કપય લગજા કી શકર ભ, કપય ઇખરાત (સભર જાના) કી શાન ભ, કપય નતફ (ભાિ) કી હારત ભ. ઉસન તભકો જાન દી, જજનદા ફયભામા. કપય ઉમર કી ભીઆદ યી હોન ય તમહ ભૌત દગા. કપય તમહ જજનદા કયગા. ઇસસ મા કબર કી જજનદગી મયાદ હ જો સવાર ક લરમ હોગી મા હશર કી. કપય તભ કહસાફ ઔય જજા ક લરમ ઉસકી તયફ રૌટાએ જાઓગ. અન ઇસ હાર કો જાનકય તમહાયા કફર કયના સનહામત અજીફ હ. એક કૌર મફસલસયીન કા મહ બી હ કક “કફા તકફરના” (બરા તભ કસ અલરાહ ક ઇનકાયી હો ગએ) કા લખતાફ મસભનીન સ હ ઔય ભતરફ મહ હ કક તભ કકસ તયહ કાકફય હો સકત હો ઇસ હાર ભ કક તભ જજહારત કી ભૌત સ મદાર થ, અલરાહ તઆરા ન તમહ ઇલભ ઔય ઈભાન કી જજનદગી અતા ફયભાઈ, ઇસક ફાદ તમહાય લરમ વહી ભૌત હ જો ઉમર ગજયન ક ફાદ સફકો આમા કયતી હ. ઉસક ફાદ તમહ વહ હકીકી હભશગી કી જજનદગી અતા ફયભાએગા, કપય તભ ઉસકી તયફ રૌટાએ જાઓગ ઔય વહ તમહ ઐસા સવાફ દગા જો ન કકસી આખ ન દખા, ન કકસી કાન ન સના, ન કકસી કદર ન ઉસ ભહસસ કકમા.

(20) માની ખાન, સબજ, જાનવય, દકયમા, હાડ જો કછ જભીન ભ હ સફ અલરાહ તઆરા ન તમહાય દીની ઔય દસનમાવી નફ ક લરમ ફનાએ. દીની નફા ઇસ તયહ કક જભીન ક અજામફાત દખકય તમહ અલરાહ તઆરા કી કહકભત ઔય કદયત કી હચાન હો ઔય દસનમાવી મનાફા મહ કક ખાઓ સમો, આયાભ કયો, અન કાભો ભ રાઓ તો ઇન નઅભતો ક ફાવજદ તભ કકસ તયહ કફર કયોગ. કખી ઔય અબફકર યાજી વગયહ ન “ખરકા રકભ” (તમહાય લરમ ફનામા) કો ફામદા હચાન વારી ચીજો કી મર વઘતા (મફાહર અલર) કી દરીર ઠહયામા હ.

(21) માની મહ સાયી ચીજ દા કયના ઔય ફનાના અલરાહ તઆરા ક ઉસ અસીભ ઇલભ કી દરીર હ જો સાયી ચીજો કો ઘય હએ હ, કયોકક ઐસી સનટટ કા દા કયના, ઉસકી એક-એક ચીજ કી જાનકાયી ક લફના મભકકન નહી. ભયન ક ફાદ જજનદા હોના કાકફય રોગ અસમબવ ભાનત થ. ઇન આમતો ભ ઉનકી ઝઠી ભાનમતા ય ભજબત દરીર કામભ ફયભાદી કક જફ અલરાહ તઆરા કદયત વારા (સકષભ) ઔય જાનકાય હ ઔય શયીય ક તતવ જભા હોન ઔય જીવન કી મોગમતા બી યખત હ તો ભૌત ક ફાદ જજનદગી કસ અસબવ હો સકતી હ, આસભાન ઔય જભીન કી દાઇશ ક ફાદ અલરાહ તઆરા ન આસભાન ભ પકયશતો કો ઔય જભીન ભ જજનનો કો સકનત દી. જજનનો ન ફસાદ પરામા તો ફકયશતો કી એક જભાઅત બજી જજસન ઉનહ હાડો ઔય જજીયો ભ સનકાર બગામા.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(22)

સયએ ફકયહ _ ચૌથા રક سد

ف ینا م

ل فیہ

عا اتج

قالو

لیفۃ

رض خ

ف ال

اعل

ج ئکۃ ان ل

مبک لل

قال ر

اذ

ا و

فیہ

ح ب نس

ننح

و

اء

م سفک ال

ی﴿و

لمون

ا ل تع

ملم

اع لک قال ان

س نقد

ودك

م ۳۱بح

لم

ع﴾ و

ء ان

لاء ہیؤ

ون باسم

بـئکۃ فقال ان ل

مل ال

ضہ ع

ر ع

ا ثم

کلہ

اء

سم

ال

مم اد

تکن

﴿

﴿﴾ قالوا ۳۱صدقی

کیم

ح اللیم

ع ال

تا انک ان

نتلم

ا ع ال م

ا لن

مک ل عل

بحن

۳۲س

مد﴾ قال ییا

غ لم

اع لکم ان

قال ا لم ا قل

ائہاہم باسم

ب انا فلم

ائہہ باسم

بئموت ان

الس

یب

﴿مون

تم تک

تا کن

م و

نا تبدو

ملم

اع

رض و

ال

۳۳و

مدا ل

دو

ئکۃ اسج ل

ما لل

ن قل

اذ

﴾ و

﴿نفری

ک ال

من

کان

٭ و

ب

کاست

اب و

سلی اب

ا ال

دو

ج ۳۴فس

ت اسکن ان

مدا ییا

نقل

﴾ و

ک وج

ز و

کونا من

ة فت

رج ا ہذه الش

برل تق

ا و

متیث شئ

غدا ح

ا ر

ہکل من

ۃ و ن

جال

﴿

لمی

ضکم ۳۵الظ

عبطوا ب

ا اہ

نقل

ا کانا فیہ و ا مم

ہمجرا فاخ

ہن ع

یطن ا الش

لہم

﴾ فاز

لکم و

دو

ض ع

ع﴿ لب

ال حی

تع

م و

قر

ست

رض م

۳۶ف ال

اب

ہ کلمت فت ب

ر من

می اد

یلق﴾ فت

﴿حیم

الر

اب

التو

ہولیہ انہ

۳۷عن ہدی فم ن نکم م

تیاا ی میعا فام

ا جہبطوا من

ا اہ

ن﴾ قل

ہدای

﴿ تبع

نون

زحل ہم ی

لیہ و

عوف

ئک ۳۸فل خ اول

ایتن

وا با

ب کذ

ا و

و کفر

نی ال

﴾ و

﴿نوا خل

النار ہم فیہ

حب ﴾ۺ ۳۹اص

૩૦. ઔય માદ કયો જફ તમિાય યફ ન ફહયશતો સ ફયભામા ભ જભીન ભ અના નામફ ફનાન વારા હ (1) ફોર કયા ઐસ કો (નામફ) કયગા જો ઉસભ ફસાદ પરાએગા ઔય ખન ફિાએગા (2) ઔય તઝ સયાિત હએ તયી તમફીિ (જા) કયત િ ઔય તયી ાકી ફોરત િ ફયભામા મઝ ભાલભ િ જો તભ નિી જાનત (3) ૩૧. ઔય અલરાિ તઆરા ન આદભ કો સાયી (ચીજો ક) નાભ નસખાએ(4) હપય સફ (ચીજો) કો ફહયશતો ય શ કયક ફયભામા સચચ િો તો ઉનક નાભ તો ફતાઓ (5)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(23)

૩૨. ફોર ાકી િ તઝ િભ કછ ઇલભ નિી ભગય જજતના તન િભ નસખામા ફશક ત િી ઇલભ ઔય હિકભત વારા િ(6)

૩૩. ફયભામા ઐ આદભ ફતાદ ઉનિ સફ (ચીજો) ક નાભ જફ ઉસન (માનન આદભ ન)ઉનિ સફ ક નાભ ફતા હદમ(7) ફયભામા ભ ન કિતા થા હક ભ જાનતા હ જો કછ તભ જાહિય કયત ઔય જો કછ તભ છાત િો (8)

૩૪. ઔય (માદ કયો) જફ િભન ફહયશતો કો હકભ હદમા હક આદભ કો નસજદા કયો તો સફન નસજદા હકમા નસવાએ ઇફરીસ (શતાન) ક હક ઇનકાયી હઆ ઔય ઘભનડ હકમા ઓય કાહફય િો ગમા ૩૫. (9) ઔય િભન ફયભામા ઐ આદભ ત ઔય તયી ફીવી ઇસ જનનત ભ યિો ઔય ખાઓ ઇસભ સ ફ યોક ટોક જિા તમિાયા જી ચાિ ભગય ઉસ ડ ક ાસ ન જાના(10) હક િદ સ ફઢન વારો ભ િો જાઓગ(11)

૩૬. તો શતાન ન ઉસસ (માની જનનત સ) ઉનિ રગજજશ (ડગભગાિટ) દી ઔય જિા યિત થ વિા સ ઉનિ અરગ કય હદમા (12) ઔય િભન ફયભામા નીચ ઉતયો(13) આસ ભ એક તમિાયા દસય કા દશભન ઔય તમિ એક વકત તક જભીન ભ ઠિયના ઔય ફયતના િ(14)

૩૭. હપય સીખ બરમ આદભ ન અન યફ સ કછ કબરભ (શબદ) તો અલરાિ ન ઉસકી તૌફા કબર કી(15) ફશક વિી િ ફહત તૌફા કબર કયન વારા ભિયફાન

૩૮. િભન ફયભામા તભ સફ જનનત સ ઉતય જાઓ હપય અગય તમિાય ાસ ભયી તયફ સ કોઈ હિદામત આએ તો જો ભયી હિદામત કા ારન કયન વારા હઆ ઉસ ન કોઈ અનદશા ન કછ ગભ (16)

૩૯. ઔય વો જો કફર કય ઔય ભયી આમત ઝટરાએગ વો દોજખ વાર િ ઉનકો િભશા ઉસ ભ યિના(39)

તફસીય : સયએ ફકયહ ચૌથા રક

(1) ખરીફા સનદશો ઔય આદશો ક જાયી કયન ઔય દસય અસધકાયો ભ અલર કા નામફ હોતા હ. મહા ખરીફા સ હજયત આદભ (અલરાહ કી સરાભતી ઉનય) મયાદ હ. અગયચ ઔય સાય નફી બી અલરાહ તઆરા ક ખરીફા

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(24)

હ. હજયત દાઉદ અરકહલસરાભ ક ફાય ભ ફયભામા : “મા દાઉદો ઇનના જઅરનાકા ખરીફતન કફરઅદ” (સયએ સોદ, આમત 26) માની ઐ દાઊદ, ફશક હભન તઝ જભીન ભ નામફ કકમા, તો રોગો ભ સચચા હકભ કય.ફકયશતો કો હજયત આદભ કી લખરાફત કી ખફય ઇસલરમ દી ગઈ કક વો ઉનક ખરીફા ફનાએ જાન કી કહકભત (યહલમ) છ કય ભાલભ કયર ઔય ઉનય ખરીફા કી બજગી ઔય શાન જાકહય હો કક ઉનકો દાઇશ સ હર હી ખરીફા કા રકફ અતા હઆ ઔય આસભાન વારો કો ઉનકી દાઇશ કી ખશખફયી દી ગઈ. ઇસભ ફનદો કો તારીભ હ કક વો કાભ સ હર ભશવયા કકમા કય ઔય અલરાહ તઆરા ઇસસ ાક હ કક ઉસકો ભશવય કી જરયત હો.

(2) ફકયશતો કો ભકસદ એસતયાજ મા હજયત આદભ ય રાછન નહી, ફનલક લખરાફત કા યહલમ ભાલભ કયના હ,

ઔય ઇસાનો કી તયફ ફસાદ પરાન કી ફાત જોડના ઇસકી જાનકાયી મા તો ઉનહ અલરાહ તઆરા કી તયફ સ દી ગઈ હો મા રૌહ ભહફજ સ પરાપત હઈ હો મા ખદ ઉનહોન જજનનાત કી તરના ભ અનદાજા રગામા હો.

(3) માની ભયી કહકભત (યહલમ) તભ ય જાકહય નહી.ફાત મહ હ કક ઇનસાનો ભ નફી બી હોગ, ઔલરમા બી, ઉરભા બી, ઔય વો ઇલભ ઔય અભર દોનો એસતફાય સ પજીરતો (ભહાનતાઓ) ક યક હોગ.

(4) અલરાહ તઆરા ન હજયત આદભ અરકહલસરાભ ય તભાભ ચીજ ઔય સાય નાભ શ ફયભાકય ઉનક નાભ,

સવશષતાએ, ઉમોગ, ગણ ઇતમાકદ સાયી ફાતો કી જાનકાયી ઉનક કદર ભ ઉતાય દી.

(5) માની અગય તભ અન ઇસ ખમાર ભ સચચ હો કક ભ કોઈ ભખલક (પરાણી જીવ) તભસ જજમાદા જગત ભ દા ન કરગા ઔય લખરાફત ક તમહી હકદાય હો તો ઇન ચીજો ક નાભ ફતાઓ કયોકક ખરીફા કા કાભ તસરરફ (ઇખખતમાય) ઔય તદફીય, ઇનસાપ ઔય અદર હ ઔય મહ ફગય ઇસક સમબવ નહી કક ખરીફા કો ઉન તભાભ ચીજો કી જાનકાયી હો જજનય ઉસકો યા અસધકાય કદમા ગમા ઔય જજનકા ઉસકો ફસરા કયના હ. અલરાહ તઆરા ન હજયત આદભ અરકહલસરાભ ક ફકયશતો ય અફજર (ઉચચતય) હોન કા કાયણ જાકહયી ઇલભ ફયભામા. ઇસસ સાલફત હઆ કક નાભો કા ઇલભ અકરન ઔય તનહાઇમો કી ઇફાદત સ ફહતય હ. ઇસ આમત સ મહ બી સાલફત હઆ કક નફી ફકયશતો સ ઊચ હ.

(6) ઇસભ ફકયશતો કી તયફ સ અન ઇજજજ (રાચાયી) ઔય ગરતી કા ઐસતયાપ ઔય ઇસ ફાત કા ઇજહાય હ કક ઉનકા સવાર કવર જાનકાયી હાસસર કયન ક લરમ થા, ન કક ઐસતયાજ કી સનમત સ. ઔય અફ ઉનહ ઇનસાન કી ફજીરત (ફડાઈ) ઔય ઉસકી દાઇશ કા યહલમ ભાલભ હો ગમા જજસકો વો હર ન જાનત થ.

(7) માની હજયત આદભ અહકહલસરાભ ન હય ચીજ કા નાભ ઔય ઉસકી દાઇશ કા યાજ ફતા કદમા.

(8) ફકયશતો ન જો ફાત જાકહય કી થી વહ થી કક ઇનસાન ફસાદ પરાએગા, ખન ખયાફા કયગા ઔય જો ફાત છાઈ થી વહ મહ થી કક લખરાફત ક હકદાય વો ખદ હ ઔય અલરાહ તઆરા ઉનસ ઊચી ઔય જાનકાય કોઈ ભખલક દા ન ફયભાએગા. ઇસ આમત સ ઇનસાન કી શયાફત ઔય ઇલભ કી ફડાઈ સાલફત હોતી હ ઔય મહ બી કક અલરાહ તઆરા કી તયપ તારીભ કી સનલફત કયના સહી હ. અગયચ ઉસકો મઅયલરભ (ઉલતાદ) ન કહા જાએગા, કયોકક ઉલતાદ શાવય તારીભ દન વાર કો કહત હ. ઇસસ મહ બી ભાલભ હઆ કક સાય શબદકોષ, સાયી જફાન અલરાહ તઆરા કી તયફ સ હ. મહ બી સાલફત હઆ કક ફકયશતો ક ઇલભ ઔય કભારાત ભ ફઢૌતરી હોતી હ.

(9) અલરાહ તઆરા ન હજયત આદભ અરકહલસરાભ કો સાયી સનટટ કા નમના ઔય રહાની વ જજલભાની દસનમા કા ભજમઆ ફનામા ઔય ફકયશતો ક લરમ કભાર હાસસર કયન કા સાધન કકમા તો ઉનહ હકભ ફયભામા કક હજયત આદભ કો સજજદા કય કયોકક ઇસભ શકરગજાયી (કતજઞતા) ઔય હજયત આદભ ક ફડપન ક એસતયાફ ઔય અન કથન કી ભાફી કી શાન ાઈ જાતી હ. કછ સવદવાનો ન કહા હ કક અલરાહ તઆરા ન હજયત આદભ કો દા કયન સ હર હી સજજદ કા હકભ કદમા થા, ઉસકી સનદ (પરભાણ) મહ આમત હ : “ફ ઇજા સવવતહ વ નફખતો ફીહ સભય

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(25)

રહી ફકઊ રહ સાજજદીન” (સયએ અર-કહજય, આમત 29) માની કપય જફ ભ ઉસ ઠીક ફનાલ ઔય ઉસભ અની તયફ કી ખાસ ઇજજજત વારી રહ ફક તો તભ ઉસક લરમ સજજદ ભ લગયના.(ફજાવી). સજજદ કા હકભ સાય ફકયશતો કો કદમા ગમા થા, મહી સફ સ જજમાદા સહી હ. (ખાજજન) સજજદા દો તયહ કા હોતા હ એક ઇફાદત કા સજજદા જો જા ક ઇયાદ સ કકમા જાતા હ, દસયા આદય કા સજજદા જજસસ કકસી કી તાજીભ ભજય હોતી હ ન કક ઇફાદત. ઇફાદત કા સજજદા અલરાહ તઆરા ક લરએ ખાસ હ, કકસી ઔય ક લરમ નહી હો સકતા ન કકસી શયીઅત ભ કબી જામજ હઆ. મહા જો મફસલસયીન ઇફાદત કા સજજદા મયાદ રત હ વો ફયભાત હ કક સજજદા ખાસ અલરાહ તઆરા ક લરએ થા ઔય હજયત આદભ કકફરા ફનાએ ગએ થ. ભગય મહ તકર કભજોય હ કયોકક ઇસ સજજદ સ હજયત આદભ કા ફડપન, ઉનકી બજગી ઔય ભહાનતા જાકહય કયના ભકસદ થી. જજસ સજજદા કકમા જાએ ઉસ કા સજજદા કયન વાર સ ઉતતભ હોના કોઈ જરયી નહી, જસા કક કાફા હજય સમદર અલફમા કા કકફરા ઔય ભલજદ ઇરહ (અથારત જજસકી તયફ સજજદા હો) હ, જફ કક હજય ઉસસ અફજર (ઉતતભ) હ. દસયા કથન મહ હ કક મહા ઇફાદત કા સજજદા ન થા ફનલક આદય કા સજજદા થા ઔય ખાસ હજયત આદભ ક લરમ થા, જભીન ય શાની યખકય થા ન કક સસફર ઝકના. મહી કથન સહી હ, ઔય ઇસી ય સવારનભસત હ. (ભદાકયક). આદય કા સજજદા હરી શયીઅત ભ જામજ થા, હભાયી શયીઅત ભ ભના કકમા ગમા. અફ કકસી ક લરમ જામજ નહી કયોકક જફ હજયત સરભાન (અલરાહ ઉનસ યાજી હો) ન હજય સલરલરાહો અરહ વસલરભ કો સજજદા કયન કા ઇયાદા કકમા તો હજય ન ફયભામા ભખલક કો ન ચાકહમ કક અલરાહ ક સસવા કકસી કો સજજદા કય. (ભદાકયક). ફકયશતો ભ સફસ હર સજજદા કયન વાર હજયત જજબરીર હ, કપય ભીકાઈર, કપય ઇસયાફીર, કપય ઇજરાઈર, કપય ઔય કયીફી ફકયશત. મહ સજજદા શકરવાય ક યોજ જવાર ક વકત સ અસતર તક કકમા ગમા. એક કથન મહ બી હ કક કયીફી ફકયશત સૌ ફયસ ઔય એક કથન ભ ાચ સૌ ફયસ સજજદ ભ યહ. શતાન ન સજજદા ન કકમા ઔય ઘભણડ ક તૌય ય મહ સોચતા યહા કક વહ હજયત આદભ સ ઉચચતય હ, ઔય ઉસક લરમ સજજદ કા હકભ (ભઆજલરાહ) કહકભત (સભઝદાયી) ક લખરાફ હ. ઇસ ઝટ અકીદ સ વહ કાકપય હો ગમા. આમત ભ સાલફત હ કક હજયત આદભ ફકયશતો સ ઊય હ કક ઉનસ ઉનહ સજજદા કયામા ગમા. ઘભણડ ફહત બયી ચીજ હ. ઇસસ કબી ઘભણડી કી નૌફત કફર તક હચતી હ. (ફજાવી ઔય જભર)

(10) ઇસસ ગહ મા અગય વગયહ મયાદ હ. (જરારન)

(11) જલભ ક ભાની હ કકસી ચીજ કો ફ-ભહર વજઅ મહ ભના હ. ઔય અલફમાએ કકયાભ ભાસભ હ, ઉનસ ગનાહ સયજદ નહી હોતા. ઔય અલફમાએ કકયાભ કો જાલરભ કહના ઉનકી તૌહીન ઔય કફર હ, જો કહ વહ કાકફય હો જાએગા. અલરાહ તઆરા ભાલરક વ ભૌરા હ જો ચાહ ફયભાએ, ઇસભ ઉનકી ઇજજજત હ, દસય કી કયા ભજાર કક અદફ ક લખરાપ કોઈ ફાત જફાન ય રાએ ઔય અલરાહ તઆરા ક કહ કો અન લરમ બી મનાસસફ જાન. હભ અદફ, ઇજજજત, ફયભાફયદાયી કા હકભ ફયભામા, હભ ય મહી રાજજભ હ.

(12) શતાન ન કકસી તયહ હજયત આદભ ઔય હવવા ક ાસ હચકય કહા, કયા ભ તમહ જનનત કા દયખત ફતા દ ?

હજયત આદભ ન ઇનકાય કકમા. ઉસન કસભ ખાઈ કક ભ તમહાયા બરા ચાહન વારા હ . ઉનહ ખમાર હઆ કક અલરાહ ાક કી ઝઠી કસભ કૌન ખા સકતા હ. ઇસ ખમાર સ હજયત હવવા ન ઉસભ સ કછ ખામા કપય હજયત આદભ કો કદમા, ઉનહોન બી ખામા. હજયત આદભ કો ખમાર હઆ કક “રા તકયફા” (ઇસ ડ ક ાસ ન જાના) કી ભનાહી તનજીહી (હલકી ગલતી) હ, તહયીભી નહી કયોકક અગય વહ હયાભ ક અથર ભ સભઝત તો હયલગજ ઐસા ન કયત કક અલફમા ભાસભ હોત હ, મહા હજયત આદભ સ ઇખજતહાદ (પસરા) ભ ગરતી હઈ ઔય ઇખજતહાદ કી ગરતી ગનાહ નહી હોતી.

(13) હજયત આદભ ઔય હવવા ઔય ઉનકી ઔરાદ કો જો ઉનક સલફ (શત) ભ થી જનનત સ જભીન ય જાન કા હકભ હઆ. હજયત આદભ કહનદ કી ધયતી ય સયઅનદી (ભૌજદા શરીરકા) ક હાડો ય ઔય હજયત હવવા જજિા ભ ઉતાય ગએ (ખાજજન). હજયત આદભ કી ફયકત સ જભીન ક ડો ભ ાકીજા ખશબ દા હઈ. (રહર ફમાન)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(26)

(14) ઇસસ ઉમર કા અનત માની ભૌત મયાદ હ. ઔય હજયત આદભ ક લરએ ફશાયત હ કક વહ દસનમા ભ સસફર ઉતની મિત ક લરમ હ ઉસક ફાદ ઉનહ જનનત કી તયફ રૌટના હ ઔય આકી ઔરાદ ક લરમ ભઆદ (આલખયત) ય દરારત હ કક દસનમા કી જજનદગી સનસશચત સભમ તક હ. ઉમર યી હોન ક ફાદ ઉનહ આલખયત કી તયફ રટના હ.

(15) આદભ અરકહલસરાભ ન જભીન ય આન ક ફાદ તીન સૌ ફયસ તક હમા (રજજજા) સ આસભાન કી તયફ સય ન ઉઠામા, અગયચ હજયત દાઊદ અરકહલસરાભ ફહત યોન વાર થ, આક આસ તભાભ જભીન વારો ક આસઓ સ જજમાદા હ, ભગય હજયત આદભ અરકહલસરાભ ઇતના યોએ કક આ ક આસ હજયત દાઊદ અરકહલસરાભ ઔય તભાભ જભીન વારો ક આસઓ ક જોડ સ ફઢ ગએ (ખાજજન). સતબરાની, હાકકભ, અબનઈભ ઔય ફહકી ન હજયત અરી મતરજા (અલરાહ ઉનસ યાજી યહ) સ ભયફઅન કયવામત કી હ કક જફ હજયત આદભ ય ઇતાફ હઆ તો આ તૌફહ કી કફકર ભ હયાન થ. ઇસ યશાની ક આરભ ભ માદ આમા કક દાઇશ ક વકત ભ ન સય ઉઠાકય દખા થા કક અશર ય લરખા હ “રા ઇરાહા ઇલરલરાહ મહમભદય યસલલરાહ” ભ સભઝા થા કક અલરાહ કી ફાયગાહ ભ વહ રતફા કકસી કો હાસસર નહી જો હજયત મહમભદ (અલરાહ ક દરદ હો ઉન ય ઔય સરાભ) કો હાસસર હ કક અલરાહ તઆરા ન ઉનકા નાભ અન ાક નાભ ક સાથ અશર ય લરખવામા. ઇસલરમ આન અની દઆ ભ “યબફના જરભના અનસના વ ઇલરભ તગકફય રના વ તયહભના રનકનનના સભનર ખાસસયીન.”

માની ઐ યફ હભાય હભન અના આ બયા કકમા તો અગય ત હભ ન ફખશ ઔય હભ ય યહભ ન કય તો હભ જરય નકસાન વારો ભ હએ. (સયએ અઅયાફ, આમત 23) ક સાથ મહ અજૉ કકમા “અસ અલકા લફહકક મહમભકદન અન તગકફય રી” માની ઐ અલરાહ ભ મહમભદ ક નાભ ય તઝસ ભાફી ચાહતા હ . ઇબન મનજય કી કયવામત ભ મ કલરભ હ “અલરાહમભા ઇનની અસઅલકા લફજાહ મહમભકદન અબદકા વ કયાભતહ અરકા વ અન તગકફય રી ખતીઅતી” માની માયફ ભ તઝ સ તય ખાસ ફનદ મહમભદ સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી ઇજજજત ઔય ભતરફ ક તફર ભ, ઔય ઉસ બજગી ક સદક ભ, જો ઉનહ તય દયફાય ભ હાસસર હ, ભગકફયત ચાહતા હ ”. મહ દઆ કયની થી કક હક તઆરા ન ઉનકી ભગકફયત ફયભાઈ. ઇસ કયવામત સ સાલફત હ કક અલરાહ ક પમાયો ક વસીર સ દઆ ઉનક નાભ ય, ઉનક વસીર સ કહકય ભાગના જામજ હ ઔય હજયત આદભ અરકહલસરાભ કી સનનત હ. અલરાહ તઆરા ય કકસી કા હક (અસધકાય) અસનવામર નહી હોતા રકકન વહ અન પમાયો કો અન ફજજર ઔય કયભ સ હક દતા હ. ઇસી હક ક વસીર સ દઆ કી જાતી હ. સહી હદીસો સ મહ હક સાલફત હ જસ આમા “ભન આભના લફલરાહ વ યસલરહી વ અકાભસ સરાતા વ સૌભા યભદાના કાના હકકન અરલરાહ અ મ મદખરર જનનતા”.

હજયત આદભ અરકહલસરાભ કી તૌફહ દસવી મહયરભ કો કબર હઈ. જનનત સ સનકાર જાન ક વકત ઔય નઅભતો ક સાથ અયફી જફાન બી આ સ સલફ કય રી ગઈ થી ઉસકી જગહ જફાન મફાયક ય સકયમાની જાયી કય દી ગઈ થી, તૌફહ કબર હોન ક ફાદ કપય અયફી જફાન અતા હઈ. (ફતહર અજીજ) તૌફહ કી અલર અલરાહ કી તયફ રટના હ. ઇસક તીન બાગ હ- એક ઐસતયાફ માની અના ગનાહ તલરીભ કયના, દસય સનદાભત માની ગનાહ કી શભર, તીસય કબી ગનાહ ન કયન કા એહદ. અગય ગનાહ તરાફી (પરામસશચત) ક કાલફર હો તો ઉસકી તરાફી બી રાજજભ હ. જસ નભાજ છોડન વાર કી તૌફહ ક લરમ સછરી નભાજો કા અદા કયના અસનવામર હ. તૌફહ ક ફાદ હજયત જજબરીર ન જભીન ક તભાભ જાનવયો ભ હજયત અરકહલસરાભ કી લખરાફત કા ઐરાન કકમા ઔય સફ ય ઉનકી ફયભાફયદાયી અસનવામર હોન કા હકભ સનામા. સફન હકભ ભાનન કા ઇજહાય કકમા. ( ફતહર અજીજ)

(16) મહ ઈભાન વાર નક આદસભમો ક લરમ ખશખફયી હ કક ન ઉનહ ફડ કહસાફ ક વકત ખૌફ હો ઔય ન આલખયત ભ ગભ. વો ફગભ જનનત ભ દાલખર હોગ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(27)

સયએ ફકયહ _ ાચવા રક لیکم

ع

ت

مع ان الت

ت

ما نع

وکر

ل اذ

اءی

اسر

ن یب

ی ای

دکم و

ہف بع

او

دی

ہاوفوا بع

و

ون﴿ا ۴۱فارہب

وت

ل تش

ل کافر بہ و

ا اول تکونو

کم و

عا م

قا لم د

ص متلز اناامنوا بم

﴾ و

فاتقون﴿ی ای

و

نا قلیل

یت ثم

م ﴾ ۴۱با

تانق و

حموا ال

تتک

بطل و

ق بال

حوا ال

بس

ل تل

و

﴿لمون

﴿۴۲تع

کعی

الر

عوا م

ارکع

وة و

کاتوا الز

لوة و اقیموا الص

۴۳﴾ و

ب بال

الناس

نورم﴾ اتا

ک اللون

م تت

تانکم و

فس

انون

ستن﴿و

قلون

افل تع

لوة ۴۴تب الص

و

ب عینوا بالص

است

﴾ و

﴿

خشعی

ل ال

ال ع

ة

ا لکبی

انہ

﴿۴۵و

ون

انہ الیہ رجع

بہ و

ملقوا ر انہ

ظنون

ینی ﴾ۺ ۴۶﴾ ال

૪૦. ઐ માકફ કી સનતાન (1) માદ કયો ભયા વિ એિસાન જો ભ ન તભ ય હકમા(2) ઔય ભયા અિદ યા કયો ભ તમિાયા અિદ યા કરગા(3) ઔય ખાસ ભયા િી ડય યખો(4)

૪૧. ઔય ઈભાન રાઓ ઉસ ય જો ભ ન ઉતાયા ઉસકી તમદીક (ષટટ) કયતા હઆ જો તમિાય સાથ િ ઔય સફસ િર ઉસક મનહકય માની ઇનકાય કયન વાર ન ફનો(5) ઔય ભયી આમતો ક ફદર થોડ દાભ ન રો(6) ઔય મઝી સ ડયો

૪૨. ઔય િક (સતમ) સ ફાનતર (ઝઠ) કો ન નભરાઓ ઔય જાન બઝકય િક ન છાઓ ૪૩. ઔય નભાજ કામભ યખો ઔય જકાત દો ઔય રક કયન વારો (ઝકન વારો) ક સાથ રક કયો (7)

૪૪. કયા રોગો કો બરાઈ કા હકભ દત િો ઔય અની જાનો કો ભરત િો િારાહક તભ હકતાફ ઢત િો તો કયા તમિ અકર નિી(8)

૪૫. ઔય સબર ઔય નભાજ સ ભદદ ચાિો ઔય ફશક નભાજ જરય બાયી િ ભગય ઉનય (નિી) જો હદર સ ભયી તયફ ઝકત િ (9)

૪૬. જજનિ મકીન િ હક ઉનિ અન યફ સ નભરના િ ઔય ઉસી કી તયફ હપયના(10)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(28)

તફસીય : સયએ ફકયહ – ાચવા રક

(1) ઇસતરાઈર માની અબદલરાહ, મહ ઇબરાની જફાન કા શબદ હ. મહ હજયત મઅકફ અરકહલસરાભ કા રકફ હ. (ભદાકયક). કલફી મફસલસય ન કહા અલરાહ તઆરા ન “મા અયયહનનાસોઅ બદ” (ઐ રોગો ઇફાદત કયો) ફયભાકય હર સાય ઇનસાનો કો આભ દાવત દી, કપય “ઇજકારા યબબકા” ફયભાકય ઉનક મબદઅ કા જજકર કકમા. ઇસક ફાદ ખસસસમત ક સાથ ફની ઇસતરાઈર કો દાવત દી. મ રોગ મહદી હ ઔય મહા સ “સમકર” તક ઉનસ કરાભ જાયી હ. કબી ઈભાન કી માદ કદરાકય દાવત કી જાતી હ, કબી ડય કદરામા જાતા હ, કબી હજજજત (તકર ) કામભ કી જાતી હ, કબી ઉનકી ફદઅભરી ય પટકાયા જાતા હ. કબી સછરી મસીફતો કા જજકર કકમા જાતા હ. (2) મહ એહસાન કક તમહાય વરજો કો કફયઔન સ છટકાયા કદરામા, દકયમા કો પાડા, અબર કો સામફાન કકમા. ઇનક અરાવા ઔય એહસાનાત, જો આગ આત હ, ઉન સફ કો માદ કયો. ઔય માદ કયના મહ હ કક અલરાહ તઆરા કી ફનદગી ઔય ફયભાફયદાયી કયક શકર ફજા રાઓ કયોકક કકસી નઅભત કા શકર ન કયના હી ઉસકા ભરાના હ. (3) માની તભ ઈભાન રાકય ઔય ફયભાફયદાયી કયક ભયા એહદ યા કયો, ભ નક ફદરા ઔય સવાફ દકય તમહાયા એહદ યા કરગા. ઇસ એહદ કા ફમાન આમત : “વ રકદ અખજલરાહો ભીસાકા ફની ઇસતરાઈરા” માની ઔય ફશક અલરાહ ન ફની ઇસતરાઈર સ એહદ લરમા. (સયએ ભામદા, આમત 12) ભ હ. (4) ઇસ આમત ભ નઅભત કા શકર કયન ઔય એહદ યા કયન ક વાજજફ હોન કા ફમાન હ ઔય મહ બી કક મસભન કો ચાકહમ કક અલરાહ ક સસવા કકસી સ ન ડય. (5) માની કયઆન ાક ઔય તૌયાત ઔય ઇજીર ય, જો તમહાય સાથ હ, ઈભાન રાઓ ઔય કકતાફ વારો ભ હર કાકફય ન ફનો કક જો તમહાય ઇસતતફાઅ (અનકયણ) ભ કફર કય ઉસકા વફાર બી તભ ય હો. (6) ઇન આમતો સ તૌયાત વ ઇજીર કી વો આમત મયાદ હ જજન ભ હજય સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી તાયીફ ઔય ફડાઈ હ. ભકસદ મહ હ કક હજય કી નઅત મા તાયીફ દસનમા કી દૌરત ક લરમ ભત છાઓ કક દસનમા કા ભાર છોટી જી ઔય આલખયત કી નઅભત ક મકાફર ભ ફ હકીકત હ. મહ આમત કઅફ લફન અશયફ ઔય મહદ ક દસય યઈસો ઔય ઉરભા ક ફાય ભ નાજજર હઈ જો અની કૌભ ક જાકહરો ઔય કભીનો સ ટક વસર કય રત ઔય ઉન ય સારાન મકયર ય કયત થ ઔય ઉનહોન પરો ઔય નકદ ભાર ભ અન હક ઠહયા લરમ થ. ઉનહ ડય હઆ કક તૌયાત ભ જો હજય સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી નઅત ઔય સસફત (પરશસા) હ, અગય ઉસકો જાકહય કય તો કૌભ હજય ય ઈભાન ર જાએગી ઔય ઉનહ કોઈ છન વારા ન હોગા. મ તભાભ ફામદ ઔય મનાફ જાત યહગ. ઇસલરમ ઉનહોન અની કકતાફો ભ ફદરાવ કકમા ઔય હજય કી હચાન ઔય તાયીફ કો ફદર ડારા. જફ ઉનસ રોગ છત કક તૌયાત ભ હજય કી કયા સવશષતાએ દજૉ હ તો વો છા રત ઔય હયલગજ ન ફતાત. ઇસ ય મહ આમત ઉતયી. (ખાજજન વગયહ) (7) ઇસ આમત ભ નભાજ ઔય જકાત ક ફજૉ હોન કા ફમાન હ ઔય ઇસ તયફ બી ઇશાયા હ કક નભાજો કો ઉનક હકક (સલકાયો) ક કહસાફ સ અદા કયો. જભાઅત (સામકહક નભાજ) કી તગીફ બી હ. હદીસ શયીફ ભ હ જભાઅત ક સાથ નભાજ ઢના અકર ઢન સ સતતાઈસ દજ જજમાદા ફજીરત (ણમ) યખતા હ. (8) મહદી ઉરભા સ ઉનક મસરભાન કયશતદાયો ન ઇલરાભ ક ફાય ભ છા તો ઉનહોન કહા તભ ઇસ દીન ય કામભ યહો. હજય સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ કા દીન બી સચચા ઔય કરાભ બી સચચા. ઇસ ય મહ આમત ઉતયી. એક કથન મહ હ કક આમત ઉન મહકદમો ક ફાય ભ ઉતયી જજનહોન અયફ મસશરકો કો હજય ક નફી હોન કી ખફય દી થી ઔય હજય કા ઇસતતફા (અનકયણ) કયન કી કહદામત કી થી. કપય જફ હજય કી નબવવત જાકહય હો ગઈ તો મ કહદામત કયન વાર હસદ (ઈટમાર) સ ખદ કાકફય હો ગએ. ઇસ ય ઉનહ પટકાયા ગમા.(ખાજજન વ ભદાકયક) (9) માની અની જરયતો ભ સબર ઔય નભાજ સ ભદદ ચાહો. સફહાન અલરાહ, કયા ાકીજા તારીભ હ. સબર મસીફતો કા અખરાકી મકાફરા હ. ઇનસાન ઇનસાફ ઔય સતમભાગર ક સકલ ય ઇસક લફના કામભ નહી યહ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(29)

સકતા. સબર કી તીન કકલભ હ- (1) તકરીફ ઔય મસીફત ય નફસ કો યોકના, (2) તાઅત (પયભાફયદાયી) ઔય ઇફાદત કી ભશકકતો ભ મલતકકર (અકડગ) યહના, (3) ગનાહો કી તયફ લખિચન સ તફીઅત કો યોકના. કછ મફસલસયો ન મહા સબર સ યોજા મયાદ લરમા હ. વહ બી સબર કા એક અનદાજ હ. ઇસ આમત ભ મસીફત ક વકત નભાજ ક સાથ ભદદ કી તારીભ બી ફયભાઈ કયોકક વહ ફદન ઔય નફસ કી ઇફાદત કા સગભ હ ઔય ઉસભ અલરાહ કી નજજદીકી હાસસર હોતી હ. હજય સલરલરાહો અરહ વસલરભ અહભ કાભો ક શ આન ય નભાજ ભ ભશગર હો જાત થ. ઇસ આમત ભ મહ બી ફતામા ગમા કક સચચ ઈભાન વારો ક સસવા ઔયો ય નભાજ બાયી ડતી હ. (10) ઇસભ ખશખફયી હ કક આલખયત ભ મસભનો કો અલરાહ ક દીદાય કી નઅભત સભરગી.

સયએ ફકયહ _ છટા રક

ن﴿یب

علمی

ل ال

کم ع

تل فض ان

لیکم و

ع

ت

مع ان الت

ت

ما نع

وکر

ل اذ

ءی اتقوا ۴۷اسر

﴾ و

ل ہم و

لدا ع

ہذ من

خؤل ی

وۃعا شف

ہل من

بقل ی

س شیـا و

نف

نس ع

نف

زی

وما ل تج

ی

﴿ی

نور

صکم ﴾۴۸ن

اء

ن اب

ون

ذبح

ذاب یع الءوونکم س

وم

س یون

ن ال فرع ینکم م نج

اذ

و

ظیم﴿بکم ع

رن م

ءللکم ب

ف ذ

کم و

اء

نس

ون

یحست

ی ۴۹و

رحب ال

ا بکم

نق فر

اذ

﴾ و

ج﴿فان

نوظر

م تن

تان و

ون

ا ال فرع

نقراغ

۵۱ینکم و

لیل ثم

عی

وسی ارب

نا م

د وع

اذ

﴾ و

﴿م ظلمون

تانده و

عل من ب

عج

ال

تم

لکم ۵۱اتخذ

لک لعد ذ

عن ب کم م

نفونا ع

ع

﴾ ثم

وکر

﴿تش

﴿۵۲ن

ندو

تلکم تہ

لعفرقان

ال و

کتب

ال

وس

ا م

اتین

اذ

وس لقومہ ۵۳﴾ و

قال م

اذ

﴾ و

کم فس

ا ان

لو

تارئکم فاق

ا ال ب

ووب

ل فت

عج

الکم باتخاذکم

فسم ان

ت یقوم انکم ظلم

لکم ﴿ ذ

حیم

الر

اب

التو

ہولیکم انہ

عاب

ارئکم فت

د ب

لکم عن

ی

م ۵۴خ

ت قل

اذ

﴾ و

﴿نوظر

م تن

تانعقۃ و الص

کم

ذت

ة فاخ

رہ جی ا

ت نر

لک ح

من

نؤ

نکم ۵۵یموس لن

ثع ب ﴾ ثم

ن ﴿منوکر

لکم تش

وتکم لع

د م

عن ۵۶ب

م ال

لیکم

ا عنلزان و

ام

غم

ال

لیکم

ا عنظلل

﴾ و

﴿لمون

ظہ ی

فس

ا ان

کانو

لکن

ا ظلمونا و

منکم و

قزا ر

بت م

طیوی کلوا من

ل الس

﴾۵۷و

ا ن قل اذ

قولوا و

دا و ج

ساب

بخلوا ال

ادغدا و

م ر

تیث شئ

ا ح

ہۃ فکلوا من

قری

خلوا ہذه ال

اد

﴿

سنی

مح

د ال

زی

نسطیکم و

فرلکم خ

نغ

ۃ قیل ۵۸حط

ی ال

غی

ظلموا قول

نی ل ال د

﴾ فب

ف ﴿لہ

قون

سفا کانوا ی

اء بم

م الس

ن زا م

ظلموا رج

نی ل ال

ا ع

نلز ﴾ۺ ۵۹ان

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(30)

૪૭. ઐ માકફ કી સનતાન, માદ કયો ભયા વિ અિસાન જો ભ ન તભય હકમા ઔય મિ હક ઇસ સાય જભાન ય તમિ ફડાઈ દી (1) ૪૮. ઔય ડયો ઉસ હદન સ જજસ હદન કોઈ જાન દસય કા ફદરા ન િો સકગી(2)

ઔય ન કાહપય ક બરમ કોઈ નસફાહયશ ભાની જાએ ઔય ન કછ રકય ઉસકી જાન છોડી જાએ ઔય ન ઉનકી ભદદ િો(3)

૪૯. ઔય (માદ કયો)જફ િભન તભકો હફયઔન વારો સ નજાત ફખશी (છટકાયા હદરામા)(4) હક તભય બયા અજાફ કયત થ(5) તમિાય ફટો કો જજબિ કયત ઔય તમિાયી ફહટમો કો જજનદા યખત(6) ઔય ઉસભ તમિાય યફ કી તયફ સ ફડી ફરા થી મા ફડા ઇનાભ(7)

૫૦. ઔય જફ િભન તમિાય બરમ દહયમા ફાડ હદમા તો તમિ ફચા બરમા. ઔય હફયઔન વારો કો તમિાયી આખો ક સાભન ડફો હદમા(8)

૫૧. ઔય જફ િભન મસા સ ચારીસ યાત કા વાદા ફયભામા હપય ઉસક ીછ તભન ફછડ કી જા શર કય દી ઔય તભ જાબરભ થ (9) ૫૨. હપય ઉસક ફાદ િભન તમિ ભાફી દી(10) હક કિી તભ અિસાન ભાનો (11)

૫૩. ઔય જફ િભન મસા કો હકતાફ દી ઔય સતમ ઔય અસતમ ભ િચાન કય દના હક કિી તભ યાિ ય આઓ ૫૪. ઔય જફ મસા ન અની કૌભ સ કિા ઐ ભયી કૌભ તભન ફછડા ફનાકય અની જાનો ય જલભ હકમા તો અન દા કયન વાર કી તયફ રૌટ આઓ તો આસ ભ એક દસય કો કતર કયો(12) મિ તમિાય દા કયન વાર ક નજદी ક તમિાય બરમ ફિતય િ તો ઉસન તમિાયી તૌફિ કબર કી, ફશક વિી િ ફહત તૌફિ કબર કયન વારા ભિયફાન(13)

૫૫. ઔય જફ તભન કિા ઐ મસા િભ િયબગજ (કદાબચત) તમિાયા મકીન ન રાએગ જફ તક ખર ફનદો ખદા કો ન દખ ર તો તમિ કડક ન આ બરમા ઔય તભ દખ યિ થ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(31)

૫૬. હપય ભય ીછ િભન તમિ જજનદા હકમા હક કિી તભ એિસાન ભાનો ૫૭. ઔય િભન ફાદર કો તમિાયા સામફાન હકમા(14) ઔય તભય ભતર ઔય સરવા ઉતાયા, ખાઓ િભાયી દી હઈ સથયી ચીજ (15)ઓય ઉનિોન કછ િભાયા ન બફગાડા, િા અની િી જાનો કા બફગાડ કયત થ ૫૮. ઔય જફ િભન ફયભામા ઉસ ફમતી ભ જાઓ (16)

હપય ઉસભ જિા ચાિો, ફ યોક ટોક ખાઓ ઔય દયવાજ ભ સજદા કયત દાબખર િો(17) ઔય કિો િભાય ગનાિ ભાફ િો િભ તમિાયી ખતાએ ફખશ દગ ઔય કયીફ િ હક નકી વારો કો ઔય જમાદા દ(18) ૫૯. તો જાબરભો ન ઔય ફાત ફદર દી જો ફયભાઈ ગઈ થી ઉસક નસવા(19) તો િભન આસભાન સ ઉનય અજાફ ઉતાયા(20) ફદરા ઉનકી ફ હકભી કા (59) તફસીય : સયએ ફકયહ – છટા રક

(1) અરઆરભીન (સાય જભાન ય) ઉસક વાલતસવક મા હકીકી ભાની ભ નહી. ઇસસ મયાદ મહ હ કક ભ ન તમહાય વરજો કો ઉનક જભાન વારો ય બજગી દી. મહ બજગી કકસી સવશષ કષતર ભ હો સકતી હ, જો ઔય કકસી ઉમભત કી બજગી કો કભ નહી કય સકતી. ઇસલરમ ઉમભત મહમભકદમા ક ફાય ભ ઇયશાદ હઆ “કનતભ ખયા ઉમભસતન”

માની તભ ફહતય હો ઉન સફ ઉમભતો ભ જો રોગો ભ જાકહય હઈ (સયએ આર ઇભયાન, આમત 110). (રહર ફમાન, જભર વગયહ)

(2) વહ કમાભત કા કદન હ. આમત ભ નફસ દો ફાય આમા હ, હર સ મસભન કા નફસ, દસય સ કાકફય મયાદ હ. (ભદાકયક)

(3) મહા સ રક ક આલખય તક દસ નઅભતો કા ફમાન હ જો ઇન ફની ઇસતરાઈર ક ફા દાદા કો સભરી.

(4) કકબત ઔય અભારીક કી કૌભ સ જો સભસતર કા ફાદશાહ હઆ. ઉસ કો કફયઔન કહત હ. હજયત મસા અરકહલસરાભ ક જભાન ક કફયઔન કા નાભ વરીદ લફન મસઅફ લફન યમાન હ. મહા ઉસી કા જજકર હ. ઉસકી ઉમર ચાય સૌ ફયસ સ જજમાદા હઈ. આર કફયઔન સ ઉસક ભાનન વાર મયાદ હ. (જભર વગયહ)

(5) અજાફ સફ બય હોત હ “સઅર અજાફ” વહ કહરાએગા જો ઔય અજાફો સ જજમાદા સખત હો. ઇસલરમ આરા હજયત ન “બયા અજાફ” અનવાદ કકમા. કફયઔન ન ફની ઇસતરાઈર ય ફડી ફદદી સ ભહનત વ ભશકકત ક દશવાય કાભ રાજજભ કકમ થ. તથયો કી ચટટાન કાટકય ઢોત ઢોત ઉનકી કભય ગદરન જખભી હો ગઈ થી. ગયીફો ય ટકસ મકયર ય કકમ થ જો સયજ ડફન સ હર જફયદલતી વસર કકમ જાત થ. જો નાદાય કકસી કદન ટકસ અદા ન કય સકા, ઉસક હાથ ગદરન ક સાથ સભરાકય ફાધ કદમ જાત થ, ઔય ભહીના બય તક ઇસી મસીફત ભ યખા જાતા થા, ઔય તયહ તયહ કી સખખતમા સનદરમતા ક સાથ કી જાતી થી. ( ખાજજન વગયહ)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(32)

(6) કફયઔન ન ખવાફ દખા કક ફતર ભકકદસ કી તયફ સ આગ આઈ ઉસન સભસતર કો ઘય કય તભાભ કકયબતમો કો જરા ડારા, ફની ઇસતરાઈર કો કછ હાસન ન હચાઈ. ઇસસ ઉસકો ફહત ઘફયાહટ હઈ. કાકહનો (તાસતરકો) ન ખવાફ કી તઅફીય (વમાખમા) ભ ફતામા કક ફની ઇસતરાઈર ભ એક રડકા દા હોગા જો તયી ભૌત ઔય તયી સલતનત ક તન કા કાયણ હોગા. મહ સનકય કફયઔન ન હકભ કદમા કક ફની ઇસતરાઈર ભ જો રડકા દા હો. કતર કય કદમા જાએ. દાઇમા છાન ફીન ક લરમ મકયર ય હઈ. ફાયહ હજાય ઔય દસય કથન ક અનસાય સતતય હજાય રડક કતર કય ડાર ગએ ઔય નવવ હજાય હભર (ગબર) લગયા કદમ ગમ. અલરાહ કી ભજી સ ઇસ કૌભ ક બઢ જલદ ભયન રગ. કકબતી કૌભ ક સયદાયો ન ઘફયાકય કફયઔન સ સશકામત કી કક ફની ઇસતરાઈર ભ ભૌત કી ગભરફાજાયી હ ઇસ ય ઉનક ફચચ બી કતર કકમ જાત હ, તો હભ સવા કયન વાર કહા સ સભરગ. કફયઔન ન હકભ કદમા કક એક સાર ફચચ કતર કકમ જાએ ઔય એક સાર છોડ જાએ. તો જો સાર છોડન કા થા ઉસભ હજયત હારન દા હએ, ઔય કતર ક સાર હજયત મસા કી દાઇશા હઈ.

(7) ફરા ઇસમતહાન ઔય આજભાઇશા કો કહત હ. આજભાઇશ નઅભત સ બી હોતી હ ઔય સશિત વ ભહનત સ બી. નઅભત સ ફનદ કી શકરગજાયી, ઔય ભહનત સ ઉસક સબર (સમભ ઔય ધમર) કા હાર જાકહય હોતા હ. અગય “જાલરકભ.”(ઔય ઇસભ) કા ઇશાયા કફયઔન ક ભજાલરભ (અતમાચાયો) કી તયફ હો તો ફરા સ ભહનત ઔય મસીફત મયાદ હોગી, ઔય અગય ઇન અતમાચાયો સ નજાત દન કી તયફ હો, તો નઅભત.

(8) મહ દસયી નઅભત કા ફમાન હ જો ફની ઇસતરાઈર ય ફયભાઈ કક ઉનહ કફયઔન વારો ક જલભ ઔય સસતભ સ નજાત દી ઔય કફયઔન કો ઉસકી કૌભ સભત ઉનક સાભન ડફો કદમા. મહા આર કફયઔન (કફયઔન વારો) સ કફયઔન ઔય ઉસકી કૌભ દોનો મયાદ હ. જસ કક “કયરભના ફની આદભા” માની ઔય ફશક હભન ઔરાદ આદભ કો ઇજજજત દી (સયએ ઇસયા, આમત 70) ભ હજયત આદભ ઔય ઉનકી ઔરાદ દોનો શાસભર હ. (જભર). સલકષપત વાકકઆ મહ હ કક હજયત મસા અરકહલસરાભ અલરાહ ક હકભ સ યાત ભ ફની ઇસતરાઈર કો સભસતર સ રકય યવાના હએ, સબહ કો કફયઔન ઉનકી ખોજ ભ બાયી રશકય રકય ચરા ઔય ઉનહ દકયમા ક કકનાય જા લરમા. ફની ઇસતરાઈર ન કફયઔન કા રશકય દખકય હજયત મસા અરકહલસરાભ સ ફકયમાદ કી. આન અલરાહ ક હકભ સ દકયમા ભ અની રાઠી ભાયી, ઉસકી ફયકત સ દકયમા ભ ફાયહ ખશક યાલત દા હો ગએ. ાની દીવાયો કી તયહ ખડા હો ગમા. ઉન દીવાયો ભ જારી કી તયહ યૌશનદાન ફન ગએ. ફની ઇસતરાઈર કી હય જભાઅત ઇન યાલતો ભ એક દસય કો દખતી ઔય આસ ભ ફાત કયતી ગજય ગઈ. કફયઔન દકયમાઈ યાલત દખકય ઉનભ ચર ડા. જફ ઉસકા સાયા રશકય દકયમા ક અનદય આ ગમા તો દકયમા જસા થા વસા હો ગમા ઔય તભાભ કફયઔની ઉસભ ડફ ગએ. દકયમા કી ચૌડાઈ ચાય પયસગ થી. મ ઘટના ફહય કરજભ કી હ જો ફહય ફાયસ ક કકનાય ય હ, મા ફહય ભા-વયાએ સભસતર કી, જજસકો અસાફ કહત હ. ફની ઇસતરાઈર દકયમા ક ઉસ ાય કફયઔની રશકય ક ડફન કા દશમ દખ યહ થ. મહ વાકકઆ દસવી મહયરભ કો હઆ. હજયત મસા અરકહલસરાભ ન ઉસ કદન શકર કા યોજા યખા. સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક જભાન તક બી મહદી ઇસ કદન કા યોજા યખત થ. હજય ન બી ઇસ કદન કા યોજા યખા ઔય ફયભામા કક હજયત મસા અરકહલસરાભ કી સવજમ કી ખશી ભનાન ઔય ઉસકી શકર ગજાયી કયન ક હભ મહકદમો સ જજમાદા હકદાય હ. ઇસ સ ભાલભ હઆ કક દસવી મહયરભ માની આશયા કા યોજા સનનત હ. મહ બી ભાલભ હઆ કક નલફમો ય જો ઇનાભ અલરાહ કા હઆ ઉસકી માદગાય કામભ કયના ઔય શકર અદા કયના અચછી ફાત હ. મહ બી ભાલભ હઆ કક ઐસ કાભો ભ કદન કા સનસશચત કકમા જાના યસલલરાહ સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી સનનત હ. મહ બી ભાલભ હઆ કક નલફમો કી માદગાય અગય કાકફય રોગ બી કામભ કયત હો જફ બી ઉસકો છોડા ન જાએગા.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(33)

(9) કફયઔન ઔય ઉસકી કૌભ ક હરાક હો જાન ક ફાદ જફ હજયત મસા અરકહલસરાભ ફની ઇસતરાઈર કો રકય સભસતર કી તયફ રૌટ ઔય ઉનકી પરાથરના ય અલરાહ તઆરા ન તૌયાત અતા કયન કા વાદા ફયભામા ઔય ઇસક લરમ ભીકાત સનસશચત કકમા જજસકી મિત ફઢૌતયી સભત એક ભાહ દસ કદન થી માની એક ભાહ જજરકાદ ઔય દસ કદન જજરહજ ક. હજયત મસા અરકહલસરાભ કૌભ ભ અન બાઈ હજયત હારન અરકહલસરાભ કો અના ખરીફા વ જાનશીન (ઉતતયાસધકાયી) ફનાકય, તૌયાત હાસસર કયન તય હાડ ય તશયીફ ર ગએ, ચારીસ યાત વહા ઠહય. ઇસ અસ ભ કકસી સ ફાત ન કી. અલરાહ તઆરા ન જફયજદ કી તખખતમો ભ, આ ય તૌયાત ઉતાયી. મહા સાભયી ન સોન કા જવાહયાત જડા ફછડા ફનાકય કૌભ સ કહા કક મહ તમહાયા ભાબદ હ. વો રોગ એક ભાહ હજયત કા ઇસનતજાય કયક સાભયી ક ફહકાન ય ફછડા જન રગ, સસવાએ હજયત હારન અરકહલસરાભ ઔય આક ફાયહ હજાય સાસથમો ક તભાભ ફની ઇસતરાઈર ન ફછડ કો જા. (ખાજજન)

(10) ભાફી કી કકફમત (સવવયણ) મહ હ કક હજયત મસા અરકહલસરાભ ન ફયભામા કક તૌફહ કી સયત મહ હ કક જજનહોન ફછડ કી જા નહી કી હ, વો જા કયન વારો કો કતર કય ઔય મજકયભ યાજી ખશી કતર હો જાએ. વો ઇસ ય યાજી હો ગએ. સફહ સ શાભ તક સતતય હજાય કતર હો ગએ તફ હજયત મસા ઔય હજયત હારન ન લગડલગડા કય અલરાહ સ અજૉ કી. વહી (દવવાણી) આઈ કક જો કતર હો ચક વો શહીદ હએ, ફાકી ભાફ ફયભાએ ગએ. ઉનભ ક કાસતર ઔય કતર હોન વાર સફ જનનત ક હકદાય હ. સશકર સ મસરભાન મતરદ (અધભી) હો જાતા હ, મતરદ કી સજા કતર હ કયોકક અલરાહ તઆરા સ ફગાવત કતર ઔય યકતાત સ બી સખતતય જભર હ. ફછડા ફનાકય જન ભ ફની ઇસતરાઈર ક કઈ જભર થ. એક મસતિ ફનાના જો હયાભ હ, દસય હજયત હારન માની એક નફી કી નાફયભાની, તીસય ફછડા જકય મસશરક (મસતિ જક) હો જાના. મહ જલભ કફયઔન વારો ક જલભો સ બી જજમાદા બયા હ. કયોકક મ કાભ ઉનસ ઈભાન ક ફાદ સયજદ હએ, ઇસલરમ હકદાય તો ઇસક થ કક અલરાહ કા અજાફ ઉનહ મહરત ન દ, ઔય ફૌયન હરાકત સ કફર ય ઉનકા અનત હો જાએ રકકન હજયત મસા ઔય હજયત હારન કી ફદૌરત ઉનહ તૌફહ કા ભૌકા કદમા ગમા. મહ અલરાહ તઆરા કી ફડી કા હ.

(11) ઇસભ ઇશાયા હ કક ફની ઇસતરાઈર કી સરાકહમત કફયઔન વારો કી તયહ ફાસતર નહી હઈ થી ઔય ઉનકી નલર સ અચછ નક રોગ દા હોન વાર થ. મહી હઆ બી, ફની ઇસતરાઈર ભ હજાયો નફી ઔય નક ગણવાન રોગ દા હએ.

(12) મહ કતર ઉનક કફફાય (પરામસશચત) ક લરમ થા.

(13) જફ ફની ઇસતરાઈર ન તૌફહ કી ઔય પરામસશચત ભ અની જાન દ દી તો અલરાહ તઆરા ન હકભ ફયભામા કક હજયત મસા અરકહલસરાભ ઉનહ ફછડ કી જા કી ભાફી ભાગન ક લરમ હાજજય રાએ. હજયત ઉનભ સ સતતય આદભી ચનકય તય હાડ ય ર ગએ. વો કહન રગ- ઐ મસા, હભ આકા મકીન ન કયગ જફ તક ખદા કો રફર ન દખ ર. ઇસ ય આસભાન સ એક બમાનક આવાજ આઈ જજસકી હફત સ વો ભય ગએ. હજયત મસા અરકહલસરાભ ન લગડલગડાકય અજૉ કી કક ઐ ભય યફ, ભ ફની ઇસતરાઈર કો કયા જવાફ દગા. ઇસ ય અલરાહ તઆરા ન ઉનહ એક ક ફાદ એક જજનદા ફયભામા. ઇસસ નલફમો કી શાન ભાલભ હોતી હ કક હજયત મસા સ “રન નસભના રકા” (ઐ મસા હભ હયલગજ તમહાયા મકીન ન રાએગ) કહન કી સજા ભ ફની ઇસતરાઈર હરાક કકમ ગએ. હજય સમદ આરાભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક એહદ વારો કો આગાહ કકમા જાતા હ કક નલફમો કા સનયાદય કયના અલરાહ ક પરકો કા કાયણ ફનતા હ, ઇસસ ડયત યહ. મહ બી ભાલભ હઆ કક અલરાહ તઆરા અન પમાયો કી દઆ સ મદ જજનદા ફયભા દતા હ.

(14) જફ હજયત મસા અરકહલસરાભ ફાકયગ હોકય ફની ઇસતરાઈર ક રશકય ભ હચ ઔય આન ઉનહ અલરાહ કા હકભ સનામા કક મલક શાભ હજયત ઇબરાહીભ ઔય ઉનકી ઔરાદ કા ભદફન (અસનતભ આશરમ લથર) હ, ઉસી ભ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(34)

ફતર ભકકદસ હ. ઉસકો અભાલરકા સ આજાદ કયાન ક લરએ જજહાદ કયો ઔય સભસતર છોડકય વહી અના વતન ફનાઓ સભસતર કા છોડના ફની ઇસતરાઈર ય ફડા બાયી થા. હર તો વો કાફી આગ ીછ હએ ઔય જફ અની ભજી ક લખરાફ સસફર અલરાહ ક હકભ સ ભજબય હોકય હજયત હારન ઔય હજયત મસા ક સાથ યવાના હએ તો યાલત ભ જો કકઠનાઈ શ આતી, હજયત મસા સ સશકામત કયત. જફ ઉસ સહયા (ભરલથર) ભ હચ જહા હકયમારી થી ન છામા, ન ગલરા સાથ થા. વહા ધ કી તજી ઔય ભખ કી સશકામત કી. અલરાહ તઆરા ન હજયત મસા કી દઆ સ સફદ ફાદર કો ઉનક સયો ય છા કદમા જો કદન બય ઉનક સાથ ચરતા. યાત કો ઉનક લરએ પરકાશ કા એક સતન (લતમબ) ઉતયતા જજસકી યૌશની ભ કાભ કયત. ઉનક કડ ભર ઔય યાન ન હોત, નાખન ઔય ફાર ન ફઢત, ઉસ સફય ભ જો ફચચા દા હોતા ઉસકા લરફાસ ઉસક સાથ દા હોતા, જજતના વહ ફઢતા, લરફાસ બી ફઢતા.

(15) ભનન, તયજફીન (દલરમા) કી તયહ એક ભીઠી ચીજ થી, યોજાના સબહ ૌ પટ સયજ સનકરન તક હય આદભી ક લરમ એક સાઅ ક ફયાફય આસભાન સ ઉતયતી. રોગ ઉસકો ચાદયો ભ રકય કદન બય ખાત યહત. સરવા એક છોટી લચકડમા હોતી હ. ઉસકો હવા રાતી. મ સશકાય કયક ખાત. દોનો ચીજ શસનવાય કો લફલકર ન આતી, ફાકી હય યોજ હચતી. શકરવાય કો ઔય કદનો સ દગની આતી. હકભ મહ થા કક શકરવાય કો શસનવાય ક લરમ બી જરયત ક અનસાય જભા કય રો ભગય એક કદન સ જજમાદા કા ન જભા કયો. ફની ઇસતરાઈર ન ઇન નઅભતો કી નાશકરી કી. બડાય જભા કકમ, વો સડ ગએ ઔય આસભાન સ ઉનકા ઉતયના ફદ હો ગમા. મહ ઉનહોન અના હી નકસાન કકમા કક દસનમા ભ નઅભત સ ભહરભ ઔય આલખયત ભ અજાફ ક હકદાય હએ.

(16) “ઉસ ફલતી” સ ફતર ભકકદસ મયાદ હ મા અયીહા જો ફતર ભકકદસ સ કયીફ હ, જજસભ અભાલરકા આફાદ થ ઔય ઉસકો ખારી કય ગએ. વહા ગલર ભવ કી ફહતાત થી.

(17) મહ દવારજા ઉનક લરમ કાફ ક દજ કા થા કક ઇસભ દાલખર હોના ઔય ઇસકી તયફ સજજદા કયના ગનાહો ક પરામસશચત કા કાયણ કયાય કદમા ગમા.

(18) ઇસ આમત સ ભાલભ હઆ કક જફાન સ ભાફી ભાગના ઔય ફદન કી ઇફાદત સજજદા વગયહ તૌફહ કા યક હ. મહ બી ભાલભ હઆ કક ભશહય ગનાહ કી તૌફહ ઐરાન ક સાથ હોની ચાકહમ. મહ બી ભાલભ હઆ કક સવતર લથર જો અલરાહ કી યહભત વાર હો, વહા તૌફહ કયના ઔય હકભ ફજા રાના નક પરો ઔય તૌફહ જલદ કબર હોન કા કાયણ ફનતા હ. (ફતહર અજીજ). ઇસી લરમ બજગો કા તયીકા યહા હ કક નલફમો ઔય વલરમો કી દાઇશ કી જગહો ઔય ભજાયાત ય હાજજય હોકય તૌફહ ઔય અલરાહ કી ફાયગાહ ભ સય ઝકાત હ. ઉસર ઔય દગારહો ય હાજજયી ભ બી મહી ફામદા સભઝા જાતા હ.

(19) બખાયી ઔય મસલરભ કી હદીસ ભ હ કક ફની ઇસતરાઈર કો હકભ હઆ થા કક દવારજ ભ સજજદા કયત હએ દાલખર હો ઔય જફાન સ “કહતતતન” માની તૌફહ ઔય ભાફી કા શબદ કહત જાએ. ઉનહોન ઇન દોનો આદશો ક સવરદધ કકમા. દાલખર તો હએ ય ચતડો ક ફર સઘસયત ઔય તૌફહ ક શબદ કી જગહ ભજાક ક અદાજ ભ “હબફતન ફી શઅયસતન” કહા જજસક ભાની હ ફાર ભ દાના.

(20) મહ અજાફ તાઊન (પરગ) થા જજસસ એક ઘણટ ભ ચૌફીસ હજાય હરાક હો ગએ. મહી હદીસ કી કકતાફો ભ હ કક તાઊન સછરી ઉમભતો ક અજાફ કા શષ કહલસા હ. જફ તમહાય શહય ભ પર, વહા સ ન બાગો. દસય શહય ભ હો તો તાઊન વાર શહય ભ ન જાઓ. સહી હદીસ ભ હ કક જો રોગ વફા ક પરન ક વકત અલરાહ કી ભજી ય સય ઝકાએ સબર કય તો અગય વો વફા (ભહાભાયી) સ ફચ જાએ તો બી ઉનહ શહાદત કા સવાફ સભરગા.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(35)

સયએ ફકયહ _ સાતવા રક

ة رشا ع

تن اث

ہ من

ت

رفج

فان

رجح ال

اك

ص بع

رب

ا اض

نوس لقومہ فقل

اذ استسقی م

و

ہ بر کل اناس مش

لم

ع

ینا قد

رض ع

ثوا ف ال

ل تع

ق ا و

ز ر

وا من

براش

کلوا و

﴿نسدی

ف ۶۱م

بت

ا تن ا مم

رج لنخبک ی

ا ر

ع لن

حد فاد ام و

ل طع

ع

ب

نص

م یموس لن

ت قل

اذ

﴾ و

افومہ

ا و

قثائہ

ا ولہ

ق من ب

رض

ال

ی ن بال

اد

ہو

ی ال

بدلون

ا قال اتست

لہ

صبا و

دسہ

عو

اءبۃ ٭ و

سکن

مال و ل ال

لیہ

ع

تضرب

م و

تالرا فان لکم ما س

بطوا مص

اہ

ی

خ

و ہو

لک بانہ ا ذ

ن ا بغضب م

لک بم

ق ذ

ح ال

بغی بی الن

لونتقییت ا و

بانوفر

ککانوا ی

﴿ندو

تعکانوا ی

وا و

ص

﴾ۺ ۶۱ع

૬૦. ઔય જફ મસા ન અની કૌભ ક બરમ ાની ભાગા તો િભન ફયભામા ઇસ તથય ય અની રાઠી ભાયો ફૌયન ઉસ ભ સ ફાયિ ચશભ ફિ નનકર(1) િય સમિ ન અના ઘાટ િચાન બરમા, ખાઓ ઔય નમો ખદા કા હદમા(2) ઔય જભીન ભ ફસાદ ઉઠાત ન હપયો(3)

૬૧. ઔય જફ તભન કિા ઐ મસા (4) િભ સ તો એક ખાન ય(5) કબી સબર ન િોગા તો આ અન યફ સ દઆ કીજજમ હક જભીન કી ઉગાઈ હઈ ચીજ િભાય બરમ નનકાર કછ સાગ ઔય કકડી ઔય ગહ ઔય ભસય ઔય પમાજ. ફયભામા કયા ભામરી ચીજ કો ફિતય ક ફદર ભાગત િો(6) અચછા નભસતર(7) મા હકસી શિય ભ ઉતયો વિા તમિ નભરગા જો તભન ભાગા(8) ઔય ઉનય મકયદ ય કય દી ગઈ ખવी યી (જજલરત) ઔય નાદાયી (9) (મા દહયદરતા) ઔય ખદા ક ગજફ ભ રૌટ(10) મ ફદરા થા ઉસકા હક વો અલરાિ કી આમતો કા ઇનકાય કયત ઔય નબફમો કો નાિક શિીદ કયત (11) મ ફદરા ઉનકી નાફયભાનનમો ઔય િદ સ ફઢન કા

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(36)

તફસીય : સયએ ફકયહ – સાતવા રક

(1) જફ ફની ઇસતરાઈર ન સફય ભ ાની ન ામા તો પમાસ કી તજી કી સશકામત કી. હજયત મસા કો હકભ હઆ કક અની રાઠી તથય ય ભાય. આક ાસ એક ચૌકોય તથય થા. જફ ાની કી જરયત હોતી, આ ઉસ ય અની રાઠી ભાયત, ઉસસ ફાયહ ચશભ જાયી હો જાત, ઔય સફ પમાસ બઝાત, મહ ફડા ભોજજજા (ચભતકાય) હ. રકકન નલફમો ક સયદાય સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી મફાયક ઉગલરમો સ ચશભ જાયી ફયભાકય એક ફડી જભાઅત કી પમાસ ઔય દસયી જરયતો કો યા ફયભાના ઇસસ ફહત ફડા ઔય ઉતતભ ચભતકાય હ. કયોકક ભનટમ ક શયીય ક કકસી અગ સ ાની કી ધાય ફટ સનકરના તથય ક મકાફર ભ જજમાદા આશચમર કી ફાત હ. (ખાજજન વ ભદાકયક)

(2) માની આસભાની ખાના ભનન વ સરવા ખાઓ ઔય તથય ક ચશભો કા ાની સમો જો તમહ અલરાહ કી કા સ લફના કયશરભ ઉરબધ હ.

(3) નઅભતો ક જજકર ક ફાદ ફની ઇસતરાઈર કી અમોગમતા, કભ કહમભતી ઔય નાફયભાની કી કછ ઘટનાએ ફમાન કી જાતી હ.

(4) ફની ઇસતરાઈર કી મહ અદા બી ફહત ફઅદફી કી થી કક ફડ દજ વાર એક નફી કો નાભ રકય કાયા. મા નફી, મા યસરલરાહ મા ઔય આદય કા શબદ ન કહા. (ફતહર અજીજ). જફ નલફમો કા ખારી નાભ રના ફઅદફી હ તો ઉનકો ભામરી આદભી ઔય એરચી કહના કકસ તયહ ગલતાખી ન હોગા. નલફમો ક જજકર ભ જયા સી બી ફઅદફી નાજામજ હ.

(5) “એક ખાન” સ એક કકલભ કા ખાના મયાદ હ.

(6) જફ વો ઇસ ય બી ન ભાન તો હજયત મસા અરકહલસરાભ ન અલરાહ કી ફાયગાહ ભ દઆ કી, હકભ હઆ “ઇહલફત” (ઉતયો).

(7) સભસતર અયફી ભ શહય કો બી કહત હ, કોઈ શહય હો ઔય ખાસ શહય માની સભસતર મસા અરકહલસરાભ કા નાભ બી હ. મહા દોનો ભ સ એક મયાદ હો સકતા હ. કછ કા ખમાર હ કક મહા ખાસ શહય મયાદ નહી હો સકતા. ભગય મહ ખમાર સહી નહી હ.

(8) માની સાગ, કકડી વગયહ, હારાકક ઇન ચીજો કી તરફ ગનાહ ન થી રકકન ભનન વ સરવા જસી ફભહનત કી નઅભત છોડકય ઉનકી તયફ લખિચના તચછ સવચાય હ. હભશા ઉન રોગો કી તફીમત તચછ ચીજો ઔય ફાતો કી તયફ લખિચી યહી ઔય હજયત હારન ઔય હજયત મસા વગયહ બજગી વાર ફરનદ કહમભત નલફમો ક ફાદ ફની ઇસતરાઈર કી ફદનસીફી ઔય કભકહમભતી યી તયહ જાકહય હઈ ઔય જાલત ક તસલલત (અસધતમ) ઔય ફખત નલસય કી ઘટના ક ફાદ તો વો ફહત હી જરીર વ ખવાય હો ગએ. ઇસકા ફમાન “દયફત અરકહમજ જજલરત”

(ઔય ઉન ય મકયર ય કય દી ગઈ ખવાયી ઔય નાદાયી) (સયએ આર ઈભયાન, આમત : 112) ભ હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(37)

(9) મહદ કી જજલરત તો મહ કક દસનમા ભ કહી નાભ કો ઉનકી સલતનત નહી ઔય નાદાયી મહ કક ભાર ભૌજદ હોત હએ બી રારચ કી વજહ સ ભોહતાજ હી યહત હ.

(10) નલફમો ઔય નક રોગો કી ફદૌરત જો રતફ ઉનહ હાસસર હએ થ ઉનસ ભહરભ હો ગએ. ઇસ પરકો કા કાયણ સસફર મહી નહી કક ઉનહોન આસભાની લગજાઓ ક ફદર જભીની દાવાય કી ઇચછા કી મા ઉસી તયહ ઔય ખતાએ હો હજયત મસા અરકહલસરાભ ક જભાન ભ ઉનસ હઈ, ફનલક નબવવત ક એહદ સ દય હોન ઔય રમફા સભમ ગજયન સ ઉનકી કષભતાએ ફાસતર હઈ ઔય સનહામત બય કભર ઔય ફડ ા ઉનસ હએ. મ ઉનકી જજલરત ઔય ખવાયી ક કાયણ ફન.

(11) જસા કક ઉનહોન હજયત જકકયમા ઔય હજયત મહમા કો શહીદ કકમા ઔય મ કતર ઐસ નાહક થ જજનકી વજહ ખદ મ કાસતર બી નહી ફતા સકત.

સયએ ફકયહ _ આઠવા રક

وم یال با و

نن ام

م

ـی ب

الصالنصری و

ا وو ہاد

نی ال

نوا و

ام

نی مل ان ال

عخر و

ال

﴿نون

زحل ہم ی

لیہ و

ع

وف

ل خ

بہ و

د رہم عن

رنا میثقکم ۶۲صلحا فلہ اج

ذ اخ

اذ

﴾ و

لکم ا فیہ لع

ا م

وکر

اذة و

اتینکم بقو

اا م

خذو

ور الط

ا فوقکمنفع

ر﴿ و

قون ۶۳تت

﴾ ثم

﴿نخسری

ال

ن م م

ت لکن

ہتمحرلیکم و

ل ا ع

لک فلول فض

د ذ

عن ب م م

لیت ۶۴تو

لقد

﴾ و

﴿

ـی ة خس

دا لہ کونوا قر

نبت فقل

کم ف الس

ا من

دو

ت اع

نی ال

متلم

۶۵ع

ا نکال

نہ

لع﴾ فج

﴿

متقی

لل

ۃوعظ

ما و

فہ

لا خ

ما و

ہدی ی

یا ب

۶۶لم

کم ان

رما ی ان ا

وس لقومہ

قال م

اذ

﴾ و

اک وذ با ان

وا قال اعا اتتخذنا ہز

ة قالو

قر

وا ب

حب﴿تذ

جہلی

ال من

ا ۶۷ون

ع لن

﴾ قالوا اد

ل ذ

ی ب ان

ور ع

ل بک

و

ل فارض

ةقر

ا ب

قول انہ

ی قال انہ

ا ہی

ا م

لنیببک ی

لوا ر

عک فاف

﴿نورما تؤ

۶۸م

لنیببک ی

ا ر

ع لن

﴾ قالوا اد

فاقـع

اء

رف ص

ةقر

ا ب

قول انہ

یا قال انہ

ا لونہ

ا م

﴿نظری

الن

را تس

﴾۶۹لونہ

ان انا

ا و

لین

عہ تشب

قر

ب ان ال

ا ہیا م

لنیببک ی

ا ر

ع لن

قالوا اد

﴿ندو

ت لمہ

ا

رث ۷۱شاء

حل تسقی ال

و

رض

ال

تثی

ل ذلول

ةقر

ا ب

قول انہ

ی﴾ قال انہ

﴿لون

عفا ی

وا کاد

موہا و

حق فذب

ح بال

ت

جئ

ـنا قالوا ال

ۃ فیہ

شی ل

ۃلم

س ﴾ۺ ۷۱م

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(38)

૬૨. ફશક ઈભાન વાર ઔય મહહદમો ઔય ઈસાઇમો ઔય નસતાયો ક જાહયમો ભ સ વો હક સચચ હદર સ અલરાિ ઔય નછર દીન ય ઈભાન રાએ ઔય નક કાભ કય ઉન કા સવાફ ણમ ઉનક યફ ક ાસ િ ઔય ન ઉનિ કછ અનદશા (આશકાદ) િો ઔય ન કછ ગભ (1) ૬૩. ઔય જફ િભન તભસ એિદ બરમા (2) ઔય તભ ય તય (િાડ) કો ઊચા હકમા (3) ઔય જો કછ િભ તભકો દત િ જોય સ(4) ઔય ઉસક ભજમન માદ કયો ઇસ ઉમભીદ ય હક તમિ યિજગાયી નભર ૬૪. હપય ઉસક ફાદ તભ હપય ગએ તો અગય અલરાિ કી કા ઔય ઉસકી યિભત તભ ય ન િોતી તો તભ ટોટ વારો ભ િો જાત (5)

૬૫. ઔય ફશક જરય તમિ ભાલભ િ તભ ભ ક વો જજનિોન િફત (શનનવાય) ભ સયકશી કી (6) તો િભન ઉનસ ફયભામા હક િો જાઓ ફનદય ધતકાય હએ

૬૬. તો િભન (ઉસ ફમતી કા) મ વાહકમા (ઘટના) ઉસક આગ ઔય ીછ વારો ક બરમ ઇફયત કય હદમા ઔય યિજગાયો ક બરમ નસીિત ૬૭. ઔય જફ મસા ન અની કૌભ સ ફયભામા ખદા તમિ હકભ દતા િ હક એક ગામ જજબિ કયો(7) ફોર કી આ િભ ભસખયા ફનાત િ (8) ફયભામા ખદા કી નાિ હક ભ જાહિરો સ હ (9)

૬૮. ફોર અન યફ સ દઆ કીજજમ હક વિ િભ ફતા દ ગામ કસી? કિા, વિ ફયભાતા િ હક વિ એક ગામ િ ન બઢી ઔય ન ઊસય, ફષલક ઉન દોનો ક ફીચ ભ, તો કયો જજસકા તમિ હકભ િોતા િ

૬૯. ફોર અન યફ સ દઆ કીજજમ િભ ફતા દ ઉસકા યગ કયા િ? કિા વિ ફયભાતા િ વિ એક ીરી ગામ િ જજસકી યગત ડિડિાતી, દખન વારો કો ખશી દતી ૭૦. ફોર અન યફ સ દઆ કીજજમ હક િભાય બરમ સાફ ફમાન કયદ વિ ગામ કસી િ? ફશક ગામો ભ િભકો શફિ ડ ગમા ઔય અલરાિ ચાિ તો િભ યાિ ા જાએગ(10)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(39)

૭૧. કિા વિ ફયભાતા િ હક વિ એક ગામ િ જજસસ બખદભત નિી રી જાતી હક જભીન જોત ઔય ન ખતી કો ાની દ. ફ ઐફ િ, જજસભ કોઈ દાગ નિી. ફોર અફ આ ઠીક ફાત રાએ (11) તો ઉસ જજબિ હકમા ઔય જજબિ કયત ભાલભ ન િોત થ (12)

તફસીય : સયએ ફકયહ – આઠવા રક

(1) ઇબન જયીય ઔય ઇબન અફી હાસતભ ન સદી સ કયવામત કી કક મહ આમત હજયત સરભાન ફાયસી (અલરાહ ઉનસ યાજી હો) ક સાસથમો ક ફાય ભ ઉતયી.

(2) કક તભ તૌયાત ભાનોગ ઔય ઉસ ય અભર કયોગ. કપય તભન ઉસ સનદશો કો ફોઝ જાનકય કબર કયન સ ઇનકાય કય કદમા. જફકક તભન ખદ અની તયફ સ હજયત મસા અરકહલસરાભ સ ઐસી આસભાની કકતાફ કી પરાથરના કી થી જજસભ શયીઅત ક કાનન ઔય ઇફાદત ક તયીક સવલતાય સ દજૉ હો. ઔય હજયત મસા અરકહલસરાભ ન તભસ ફાય ફાય ઇસક કબર કયન ઔય ઇસ ય અભર કયન કા એહદ લરમા થા. જફ વહ કકતાફ દી ગઈ તો તભન ઉસ કબર કયન સ ઇનકાય કય કદમા ઔય એહદ યા ન કકમા.

(3) ફની ઇસતરાઈર ક એહદ તોડન ક ફાદ હજયત જજબરીર ન અલરાહ ક હકભ સ તય હાડ કો ઉઠાકય ઉનક સયો ય રટકા કદમા ઔય હજયત મસા અરકહલસરાભ ન ફયભામા તભ એહદ કબર કયો વયના મ હાડ તભય લગયા કદમા જાએગા, ઔય તભ કચર ડાર જાઓગ. વાલતવ ભ હાડ કા સય ય રટકા કદમા જાના અલરાહ કી સનશાની ઔય ઉસકી કદયત કા ખરા પરભાણ હ. ઇસસ કદરો કો ઇતભીનાન હાસસર હોતા હ કક ફશક મહ યસર અલરાહ કી કવવત ઔય કદયત ક જાકહય કયન વાર હ. મહ ઇતભીનાન ઉનકો ભાનન ઔય એહદ યા કયન કા અલર કાયણ હ.

(4) માની યી કોસશશ ક સાથ.

(5) મહા ફજજર વ યહભત સ મા તૌફહ કી તૌફીક મયાદ હ મા અજાફ ભ સવરમફ (દયી.) એક કથન મહ બી હ કક અલરાહ કી કા ઔય યહભત સ હજય સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી ાક જાત મયાદ હ. ભાની મ હ કક અગય તમહ નલફમો ક સયદાય સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક વજદ (અસલતતવ) કી દૌરત ન સભરતી ઔય આકા ભાગરદશરન નસીફ ન હોતા તો તમહાયા અજાભ નટટ હોના ઔય ઘાટા હોતા.

(6) ઇરા શહય ભ ફની ઇસતરાઈર આફાદ થ ઉનહ હકભ થા કક શસનવાય કા કદન ઇફાદત ક લરમ ખાસ કય દ, ઉસ યોજ સશકાય ન કય, ઔય સાસાકયક કાયોફાય ફનદ યખ. ઉનક એક સમહ ન મહ ચાર કી કક શકરવાય કો દકયમા ક કકનાય ફહત સ ગઢ ખોદત ઔય સનીચય કી સફહ કો દકયમા સ ઇન ગઢો તક નાલરમા ફનાત જજનક જકયમ ાની ક સાથ ભછલરમા આકય ગઢો ભ કદ હો જાતી. ઇતવાય કો ઉનહ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(40)

સનકારત ઔય કહત કક હભ ભછરી કો ાની સ સનીચય ક કદન નહી સનકારત. ચારીસ મા સતતય સાર તક મહ કયત યહ. જફ હજયત દાઊદ અરકહલસરાભ કી નબવવત કા એહદ આમા તો આન ઉનહ ભના કકમા ઔય ફયભામા કક કદ કયના હી સશકાય હ, જો સનીચય કો કયત હો, ઇસસ હાથ યોકો વયના અજાફ ભ લગયફતાય કકમ જાઓગ. વહ ફાજ ન આએ. આન દઆ ફયભાઈ. અલરાહ તઆરા ન ઉનહ ફનદયો કી શકર ભ કય કદમા, ઉનકી અકર ઔય દસયી ઇનનદરમા (હવાસ) તો ફાકી યહ, કવર ફોરન કી કવવત છીન રી ગઈ. શયીય સ ફદબ સનકરન રગી. અન ઇસ હાર ય યોત યોત તીન કદન ભ સફ હરાક હો ગએ. ઉનકી નલર ફાકી ન યહી. મ સતતય હજાય ક કયીફ થ. ફની ઇસતરાઈર કા દસયા સમહ જો ફાયહ હજાય ક કયીફ થા, ઉનહ ઐસા કયન સ ભના કયતા યહા. જફ મ ન ભાન તો ઉનહોન અન ઔય ઉનક મહલરો ક ફીચ એક દીવાય ફનાકય અરાકહદગી કય રી. ઇન સફન સનજાત ાઈ. ફની ઇસતરાઈર કા તીસયા સમહ ખાભોશ યહા, ઉસક ફાય ભ હજયત ઇબન અબફાસ ક સાભન અકયભહ ન કહા કક વો ભાફ કય કદમ ગએ કયોકક અચછ કાભ કા હકભ દના ફજ કકફામા હ, કછ ન કય લરમા તો જસ કર ન કય લરમા. ઉનકી ખાભોશી કી વજહ મહ થી કક મ ઉનક નસીહત ભાનન કી તયફ સ સનયાશ થ. અકયભહ કી મહ તકયીય હજયત ઇબન અબફાસ કો ફહત સનદ આઈ ઔય આ ખશી સ ઉઠકય ઉનસ ગર સભર ઔય ઉનકા ભાથા ચભા. (ફતહર અજીજ). ઇસસ ભાલભ હઆ કક ખશી ભ ગર સભરના યસલલરાહ ક સાસથમો કા તયીકા હ. ઇસક લરમ સફય સ આના ઔય જદાઈ ક ફાદ સભરના શતર નહી.

(7) ફની ઇસતરાઈર ભ આભીર નાભ કા એક ભારદાય થા. ઉસક ચચાજાદ બાઈ ન સવયાસત ક રારચ ભ ઉસકો કતર કયક દસયી ફલતી ક દવારજ ય ડાર કદમા ઔય ખદ સફહ કો ઉસક ખન કા દાવદાય ફના. વહા ક રોગો ન હજયત મસા અરકહલસરાભ સ સવનતી કી કક આ દઆ ફયભાએ કક અલરાહ તઆરા સાયી હકીકત ખોર દ. ઇસ ય હકભ હઆ કક એક ગામ જજબહ કયક ઉસકા કોઈ કહલસા ભકતર (મતક) કો ભાય, વહ જજનદા હોકય કાસતર કા તા દગા.

(8) કયોકક ભકતર (મતક) કા હાર ભાલભ હોન ઔય ગામ ક જજબહ ભ કોઈ મનાસસફત (તઅલલક) ભાલભ નહી હોતી.

(9) ઐસા જવાફ જો સવાર સ સમફનધ ન યખ જાકહરો કા કાભ હ. મા મ ભાની હ કક મહાકકભ (નમામ) ક ભૌક ય ભજાક ઉડાના મા હસી કયના જાકહરો કા કાભ હ. ઔય નલફમો કી શાન ઉસસ ઊય હ. ફની ઇસતરાઈર ન સભઝ લરમા કક ગામ કા જજબહ કયના અસનવામર હ તો ઉનહોન અન નફી સ ઉસકી સવશષતાએ ઔય સનશાસનમા છી. હદીસ શયીફ ભ હ કક અગય ફની ઇસતરાઈર મહ ફહસ ન સનકારત તો જો ગામ જજબહ કય દત, કાફી હો જાતી.

(10) હજય સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ન ફયભામા, અગય વો ઇનશાઅલરાહ ન કહત,

હયલગજ વહ ગામ ન ાત. હય નક કાભ ભ ઇનશાઅલરાહ કહના ફયકત કા કાયણ હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(41)

(11) માની અફ તસલરી હઈ ઔય યી શાન ઔય સસફત ભાલભ હઈ. કપય ઉનહોન ગામ કી તરાશ શર કી. ઉસ ઇરાક ભ ઐસી સસફર એક ગામ થી. ઉસકા હાર મહ હ કક ફની ઇસતરાઈર ભ એક નક આદભી થ ઔય ઉનકા એક છોટા સા ફચચા થા ઉનક ાસ સસવાએ એક ગામ ક ફચચ ક કછ ન યહા થા. ઉનહો ન ઉસકી ગદરન ય મહય રગાકય અલરાહ ક નાભ ય છોડ કદમા ઔય અલરાહ કી ફાયગાહ ભ અજૉ કકમા – ઐ યફ, ભ ઇસ ફસછમા કો ઇસ ફટ ક લરમ તય ાસ અભાનત યખતા હ . જફ ભયા ફટા ફડા હો, મહ ઉસક કાભ આએ. ઉનકા તો ઇસનતકાર હો ગમા. ફસછમા જ ગર ભ અલરાહ કી કહફાજત ભ રતી યહી. મહ રડકા ફડા હઆ ઔય અલરાહ ક ફજજર સ નક ઔય અલરાહ સ ડયન વારા, ભા કા ફયભાફયદાય થા. એક યોજ ઉસકી ભા ન કહા ફટ તય ફા ન તય લરમ અમક જ ગર ભ ખદા ક નાભ ય એક ફસછમા છોડી હ. વહ અફ જવાન હો ગઈ હોગી. ઉસકો જ ગર સ ર આ ઔય અલરાહ સ દઆ કય કક વહ તઝ અતા ફયભાએ. રડક ન ગામ કો જ ગર ભ દખા ઔય ભા કી ફતાઈ હઈ સનશાસનમા ઉસભ ાઈ ઔય ઉસકો અલરાહ કી કસભ દકય બરામા, વહ હાજજય હઈ. જવાન ઉસકો ભા કી લખદભત ભ રામા. ભા ન ફાજાય ર જાકય તીન દીનાય ભ ફચન કા હકભ કદમા ઔય મહ શતર કી કક સૌદા હોન ય કપય ઉસકી ઇજાજત હાસસર કી જાએ. ઉસ જભાન ભ ગામ કી કીભત ઉસ ઇરાક ભ તીન દીનાય હી થી. જવાન જફ ઉસ ગામ કો ફાજાય ભ રામા તો એક ફકયશતા ખયીદાય કી સયત ભ આમા ઔય ઉસન ગામ કી કીભત છ: દીનાય રગા દી, ભગય ઇસ શતર સ કક જવાન ભા કી ઇજાજત કા ાફનદ ન હો. જવાન ન મ લવીકાય ન કકમા ઔય ભા સ મહ તભાભ કકલસા કહા. ઉસકી ભા ન છ: દીનાય કીભત ભજય કયન કી ઇજાજત તો દ દી ભગય સૌદ ભ કપય દોફાયા અની ભજી દયમાફત કયન કી શતર યખી. જવાન કપય ફાજાય ભ આમા. ઇસ ફાય ફકયશત ન ફાયહ દીનાય કીભત રગાઈ ઔય કહા કક ભા કી ઇજાજત ય ભૌકફ (આધાકયત) ન યખો. જવાન ન ભાના ઔય ભા કો સચના દી. વહ સભઝદાય થી, સભઝ ગઈ કક મહ ખયીદાય નહી કોઈ ફકયશતા હ જો આજભામશ ક લરમ આતા હ. ફટ સ કહા કક અફ કી ફાય ઉસ ખયીદાય સ મહ કહના કક આ હભ ઇસ ગામ કી ફયોખત કયન કા હકભ દત હ મા નહી. રડક ન મહી કહા. ફકયશત ન જવાફ કદમા અબી ઇસકો યોક યહો. જફ ફની ઇસતરાઈર ખયીદન આએ તો ઇસકી કીભત મહ મકયર ય કયના કક ઇસકી ખાર ભ સોના બય કદમા જાએ. જવાન ગામ કો ઘય રામા ઔય જફ ફની ઇસતરાઈર ખોજત ખોજત ઉસક ભકાન ય હચ તો મહી કીભત તમ કી ઔય હજયત મસા અરકહલસરાભ કી જભાનત ય વહ ગામ ફની ઇસતરાઈર ક સદર કી. ઇસ કકલસ સ કઈ ફાત ભાલભ હઈ. (1) જો અન ફાર ફચચો કો અલરાહ ક સદર કય, અલરાહ તઆરા ઉસકી ઐસી હી ઊભદા વરકયશ ફયભાતા હ. (2) જો અના ભાર અલરાહ ક બયોસ ય ઉસકી અભાનત ભ દ, અલરાહ ઉસભ ફયકત દતા હ. (3) ભા ફા કી ફયભાફયદાયી અલરાહ તઆરા કો સનદ હ. (4) અલરાહ કા ફજ (ઇનાભ) કફારની ઔય ખયાત કયન સ હાસસર હોતા હ. (5) ખદા કી યાહ ભ અચછા ભાર દના ચાકહમ. (6) ગામ કી કયફાની ઉચચ દજાર યખતી હ. (12) ફની ઇસતરાઈર ક રગાતાય પરશનો ઔય અની રલવાઈ ક ડય ઔય ગામ કી ભહગી કીભત સ મહ જાકહય હોતા થા કક વો જજબહ કા ઇયાદા નહી યખત, ભગય જફ ઉનક સવાર મનાસસફ જવાફો સ ખતભ કય કદમ ગએ તો ઉનહ જજબહ કયના હી ડા.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(42)

સયએ ફકયહ _ નવા રક

﴿مون

تم تک

تا کن رج م

خ ما

ا و

ء تم فیہ

ر سا فاد

م نف

تل قت

اذ

۷۲و

وهرب

ا اض

ن﴾ فقل

ا

ح

لک ی

ا کذ

ضہ

ع﴿ بب

قلون

لکم تع

کم ایتہ لعری

یوت و

من ۷۳ال کم م

قلوبت

قس

﴾ ثم

ہر

ن ال

ہ من

ر فج

تا ی

ة لم

ارحج

ال ان من

ة وة او اشد قسو

ارحج

کال

لک فہی

د ذ

عا ب

ہ ان من

و

ق ق شا ی

ا لم م

بغفل عا ا

مۃ ا و

یش من خ

بط

ہا ی

ا لم

ہ ان من

واء

م الہ من

جرخفی

﴿لون

م ۷۴تع

فونہ

رح ی ا ثم

کلم

ون

عسم

ہ ی

ن م

ق فری

کان

قد

منوا لکم و

ؤ ی ان

ون

عمط﴾ افت

﴿ من لمون

عہم ی

وقلوه

ا ع

د م

عضہ ال ۷۵ب

عل ب

اذا خ

و ا ن

ا امنوا قالو

امنی اذا لقوا ال

﴾ و

بکم افل د ر

وکم بہ عن اج

حلیکم لی

ع ا

حا فت

ثونہ بم د

ا اتح

ض قالو

ع﴿ب

قلون

﴾۷۶تع

﴿لنون

عا ی

م ونو ا یسر

ملم

ع ی ان ا

لمونعل ی

۷۷او

ال

کتب

اللمون

ع ل ی

ون

ی امہ

من

﴾ و

﴿ظنون

ہم ال ی ان

و ان

د ۷۸ام

بای

کتب

الون

بتک ینی لل

لی ہذا من ﴾ فو

قولون

ی ہ ٭ ثم

ی

ا ی م م

لہلیوہ و

دی ای

ت

با کت م م

لہلی فو

نا قلیل

ا بہ ثم

وت

شد ا لی

﴿عن

ون

سب

﴾ ۷۹ک

ة قل

ددو

ع اما م

ای الا النار

ن س تم

قالوا لن

ام و

ده

ہ علف ا

خ یدا فلن

ہد ا ع

تم عن

اتخذ

﴿لمون

ا ل تع

ل ا م

ع ۸۱تقولون

حب

ئک اص فاول

ہـئت

طی

بہ خ

ت

احط

وئۃ

ی س

ب

کس

نل م

﴾ ب

﴿نوا خل

۸۱النار ہم فیہ

نی ال

ا ﴾ و

ۃ ہم فیہ ن

ج ال

حب

ئک اص لحت اول ملوا الص

عنوا و

ام

ۺ﴿نو ﴾۸۲خل

૭૨. ઔય જફ તભન એક ખન હકમા તો એક દસય ય ઉસકી તોિભત (આયો) ડારન રગ ઔય અલરાિ કો જાહિય કયના થા જો તભ છાત થ

૭૩. તો િભન ફયભામા ઉસ ભકતર કો ઉસ ગામ કા એક ટકડા ભાયો (1) અલરાિ ય િી મદદ જજનદા કયગા ઔય તમિ અની નનશાનનમા હદખાતા િ હક કિી તમિ અકર િો (2)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(43)

૭૪. હપય ઉસક ફાદ તમિાય હદર સખત િો ગમ (3) તો વિ તથયો જસ િ ફષલક ઉનસ બી જમાદા કય ઔય તથયો ભ તો કછ વો િ જજનસ નહદમા ફિ નનકરતી િ ઔય કછ વો િ જો પટ જાત િ તો ઉનસ ાની નનકરતા િ ઔય કછ વો િ જો અલરાિ ક ડય સ બગય ડત િ (4) ઔય અલરાિ તમિાય કૌતકો સ ફખફય નિી ૭૫. તો ઐ મસરભાનો, કયા તમિ મિ રારચ િ હક મહદી તમિાયા મકીન રાએગ ઔય ઉનભ કા તો એક સમિ વિ થા હક અલરાિ કા કરાભ સનત હપય સભઝન ક ફાદ ઉસ જાન બઝકય ફદર દત (5) ૭૬. ઔય જફ મસરભાનો સ નભર તો કિ િભ ઈભાન રાએ (6) ઔય જફ આસ ભ અકર િો તો કિ વિ ઇલભ જો અલરાિ ન તભ ય ખોરા મસરભાનો સ ફમાન હકમ દત િો હક ઉસસ તમિાય યફ ક મિા તમિી ય હજજત (તકદ) રાએ, કયા તમિ અકર નિી ૭૭. કયા નિી જાનત હક અલરાિ જાનતા િ જો કછ વો છાત િ ઔય જો કછ વો જાહિય કયત ૭૮. ઔય ઉનભ કછ અનઢ િ હક જો હકતાફ (7) કો નિી જાનત ભગય જફાની ઢ રના(8) મા કછ અની ભનઘડત ઔય વો નનય ગભાન (ભરભ) ભ િ ૭૯. તો ખયાફી િ ઉનક બરમ જો હકતાફ અન િાથ સ બરખ હપય કિ દ મ ખદા ક ાસ સ િ હક ઇસક ફદર થોડ દાભ િાનસર કય (9) તો ખયાફી િ ઉનક બરમ ઉનક િાથો ક બરખ સ ઔય ખયાફી ઉનક બરમ ઉસ કભાઈ સ ૮૦. ઔય ફોર િભ તો આગ ન છએગી ભગય બગનતી ક હદન (10) તભ ફયભાદો કયા ખદા સ તભન કોઈ એિદ (વચન) ર યખા િ? જફ તો અલરાિ કબી અના એિદ બખરાફ ન કયગા (11) મા ખદા ય વિ ફાત કિત િો જજસકા તમિ ઇલભ નિી ૮૧. િા કયો નિી જો ગનાિ કભાએ ઔય ઉસકી ખતા ઉસ ઘય ર(12) વિ દોજખ વારો ભ િ, ઉનિ િભશા ઉસભ યિના ૮૨. ઔય જો ઈભાન રાએ ઔય અચછ કાભ હકમ વો જનનત વાર િ, ઉનિ િભશા ઉસભ યિના

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(44)

તફસીય : સયએ ફકયહ – નવા રક

(1) ફની ઇસતરાઈર ન ગામ જજબહ કયક ઉસક કકસી અગ સ મદ કો ભાયા. વહ અલરાહ ક હકભ સ જજનદા હઆ. ઉસક હલક સ ખન ક ફવવાય જાયી થ. ઉસન અન ચચાજાદ બાઈ કો ફતામા કક ઇસન મઝ કતર કકમા હ. અફ ઉસકો બી કબર કયના ડા ઔય હજયત મસા ન ઉસ ય કકસાસ કા હકભ ફયભામા ઔય ઉસક ફાદ શયીઅત કા હકભ હઆ કક કાસતર મતક કી ભીયાસ સ ભહરભ યહગા. રકકન અગય ઇનસાફ વાર ન ફાગી કો કતર કકમા મા કકસી હભરા કયન વાર સ જાન ફચાન ક લરમ ફચાવ કકમા, ઉસભ વહ કતર હો ગમા તો મતક કી ભીયાસ સ ભહરભ ન યહગા.

(2) ઔય તભ સભઝો કક ફશક અલરાહ તઆરા મદ જજનદા કયન કી તાકત યખતા હ ઔય ઇનસાફ ક કદન મદો કો જજનદા કયના ઔય કહસાફ રના હકીકત હ.

(3) કદયત કી ઐસી ફડી સનશાસનમો સ તભન ઇફયત હાસસર ન કી.

(4) ઇસક ફાવજદ તમહાય કદર અસય કબર નહી કયત. તથયો ભ અલરાહ ન સભઝ ઔય શઊય કદમા હ, ઉનહ અલરાહ કા ખૌફ હોતા હ, વો તલફીહ કયત હ ઇભ સભન શઇન ઇલરા યસખબફહો લફહનમદહી માની કોઈ ચીજ ઐસી નહી જો અલરાહ કી તાયીફ ભ ઉસકી ાકી ન ફોરતી હો. (સયએ ફની ઇસતરાઈર,

આમત 44). મસલરભ શયીફ ભ હજયત જાલફય (અલરાહ ઉનસ યાજી) સ કયવામત હ કક સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ન ફયભામા ભ ઉસ તથય કો હચાનતા હ જો ભયી નબવવત ક ઇજજહાય સ હર મઝ સરાભ કકમા કયતા થા, સતયસભજી ભ હજયત અરી (અલરાહ ઉનસ યાજી) સ કયવામત હ કક ભ સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક સાથ ભકકા ક આસ ાસ ક ઇરાક ભ ગમા. જો ડ મા હાડ સાભન આતા થા અલસરાભો અરકા મા યસરલરાહ અજૉ કયતા થા.

(5) જસ ઉનહોન તૌયાત ભ કતય બમોત કી ઔય સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી તાયીફ ક અલફાજ ફદર ડાર.

(6) મહ આમત ઉન મહકદમો ક ફાય ભ નાજજર હઈ જો સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક જભાન ભ થ. ઇબન અબફાસ યકદમલરાહો અનહભા ન ફયભામા, મહદી મનાકફક જફ સહાફએ કકયાભ સ સભરત તો કહત કક જજસય તભ ઈભાન રાએ, ઉસ ય હભ બી ઈભાન રાએ. તભ સચચાઈ ય હો ઔય તમહાય સયદાય મહમભદ મલતફા સલરલરાહો અરહ વસલરભ સચચ હ, ઉનકા કૌર સચચા હ. ઉનકી તાયીફ ઔય ગણગાન અની કકતાફ તૌયાત ભ ાત હ. ઇન રોગો ય મહદ ક સયદાય ભરાભત કયત થ. “વ ઇજા ખરા ફઅદહભ” (ઔય જફ આસ ભ અકર હો) ભ ઇસકા ફમાન હ. (ખાજજન). ઇસસ ભાલભ હઆ કક સચચાઈ છાના ઔય ઉનક કભારાત કા ઇનકાય કયના મહકદમો કા તયીકા હ. આજકર ક ફહત સ ગભયાહો કી મહી આદત હ.

(7) કકતાફ સ તૌયાત મયાદ હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(45)

(8) અભાની કા અથર હ જફાની ઢ રના. મહ ઉભસનમા કા ફહવચન હ. હજયત ઇબન અબફાસ સ કયવામત હ કક આમત ક ભાની મ હ કક કકતાફ કો નહી જાનત ભગય સસફર જફાની ઢ રના, લફના સભઝ (ખાજજન). કછ મફસલસયો ન મ ભાની બી ફમાન કકમ હ કક “અભાની” સ વો ઝટી ગઢી હઈ ફાત મયાદ હ જો મહકદમો ન અન સવદવાનો સ સનકય લફના જાચ ડતાર કકમ ભાન રી થી.

(9) જફ સમદ અલફમા સલરલરાહો અરહ વસલરભ ભદીનએ તયયમફહ તશયીફ રાએ તો મહકદમો ક સવદવાનો ઔય સયદાયો કો મહ ડય હઆ કક ઉનકી યોજી જાતી યહગી ઔય સયદાયી સભટ જાએગી કયોકક તૌયાત ભ હજય કા હલરમા (નખસશખ) ઔય સવશષતાએ લરખી હ. જફ રોગ હજય કો ઇસક અનસાય ાએગ, ફૌયન ઈભાન ર આએગ ઔય અન સવદવાનો ઔય સયદાયો કો છોડ દગ. ઇસ ડય સ ઉનહોન તૌયાત ક શબદો કો ફદર ડારા ઔય હજય કા હલરમા કછ કા કછ કય કદમા. સભસાર ક તૌય ય તૌયાત ભ આકી મ સવશષતાએ લરખી થી કક આ ફહત ખફસયત હ, સદય ફાર વાર, સદય આખ સભાર રગી જસી, કદ ઔસત (ભધમભ) દજ કા હ. ઇસકો સભટાકય ઉનહોન મહ ફનામા કક હજય કા કદ રમફા, આખ કજી, ફાર ઉરઝ હએ હ. મહી આભ રોગો કો સનાત, મહી અલરાહ કી કકતાફ કા લરખા ફતાત ઔય સભઝત કક રોગ હજય કો ઇસ હલરમ સ અરગ ાએગ તો આ ય ઈભાન ન રાએગ, હભાય હી અસય ભ યહગ ઔય હભાયી કભાઈ ભ કોઈ ફકર નહી આએગા.

(10) હજયત ઇબન અબફાસ સ કયવામત હ કક મહદી કહત કક દોજખ ભ વો હયલગજ ન દાલખર હોગ ભગય સસફર ઉતની મિત ક લરમ જજતન અસ ઉનક વરજો ન ફછડા જા થા ઔય વો ચારીસ કદન હ, ઉસક ફાદ વો અજાફ સ છટ જાએગ, ઇસ ય મહ આમત ઉતયી.

(11) કયોકક ઝટ ફડી બયાઈ હ ઔય બયાઈ અલરાહ કી જાત સ અસમબવ. ઇસલરમ ઉસકા ઝટ તો મભકકન નહી રકકન જફ અલરાહ તઆરા ન તભસ સસફર ચારીસ યોજ અજાફ ક ફાદ છોડ દન કા વાદા હી નહી ફયભામા તો તમહાયા કહના ઝટ હઆ.

(12) ઇસ આમત ભ ગનાહ સ સશકર ઔય કફર મયાદ હ. ઔય “ઘય રન” સ મહ મયાદ હ કક સનજાત ક સાય યાલત ફનદ હો જાએ ઔય કફર તથા સશકર ય હી ઉસકો ભૌત આએ કયોકક ઈભાન વારા ચાહ કસા હી ગનાહગાય હો, ગનાહો સ સઘયા નહી હોતા, ઇસલરમ કક ઈભાન જો સફસ ફડી ફયભાફયદાયી હ, વહ ઉસક સાથ હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(46)

સયએ ફકયિ _ દસવા રક قرب

ذی ال

سنا و

ن اح

یول

بال

و

ال ا

ندو

بل ل تع

ءی اسر

ن بنا میثق

ذ اخ

اذ

تمی و

یال و

م ا لیت

تو

وة ثم

کاتوا الز

لوة و اقیموا الص

سنا و

قولوا للناس ح

وسکی

مال و

ل قلیل

﴿رضون

م مع

تانکم و

ن ﴾۸۳م

ون

رج

ل تخ

کم و

اء

دم

نا میثقکم ل تسفکون

ذ اخ

اذ

و

﴿ندو

ہم تش

تانرتم و

ر اق

ارکم ثم

دی

ن کم م

فس

۸۴ان

ان

لون

تء تق

لم ہیـؤ

ت ان

کم ﴾ ثم

فس

توک ا ی ان

ون و

دعالم و

ث لیہ بال

ع

نور دیرہم تظہ

ن کم م

ن قا م

فری

ون

رج

تخ

م و

نوفر

تک

کتب و

ض ال

ع بب

منون

ؤہ افت

اج

رلیکم اخ

م ع رح م

ہو

ہم و

دو

اسری تف

د ب رۃ ی

قیم

ال

وم

یا و

ییوة الن

ح ف ال

کم ال خزی

لک من

ل ذ

عف ین ماءزا ج

ض فم

ع الی ب

نو

﴿لون

ما تع م

بغفل عا ا

مذاب و

ع ۸۵اشد ال

ییوة الن

حا ال

وت

اش

نی ئک ال ة ﴾ اول

خر

ا بال

﴿نور

صنل ہم ی

و

ذاب

ع الہ

نف ع خف

﴾ۺ ۸۶فل ی

૮૩. ઔય જફ િભન ફની ઇસરાઈર સ એિદ બરમા હક અલરાિ ક નસવા હકસી કો ન જો ઔય ભા ફા ક સાથ બરાઈ કયો (1) ઔય હયશતદાયો ઔય મતીભો (અનાથો) ઔય નભમકીનો (દહયદરો) સ ઔય રોગો સ અચછી ફાત કિો (2) ઔય નભાજ કામભ યખો ઔય જકાત દો, હપય તભ હપય ગએ (3) ભગય તભ ભ ક થોડ (4) ઔય તભ મિ પયન વાર િો(5)

૮૪. ઔય જફ િભન તભસ એિદ બરમા હક અનો કા ખન ન કયના ઔય અનો કો અની ફસમતમો સ ન નનકારના હપય તભન ઉસકા ઇકયાય હકમા ઔય તભ ગવાિ િો

૮૫. હપય મ જો તભ િો અનો કો કતર કયન રગ ઔય અન ભ સ એક સમિ કો ઉનક વતન સ નનકારત િો ઉનય ભદદ દત િો (ઉનક બખરાપ મા દશભન કો) ગનાિ ઔય જમાદતી ભ ઔય અગય વો કદી િોકય તમિાય ાસ આએ તો

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(47)

ફદરા દકય છડા રત િો ઔય ઉનકા નનકારના તભ ય િયાભ િ (6) તો કયા ખદા ક કછ હકભો ય ઈભાન રાત િો ઔય કછ સ ઇનકાય કયત િો? તો જો તભ ઐસા કય ઉસકા ફદરા કયા િ, ભગય મિ હક દનનમા ભ રસવા (જરીર)(7)

િો, ઔય કમાભત ભ સખતતય અજાફ કી તયફ પય જાએગ ઔય અલરાિ તમિાય કૌતકો સ ફખફય નિી (8)

૮૬. મ િ વો રોગ જજનિોન આબખયત ક ફદર દનનમા કી જજનદગી ભોર રી, તો ન ઉનય સ અજાફ િલકા િો ઔય ઉનકી ભદદ કી જાએ તફસીય : સયએ ફકયહ – દસવા રક

(1) અલરાહ તઆરા ન અની ઇફાદત કા હકભ ફયભાન ક ફાદ ભા ફા ક સાથ બરાઈ કયન કા આદશ કદમા. ઇસસ ભાલભ હોતા હ કક ભા ફા કી લખદભત ફહત જરયી હ. ભા ફા ક સાથ બરાઈ ક મ ભાની હ કક ઐસી કોઈ ફાત ન કહ ઔય કોઈ ઐસા કાભ ન કય જજસસ ઉનહ તકરીફ હચ ઔય અન શયીય ઔય ભાર સ ઉનકી લખદભત ભ કોઈ કસય ન ઉઠા યખ. જફ ઉનહ જરયત હો ઉનક ાસ હાજજય યહ. અગય ભા ફા અની લખદભત ક લરમ નફર (અસતકયકત) ઇફાદત છોડન કા હકભ દ તો છોડ દ, ઉનકી લખદભત નફર સ ફઢકય હ. જો કાભ વાજજફ (અસનવામર) હ વો ભા ફા ક હકભ સ છોડ નહી જા સકત. ભા ફા ક સાથ એહસાન ક તયીક જો હદીસો સ સાલફત હ મ હ કક કદર કી ગહયાઇમો સ ઉનસ ભહબફત યખ, ફોર ચાર, ઉઠન ફઠન ભ અદફ કા ખમાર યખ, ઉનકી શાન ભ આદય ક શબદ કહ, ઉનકો યાજી કયન કી કોસશશ કયતા યહ, અન અચછ ભાર કો ઉનસ ન ફચાએ. ઉનક ભયન ક ફાદ ઉનકી વસીમતો કો યા કય, ઉનકી આતભા કી શાસત ક લરમ દાનન કય, કયઆન કા ાઠ કય, અલરાહ તઆરા સ ઉનક ગનાહો કી ભાફી ચાહ, હફત ભ કભ સ કભ એક કદન ઉનકી કબર ય જાએ. (ફતહર અજીજ) ભા ફા ક સાથ બરાઈ કયન ભ મહ બી દાલખર હ કક અગય વો ગનાહો ક આદી હો મા કકસી ફદભજહફી ભ લગયફતાય હો તો ઉનકો નભી ક સાથ અચછ યાલત ય રાન કી કોસશશ કયતા યહ. (ખાજજન)

(2) અચછી ફાત સ મયાદ નકકમો કી રલચ કદરાના ઔય બયાઈમો સ યોકના હ. હજયત ઇબન અબફાસ ન ફયભામા કક ભાની મ હ કક સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી શાન ભ સચ ફાત કહો. અગય કોઈ છ તો હજય ક કભારાત ઔય સવશષતાએ સચચાઈ ક સાથ ફમાન કય દો ઔય આક ગણ ભત છાઓ.

(3) એહદ ક ફાદ

(4) જો ઈભાન ર આએ, હજયત અફદલરાહ લફન સરાભ ઔય ઉનક સાસથમો કી તયહ, તો ઉનહોન એહદ યા કકમા.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(48)

(5) ઔય તમહાયી કૌભ કી આદત હી સવયોધ કયના ઔય એહદ સ કપય જાના હ.

(6) તૌયાત ભ ફની ઇસતરાઈર સ એહદ લરમા ગમા થા કક વો આસ ભ એક દસય કો કતર ન કય, વતન સ ન સનકાર ઔય જો ફની ઇસતરાઈર કકસી કી કદ ભ હો ઉસકો ભાર દકય છડા ર, ઇસ ય ઉનહોન ઇકયાય બી કકમા, અન નફસ ય ગવાહ બી હએ રકકન કામભ ન યહ ઔય ઇસસ કપય ગએ. ભદીન ક આસાસ મહકદમો ક દો સમદામ ફની કયજા ઔય ફની નજય યહા કયત થ. ભદીન ક અનદય દો સમદામ ઔસ ઔય ખજયજ યહત થ. ફની કયજા ઔસ ક સાથી થ ઔય ફની નજય ખજયજ ક, માની હય એક કફીર ન અન સહમોગી ક સાથ કસભાકસભી કી થી કક અગય હભ ભ સ કકસી ય કોઈ હભરા કય તો દસયા ઉસકી ભદદ કયગા. ઔસ ઔય ખજયજ આસ ભ રડત થ. ફની કયજા ઔસ કી ઔય ફની નજય ખજયજ કી ભદદ ક લરમ આત થ. ઔય સહમોગી ક સાથ હોકય આસ ભ એક દસય ય તરવાય ચરાત થ. ફની કયજા ફની નજય કો ઔય વો ફની કયજા કો કતર કયત થ ઔય ઉનક ઘય વીયાન કય દત થ, ઉનહ ઉનક યહન કી જગહો સ સનકાર દત થ, રકકન જફ ઉનકી કૌભ ક રોગ કો ઉનક સહમોગી કદ કયત થ તો વો ઉનકો ભાર દકય છડા રત થ. જસ અગય ફની નજય કા કોઈ વમસકત ઔસ ક હાથો ભ લગયફતાય હોતા તો ફની કયજા ઔસ કો ભાર દકય ઉસકો છડા રત જફકક અગય વહી વમસકત રડાઈ ક વકત ઉનક સનશાન ય આ જાતા તો ઉસક ભાયન ભ હયલગજ નહી લઝઝકત. ઇસ ફાત ય ભરાભત કી જાતી હ કક જફ તભન અનો કા ખન ન ફહાન ઔય ઉનકો ફસલતમો સ ન સનકારન ઔય ઉનક કકદમો કો છડાન કા એહદ કકમા થા તો ઇસક કયા ભાની કક કતર ઔય ખદડન ભ તો લઝઝકો નહી, ઔય લગયફતાય હો જાએ તો છડાત કપયો. એહદ ભ કછ ભાનના ઔય કછ ન ભાનના કયા ભાની યખતા હ. જફ તભ કતર ઔય અતમાચાય સ ન રક સક તો તભન એહદ તોડ કદમા ઔય હયાભ કકમા ઔય ઉસકો હરાર જાનકય કાકફય હો ગએ. ઇસ આમત સ ભાલભ હઆ કક જલભ ઔય હયાભ ય ભદદ કયના બી હયાભ હ. મહ બી ભાલભ હઆ કક મકીની હયાભ કો હરાર જાનના કફર હ, મહ બી ભાલભ હઆ કક અલરાહ કી કકતાફ ક એક હકભ કા ન ભાનના બી સાયી કકતાફ કા ઇનકાય ઔય કફર હ. ઇસ ભ મહ ચતાવની હ કક જફ અલરાહ ક સનદશો ભ સ કછ કા ભાનના કછ કા ન ભાનના કફર હઆ તો મહકદમો કો હજયત સમદર અલફમા સલરલરાહો અરહ વસલરભ કા ઇનકાય કયન ક સાથ હજયત મસા કી નબવવત કો ભાનના કફર સ નહી ફચા સકતા.

(7) દસનમા ભ તો મહ રલવાઈ હઈ કક ફની કયજા સન 3 કહજયી ભ ભાય ગએ. એક કદન ભ ઉનક સાત સૌ આદભી કતર કકમ ગમ થ. ઔય ફની નજય ઇસસ હર હી વતન સ સનકાર કદમ ગએ થ. સહમોલગમો કી ખાસતય અલરાહ ક એહદ ક સવયોધ કા મહ વફાર થા. ઇસસ ભાલભ હઆ કક કકસી કી તયફદાયી ભ દીન કા સવયોધ કયના આલખયત ક અજાફ ક અરાવા દસનમા ભ બી જજલરત ઔય રસવાઈ કા કાયણ હોતા હ.

(8) ઇસ ભ જસ નાફયભાનો ક લરમ સખત પટકાય હ કક અલરાહ તઆરા તમહાય કાભો સ ફખફય નહી હ,

તમહાયી નાફયભાસનમો ય બાયી અજાફ ફયભાએગા, ઐસ હી ઈભાન વારો ઔય નક રોગો ક લરમ ખશખફયી હ કક ઉનહ અચછ કાભો કા ફહતયીન ઇનાભ સભરગા. (તફસીય કફીય)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(49)

સયએ ફકયહ _ ગમાયહવા રક

ا اتین

ل و

س ده بالر

عا من ب

ین قف

وکتب

ال

وس

ا م

اتین

لقد

عیسیو

نہد اینت و

یب المری

مناب

ق تم ففری ب

ک است

کم

فس

ی ان وی

ا ل تہ

بم

ول

سکم ر

اء

ا ج

قدس افکلم

ح ال

وا بر

﴿لون

تقا تق

فری

م و

تب ما ۸۷کذ

رہم فقلیل

بکف

ا

ہ

ن لع

ل ب

ف

ا غل

نقالوا قلوب

﴾ و

﴿منون

ؤ ﴾۸۸ی

تح

فست

قبل ی

کانوا من

ہ و

عا م

لم

ق د

صد ا م

ن عن ہم کتب م

اء

ا ج لم

وون

﴿نفری

کل ال

ۃ ا ع

نا بہ فلع

وفوا کفر

را ع ہم م

اءا ج ا فلم

و کفر

نی ل ال

ا ۸۹ع

مس﴾ بئ

ل ل ع

فض

من

ل ا

زن ییا ان

غ بل ا

ز اناا بم

وفر

ک یہ ان

فس

انوا بہ

ت

من اش

یشاء

نم

﴿ ذاب مہی

ع

نفری

ک لل

ل غضب و

و بغضب ع

اء

اده فب

۹۱عب

ا اذا قیل لہ امنوا بم

﴾ و

ق ح الہو

ه ٭ و

اء

را و

بم

نوفر

کیا و

لین

زل ع انا بم

من

قالوا نؤ

ل ا

زہ ان

عا م

قا لم د

صم

﴿

منی

م مؤ

ت کن

قبل ان

ا من

اء

بی انلون

ت تق

فلم

۹۱قل

نت ثم

یبکم موس بال

اء ج

لقد

﴾ و

﴿م ظلمون

ت ان

ده و

عل من ب

عج

التم

نا می ۹۲اتخذ

ذ اخ

اذ

﴾ و

ور الط

ا فوقکمنفع

رثقکم و

ل عج

الوا ف قلوبہ

رب

اش

ا ٭ و

ین

ص

عا و

نمع

وا قالوا س

عاسم

ة و

اتینکم بقو

اا م

خذو

من م مؤ

ت کن

منکم ان

ایکم بہ

رماا ی

مس بئ

رہم قل

﴿بکف

﴾۹۳ی

الار

لکم

کانت

ان

قل

﴿

م صدقی

ت کن

وت ان

ما ال

نو

من الناس فت

و دن م

ۃالص

د ا خ

ة عن

خر ۹۴ال

نوه

مت یلن

﴾ و

﴿

لمی

بالظ

لیم

عا

ہ و

دی ای

ت

م ا قد

ابمد ﴾ ۹۵اب

من

و یوة

ل ح

الناس ع

صرجدنہ اح

لتو

یذاب ان

ع الزحہ من

ح بمز

ا ہو

مۃ و

نف س

الر م

عدہم لو ی

د اح

و ی کوا

ر اش

نی ال

ر م

ع

﴿لون

معا ی

بم

صی با

﴾ۺ ۹۶و

૮૭. ઔય ફશક િભન મસા કો હકતાફ અતા કી (1) ઔય ઉસક ફાદ એક ક ફાદ યસર બજ (2) ઔય િભન ભયમભ ક ફટ ઈસા કો ખરી નનશાનનમા અતા ફયભાઈ (3) ઔય નવતર આતભા (4) સ ઉસકી ભદદ કી(5) તો કયા જફ તમિાય ાસ કોઈ યસર વિ રકય આએ જો તમિાય નફસ (ભન) કી ઇચછા નિી, ઘભણડ કયત િો તો

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(50)

ઉન (નબફમો) ભ એક બગયોિ (સમિ) કો તભ ઝટરાત િો ઔય એક બગયાિ કો શિીદ કયત િો (6)

૮૮. ઔય મહદી ફોર િભાય હદરો ય દદ ડ િ(7) ફષલક અલરાિ ન ઉનય રાનત કી ઉનક કફર ક કાયણ તો ઉનભ થોડ ઈભાન રાત િ (8)

૮૯. ઔય જફ ઉનક ાસ અલરાિ કી હકતાફ (કયઆન) આઈ જો ઉનક સાથ વારી હકતાફ (તૌયાત) કી તમદીક (ષટટ) ફયભાતી િ (9) ઔય ઇસસ િર વો ઇસી નફી ક વસીર (જહયમ) સ કાહફયો ય ફતિ ભાગત થ (10) તો જફ તશયીફ રામા ઉનક ાસ વિ જાના િચાના, ઉસ સ ઇનકાય કય ફઠ (11) તો અલરાિ કી રાનત ઇનકાય કયન વારો ય

૯૦. હકસ બય ભોરો ઉનિોન અની જાનો કો ખયીદા હક અલરાિ ક ઉતાય સ ઇનકાય કય (12) ઇસ જરન સ હક અલરાિ અની કા સ અન જજસ ફનદ ય ચાિ વિી (દવ વાણી) ઉતાય (13) તો ગજફ ય ગજફ (પરકો) ક સજાવાય (અનધકાયી) હએ (14) ઔય કાહફયો ક બરમ જજલરત કા અજાફ િ (15)

૯૧. ઔય જફ ઉનસ કિા જાએ હક અલરાિ ક ઉતાય ય ઈભાન રાઓ (16) તો કિત િ વિ જો િભ ય ઉતયા ઉસય ઈભાન રાત િ (17) ઔય ફાકી સ ઇનકાય કયત િ િારાહક વિ સતમ િ ઉનક ાસ વારી કી તમદીક (ષટટ) ફયભાતા હઆ (18) તભ ફયભાઓ હક હપય અગર નબફમો કો કયો શિીદ હકમા અગય તમિ અની હકતાફ ય ઈભાન થા (19)

૯૨. ઔય ફશક તમિાય ાસ મસા ખરી નનશાનનમા રકય તશયીફ રામા હપય તભન ઉસક ફાદ (20) ફછડ કો ભાબદ (જનીમ) ફના બરમા ઔય તભ જાબરભ થ (21)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(51)

૯૩. ઔય માદ કયો જફ િભન તભસ ભાન (વાદા) બરમા (22) ઔય તય વદત કો તમિાય સયો ય ફરનદ હકમા, રો જો િભ તમિ દત િ જોય સ ઔય સનો. ફોર િભ ન સના ઔય ન ભાના ઔય ઉનક હદરો ભ ફછડા યચ યિા થા ઉનક કફર ક કાયણ. તભ ફયભાદો કયા બયા હકભ દતા િ તભકો તમિાયા ઈભાન અગય ઈભાન યખત િો(23)

૯૪. તભ ફયભાઓ અગય નછરા ઘય અલરાિ ક નજદીક ખાબરસ તમિાય બરમ િો ન ઔયો ક બરમ તો બરા ભૌત કી આયજ તો કયો અગય સચચ િો (24)

૯૫. ઔય િયબગજ કબી ઉસકી આયજ ન કયગ (25) ઉન બય કભો ક કાયણ જો આગ કય ચક (26) ઔય અલરાિ ખફ જાનતા િ જાબરભો કો

૯૬. ઔય ફશક તભ જરય ઉનિ ાઓગ હક સફ રોગો સ જમાદા જીન કી િવસ યખત િ ઔય મનિકો (મનતિજકો) સ પરતમક કો તભનના િ હક કિી િજાય ફયસ જજમ (27) ઔય વિ ઉસ અજાફ સ દય ન કયગા ઇતની ઉમર કા હદમા જાના ઔય અલરાિ ઉનક કૌતક દખ યિા િ

તફસીય : સયએ ફકયહ – ગમાયહવા રક

(1) ઇસ કકતાફ સ તૌયાત મયાદ હ જજસભ અલરાહ તઆરા ક તભાભ એહદ દજ થ. સફસ અહભ એહદ મ થ કક હય જભાન ક નલફમો કી ઇતાઅત (અનકયણ) કયના, ઉન ય ઈભાન રાના ઔય ઉનકી તાજીભ વ તૌકીય કયના.

(2) હજયત મસા અરકહલસરાભ ક જભાન સ હજયત ઈસા અરકહલસરાભ તક એક ક ફાદ એક નફી આત યહ. ઉનકી તાદાદ ચાય હજાય ફમાન કી ગઈ હ. મ સફ હજયત મસા કી શયીઅત ક મહાકફજ ઔય ઉસક આદશ જાયી કયન વાર થ. ચ કક નલફમો ક સયદાય ક ફાદ કકસી કો નબવવત નહી સભર સકતી, ઇસલરમ હજયત મહમભદ મલતફા સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી શયીઅત કી કહફાજત ઔય પરચાય પરસાય કી લખદભત સવદવાનો ઔય દીન કી યકષા કયન વારો કો સૌી ગઈ.

(3) ઇન સનશાસનમો સ હજયત ઈસા અરકહલસરાભ ક ભોજજજ (ચભતકાય) મયાદ હ જસ મદ જજનદા કય દના, અધ ઔય કોઢી કો અચછા કય દના, લચકડમા દા કયના, ગફ કી ખફય દના વગયહ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(52)

(4) રકહર કદસ સ હજયત જજબરીર મયાદ હ કક રહાની હ, વહી (દવવાણી) રાત હ જજસસ કદરો કી જજનદગી હ. વહ હજયત ઈસા ક સાથ યહન ય ભામય થ. આ 33 સાર કી ઉમર ભ આસભાન ય ઉઠાએ ગએ, ઉસ વકત તક હજયત જજબરીર સફય વ સકનત ભ કબી આ સ જદા ન હએ. રહર કદસ કી તાઈદ (સભથરન) હજયત ઈસા અરકહલસરાભ કી ફડી ફજીરત હ. સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક કછ ભાનન વારો કો બી રહર કદસ કી તાઈદ (ભદદ) હાસસર હઈ. સહી બખાયી વગયહ ભ હ કક હજયત હલસાન (અલરાહ ઉનસ યાજી) ક લરમ સભમફય લફછામા જાતા. વહ નાત શયીફ ઢત, હજય ઉનક લરમ ફયભાત “અલરાહમભા અયયમદહ લફરકહર કદસ” (ઐ અલરાહ, રહર કદસ ક જકયમ ઇસકી ભદદ ફયભા).

(5) કપય બી ઐ મહકદમો, તમહાયી સયકશી ભ ફકર નહી આમા.

(6) મહદી, ગમફયો ક આદશ અની ઇચછાઓ ક લખરાફ ાકય ઉનહ ઝટરાત ઔય ભૌકા ાત તો કતર કય ડારત થ, જસ કક ઉનહોન હજયત જકકયમા ઔય દસય ફહત સ અયમફમા કો શહીદ કકમા. સમદર અલફમા સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક ીછ બી ડ યહ. કબી આ ય જાદ કકમા, કબી જહય કદમા, કતર ક ઇયાદ સ તયહ તયહ ક ધોખ કકમ.

(7) મહકદમો ન મહ ભજાક ઉડાન કો કહા થા. ઉનકી મયાદ મહ થી કક હજય કી કહદામત કો ઉનક કદરો તક યાહ નહી હ. અલરાહ તઆરા ન ઇસકા યિ ફયભામા કક અધભી ઝટ હ. અલરાહ તઆરા ન કદરો કો પરકસત ય દા ફયભામા હ, ઉનભ સચચાઈ કબર કયન કી કષભતા યખી હ. ઉનક કફર કી ખયાફી હ કક ઉનહોન નલફમો ક સયદાય સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી નબવવત કા ઇકયાય કયન ક ફાદ ઇનકાય કકમા. અલરાહ તઆરા ન ઉનય રઅનત ફયભાઈ. ઇસકા અસય હ કક હક (સતમ) કબર કયન કી નઅભત સ ભહરભ હો ગએ.

(8) મહ ફાત દસયી જગહ ઇયશાદ હઈ : “ફર તફઅલરાહો અરહા ફકકકકફરકહભ ફરા યસભનના ઇલરા કરીરા” માની ફનલક અલરાહ ન ઉનક કફર ક કાયણ ઉનક કદરો ય ભોહય રગા દી હ તો ઈભાન નહી રાત ભગય થોડ. (સયએ સનસા, આમત 55).

(9) સમદ અયમફમા સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી નબવવત ઔય હજય ક ઔસાફ (ખલફમો) ક ફમાન ભ. (ખાજજન વ તફસીય કફીય)

(10) સમદ અયમફમા સલરલરાહો અરહ વસલરભ કનફી ફનાએ જાન ઔય કયઆન ઉતયન સ હર મહદી અની હાજતો ક લરમ હજય ક નાભ ાક ક વસીર સ દઆ કયત ઔય કાભમાફ હોત થ ઔય ઇસ તયહ દઆ કકમા કયત થ - “અલરાહમભફતહ અરના વનસયના લફનનફીસમર ઉમભીયમ” માની ઐ અલરાહ, હભ નલફયમ ઉમભી ક સદક ભ ફતહ ઔય કાભમાફી અતા ફયભા. ઇસસ ભાલભ હઆ કક અલરાહ ક દયફાય ભ જો કયીફ ઔય સપરમ હોત હ ઉનક વસીર સ દઆ કબર હોતી હ. મહ બી ભાલભ હઆ કક

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(53)

હજય સ હર જગત ભ હજય ક તશયીફ રાન કી ફાત ભશહય થી, ઉસ વકત બી હજય ક વસીર સ રોગો કી જરયત યી હોતી થી.

(11) મહ ઇનકાય દશભની, હસદ ઔય હકભત કી ભહબફત કી વજહ સ થા.

(12) માની આદભી કો અની જાન ફચાન ક લરએ વહી કયના ચાકહમ જજસસ છટકાય કી ઉમભીદ હો. મહદ ન બયા સૌદા કકમા કક અલરાહ ક નફી ઔય ઉસકી કકતાફ ક ઇનકાયી હો ગએ.

(13) મહકદમો ક ખવાકહશ થી કક આલખયી નફી કા દ ફની ઇસતરાઈર ભ સ કકસી કો સભરતા. જફ દખા કક વો ભહરભ યહ ઔય ઇલભાઈર કી ઔરાદ કો શરમ સભરા તો હસદ ક ભાય ઇનકાય કય ફઠ. ઇસ સ ભાલભ હઆ કક હસદ હયાભ ઔય ભહરભી કા કાયણ હ.

(14) માની તયહ તયહ ક ગજફ ઔય માતનાઓ ક હકદાય હએ.

(15) ઇસસ ભાલભ હઆ કક જજલરત ઔય રલવાઈ વારા અજાફ કાકફયો ક સાથ ખાસ હ. ઈભાન વારો કો ગનાહો કી વજહ સ અજાફ હઆ બી તો જજલરત ઔય રલવાઈ ક સાથ ન હોગા. અલરાહ તઆરા ન ફયભામા : “વ લરલરાકહર ઇજજજત વ લરયસલરહી વ લરરમસભનીના” માની ઔય ઇજજજત તો અલરાહ ઔય ઉસક યસર ઔય મસરભાનો હી ક લરમ હ ભગય મનાકફકો કો ખફય નહી. (સયએ મનાકફકો, આમત 8)

(16) ઇસસ કયઆન ાક ઔય વો તભાભ કકતાફ મયાદ હ જો અલરાહ તઆરા ન ઉતાયી, માની સફ ય ઈભાન રાઓ.

(17) ઇસસ ઉનકી મયાદ તૌયાત હ.

(18) માની તૌયાત ય ઈભાન રાન કા દાવા ગરત હ. ચ કક કયઆન ાક જો તૌયાત કી તલદીક (નટટ) કયન વારા હ, ઉસકા ઇનકાય તૌયાત કા ઇનકાય હો ગમા.

(19) ઇસભ બી ઉનકી તકજીફ હ કક અગય તૌયાત ય ઈભાન યખત તો નલફમો કો હયલગજ શહીદ ન કયત.

(20) માની હજયત મસા અરકહલસરાભ ક તય ય તશયીફ ર જાન ક ફાદ.

(21) ઇસભ બી ઉનકી તકજીફ હ કક હજયત મસા કી રાઠી ઔય યૌશન હથરી વગયહ ખરી સનશાસનમો ક દખન ક ફાદ ફછડા ન જત.

(22) તૌયાત ક આદશો ય અભર કયન કા.

(23) ઇસભ બી ઉનક ઈભાન ક દાવ કો ઝટરામા ગમા હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(54)

(24) મહકદમો ક ઝટ દાવો ભ એક મહ દાવા થા કક જનનત ખાસ ઉનહી ક લરમ હ. ઇસકા યદ ફયભામા જાતા હ કક અગય તમહાય સોચ ક મતાલફક જનનત તમહાય લરમ ખાસ હ, ઔય આલખયત કી તયફ સ તમહ ઇતભીનાન હ, કભો કી જરયત નહી, તો જનનત કી નઅભતો ક મકાફર ભ દસનમા કી તકરીફ કયો ફદારશત કયત હો. ભૌત કી તભનના કયો કક તમહાય દાવ કી બસનમાદ ય તમહાય લરમ યાહત કી ફાત હ. અગય તભન ભૌત કી તભનના ન કી તો મહ તમહાય ઝટ હોન કી દરીર હોગી. હદીશ શયીફ ભ હ કક અગય વો ભૌત કી તભનના કયત તો સફ હરાક હો જાત ઔય ધયતી ય કોઈ મહદી ફાકી ન યહતા.

(25) મહ ગફ કી ખફય ઔય ચભતકાય હ કક મહદી કાફી જજદ ઔય સખત સવયોધ ક ફાવજદ ભૌત કી તભનના જફાન ય ન રા સક.

(26) જસ આલખયી નફી ઔય કયઆન ક સાથ કફર ઔય તૌયાત ભ કાટ છાટ વગયહ. ભૌત કી ભહબફત ઔય અલરાહ સ સભરન કા શૌક, અલરાહ ક કયીફી ફનદો કા તયીકા હ. હજયત ઉભય (અલરાહ ઉનસ યાજી) હય નભાજ ક ફાદ દઆ ફયભાત. ” અલરાહમભય જકની શહાદતન ફી સફીલરકા વ વફાતન લફફનલદ યસલરકા” (ઐ અલરાહ, મઝ અન યાલત ભ શહાદત અતા કય ઔય અન પમાય હફીફ ક શહય ભ ભૌત દ). આભ તૌય સ સાય ફડ સહાફા ઔય સવશષ કય ફદર ઔય ઉહદ ક શહીદ ઔય ફઅત કયજજવાન ક રોગ અલરાહ કી યાહ ભ ભૌત કી ભહબફત યખત થ. હજયત સઅદ લફન અફી વકકાસ (અલરાહ ઉનસ યાજી) ન કાકફય રશકય ક સયદાય રલતભ લફન ફરરખજાદ ક ાસ જો ખત બજા ઉસભ તહયીય ફયભામા થા. “ઇનના ભઅના કૌભન યકહબબન ભૌતા કભા યકહબબર અઆજજમર ખમરા” માની ભય સાથ ઐસી કૌભ હ જો ભૌત કો ઇતના ભહબફ યખતી હ જજતના અજભી રોગ શયાફ કો. ઇસભ સનદય ઇશાયા થા કક શયાફ કી દસષત ભલતી કો દસનમા કી ભહબફત ક દીવાન સનદ કયત હ ઔય અલરાહ વાર ભૌત કો હકીકી ભહબફ સ સભરન કા જકયમા સભઝકય ચાહત હ. સાય ઈભાન વાર આલખયત કી યગફત યખત હ ઔય રમફી જજનદગી કી તભનના બી કય તો વહ ઇસલરમ હોતી હ કક નકકમા કયન ક લરમ કછ ઔય સભમ સભર જાએ જજસસ આલખયત ક લરમ અચછા તોશા જજમાદા જભા કય સક. અગય સછર કદનો ભ ગનાહ જજમાદા હએ હ તો ઉનસ તૌફહ ઔય કષભા માચના કય ર. સહી હદીસ કી કકતાફો ભ હ કક કોઈ દસનમા કી મસીફત સ યશાન હોકય ભૌત કી તભનના ન કય ઔય વાલતવ ભ દસનમા કી યશાસનમો સ તગ આકય ભૌત કી દઆ કયના સબર ઔય અલરાહ કી જાત ય બયોસ ઔય ઉસકી ઇચછા ક આગ સય ઝકા દન ક લખરાફ ઔય નાજામજ હ.

(27) મસશરકો કા એક સમહ ભજસી (આગ કા જાયી) હ. આસ ભ સભરત વકત ઇજજજત ઔય સરાભ ક લરમ કહત હ “જજહ હજાય સાર” માની હજાય ફયસ જજમો. ભતરફ મહ હ કક ભજસી મસશરક હજાય ફયસ જીન કી તભનના યખત હ. મહદી ઉનસ બી ફઢ ગએ કક ઉનહ જજનદગી કા રારચ સફ સ જજમાદા હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(55)

સયએ ફકયહ _ ફાયહવા રક

ہ و

دی ی

یا ب

قا لم د

صن ا م

بک باذ

ل قل

ل ع

نز

ل فانہ

ی

ا لجب دو ع کان

ن مری قل

بش

ہدی و

﴿

منی

مؤ

۹۷لل

دو

ع

ىل فان ا

میک

ل و

ی

جبل و

سرئکتہ و ل

م و ا دو

ع

کان

ن﴾ م

﴿نفری

ک﴿۹۸لل

سقون

ف ال ال

ا بہ

فر

کا ی

منت و

ی الیک ایت ب

انلز ان

لقد

ا ۹۹﴾ و

کلم

﴾ او

﴿منون

ؤہم ل ی

ثر

اک

لہ ب

ن م

قذه فری

دا نب

ہا ع

دو

د ۱۱۱عہ

ن عن م

ول

سہم ر

اء

ا ج لم

﴾ و

ظہورہم کا اء

ر ا و

٭ کتب

کتب

توا ال

او

نی ال

ن م

قذ فری

ہ نب

عا م

لم

ق د

صنہ ا م

﴿لمون

علکن ﴾ ۱۱۱لی

و

لیمن

سا کفر

م و

لیمن

ک سلل م

ع

یطی لوا الش

ا تت

وا م

عاتب

و

ت ومر

ت و

وابل ہر

بب

لکی

مل ال

زل ع

انام ٭ و

رح الس

الناس

مون ل عا ی

و کفر

یطی الش

ا یا م

ہم

من

لمون

عتفر فی

فل تک

ۃن فت

نا نح

انم

قول

ت ی

د ح

ان من اح

م ل

عا ی

م بہ و

قون

فر

لمون

عتین ا و

د ال باذ

بہ من اح

نی ا ہم بضار

موجہ و

زرء و

م ال

یل ب

ہم و

ضر

ا ی

م

انوا بہ

ا شر

م

سلبئ

و لق

ة من خ

خر

ا ل ف ال

مىہ ت

ن اش

لموا لم

علقد

ہ و

فع

نہ ی

فس

﴿لمون

عد ۱۱۲لو کانوا ی

ن عن م

ۃثوب

اتقوا لم

نوا و

لو انہ ام لو کانوا ﴾ و

ی

ا خ

﴿لمون

ع ﴾ۺ ۱۱۳ی

૯૭. તભ ફયભાઓ જો કોઈ જજબરીર કા દશભન િો (1) તો ઉસ (જજબરીર) ન તો તમિાય હદર ય અલરાિ ક હકભ સ મિ કયઆન ઉતાયા અગરી હકતાફો કી તમદીક ફયભાતા ઔય હિદામત ઔય ફશાયત (ખશખફયી) મસરભાનો કો(2)

૯૮. જો કોઈ દશભન િો અલરાિ ઔય ઉસક ફહયશતો ઔય ઉસક યસરો ઔય જજબરીર ઔય ભીકાઈર કા તો અલરાિ દશભન િ કાહફયો કા (3)

૯૯. ઔય ફશક િભન તમિાયી તયફ યૌશન આમત ઉતાયી(4) ઔય ઉનક ઇનકાયી ન િોગ ભગય ફાનસક (કકભી) રોગ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(56)

૧૦૦. ઔય કયા જફ કબી કોઈ એિદ કયત િ ઉનભ કા એક ફયીક (કષ) ઉસ પક દતા િ ફષલક ઉન ભ ફહતયો કો ઈભાન નિી (5)

૧૦૧. ઔય જફ ઉનક ાસ તશયીફ રામા અલરાિ ક મિા સ એક યસર (6) ઉનકી હકતાફો કી તમદીક ફયભાતા (7) તો હકતાફ વારો સ એક બગયોિ (દર) ન અલરાિ કી હકતાફ અન ીઠ ીછ પક દી (8) જસ હક વો કછ ઇલભ િી નિી યખત (કછ જાનત િી નિી) (9)

૧૦૨. ઔય ઉસક ભાનન વાર હએ જો શતાન ઢા કયત થ સરભાન કી સલતનત ક જભાન ભ (10) ઔય સરભાન ન કફર ન હકમા (11) િા શતાન કાહફય હએ (12) રોગો કો જાદ નસખાત િ ઔય વિ (જાદ) જો ફાબર ભ દો ફહયશતો િારત ઔય ભારત ય ઉતયા ઔય વો દોનો હકસી કો કછ ન નસખાત જફ તક મિ ન કિ રત હક િભ તો નનયી આજભામશ િ ત અના ઈભાન ન ખો (13) તો ઉનસ સીખત વિ જજસસ જદાઈ ડાર ભદદ ઔય ઉસકી ઔયત ભ ઔય ઉસસ જયય (િાનન) નિી હચા સકત હકસી કો ભગય ખદા ક હકભ સ (14) ઔય વો સીખત િ જો ઉનિ નકસાન દગા નફા ન દગા ઔય ફશક જરય ઉનિ ભાલભ િ હક જજસન મિ સૌદા બરમા આબખયત ભ ઉસકા કછ હિમસા નિી ઔય ફશક કયા બયી ચીજ િ વિ જજસક ફદર ઉનિોન અની જાન ફચી હકસી તયિ ઉનિ ઇલભ િોતા (15)

૧૦૩. ઔય અગય વો ઈભાન રાત (16) ઔય યિજગાયી કયત તો અલરાિ ક મિા કા સવાફ ફહત અચછા િ હકસી તયિ ઉનિ ઈલભ િોતા

તફસીય : સયએ ફકયહ – ફાયહવા રક

(1) મહકદમો ક આલરભ અબદલરાહ લફન સકયમા ન હજય સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ સ કહા, આક ાસ આસભાન સ કૌન ફકયશતા આતા હ. ફયભામા, જજબરીર. ઇબન સકયમા ન કહા વહ હભાયા દશભન હ કક હભય કડા અજાફ ઉતાયતા હ. કઈ ફાય હભસ દશભની કય ચકા હ. અગય આક ાસ ભીકાઈર આત તો હભ આ ય ઈભાન ર આત.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(57)

(2) તો મહકદમો કી દશભની જજબરીર ક સાથ ફભાની માની ફકાય હ. ફનલક અગય ઉનહ ઇનસાફ હોતા તો વો જજબરીર અભીન સ ભહબફત કયત ઔય ઉનક શકરગજાય હોત કક વો ઐસી કકતાફ રાએ જજસસ ઉનકી કકતાફો કી નટટ હોતી હ. ઔય “બશયા લરર મસભનીન” (ઔય કહદામત વ ફશાયત મસરભાનો કો) ફયભાન ભ મહકદમો કા યદ હ કક અફ તો જજબરીર કહદામત ઔય ખશખફયી રા યહ હ કપય બી તભ દશભની સ ફાજ નહી આત.

(3) ઇસસ ભાલભ હઆ કક નલફમો ઔય ફકયશતો કી દશભની કફર ઔય અલરાહ ક ગજફ કા કાયણ હ. ઔય અલરાહ ક પમાયો સ દશભની અલરાહ સ દશભની કયના હ.

(4) મહ આમત ઇબન સકયમા સહદી ક જવાફ ભ ઉતયી, જજસન હજય સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ સ કહા થા કક ઐ મહમભદ, આ હભાય ાસ કોઈ ઐસી ચીજ ન રાએ જજસ હભ હચાનત ઔય ન આ ય કોઈ ખરી (લટટ) આમત ઉતયી જજસકા હભ ારન કયત.

(5) મહ આમત ભાલરક લફન સફ મહદી ક જવાફ ભ ઉતયી જફ હજય સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ન મહકદમો કો અલરાહ તઆરા ક વો એહદ માદ કદરાએ જો હજય ય ઈભાન રાન ક ફાય ભ કકમ થ તો ઇબન સફ ન એહદ હી કા ઇનકાય કય કદમા.

(6) માની સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ.

(7) સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ તૌયાત ઔય જબય વગયહ કી નટટ ફયભાત થ ઔય ખદ ઇન કકતાફો ભ બી હજય ક તશયીફ રાન કી ખશખફયી ઔય આક ગણો કા ફમાન થા. ઇસલરમ હજય કા તશયીફ રાના ઔય આકા મફાયક અસલતતવ હી ઇન કકતાફો કી નટટ હ. તો હોના મહ ચાકહમ થા કક હજય ક આગભન ય એહર કકતાફ કા ઈભાન અની કકતાફો ક સાથ ઔય જજમાદા કકા હોતા, ભગય ઇસક સવયીત ઉનહોન અની કકતાફો ક સાથ બી કફર કકમા. સદી કા કથન હ કક જફ હજય તશયીફ રાએ તો મહકદમો ન તૌયાત સ મકાફરા કયક તૌયાત ઔય કયઆન કો એકસા ામા તો તૌયાત કો બી છોડ કદમા.

(8) માની ઉસ કકતાફ કી તયફ ધમાન નહી કદમા. સકફમાન લફન ઐસનમા કા કહના હ કક મહકદમો ન તૌયાત કો કીભતી યશભી કડો ભ સોન ચાદી સ ભઢકય યખ લરમા ઔય ઉસક આદશો કો ન ભાના.

(9) ઇન આમતો સ ભાલભ હોતા હ કક મહકદમો ક ચાય સમપરદામ થ. એક તૌયાત ય ઈભાન રામા ઔય ઉસન ઉસક અહકાભ બી અદા કકમ. મ મસભનીન એહર કકતાફ હ. ઇનકી તાદાદ થોડી હ. ઔય “અકસયોહભ” (ઉનભ ફહતયો કો) સ ઉસ દસય સમદામ કા તા ચરતા હ જજસન ખલરભ ખલરા તૌયાત ક એહદ તોડ, ઉસકી સીભાઓ કા ઉલરઘન કકમા, સયકશી કા યાલતા અનામા, “નફજહ ફયીકભ સભનહભ” (ઉનભ એક કષ ઉસ પક દતા હ) ભ ઉનકા જજકર હ. તીસયા સમપરદામ વહ જજસન એહદ તોડન કા એરાન તો ન કકમા રકકન અની જજહારત સ એહદ તોડત યહ. ઉનકા ફમાન “ફર અકસયોહભ રા

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(58)

યસભનન” (ફનલક ઉનભ ફહતયો કો ઈભાન નહી) ભ હ. ચૌથ સમપરદામ ન જાકહય ભ તો એહદ ભાન ઔય છવા સવદરોહ ઔય દશભની સ સવયોધ કયત યહ. મહ ફનાવટી તૌય સ જાકહર ફનત થ. “કઅનનહભ રા મઅરમન” (ભાનો વો કછ ઇલભ હી નહી યખત) ભ ઉનકા ચચાર હ.

(10) હજયત સરભાન અરકહલસરાભ ક જભાન ભ ફની ઇસતરાઈર જાદ સીખન ભ ભશગર હએ તો આન ઉનકો ઇસસ યોકા ઔય ઉનકી કકતાફ રકય અની કસી ક નીચ દફન કય દી. હજયત સરભાન અરકહલસરાભ કી વફાત ક ફાદ શતાનો ન વો કકતાફ સનકાર કય રોગો સ કહા કક સરભાન ઇસી ક જોય સ સલતનત કયત થ. ફની ઇસતરાઈર ક આલરભો ઔય નક રોગો ન તો ઇસકા ઇનકાય કકમા ભગય જાકહર રોગ જાદ કો હજયત સરભાન અરકહલસરાભ કા ઇલભ ફતાકય ઉસક સીખન ય ટટ ડ. નલફમો કી કકતાફ છોડ દી ઔય હજયત સરભાન અરકહલસરાભ ય રાછન શર કી. સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક જભાન તક ઇસી હાર ય યહ. અલરાહ તઆરા ન હજયત સરભાન અરકહલસરાભ કી સફાઈ ક લરમ હજય ય મહ આમત ઉતાયી.

(11) કયોકક વો નફી હ ઔય નફી કફર સ લફલકર ભાસભ હોત હ, ઉનકી તયફ જાદ કી સનલફત કયના ફાસતર ઔય ગરત હ, કયોકક જાદ કા કકફરમાત સ ખારી હોના રગબગ અસમબવ હ.

(12) જજનહોન હજયત સરભાન અરકહલસરાભ ય જાદગયી કા ઝટા ઇલજાભ રગામા.

(13) માની જાદ સીખ કય ઔય ઉસ ય અભર ઔય સવશવાસ કયક ઔય ઉસકો દરલત જાન કય કાકફય ન ફન. મહ જાદ ફયભાફયદાય ઔય નાફયભાન ક ફીચ અનતય જાનન ઔય યખન ક લરમ ઉતયા. જો ઇસકો સીખકય ઇસ ય અભર કય, કાકફય હો જાએગા. શતર મહ હ કક જાદ ભ ઈભાન ક સવરદધ જો ફાત ઔય કાભ હો ઔય જો ઉસસ ફચ, ન સીખ મા સીખ ઔય ઉસય અભર ન કય ઔય ઉસક કકફરમાત ય સવશવાસ ન યખ વહ મસભન યહગા, મહી ઇભાભ અબ ભનસય ભાતયીદી કા કહના હ. જો જાદ કફર હ ઉસય અભર કયન વારા અગય ભદર હ, કતર કય કદમા જાએગા. જો જાદ કફર નહી, ભગય ઉસસ જાન હરાક કી જાતી હ, ઉસય અભર કયન વારા તયીક કો કાટન વારો ક હકભ ભ હ, ભદર હો મા ઔયત. જાદગય કી તૌફહ કબર હ.( ભદાકયક)

(14) ઇસસ ભાલભ હઆ કક અસરી અસય યખન વારા અલરાહ તઆરા હ. ચીજો કી તાસીય ઉસી કી ભજી ય હ.

(15) અન અજાભકાય ઔય અજાફ ક કડન કા.

(16) હજયત સમદ કામનાત સલરલરાહો અરહ વસલરભ ઔય કયઆન ાક ય.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(59)

સયએ ફકયહ - તયહવા રક

ذاب الی ع

نفری

ک لل

وا و

عاسم

ظرنا و

قولوا ان

ا و

نوا ل تقولوا رعن

ام

نی ا ال

ہ﴾ ۱۱۴م﴿ییای

رن م

ی

ن خ لیکم م

ل ع

زن ی ان

رکی

مش

ل ال

کتب و

ل ال

ا من اہ

و کفر

نی د ال

وا یبکم م

ظیم﴿عل ال

فض

ذوال

ا

و

یشاء

نتہ م

محص بر

تخ یا

ۃ او ﴾۱۱۵و

من ای

خ

سا نن

ت م

ا نا

سہ

نن

ر﴿ء قدی ل کل ش

علم ان ا

ا الم تع

لہ

او مث

اہن م

ک ۱۱۶بخی

ل ل م

لم ان ا

﴾ الم تع

﴿

ل نصی و

ل

و

ن ا من

و دن ا لکم م

مرض و

ال

موت و

تسئلوا ﴾ ام تر ۱۱۷الس

ان

ندو

ی

بیل﴿ الس

اء

و ضل س

من فقد

ی بال

رکف

ل ال د

بت ینم قبل و

وس من

ئل م

ا س

ولکم کم

س﴾ ۱۱۸ر

ح ارا منکم کف

د ای

عن ب نکم م

دو

رکتب لو ی

ل ال

ن اہ م

د کثی فسہ و

د ان

ن عن دا م

س

ل کل ع بامره ان ا

اتات ی

وا ح

فح

اص

فوا و

ق فاع

ح ال لہ ی

ا تبد م

عن ب ء م ش

ر﴿فس ۱۱۹قدی

وا لن

م ا تقد

موة و

کاتوا الز

لوة و اقیموا الص

د ا ﴾ و

عن

ه تجدو

ین خ کم م

﴿

صی بلون

ما تع

بم

ک ۱۱۱ان ا

ہودا او نصری تل

کان

نۃ ال م ن

جخل ال

د یقالوا لن

﴾ و

﴿

م صدقی

ت کن

کم ان

رہن

ہاتوا ب

ہ قل

انین ۱۱۱ام

ل٭ م

﴾ ب

سن فلح مہو

و

ہہج واسلم

﴿نون

زحل ہم ی

لیہ و

عوف

ل خ

بہ و

د ره عن

ر ﴾ۺ ۱۱۲اج

૧૦૪. ઐ ઈભાન વારો (1) “યાઇના” ન કિો ઔય ય અરજ કયો હક હજય િભ ય નજય યખ ઔય િર િી સ ગૌય સ સનો (2) ઔય કાહફયો ક બરમ દદદનાક અજાફ િ (3) ૧૦૫. વો જો કાહફય િ હકતાફી મા મનિક (4) વો નિી ચાિત હક તભ ય કોઈ બરાઈ ઉતય તમિાય યફ ક ાસ સ(5) ઔય અલરાિ અની યિભત સ ખાસ કયતા િ જજસ ચાિ ઔય અલરાિ ફડ ફજર(અનકમા) વારા િ ૧૦૬. જફ કોઈ આમત િભ ભનસખ (નનયમત) ફયભાએ મા ભરા દ (6) તો ઉસસ ફિતય મા ઉસ જસી ર આએગ, કયા તઝ ખફય નિી હક અલરાિ સફ કછ કય સકતા િ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(60)

૧૦૭. કયા તઝ ખફય નિી હક અલરાિ િી ક બરમ િ આસભાનો ઔય જભીન કી ફાદશાિી ઔય અલરાિ ક નસવા તમિાયા ન કોઈ હિભામતી ન ભદદગાય ૧૦૮. કયા મિ ચાિત િો હક અન યસર સ વસા સવાર કયો જો મસા સ િર હઆ થા (7) ઔય જો ઈભાન ક ફદર કફર ર (8) વિ ઠીક યામતા ફિક ગમા ૧૦૯. ફહત હકતાબફમો ન ચાિા (9) કાશ તમિ ઈભાન ક ફાદ કફર કી તયફ પય દ અન હદરો કી જરન સ (10) ફાદ ઇસક હક િક ઉનય ખફ જાહિય િો ચકા િ, તો તભ છોડો ઔય દયગજય (કષભા) કયો મિા તક હક અલરાિ અના હકભ રાએ ફશક અલરાિ િય ચીજ ય કાહદય (શસકતભાન) િ ૧૧૦. ઔય નભાજ કામભ યખો ઔય જકાત દો (11) ઔય અની જાનો ક બરમ જો બરાઈ આગ બજોગ ઉસ અલરાિ ક મિા ાઓગ ફશક અલરાિ તમિાય કાભ દખ યિા િ ૧૧૧. ઔય હકતાફ વાર ફોર િયબગજ જનનત ભ ન જાએગા ભગય વિ જો મહદી મા ઈસાઈ િો (12) મ ઉનકી ખમારફહદમા િ, તભ ફયભાઓ રાઓ અની દરીર (13) અગય સચચ િો

૧૧૨. િા કયો નિી જજસન અના મિ ઝકામા અલરાિ ક બરમ ઔય વિ નકી કયન વારા િ(14) તો ઉસકા નગ ઉસક યફ ક ાસ િ, ઔય ઉનિ ન કછ અનદશા િો ઔય ન કછ ગભ (15) તફસીય : સયએ ફકયહ – તયહવા રક

(1) જફ હજય અકદસ સલરલરાહો અરહ વસલરભ અન સહાફા કો કછ ફતાત મા સસખાત તો વો કબી કબી ફીચ ભ અજૉ કકમા કયત “યાઇના મા યસરલરાહ” . ઇસક ભાની મ થ કક મા યસરલરાહ હભાય હાર કી કયઆમત કીજજમ. માની અની ફાતો કો સભઝન કા ભૌકા દીજજમ. મહકદમો કી જફાન ભ મહ કલરભા તૌહીન કા અથર યખતા થા. ઉનહો ન ઉસ સનમત સ કહના શર કકમા. હજયત સઅદ લફન ભઆજ મહકદમો કી ફોરી ક જાનકાય થ. આન એક કદન ઉનકી જફાન સ મહ કલરભા સનકય ફયભામા, ઐ અલરાહ ક દશભનો, તભ ય અલરાહ કી રઅનત. અગય ભ ન અફ કકસી કી જફાન સ મહ કલરભા સના તો ઉસકી ગદરન ભાય દગા. મહકદમા ન કહા, હભય તો આ ગભર હોત હ, મસરભાન બી તો મહી કહત હ. ઇસય આ યજીદા હોકય અન આકા સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી લખદભત ભ હાજજય હએ થ કક મહ આમત ઉતયી, જજસભ “યાઇના” કહન કો ભના કય કદમા ગમા ઔય ઇસ ભતરફ કા દસયા

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(61)

રફજ “ઉનજયના” કહન કા હકભ હઆ. ઇસસ ભાલભ હઆ કક નલફમો કા આદય સતકાય ઔય ઉનક સભકષ અદફ કી ફાત ફોરના ફજૉ હ, ઔય જજસ ફાત ભ જયા સી બી હતક મા તૌહીન કા સદહ હો ઉસ જફાન ય રાના ભના હ.

(2) ઔય યી તયહ કાન રગાકય ધમાન સ સનો તાકક મહ અજૉ કયન કી જરયત હી ન યહ કક હજય તવજજજહ ફયભાએ, કયોકક નફી ક દયફાય કા મહી અદફ હ. નફીમો ક દયફાય ભ આદભી કો અદફ ક ઊચ રતફો કા લરહાજ અસનવામર હ.

(3) “લરર કાકફયીન”(ઔય કાકફયો ક લરમ) ભ ઇશાયા હ કક નલફમો કી શાન ભ ફઅદફી કફર હ.

(4) મહકદમો કી એક જભાઅત મસરભાનો સ દોલતી ઔય શબચછા જાકહય કયતી થી. ઉસકો ઝટરાન ક લરમ મહ આમત ઉતયી મસરભાનો કો ફતામા ગમા કક કાકફય દોલતી ઔય શબચછા ક દાવ ભ ઝટ હ.(જભર)

(5)માની કાકફય એહર કકતાફ ઔય મસશરકીન દોનો મસરભાનો સ દશભની ઔય કટતા યખત હ ઔય ઇસ દખ ભ હ કક ઉનક નફી મહમભદ મલતફા સલરલરાહો અરહ વસલરભ કો ગમફયી ઔય વહી (દવવાણી) અતા હઈ ઔય મસરભાનો કો મહ ફઙી નઅભત સભરી.(ખાજજન)

(6) કયઆન કયીભ ન સછરી શયીઅતો ઔય હરી કકતાફો કો ભનસખ માની લથલગત ફયભામા તો કાકફયો કો ફડી ઘફયાહટ હઈ ઔય ઉનહોન ઇસય તાના કકમા. તફ મહ આમત ઉતયી ઔય ફતામા ગમા કક જો લથલગત હઆ વહ બી અલરાહ કી તયફ સ થા ઔય જજસન લથલગત કકમા (માની કયઆન), વહ બી અલરાહ કી તયફ સ હ. ઔય લથલગત કયન વારી ચીજ કબી લથલગત હોન વારી ચીજ સ જજમાદા આસાન ઔય નફા દન વારી હોતી હ. અલરાહ કી કદયત ય ઈભાન યખન વાર કો ઇસભ શક કયન કી કોઈ જગહ નહી હ. કામનાત (સનટટ ) ભ દખા જાતા હ કક અલરાહ તઆરા કદન સ યાત કો, ગભી સ ઠણડી કો, જવાની કો ફચન સ, ફીભાયી કો તદરલતી સ, ફહાય સ તઝડ કો લથલગત ફયભાતા હ. મહ તભાભ ફદરાવ ઉસકી કદયત ક પરભાણ હ. તો એક આમત ઔય એક હકભ ક લથલગત હોન ભ કયા આશચમર. લથગન આદશ દયઅલર સછર હકભ કી મિત તક ક લરમ થા, ઔય ઉસ સભમ ક લરમ લફલકર મનાસસફ થા. કાકફયો કી નાસભઝી કક લથગન આદશ ય ઐસતયાજ કયત હ ઔય એહર કકતાફ કા ઐસતયાજ ઉનક અકીદો ક લરહાજ સ બી ગરત હ. ઉનહ હજયત આદભ અરકહલસરાભ કી શયીઅત ક આદશ કા લથગન ભાનના ડગા. મહ ભાનના હી ડગા કક સનીચય ક કદન દસનમા ક કાભ ઉનસ હર હયાભ નહી થ. મહ બી ઇકયાય કયના હોગા કક તૌયાત ભ હજયત નહ કી ઉમભત ક લરમ તભાભ ચૌાએ હરાર હોના ફમાન કકમા ગમા ઔય હજયત મસા અરકહલસરાભ ય ફહત સ ચૌાએ હયાભ કય કદમ ગએ. ઇન ફાતો ક હોત હએ લથગન આદશ કા ઇનકાય કકસ તયહ સમબવ હ.

જજસ તયહ એક આમત દસયી આમત સ લથલગત હોતી હ. ઉસી તયહ હદીસ મતવાસતય સ બી હોતી હ. લથગન આદશ કબી સસફર હકભ કા, કબી સતરાવત ઔય હકભ દોનો કા. ફહકી ન અબ ઇભાભા સ કયવામત કી કક એક અનસાયી સહાફી યાત કો તહજજજદ ક લરમ ઉઠ ઔય સયએ ફાસતહા ક ફાદ જો સયત હભશા ઢા કયત થ ઉસ ઢના ચાહા રકકન વહ લફલકર માદ ન આઈ ઔય લફસલભલરાહ ક સસવા કછ

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(62)

ન ઢ સક. સફહ કો દસય સહાફા સ ઇસકા જજકર કકમા. ઉન હજયાત ન ફયભામા હભાયા બી મહી હાર હ. વહ સયત હભ બી માદ થી ઔય અફ હભાયી માદદાશત ભ બી ન યહી. સફન સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી લખદભત ભ વાકકઆ અજૉ કકમા. હજય ન ફયભામા આજ યાત વહ સયત ઉઠા રી ગઈ. ઉસકા હકભ ઔય સતરાવત દોનો લથલગત હએ. જજન કાગજો ય વહ લરખી હઈ થી ઉન ય સનશાન તક ફાકી ન યહ.

(7) મહકદમો ન કહા ઐ મહમભદ (સલરલરાહો અરહ વસલરભ) હભાય ાસ આ ઐસી કકતાફ રાઇમ જો આસભાન સ એક સાથ ઉતય. ઉનક ફાય ભ મહ આમત નાજજર હઈ.

(8) માની જો આમત ઉતય ચકી હ ઉનક કબર કયન ભ ફજા (વમથર) ફહસ કય ઔય દસયી આમત તરફ કય. ઇસસ ભાલભ હઆ કક જજસ સવાર ભ ખયાફી હો ઉસ બજગાર ક સાભન શ કયના જામજ નહી ઔય સફસ ફડી ખયાફી મહ કક ઉસસ નાફયભાની જાકહય હોતી હો.

(9) ઉહદ કી જ ગ ક ફાદ મહકદમો કી જભાઅત ન હજયત હજફા લફન મભાન ઔય અમભાય લફન માસસય યકદમલરાહો અનહભા સ કહા કક અગય તભ હક ય હોત તો તમહ હાય ન હોતી. તભ હભાય દીન કી તયફ વાસ આ જાઓ. હજયત અમભાય ન ફયભામા તમહાય નજદીક એહદ કા તોડના કસા હ ? ઉનહોન કહા, સનહામત બયા. આન ફયભામા, ભ ન એહદ કકમા હ કક જજનદગી ક અસનતભ કષણ તક સમદ આરભ મહમભદ મલતફા સલરલરાહો અરહ વસલરભ સ ન કપરગા ઔય કફર ન અનાઊગા ઔય હજયત હજફા ન ફયભામા, ભ યાજી હઆ અલરાહ ક યફ હોન, મહમભદ મલતફા સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક યસર હોન, ઇલરાભ ક દીન હોન, કયઆન ક ઈભાન હોન, કાફ ક કકફરા હોન ઔય મસભનીન ક બાઈ હોન સ. કપય મ દોનો સહાફી હજય સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી લખદભત ભ હાજજય હએ ઔય આકો વાકએ કી ખફય દી. હજય ન ફયભામા તભન ફહતય કકમા ઔય બરાઈ ાઈ. ઇસય મહ આમત ઉતયી.

(10) ઇલરાભ કી સચચાઈ જાનન ક ફાદ મહકદમો કા મસરભાનો ક કાકફય ઔય મતરદ હોન કી તભનના કયના ઔય મહ ચાહના કક વો ઈભાન સ ભહરભ હો જાએ, હસદ ક કાયણ થા, હસદ ફડી બયાઈ હ. હદીસ શયીફ ભ હ સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ન ફયભામા હસદ સ ફચો વહ નકકમો કો ઇસ તયહ ખાતા હ જસ આગ સખી રકડી કો. હસદ હયાભ હ. અગય કોઈ શખસ અન ભાર વ દૌરત મા અસય ઔય પરબાવ સ ગભયાહી ઔય ફદીની પરાતા હ, તો ઉસક કફતન સ ભહફજ યહન ક લરમ ઉસકો હાસસર નઅભતો ક સછન જાન કી તભનના હસદ ભ દાલખર નહી ઔય હયાભ બી નહી.

(11) ઈભાન વારો કો મહકદમો સ ફચન કા હકભ દન ક ફાદ ઉનહ અન નફસ કી ઇલરાહ કી તયફ ધમાન કદરાતા હ.

(12) માની મહદી કહત હ કક જનનત ભ સસફર વહી દાલખર હોગ, ઔય ઈસાઈ કહત હ કક ફકત ઈસાઈ જાએગ, ઔય મ મસરભાનો કો દીન સ હટાન ક લરમ કહત હ. જસ લથગન આદશ વગયહ ક તચછ સદહ ઉનહોન ઇસ ઉમભીદ ય શ કકમ થ કક મસરભાનો કો અન દીન ભ કછ સદહ હો જાએ. ઇસી તયહ ઉનકો જનનત સ ભાયસ કયક ઇલરાભ સ પયન કી કોસશશ કયત હ. ચનાચ ાયા ક અનત ભ ઉનકા

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(63)

મહ કથન કદમા હઆ હ “વકાલ કન હદન ઔ નસાયા તહતદ” (માની ઔય કકતાફ વાર ફોર મહદી મા ઈસાઈ હો જાઓ, યાહ ા જાઓગ). અલરાહ તઆરા ઉનક ઇસ ફાસતર ખમાર કા યદ ફયભાતા હ.

(13) ઇસ આમત સ ભાલભ હઆ કક ઇનકાય કા દાવા કયન વાર કો બી દરીર મા પરભાણ રાના જરયી હ. ઇસક લફના દાવા ફાસતર ઔય ઝઠા હોગા.

(14) ચાહ કકસી જભાન, કકસી નલર, કકસી કૌભ કા હો.

(15) ઇસભ ઇશાયા હ કક મહદી ઔય ઈસાઈમો કા મહ દાવા કક જનનત ભ ફકત નહી ભાલરક હ, લફલકર ગરત હ, કયોકક જનનત ભ દાલખરા સહી અકીદ ઔય નક કભો ય આધાકયત હ, ઔય મહ ઉનકો ઉરબધ નહી.

સયએ ફકયહ _ ચૌદહવા રક

ہم ء و ل ش

عہود

یت ال

س قالت النصری لی

ء و ل ش

ت النصری ع

س لیہود

یقالت ال

و

نی لک قال ال

کذ

کتب

اللون

تۃ ی

قیم

ال

وم

ہ ی

ین بکم

ح یل قولہ فا

مث

لمون

عل ی

﴿لفون

تخا کانوا فیہ ی

عی ف ۱۱۳فیم

س وا اسمہ

فیہ

کر

ذ یسجد ا ان

مع من

ن مم

لمن اظ

م﴾ و

لہ ا کان

ئک م ا اول

ابہ

رة خ

خر

لہ ف ال

و

ا خزی

ی لہ ف الن

ائفی

ال خ

خلوہا

د یان

ظیم﴿ذاب ع

۱۱۴ع

وسع

ا ان ا

ہج و

لوا فثم

ا تو

من٭ فای

رب

غمالرق و

شم ال

﴾ و

لیم﴿ ۱۱۵ع

قالوا اتخذ ا

﴿﴾ و

ون

نت ق ل

رض کل

ال

موت و

ا ف الس

م ل

ل ب

ہبحن

لا س

﴾ ۱۱۶ و

اذا رض و

ال

موت و

الس

عدییب ﴿ قض

کون

فی

قول ل کن

ا ی

۱۱۷امرا فانم

نی قال ال

﴾ و

امن کل

لول ی

لمون

ع لی

ت

ہل قولہ تشب

ث م

قبلہ من

نی لک قال ال

کذ

ۃ ایاتین

او تا

ا

﴿وقنون

یت لقوم ی ا ال ن

ی بہ قد

ن ۱۱۸قلوب

ل تسئل ع

را و

نذی

ا و

شی

ق ب

حنک بال

ل ارس

﴾ انا

ح حیم﴿اص

ج ﴾۱۱۹ب ال

لن

ترضیو

ان ہدی ا ہو

ہ قل

ملت

تتبعتل النصری ح

وہود

یک ال

نع

ل و

ل

و

ا من

ا لک من

م م

عل ال

من

كاء

ج

ی د ال

ع ہم ب

اء

و اہ

ت

علئن اتب

ہدی و

ال

﴿

فر بہ ۱۲۱نصیک ینم بہ و

منون

ؤئک ی تہ اول

ق تلو

حلونہ

ت ی

کتب

ال اتینہ

نی ﴾ ال

﴿نوخسر

الئک ہم ﴾ۺ ۱۲۱فاول

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(64)

૧૧૩. ઔય મહદી ફોર નસયાની (ઈસાઈ) કછ નિી ઔય નસયાની ફોર મહદી કછ નિી (1) િારાહક વો હકતાફ ઢત િ (2) ઇસી તયિ જાહિરો ન ઉનકી સી ફાત કિી (3) તો અલરાિ કમાભત ક હદન ઉનભ ફસરા કય દગા જજસ ફાત ભ ઝગડ યિ િ ૧૧૪. ઔય ઉસસ ફઢકય જાબરભ કૌન (4) જો અલરાિ કી ભસમજદો કો યોક ઉનભ ખદા કા નાભ બરમ જાન સ (5) ઔય ઉનકી વીયાની ભ કોનશશ કય (6) ઉનકો ન હચતા થા હક ભસમજદો ભ જાએ ભગય ડયત હએ ઉનક બરમ દનનમા ભ રમવાઈ િ (7) ઔય ઉનક બરમ આબખયત ભ ફડા અજાફ (8)

૧૧૫. ઔય યફ નિભ સફ અલરાિ િી કા િ તો તભ જજધય મિ કયો ઉધય વજહલરાિ (ખદા કી યિભત તમિાયી તયફ મતવજજિ) િ ફશક અલરાિ વસઅત (નવમતાય) વારા ઇલભ વારા િ ૧૧૬. ઔય ફોર ખદા ન અન બરમ ઔરાદ યખી, ાકી િ ઉસ (9) ફષલક ઉસીકી નભલક (સનિ) િ જો કછ આસભાનો ઔય જભીન ભ િ (10) સફ ઉસક હજય (પરતમકષ) ગદદન ડાર િ ૧૧૭. નમા દા કયન વારા આસભાનો ઔય જભીન કા (11) ઔય જફ હકસી ફાત કા હકભ ફયભાએ તો ઉસસ મિી ફયભાતા િ હક િો જા ઔય વિ ફૌયન િો જાતી િ (12) ૧૧૮. ઔય જાહિર ફોર (13) અલરાિ િભ સ કયો નિી કરાભ કયતા (14) મા િભ કોઈ નનશાની નભર (15) ઉનસ અગરો ન બી ઐસી િી કિી ઉનકી સી ફાત. ઉનક હદર એક સ િ (16) ફશક િભન નનશાનનમા ખોર દી મકીન વારો ક બરમ (17)

૧૧૯. ફશક િભન તમિ િક ક સાથ બજા ખશખફયી દતા ઔય ડય સનાતા ઔય તભસ દોજખ વારો કા સવાર ન િોગા (18)

૧૨૦. ઔય િયબગજ તભસ મહદ ઔય નસાયા (ઈસાઈ) યાજી ન િોગ જફ તક તભ ઉનક દીન કા અનકયણ ન કયો (19) તભ ફયભાઓ અલરાિ િી કી હિદામત હિદામત િ (20) ઔય (ઐ સનન વાર, કોઈ બી િો) અગય ત ઉનકી ખવાહિશો

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(65)

ય ચરન વારા હઆ ફાદ ઇસક હક તઝ ઇલભ આચકા તો અલરાિ સ તયા કોઈ ફચાન વારા ન િોગા ઔય ન ભદદગાય (21)

૧૨૧. જજનિ િભન હકતાફ દી િ વો જસી ચાહિમ ઉસકી નતરાવત (ાઠ) કયત િ વિી ઉસ ય ઈભાન યખત િ ઔય જો ઉસક ઇનકાયી િો તો વિી ઘાટ વાર િ

તફસીય : સયએ ફકયહ – ચૌદહવા રક

(1) નજયાત ક ઈસાઇસો કા એક દર સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી લખદભત ભ આમા તો મહદી ઉરભા બી આએ ઔય દોનો ભ મનાજજયા માની વાતારરા શર હો ગમા. આવાજ ફરનદ હઈ,

શોય ભચા. મહકદમો ન કહા કક ઈસાઇમો કા દીન કછ નહી ઔય હજયત ઈસા અરકહલસરાભ ઔય ઇનજીર શયીફ કા ઇનકાય કકમા. ઇસી તયહ ઈસાઈમો ન મહકદમો સ કહા કક તમહાયા દીન કછ નહી ઔય તૌયાત શયીફ ઔય હજયત મસા અરકહલસરાભ કા ઇનકાય કકમા. ઇસ ફાફ ભ મહ આમત ઉતયી.

(2) માની જાનકાયી ક ફાવજદ ઉનહોન ઐસી જજહારત કી ફાત કી. હારાકક ઇનજીર શયીફ જજસકો ઈસાઈ ભાનત હ, ઉસભ તૌયાત શયીફ ઔય હજયત મસા અરકહલસરાભ ક નફી હોન કી નટટ હ. ઇસી તયહ તૌયાત જજસ મહદી ભાનત હ, ઉસભ હજયત ઈસા અરકહલસરાભ ક નફી હોન ઔય ઉન સાય આદશો કી નટટ હ જો આકો અલરાહ તઆરા કી તયફ સ અતા હએ.

(3) કકતાફ વારો ક ઉરભા કી તયહ ઉન જાકહરો ન જો ઇલભ યખત થ ન કકતાફ, જસ કક મસતિજક,

આગ ક જાયી, વગયહ, ઉનહોન હય એક દીન વાર કો ઝટરાના શર કકમા, ઔય કહા કક વહ કછ નહી. ઇનહી જાકહરો ભ સ અયફ ક મસતિજક મસશરકીન બી હ, જજનહોન નફીમ કયીફ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ઔય આક દીન કી શાન ભ ઐસી હી ફાત કહી.

(4) મહ આમત ફતર ભકકદસ કી ફહયભતી મા સનયાદય ક ફાય ભ ઉતયી. જજસકા મખતસય વાકકઆ મહ હ કક યોભ ક ઈસાઈમો ન ફની ઇસતરાઈર ય ચઢાઈ કી. ઉનક સયભાઓ કો કતર કકમા, ઔયતો ફચચો કો કદ કકમા, તૌયાત શયીફ કો જરામા, ફતર ભકકદસ કો વીયાન કકમા, ઉસભ ગનદગી ડારી, સવય જજફહ કકમ (ભઆજલરાહ). ફતર ભકકદસ હજયત ઉભય ફારક કી લખરાફત તક ઇસી વીયાની ભ ડા યહા. આક એહદ મફાયક (સભમકાર) ભ મસરભાનો ન ઇસકો નએ સસય સ ફનામા. એક કૌર મહ બી હ કક મહ આમત ભકકા ક મસશરકો ક ફાય ભ ઉતયી, જજનહો ન ઇલરાભ કી શરઆત ભ હજય સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ઔય આક સાસથમો કો કાફ ભ નભાજ ઢન સ યોકા થા, ઔય હદલફમા કી જ ગ ક વકત ઉસભ નભાજ ઔય હજ સ ભના કકમા થા.

(5) જજકર નભાજ, ખતફા, તલફીહ, વઅજ, નઅત શયીફ, સફકો શાસભર હ. ઔય અલરાહ ક જજકર કો ભના કયના હય જગહ બયા હ, ખાસકય ભસલજદો ભ, જો ઇસી કાભ ક લરમ ફનાઈ જાતી હ. જો શખસ ભસલજદ કો જજકર ઔય નભાજ સ ભહરભ કયદ, વહ ભસલજદ કા વીયાન કયન વારા ઔય ફહત ફડા જાલરભ હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(66)

(6) ભસલજદ કી વીયાની જસ જજકર ઔય નભાજ ક યોકન સ હોતી હ, ઐસી હી ઉસકી ઇભાયત કો નકસાન હચાન ઔય સનયાદય કયન સ બી.

(7) દસનમા ભ ઉનહ મહ રલવાઈ હચી કક કતર કકમ ગએ, લગયફતાય હએ, વતન સ સનકાર ગએ, લખરાફત ફારકી ઔય ઉલભાની ભ મલક શાભ ઉનક કબજ સ સનકર ગમા, ફતર ભકકદસ સ જજલરત ક સાથ સનકાર ગએ.

(8) સહાફએ કકયાભ યસર કયીભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક સાથ એક અધયી યાત સફય ભ થ. કકફર કી કદશા ભાલભ ન હો સકી. હય એક શખસ ન જજસ તયફ ઉસ કા કદર જભા, નભાજ ઢી. સફહ કો સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી લખદભત ભ હાર અજૉ કકમા તો મહ આમત ઉતયી. ઇસસ ભાલભ હઆ કક કકફર કી કદશા ભાલભ ન હો સક તો જજસ તયફ કદર જભા કક મહ કકફરા હ, ઉસી તયફ મહ કયક નભાજ ઢ. ઇસ આમત ક ઉતયન ક કાયણ ક ફાય ભ દસયા કૌર મહ હ કક મહ ઉસ મસાકફય ક હક ભ ઉતયી, જો સવાયી ય નફર અદા કય, ઉસકી સવાયી જજસ તયફ મહ પય ર, ઉસ તયફ ઉસકી નભાજ દરલત હ. બખાયી ઔય મસલરભ કી હદીસો ભ મહ સાલફત હ. એક કૌર મહ હ કક જફ કકફરા ફદરન કા હકભ કદમા ગમા તો મહકદમો ન મસરભાનો ય તાના કકમા. ઉનક યદ ભ મહ આમત ઉતયી. ફતામા ગમા કક વર સશચભ સફ અલરાહ કા હ, જજસ તયફ ચાહ કકફરા સનસશચત કય. કકસી કો ઐસતયાજ કા કયા હક ? (ખાજજન). એક કૌર મહ હ કક મહ આમત દઆ ક ફાય ભ ઉતયી હ. હજય સ છા ગમા કક કકસ તયફ મહ કયક દઆ કી જાએ. ઇસક જવાફ ભ મહ આમત ઉતયી. એક કૌર મહ હ કક મહ આમત હક સ ગયજ વ ફયાય ભ હ. ઔય ” ઐનભા તવલલ” (તભ જજધય મહ કયો) કા લખતાફ ઉન રોગો કો હ જો અલરાહ ક જજકર સ યોકત ઔય ભસલજદો કી વીયાની કી કોસશશ કયત હ. વો દસનમા કી રસવાઈ ઔય આલખયત ક અજાફ સ કહી બાગ નહી સકત, કયોકક યફ સશચભ સફ અલરાહ કા હ, જહા બાગગ, વહ લગયફતાય ફયભાએગા. ઇસ સદબર ભ “વજહલરાહ” કા ભતરફ ખદા કા કફર ઔય હજય હ. (ફતહ). એક કૌર મહ બી હ કક ભાની મહ હ કક અગય કાકફય ખાનએ કાફા ભ નભાજ સ ભના કય તો તમહાય લરમ સાયી જભીન ભસલજદ ફના દી ગઈ હ, જહા સ ચાહ કકફર કી તયફ મહ કયક નભાજ ઢો.

(9) મહકદમો ન હજયત ઉજય કો ઔય ઈસાઈમો ન હજયત ભસીહ કો ખદા કા ફટા કહા. અયફ ક મસશરકીન ન ફકયશતો કો ખદા કી ફકટમા ફતામા. ઉનક યદ ભ મહ આમત ઉતયી. ફયભામા “સબહાનહ”

વહ ાક હ ઇસસ કક ઉસક ઔરાદ હો. ઉસકી તયફ ઔરાદ કી સનલફત કયના ઉસકો ઐફ રગાના ઔય ફઅદફી હ. હદીસ ભ હ કક અલરાહ તઆરા ફયભાતા હ ઇબન આદભ ન મઝ ગારી દી, ભય લરમ ઔરાદ ફતાઈ. ભ ઔરાદ ઔય ફીવી સ ાક હ .

(10) ઔય ભભલક હોના ઔરાદ હોન ક ભનાફી હ. જફ તભાભ જગત ઉસકા ભભલક હ, તો કોઈ ઔરાદ કસ હો સકતા હ અગય કોઈ અની ઔરાદ કા ભાલરક હો જાએ, વહ ઉસી વકત આજાદ હો જાએગી.

(11) જજસન ફગય કકસી સછરી સભસાર ક ચીજો કો શનમ સ અસલતતવ પરદાન કકમા.

(12) માની કામનાત મા સનટટ ઉસક ઇયાદા ફયભાત હી અસલતતવ ભ આ જાતી હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(67)

(13) માની એહર કકતાફ મા મસતિજક મસશરકીન.

(14) માની વાલત મા ભાધમભ ક લફના ખદ કયો નહી ફયભાતા જસા કક ફકયશતો ઔય નલફમો સ કરાભ ફયભાતા હ. મહ ઉનક ઘભણડ કી સવોચચ સીભા ઔય બાયી સયકશી થી, ઉનહોન અન આ કો ફકયશતો ઔય નલફમો ક ફયાફય સભઝા. યાફઅ લફન ખજભા ન હજય અકદસ સલરલરાહો અરહ વસલરભ સ કહા, અગય આ અલરાહ ક યસર હ તો અલરાહ સ ફયભાઇમ વહ હભસ કરાભ કય, હભ ખદ સન, ઇસ ય મહ આમત ઉતયી.

(15) મહ ઉન આમતો કા દશભની સ ઇનકાય હ જો અલરાહ તઆરા ન અતા ફયભાઈ.

(16) નાસભઝી, નાફીનાઈ, કફર ઔય દશભની ભ. ઇસભ નફીમ કયીફ સલરલરાહો અરહ વસલરભ કો તસલરી દી ગઈ હ કક આ ઉનકી સયકશી ઔય જજદ ઔય ઇનકાય સ દખી ન હો. સછર કાકફય બી નલફમો ક સાથ ઐસા હી કયત થ.

(17) માની કયઆની આમત ઔય ખર ચભતકાય ઇનસાફ વાર કો સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક નફી હોન કા મકીન કદરાન ક લરમ કાફી હ, ભગય જો મકીન કયન કા ઇચછક ન હો વહ દરીરો મા પરભાણો સ ફામદા નહી ઉઠા સકતા.

(18) કક વો કયો ઈભાન ન રાએ, ઇસલરમ કક આન અના તફરીગ કા ફજૉ ય તૌય ય અદા ફયભા કદમા.

(19) ઔય મહ અસમબવ હ, કયોકક વો ઝઠ ઔય ફાસતર હ.

(20) વહી અનકયણ ક કાલફર હ ઔય ઉસક સસવા હય એક યાહ ઝઠી ઔય ગભયાહી વારી.

(21) મહ સમફોધન ઉમભત મહમભકદમા માની મસરભાનો ક લરમ હ કક જફ તભન જાન લરમા કક નફીમો ક સયદાય સલરલરાહો અરહ વસલરભ તમહાય ાસ સતમ ઔય કહદામત રકય આએ, તો તભ હયલગજ કાકફયો કી ખવાકહશો કી યવી ન કયના. અગય ઐસા કકમા તો તમહ કોઈ અલરાહ ક અજાફ સ ફચાન વારા નહી હ.(ખાજજન)

(22) હજયત ઇબન અબફાસ યકદમલરાહો અનહભા ન ફભામા મહ આમત એહર સફીના ક ફાય ભ ઉતયી જો જઅફય લફન અફી તાલરફ ક સાથ યસર ાક ક દયફાય ભ હાજજય હએ થ. ઉનકી તાદાદ ચારીસ થી. ફતતીસ હફશા વાર ઔય આઠ શાભ વાર ાદયી. ઉનભ બહા યાકહફ (ાદયી) બી થ. ભતરફ મહ હ કક વાલતવ ભ તૌયાત શયીફ ય ઈભાન રાન વાર વહી હ જો ઇસક ઢન કા હક અદા કયત હ ઔય ઉસક ભાની સભઝત ઔય ભાનત હ ઔય ઉસભ હજય સમદ કામનાત મહમભદ મલતફા સલરલરાહો અરહ વસલરભ કી તાયીફ ઔય ગણ દખકય હજય ય ઈભાન રાત હ ઔય જો હજય ક ઇનકાયી હોત હ વો તૌયાત શયીફ ય ઈભાન નહી યખત.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(68)

સયએ ફકયહ – દરહવા રક

﴿

علمی

ل ال

کم ع

تل فض ان

لیکم و

ع

ت

مع ان الت

ت

ما نع

وکر

ل اذ

ءی اسر

ناتقوا ۱۲۲یب

﴾ و

لدا ع

ہل من

بقل ی

س شیـا و

نف

نس ع

نف

زی

وما ل تج

ل ہم ی

و

ۃا شفاع

ہفعل تن

و

﴿نور

صن ۱۲۳ی

من

اما قال و

اعلک للناس ام

ج قال ان ہن بکلمت فاتم

بہ

ررہم

لی اب

ت اذ اب

﴾ و

﴿

لمی

دی الظ

ہال ع

ن قال ل ی ت

ی ا۱۲۴ذر

نلع ج اذ

﴾ و

ا من

اتخذو

امنا و

للناس و

ۃثاب

میت

بال

عک ال و

ائفی للط

یت

ا ب

ر طہ

اسمعیل ان

و

رہم

الی اب

ناہد

ع و

ل

ص مرہم

قام اب م

فی

ود﴿ج ع الس ک

الرب ۱۲۵و

ررہم

قال اب

اذ

ن ﴾ و

رت م

الثم

ل من اہ

ارزق

لا امنا و

ہذا ب

لعاج

ذاب ا ال ع

ه رط اض

ثم

قلیل

ہع ت فام

کفر

نمخر قال و

وم ال

یالہ با و

من

نلنار ام

﴿

صی

م ال

سبئر ﴾۱۲۶و

ابرفع

ی اذ

منا انک و

لا تقب

بن اسمعیل ر

یت و

ب الاعد من

قو

الہم

﴿لیم

ع المیع

الس

تارنا ۱۲۷ان

لک و

ۃ مسلم

ۃ ام

اتن ی ذر

من

لک و

ی

سلم

ا م

نلعاج

ا و

بن

﴾ ر

ا انلین

تب ع

ا و

اسکن

ن﴿م

حیم

الر

اب

التو

تلوا ۱۲۸ک ان

تہ ی

ن م

ول

س فیہ ر

ث

عابا و

بن﴾ ر

﴿کیم

ح الززی

ع ال

تیہ انک ان ک

زیۃ و

محک

ال و

کتب

المہ ل

عیلیہ ایتک و

﴾ۺ ۱۲۹ع

૧૨૨. ઐ મઅકફ કી સનતાન, માદ કયો ભયા એિસાન જો ભ ન તભય હકમા ઔય વિ જો ભન ઉસ જભાન ક સફ રોગો ય તમિ ફડાઈ દી

૧૨૩. ઔય ડયો ઉસ હદન સ હક કોઈ જાન દસય કા ફદરા ન િોગી ઔય ન ઉસકો કછ રકય છોડ ઔય ન કાહફય કો કોઈ નસફાહયશ નફા દ (1) ઔય ન ઉનકી ભદદ િો

૧૨૪. ઔય જફ (2) ઇબરાહિભ કો ઉસક યફ ન કછ ફાતો સ આજભામા (3) તો ઉસન વો યી કય હદખાઈ (4) ફયભામા ભ તમિ રોગો કા શવા ફનાન વારા હ અરજ કી ભયી ઔરાદ સ, ફયભામા ભયા એિદ જાબરભો કો નિી હચતા (5)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(69)

૧૨૫. ઔય માદ કયો જફ િભન ઉસ ઘય કો (6) રોગો ક બરમ ભયજઅ (શયણ મથર) ઔય અભન ફનામા (7) ઔય ઇબરાિીભ ક ખડ િોન કી જગિ કો નભાજ કા ભકાભ ફનાઓ (8) ઔય િભન તાકીદ ફયભાઈ ઇબરાિીભ વ ઇમભાઈર કો હક ભયા ઘય ખફ સથયા કયો તવાફ વારો (હયકરભા વારો) ઔય એનતકાફ વારો (ભસમજદ ભ ફઠન વારો) ઔય રક વ નસજદ વારો ક બરમ

૧૨૬. ઔય જફ અરજ કી ઇબરાિીભ ન હક ઐ ભય યફ ઇસ શિય કો અભાન વારા કય દ ઔય ઇસક યિન વારો કો તયિ તયિ ક પરો સ યોજી દ જો ઉનભ સ અલરાિ ઔય નછર દીન ય ઈભાન રાએ (9) ફયભામા ઔય જો કાહપય હઆ થોડા ફયતન કો ઉસ બી દગા હપય ઉસ દોજખ ક અજાફ કી તયફ ભજબય કય દગા ઔય વિ ફહત બયી જગિ રટન કી કી

૧૨૭. ઔય જફ ઉઠાતા થા ઇબરાિીભ ઉસ ઘય કી નીવ ઔય ઇમભાઈર મિ કિત હએ ઐ યફ િભાય િભ સ કબર ફયભા(10) ફશક ત િી િ સનતા જાનતા

૧૨૮. ઐ યફ િભાય ઔય કય િભ તય હજય ગદદન યખન વારા (11) ઔય િભાયી ઔરાદ ભ સ એક ઉમભત (જન સમિ) તયી ફયભાફયદાય (આજઞાકાયી) ઔય િભ િભાયી ઇફાદત ક કામદ ફતા ઔય િભ ય અની યિભત ક સાથ રજ (તવજજિ) ફયભા (12) ફશક ત િી િ ફહત તૌફિ કબર કયન વારા ભિયફાન

૧૨૯. ઐ યફ િભાય ઔય બજ ઉનભ (13) એક યસર ઉનિી ભ સ હક ઉનિ તયી આમત નતરાવત ફયભાએ ઔય ઉનિ તયી હકતાફ (14) ઔય ખતા (ામદાય) ઇલભ નસખાએ (15) ઔય ઉનિ ખફ સથયા ફયભા દ (16) ફશક ત િી િ ગાબરફ હિકભત વારા

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(70)

તફસીય : સયએ ફકયહ – દરહવા રક

(1) ઇસભ મહકદમો કા યદ હ જો કહત થ હભાય ફા દાદા બજગર ગજય હ, હભ શફાઅત (સસફાકયશ) કયન છડવા રગ. ઉનહ ભાયસ કકમા જાતા હ કક શફાઅત કાકફય ક લરમ નહી. (2) હજયત ઇબરાહીભ અરકહલસરાભ કી દાઇશ અહવાજ કષતર ભ સસ રથાન ય હઈ કપય આક વાલરદ આકો નભરદ ક મલક ફાબર ભ ર આએ.મહકદ ઔય ઈસાઈ ઔય અયફ ક મસશરક સફ આકી બજગી ભાનત ઔય આકી નલર ભ હોન ય ગવર કયત હ. અલરાહ તઆરા ન આક વો હારાત ફમાન ફયભાએ જજનસ સફ ય ઇલરાભ કબર કયના રાજજભ હો જાતા હ, કયોકક જો ચીજ અલરાહ તઆરા ન આ ય વાજજફ કી વો ઇલરાભ કી સવશષતાઓ ભ સ હ. (3) ખદાઈ આજભાઇશ મહ હ કક ફનદ ય કોઈ ાફનદી રાજજભ ફયભાકય દસયો ય ઉનક ખય ખોટ હોન કા ઇજહાય કય દ. (4) જો ફાત અલરાહ તઆરા ન હજયત ઇબરાહીભ અરકહલસરાભ ય આજભાઇશ ક લરમ વાજજફ કી થી, ઉનભ તપસીય કયન વારો ક ચનદ કૌર હ. કતાદા કા કહના હ કક વો હજ ક ભનાસસક હ. મજાકહદ ન કહા ઇસસ વો દસ ચીજ મયાદ હ જો અગરી આમતો ભ ફમાન કી ગઈ હ. હજયત ઇબન અબફાસ કા એક કૌર મહ હ કક વ દસ ચીજ મ હ, મ છ કતયવાના , કલરી કયના, નાક ભ સપાઈ ક લરમ ાની ઇરતભાર કયના, સભરવાક કયના, સય ભ ભાગ સભકારના, નાખન તયશવાના, ફગર ક ફાર દય કયના, ડ ક નીચ કી સફાઈ, ખતના, ાની સ ઇરતજા કયના. મ સફ ચીજ હજયત ઇબરાહીભ ય વાજજફ થી ઔય હભ ય ઉનભ સ કછ વાજજફ હ. (5) માની આકી ઔરાદ ભ જો જાલરભ (કાકફય) હ વો ઇભાયત કી દવી ન ાએગ. ઇસસ ભાલભ હઆ કક કાકફય મસરભાનો કા શવા નહી હો સકતા ઔય મસરભાનો કો ઉસકા અનકયણ જામજ નહી. (6) ફત સ કાફા શયીફ મયાદ હ ઔય ઇસભ તભાભ હયભ શયીફ દાલખર હ. (7) અમન ફનાન સ મહ મયાદ હ કક હયભ કાફા ભ કતર વ લટભાય હયાભ હ મા મહ કક વહા સશકાય તક કો અમન હ. મહા તક કક હયભ શયીફ ભ શય બકડમ બી સશકાય કા ીછા નહી કયત, છોડ કય રૌટ જાત હ. એક કૌર મહ હ કક ઈભાન વારા ઇસભ દાલખર હોકય અજાફ સ સયલકષત હો જાતા હ. હયભ કો હયભ ઇસલરમ કહા જાતા હ કક ઉસભ કતર, જલભ, સશકાય હયાભ ઔય ભના હ. (અહભદી) અગય કોઈ મજકયભ બી દાલખર હો જાએ તો વહા ઉસય હાથ ન ડારા જાએગા. (ભદાકયક) (8) ભકાભ ઇબરાહીભ વહ તથય હ જજસય ખડ હોકય હજયત ઇબરાહીભ અરકહલસરાભ ન કાફએ મઅજજજભા કી લફના ફયભાઈ ઔય ઇસભ આક કદભ મફાયક કા નશાન થા. ઉસકો નભાજ કા ભકાભ ફનાન કા ભાભરા ભહફફત ક લરમ હ. એક કૌર મહ બી હ કક ઇસ નભાજ સ તવાફ કી દો યકઅત મયાદ હ. (અહભદી વગયહ) (9) ચ કક ઇભાયત ક ફાય ભ “રા મનારો અહકદજ જાલરભીન” (માની ભયા એહદ જાલરભો કો નહી હચતા)ઇયશાદ હો ચકા થા, ઇસલરમ હજયત ઇબરાહીભ અરકહલસરાભ ન ઇસ દઆ ભ ઈભાન વારો કો ખાસ ફયભામા ઔય મહી અદફ કી શાન થી. અલરાહ ન કયભ કકમા. દઆ કબર હઈ ઔય ઇયશાદ ફયભામા કક કયજજક સફ કો કદમા જાએગા, ઈભાન વારો કો બી, કાકફય કો બી. રકકન કાકફય કા કયજજક થોડા હ, માની સસપર દસનમાવી જજનદગી ભ વહ ફામદા ઉઠા સકતા હ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(71)

(10) હરી ફાય કાફએ મઅજજજભા કી બસનમાદ આદભ અરકહલસરાભ ન યખી ઔય તપાન નહ ક ફાદ કપય હજયત ઇબરાહીભ અરકહલસરાભ ન ઉસી બસનમાદ ય તાભીય ફયભાઈ . મહ તાભીય ખાસ આક મફાયક હાથ સ હઈ. ઇસક લરમ તથય ઉઠાકય રાન કી લખદભત ઔય સઆદત ઇરભાઈર અરકહલસરાભ કો પરાપત હઈ. દોનો હજયાત ન ઉસ વકત મહ દઆ કી કક મા યફ હભાયી મહ ફયભાફયદાયી ઔય લખદભત કબર ફયભા. (11) વો હજયત અલરાહ તઆરા ક આજઞાકાયી ઔય મખલરસ ફનદ થ, કપય બી મહ દઆ ઇસલરમ હ કક તાઅત ઔય ઇખરાસ ભ ઔય જજમાદા કભાર કી તરફ યખત હ. તાઅત કા જૌક સય નહી હોતા, સબહાનલરાહ ,હય એક કી કફકર ઉસકી કહમભત ય હ. (12) હજયત ઇબરાહીભ ઔય હજયત ઇરભાઈર અરકહલસરાભ ભાસભ હ. આકી તયફ તો મહ તવાજો હ ઔય અલરાહ વારો ક લરમ તારીભ હ. મહ ભકાભ દઆ કી કબલરમત કી જગહ હ, ઔય મહા દઆ ઔય તૌફહ હજયત ઇબરાહીભ કી સનનત હ. (13) માની હજયત ઇબરાહીભ ઔય હજયત ઇરભાઈર અરકહલસરાભ કી જકયિમત ભ મહ દઆ સમદર અયમફમા સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક લરમ થી, માની કાફએ મઅજજજભા કી તાભીય કી અજીભ લખદભાત ફજા રાન ક લરમ ઔય તૌફહ ઔય પરામસશચત કયન ક ફાદ હજયત ઇબરાહીભ ઔય હજયત ઇરભાઈર ન મહ દઆ કી, કક મા યફ, અન ભહબફ નફીમ આલખરજજજભા સલરલરાહો અરહ વસલરભ કો હભાયી નરર ભ પરકટ ફયભા ઔય મહ બજગી હભ ઇનામત કય. મહ દઆ કબર હઈ ઔય ઉન દોનો સાકહફો કી નરર ભ હજય ક સસવા કોઈ નફી નહી હઆ, ઔરાદ હજયત ઇબરાહીભ અરકહલસરાભ ભ ફાકી તભાભ નફી હજયત ઇસહાક કી નરર સ હ. સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ન અના ભીરાદ શયીફ ખદ ફમાન કકમા. ઇભાભ ફગવી ન એક હદીસ કયવામત કી, કક હજય ન ફયભામા ભ અલરાહ તઆરા ક નજજદીક ખાસતમન નલફયમીન લરખા હઆ થા. ઉસ વકત બી જફ હજયત આદભ ક તર કા ખભીય હો યહા થા. ભ તમહ અની શરઆત કી ખય દ . ભ ઇબરાહીભ કી દઆ હ. ઈસા કી ખશખફયી હ , અની વાલરદ ક ઉસ ખવાફ કી તાફીય હ જો ઉનહોન ભયી દાઇશ ક વકત દખા ઔય ઉનક લરમ એક ચભકતા નય જાકહય હઆ જજસસ મલક શાભ ક ભહર ઉનક લરમ યૌશન હો ગએ. ઇસ હદીસ ભ ઇબરાહીભ કી દઆ સ મહી દઆ મયાદ હ જો ઇસ આમત ભ દી ગઈ હ. અલરાહ તઆરા ન મહ દઆ કબર ફયભાઈ ઔય આલખય જભાન ભ હજય સમદ અયમફમા મહમભદ મરતફા સલરલરાહો અરહ વસલરભ કો અના આલખયી યસર ફનાકય બજા. મહ હભ ય અલરાહ કા એહસાન હ. (જભર વ ખાજજન) (14) ઇસ કકતાફ સ કયઆન ાક ઔય ઇસકી તારીભ સ ઇસકી હકીકતો ઔય ભાની કા સીખના મયાદ હ. (15) કહકભત ક ભાની ભ ફહત સ અકવાર હ. કછ ક નજજદીક કહકભત સ કફકહ મયાદ હ. કતાદા કા કહના હ કક કહકભત સનનત કા નાભ હ. કછ કહત હ કક કહકભત અહકાભ ક ઇલભ કો કહત હ. ખરાસા મહ કક કહકભત યહરમો કી જાનકાયી કા નાભ હ. (16) સથયા કયન ક ભાની મહ હ કક નફસ કી તખતી ઔય આતભા કો ફયાઈમો સ ાક કયક દ ઉઠા દ ઔય કષભતા ક દરણ કો ચભકા કય ઉનહ ઇસ કાલફર કયદ કક ઉનભ હકીકતો કી ઝરક નજય આન રગ.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(72)

સયએ ફકયહ – સોરહવા રક

ل من ع

رغب

ینمة و

خر

ف ال

انہ

ا و

ی ف الن

فینہ

طلقد اص

و

ہس نف

فہ

س

ن ال م

رہم

اب

﴿

لحی الص

﴿۱۳۱لمن

علمی

ب ال

لر

ت

اسلم قال اسلم

بہ قال ل ر

۱۳۱﴾ اذ

وی﴾ و نیہ ص

برہم

ابابہ

قو عی﴿و

م مسلمون

تان فل تموتن ال و

نی ال

ی لکم

فط اص

ان ا

ن یب

م ۱۳۲ب

ت﴾ ام کن

ک د الہ

ب قالوا نع

دی

ع من ب

ندو

با تع

نیہ م

قال لب

وت اذ

م ال

قوب

ع یضر

ح اذداء

شہ ال

و

ـہ

﴿سلمون

ل م

ننح

و حدا الـہا و

اسحق

اسمعیل و

ورہم

ائک اب

ا ۱۳۳اب

لہ

لت

خ

قد

ۃ ک ام

﴾ تل

﴿لون

معا کانوا ی م

علون

ل تسـ

م و

بت

لکم ما کس

و

ت

با کس

قالوا کونوا ﴾۱۳۴م

ہودا او و

﴿

رکی

مش

ال من

ا کان

منیفا و

ح

رہم

اب مل

ل با قل

دو

ت ۱۳۵نصری تہ

امنا با و

ا ام﴾ قولو

اط سب

ال

و

قوب

عی و

اسحق

اسمعیل و

و

رہم

زل الی اب

اناما و

زل الین

وس ان

مت

او

امو

﴿ عیسیو

سلمون

ل م

ننح

ہ و

ن د م

اح

یق ب

بہ ل نفر ر من

ون

النبیت

او

امنوا ۱۳۶و

ام

﴾ فان

ا ہم ف لوا فانم

تو

ان

ا و

دو

تم بہ فقد اہ

تن امال م

بمث

ہو

و

ا

فیکہ

کی شقاق فس

﴿لیم

ع ال

میع

﴿۱۳۷الس

ن ل عبدو

ننح

و

ا صبغۃ

من

نسن اح

م ۱۳۸﴾ صبغۃ ا و

﴾ قل

م لکم اع

ا و

ملن

اعالنبکم و

را و

بن

رہو

ا ف ا و

ونن اج

﴿اتحون

لص

خ ل م

ننح

﴾ ۱۳۹لکم و

کانوا ہودا او نصری قاط

سب

ال

و

قوب

عی و

اسحـق

اسمعیل و

ورہم

ان اب

ام تقولونل

ده من

شہدة عن

م کت

ن مم

لمن اظ

م و

ام ا

لم

م اع

تان﴿ء

لون

ما تع م

بغفل عا ا

م﴾ ۱۴۱ا و

﴿لون

معا کانوا ی م

علون

ل تسـ

م و

بت

ا کس لکم م

و

ت

با کس

ا م

لہ

لت

خ

قد

ۃ ک ام

﴾ۺ ۱۴۱تل

૧૩૦. ઔય ઇબરાિીભ ક દીન સ કૌન મિ પય (1)નસવા ઉસક જો હદર કા મખદ િ ઔય ફશક જરય િભ ન દનનમા ભ ઉસ ચન બરમા (2) ઔય ફશક વિ આબખયત ભ િભાય ખાસ કફદ (સભીતા) કી મોગમતા વારો ભ િ (3)

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(73)

૧૩૧. જફહક ઉસસ ઉસક યફ ન ફયભામા ગદદન યખ, અરજ કી ભન ગદદન યખી જો યફ િ સાય જિાન કા

૧૩૨. અરજ કી વસીમત કી ઇબરાિીભ ન અન ફટો કો ઔય મઅકફ ન હક ભય ફટો ફશક અલરાિ ન મિ દીન તમિાય બરમ ચન બરમા તો ન ભયના ભગય મસરભાન

૧૩૩. ફષલક તભ ભ ક ખદ ભૌજદ થ (4) જફ મઅકફ કો ભૌત આઈ જફહક ઉસન અન ફટો સ ફયભામા ભય ફાદ હકસકી જા કયોગ ફોર િભ જ ગ ઉસ જો ખદા િ આકા ઔય આક આફા (વદજ) ઇબરાિીભ ઔય ઇમભાઈર (5) ઔય ઇમિાક કા એક ખદા ઔય િભ ઉસક હજય ગદદન યખ િ

૧૩૪. મિ (6) એક ઉમભત િ હક ગજય ચકી (7) ઉનક બરમ જો ઉનિોન કભામા ઔય તમિાય બરમ િ જો તભ કભાઓ ઔય ઉનક કાભો કી તભ સ છગછ ન િોગી

૧૩૫. ઔય હકતાફી ફોર (8) મહદી મા નસયાની િો જાઓ યાિ ા જાઓગ, તભ ફયભાઓ ફષલક િભ તો ઇબરાિીભ કા દીન રત િ જો િય ફાનતર (અસતમ) સ અરગ થ ઔય મનિકો સ ન થ (9)

૧૩૬. ય કિો હક િભ ઈભાન રાએ અલરાિ ય ઔય ઉસય જો િભાયી તયફ ઉતયા ઔય જો ઉતાયા ગમા ઇબરાિીભ ઔય ઇમભાઈર વ ઇમિાક વ મઅકફ ઔય ઉનકી ઔરાદ જો પરદાન હકમ ગએ મસા વ ઈસા ઔય જો અતા હકમ ગએ ફાહક નફી અન યફ ક ાસ સ િભ ઉન ભ હકસી ય ઈભાન ભ ફકદ નિી કયત ઔય િભ અલરાિ ક હજય ગદદન યખ િ

૧૩૭. હપય અગય વો બી ય િી ઈભાન રાએ જસા તભ રાએ જફ તો વો હિદામત ા ગએ ઔય અગય મિ પય તો વો નનયી જજદ ભ િ (10) તો ઐ ભિબફ શીઘર િી

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(74)

અલરાિ ઉનકી તયફ સ તમિ હકફામત કયગા (કાફી િોગા) ઔય વિી િ સનતા જાનતા (11)

૧૩૮. િભન અલરાિ કી યની રી (12) ઔય અલરાિ સ ફિતય હકસકી યની, ઔય િભ ઉસી કો જત િ

૧૩૯. તભ ફયભાઓ કયા અલરાિ ક ફાય ભ ઝગડત િો (13) િારાહક વિ િભાયા બી ભાબરક િ ઔય તમિાયા બી (14) ઔય િભાયી કયની િભાય સાથ ઔય તમિાયી કયની તમિાય સાથ ઔય નનય ઉસી ક િ (15)

૧૪૦. ફષલક તભ ય કિત િો હક ઇબરાિીભ વ ઇમભાઈર વ ઇમિાક વ મઅકફ ઔય ઉનક ફટ મહદી મા નસયાની થ તભ ફયભાઓ કયા તમિ ઇલભ જમાદા િ મા અલરાિ કો (16) ઔય ઉસસ ફઢકય જાબરભ કૌન જજસક ાસ અલરાિ કી તયફ કી ગવાિી િો ઔય વિ ઉસ છાએ(17) ઔય ખદા તમિાય કૌતકો સ ફખફય નિી

૧૪૧. વિ એક બગયાિ (સમિ) િ હક ગજય ગમા ઉનક બરમ ઉનકી કભાઈ ઔય તમિાય બરમ તમિાયી કભાઈ ઔય ઉનક કાભો કી તભસ છગછ ન િોગી

તફસીય : સયએ ફકયહ – સોરહવા રક

(1) મહદી આલરભો ભ સ હજયત અબદલરાહ લફન સરાભ ન ઇલરાભ રાન ક ફાદ અન દો બતીજો મહાજજય ઔય સરભહ કો ઇલરાભ કી તયફ બરામા ઔય ઉનસ ફયભામા કક તભકો ભાલભ હ કક અલરાહ તઆરા ન તૌયાત ભ ફયભામા હ કક ભ ઇલભાઈર કી ઔરાદ સ એક નફી દા કરગા જજનકા નાભ અહભદ હોગા. જો ઉનય ઈભાન રાએગા, યાહ ાએગા ઔય જો ઉનય ઈભાન ન રાએગા, ઉસય રઅનત ડગી. મહ સનકય સરભહ ઈભાન ર આએ ઔય મહાજજય ન ઇલરાભ સ ઇનકાય કય કદમા. ઇસ ય અલરાહ તઆરા ન મહ આમત નાજજર ફયભાકય જાકહય કય કદમા કક જફ હજયત ઇબરાહીભ અરકહલસરાભ ન ખદ ઇસ યસર મઅજજજભ ક બજ જાન કી દઆ ફયભાઈ, તો જો ઉનક દીન સ કપય વહ હજયત ઇબરાહીભ ક દીન સ કપયા. ઇસભ મહકદમો, ઈસાઈમો ઔય અયફ ક મસતિ જકો ય ઐસતયાજ હ,

જો અન આકો ફડ ગવર સ હજયત ઇબરાહીભ ક સાથ જોડત થ. જફ ઉનક દીન સ કપય ગએ તો શયાફત કહા યહી.

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(75)

(2) કયસારત ઔય કફરત ક સાથ યસર ઔય ખરીર માની કયીફી દોલત ફનામા.

(3) જજનક લરમ ફરનદ દજ હ. તો જફ હજયત ઇબરાહીભ અરકહલસરાભ દીન દસનમા દોનો કી કયાભતો ક ભાલરક હ, તો ઉનકી તયીકત માની યાલત સ કપયન વારા જરય નાદાન ઔય મખર હ.

(4) મહ આમત મહકદમો ક ફાય ભ નાજજર હઈ. ઉનહોન કહા થા કક હજયત માકફ અરકહલસરાભ ન અની વફાત ક યોજ અની ઔરાદ કો મહદી યહન કી વસસયમત કી થી. અલરાહ તઆરા ન ઉનક ઇસ ઝઠ ક યદ ભ મહ આમત ઉતાયી (ખાજજન). ભતરફ મહ કક ઐ ફની ઇસતરાઈર, તમહાય રોગ હજયત મઅકફ અરકહલસરાભ ક આલખયી વકત ઉનક ાસ ભૌજદ થ, જજસ વકત ઉનહોન અન ફટો કો બરાકય ઉનસ ઇલરાભ ઔય તૌહીદ માની અલરાહ ક એક હોન કા ઇકયાય લરમા થા ઔય મહ ઇકયાય લરમા થા જો ઇસ આમત ભ ફતામા ગમા હ.

(5) હજયત ઇલભાઈર અરકહલસરાભ કો હજયત મઅકફ ક વરજો ભ દાલખર કયના તો ઇસલરમ હ કક આ ઉનક ચચા હ ઔય ચચા ફા ફયાફય હોતા હ. જસા કક હદીસ શયીફ ભ હ. ઔય આકા નાભ હજયત ઇલહાક અરકહલસરાભ સ હર જજકર ફયભાના દો વજહ સ હ, એક તો મહ કક આ હજયત ઇલહાક અરકહલસરાભ સ ચૌદહ સાર ફડ હ, દસય ઇસલરમ કક આ સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ ક વરજ હ.

(6) માની હજયત ઇબરાહીભ ઔય મઅકફ અરકહલસરાભ ઔય ઉનકી મસરભાન ઔરાદ.

(7) ઐ મહકદમો, તભ ઉનય રાછન ભત રગાઓ.

(8) હજયત ઇબન અબફાસ યકદમલરાહો અનહભા ન ફયભામા કક મહ આમત મહકદમો ક યઈસો ઔય નજયાન ક ઈસાઇમો ક જવાફ ભ ઉતયી. મહકદમો ન તો મસરભાનો સ મહ કહા થા કક હજયત મસા સાય નલફમો ભ સફસ અફજર માની બજગી વાર હ. ઔય મહદી ભજહફ સાય ભજહફો સ ઊચા હ. ઇસક સાથ ઉનહોન હજયત સમદ કામનાત મહમભદ મલતફા સલરલરાહો અરહ વસલરભ ઔય ઇનજીર શયીફ ઔય કયઆન શયીફ ક સાથ કફર કયક મસરભાનો સ કહા થા કક મહદી ફન જાઓ. ઇસી તયહ ઈસાઇમો ન બી અન હી દીન કો સચચા ફતાકય મસરભાનો સ ઈસાઈ હોન કો કહા થા. ઇસ ય મહ આમત ઉતયી.

(9) ઇસભ મહકદમો ઔય ઈસાઇમો વગયહ ય એસતયાજ હ કક તભ મસશરક હો, ઇસલરમ ઇબરાહીભ કી સભલરત ય હોન કા દાવા જો તભ કયત હો વહ ઝટા હ. ઇસક ફાદ મસરભાનો કો લખતાફ કકમા જાતા હ કક વો ઉન મહકદમો ઔય ઈસાઇમો સ મહ કહદ “ય કહો કક હભ ઈભાન રાએ, અલરાહ ય ઔય ઉસ ય જો હભાયી તયફ ઉતયા ઔય જો ઉતાયા ગમા ઇબરાહીભ વ ઇલભાઈર વ ઇલહાક વ મઅકફ ઔય ઉનકી ઔરાદ ય……………(આમત ક અનત તક).

(10) ઔય ઉનભ સચચાઈ તરાશ કયન કી બાવના નહી.

(11) મહ અલરાહ કી તયફ સ જજમભા હ કક વહ અન હફીફ સલરલરાહો અરહ વસલરભ કો ગરફા અતા ફયભાએગા, ઔય ઇસ ભ ગફ કી ખફય હ કક આમનદા હાસસર હોન વારી સવજમ ઔય કાભમાફી

ાયા – ૦૧ સયહ - ૦૨

(76)

કો હર સ જાકહય કય કદમા. ઇસભનફી સલરલરાહો અરહ વસલરભ કા ચભતકાય હ કક અલરાહ તઆરા કા મહ જજમભા યા હઆ ઔય મહ ગફી ખફય સચ હો કય યહી. કાકફયો ક હસદ, દશભની ઔય ઉનકી શયાયતો સ હજય કો નકસાન ન હચા. હજય કી ફતહ હઈ. ફની કયજા કતર હએ. ફની નજય વતન સ સનકાર ગએ. મહકદમો ઔય ઈસાઇમો ય જજજજમા મકયર ય હઆ.

(12) માની જજસ તયહ યગ કડ ક જાકહય ઔય ફાસતન ય અસય કયતા હ, ઉસી તયહ અલરાહ ક દીન ક સચચ એસતકાદ હભાયી યગ યગ ભ સભા ગએ. હભાયા જાકહય ઔય ફાસતન, તન ઔય ભન ઉસક યગ ભ યગ ગમા. હભાયા યગ કદખાવ કા નહી, જો કછ ફામદા ન દ, ફનલક મહ આતભા કો ાક કયતા હ. જાકહય ભ ઇસકા અસય કભો સ પરકટ હોતા હ. ઈસાઈ જફ અન દીન ભ કકસી કો દાલખર કયત મા ઉનક મહા કોઈ ફચચા દા હોતા તો ાની ભ જદરયગ ડારકય ઉસ વમસકત મા ફચચ કો ગૌતા દત ઔય કહત કક અફ મહ સચચા હઆ. ઇસ આમત ભ ઇસકા યદ ફયભામા કક મહ જાકહયી યગ કકસી કાભ કા નહી.

(13) મહકદમો ન મસરભાનો સ કહા હભ હરી કકતાફ વાર હ, હભાયા કકફરા યાના હ, હભાયા દીન કદીભ ઔય પરાચીન હ. હભ ભ સ નફી હએ હ. અગય સમદ આરભ સલરલરાહો અરહ વસલરભ નફી હોત તો હભ ભ સ હી હોત. ઇસ ય મહ મફાયક આમત ઉતયી.

(14) ઉસ ઇખખતમાય હ કક અન ફનદો ભ સ જજસ ચાહ નફી ફનાએ, અયફ ભ સ હો મા દસયો ભ સ.

(15) કકસી દસય કો અલરાહ ક સાથ શયીક નહી કયત ઔય ઇફાદત ઔય ફયભાફયદાયી ખાલરસ ઉસી ક લરમ કયત હ. તો હભ ભહયફાસનમો ઔય ઇજજજત ક મલતકહક હ.

(16) ઇસકા બયય જવાફ મહ હ કક અલરાહ હી સફસ જજમાદા જાનતા હ. તો જફ ઉસન ફયભામા “ભા કાના ઇબરાહીભો મહકદયમન વ રા નસયાસનયમન” (ઇબરાહીભ ન મહદી થ, ન ઈસાઈ) તો તમહાયા મહ કહના ઝટા હઆ.

(17) મહ મહકદમો કા હાર હ જજનહો ન અલરાહ તઆરા કી ગવાકહમા છાઈ જો તૌયાત શયીફ ભ દજૉ થી કક મહમભદ મલતફા સલરલરાહો અરહ વસલરભ ઉસક નફી હ ઔય ઉનકી મહ તાયીફ ઔય ગણ હ ઔય હજયત ઇબરાહીભ મસરભાન હ ઔય સચચા દીન ઇલરાભ હ, ન મહકદમત ન ઈસાઇમત.