รายงาน โครงการส ารวจและวเคราะหสงคมพชปาเตงรง โดยการวางแปลงตวอยางถาวรใน

อทยานแหงชาตน าหนาว จงหวดเพชรบรณ-ชยภม

ทปรกษา

ดร. ทรงธรรม สขสวาง ผอ านวยการสวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต

ผศกษาและคณะท างาน

คมเชษฐา จรงพนธ หวหนาศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต จงหวดพษณโลก

บญสง มวงศร พนกงานพทกษปาระดบ ส.2 ประจ าศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต จงหวดพษณโลก

นวรตน คงชพยน เจาหนาทประจ าศนยศกษาฯ ตน แรงมาก เจาหนาทประจ าศนยศกษาฯ สวฒน คงชพยน เจาหนาทประจ าศนยศกษาฯ

ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต จงหวดพษณโลก สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต ส านกอทยานแหงชาต

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช : พ.ศ. 2555

ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต จงหวดพษณโลก 2555 : โครงการส ารวจและวเคราะห สงคมพชปาเตงรง : โดยการวางแปลงตวอยางถาวรในอทยานแหงชาตน าหนาว จงหวด เพชรบรณ-ชยภม Ph.D. 231 หนา

โครงการส ารวจและวเคราะหสงคมพช ปาเตงรง โดยการวางแปลงตวอยางถาวรใ นอทยาน

แหงชาต น าหนาว จงหวดเพชรบรณ -ชยภม มวตถประสงคเพอ ประเมนสถานภาพและความหลากหลายดานพรรณพช ตดตามการเปลยนแปลงการเจรญเตบโตและผลผลต (growth and yield) เพอเปนฐานขอมลการ ดดซบคารบอนซงเกยวกบภาวะโลกรอน เพอศกษาโครงสรางปาและการกระจายของพรรณพชทเปนตวแทนอทยานแหงชาตในแตละภมภาค และใชเปนแปลงตวอยางถาวรเพอศกษาวชาการดานอนๆทเกยวของ โดยการวางแปลงขนาด 120 X 120 เมตร แบงเปนแปลงขนาด 10 x 10 เมตร จ านวน 144 แปลงยอย พบ จ านวนพรรณไมยนตน (Tree) ทงหมด 1,802 ตน จาก 48 ชนด 42 สกล 29 วงศ ปรมาตรไม โดยรวมของไมยนตน เทากบ 138.2701 ลกบาศกเมตร/เฮกตาร พนทหนาตดโดยรวมของไมยนตน เทากบ 20.3014 ตารางเมตร/เฮกตาร สวนมวลชวภาพเหนอพนดน และการกกเกบคารบอนเหนอพนดน โดยรวมของไมยนตน เทากบ 80.835 และ 37.992 ตน/เฮกตาร โดยท รง (S. siamensis) มดชนคาความส าคญมากทสด เทากบ 103.118 ซงคาดชนความหลากหลายของไมยนตน ตามวธของ Shannon-Wiener Index (H’), Simpson’s diversity Index (D) และ Fisher’s Index (α) เทากบ 2.24 , 0.77 และ 9.07 ตามล าดบ ส าหรบคาดชนความมากมาย และคาดชนความสม าเสมอของชนด เทากบ 6.40 และ 0.58 การกระจายตามขนาดเสนผาศนยกลางเพยงอก มลกษณะ เปน รป L-Shape ลกษณะโครงสราง ดานตง แบงชนเรอนยอดได 3 ชนเรอนยอด การปกคลมของเรอนยอดไม มพนทปกคลมเรอนยอดของไมทงหมด เทากบ 8,884.366 ตารางเมตร หรอคดเปนรอยละ 88.84 ของพนท ค าส าคญ : ปาเตงรง อทยานแหงชาตน าหนาว

(1)

สารบญ

หนา

สารบญ (1) สารบญตาราง (2) สารบญภาพ (3) ค าน า 1 วตถประสงค 2 การตรวจเอกสาร 3 อปกรณและวธการ 28 อปกรณ 28 วธการ 29 ผลและวจารณ 46 พกดต าแหนง เสนทางเขาถง และลกษณะภมประเทศของแปลงตวอยางถาวร

ปาเตงรงในอทยานแหงชาตน าหนาว 46

ขอมลพรรณไมในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง 54 ผลการวเคราะหขอมลลกษณะทางนเวศวทยาเชงปรมาณของพรรณไม 58 การกระจายของตนไมตามขนาดเสนผาศนยกลางเพยงอก และการกระจายตว

ของตนไมในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง 67

การวเคราะหเรอนยอดดานตง 73 การปกคลมของเรอนยอดไม 75 สรปและขอเสนอแนะ 81 สรป 81 ขอเสนอแนะ 83 เอกสารและสงอางอง 84 ภาคผนวก 88 ภาคผนวก ก 89 ภาคผนวก ข 218 ภาคผนวก ค 229

(2)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ไมยนตนทพบในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ในอทยานแหงชาตน าหนาว 54 2 ไมหนมทพบในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ในอทยานแหงชาตน าหนาว 56 3 กลาไมทพบในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ในอทยานแหงชาตน าหนาว 57 4 ขอมลปรมาตรไม (Volume) พนทหนาตด (Basal Area) มวลชวภาพ

เหนอพนดน (AGB: Above ground biomass) และการกกเกบคารบอน เหนอพนดน (Above ground carbon sequestration) ของไมยนตน แตละชนด ในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง

60 5 ขอมลพรรณไม ความหนาแนน ความถ ความเดน คาความสมพทธ และ

คาดชนความส าคญ ของไมยนตนในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง

63 6 ดชนความหลากหลายของพรรณไมในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง 66 7 การปกคลมของเรอนยอดไมในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง 76

ตารางผนวกท ก1 คาพกดแปลงยอยแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง 90 ก2 ขอมลพนฐานแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง อทยานแหงชาตน าหนาว

จงหวดเพชรบรณ-ชยภม

97

(3)

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 ต าแหนงหมบาน และเสนแนวเขตอ าเภอ บรเวณโดยรอบอทยานแหงชาต น าหนาว

4

2 ระดบความสงของพนทอทยานแหงชาตน าหนาว 8 3 ลกษณะทางธรณวทยาของพนทอทยานแหงชาตน าหนาว 9 4 ชดดนบรเวณอทยานแหงชาตน าหนาว 10 5 ระดบความเสยงภยบรเวณอทยานแหงชาตน าหนาว 11 6 ชนคณภาพลมน าบรเวณอทยานแหงชาตน าหนาว 12 7 ขอมลแหลงน าในเขตอทยานแหงชาตน าหนาว 13 8 การวางแปลงขนาด 120x120 เมตร และพกดภมศาสตรทมมแปลงทง 4

ของแปลงตวอยาง

30 9 ล าดบแปลงยอยตามหลกการหาพกดทางคณตศาสตร จ านวน 144 แปลงยอย 31 10 การวางต าแหนงของแปลงตวอยางขนาดตางๆ เพอการตรวจนบตนไม 32 11 การวดตนไมทมขอจ ากดในลกษณะตางๆ 35 12 รปแบบการเกบขอมลแปลงขนาด 10 x 10 เมตร 36 13 ลกษณะการวางแปลงเกบขอมลแปลงขนาด 4x4 เมตร และ1x1 เมตร 37 14 ต าแหนงทตงแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ในอทยานแหงชาตน าหนาว 47 15 ต าแหนงของแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ทท าการและหนวยพทกษ

อทยานแหงชาตน าหนาว

48 16 เสนทางเขาถงแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง 49 17 คาความสงจากระดบน าทะเลปานกลาง (เมตร) ของแตละหมดยอย 50 18 ต าแหนงหวหมดยอยและความสงต าของแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง

โดยรปแบบภาพสองมต

51 19 ความสงต าของพนทภายในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง โดยรปแบบภาพสองมต 52 20 เสนชนความสงของแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง โดยรปแบบภาพสามมต 53 21 จ านวนตนไมตามขนาดชนเสนผาศนยกลางเพยงอกของปาเตงรง 67 22 การกระจายตวของตนไมภายในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง 68 23 การกระจายตวของตนไมแตละชนดในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง 69

(4)

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา

24 เสนชนความสงและต าแหนงของตนไมในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง โดยรปแบบภาพสามมต

70

25 การกระจายตวของตนไมแตละชนดในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรงโดยรปแบบภาพสามมต

70

26 ขนาดความโตเพยงอกของตนไมในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง 71 27 การจ าแนกขนาดความโตเพยงอก (DBH) ของตนรงทมความโตเพยงอก

ตงแต 30 เซนตเมตร ขนไป

72 28 การจ าแนกขนาดความโตเพยงอก (DBH) ของตนเตงทมความโตเพยง

อกตงแต 30 เซนตเมตร ขนไป

72 29 ลกษณะโดยทวไปของสภาพปาเตงรงในอทยานแหงชาตน าหนาว 74 30 ภาพวาด profile diagram ลกษณะโครงสรางทางดานตงปาเตงรงใน

อทยานแหงชาตน าหนาว (ขนาด 20x60 ตารางเมตร)

74 31 การปกคลมของเรอนยอดไมในแปลงตวอยางปาเตงรง 77 32 การปกคลมของเรอนยอดไมบางวงศในแปลงตวอยางปาเตงรง 78 33 พนททใชในค านวณรอยละการปกคลมของเรอนยอดไม (เสนสแดง)

ในแปลงตวอยางปาเตงรง

79 34 การปกคลมของเรอนยอดไมบางวงศในสงคมพชแปลงตวอยางปาเตงรง 80

ภาพผนวกท

ข1 รง 219 ข2 เตง 220 ข3 กระทม 221 ข4 ประดปา 222 ข5 กอแดง 223 ข6 รกฟา 224 ข7 ตะแบกเลอด 225

(5)

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพผนวกท

หนา

ข8 แดง 226 ข9 ยอปา 227 ข10 มะกอกเกลอน 228 ค1 ขนตอนการวางแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง 230 ต2 การเกบขอมลในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง 231

1

โครงการส ารวจและวเคราะหสงคมพชปาเตงรง โดยการวางแปลงตวอยางถาวรในอทยานแหงชาตน าหนาวจงหวดเพชรบรณ-ชยภม

ค าน า

ประเทศไทยเปนหนงใน 20 ประเทศทมทรพยากรธรรมชาตหลากหลายมากทสดของโลก พนธพช พนธสตว รวมทงความหลากหลายทางชวภาพ( Biodiversity) หรอทรพยากรธรรมชาต (Bioresource) สาเหตส าคญทท าใหในพนทปาตามธรรมชาตในประเทศไทย มความหลากหลายของพนธพชและพนธสตวเปนอยางมาก เนองจากเหตผลหลายประการ ไดแก 1) ประเทศไทยตงอยในโซนรอนเหนอเสนศนยสตรเลกนอยและตดทะเล จงมสภาพภมอากาศทเหมาะสมตอการอยรอด การเจรญเตบโตและการแพรพนธของสงมชวตหลายชนดตลอดป 2) ความแตกตางกนของสภาพ ภมประเทศและภมอากาศในแตละภมภาคของประเทศไทย ไดเอออ านวยใหเกดความหลากหลายของประเภทปาตามธรรมชาตทแตกตางและหลากหลายทงปาชนดทไมผลดใบ เชน ปาดบเขา ปาดบแลงปาชายเลนปาชนดทผลดใบเชนปาเตงรง ปาเบญจพรรณ และปาทมลกษณะพเศษ เชน ปาชายหาด ปาเขาหนปน เปนตน ซงปาแตละประเภทจะมลกษณะทเฉพาะตวและมสงมชวตทปรบตวอาศยอยในแตละพนททแตกตางกน 3) ประเทศไทยอยในบรเวณศนยกลางทมการกระจายพนธของพชและสตว กลาวคอเปนเขตซอนทบกนของกลมพรรณพฤกษชาต( Floristic Region) ถง 3 กลมคอ กลมอนโด-เบอรมส( Indo-Burmese elements) กลมอนโด-ไชนส ( Indo-Chineseelements) และกลมมาเลเซย(Malaysian elememts) พนทปาและสงคมพชตามธรรมชาตทเหลอในปจจบน สวนใหญอยในเขตปาอนรกษ ไดแก อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปาและพนทตนน าล าธาร ซงไดรบการคมครองดวยกฎหมาย -ปาไมหลายฉบบ ซงแมวาพนทปาจะถกรบกวนและอยในภาวะถดถอย แตปากยงคงเปนถนทอย -อาศยทมความส าคญยงตอการด ารงชวตของพช และสตว การบรหารจดการพนทปาอนรกษจงตองมความเขาใจเกยวกบลกษณะโครงสรางและองคประกอบของพรรณพชของปาชนดตางๆเพอใหอ านวยประโยชนอยางยงยน

2

วตถประสงค 1.เพอประเมนสถานภาพและความหลากหลายดานพรรณพช 2.ตดตามการเปลยนแปลง การเจรญเตบโตและผลผลต (growth and yield)เพอเปนฐานขอมลการดดซบคารบอนซงเกยวกบภาวะโลกรอน 3.เพอศกษาโครงสรางปาและการกระจายของพรรณพชทเปนตวแทนอทยานแหงชาต ในแตละภมภาคและใชเปนแปลงตวอยางถาวรเพอศกษาวชาการดานอนๆทเกยวของ

ขอบเขตการศกษาและพนทท าการศกษา การวจยครงนเปนการศกษาลกษณะโครงสรางของสงคมพชปาเตงรง ในพนทอทยานแหงชาตน าหนาว จงหวดเพชรบรณ-ชยภม เพอด าเนนการเกบรวบรวมขอมลชนดพนธไมทปรากฏ และน าขอมลทไดมาวเคราะหหาคาดชนตางๆเพอใหเหนภาพรวมของฐานขอมลดานความหลากหลายทางชวภาพ และสามารถเกบขอมลไดอยางตอเนอง

นยามศพท ค าวา “สงคมพช” ( Plant community) โดยความหมายทวไป ทนกนเวศวทยาสาขาพชนยมใชกนกคอ การขนอยรวมกนเปนกลมของพนธพชชนดตางๆ มความเกยวพนระหวางพนธไมเหลานนรวมถงปจจยแวดลอมทเปนสงมชวตและไมมชวตในพนทนนดวย (ดอกรก, 2552 อางตาม Smith, 1966; Krebs, 1978) ค าวาสงคมเปนค ากลางทไมเจาะจงเฉพาะพนทใดพนทหนง ซงเมอเอยชอสงคมพชนนๆ แลวท าใหเปนภาพพจนของสงคมนนๆ เชน สงคมทงหญา (grassland community) สงคมปาดบแลง (dry evergreen forest) เปนตน สวนกลมพชทก าหนดเจาะจงโดยถอลกษณะโครงสรางและมพนทแนนอน ในทางนเวศวทยาสาขาพชนยมใชค าวา Association หมายถง สงคมพชทบงบอกถงองคประกอบของพนธไมในสงคมทแนนอนในระดบหนงในแตละ Association ประกอบดวยหมไม (stand) ตางๆ ทมลกษณะเหมอนๆ กนมาประกอบกนเขาและสามารถพบเหนไดในพนทจรงการจ าแนกกลมพชโดยสายตาและความรสกนนเปนการแบงในระดบกวาง ซงน าไปสการแบงในรายละเอยดในขนตอนตอไป

3

การตรวจเอกสาร

ขอมลพนฐานอทยานแหงชาตนาหนาว 1. ประวตความเปนมา

อทยานแหงชาตนาหนาวมพนทครอบคลมอยในทองทอาเภอเมอง อาเภอหลมสก อาเภอ นาหนาว จงหวดเพชรบรณ และอาเภอคอนสาร จงหวดชยภม เปนอทยานแหงชาตทสวยทสดแหงหนง สภาพพนททวไปเปนเทอกเขาสงมสภาพปาอดมสมบรณเปนปาตนนาลาธาร มทวทศนทางธรรมชาต ทสวยงามหลายแหง อทยานแหงชาตนาหนาว มเนอทประมาณ 966 ตารางกโลเมตร หรอ 603,750 ไร(กรมอทยานแหงชาตสตวปา และพนธพช, 2552)

ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 7 ตลาคม 2502 ใหกาหนดปานาหนาว จงหวดเพชรบรณ

และปาอนๆ ในทองทจงหวดตางๆ รวม 14 ปา เปนอทยานแหงชาต ในป พ.ศ. 2511 กรมปาไมไดสงเจาหนาทไปทาการสารวจเบองตนเกยวกบสภาพพนทบรเวณปานาหนาว ปรากฏวามสภาพปาอดมสมบรณ มทวทศนธรรมชาตทสวยงามหลายแหงตลอดจน เปนแหลงทอยอาศยของสตวปานานาชนด จงไดนาเสนอคณะกรรมการอทยานแหงชาต กรมปาไม กาหนดพนทบรเวณปานาหนาวในทองทตาบลบานโคก อาเภอเมอง ตาบลบานกลาง ตาบลบานตว ตาบลบานไร อาเภอหลมสก ตาบล นาหนาว อาเภอหลมเกา จงหวดเพชรบรณและตาบลหวยยาง อาเภอคอนสาร จงหวดชยภม ใหเปนอทยานแหงชาต เมอวนท 4 พฤษภาคม 2515 นบเปนอทยานแหงชาตลาดบท 5 ของประเทศตอมากองอทยานแหงชาต (เดม) กรมปาไมไดกาหนดแนวเขตอทยานแหงชาต ซงครอบคลมถงทองทตาบลปากชอง และตาบลทาอบญ อาเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ 2. ทตงและอาณาเขต อทยานแหงชาตนาหนาว ตงอยในพนทรอยตอของภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในเขตจงหวดเพชรบรณ และจงหวดชยภม หรออยระหวางเสนรงท 16 องศา 30 ลปดา ถง 16 องศา 57 ลปดาเหนอ และเสนแวงท 101 องศา 23 ลปดา ถง 101 องศา 45 ลปดาตะวนออกททาการอทยานแหงชาตนาหนาว ตงอยในทองทตาบลนาหนาว อาเภอนาหนาว จงหวดเพชรบรณ ตงอยหาง จากกรงเทพฯ ประมาณ 450 กโลเมตร ตามทางหลวงหมายเลข 1 และ 21

4

ภาพท 1ตาแหนงหมบาน และเสนแนวเขตอาเภอ บรเวณโดยรอบอทยานแหงชาตนาหนาว 3. ทรพยากรทางกายภาพ

5

3.1สภาพภมอากาศดวยสภาพผนปาทยงคงมความสมบรณประกอบกบภมประเทศเปนเทอกเขาสงทาใหมสภาพอากาศทหนาวเยนในตอนดกและตอนเชาสวนใหญตอนกลางวนอากาศเยนสบาย อณหภมเฉลยรายเดอนมคาผนแปรจาก 17.9องศาเซลเซยส ในเดอนธนวาคม จนถง 25.2องศาเซลเซยส ในเดอนเมษายน และมความผนแปรเฉลยตลอดทงปเทากบ 22.7องศาเซลเซยส ซงจดอยในเกณฑอากาศคอนขางหนาวเยนเมอเปรยบเทยบกบอณหภมในเกณฑอากาศสบาย ประมาณ 25องศาเซลเซยส อณหภมสงสดเฉลยรายเดอนเทากบ31.9องศาเซลเซยส จะปรากฏในราวเดอนมนาคม และอณหภมตาสดเฉลย 9.7องศาเซลเซยส ในเดอนมกราคมและมปรมาณนาฝนเฉลยตอป เทากบ 1143.75 มลลลตร มจานวนวนฝนตกเฉลย 60 วนตอป

3.2ลกษณะภมประเทศ พนทตงอยในเขตเทอกเขาเพชรบรณฝงตะวนออก ซงวางตวในแนว

เหนอใต ลกษณะพนทโดยรวมเปนแองกระทะ โดยทขอบดานตะวนตกและตะวนออก มลกษณะเปนสนเขาสงชนลาดลงมาจากทศเหนอลงใต ความสงของพนทอยระหวาง 650-1,200 เมตรจากระดบนาทะเลปานกลาง ภผาจตเปนจดสงสดของพนท มความสงเทากบ 1,271 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง เนองจากภเขาสงในแถบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เปนภเขาทเกดจากการยกตวในอดต ทาใหมลกษณะเปนภเขายอดราบ หรอมทราบอยบนยอดเขา แตบรเวณเชงเขาจะเปนหนาผาสงชน อนเนองมาจากเกดการกดเซาะ กอใหเกดหนาผาชน ซงมลกษณะเปนโตะหรอ Meza สภาพพนทสวนใหญมความสงจากระดบนาทะเลปานกลาง เฉลย 800-900 เมตร สวนความลาดเอยง (Slope) ของพนทนน พบวาพนทสวนใหญเปนทราบ มความลาดชนนอย ทราบรอยละ 0-5เปนสวนใหญ (ภาพท2) อทยานแหงชาตนาหนาวเปนพนทตนนาลาธารของลานาหลายสาย ประกอบดวย แมนาปาสก ลานาพอง ลานาเลย หวยขอนแกน และหวยนาเชญ สวนความลาดชนของพนทในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว สามารถแบงไดเปน 3 ระดบ ไดแกพนททมความลาดชนนอยกวา 10%,10–30% และมากกวา 30% ซงพนททง 3ประเภทดงกลาวครอบคลมพนทประมาณ 213,584 และ 169 ตารางกโลเมตรตามลาดบ 3.3ลกษณะทางธรณวทยา ลกษณะโครงสรางทางธรณของอทยานแหงชาตนาหนาวมลกษณะของชนทวางตวแบบกระทะหงาย ( Syncline) ในแนวเหนอ-ใต นอกจากนนในพนทสวนนยงมรอยเลอน (Fault) เนองจากการเปลยนแปลงของเปลอกโลกอกหลายแหง ซงเปนลกษณะทวไป ของโครงสรางทางธรณในบรเวณภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทไดมการยกตวมาแตอดต จากขอมลตามแผนแมบทอทยานแหงชาตนาหนาว พ.ศ. 2535-2539 อางโดย กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2552) ระบลกษณะทางธรณวทยาวาประกอบดวย หนชนหนทราย และหนแปร ของหนชดโคราช (Korat Group) โดยแบงออกเปนหนวยหน ( Formation) ตางๆ ปะปนกนอย ซงประกอบดวยหนวยหนนาดก ( Pnd) หวยหนลาด ( TRhl) นาพอง (TRnp)ภกระดง (Jpk) เสาขว (Jsk) พระวหาร (Jpw) ผานกเคา (Ppn) หนวยหนภพาน (Kpp) และหนภเขาไฟ(PTRv)ทงหมดเกดในชวงของยค Tertiary จนถง Upper Triassic หนวยหนนาดก (Pnd) ซงเปนหน

6

ชนและหนแปร หนดนดาน สเทาดา หนทราย และหนปนปะปนกนเปนหนวยหนทพบในปรมาณมากทสดใน พนททางทศตะวนตกของอทยานแหงชาต โดยในบรเวณ นโดยสวนใหญมสงคมพชเปนปาผสมผลดใบ โดยเฉพาะพนทบนภเขา แตถาอยในหบเขาทมความ ชมชนสงจะพบสงคมปาดบแลง หนวยหนหวยหนลาด ( TRhl) ซงเปนกรวด (conglomerate) นน พบทางดานตอนเหนอของอทยานแหงชาต หนวยหนภกระดง (Jpk) ทเปนหนชนอกกลม นนจะพบในพนทตอนกลาง โดยสงคมพชทขนกระจายอยจะเปนปาเตงรง ในกรณมระดบ ความสงตากวา 800 เมตรจากระดบนาทะเลปานกลาง แตถามความสงมากกวานนจะมสภาพเปนปา สนเขาผสมกบไมจากปาเตงรง นอกจากนนจะเปนหนวยหนนาพอง (TRnp) เสาขว (Jsk)พระวหา ร (Jpw) ทมลกษณะเปนหนทราย พบทวไปทางตอนกลางและตอนใตของอทยาน แหงชาต ซงสามารถแสดงลกษณะสงคมพชไดทงปาเตงรง ปาผสมผลดใบ ปาดบแลง และปาดบเขา ขนอยกบลกษณะทางภมประเทศของพนทเปนหลกนอกจากนยงพบหนวยหนผานกเคา (Ppn) ทเปนหนปนปะปนกบหนชนกระจายอยทางตอนเหนอดวยเชนกน ซงโดยทวไปจะมสภาพสงคมพชเปนปาผสมผลดใบ(ภาพท3)

3.4 ลกษณะทางปฐพวทยา ลกษณะทางปฐพวทยาของพนทอทยานแหงชาตนาหนาวจากการสารวจโดยกรมพฒนาทดนระบวาเปนดนทจดอยในกลมชดดน ท 29, 31, 35, 47, 48, 55, และ 62 หรอ slope complex โดยพนทสวนใหญจดอยในกลมดนเปน slope complex ทมความลาดชนสง มสภาพดนทขนอยกบวตถตนกาเนดทแตกตางกนไป ซงเมอพจารณาจากลกษณะของหนวยหนแลว ดนทอยในอทยานแหงชาตนาหนาว มทงดนในกลมทมความอดมสมบรณในระดบปานกลางถงสงกระจายอยในพนทฝงตะวนตกของอทยานแหงชาต อนไดแกกลมชดดนท 29, 31 และ 47 ทดนมเนอดนเปนดนรวนปนเหนยว จนถงดนเหนยว และมดนทมความอดมสมบรณทคอนขางตา ซงไดแก กลมชดดน 35, 48, และ 55 ทดนมเนอดนเปนดนทราย ในพนทฝงตะวนออก และตอนใตของอทยานแหงชาต(ภาพท4)

สาหรบพนทเสยงภยทอาจจะเกดจากแผนดนถลมนนพบวา โดยสวนใหญจดอยในความเสยงระดบปานกลาง และตา โดยพนททมความเสยงในระดบปานกลางกระจายอยในบรเวณทางดานทศตะวนตก และทศตะวนออกเฉยงเหนอของอทยานแหงชาตทมภมประเทศสวนใหญเปนภเขา สวนพนททางตอนกลางของอทยานแหงชาตสวนใหญมความเสยงทจะเกดภยจากดนถลมในระดบนอยและนอยมาก อยางไรกตามยงมพนทบางบรเวณทมลกษณะเปนภเขาสงชนนนถกจดใหมความเสยงทจะเกดภยจากดนถลมในระดบสงดวย ซงประกอบไปดวยพนทในบรเวณพนททางตะวนตก ดานทเปนเขตตดตอกบเขตรกษาพนธสตวปาภผาแดง และตะวนออกของพนท (ภาพท5) 3.5แหลงนาผวดนตามธรรมชาต อทยานแหงชาตนาหนาวมแหลงนาผวดนสายหลก ซงไหลลงแมนาช เชน นาเชญ หวยพรมใหญ ซงมนาไหลตลอดป และหวยสนามทราย ซงบางชวงและบางฤดจะแหงในฤดแลง นอกจากนยงมลานาสายสนๆ หลายสาย เชน ลายาเครอ ซงเปนแหลงนาใชบรเวณททาการอทยานแหงชาตดวยแหลงหนง

7

3.6ชนคณภาพลมนาในพนทอทยานแหงชาตนาหนาว มพนทประมาณ 976.092 ตาราง

กโลเมตร พนทสวนใหญรอยละ 88.01 ของพนททงหมด หรอประมาณ 859.1 ตารางกโลเมตร อยในชนคณภาพลมนาท 1A รองลงมาไดแก รอยละ 4.06, 3.68 และ 2.19 ของพนททงหมด หรอคดเปนพนท 39.6, 35.9 และ 21.3 ตารางกโลเมตร อยในชนคณภาพลมนาท 1 B, 2B และ3B ตามลาดบนอกนนอยในชนคณภาพลมนาท 2A, 3A และ 4 คดเปนรอยละ 0.75 , 0.55 และ 0.76ของพนททงหมดตามลาดบ ดงแสดงในภาพท6 และภาพท 7

8

ภาพท 2ระดบความสงของพนทอทยานแหงชาตนาหนาว ทมา:กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2552)

9

ภาพท 3ลกษณะทางธรณวทยาของพนทอทยานแหงชาตนาหนาว ทมา:กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2552)

10

ภาพท4ชดดนบรเวณอทยานแหงชาตนาหนาว ทมา:กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2552)

11

ภาพท 5ระดบความเสยงภยบรเวณอทยานแหงชาตนาหนาว ทมา: กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2552)

12

ภาพท 6ชนคณภาพลมนาบรเวณอทยานแหงชาตนาหนาว ทมา: กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2552)

13

ภาพท 7ขอมลแหลงนาในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว 4. ทรพยากรทางชวภาพ

14

4.1 ทรพยากรปาไม สภาพปาในพนทอทยานแหงชาตนาหนาว ประกอบดวย

4.1.1ปาดงดบ(Tropical Evergreen Forest) ประกอบดวยสภาพปา 3 ลกษณะ ไดแกปาดงดบเขา (Hill Evergreen Forest) ปาดงดบชน (Moist Evergreen Forest) และปาดงดบแลง (Dry Evergreen Forest) สภาพปาทพบกระจายอยทวไปมกเปนปาดงดบแลง สวนปาดงดบชนจะพบอยตามหบเขาและรมหวยทมความชนสง สาหรบปาดงดบเขา จะพบเปนหยอมๆ และมกขนปะปนกบปาสนเขา ในระดบความสงประมาณ 800 เมตร ขนไปและสภาพพนทมความลาดชน

ก. ปาดงดบเขา พบขนอยในระดบความสงประมาณ 800 เมตรขนไปชนดไม สาคญของปาไดแก ทะโล กอขน แดงดง ยาง กอขหน กอแหลม สาน กะบก เหม อด และเมก เปนตน

ข. ปาดงดบแลง ขนอยในบรเวณทเปนหนดนดาน ระดบความสงประมาณ 500 เมตรขนไป ชนดไมทสาคญของปาไดแกทะโล กอเดอย กอขน กอขหม ยาง ยมหน แดงแสม หวา และ มะกอกดอน เปนตน 4.1.2 ปาเบญจพรรณ(Mixed Deciduous Forest) เปนชนดปาเบญจพรรณ ทไมม ไมสกชนดไมทสาคญของปาไดแก ตะแบก กระทอน มะคาโมง สมกบ แสนคา ไทร กระโดน แดง ลนฟา และปอแดง เปนตน 4.1.3 ปาเตงรง(Dry Dipterocarp Forest) พบขนอยในระดบความสงประมาณ 400–600 เมตร จานวนชนดไมรองจากปาเบญจพรรณ ชนดไมสาคญของปาไดแก เตง รง มะมวงหวแมลงวน แตว ยอปา หนามแทง เชยด สมอ ตลอดจนกอขหม และกอแหลม เปนตน 4.1.4ปาสนเขา(Pine Forest) มทงปาสนสามใบ และปาสนสองใบ แตสวนใหญจะเปน ปาสนสามใบ นอกจากนยงพบปาสนสามใบขนปะปนกบปาดบเขา และปาเตงรงดวย ก. ปาสนสามใบ ชนดไมทสาคญของปา เชน สนสามใบ แกนเฒา กระทมบกเหมอด กระโดน และหวา เปนตน ข. ปาสนสองใบ ชนดไมสาคญไดแก สนสองใบเหมอดเหยง หนามแทงมะกอกดอน ตว และจนดง เปนตน 4.1.5นอกจากนยงมสงคมพช ปาไผ และทงหญา กระจายตวเปนหยอมๆ ในเขตอทยานแหงชาตดวย สาหรบไรรางทเกดจากการทงรางของชาวบานจากการอพยพออกของอทยานฯมบรเวณ

15

ทสาคญคอ บรเวณบานหวยขาวหลาม เนอทประมาณ 3,000 ไร ซงเปนพนททไดรบการฟนฟ ใหคนสภาพปาดงเดมโดยการปลกปาทดแทนและปลอยใหปาฟนตวตามธรรมชาตตงแตป 2536 แลว

4.2 ทรพยากรสตวปา สตวปาทอาศยอยในบรเวณอทยานแหงชาตนาหนาว จงหวดเพชรบรณและจงหวดชยภม เพอศกษาชนดความชกชมและสถานภาพ ตลอดจนชววทยาบางประการของสตวปา ไดพบมสตวปาทมกระดกสนหลง 4 กลม คอ นก สตวเลยงลกดวยนม สตวสะเทนนาสะเทนบก และสตวเลอยคลาน จานวนทงสน 216 ชนด แยกออกไดดงน

4.2.1นกเปนสตวปาทมจานวนชนดสงทสดถง 62.5% ในจานวนนแยกออกได

เปน นกใน 43 วงศ 98สกล และ 135ชนด นกวงศทมจานวนชนดสงมากในบรเวณอทยาน แหงชาต นาหนาว ไดแกนกในวงศนกกะลาง (Timaliidae) มจานวน 10 ชนด รองลงไปไดแกนกในวงศนกปรอด (Pycnonotidae) จานวน 9 ชนด นกในวงศนกหวขวาน 8 ชนด และนกในวงศนกกระจบ 7 ชนด 4.2.2 สวนสตวปาในกลมสตวเลยงลกดวยนมทพบทงหมด42 ชนด จดอยใน17 วงศและ 33สกล ในจานวนนวงศทมจานวนชนดมากไดแก วงศคางคาวกนแมลง ( Vespertilionidae)มจานวน 8 ชนด วงศคางคาวกนผลไม ( Pteropodidae) 6 ชนด และวงศกระรอก (Sciuridae) 6 ชนด เมอพจารณาเฉพาะชนดของคางคาวแลวจะเหนไดวามจานวนชนดสงทสดถง 22 ชนด คดเปน 52.4% ของสตวเลยงลกดวยนมทงหมด

4.2.3สตวสะเทนนาสะเทนบกพบมนอยชนดมาก โดยพบเพยง 6 ชนด จดอยใน2 วงศ และ 2 สกล คอ วงศกบเขยด(Ranidae) มจานวน 4 ชนด และวงศอง (Microhylidae) จานวน 2 ชนด 4.2.4กลมสดทายคอสตวเลอยคลาน ซงพบอาศยอยในอทยานแหงชาตนาหนาว มาก เปนอนดบสามรองจากพวกนกและสตวเลยงลกดวยนม มจานวน 33 ชนด จดอยใน 11 วงศ และ29 สกล วงศทมจานวนชนดมากกวาวงศอนๆ คอ วงศงเขยวพษหลง (Colubridae) มจานวน 9 ชนด และวงศจงเหลน(Scincidae) จานวน 7 ชนด 5.การใชประโยชนทดน

สภาพการใชประโยชนทดนของพนทอทยานแหงชาตนาหนาว สวนใหญเปนพนทปาไม

603,708.750 ไร คดเปนรอยละ 98.959 ของพนททงหมด พนททงหญา/ปาละเมาะ 576.313 ไร คดเปนรอยละ 0.094 ของพนททงหมด พนทไรราง 5,763.625 ไร คดเปนรอยละ 0.945 ของพนททงหมด และพนทอนๆ 8.688 ไร คดเปนรอยละ 0.001 ของพนททงหมด

17

แนวคดเกยวกบสงคมพชของนกนเวศวทยาสาขาพช แนวคดทางดานหนวยสงคม (community unit concept) โดยดอกรก (2552) ไดอางตาม Clement (1928) และ Tesley (1920) ซงเปนผรเรมในการศกษาในแนวทางน นนคอการมองกลมพชออกเปนสวนๆ ทมความตางกนอยางชดเจนแตละสวนมเอกลกษณเฉพาะหากขาดสวนสาคญสวนหนงสวนใดไปกจะไมเปนหนวยนนๆ ทสมบรณ รอยตอระหวางหนวยทปรากฏใหเหนชดเรยกวา ecotone หรอ transition zone การศกษาสงคมพชในแนวทางนใชวธการจาแนก (classification) พชคลมดนในพนทกวางๆ ออกเปนหนวยเลกๆ ตามความแตกตางของคณลกษณะของแตละหนวย แนวคดทสองคอ แนวคดทางดานการเชอมตอ (community concept) ซงเสนอไวโดย Gleason(1926)ทเชอวาการปรากฏของพรรณไมแตละชนดข นอยกบความทนทานของมนเอง(amplitude of tolerance หรอ ecological amplitude) ดงนนการขนรวมกนเปนกลมเนองจากมชวงทนทานซอนทบกนหรอปจจยแวดลอมเปดโอกาสใหมนขนไดในพนททเหมาะสมมากกบพชชนดใดกจะพบพชชนดนนมากหรอมตนไมขนาดใหญ หากพนทไมเหมาะสมกมกจะพบอยจานวนนอยหรอมขนาดตนเลก และถาพนออกนอกชวงความทนทานกจะไมปรากฏ แตเนองจากปจจยแวดลอมมไดจดตวในธรรมชาตอยางเปนแนวลดหลนกนในพนทกวางๆ ดงนนจงพบกลมพชทคลายๆ กนกระจายอยหางกนได ถานากลมพชเหลานนมาจดลาดบกน(ordination) กจะพบแนวการเปลยนแปลงทตอเนองกนไปดงนนสงคมพชตามแนวนกคอ กลมพชทมความผนแปรภายใน ในแตละสวนทมลกษณะทใกลเคยงกน จากแนวคดขางตนพออนมานไดวาสงม ชวตทอาศยอยในระบบนเวศเดยวกนยอมมความสมพนธซงกนและกนไมทางตรงกทางออม การสญหายของสงมชวตบางชนด ยอมสงผลกระทบตอกลมสงมชวตทเหลออยบางไมมากกนอย เมอศกษาใหเขาใจถงความสมพนธนจะทาใหทราบถงปจจยกาหนดจานวนชนด และจานวนทงหมดของสงมชวตทจะมไดในระบบนเวศ ซงจะเปนกฎเกณฑพนฐานของการอนรกษและการจดการ เพอความยงยนและรกษาสมดลของระบบนเวศ การศกษาทางดานนเวศของปาชนดใดๆ กตามโดยเฉพาะอยางยงการศกษาเกยวกบโครงสรางปานน เปนการศกษาการจดเรยงตวในแนวราบ (Spatial arrangement)แนวดง(Stratification หรอ Vertical arrangement) และความอดมสมบรณ(Abundance) ของพรรณพชทประกอบเปนปา (Kershaw,1964) การแบงชนเรอนยอดของหมไม เปนลกษณะโครงสรางของสงคมพช (Community Structure) ทสาคญมากลกษณะหนงซงสมพนธกบความสามารถในการสงเคราะหแสงของหมไมนนๆ ธต(2526) อางถงใน Yamada (1975) ไดแบงโครงสรางของปาในประเทศไทยออกเปน 5 ชน กลาวคอ AP- เปนชนเรอนยอดของไมเดนซงมเรอนยอดแผกวางรบแสงอาทตยไดโดยตรง As-เปนเรอนยอดทอาจถกบดบงเปนบางสวนหรอทงหมด

18

F- เปนเรอนยอดทจะถกบดบงทงหมด H- เปนชนของไมพนลาง C- เปนชนของพวกเถาวลย ในขณะท Kershaw (1964)ไดแบงการกระจายของพรรณพชตามแนวราบออกเปน 3 แบบ คอ 1. การกระจายไปตามสภาพสงแวดลอม (environment pattern) 2.กระจายไปตามสงคมของพรรณพช (sociological pattern) 3.กระจายไปตามรปรางภายนอกของพรรณพช(morphological pattern) การใชทรพยากรปาไมอยางขาดความสมดลและการควบคมทด มผลกระทบรนแรงตอทรพยากรพรรณพชโดยตรงการทราบขอมลทถกตองดานนเวศวทยาปาไมเกยวกบชนด จานวน ขนาด การกระจาย ความหนาแนน และการใชปจจยแวดลอมตางๆ จะสามารถใชเปนเครองตดสนใจในการวางแผนจดการทรพยากรและหามาตรการปรบปรง เพอแกไขปญหาตางๆ ทกาลงเกดขนกบแหลงทอยอาศยโดยเฉพาะแหลงทอยอาศยเฉพาะถน เชน นาพรอน ทะเลสาบ ถา เปนตน การสารวจหรอศกษาเพอใหไดมาซงขอมลพนฐานทจาเปน สามารถใชเปรยบเทยบความเปลยนแปลงไปในทางทดขนหรอทรดโทรมเมอเวลาผานไปซงควรมการตดตามการเปลยนแปลงทเกดขนตามธรรมชาต และโดยนามอของมนษยการศกษาครงนมเปาหมายเพอศกษาชนด ขนาด จานวน ความเดนของพนธไมปา เพอประเมนสถานภาพในระบบนเวศตางๆ ทหลากหลายในพนทอทยานแหงชาตเพอใชเปนขอมลพนฐานในการจดการทรพยากรอยางเหมาะสมตอไป

แนวคดเกยวกบระบบสารสนเทศภมศาสตร(Geographic Information System, GIS)

สเพชร (2545) กลาววา ระบบสารสนเทศภมศาสตร หรอ Geographic Information System : GISคอกระบวนการทางานเกยวกบขอมลในเชงพนทดวยระบบคอมพวเตอรทใชกาหนดขอมลและสารสนเทศ ทมความสมพนธกบตาแหนงในเชงพนท เชนทอย บานเลขท สมพนธกบตาแหนงในแผนท ตาแหนง เสนรง เสนแวงขอมลและแผนทใน GIS เปนระบบขอมลสารสนเทศทอยในรปของตารางขอมลและฐานขอมลทมสวนสมพนธกบขอมลเชงพนท (Spatial Data) ซงรปแบบและความสมพนธของขอมลเชงพนททงหลาย จะสามารถนามาวเคราะหดวย GIS และทาใหสอความหมายในเรองการเปลยนแปลงทสมพนธกบเวลาไดเชนการแพรขยายของโรคระบาดการเคลอนยายถนฐาน การบกรกทาลายการเปลยนแปลงของการใชพนท ฯลฯ ขอมลเหลานเมอปรากฏบนแผนททาใหสามารถแปลและสอความหมายใชงานไดงาย

19

GISเปนระบบขอมลขาวสารทเกบไวในคอมพวเตอรแตสามารถแปลความหมายเชอมโยงกบสภาพภมศาสตรอนๆ สภาพทองทสภาพการทางานของระบบสมพนธกบสดสวนระยะทางและพนทจรงบนแผนทขอแตกตางระหวาง GIS กบ MIS นนสามารถพจารณาไดจากลกษณะของขอมล คอขอมลทจดเกบใน GISมลกษณะเปนขอมลเชงพนท (Spatial Data) ทแสดงในรปของภาพ (graphic)แผนท (map) ทเชอมโยงกบขอมลเชงบรรยาย (Attribute Data) หรอฐานขอมล (Database)การเชอมโยงขอมลทงสองประเภทเขาดวยกนจะทาใหผใชสามารถทจะแสดงขอมลทงสองประเภทไดพรอมๆ กนเชนสามารถจะคนหาตาแหนงของจดตรวจวดควนดา – ควนขาวไดโดยการระบชอจดตรวจหรอในทางตรงกนขาม สามารถทจะสอบถามรายละเอยดของจดตรวจจากตาแหนงทเลอกขนมา ซงจะตางจาก MIS ทแสดงภาพเพยงอยางเดยวโดยจะขาดการเชอมโยงกบฐานขอมลทเชอมโยงกบรปภาพนน เชนใน CAD (Computer Aid Design) จะเปนภาพเพยงอยางเดยว แตแผนทใน GIS จะมความสมพนธกบตาแหนงในเชงพนททางภมศาสตร คอคาพกดทแนนอนขอมลใน GIS ทงขอมลเชงพนทและขอมลเชงบรรยายสามารถอางองถงตาแหนงทมอยจรงบนพนโลกไดโดยอาศยระบบพกดทางภมศาสตร (Geocode) ซงจะสามารถอางองไดทงทางตรงและทางออม ขอมลใน GIS ทอางองกบพนผวโลกโดยตรง หมายถงขอมลทมคาพกดหรอมตาแหนงจรงบนพนโลกหรอในแผนท เชน ตาแหนงอาคาร ถนนฯลฯ สาหรบขอมล GIS ทจะอางองกบขอมลบนพนโลกไดโดยทางออมไดแกขอมลของบาน(รวมถงบานเลขท ซอย เขต แขวง จงหวด และรหสไปรษณย)โดยจากขอมลทอย เราสามารถทราบไดวาบานหลงนมตาแหนงอย ณ ทใดบนพนโลกเนองจากบานทกหลงจะมทอยไมซากน 1. องคประกอบระบบภมสารสนเทศ องคประกอบระบบภมสารสนเทศไดนามาใชในการบรหารและจดการทรพยากรปาไม เปนการนาเทคโนโลยตางๆ มาผสมผสานรวมกนเพอชวยเสรมประสทธภาพของการนาขอมลทไดรบมาวเคราะหไดในเชงซบซอนมากขน เพอจาลองปจจย หรอเหตการณตางๆ ใหใกลเคยงสภาพความเปนจรงของพนผวโลก หรอแมกระทงเหนอผวโลก และใตผวโลกได โดยเทคโนโลยทนามาใชในระบบภมสารสนเทศนนลวนแตเกยวของกบขอมลเชงพนททมตาแหนงอางองบนผวโลกโดยแทบทงสน ระบบภมสารสนเทศ มองคประกอบหลกทสาคญ 3 สวน ไดแก การรบรจากระยะไกล (Remote Sensing), ระบบกาหนดตาแหนงบนโลก (Global Positioning System, GPS) และระบบสารสนเทศภมสารสนเทศ (Geographic Information Systems) หรอบางครงอาจจะนยมเรยกกนวา “เทคโนโลยสามเอส” (3S Technology) โดยอาศยอกษร “S” ทสอดคลองกนในคาหลงของแตละเทคโนโลย 1.1 การรบร จากระยะไกล (Remote Sensing)การจดทาแผนททรพยากรและส งแวดลอม ทมความตองการในเหตการณททนสมย และถกตองใกลเคยงความจรงมากสด จาเปนตองใชการรบรจากระยะไกล (Remote Sensing) ศพทพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานไดแปลไวคอ “การรบรจากระยะไกล” หรอเราอาจเรยกวา “รโมทเซนชง” การรบรจากระยะไกล หรอ

20

รโมทเซนชง เปนวทยาศาสตรและศลปะของการไดมาซงขอมลเกยวกบวตถพนท หรอปรากฏการณจากเครองมอบนทกขอมลโดยปราศจากการเขาไปสมผสวตถเปาหมาย ทงนอาศยคณสมบตของคลนแมเหลกไฟฟา เปนสอการไดมาของขอมลใน 3 ลกษณะ คอ ชวงคลน (Spectral), รปทรงสณฐานของวตถบนพนผวโลก (Spectral) และการเปลยนแปลงตามชวงเวลา (Temporal) ในการดาเนนการจดทาแผนท หรอขอมลทเกยวของกบพนผวโลก หรอสงปกคลมพนผวโลกโดยมนษยไดนาเทคโนโลยการสารวจทรพยากรธรรมชาตระยะไกลคอ รปถายทางอากาศ และขอมลภาพถายจากดาวเทยมสารวจทรพยากร หรอเรยกไดวาการรบรจากระยะไกล (Remote sensing)ในทศวรรษท 20 ซงขอมลทเกยวของกบสงปกคลมพนผวโลกทไดรบจากการสารวจทรพยากรจากระยะไกลนนทาใหสามารถทาแผนททมรปทรงและขนาดของพนทมความถกตองมากขนกวาในอดต และใชระยะเวลาทรวดเรวมากขนกวาในอดต แผนทเฉพาะเรองทได ทเกยวของทรพยากรทปกคลมโลกจงเปนขอมลทเปนประโยชนทนกธรณวทยา นกปฐพวทยา นกสงแวดลอมและนกนเวศวทยาสามารถนาไปใชประโยชนในการจดการทรพยากรและตดตามการใชประโยชนทดนได ขอมลภาพถายจากดาวเทยมสารวจทรพยากรโลกทใชในการตดตามทรพยากรธรรมชาตและทรพยากรทมนษยสรางขนนนปจจบนไดมการพฒนารายละเอยดของภาพทแสดงผลมากขน จนปจจบนมขอมลทมรายละเอยดปานกลาง เชนดาวเทยมสารวจทรพยากร LANDSAT-7 ETM+หรอSPOT-5 และขอมลทมรายละเอยดสงเชน ดาวเทยมสารวจทรพยากรธรรมชาต IKONOS,QUICBIRD รายละเอยดของขอมลแผนทเฉพาะเรองทเกยวของกบการตดตามทรพยากรและสงแวดลอมของโลกมปรมาณมากขน ซงในยคดงกลาวมนษยไดพบกบอปสรรคของปรมาณของขอมลทมจานวนมากขน และขณะเดยวกนขอมลเชงปรมาณทตองใชในการวเคราะหขนาดของพนท กยงขาดเทคนคในการวเคราะหทางคณตศาสตร และการวเคราะหทางสถตทเหมาะสมดวย(สเพชร,2551) การรบรระยะไกล(Remote sensing -RS) ไดนามาใชตดตามทรพยากรและสงแวดลอมหรอเหตการณภยพบตทางธรรมชาต เชน ไฟปา อทกภย วาตภย เปนตน หรอภยพบตทมนษยเปนผดาเนนการใหเกดขน เชน วนาศกรรม หรอสงคราม เปนตน เหตการณเหลานสามารถตดตามไดทนทวงทในการนาระบบสารวจขอมลระยะไกลมาประยกตใชในประเทศไทย ปจจบนพบวามอยในสาขาตางๆ เชนดานปาไม ดานเกษตรกรรม ดานอทกวทยาและแหลงนา ดานการใชประโยชนทดนและสงปกคลมดน ดานธรณวทยาและธรณสณฐาน ดานสมทรศาสตรและทรพยากรชายฝง ดานการทาแผนทดานภยธรรมชาต และดานสงแวดลอม เปนตน และขอมลผลลพธทไดจากระบบขอมลระยะไกลมกถกนาไปผสมผสานกบระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอเปนปจจยหนงทใชสรางแบบจาลองเพอการวเคราะหทางดานสงแวดลอม เปนตน เราสามารถใชภาพถายดาวเทยมมาใชประโยชนดงน

ใชภาพถายดาวเทยมเปนขอมลอางอง(Background) หรอเปนแผนทฐาน(Base Map)ในการทาแผนท โดยเฉพาะในบรเวณพนททยงไมมการสารวจภาคสนาม โดยเฉพาะพนทชนบทหางไกลใชภาพถายจากดาวเทยมเปนขอมลในการศกษาตดตามและวเคราะหทรพยากรธรรมชาตและตดตามการเปลยนแปลงพนทปาไมซงสามารถประเมนขนาดเนอทอยางรวดเรวจากภาพถายทไดรบ

21

1.2 ระบบกาหนดตาแหนงบนโลก(Global Positioning System)ระบบกาหนดตาแหนงบนโลก (GPS) เปนระบบนารองโดยอาศยคลนวทยและรหสทสงมาจากดาวเทยมNAVSTAR (Navigation Satellite Timing and Ranging) จานวน24ดวงทโคจรอยเหนอโลก สามารถใชในการหาตาแหนงบนพนโลกไดตลอด24ชวโมงทกๆจดบนผวโลก ในทศวรรษทผานมาเทคโนโลยทางดานการสารวจรงวดดวยดาวเทยม GPS ไดมการพฒนาอยางรวดเรว หลงจากไดเปดใหบรการตลอด 24 ชวโมง เมอปพ.ศ. 2536 และมการประยกตใชอยางกวางขวางภายหลงจากประธานาธบดประเทศสหรฐอเมรกา บล คลนตน ไดประกาศยกเลกการใช Selective Availability หรอเรยกวาSA ในเวลาเทยงคนของเมองวอชงตนดซในวนท 1พฤษภาคม 2543 ซงมผลทาใหความถกตองเชงตาแหนงสงขน คอมความผดพลาดตากวา 5 เมตร หรอในระดบเซนตเมตร เมอใชการวดแบบสมพทธ(DGPS) ปจจบนมการพฒนาใหเครองรบสญญาณดาวเทยม GPS อยางรวดเรว โดยเครองมขนาดเลกลง ราคาถก และมขดความสามารถสงขน ปจจ บนมการผลต เค รองรบสญญาณตดตงร วมกบอปกรณ อน เชน โทรศพทเคลอนท และการตดตงเพอนารองในรถยนต นอกจากน ยงมการพฒนาใหสามารถใชงานในอาคารหรอในบรเวณทมการปดกนสญญาณดาวเทยม (Indoor GPS) ไดอกดวย ระบบกาหนดตาแหนงบนโลก(GPS)ประกอบดวย 3สวนหลก คอสวนอวกาศ (Space segment) สวนสถานความคม (Control segment) และสวนผใช (User segment) องคประกอบระบบกาหนดตาแหนงพ นโลกดวยดาวเท ยมระบบกาหนดตาแหนงบนโลก GPS (Global Positioning System) เปนระบบดาวเทยมทออกแบบและจดสรางโดยกองทพสหรฐอเมรกา เพอใชในการนาทาง (Navigation) ประโยชนของGPS ไดแก 1.2.1 หาตาแหนงใดๆบนพนโลกไดตลอด24ชวโมง 1.2.2 การนาทางจากทหนงไปทอนๆตามตองการ 1.2.3 การตดตามความเคลอนไหวของคนและสงตางๆ 1.2.4 การทาแผนท 1.2.5 การวดเวลาทเทยงตรงทสดในโลกระบบกาหนดตาแหนงบนโลก (GPS) ในสวนผใชไดนาไปประยกตใชในการจดทาแผนทตางๆอาจจะไดผลลพธของการกาหนดตาแหนงออกมา3รปแบบ ไดแก จดตาแหนง (Waypoint),เสนทางการเคลอนท (Tracks), และเสนเชอมโยงจดตาแหนง (Routes) ในการออกสารวจพนทปาไม เราจาเปนตองมเครองมอทใชในการระบตาแหนงพกด ณ ทเราออกสารวจพนท ประกอบกบภาพถายดาวเทยม ซงสนบสนนใหการดาเนนงานตดตามพนทปาไมมความแมนยาสงขน 1.3 ระบบสารสนเทศภมศาสตร(Geographic Information Systems)ปจจบนความพยายามในการพฒนาเทคโนโลยเพอใหงายตอการจดทาแผนทและพนทปาไมยงมการพฒนาไมมทสนสด เมอองค

22

ความรทางดานเทคโนโลยคอมพวเตอรเขามามบทบาทมากขนในสงคมปจจบน มการพฒนาใหมประสทธภาพทสงเพอรองรบงานทรวดเรวและปรมาณขอมลทมากขนโดยเฉพาะการเรยกแสดงผลขอมลจากภาพถายจากดาวเทยมรายละเอยดสง ดงนนคอมพวเตอรทเขามารบหนาทชวยเหลอใหมนษยทางานไดรวดเรวยงขน และสามารถทางานทซาซากหรอทางานททาใหมนษยเกดความลาหรอเบอหนาย คอมพวเตอรกจะชวยใหทางานนนไดรวดเรวขน แตการเรยนรเทคโนโลยนนเปนสงทจาเปนตองเกดขนมา ระบบสารสนเทศภมศาสตร(GIS)ไดมการพฒนาเมอตนปค .ศ .1960ดวยเทคโนโลยคอมพวเตอรทไดพฒนามากขนเพอชวยในการจดเกบขอมลไดมากขนและมการปรบปรงประสทธภาพในการจดเกบขอมลในระบบสารสนเทศใหดขนและในการผลตแผนทนน การทตองการความถกตอง แมนยา และสามารถชวยตอบคาถามตางๆไดนน ตองอาศยทกษะในการฝกฝน และเรยนร เมอมนษยนาคอมพวเตอรเขามาผลตแผนททาใหการผลตแผนทเรมเปนระบบมากขนและนอกเหนอไปจาก การผลตแผนทไดสวยงามผานจอแสดงผลแลว มนษยยงสามารถสอบถามขอมล เชนแหลงท ต งของสถานทตางๆและรวมไปถงการวเคราะหหาพนทท ถกผลกระทบหากเกดภยธรรมชาต โดยสงทมนษยคาดการณผานระบบแผนทบนคอมพวเตอรเปนสวนทชวยในการวางแผนการพฒนาชมชนของตนเองได และสามารถเตรยมการระวงภยของชมชนตวเองไดตอไป ซงการทระบบสารสนเทศภมศาสตรจะตอบสนองความตองการดงกลาวไดนน ระบบคอมพวเตอรไดมสวนชวยในการพฒนาระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ทาการรวบรวม จดเกบ วเคราะห เรยกคนขอมลและการแสดงผลขอมล จงทาใหงายตอการคนขอมลและการประมวลผลขอมลอยางมประสทธภาพมากขน ในปจจบนนมการนาระบบสารสนเทศภมศาสตรมาประยกตใชในการบรหารงานของหนวยงานทงราชการและเอกชน เพราะหนวยงานตางๆ เหนความสาคญในดานการวางแผนและตดสนใจทมความถกตอง ของผบรหาร ดงนนระบบสารสนเทศภมศาสตร จงมความสาคญอยางยง ทนามาใชในการตดตามทรพยากรทมอยทงทรพยากรธรรมชาตและทรพยากรมนษยสรางและนาขอมลทไดตดตามมาวเคราะหคาดการณและประเมนผลกระทบตอทรพยากรเหลานน แลวนามาใชประกอบการตดสนใจ การวางแผนเพอพฒนาทรพยากรตอไป 2. หนาทของ GIS หนาทของ GIS ภาระหนาทหลกๆของระบบสารสนเทศภมศาสตรควรจะมอยดวยกน 5 อยางดงน 2.1 การนาเขาขอมล(Input)กอนทขอมลทางภมศาสตรจะถกใชงานไดในระบบสารสนเทศภมศาสตรขอมลจะตองไดรบการแปลง ใหมาอยในรปแบบของขอมลเชงตวเลข (Digital format)เสยกอน เชน จากแผนทกระดาษไปสขอมลในรปแบบดจตอลหรอแฟมขอมลบนเครองคอมพวเตอรอปกรณทใชในการนาเขาเชน Digitizer Scanner หรอ Keyboard เปนตน

23

2.2 การปรบแตงขอมล(Manipulation) ขอมลทไดรบเขาสระบบบางอยางจาเปนตองไดรบการปรบแตงใหเหมาะสมกบงานเชน ขอมลบางอยางมขนาด หรอสเกล (Scale) ทแตกตางกนหรอใชระบบพกดแผนททแตกตางกน ขอมลเหลานจะตองไดรบการปรบใหอยในระดบเดยวกนเสยกอน 2.3 การบรหารขอมล(Management)ระบบจดการฐานขอมลหรอ DBMS จะถกนามาใชในการบรหารขอมลเพอการทางานทมประสทธภาพในระบบ GIS DBMS ทไดรบการเชอถอและนยมใชกนอยางกวางขวางทสดคอ DBMS แบบ Relational หรอระบบจดการฐานขอมลแบบสมพทธ (DBMS) ซงมหลกการทางานพนฐานดงนคอขอมลจะถกจดเกบ ในรปของตารางหลาย ๆ ตาราง 2.4 การเรยกคนและวเคราะหขอมล(Query and Analysis)เมอระบบ GIS มความพรอมในเรองของขอมลแลว ขนตอนตอไป คอการนาขอมลเหลาน มาใชใหเกดประโยชน เชนใครคอเจาของกรรมสทธในทดนผนทตดกบโรงเรยนเมองสองเมองนมระยะหางกนกกโลเมตรดนชนดใดบางทเหมาะสาหรบปลกออย หรอ ตองมการสอบถามอยางงายๆ เชนชเมาสไปในบรเวณทตองการแลวเลอก (Point and click) เพอสอบถามหรอเรยกคนขอมล นอกจากนระบบ GIS ยงมเครองมอในการวเคราะหเชน การวเคราะหเชงประมาณคา (Proximity หรอ Buffer) การวเคราะหเชงซอน (Overlay Analysis) เปนตน 2.5 การนาเสนอขอมล(Visualization)จากการดาเนนการเรยกคนและวเคราะหขอมลผลลพธทไดจะอยในรปของตวเลขหรอตวอกษรซงยากตอการตความหมายหรอทาความเขาใจการนาเสนอขอมลทด เชน การแสดงชารต (Chart) แบบ 2 มต หรอ 3 มต รปภาพจากสถานทจรง ภาพเคลอนไหว แผนทหรอแมกระทงระบบมลตมเดยสอตาง ๆเหลานจะทาใหผใชเขาใจความหมายและมองภาพของผลลพธทกาลงนาเสนอไดดยงขนอก ทงเปนการดงดดความสนใจของผฟงอกดวย

3. การประยกตใชระบบภมสารสนเทศกบปาไม เพอชวยในการจดการปาไมอยางมประสทธภาพมากขน สามารถประยกตใชระบบสารสนเทศในการกาหนดพนทปาเพอการอนรกษทมความถกตองสงขนไป เชนในระดบมาตราสวน 1:4000 หรอดกวา เพอนาฐานขอมลGIS ทไดรบมาใชตดตามการบกรกพนทปา ทจะสงผลกระทบตอสงคมและสภาพแวดลอมเปนผลทาใหความสมดลธรรมชาตเสยไปการจดทาแบบจาลองพยากรณพนทปลกปา เพอสนบสนนการปฏบตดานปาไมในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ซงในนโยบายปาไมแหงชาต กาหนดพนทปารอยละ40ของพนทประเทศหรอประมาณ128 ลานไร ดวยระบบภม

24

สารสนเทศสามารถจาลองในรปแบบจาลองทางคณตศาสตรรวมกบระบบแผนทใน GIS การประยกตใชรโมทเซนชงของประเทศไทย คอดาวเทยมสารวจทรพยากรธรรมชาตเรยกวาดาวเทยมธออส(Thailand Earth Observation System, THEOS) ในการตดตามพนทปาสงวนแหงชาตทอดมสมบรณ ใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอสนบสนนการตดตามพรรณไมทมคาการตดตามแหลงทอยอาศยของสตวปาการประยกตใชระบบภมสารสนเทศเพอการฟนฟสภาพปาตนนาลาธาร และการประยกต GPS รวมกบภาพถายจากดาวเทยมธออส เพอสนบสนนงานตดตามแปลงปลกปา ไดแก 3.1ฐานขอมลแปลงปลกปาในพนทหวไรปลายนาหรอพนทกรรมสทธรายยอย 3.2ฐานขอมลแปลงปลกปาในพนทสาธารณะประโยชนและปาชมชน 3.3ฐานขอมล แปลงปลกปาเชงพาณชโดยภาคเอกชน 3.4ฐานขอมลแปลงปลกปาในพนทดาเนนการของรฐ 3.5ฐานขอมลแปลงปลกปาในเขตปาอนรกษของรฐและพนทตนนาลาธาร 3.6 ฐานขอมลแปลงปลกปาชายเลนเพอปองกนการกดเซาะชายฝง เมอมการจดทาฐานขอมลอยางเปนระบบสามารถนาไปประยกตใชในแบบจาลองคณตศาสตรเพอนาไปใชพยากรณผลผลตจากปาหรอแมกระทงหาพนทเสยงภยไฟปาโดยใชปจจยดานกายภาพเชน สภาพภมประเทศ สงปกคลมพชพรรณ พนทเกดไฟปาและความถ แหลงนา ความชนผวนา เปนตน ซงสามารถพยากรณพนทเสยงแลวสามารถจดการวางแผนในการปองกนไฟปาตอไป

ผลงานการศกษาและวจยทเกยวของ นตยา (2533)ไดเปรยบเทยบลกษณะทางนเวศวทยาของปา 3 ชนด ไดแก ปาดงดบแลง ปาเบญจพรรณและปาเตงรง บรเวณลมนาพรม อาเภอคอนสาร จงหวดชยภม พบวา ความหนาแนนของตนไม ปาดงดบแลง ปาเตงรงและเบญจพรรณ มความหนาแนนของตนไมเทากบ1,088 938และ 238 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ ผลทไดปรากฏวาเปนไปในทางตรงกนขามกบผลการศกษาของ Ogawa และคณะ(1961) ทพบวาความหนาแนนของตนไมขนาดเดยวกนน จะเพมขนเมอสภาพพนททตนไมขนอย (Habitat) มความแหงแลงเพมมากขน กลาวคอปาเตงรงมความหนาแนนมากทสด 1,488ตน/เฮกตาร เรองศกด (2542)ทาการศกษาเปรยบเทยบสงคมพชของปาสามประเภท ในพนทอทยานแหงชาตแมเมยอาเภอทาสองยาง จงหวดตาก พบชนดและความหนาแนนพรรณไมยนตนในพนทศกษามจานวน 22ชนด มความหนาแนน115.12ตน/ไร สวนพชชนลาง (ไมพม,หญา,ไผ,ไมเถา)มจานวน 50 ชนด คดเปนความหนาแนน 24,752 ตน/ไร ชนดและความหนาแนนพรรณไมยนตนในสงคมพชประเภทท 2 มจานวน 33 ชนด มความหนาแนน 101.75 ตน/ไร สวนพชชนลาง(ไมพม

25

,หญา,ไผ,ไมเถา) มจานวน 50 ชนด คดเปนความหนาแนน10,347ตน/ไรชนดและความหนาแนนพรรณไมยนตนในสงคมพชประเภทท 3มจานวน26 ชนด มความหนาแนน154.60 ตน/ไร สวนพชชนลาง(ไมพม,หญา,ไผ,ไมเถา) มจานวน 53 ชนด คดเปนความหนาแนน19,317 ตน/ไรและจากการวเคราะหเปรยบเทยบสงคมพชในเขตอทยานแหงชาตแมเมยนน พบวาสงคมพชประเภทท1 และสงคมพชประเภทท 2 นนมความคลายคลงกนมาก โดยพบวามคาสมประสทธความคลายคลงสงถง 65.45 %ซงสรปไดวาพนทดงกลาวนนเปนพนทรอยตอระหวางสงคมพชสองประเภท คอ ปาเตงรง และปาเบญจพรรณทมไมสก สวนสงคมพชประเภทท 3 นน เปนสงคมพชปาดบเขา ทรงธรรม และคณะ (2554)ไดศกษาความหลากหลายทางชวภาพของปาไมบรเวณแนวเชอมตอทางระบบนเวศของกลมปาแกงกระจาน การศกษาครงน มวตถประสงคเพอประเมนความหลากหลายทางชวภาพของปาไมบรเวณแนวเชอมตอทางระบบนเวศของกลมปาแกงกระจาน รวมทงประเมนความจาเปนในการจดการใหเปนพนทปาอนรกษตามกฎหมาย โดยพนทแนวเชอมตอระบบนเวศแหงน เปนพนทปาผนใหญทยงไมไดรบการจดการในลกษณะปาอนรกษ ตงอยระหวางอทยานแหงชาตแกงกระจานและอทยานแหงชาตกยบร ทองทจงหวดประจวบครขนธ การศกษาดานทรพยากรปาไม ดาเนนการโดยการศกษาลกษณะทางนเวศวทยาใน 4 สงคมพชเดนในบรเวณน ไดแก ปาดงดบชน ปาดงดบชนผสมดบแลงสงคมยอยมไผผสม ปาดงดบชนผสมดบแลงสงคมยอยไมมไผผสม และปาดงดบแลง ผลการศกษา พบวาปาดงดบชนมความหนาแนน 1,456 ตนตอเฮกตาร ปรมาตรไม 258.744 ลกบาศกเมตรตอเฮกตาร พนทหนาตด 33.163 ตารางเมตรตอเฮกตาร การปกคลมเรอนยอดรอยละ 93.50 คาดชน Shannon-Wiener Index และ ดชน Simpson’s Index ของไมยนตน 3.698 และ 0.870 ปาดงดบชนผสมดบแลงสงคมยอยไมมไผผสม มความหนาแนน 1,483 ตนตอเฮกตาร ปรมาตรไม 409.851 ลกบาศกเมตรตอเฮกตาร พนทหนาตด 48.414 ตารางเมตรตอเฮกตาร การปกคลมเรอนยอดรอยละ 89.58 คาดชน Shannon-Wiener Index และ ดชน Simpson’s Index ของไมยนตน 3.120 และ 0.739 ปาดงดบชนผสมดบแลงสงคมยอยมไผผสม มความหนาแนน 972 ตนตอเฮกตาร ปรมาตรไม 136.444 ลกบาศกเมตรตอเฮกตาร พนทหนาตด 17.787 ตารางเมตรตอเฮกตาร การปกคลมเรอนยอดรอยละ 47.46 คาดชน Shannon-Wiener Index และ ดชน Simpson’s Index ของไมยนตน 3.371 และ 0.823 ปาดงดบแลง มความหนาแนน 1,239 ตนตอเฮกตาร ปรมาตรไม 221.367 ลกบาศกเมตรตอเฮกตาร พนทหนาตด 28.428 ตารางเมตรตอเฮกตาร การปกคลมเรอนยอดรอยละ 83.49 คาดชน Shannon-Wiener Index และ ดชน Simpson’s Index ของไมยนตน 1.937 และ 0.575 ทงนขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาระบบนเวศปาไมในพนทแนวเชอมตอทางระบบนเวศแหงนยงมความสมบรณในระดบใกลเคยงกบพนทอนรกษอนๆ ในกลมปาแกงกระจาน และการศกษายงพบพรรณไมชนดทหายาก ใกลสญพนธ และพชถนเดยว จานวน 49 ชนด 29 วงศ นอกจากนยงพบสนสองใบ (Pinus merkusii Jungh. & de Vriese) ปรากฏในพนท และพบพรรณพชทยงไมมรายงานการพบในประเทศไทย 1 ชนด ในวงศ Sapindaceae สกล Lepisanthes

28

อปกรณและวธการ

อปกรณ 1.แผนททางทหารขนาดมาตราสวน 1: 50,000 2.คอมพวเตอรทมโปรแกรมดาน GIS พรอมภาพถายดาวเทยม 3.กลองรงวดหรอกลองเขมทศ 4.เทปวดระยะขนาด 50 เมตร 5.เทปวดความโต 6.เชอกไนลอน 7.แผนอลมเนยม หรอแผนสงกะส 8.เหลกตอกหมายเลข 9.ตะป คอน ลวด จอบ เสยม 10.สสเปรย 11.เครองจบพกดทางภมศาสตร (GPS) 12.เครองวดความสง (Clinometer) 13.แบบบนทกขอมล 14.อปกรณเครองเขยน 15. หลกหมด

29

วธการ 1. การวางแปลงตวอยางถาวร 1.1 การเลอกพนทศกษา โดยการตรวจเอกสารเบองตนจากแหลงขอมลตางๆ เชน ขอมลพนฐานอทยานแหงชาต แผนทการใชประโยชนทดน การจ าแนกชนดปา โดยก าหนดพนทวางแปลงตวอยางถาวร ในเขตอทยานแหงชาตน าหนาว ทเปนตวแทนชนดปาเตงรง บรเวณหนวยพทกษอทยานแหงชาตท นน. 9 (ซ ามะคาว) หลงจากคดเลอกพนทวางแปลงตวอยางไดคราวๆ แลวจะใชพกดมมแปลงทอานคาไดจาก GPS เพอก าหนดวางแปลงโดยใชแผนท 1:50,000 ประกอบการพจารณารายละเอยดอนๆ เชน ระดบความสง ความลาดชน เปนตน เพอใชเปนขอมลอางอง ในขนตอนตอไป 1.2 ใชโปรแกรมดาน GIS เปดภาพถายดาวเทยมทท าการGeometic correctionไวถกตองดแลว ท าการสมตวอยางตวแทนสภาพปา โดยใชจดพกดอางองทก าหนดไวจากแผนท 1:50,000 โดยขยายเขาไปในพนทบรเวณจดพกดทก าหนดไวเบองตนในขอท 1.1 สงสดจนเหน Pixel ของภาพชดเจน จากนนใหขยบเลอนจดพกดทอางองไวใหตกตรงพกดจดตดของ pixel เพอก าหนดเปนคาพกดของมมแปลงดานลางซาย ซงวตถประสงคของการด าเนนการในขอนเพอใหมมแปลงตวอยางถาวรอยในพกดเดยวกนกบ pixel ของภาพถายดาวเทยมเพอใชประโยชนจากแปลงตวอยางถาวร เพอใชเปนฐานขอมลในการประเมนสถานภาพทรพยากรปาไมโดยใชภาพถายดาวเทยมในโอกาสตอไป 1.3 จากจดพกดเรมตนใชกลองรงวด(หรอเขมทศ) ในการวางแปลงไปตามแนวทศเหนอและทศใต วางแปลงตวอยางขนาด 120 x 120 เมตร (14 ,400 ตารางเมตร)โดยใชเทปวดระยะทกระยะ 10 เมตร แตละระยะ10เมตรใหวางหลกขนาดประมาณ 5 เซนตเมตร x 5เซนตเมตร x 50 เซนตเมตร ไวทกระยะ (ภาพท 8) แนวขอบเขตมมแปลงขนาด 120 x 120 เมตรใหปกหลกคอนกรตเสรมเหลกขนาด 15 เซนตเมตร x 15 เซนตเมตร x 150 เซนตเมตรไว 4 จด ภายในแปลง 120 x 120 เมตร จากระยะ 10 เมตรทหมายไว แบงแปลงตวอยางออกเปนแปลงยอยขนาด 10 x 10 เมตร จ านวน 144 แปลงยอย เพอใชศกษารปแบบการกระจายของพนธไม ลกษณะโครงสรางและองคประกอบของชนดพนธไม แนวเขตของแปลงยอยใหวางหลกขนาด 5 เซนตเมตร x 5เซนตเมตร x 50 เซนตเมตร ไวทกระยะ 10 เมตร แตละหลกจะมคาแนวแกนนอนและแกนตงก ากบโดยอาศยหลกการหาพกดทางคณตศาสตรซงสามารถเปลยนเปนพกดทางภมศาสตรไดภายหลงโดยก าหนดใหมมแปลงดานลางซายเปนหมด 00-00และมมแปลงดานบนขวาเปน 120-120 เพองายในการตรวจสอบขอมลและจากแปลงขนาด 10x 10เมตรเลอกสมแปลงตวอยางอยางเปนระบบ ( Systematic Sampling) จ านวน 36 แปลงและทบรเวณมมดานใดดานหนง (ในแตละแปลงยอยตองก าหนดมมในทศทางเดยวกน) วางแปลงซอนขนาด 4 x 4 เมตร และ 1 x 1 เมตรตามล าดบ (ภาพท9 และภาพท 10)

30

ภาพท 8 การวางแปลงขนาด 120 x 120 เมตร และพกดภมศาสตรทมมแปลงทง 4 ของแปลงตวอยาง

31

ภาพท 9 ล าดบแปลงยอยตามหลกการหาพกดทางคณตศาสตร จ านวน 144 แปลงยอย

32

ภาพท 10การวางต าแหนงของแปลงตวอยางขนาดตางๆ เพอการตรวจนบตนไม 2. การเกบขอมลจากแปลงตวอยาง ในการศกษาสงคมพชโดยทวไปแลวจะแบงพนธพชทปรากฏอยในปาธรรมชาตออกเปน3 กลมตามขนาดของพนธพชทปรากฏอย ไดแก 1) กลมของตนไม( tree) ทมขนาดความสงทงหมดมากกวา 1.30 เมตร และมขนาดเสนผาศนยกลางทความสงเพยงอกตงแต 4.5 เซนตเมตรขนไป 2) กลมของไมหนม(Saplings) ทมขนาดความสงทงหมดมากกวา 1.30 เมตร และมขนาดเสนผาศนยกลางเพยงอกนอยกวา 4.5 เซนตเมตรและ 3)เปนกลมกลาไม (Seedlings)ทมความสงต ากวา 1.3 เมตร โดยเมอท าการวางแปลงตวอยางขนาด 10x10, 4x4 และ 1x1 เมตรใหท าการเกบและบนทกขอมลลกษณะพนธพชในแตละกลม ดงน 2.1 แปลงตวอยางขนาด 10x 10 เมตรเกบขอมลชนดพนธไมทปรากฏ โดยท าการวดขนาดเสนผาศนยกลาง (DBH) ทระดบความสงเพยงอกของไมยนตน (Tree) ของไมทขนาดความโต (GBH) ตงแต 14 เซนตเมตรทกตน และบนทกระดบความสงของตนไมและความสงถงกงสดกงแรก ในแตละแปลงใหบนทกต าแหนงของตนไมในแนวแกน X และ Y โดยอางองจากมมแปลงซายมอดานลางเปนจด 00,00 โดยทกตนใหตดหมายเลขตนโดยใชแผนอลมเนยมตอกหมายเลขประจ าตน โดยตดเบอรทระดบ 1.30 เมตร (ใหฐานระดบของเบอรอยระดบ 1.30 เมตร) พรอมหาคาพกดโดยใช GPS เพอระบต าแหนงตน

33

ซงรายละเอยดในการวดเสนผาศนยกลางเพยงอกของตนไมใหญมขอพจารณา ดงนเสนผาศนยกลางของตนไม (Tree diameters)เปนสงส าคญทสดในการวดมตของตนไม โดยการวดขนาดความโตของตนไมทใชกนมากทสดคอการวดขนาดความโตทระดบอก ( diameter at breast height,dbh)ซงระดบความสงดงกลาว ในประเทศทใชมาตราวดเปนนวหรอเปนฟต จะใชทระดบสงจากพนดน 4.5 ฟต (เชนประเทศสหรฐอเมรกา) สวนประเทศทใชระบบเมตรก (รวมทงประเทศไทย) จะใชระดบความสง 1.30 เมตรจากพนดน ส าหรบการวดขนาดความโตของตนไมจ าพวกทมรากค ายน เชน ไมสกลโกงกาง (Rhizophora sp.) จะท าการวดทระดบความสงเหนอรากค ายนอนบนสดทรากหยงถงพนแลวการวด ขนาดเสนผาศนยกลางเพยงอก ใหมความถกตองและเทยงตรงนนเปนสงทจ าเปน เพราะตนไมทปรากฏในแปลงตวอยางถาวรนนจ าเปนตองมการตรวจวดขนาดความโตเปนประจ าอยางนอยทกป ดงนนเพอใหไดขอมลทถกตอง การวดขนาดความโตล าตนจงตองมเกณฑในการวดเดยวกน โดยเฉพาะตนไมทมลกษณะผดปกต หรอขนในทลาดเอยง เปนตน สถต (2525) อางถงเกยวกบศพทบญญตของคณะกรรมการบญญตศพทของไมยนตนทขนอยบนทลาดเท ตนไมเอน ตนไมแตกสองกงหรอสองทาง ตนไมทมรปทรงผดปกตมปมหรอพพอน และตนไมโคนโตเปนรปขวด มวธการทจะวดเพอทจะใหไดขนาดทถกตอง ดงตอไปน 1. การวดเสนผาศนยกลางของตนไมตามปกตทตนไมขนอยในทราบจะวดทระดบสงจากพนดน 1.30 เมตร 2. ในกรณทตนไมขนอยบนททมความลาดเท ระดบความสง 1.30 เมตร ใหวดจากดานบนของความลาดเท แลวจงท าการวดตนไม (ภาพท 11) 3.ในกรณทตนไมเอนหรอเอยง ใหวดระดบความสง 1.30 เมตร ไปตามมมเอยงนน 4. ถาตนไมทจะวดแตกเปนสองกงหรอสองทาง (บางครงเรยกสองนาง)ณ ระดบ1.30 เมตร หรอเหนอขนไป ใหวดเสนผาศนยกลางของตนไม ณ ระดบทต าลงมาเลกนอย 5. ถาตนไมทจะวดแตกเปนสองกง หรอสองทางต ากวาระดบความสง 1.30เมตร ใหวดเสนผาศนยกลางของไมแตละตน ณ จดทเหนอจดทแตกกงไปอก 1 เมตร 6.ในกรณทตนไมมปมหรอพพอน ณ ระดบความสง 1.30 เมตร จากพนดน ใหวดเสนผาศนยกลางเหนอจดทมปมและพพอนเลกนอย 7. ถาตนไมมโคนโตทสงจากพนดนประมาณ 0.90 – 1 เมตร ใหวดเสนผาศนยกลางเหนอจดทโคนโตขนไปอก 45 เซนตเมตร

34

ในการวดตนไมแตละครงหากใชหลกเกณฑเดยวกน ในการวดครงตอๆ ไป ความคลาดเคลอนกจะลดนอยลงไปวธหนงทจะท าใหงายตอการวดขนาดล าตนในครงตอไปคอการท าเครองหมายไวทบรเวณทท าการวดขนาด ซงนยมใชสคาดเปนวงรอบล าตน หรออาจใชเทคนคการตอกหมายเลขล าตนเหนอขนไปประมาณ 15 –20 เซนตเมตร และใหปายหมายเลขหอยลงมาในระดบทท าการวดพอด สวนการตอกหมายเลขตนไมทต าแหนงทท าการวดขนาดนนเปนสงทไมควรท าเปนอยางยง เนองจากตนไมจะสรางเซลขนมาหอหมบรเวณทตอกตะป ท าใหล าตนบรเวณนนโตผดปกต 2.2 แปลงตวอยางขนาด 4x4เมตรเกบขอมลชนดพนธไมทปรากฏ วดและบนทกเสนผาศนยกลางเพยงอกของไมหนม (Saplings) หรอไมทมขนาดเสนผาศนยกลางเพยงอกต ากวา 4.5 เซนตเมตร หรอขนาดความโต (GBH) นอยกวา 14 เซนตเมตรทกตน และมความสงตงแต 1.30 เมตรขนไปทกตน 2.3แปลงตวอยางขนาด 1 x1เมตร เกบขอมลชนดพนธไมทปรากฏ บนทกจ านวนตน ของกลาไม (Seedlings) ซงมความสงต ากวา 1.30 เมตร

35

ภาพท 11การวดตนไมทมขอจ ากดในลกษณะตางๆ ทมา:สถต (2525)

36

ภาพท 12รปแบบการเกบขอมลแปลงขนาด 10 X 10 เมตร

37

ภาพท 13ลกษณะวางแปลงเกบขอมลแปลงขนาด 4 X 4เมตร และ 1 x 1 เมตร

38

3.การวเคราะหลกษณะทางนเวศวทยาเชงปรมาณของพรรณไม 3.1 ปรมาตรไม (Volume) สามารถ และธญนรนทร (2538) อางโดยธรรมนญ และอภชา (2555) เนองจาก แปลงตวอยางถาวรทท าการศกษามความหลากหลายของชนดไมอยหลายสกลจงใชสตรการค านวณ ปรมาตรไม ดงน สตรการค านวณปรมาตรไมในสกลอนๆ ดงน

ln (v) = ln(2.110246) + 2.266056 ln (dbh) เมอ (v) = ปรมาตรไม (dbh) = เสนผานศนยกลางเพยงอก 3.2 พนทหนาตด (Basal Area, BA) พนทหนาตดของตนไม เปนคาเชงปรมาณทส าคญมากในการบอกถงการปกคลมของตนไมในพนทปา ซงนอกจากจะบอกถงความหนาแนนแลว ยงใชเปนสวนหนงในการคดค านวณหาคาดชนความส าคญ ( Important Value Index, IVI) ของพนธไม และยงบอกถงปรมาณมวลชวภาพไดอกดวย (ธรรมนญ และ อภชา, 2555) มสตรการค านวณ ดงน

BA = ¶𝐝𝐛𝐡𝟐

𝟒

หรอ BA = 𝐠𝐛𝐡𝟐 𝟒 ¶

เมอ BA = พนทหนาตดของตนไม dbh = เสนผาศนยกลางทระดบอก gbh = เสนรอบวงทระดบอก 3.3 ความหนาแนน ( Density, D) ความถ(Frequency, F) ความเดน(Dominance, Do)และดชนความส าคญ (Importance Value Index, IVI)การศกษาแปลงตวอยางถาวร ขนาด 120 X 120 เมตร เพอศกษาพรรณไมยนตน ไมหนม และกลาไมเพอน าขอมลทไดมาวเคราะหหาคา ดชนความส าคญโดยมสตรการค านวณตามแนวทางของอทศ (2542) ดงน

39

IVI = RD + RF + RDo 3.3.1 ความหนาแนน(Density, D)คอ จ านวนของพรรณพชชนดใดชนดหนงตอหนวยเนอทมหนวยเปนตนตอตารางเมตรใชสตรในการค านวณ ดงน

D =จ านวนตนของพชชนดนนในแปลงตวอยาง พนทรวมของแปลงตวอยางทศกษา

จากนนน าความหนาแนนไปหาความหนาแนนสมพ ทธ (Relative Density, RD) เพอประกอบการวเคราะหดชนความส าคญของพรรณไม ดงน

RD (%) =จ านวนความหนาแนนของพชชนดนนx 100 ความหนาแนนของไมทกชนด

3.3.2 ความถของพรรณพช (Frequency, F)คอ คาความบอยครงของชนดพรรณพชชนดใดชนดหนงทปรากฏในแปลงตวอยางนยมวดคาเปนรอยละคาความถเปนการบอกถงการกระจายของชนดพรรณพชในสงคมพชนนมสตรในการค านวณ ดงน

F(%) =จ านวนแปลงตวอยางทชนดพชนนปรากฏอยx 100 จ านวนแปลงตวอยางทท าการส ารวจ

จากนนน าความถทไดไปหาความถสมพทธ ( Relative Frequency, RF) เพอน าไปประกอบกบการวเคราะหดชนความส าคญของพนธไม ดงน

RF(%) =ความถของพชชนดนนx 100 ผลรวมความถของไมทกชนด

3.3.3 ความเดนของพรรณพช (Dominance, Do)อาจบอกไดหลายรปแบบ ซงการศกษาในครงนบอกคาความเดนของไมยนตนเปนพนทหนาตด (Basal area, Ba)ของล าตนของตนไมวดทระดบความสงเพยงอก (หรอความสง 1.30 เมตร) ตอพนทท าการส ารวจ

Do=พนทหนาตดของพรรณไม . พนทแปลงตวอยางทท าการส ารวจ

จากนนน าคาความเดนพรรณพชประกอบการค านวณ หาความเดนสมพนธ (Relative Dominance, RDo)

40

RDo(%) =ความเดนของพชชนดนน x100 ผลรวมความเดนของไมทกชนด

3.4 คาดชนความหลากหลายของชนดพนธ (Species Diversity) วเคราะหโดยแบงคาความหลากชนดของพรรณพช ออกเปนคาความหลากชนดของไมยนตน ลกไม กลาไม และไมพนลาง และคาความหลากชนดของพรรณพชทงหมด 3.4.1 ดชนความหลากหลายของแชนนอนวเนอร ( Shannon-Wiener Index : H)อางโดยอทศ (2542) S H’ = - (Pi ln Pi) i = 1 เมอH’ =คาดชนความหลากชนดของชนดพรรณ (Shannon–Wiener diversity) Pi = เปนสดสวนระหวางจ านวนตนไมชนด i ตอจ านวนตนไมทงหมด S = จ านวนชนดพนธทงหมดทปรากฏ ธรรมนญ ( 2555) กลาววา คาดชน Shannon – Wiener diversity index (H’) จะอยในชวง 0 ถง~ 4เมอใชคา log ทเปนฐานธรรมชาต (ln)โดยคาทใกล 0 หมายความวา สงมชวตทพบในแปลงตวอยางนน ๆ เปนชนดเดยวกนทงหมดคาทเขาใกล 4.6 หมายความวามจ านวนชนดทมากแตละชนดมจ านวนเทาๆ กน 3.4.2 คาดชนความหลากหลายของซมปสน(Simpson’s diversity Index : D) เปนการวดความหลากหลายทางชวภาพโดยค านวณ จากจ านวนในแตละชนดพรรณทปรากฏ โดยใชหลกการวาหากมจ านวนชนดพรรณมาก และจ านวนของแตละชนดพนธทพบมจ านวนเทาๆ กน คาความหลากหลายทางชวภาพกมากคา D จะอยในชวงระหวาง 0 ถง 1 ซงหากเปน 0 จะหมายถงไมมความหลากหลายทางชวภาพ และหากเปน 1 หมายถงมความหลากหลายทางชวภาพมาก (ธรรมนญ, 2555)สตรของ Simpson (1949) ซงถกดดแปลงโดย Pielou (1969) และ Gini (1972)มสตรวธการค านวณ ดงน

D = 1 − ni (ni− 1)

N(N− 1)

S

i=1

เมอni = จ านวนตนของพรรณไมชนดท i ในแปลงตวอยาง (เมอ i = 1, 2, ...N)

41

N= จ านวนตนของพรรณไมทงหมดในแปลงตวอยาง S= จ านวนชนดพรรณไมทงหมดในแปลงตวอยาง 3.5 คาดชนความหลากหลายชนด (Fisher’s Index,α) ใชวธการของ Fisher et al.(1943) อางโดย เกรยงศกด (2546) มสตรการค านวณ ดงน

S = αln (1+ N ) α

เมอN = จ านวนตนไมทงหมดในแปลงตวอยาง S = จ านวนชนดพรรณไมทงหมดในแปลงตวอยาง ln = ลอการทมฐานธรรมชาต 3.6 ดชนความสม าเสมอของชนด(Evenness indices) คาดชนความสม าเสมอของชนด( Evenness indices, E) คอ การกระจายของจ านวนในแตละชนดพรรณระหวางชนดพรรณทงหมดทมในสงคม (นวต, 2548)โดยสตรค านวณของ Pielou(1969) อางใน เกรยงศกด และคณะ(มปป. )หากคาพชทกชนดในสงคมมคาความมากมาย ( abundance) เทากน คา Evenness indicesจะสงสด และลดลงส 0 หากจ านวนประชากรแตละชนดแตกตางกนมากขนมสตรการค านวณ ดงน

E = H'

ln (S) เมอ E= คาความสม าเสมอของชนด H’= ดชนความหลากหลายของ Shannon-Wiener index S= จ านวนชนดทงหมด 3.7 ดชนความร ารวยของชนด ดอกรก (2549) กลาววาปญหาของการเปรยบเทยบโดยการใชความร ารวยของชนด ซงจ านวนชนดนนสวนใหญขนอยกบขนาดของแปลงตวอยาง (sample size) และระยะเวลาทใชในการส ารวจกลาวคอหากเพมขนาดแปลงตวอยางและระยะเวลาการส ารวจโอกาสทจะพบชนดกมเพม มากขนดงนนเพอลดปญหาดงกลาวจงไดมการเสนอดชนชวดขนมามากมายเพอท าการวดความร ารวย ของ

42

ชนดทไมขนอยกบขนาดของแปลงตวอยางแตดชนเหลานจะอาศยความสมพนธระหวางจ านวนชนดกบจ านวนต นทงหมดทท าการส ารวจซงจะเพมขนเมอท าการเพมพนทตวอยางส าหรบดชนความร ารวยทใชในทนคอMarglef index (Margalef, 1958) มวธการค านวณดงน

R = (S-1) ln (n) โดยS = จ านวนชนดทงหมดในสงคม n = จ านวนตนทงหมดทส ารวจพบ 3.8 การค านวณมวลชวภาพเหนอพนดนและการกกเกบคารบอน

เนองจากตนไมจะดดซบกาซคารบอนไดออกไซตผานกระบวนการสงเคราะหแสง ซงผลผลตทไดจะสะสมไวในรปของมวลชวภาพ(วจารณ, 2553)

3.8.1 การค านวณมวลชวภาพ (Biomass) ของตนไมในปาธรรมชาต ชนด ปาเตงรง

และเบญจพรรณ ทเสนผาศนยกลางเพยงอก หรอ dbhมากกวา 4.5 เซนตเมตร โดยใชสมการแอลโลเมตรก(Allometric equation)ทใชในการหาความสมพนธระหวางขนาดพนทหนาตดของไมยนตน และความสง โดยใชวธการของ Ogawaet al. (1965) อางโดย ชงชย (2546) มสตรการค านวณดงน Ws= 0.0396(D

2H)

0.9326

Wb= 0.003487(D2H)

1.0270

Wl= (28.0/Wtc+0.025) -1

เมอ Ws = มวลชวภาพสวนของล าตน (กโลกรม) Wb = มลชวภาพสวนของกง (กโลกรม) Wl = มวลชวภาพสวนของใบ (กโลกรม) Wtc = มวลชวภาพสวนของล าตน + กง (กโลกรม) Wt = มวลชวภาพสวนของล าตน + กง + ใบ (กโลกรม) D = ขนาดเสนผาศนยกลางทระดบ (เซนตเมตร) H = ความสงของตนไมถงปลายยอด (เมตร) 3.8.2 การค านวณการกกเกบคารบอน (carbon storage)

43

ท าไดโดยการน าคามวลชวภาพทอยเหนอพนดนทค านวณไดจากการใชสมการแอลโลเมตรกมาคณดวย 0.47 (โดยน าหนกของเนอไมทอบแหงหรอมวลชวภาพจะมคารบอนสะสมอยประมาณรอยละ 47) (IPCC, 2006)

การกกเกบคารบอน (C) = มวลชวภาพเหนอพนดน (ตน/เฮกตาร) X 0.47 4. การอางองชอวทยาศาสตรและลกษณะทางพฤกษศาสตรของพรรณไม อางองตาม เตม (2543) เตม (2544)และสธรรม (2552) 5.การปกคลมเรอนยอด (crown cover) และลกษณะการจดความสงตามแนวดง(profilediagram) ในการแสดงเกยวกบการปกคลมเรอนยอดและการจดชนของเรอนยอดของตนไมซงเปน ชนดพนธหลกของสงคมพชนน จะใชกระดาษกราฟเพอลงมาตราสวนใหเหมาะสมกบสภาพทปรากฏอยจรงของตนไม โดยวธการดงน จากแปลงตวอยางขนาด 120 x 120 เมตร ทใชในการศกษาสงคมพชนน ใหท าการบนทกต าแหนงและลกษณะของเรอนยอดไมของไมตนในกลมท1 (tree) โดยท าการวดหาต าแหนงของตนไมกอน (วดต าแหนงสองทศทางทตงฉากกน) โดยใหขนานกบขอบแปลงตวอยาง แลวน าไปบนทกลงในกระดาษกราฟทไดก าหนดมาตรสวนไวแลว จากนนบนทกลกษณะของเรอนยอดของตนไมนน โดยวดความกวางของเรอนยอดทงสองดาน ในแนว x และ y (ทขนานกบแปลงตวอยาง) แลวบนทก ลงในกระดาษกราฟทไดลงต าแหนงของตนไมนนไวแลว จากนนบนทกลกษณะของเรอนยอดไมตนนน โดยพจารณาจากลกษณะของเรอนยอดจรงทปรากฏ จากนนน ากราฟการปกคลมทไดมาตอกน(ตามต าแหนงของแปลง) พรอมทงปรบลกษณะของการซอนทบของเรอนยอดบรเวณของแปลง ใหตรงกบขอมลทบนทก ส าหรบในกรณทจะมการศกษาเกยวกบการกระจายของชนดพนธพชแตละชนดนน ใหบนทกหมายเลขของตนไมตนนน ใหสอดคลองกบหมายเลขทปรากฏในกระดาษจดบนทกขอมลเกยวกบพชพนธไวดวย เพอใชในการวเคราะหขอมลตอไป การจดความสงตามแนวดงนนใหเลอกแปลงตวอยางหนงแถบทมความกวาง 20 เมตร และความยาว 60 เมตรเพอใชในการวาดภาพแสดงการจดชนเรอนยอดของตนไม โดยใหท าการบนทกลกษณะของเรอนไมทกตนในแปลงตวอยางทเลอกไว ซงประกอบดวย ความสงถงกงสดกงแรกของตนไมทกตนทตดหมายเลข ประจ าตนไวแลว ลกษณะการแตกกง ลกษณะของชนเรอนยอด ส าหรบในพนททมความผนแปรของสภาพภมประเทศ ใหท าการบนทกความผนแปรของสภาพภมประเทศตามมาตรสวนทเปนจรงไวดวย เพอใชในการบรรยายตอไป

44

6. การเกบขอมลเพอท า (3D profile diagram) จากแปลงตวอยางขนาด 120 x 120 เมตร ทใชในการศกษาสงคมพชนน ใหท าการบนทกต าแหนงและลกษณะของเรอนยอดไมของไมตนในกลมท1 (tree) โดยท าการวดหาต าแหนงของตนไมกอน (วดต าแหนงสองทศทางทตงฉากกน) โดยใหขนานกบขอบแปลงตวอยาง แลวน าไปบนทกลงในกระดาษกราฟทไดก าหนดมาตรสวนไวแลว จากนนบนทกลกษณะของเรอนยอดของตนไมนน โดยวดความกวางของเรอนยอดทงสองดาน ในแนว x และ y (ทขนานกบแปลงตวอยาง) แลวบนทกลงในกระดาษกราฟทไดลงต าแหนงของตนไมนนไวแลว จากนนบนทกลกษณะของเรอนยอดไมตนนน โดยพจารณาจากลกษณะของเรอนยอดจรงทปรากฏ จากและน ากราฟการปกคลมทไดมาตอกน(ตามต าแหนงของแปลง) พรอมทงปรบลกษณะของการซอนทบของเรอนยอดบรเวณของแปลง ใหตรงกบขอมลทบนทก ส าหรบในกรณทจะมการศกษาเกยวกบการกระจายของชนดพนธพชแตละชนดนน ใหบนทกหมายเลขของตนไมตนนน ใหสอดคลองกบหมายเลขทปรากฏในกระดาษจดบนทกขอมลเกยวกบพชพนธไวดวย เพอใชในการวเคราะหขอมลตอไป การจดความสงตามแนวดงนนใหท าการเกบขอมลแปลงตวอยาง 120x120 เมตร จ านวน144 แปลง เพอใชในการวาดภาพแสดงการจดชนเรอนยอดของตนไม โดยใหท าการบนทกลกษณะของเรอนไมทกตนในแปลงตวอยางทเลอกไว ซงประกอบดวยความสงถงกงสดกงแรกของตนไมทกตนทตดหมายเลขประจ าตนไวแลว ลกษณะการแตกกง ลกษณะของชนเรอนยอด ส าหรบในพนททมความผนแปรของสภาพภมประเทศ ใหท าการบนทกความผนแปรของสภาพภมประเทศตามมาตราสวนทเปนจรงไวดวยทง ตนไมและหมด 10x10 เมตร เพอใชในการบรรยายตอไป

46

ผลและวจารณ 1. พกดตาแหนงเสนทางเขาถง และลกษณะภมประเทศของแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ในอทยานแหงชาตนาหนาว

พนทศกษาอยบรเวณพกดท 0784885 E 1847477 N ใกลหนวยพทกษอทยานแหงชาตท นน.9 (ซามะคาว)ทองท ต.โคกมน อ.นาหนาว จ.เพชรบรณ(ภาพท 13) เดนทางโดยรถยนตจากททาการอทยานแหงชาตนาหนาว (กม.406) ทางหลวงหมายเลขแผนดน12อ.คอนสาร จ.ชยภม ถงบรเวณหนวยพทกษอทยานแหงชาต ท นน.9 (ซามะคาว)ประมาณกโลเมตรท 420 หางจากททาการอทยานแหงชาตนาหนาวประมาณ14กโลเมตร จอดรถบรเวณหนวยพทกษอทยานฯ เดนเทาจากหนวยพทกษอทยานฯ อกประมาณ 800 เมตร ถงบรเวณทตงแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง (ภาพท14 และภาพท 15) ลกษณะภมประเทศของแปลงตวอยางถาวรปาเตงรงเปนลอนคลนทอดตวจาก ทศเหนอไปทศใต โดยมความลาดเทไปทางทศตะวนตกประมาณ 30 องศา(ตารางผนวกท 1 และภาพท 16 ถงภาพท 19 )

47

ภาพท 13ตาแหนงทตงแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ภายในอทยานแหงชาตนาหนาว

48

ภาพท 14ตาแหนงของแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ททาการและหนวยพทกษอทยานแหงชาต นาหนาว

49

ภาพท 15เสนทางเขาถงแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง

50

ภาพท 16คาความสงจากระดบนาทะเลปานกลาง (เมตร) ของแตละหมดยอย

51

ภาพท 17ตาแหนงหวหมดยอยและความสงตาของแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง โดยรปแบบ ภาพสองมต

52

ภาพท 18ความสงตาของพนทภายในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง โดยรปแบบภาพสองมต

53

ภาพท 19เสนชนความสงของแปลงตวอยางถาวรของปาเตงรง โดยรปแบบภาพสามมต

54

2. ขอมลพรรณไมในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง แปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ในอทยานแหงชาตนาหนาว จงหวดเพชรบรณ-ชยภม โดยรวมของพนทศกษาซงทาการศกษาในเชงปรมาณไดแกจานวนชนดพรรณไม,ปรมาตรไม,ความหนาแนน,พนทหนาตด,ความถ,ความเดน, ดชนความสาคญ, ดชนความหลากหลาย, มวลชวภาพ และการกกเกบคารบอนของพรรณไมทมขนาดเสนผานศนยกลางเพยงอก (1.30 เมตรจากพนดน ) ตงแต 4.5 เซนตเมตรขนไปโดยการวางแปลงขนาด 120 X 120 เมตร แบงเปนแปลงยอยขนาด 10 x 10 เมตร จานวน 144 แปลงแลวทาการหาดชนคาความสาคญของพรรณไมปรากฏผลดงน

จานวนพรรณไมยนตน (Tree) ทพบทงหมด 1,802 ตน จาก48ชนด42สกล29วงศซงพรรณไมในวงศยาง(Dipterocarpaceae) มจานวนชนดพนธมากทสด(ตารางท 1) ตารางท 1ไมยนตนทพบในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ในอทยานแหงชาตนาหนาว ท ชอสามญ ชอวทยาศาสตร วงศ 1 กระทม Anthocephalus chinensisRich. ex Walp. RUBIACEAE 2 กระบก Irvingia malayana Olive. ex A. W. Benn. IXONANTHACEAE 3 กระเบากลก Hydnocarpus ilicifolius King. FLACOURTIACEAE 4 กระพเขาควาย Dalbergia cultrata Graham ex LEGUMINOSAE-PAPILIONOIDEAE 5 กระมอบ Gardenia obtusifolia Roxb.Ex Kurz RUBIACEAE 6 กอแดง Quercus kingiana Craib FAGACEAE 7 กก Lannea coromandelica(Houtt.)Merr. ANACARDIACEAE 8 ขวาว Haldina cordiflia (Roxb.)Ridsdale RUBIACEAE 9 แขงกวาง Wendlandia tinctoria(Roxb.) DC. CUNONIACEAE 10 คามอกหลวง Gardenia sootepensis Hutch. RUBIACEAE 11 แคทราย Stereospermum neuranthum Kurz BIGNONIACEAE 12 ชงโค Bauhinia pottsii G. Don var.decipiens

K. & S. Larsen CAESALPINIACEAE

13 ชางนาว Ochna integerrima (Lour.) Merr. OCHNACEAE 14 ชงชน Dalbergia oliveri Graham LEGUMINOSAE-PAPILIONOIDEAE 15 แดง Xylia xylocarpa (Roxb.) Taub. var.

xylocarpa LEGUMINOSAE-MIMOSOIDEAE

55

ตารางท 1(ตอ) ท ชอสามญ ชอวทยาศาสตร วงศ 16 ตะโกนา Diospuios rhodcalyx. Kurz EBENACEAE 17 ตะครอ Schleichera oleosa (Lour.)Oken SAPINDACEAE 18 ตะแบกเปลอกบาง Lagerstroemia duperreana

Pierre exGagnep. LYTHRACEAE

19 ตะแบกเลอด Terminalia corticosa Pierre ex Laness. COMBRETACEAE 20 ตาถบขนก Lvara brunonis Wall. RUBIACEAE 21 ตวเกลยง Cratoxylum cochinchinense (Lour.) Blume GUTTIFERAE 22 ตนนก Vitex pinnata L. LABIATAE 23 เตง Shorea obtusa Wall.ex Blume DIPTEROCARPACEAE 24 เตงหนาม Bridelia retusa spreng. EUPHORBIACEAE 25 ประดปา Pterocarpus macrocarpus Kurz LEGUMINOSAE-

PAPILIONOIDEAE 26 ปอแกนเทา Grewia eriocarpa Juss. TILIACEAE 27 ผกหวานปา Melientha suavis Pierre OPILIACEAE 28 พลองเหมอด Memecylon edule Roxb. MELASTOMATACEAE 29 มะกอกเกลอน Canarium subulatum Guillaumin BURSERACEAE 30 มะขามปอม Phyllanthus emblica L. EUPHORBIACEAE 31 มะคาโมง Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib LEGUMINOSAE -

CAESALPINIOIDEAE 32 หนามแทง Catunaregam tomentosa (Blume ex

DC.)Tirveng. RUBIACEAE

33 มะดก Siphonodon celastrineus Girff. CELASTRACEAE 34 มะปวน Mitrephora tomentosa Hook. F. & Thomson ANACARDIACEAE 35 มะมวงหวแมลงวน Buchanania lanzan Spreng. ANACARDIACEAE 36 มะหาด Artocarpus lacucha Roxb. MORACEAE 37 เมาไขปลา Antidesma ghaesembilla Gaertn. EUPHORBIACEAE 38 ยอปา Morinda elliptica Ridl. RUBIACEAE 39 ยางเหยง Dipterocarpus obtusifolius Teijsm. ex Miq. DIPTEROCARPACEAE 40 รกฟา Terminalia alata Heyne ex Roth COMBRETACEAE 41 รง Shorea siamensis Miq. Var. siamensis DIPTEROCARPACEAE 42 สมกบ Hymenodictyon orixense (Roxb.) Mabb. RUBIACEAE 43 สมอไทย Terminalia chebula Retz. COMBRETACEAE

56

ตารางท 1(ตอ) ท ชอสามญ ชอวทยาศาสตร วงศ 44 อนทรชต Lagerstroemia loudoni Teijsm.& Binn. LYTHRACEAE 45 แสมสาร Cassia garrettiana Craib CAESALPINIACEAE 46 แสลงใจ Strychnos nux-vomica L. STRYCHNACEAE 47 หมกมอ Rothmania wittii (Craib.) Bremek. RUBIACEAE 48 เหมอดโลด Aporusa villosa Baill. EUPHORBIACEAE

การสารวจนบไมหนมในแปลง 4 X 4 เมตร จานวน 36 แปลง พบพนธไม จานวน 25 ตน จาก 12 ชนด 12 สกล 9 วงศ (ตารางท 2) ตารางท 2ไมหนมทพบในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ในอทยานแหงชาตนาหนาว

ท ชอสามญ ชอวทยาศาสตร วงศ 1 กระทม Anthocephalus chinensis Rich. ex Walp. RUBIACEAE 2 กอแดง Quercus kingiana Craib FAGACEAE 3 ชางนาว Ochna integerrima (Lour.) Merr. OCHNACEAE 4 ชงชน Dalbergia oliveri Graham LEGUMINOSAE-

PAPILIONOIDEAE 5 แดง Xylia xylocarpa (Roxb.) Taub. var. xylocarpa LEGUMINOSAE-

MIMOSOIDEAE 6 ตะแบกเลอด Terminalia corticosa Pierre ex Laness. COMBRETACEAE 7 ตาถบขนก Lvara brunonis Wall. RUBIACEAE 8 ประดปา Pterocarpus macrocarpus Kurz LEGUMINOSAE-

PAPILIONOIDEAE 9 มะกอกเกลอน Canarium subulatum Guillaumin BURSERACEAE 10 ยางเหยง Dipterocarpus obtusifolius Teijsm. ex Miq. DIPTEROCARPACEAE 11 รง Shorea siamensis Miq. Var. siamensis DIPTEROCARPACEAE 12 เหมอดโลด Aporusa villosa Baill. EUPHORBIACEAE

57

การสารวจนบไมหนมในแปลง 1 X 1 เมตร จานวน 36 แปลง พบพนธไม จานวน 71 ตน จาก 10 ชนด 9 สกล 7 วงศ (ตารางท 3) ตารางท 3 กลาไมทพบในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ในอทยานแหงชาตนาหนาว

ท ชอสามญ ชอวทยาศาสตร วงศ 1 กระพเขาควาย Dalbergia cultrata Graham ex LEGUMINOSAE-

PAPILIONOIDEAE 2 ชงโค Bauhinia pottsii G. Don var.decipiens

K. & S. Larsen CAESALPINIACEAE

3 ชางนาว Ochna integerrima (Lour.) Merr. OCHNACEAE 4 ชงชน Dalbergia oliveri Graham LEGUMINOSAE-

PAPILIONOIDEAE 5 แดง Xylia xylocarpa (Roxb.) Taub. var. ylocarpa LEGUMINOSAE-

MIMOSOIDEAE 6 เตง Shorea obtusa Wall.ex Blume DIPTEROCARPACEAE 7 ประดปา Pterocarpus macrocarpus Kurz LEGUMINOSAE-

PAPILIONOIDEAE 8 ปอแกนเทา Grewia eriocarpa Juss. TILIACEAE 9 พลองเหมอด Memecylon edule Roxb. MELASTOMATACEAE 10 รง Shorea siamensis Miq. Var. siamensis DIPTEROCARPACEAE

58

3. ผลการวเคราะหขอมลลกษณะทางนเวศวทยาเชงปรมาณของพรรณไม การศกษาชนดพรรณไมตางๆ จากแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ในอทยานแหงชาตนาหนาว ตาบลโคกมน อาเภอนาหนาว จงหวดเพชรบรณ ปรากฏผลดงตอไปน 3.1 ปรมาตรไม ( Volume) ในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง พบวา มปรมาตรไมโดยรวมของไมยน ตน (จานวน 1,802 ตน) เทากบ 138.2701 ลกบาศกเมตร /เฮกตาร และชนดพรรณไม ทมปรมาตรไมรวม มากทสด คอ รง (Shorea siamensis Miq. Var. siamensis) เทากบ 63.2319 ลกบาศกเมตร /เฮกตาร รองลงมาไดแก เตง (Shorea obtusa Wall.ex Blume) และกอแดง (Quercus kingiana Craib) มปรมาตรไมรวม ของชนดพรรณเดยวกน เทากบ 32.4958 และ 9.4194 ลกบาศกเมตร /เฮกตาร ตามลาดบ และกก (Lannea coromandelica (Houtt.) Merr.) เปนชนดพรรณไมทมปรมาตรรวมนอยทสด เทากบ 0.0056 ลกบาศกเมตร / เฮกตาร รองลงมา ไดแก สมกบ (Hymenodictyon orixense (Roxb.) Mabb) และกระเบากลก ( Hydnocarpus ilicifolius King.) มปรมาตรไมรวมของชนดพรรณเดยวกน เทากบ 0.0097 และ 0.0174 ลกบาศกเมตร /เฮกตาร ตามลาดบ (ตารางท 4) 3.2 พนทหนาตด (Basal Area) ในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง พบวา พนทหนาตดโดยรวมของไมยน ตน (จานวน 1,802 ตน) เทากบ 20.3014 ตารางเมตร /เฮกตาร โดยม รง (S. siamensis) เปนชนดพรรณ ทมพนทหนาตดรวมตอตารางเมตร มากทสด เทากบ 9.2997 ตารางเมตร รองลงมา ไดแก เตง (S. obtusa), กอแดง (Q. kingiana) และประดปา (Pterocarpus macrocarpus Kurz) มพนทหนาตดรวม ของชนดพรรณไมเดยวกน เทากบ 4.7979, 1.2521 และ 0.7292 ตารางเมตร /เฮกตาร ตามลาด บ และพรรณไมทมพนทหนาตด นอยทสด คอ กก ( L. coromandelica), สมกบ (H. orixense), กระเบากลก ( T. serrata) มพนทหนาตดรวมของชนดพรรณไมเดยวกน เทากบ 0.0014 0.0021 และ 0.0035 ตารางเมตร/เฮกตาร ตามลาดบ (ตารางท 4) 3.3 มวลชวภาพเหนอพนดน (AGB: Above ground biomass) ในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง พบวา มมวลชวภาพเหนอพนดน โดยรวมของไมยน ตน (จานวน 1,802 ตน) เทากบ 80.835 ตน/เฮกตาร และชนดพรรณไม ทมมวลชวภาพเหนอพนด นรวม มากทสด คอ รง (S. siamensis) เทากบ 37.099 ตน/เฮกตาร รองลงมาไดแก เตง (S. obtusa) และ

59

กอแดง (Q. kingiana) มมวลชวภาพเหนอพนดน ของชนดพรรณเดยวกน เทากบ 19.341 และ 5.176 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ และกก (L. coromandelica) เปนชนดพรรณไมทมมวลชวภาพเหนอพนดนรวม นอยทสด เทากบ 0.002 ตน/เฮกตาร รองลงมา ไดแก สมกบ ( H. orixense) และกระเบากลก (H. ilicifolius) มมวลชวภาพเหนอพนดนรวม ของชนดพรรณเดยวกน เทากบ 0.004 และ 0.010 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ (ตารางท 4) 3.4 การกกเกบคารบอนเหนอพนดน (Above ground carbon sequestration) ในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง พบวา มการกกเกบคารบอนเหนอพนดน โดยรวมของไมยนตน (จานวน 1,802 ตน) เทากบ 37.992 ตน/เฮกตาร และชนดพรรณไม ทมการกกเกบคารบอนเหนอพนดนรวม มากทสด คอ รง (S. siamensis) เทากบ 17.436 ตน/ เฮกตาร รองลงมาไดแก เตง (S. obtusa) และกอแดง (Q. kingiana) มการกกเกบคารบอนเหนอพนดนรวม ของชนดพรรณเดยวกน เทากบ 9.090 และ 2.433 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ และกก (L. coromandelica) เปนชนดพรรณไมทมการกกเกบคารบอนเหนอพนดนรวม นอยทสด เทากบ 0.001 ตน/เฮกตาร รองลงมา ไดแก สมกบ (H. orixense) และแสลงใจ (Strychnos nux-vomica L.) มการกกเกบคารบอนเหนอพนดนรวม ของชนดพรรณเดยวกน เทากบ 0.004 และ 0.010 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ (ตารางท 4)

60

ตารางท 4 ขอมลปรมาตรไม (Volume) พนทหนาตด (Basal Area) มวลชวภาพเหนอพนดน (AGB: Above ground biomass) และการกกเกบคารบอนเหนอพนดน (Above ground carbon sequestration) ของไมยนตนแตละชนด ในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง

ท ชอสามญ ปรมาตร พนทหนาตด มวลชวภาพ คารบอน

(ลบ.ม./เฮกตาร) (ตร.ม./เฮกตาร) (ตน/เฮกตาร) (ตน/เฮกตาร)

1 รง 63.2319 9.2997 37.099 17.436 2 เตง 32.4958 4.7979 19.341 9.090 3 กอแดง 9.4194 1.2521 5.176 2.433 4 ประดปา 5.1729 0.7292 3.126 1.469 5 ตะแบกเลอด 5.1729 0.6903 3.506 1.648 6 กระทม 2.9354 0.5090 1.691 0.795 7 แดง 2.8306 0.3965 1.430 0.672 8 รกฟา 2.1604 0.3493 1.073 0.504 9 ยอปา 2.1826 0.3174 1.169 0.549 10 มะกอกเกลอน 1.0340 0.1535 0.694 0.326 11 ชางนาว 0.3986 0.0722 0.188 0.089 12 เหมอดโลด 0.3799 0.0708 0.136 0.078 13 แสมสาร 1.6139 0.2479 0.009 0.500 14 กระพเขาควาย 0.8243 0.1271 0.529 0.249 15 พลองเหมอด 0.4535 0.0806 0.200 0.094 16 สมอไทย 0.4299 0.0729 0.252 0.119 17 ตาถบขนก 0.1007 0.0208 0.045 0.021 18 ชงชน 0.6472 0.0979 0.386 0.182 19 หนามแทง 0.1882 0.0354 0.099 0.046 20 แขงกวาง 0.5049 0.0771 0.243 0.114 21 เตงหนาม 0.2139 0.0382 0.109 0.051 22 ตะครอ 0.5694 0.0875 0.282 0.132 23 ยางเหยง 0.7556 0.1104 0.515 0.242 24 มะขามปอม 0.1153 0.0215 0.069 0.033 25 มะมวงหวแมลงวน 0.1993 0.0333 0.109 0.051 26 อนทรชต 0.2813 0.0465 1.064 0.064 27 ตนนก 0.4979 0.0715 0.205 0.097 28 แคทราย 0.4514 0.0681 0.323 0.152 29 กระมอบ 0.0604 0.0125 0.024 0.011

61

ตารางท 4 (ตอ)

ท ชอสามญ ปรมาตร พนทหนาตด มวลชวภาพ คารบอน

(ลบ.ม./เฮกตาร) (ตร.ม./เฮกตาร) (ตน/เฮกตาร) (ตน/เฮกตาร)

30 ชงโค 0.0924 0.0167 0.034 0.016 31 กระบก 1.1007 0.1306 0.586 0.275 32 คามอกหลวง 0.1222 0.0215 0.075 0.035 33 มะหาด 0.0493 0.0097 0.025 0.012 34 เมาไขปลา 0.2528 0.0375 0.115 0.054 35 มะคาโมง 0.5153 0.0674 0.305 0.143 36 ตะโกนา 0.0882 0.0146 0.047 0.022 37 มะดก 0.0681 0.0118 0.049 0.023 38 หมกมอ 0.0896 0.0160 0.165 0.025 39 ผกหวานปา 0.0521 0.0090 0.011 0.005 40 ปอแกนเทา 0.0326 0.0063 0.015 0.007 41 ตะแบกเปลอกบาง 0.3083 0.0417 0.155 0.073 42 มะปวน 0.0271 0.0056 0.016 0.008 43 กระเบากลก 0.0174 0.0035 0.010 0.005 44 แสลงใจ 0.0194 0.0042 0.053 0.004 45 ตวเกลยง 0.0736 0.0118 0.059 0.028 46 ขวาว 0.0229 0.0042 0.015 0.007 47 กก 0.0056 0.0014 0.002 0.001 48 สมกบ 0.0097 0.0021 0.004 0.002

รวม 138.2701 20.3014 80.835 37.992

62

3.3 ความหนาแนน ความถ ความเดน และดชนความสาคญ ในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง พบวา ความหนาแนนของพรรณไม ทสารวจทกชนด เทากบ 1,802 ตน/1.44 เฮกตาร (1,251 ตน/เฮกตาร) โดยท รง (S. siamensis) มคาความหนาแนน สมพทธสงทสด คอรอยละ 41.501 รองลงมาไดแก เตง (S. obtusa) และ กระทม (Anthocephalus chinensis Rich. ex Walp.) มคาความหนาแนนสมพทธ รอยละ 21.256 และ 6.441 ตามลาดบ สวนชนดพนธทมคาความหนาแนนสมพทธนอยทสด ม 6 ชนด คอ ตะแบกเปลอกบาง (Lagerstroemia duperreana Pierre ex Gagnep.), กระเบากลก (T. serrata), ตวเกลยง (Cratoxylum cochinchinense (Lour.) Blume), ขวาว (Haldina cordiflia (Roxb.) Ridsdale), กก (L. coromandelica), และ สมกบ (H. orixense) โดยมคาความหนาแนนสมพทธ รอยละ 0.056 ซงคาความถสมพทธพบวา รง (S. siamensis) มคาความถสมพทธสงสด คอ รอยละ 16.412 รองลงมา ไดแก เตง (S. obtusa) และ กระทม มคาความถสมพทธรอยละ 14.465 และ 8.345 ตามลาดบ สวนชนดพนธทมคาความถสมพทธนอยทสด มพรรณไม 9 ชนด คอ มะคาโมง (Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib) ตะแบกเปลอกบาง (L. duperreana), มะปวน (M. tomentosa), กระเบากลก (T. serrata) แสลงใจ (S. nux-vomica), สมกบ (H. orixense), ตวเกลยง (C. cochinchinense), กก (L. coromandelica) และ ขวาว (H. cordiflia) รอยละ 0.139 สาหรบคาความเดนสมพทธ พบวา รง (S. siamensis) มคาความเดนสมพทธสงทสด คอ รอยละ 45.200 รองลงมา ไดแก เตง (S. obtusa) และ กอแดง (Q. kingiana) มคาความเดนสมพทธ รอยละ 24.028 และ 6.081 ตามลาดบ สวนชนดพนธทมคาความเดนสมพทธนอยทสด 5 ชนด คอ กก ( L. coromandelica) หมกมอ ( Rothmania wittii (Craib.) Bremek.) และ สมกบ (H. orixense) มคาความเดนสมพทธ รอยละ 0.005, 0.008 และ 0.010 ตามลาดบ (ตารางท 5) ดชนคาความสาคญ (Importance Value Index, IVI) พบวา ชนดพรรณไมทมดชนคาความสาคญสงทสด คอ รง (S. siamensis) มดชนคาความสาคญ เทากบ 103.118 รองลงมา ไดแก เตง (S. obtuse) และ กระทม (A. chinensis) มคาความสาคญเทากบ 59.749 และ17.323 ตามลาดบ สวน พรรณไมทมคาดชนความสาคญของชนดพนธไม ทมคานอยสด คอ กก ( L. coromandelica), สมกบ (H. orixense) และ ขวาว (H. cordiflia) มคาความสาคญเทากบ 0.200 0.205 และ 0.215 ตามลาดบ. (ตารางท 5)

63

ตารางท 5 ขอมลพรรณไม ความหนาแนน ความถ ความเดน คาความสมพทธ และคาดชนความสาคญ ของไมยนตนในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง ท ชอสามญ ชอวทยาศาสตร D F Do RD RF RDo IVI ลาดบ 1 รง Shorea siamensis Miq. Var. siamensis 0.052 81.944 0.00 41.506 16.412 45.200 103.118 1 2 เตง Shorea obtusa Wall.ex Blume 0.027 72.222 0.00 21.256 14.465 24.028 59.749 2 3 กระทม Anthocephalus chinensis Rich. ex Walp. 0.008 41.667 0.00 6.441 8.345 2.537 17.323 3 4 ประดปา Pterocarpus macrocarpus Kurz 0.005 34.028 0.00 3.772 6.815 3.633 14.220 4 5 กอแดง Quercus kingiana Craib 0.004 22.917 0.00 2.941 4.590 6.081 13.611 5 6 รกฟา Terminalia alata Heyne ex Roth 0.004 24.306 0.00 2.997 4.868 1.744 9.609 6 7 ตะแบกเลอด Terminalia corticosa Pierre ex Laness. 0.002 13.889 0.00 1.279 2.782 3.439 7.499 7 8 แดง Xylia xylocarpa (Roxb.) Taub. var. xylocarpa 0.002 17.361 0.00 1.662 3.477 1.974 7.113 8 9 ยอปา Morinda elliptica Ridl. 0.002 15.278 0.00 1.390 3.060 1.580 6.030 9 10 มะกอกเกลอน Canarium subulatum Guillaumin 0.001 12.500 0.00 1.167 2.503 0.768 4.438 10 11 ชางนาว Ochna integerrima (Lour.) Merr. 0.002 13.889 0.00 1.223 2.782 0.359 4.363 11 12 เหมอดโลด Aporusa villosa Baill. 0.002 12.500 0.00 1.390 2.503 0.354 4.248 12 13 แสมสาร Cassia garrettiana Craib 0.001 9.028 0.00 1.167 1.808 1.236 4.211 13 14 กระพเขาควาย Dalbergia cultrata Graham ex 0.001 11.111 0.00 0.943 2.225 0.633 3.801 14 15 พลองเหมอด Memecylon edule Roxb. 0.001 9.722 0.00 1.167 1.947 0.399 3.513 15 16 สมอไทย Terminalia chebula Retz. 0.001 9.028 0.00 0.831 1.808 0.364 3.003 16 17 ตาถบขนก Lvara brunonis Wall. 0.001 9.028 0.00 0.775 1.808 0.110 2.693 17 18 ชงชน Dalbergia oliveri Graham 0.001 6.250 0.00 0.503 1.252 0.488 2.244 18 19 หนามแทง Catunaregam tomentosa (Blume ex DC.) Tirveng. 0.001 6.944 0.00 0.607 1.391 0.174 2.173 19

64

ตารางท 5 (ตอ) ท ชอสามญ ชอวทยาศาสตร D F Do RD RF RDo IVI ลาดบ 20 แขงกวาง Wendlandia tinctoria (Roxb.) DC. 0.001 5.556 0.00 0.607 1.113 0.394 2.114 20 21 เตงหนาม Bridelia retusa spreng. 0.001 6.250 0.00 0.551 1.252 0.189 1.993 21 22 ตะครอ Schleichera oleosa (Lour.) Oken 0.001 5.556 0.00 0.448 1.113 0.434 1.994 21 23 ยางเหยง Dipterocarpus obtusifolius Teijsm. ex Miq. 0.001 4.861 0.00 0.448 0.974 0.548 1.969 22 24 มะขามปอม Phyllanthus emblica L. 0.001 5.556 0.00 0.448 1.113 0.110 1.670 23 25 มะมวงหวแมลงวน Buchanania lanzan Spreng. 0.000 4.861 0.00 0.392 0.974 0.164 1.530 24 26 อนทรชต Lagerstroemia loudoni Teijsm.& Binn. 0.000 4.167 0.00 0.392 0.834 0.234 1.460 25 27 ตนนก Vitex pinnata L. 0.000 3.472 0.00 0.336 0.695 0.359 1.390 26 28 แคทราย Stereospermum neuranthum Kurz 0.000 3.472 0.00 0.336 0.695 0.339 1.370 27 29 กระมอบ Gardenia obtusifolia Roxb. Ex Kurz 0.000 4.167 0.00 0.392 0.834 0.060 1.286 28 30 ชงโค Bauhinia pottsii G. Don var.decipiens K. & S. Larsen 0.000 4.167 0.00 0.336 0.834 0.085 1.255 29 31 กระบก Irvingia malayana Olive. ex A. W. Benn. 0.000 2.083 0.00 0.168 0.417 0.653 1.238 30 32 คามอกหลวง Gardenia sootepensis Hutch. 0.000 3.472 0.00 0.336 0.695 0.105 1.136 31 33 มะหาด Artocarpus lacucha Roxb. 0.000 2.778 0.00 0.280 0.556 0.050 0.886 32 34 เมาไขปลา Antidesma ghaesembilla Gaertn. 0.000 2.083 0.00 0.168 0.417 0.189 0.774 33 35 มะคาโมง Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib 0.000 0.694 0.00 0.112 0.139 0.339 0.590 34 36 ตะโกนา Diospuios rhodcalyx. Kurz 0.000 1.389 0.00 0.112 0.278 0.070 0.460 35 37 มะดก Siphonodon celastrineus Girff. 0.000 1.389 0.00 0.112 0.278 0.060 0.450 36 38 หมกมอ Rothmania wittii (Craib.) Bremek. 0.000 1.389 0.00 0.168 0.278 0.008 0.454 36

65

ตารางท 5 (ตอ) ท ชอสามญ ชอวทยาศาสตร D F Do RD RF RDo IVI ลาดบ 39 ผกหวานปา Melientha suavis Pierre 0.000 1.389 0.00 0.112 0.278 0.045 0.435 37 40 ปอแกนเทา Grewia eriocarpa Juss. 0.000 1.389 0.00 0.112 0.278 0.030 0.420 38 41 ตะแบกเปลอกบาง Lagerstroemia duperreana Pierre ex Gagnep. 0.000 0.694 0.00 0.056 0.139 0.204 0.399 39 42 มะปวน Mitrephora tomentosa Hook. F. & Thomson 0.000 0.694 0.00 0.224 0.139 0.030 0.393 40 43 กระเบากลก Hydnocarpus ilicifolius King. 0.000 0.694 0.00 0.056 0.139 0.150 0.345 41 44 แสลงใจ Strychnos nux-vomica L. 0.000 0.694 0.00 0.112 0.139 0.020 0.271 42 45 ตวเกลยง Cratoxylum cochinchinense (Lour.) Blume 0.000 0.694 0.00 0.056 0.139 0.060 0.255 43 46 ขวาว Haldina cordiflia (Roxb.) Ridsdale 0.000 0.694 0.00 0.056 0.139 0.020 0.215 44 47 กก Lannea coromandelica (Houtt.)Merr. 0.000 0.694 0.00 0.056 0.139 0.005 0.200 45 48 สมกบ Hymenodictyon orixense (Roxb.) Mabb. 0.000 0.694 0.00 0.056 0.139 0.010 0.205 45

รวม 0.1252 499.306 0.00 100 100 100 300

66

3.4 ดชน ความหลากหลายของชนดพนธ (Species diversity index) จากการศกษา โดยวางแปลงตวอยางเพอหาคาดชนความหลากหลายของไมยนตน ไมหนม และกลาไม ตามวธของ Shannon-Wiener Index (H’) พบวา คาความหลากหลาย เทากบ 2.24 2.20 และ 1.38 ตามลาดบ สวนคาดชนความหลากหลายตามวธของ Simpson’s diversity Index (D) พบวา คาความหลากหลาย เทากบ 0.77 0.88 และ 0.64 ตามลาดบ และคาดชนความหลากหลายตามวธของ Fisher’s Index (α) พบวา คาความหลากหลาย เทากบ 9.07, 9.06 และ3.17 ตามลาดบ (ตารางท 6) สาหรบคาดชนความมากมายของชนดหรอคาดชนความรารวยของชนด ใชสตร การคานวณของ Margalef' s Index พบวา คาดชนความมากมายของชนด หรอคาดชนความรารวยของชนดพรรณไม เทากบ 6.40, 3.73 และ 2.35 ตามลาดบ สวนคาดชนความสมาเสมอของชนด (Evenness Index, E) โดยใชสตรการคานวณของ Pielou (1969) พบวา คาดชนความสมาเสมอของชนดพรรณไม มคาเทากบ 0.58 0.89 และ 0.60 ตามลาดบ (ตารางท 6) ตารางท 6 ดชนความหลากหลายของพรรณไมในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง คาดชนความหลากหลาย ชนดหมไม ไมยนตน ไมหนม กลาไม Diversity Index Shannon-Wiener Index 2.24 2.20 1.38 Simpson' s Diversity Index 0.77 0.88 0.64 Fisher' Index 9.07 9.06 3.17 Richness Index Margalef' s Index 6.40 3.73 2.35 Evenness Peiuou' s evenness 0.58 0.89 0.60

67

4. การกระจายของตนไมตามขนาดเสนผาศนยกลางเพยงอก และการกระจายตวของตนไม ในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง จ านวนตนของพรรณไมแตละชนด ไดท าการจดชนความโตทางขนาดเสนผาศนยกลาง เพยงอกของตนไมในแปลงศกษา พบวา มการกระจายตามขนาดเสนผาศนยกลางเพยงอก ในลกษณะของรป L-Shape นนคอ มจ านวนตนไมมากในชนทมขนาดเสนผาศนยกลางนอย และจะลดลงเรอยๆ ในขนาดชนเสนผาศนยกลางเพยงอกทเพมมากขน ซงบงบอกไดวาในสภาพปาเตงรง ของ อทยานแหงชาตน าหนาว มการทดแทนทด ถอเปนลกษณะของปาตามปกต (normal forest) ดงภาพท 21 ส าหรบการกระจายของ ไมยนตน (tree) ในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง โดยดจากต าแหนงพกดของตนไม ทท าการวดจากพกดของตนไมในแตละแปลงยอย 10X10 เมตร น าไปแปลงใหเปนคาพกดในระดบแปลงใหญ โดยแปลงใหเปนคาพกด UTM และน าขอมลเขาสระบบสารสนเทศภมศาสตร ดวยโปรแกรม Arc GIS และท าการอางองต าแหนงของตนไมแตละตนจากพกด UTM ของมมลางซาย ของแปลงตวอยางถาวร การกระจายตวของตนไมแตละชนด ในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง แสดงดง ภาพท 22 ถงภาพท 26

ภาพท 21 จ านวนตนไมตามขนาดชนเสนผาศนยกลางเพยงอกของปาเตงรง

68

ภาพท 22 การกระจายตวของตนไมภายในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง

69

ภาพท 23 การกระจายตวของตนไมแตละชนดในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง

70

ภาพท 24 เสนชนความสงและต าแหนงของตนไมในแปลงตวอยางถาวรของปาเตงรง โดยรปแบบ ภาพสามมต

ภาพท 25 การกระจายตวของตนไมแตละชนดในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง โดยรปแบบ ภาพสามมต

71

ภาพท 26 ขนาดความโตเพยงอกของตนไมในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง

72

ภาพท 27 การจ าแนกขนาดความโตเพยงอก (DBH) ของตนรง ทมความโตเพยงอกตงแต

30 เซนตเมตร ขนไป

ภาพท 28 การจ าแนกขนาดความโตเพยงอก (DBH) ของตนเตง ทมความโตเพยงอกตงแต

30 เซนตเมตร ขนไป 5. การวเคราะหเรอนยอดดานตง

73

จากการศกษาลกษณะโครงสรางของสงคมพชบรเวณปาเตงรง ในอทยานแหงชาตน าหนาว พบวา สามารถแบงชนเรอนยอด ไดดงน เรอนยอดชนท 1 เปนเรอนยอดสงทสด มลกษณะของการปกคลมเรอนยอดทโดดเดนตอเนองกน เปนชนเรอนยอดชนบนสดทสามารถมองเหนไดชดเจน ความสงของเรอนยอดระดบชนน มสงตงแต 20 เมตรขนไป ทงหมด 6 ชนด ไดแก รง (S. siamensis), ตะแบกเลอด (Terminalia corticosa Pierre ex Laness.), ประดปา (P. macrocarpus), ยอปา (Morinda elliptica Ridl.), เตง (S. obtusa) และกอแดง (Q. kingiana) เรอนยอดชนท 2 ความสงของเรอนยอดระดบชนน คอ 10 - 20 เมตร ลกษณะการปกคลมของเรอนยอด มความตอเนองกน ไมในชนเรอนยอดน สวนใหญเปนไมเดนของสงคมพชปาเตงรง ซงยงไมโตเตมท ทงหมด 29 ชนด ไดแก รง (S.siamensis) , เตง (S. obtusa), กอแดง (Q. kingiana), กระทม (A. chinensis), ประดปา (P. macrocarpus), รกฟา (Terminalia alata Heyne ex Roth), ตะแบกเลอด (T. corticosa), แดง (Xylia xylocarpa (Roxb.) Taub. var. xylocarpa) และ ยอปา (M. elliptica) เปนตน เรอนยอดชนท 3 ความสงของเรอนยอดระดบชนน ความสงต ากวา 10 เมตร ไดแกพนธไมเดน ของสงคมพชปาเตงรง ซงยงไมโตเตมทหรออาจแคระแกรน เนองจากปญหาไฟปา จ านวน 45 ชนด ไดแก รง (S. siamensis), เตง (S. obtusa), กระทม (A. chinensis.), ประดปา (P. macrocarpus), กอแดง (Q. kingiana), รกฟา (T. alata), ตะแบกเลอด (T. corticosa.), แดง (X. xylocarpa), ยอปา (M. elliptica), มะกอกเกลอน ( Canarium subulatum Guillaumin), ชางนาว ( Ochna integerrima (Lour.) Merr.) และเหมอดโลด (Aporusa villosa Baill.) เปนตน

74

ภาพท 29 ลกษณะโดยทวไปของสภาพปาเตงรงในอทยานแหงชาตน าหนาว

ภาพท 30 ภาพวาด profile diagram ลกษณะโครงสรางทางดานตงปาเตงรงในอทยานแหงชาต น าหนาว (ขนาด 20 x 60 เมตร)

75

6. การปกคลมของเรอนยอดไม

จากขอมลการปกคลม ของ เรอนยอดไม ในแปลงตวอยางถาวร ปาเตงรง ทไดจดเกบเปนรปแบบ ตามระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ( GIS) สามารถน ามาวเคราะห พนทการปกคลมของ เรอนยอดไมทกชนด (ภาพท 31) และรอยละการทบซอนกนของเรอนยอดไม (ภาพท 32) ไดดงน 6.1 การปกคลมของเรอนยอดไมทงหมด การค านวณการปกคลมเรอนยอดคดเพยงแปลงตวอยางขนาด 100 x 100 ตารางเมตร เทานน โดยการเวนระยะหาง จากแตละขอบแปลงเขามาดานละ 10 เมตร (ภาพท 3 3) เนองจากการเกบขอมลลกษณะน ไมไดท าการเกบขอมลตนไมทอยนอกแปลงตวอยางแตมเรอนยอดทยนล า หรอปกคลมเขามาในแปลงตวอยาง (ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต จงหวดเพชรบร, 2554) ผลการค านวณรอยละการปกคลมของเรอนยอดไมในแปลงตวอยางถาวร โดยใชโปรแกรมดานสารสนเทศภมศาสตร พบวาในพนทแปลงตวอยางมพนทปกคลมเรอนยอดของไมทงหมดเทากบ 8,884.366 ตารางเมตร หรอคดเปนรอยละ 88.84 ของพนท 6.2 การปกคลมของเรอนยอดไมบางกลม ชนดไมทมการปกคลมของเรอนยอดมากทสด คอ ไมในวงศ DIPTEROCARPACEAE พบการปกคลมพนท เทากบ 8,612.26 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 86.12 ของพนท พรรณไมในวงศน ไดแก รง (S.siamensis), เตง (S. obtusa) และยางเหยง (Dipterocarpus obtusifolius Teijsm. ex Miq.) พรรณไมในวงศ COMBRETACEAE ไดแก รกฟา (T.alata), สมอไทย (Terminalia chebula Retz.), ตะแบกเลอด ( T. corticosa) มการปกคลมของเรอนยอด เปนพนทเทากบ 1,528.27 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 15.28 ของพนท พรรณไมในวงศ FAGACEAE ไดแก กอแดง (Q. kingiana) มการปกคลมของเรอนยอดเปนพนทเทากบ 1,655.46 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 16.55 ของพนท พรรณไมในวงศ RUBIACEAE ไดแก สมกบ (H. orixense), กระทม (A. chinensis), ตาถบขนก (Lvara brunonis Wall.), กระมอบ (Gardenia obtusifolia Roxb. ex Kurz), หนามแทง (Catunaregam tomentosa (Blume ex DC.) Tirveng.), ยอปา (M. elliptica), ค ามอกหลวง (Gardenia sootepensis Hutch.), หมกมอ (R. wittii) และขวาว (H. cordiflia) มการปกคลมของเรอนยอด เปนพนทเทากบ 1,481.96 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 14.82 ของพนท พรรณไมในวงศ OCHNACEAE ไดแก ชางนาว (O. integerrima) มการปกคลมของเรอนยอด เปนพนทเทากบ 1,286.10 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 12.86 ของพนท พรรณไมในวงศ EUPHORBIACEAE ไดแก เหมอดโลด (Aporusa villosa Baill.) มการปกคลมของเรอนยอด เปนพนทเทากบ 302.63 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 3.03 ของพนท

76

ส าหรบพรรณไมในวงศอนๆ ไดแก เมาไขปลา (Antidesma ghaesembilla Gaertn.) ตนนก (Vitex pinnata L.), กระพเขาควาย (Dalbergia cultrata Graham ex), พลองเหมอด (Memecylon edule Roxb.), มะกอกเกลอน (C. subulatum), อนทรชต (Lagerstroemia loudoni Teijsm.& Binn.) และ ประดปา (P. macrocarpus) เปนตน มการปกคลมของเรอนยอดเปนพนทเทากบ 1,812.15 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 18.12 ของพนท ส าหรบรอยละการปกคลม ของเรอนยอดไมในแตละวงศ ในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง แสดงดงตารางท 7 และภาพท 34 ตารางท 7 การปกคลมของเรอนยอดไมในแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง วงศ พนทปกคลมของเรอนยอด

(ตารางเมตร) พนทปกคลมของเรอนยอด

(%) DIPTEROCARPACEAE 8,612.26 86.12 COMBRETACEAE 1,528.27 15.28 FAGACEAE 1,655.46 16.55 RUBIACEAE 1,481.96 14.82 OCHNACEAE 1,286.10 12.86 EUPHORBIACEAE 302.63 3.03 วงศอนๆ 1,812.15 18.12 รวมทกวงศ 8,884.366 88.84

77

ภาพท 31 การปกคลมของเรอนยอดไมในแปลงตวอยางปาเตงรง

78

ภาพท 32 การปกคลมของเรอนยอดไมบางวงศในแปลงตวอยางปาเตงรง

79

ภาพท 33 แสดงพนททใชในการค านวณรอยละการปกคลมของเรอนยอดของไม(เสนสแดง) ใน แปลงตวอยางปาเตงรง

80

ภาพท 34 การปกคลมของเรอนยอดไมบางวงศในสงคมพชแปลงตวอยางปาเตงรง

81

สรปและขอเสนอแนะ

สรป จากผลศกษาลกษณะของสงคมพชในครงน เพอเปนการบรรยายลกษณะและสภาพโดยรวมของพนทศกษาซงท าการศกษาในเชงปรมาณไดแก จ านวนชนดพรรณไม ความหนาแนนและความเดนของพรรณไมทมขนาดเสนผานศนยกลางเพยงอก (1.30 เมตร จากพนดน ) ตงแต 4.5 เซนตเมตร ขนไป หรอทขนาดความโต (GBH) ตงแต 14 เซนตเมตร ทกตน โดยการวางแปลงขนาด 120 X 120 เมตร แบงเปนแปลงขนาด 10 x 10 เมตร จ านวน 144 แปลงยอย ซงท าการศกษา ในเชงปรมาณ ไดแก จ านวนชนดพรรณไม, ปรมาตรไม, ความหนาแนน, พนทหนาตด, ความถ, ความเดน, ดชนความส าคญ, ดชนความหลากหลาย, มวลชวภาพ และการกกเกบ คารบอน สามารถ สรปขอมลได ดงน พบ จ านวนพรรณไมยนตน (Tree) ทงหมด 1,802 ตน จาก 48 ชนด 42 สกล 29 วงศ ซงพรรณไมในวงศยาง (Dipterocarpaceae) มจ านวนชนดพนธมากทสด สวนไมหนมในแปลง 4 X 4 เมตร จ านวน 36 แปลง พบพนธไม จ านวน 25 ตน จาก 12 ชนด 12 สกล 9 วงศ และกลา ไม ในแปลง 1 X 1 เมตร จ านวน 36 แปลง พบพนธไม จ านวน 71 ตน จาก 10 ชนด 9 สกล 7 วงศ ปรมาตรไมโดยรวมของไมยนตน (จ านวน 1,802 ตน) เทากบ 138.2701 ลกบาศกเมตร/เฮกตาร และชนดพรรณไม ทมปรมาตรไมรวมมากทสด คอ รง (S. siamensis) เทากบ 63.2319 ลกบาศกเมตร/เฮกตาร ซงพนทหนาตดโดยรวมของไมยนตน เทากบ 20.3014 ตารางเมตร/เฮกตาร โดยม รง (S. siamensis) เปนชนดพนธ ทมพนทหนาตดรวมตอตารางเมตร มากทสด เทากบ 9.2997 ตารางเมตร สวนมวลชวภาพเหนอพนดน โดยรวมของไมยนตน เทากบ 80.835 ตน/เฮกตาร และชนดพรรณไม ทมมวลชวภาพเหนอพนดนรวมมากทสด คอ รง (S. siamensis) เทากบ 37.099 ตน/เฮกตาร ส าหรบการกกเกบคารบอนเหนอพนดน พบวา มการกกเกบคารบอนเหนอพนดน โดยรวมของไมยนตน เทากบ 37.992 ตน/เฮกตาร และชนดพรรณไม ทมการกกเกบคารบอนเหนอพนดนรวม มากทสด คอ รง (S. siamensis) เทากบ 17.436 ตน/เฮกตาร ความหนาแนน และดชนคาความส าคญของพรรณไม ทส ารวจทกชนด เทากบ 1,802 ตน/1.44 เฮกตาร (1,251 ตน/เฮกตาร) โดยท รง (S. siamensis) มดชนคาความส าคญ มากทสด เทากบ 103.118 รองลงมา ไดแก เตง (S. obtuse) และ กระทม (A. chinensis) มคาความส าคญเทากบ 59.749 และ17.323 ตามล าดบ สวนพรรณไมทมคาดชนความส าคญของชนดพนธไม ทมคานอยสด คอ กก (L. coromandelica), สมกบ (H. orixense) และ ขวาว (H. cordiflia) มคาความส าคญเทากบ 0.200 0.205 และ 0.215 ตามล าดบ

82

คาดชนความหลากหลายของไมยนตน ไมหนม และกลาไม ตามวธของ Shannon-Wiener Index (H’) เทากบ 2.24 2.20 และ 1.38 ตามล าดบ สวนคาดชนความหลากหลายตามวธของ Simpson’s diversity Index (D) เทากบ 0.77 0.88 และ 0.64 ตามล าดบ และคาดชนความหลากหลายตามวธของ Fisher’s Index (α) เทากบ 9.07 9.06 และ3.17 ตามล าดบ ส าหรบคาดชนความมากมายของชนด หรอคาดชนความร ารวยของชนด ใชสตรการค านวณของ Margalef' s Index พบวา เทากบ 6.40 3.73 และ 2.35 ตามล าดบ สวนคาดชนความสม าเสมอของชนด ( Evenness Index, E) โดยใชสตรการค านวณของ Pielou (1969) มคาเทากบ 0.58 0.89 และ 0.60 ตามล าดบ การกระจายตามขนาดเสนผาศนยกลางเพยงอก ในลกษณะของรป L-Shape นนคอ มจ านวนตนไมมากในชนทมขนาดเสนผาศนยกลางนอย และจะลดลงเรอยๆ ในขนาดชนเสนผาศนยกลางเพยงอกทเพมมากขน ซงบงบอกไดวาในสภาพปาเตงรง ของ อทยานแหงชาตน าหนาว มการทดแทนทด ถอเปนลกษณะของปาตามปกต (normal forest) การศกษาลกษณะโครงสราง ดานตง สามารถแบงชนเรอนยอด ได เปน 3 ชนเรอนยอด เรอนยอดชนท 1 มสงตงแต 20 เมตรขนไป พบ รง (S. siamensis), ตะแบกเลอด (T. corticosa), ประดปา (P. macrocarpus), ยอปา (M. elliptica), เตง (S. obtusa) และกอแดง (Q. kingiana) เรอนยอดชนท 2 มความสง 10 - 20 เมตร พบ รง (S.siamensis) , เตง (S. obtusa), กอแดง (Q. kingiana), กระทม (A. chinensis), ประดปา (P. macrocarpus), รกฟา (T. alata), ตะแบกเลอด (T. corticosa), แดง (X. xylocarpa) และ ยอปา (M. elliptica) เปนตน ส าหรบ เรอนยอดชนท 3 มความสงต ากวา 10 เมตร พบ รง (S. siamensis), เตง (S. obtusa), กระทม (A. chinensis.), ประดปา (P. macrocarpus), กอแดง (Q. kingiana), รกฟา (T. alata), ตะแบกเลอด (T. corticosa.), แดง (X. xylocarpa), ยอปา (M. elliptica), มะกอกเกลอน (C. subulatum), ชางนาว (O. integerrima ) และเหมอดโลด (A. villosa) เปนตน การปกคลมของเรอนยอดไมในแปลงตวอยางถาวร โดยใชโปรแกรมดานสารสนเทศภมศาสตร พบวา ในพนทแปลงตวอยาง มพนทปกคลมเรอนยอดของไมทงหมด เทากบ 8,884.366 ตารางเมตร หรอคดเปนรอยละ 88.84 ของพนท ชนดไมทมการปกคลมของเรอนยอดมากทสด คอ ไมในวงศ DIPTEROCARPACEAE พบการปกคลมพนท เทากบ 8,612.26 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 86.12 ของพนท พรรณไมในวงศ COMBRETACEAE มการปกคลมของเรอนยอด เปนพนทเทากบ 1,528.27 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 15.28 ของพนท พรรณไมในวงศ มการปกคลมของเรอนยอด เปนพนทเทากบ 1,655.46 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 16.55 ของพนท พรรณไมในวงศ RUBIACEAE มการปกคลมของเรอนยอด เปนพนทเทากบ 1,481.96 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 14.82 ของพนท พรรณไมในวงศ OCHNACEAE มการปกคลมของเรอนยอด เปนพนทเทากบ 1,286.10 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 12.86 ของพนท พรรณไมในวงศ EUPHORBIACEAE มการปกคลมของเรอนยอด เปนพนทเทากบ 302.63 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 3.03 ของพนท ส าหรบพรรณไมในวงศอนๆ มการปกคลมของเรอนยอด เปนพนทเทากบ 1,812.15 ตารางเมตร คดเปนรอยละ 18.12 ของพนท

83

ขอเสนอแนะ

1. ควรด าเนนการเกบขอมลอยางตอเนอง 2. ควรไดรบการจดสรรงบประมาณในการด าเนนงานอยางตอเนองทกป 3. ควรจดท าแปลงตวอยางถาวรในทกชนดปา

84

เอกสารและสงอางอง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. 2552. รายงานขอมลพนฐานโครงการจดท าแผน

การจดการพนทกลมปาภเขยว-น าหนาว ฉบบสมบรณ. กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช,กรงเทพฯ.

เกรยงศกด ศรเงนยอง. 2546. การฟนตวของทรพยากรปาไมในศนยศกษาการพฒนาหวยหองไคร อนเนองมาจากพระราชด ารระหวางป พ.ศ.2525-พ.ศ.2545 . คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ, เชยงใหม. 42 น. เกรยงศกด ศรเงนยอง, อ าไพ พรลแสงสวรรณ และขนษฐา เสถยรพระกล . มปป. ความหลากหลายชนดของของปาและการใชประโยชนของชมชน ในโครงการ สถานพฒนาการเกษตรทสงตามพระราชด าร ดอยอมพาย จงหวดเชยใหม. (ออนไลน). สบคนจาก kucon.lib.ku. ac.th/Fulltext/KC4609004.pdf. [30 พฤศจกายน 2554] ชงชย วรยะบญชา. 2546. คมอการประมาณมวลชวภาพของหมไม. ฝายวนวฒนวจยและ พฤกษศาสตร กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช, กรงเทพฯ. ดอกรก มารอด. 2549. บทปฏบตการการวเคราะหสงคมพช. ภาควชาชววทยาปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. _______. 2552. การส ารวจและวเคราะหสงคมพช (Plant Community Survey and

Analysis) เอกสารประกอบการฝกอบรมเชงปฏบตการ “การส ารวจทรพยากรปาไม” ณ อทยานแหงชาตเขาใหญ จงหวดนครราชสมา. ภาควชาชววทยาปาไม, คณะวนศาสตร,

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. เตม สมตนนท. 2543. ชอพรรณไมแหงประเทศไทย. สวนพฤกษศาสตรปาไม, ส านกวชาการปาไม, กรมปาไม , กรงเทพฯ. เตม สมตนนท. 2544. ชอพรรณไมแหงประเทศไทย (ฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ.2544). สวนพฤกษศาสตรปาไม, ส านกวชาการปาไม, กรมปาไม, กรงเทพฯ. ทรงธรรม สขสวาง, ธรรมนญ เตมไชย, คมกรช เศรษบบผา และชมพล แกวเกต.2554.

ความหลากหลายทางชวภาพของปาไมบรเวณแนวเชอมตอทางระบบนเวศของกลมปา แกงกระจาน. กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช, กรงเทพฯ.

85

ธต วสารตน. 2526.ลกษณะโครงสรางและสภาพการสบพนธตามธรรมชาตภายใตชองวาง ระหวางเรอนยอดของปาดบแลง บรเวณสถานวจยสงแวดลอมสะแกราช . วทยานพนธปรญญาโท , สาขาวนวฒนวทยา, คณะวนศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ . ธต วสารตน, ศรภา โพธพนจ และบญชบ บญทว. 2542. แนวทางการบรรยายและวเคราะห

สงคมพช. ส านกวชาการปาไม, กรมปาไม, กระทรวงเกษตรและสหกรณ. ธรรมนญ เตมไชย. 2555. การวางแปลงตวอยางขนาดเลกเพอศกษานเวศวทยาปาไม. ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต, ส านกอทยานแหงชาต, กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. 67 น. ธรรมนญ เตมไชย และอภชา อยสมบรณ. 2555. เทคนคการวดตนไม Tree Measurement Technique. ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต จงหวดเพชรบร, สวนศกษาและวจย อทยานแหงชาต, ส านกอทยานแหงชาต, กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. 49 น. ธวชชย สนตสข. 2549. ปาของประเทศไทย.ส านกหอพรรณไม. กรมอทยานแหงชาต สตวปา

และพนธพช,กรงเทพฯ. นตยา หาญเดชานนท. 2533. การเปรยบเทยบลกษณะทางนเวศวทยาของปา 3 ชนด บรเวณลมน าพรม จงหวดชยภม. วทยานพนธปรญญาโท, สาขาวนวฒนวทยา, คณะวนศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. นวต คชานนท. 2548. ความหลากชนดของพรรณพชและการใชประโยชนของชมชนทองถน : กรณศกษาปาชมชนเขาสน อ าเภอทายาง จงหวดเพชรบร . วทยานพนธปรญญาโท, สาขาการบรหารทรพยากรปาไม , คณะวนศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. เรองศกด ทฆะสข. 2542. การวเคราะหสงคมพชในเขตอทยานแหงชาตแมเมย จงหวดตาก. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร , กรงเทพฯ. วจารณ มผล. 2553. การกกเกบคารบอนของปาชายเลน บรเวณพนทสงวนชวมณฑลระนอง. ใน วารสารการจดการปาไม 4(7) : 33-47 (2553). สถาบนวจย พฒนาทรพยากรทางทะเล

ชายฝงทะเล และปาชายเลน. สถตย วชรกตต. 2525. การส ารวจทรพยากรปาไม. ภาควชาการจดการปาไม,คณะวนสาสตร,

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 172 น.

86

สามารถ มขสมบต และธญนรนทร ณ นคร. 2538. การใช Spiegel Relascope. เพอจดสราง

ตารางปรมาตรไมบรเวณปาสาธตเซคเตอรแมแหง อ าเภองาว จงหวดล าปาง. กรมปาไม. กรงเทพฯ. 55 น.

สธรรม อารกล. 2552. องคความรเรองพชปาทใชประโยชนทางภาคเหนอของไทย เลม 1-3. มลนธโครงการหลวง, เชยงใหม. 2,784 หนา สเพชร จรขจรกล . 2545. เรยนรระบบภมสารสนเทศออนไลน. (ออนไลน). สบคนจาก

http://:www.gis2me .com (08062555) ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต จงหวดเพชรบร. 2554. ขอมลทวไปในแปลงตวอยางถาวรปา

สนสองใบ อทยานแหงชาตพเตย. สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช, เพชรบร. 105 หนา

อทศ กฎอนทร. 2542. นเวศวทยาพนฐานเพอการปาไม. ภาควชาชววทยาปาไม, คณะวนศาสตร,

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. Fisher, R.A., A.S. Corbet and C.B. Williams. 1943. The relation between thenumber of species and the number of individuals in a random sample of an animal population. J. Anim. Ecol. 12: 42-58. Gini, C. 1972. Variabillitage mutabilita. Studi Economic Giuridici Fac. Giurusprundenia Univ. Cagliari, A. III, Part II., Cagliari. 68 p. Gleason, H.A. 1926. The individualistic concept of the plant association. Bulletin of ztorrey Botany Club 53:7-26. IPCC. 2006. IPCC Guidelines for National Greenhoues Gas Inventories. International Panel on Climate Change. IGES, Hayama, Japan. Kershew, K.A. 1964. Quantitative and Dynmic Ecology.London : Edward Arnold.

Muller-Dombios D., and Ellengberg, H. 1974. A new in dex measuring eveness. Journal of Marine Biological Association 54:555-557.

Margalef, R. 1958. Information theory in ecology. General Systematics 3: 36-71

87

Ogawa, H., K. Yoda, K. Ogino and T. Kira. 1965. Comparative ecological studies on three maintypes of forest vegetation in Thailand II. Plant Biomass. Nature and Life in Southeast Asia, 124 p. Pielou, E.C. 1969. An Introduction to Mathematical Ecology. New York: John Wiley & Sons. Inc. 286 p. Shannon, C.E. and W. Wiener. 1949. The Mathematical Theory of Communication. Urbana: Illinois Press University. Simpson, G.G. 1949. Measurement of Diversity. Nature. 163: 688. Yamada. 1975. Forest ecology studiees of the Montane Forest of Mt.Pangrango, West Java.Stratification and florstic composition of the monatane rain forest NearCibondas. South East Asian Stuidies, Kyoto University, Japan.

88

ภาคผนวก

89

ภาคผนวก ก คาพกดแปลงยอยแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง

ขอมลพนฐานแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง อทยานแหงชาตนาหนาว จงหวดเพชรบรณ-ชยภม

90 ตารางผนวกท ก1 คาพกดแปลงยอยแปลงตวอยางถาวรปาเตงรง

หมดท X_subplot Y_subplot x y alt

1 0 0 784885 1847477 585

2 10 0 784895 1847477 583

3 20 0 784905 1847477 582

4 30 0 784915 1847477 583

5 40 0 784925 1847477 583

6 50 0 784935 1847477 584

7 60 0 784945 1847477 583

8 70 0 784955 1847477 581

9 80 0 784965 1847477 581

10 90 0 784975 1847477 584

11 100 0 784985 1847477 585

12 110 0 784995 1847477 587

13 120 0 785005 1847477 590

14 0 10 784885 1847487 591

15 10 10 784895 1847487 593

16 20 10 784905 1847487 593

17 30 10 784915 1847487 589

18 40 10 784925 1847487 596

19 50 10 784935 1847487 597

20 60 10 784945 1847487 600

21 70 10 784955 1847487 601

22 80 10 784965 1847487 600

23 90 10 784975 1847487 597

24 100 10 784985 1847487 593

25 110 10 784995 1847487 593

26 120 10 785005 1847487 593

27 0 20 784885 1847497 592

91 ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

หมดท X_subplot Y_subplot x y alt

28 10 20 784895 1847497 593

29 20 20 784905 1847497 594

30 30 20 784915 1847497 597

31 40 20 784925 1847497 597

32 50 20 784935 1847497 599

33 60 20 784945 1847497 603

34 70 20 784955 1847497 601

35 80 20 784965 1847497 601

36 90 20 784975 1847497 599

37 100 20 784985 1847497 596

38 110 20 784995 1847497 595

39 120 20 785005 1847497 595

40 0 30 784885 1847507 583

41 10 30 784895 1847507 584

42 20 30 784905 1847507 585

43 30 30 784915 1847507 587

44 40 30 784925 1847507 588

45 50 30 784935 1847507 589

46 60 30 784945 1847507 591

47 70 30 784955 1847507 594

48 80 30 784965 1847507 598

49 90 30 784975 1847507 596

50 100 30 784985 1847507 597

51 110 30 784995 1847507 597

52 120 30 785005 1847507 597

53 0 40 784885 1847517 591

54 10 40 784895 1847517 591

92 ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

หมดท X_subplot Y_subplot x y alt

55 20 40 784905 1847517 593

56 30 40 784915 1847517 593

57 40 40 784925 1847517 594

58 50 40 784935 1847517 594

59 60 40 784945 1847517 594

60 70 40 784955 1847517 597

61 80 40 784965 1847517 599

62 90 40 784975 1847517 599

63 100 40 784985 1847517 598

64 110 40 784995 1847517 598

65 120 40 785005 1847517 596

66 0 50 784885 1847527 588 67 10 50 784895 1847527 590 68 20 50 784905 1847527 592 69 30 50 784915 1847527 593 70 40 50 784925 1847527 594 71 50 50 784935 1847527 595 72 60 50 784945 1847527 595 73 70 50 784955 1847527 596 74 80 50 784965 1847527 596 75 90 50 784975 1847527 596 76 100 50 784985 1847527 596 77 110 50 784995 1847527 596 78 120 50 785005 1847527 596 79 0 60 784885 1847537 586

80 10 60 784895 1847537 588

81 20 60 784905 1847537 589

93 ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

หมดท X_subplot Y_subplot x y alt

82 30 60 784915 1847537 592

83 40 60 784925 1847537 593

84 50 60 784935 1847537 593

85 60 60 784945 1847537 595

86 70 60 784955 1847537 594

87 80 60 784965 1847537 595

88 90 60 784975 1847537 596

89 100 60 784985 1847537 597

90 110 60 784995 1847537 597

91 120 60 785005 1847537 596

92 0 70 784885 1847547 589 93 10 70 784895 1847547 589 94 20 70 784905 1847547 591 95 30 70 784915 1847547 593 96 40 70 784925 1847547 594 97 50 70 784935 1847547 594 98 60 70 784945 1847547 597 99 70 70 784955 1847547 597 100 80 70 784965 1847547 598 101 90 70 784975 1847547 596 102 100 70 784985 1847547 597 103 110 70 784995 1847547 596 104 120 70 785005 1847547 595 105 0 80 784885 1847557 588

106 10 80 784895 1847557 591

107 20 80 784905 1847557 591

108 30 80 784915 1847557 594

94 ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

หมดท X_subplot Y_subplot x y alt

109 40 80 784925 1847557 594

110 50 80 784935 1847557 595

111 60 80 784945 1847557 597

112 70 80 784955 1847557 596

113 80 80 784965 1847557 597

114 90 80 784975 1847557 597

115 100 80 784985 1847557 598

116 110 80 784995 1847557 599

117 120 80 785005 1847557 594

118 0 90 784885 1847567 588 119 10 90 784895 1847567 591 120 20 90 784905 1847567 592 121 30 90 784915 1847567 593 122 40 90 784925 1847567 595 123 50 90 784935 1847567 596 124 60 90 784945 1847567 598 125 70 90 784955 1847567 597 126 80 90 784965 1847567 597 127 90 90 784975 1847567 598 128 100 90 784985 1847567 597 129 110 90 784995 1847567 594 130 120 90 785005 1847567 589 131 0 100 784885 1847577 586

132 10 100 784895 1847577 588

133 20 100 784905 1847577 589

134 30 100 784915 1847577 594

135 40 100 784925 1847577 594

95 ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

หมดท X_subplot Y_subplot x y alt

136 50 100 784935 1847577 596

137 60 100 784945 1847577 597

138 70 100 784955 1847577 597

139 80 100 784965 1847577 597

140 90 100 784975 1847577 597

141 100 100 784985 1847577 594

142 110 100 784995 1847577 592

143 120 100 785005 1847577 593

144 0 110 784885 1847587 585

145 10 110 784895 1847587 587

146 20 110 784905 1847587 588

147 30 110 784915 1847587 592

148 40 110 784925 1847587 595

149 50 110 784935 1847587 597

150 60 110 784945 1847587 597

151 70 110 784955 1847587 598

152 80 110 784965 1847587 597

153 90 110 784975 1847587 596

154 100 110 784985 1847587 595

155 110 110 784995 1847587 595

156 120 110 785005 1847587 594

157 0 120 784885 1847597 584

158 10 120 784895 1847597 586

159 20 120 784905 1847597 588

160 30 120 784915 1847597 591

161 40 120 784925 1847597 595

162 50 120 784935 1847597 599

96 ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

หมดท X_subplot Y_subplot x y alt

163 60 120 784945 1847597 598

164 70 120 784955 1847597 598

165 80 120 784965 1847597 599

166 90 120 784975 1847597 599

167 100 120 784985 1847597 597

168 110 120 784995 1847597 597

169 120 120 785005 1847597 598

97